Đề cương Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh | Đại học Kinh Tế Quốc Dân

lOMoAR cPSD| 61409713
ĐỀ CƯƠNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Câu 1 : Phân tích khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh và ý nghĩa việc học tập môn Tư tưởng Hồ Chí Minh .
a ) Phân tích khái niệm tư tưởng Hồ Chí Minh:
- Định nghĩa : “ Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về
những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam , từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến
cách mạng xã hội chủ nghĩa ; là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa
Mác- Lênin vào điều kiện cụ thể nước ta , đồng thời là sự kết tinh tinh hoa dân tộc và trí tuệ
thời đại nhằm giải phóng dân tộc , giải phóng giai cấp và giải phóng con người ” ..
- Định nghĩa trên đã làm rõ mấy vấn đề sau :
+ Bản chất cách mạng , khoa học và nội hàm tư tưởng Hồ Chí Minh : Đó là hệ thống quan điểm
toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam .
+ Nguồn gốc tư tưởng , lí luận của tư tưởng Hồ Chí Minh : chủ nghĩa Mác - Lênin , giá trị văn
hoá dân tộc , tỉnh hoa văn hoá nhân loại .
+ Mục đích của tư tưởng Hồ Chí Minh : nhằm giải phóng dân tộc , giải phóng giai cấp và giải phóng con người .
b ) Ý nghĩa việc học tập môn tư tưởng Hồ Chí Minh
- Nâng cao năng lực tư duy lý luận và phương pháp công tác
+ Giúp người học nâng cao nhận thức về vai trò , vị trí của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với cách mạng Việt Nam .
+ Giúp cho người học nhận thức tốt hơn các vấn đề về cuộc sống và cách mạng Việt Nam hiện nay .
+ Cũng có , tăng cường cho người học về lập trường , quan điểm chính trị đúng đắn , sự kiên
định đối với mục tiêu của cách mạng.
+ Giúp người học nhận diện tốt hơn các quan điểm sai trái , chủ động đấu tranh phê phán những
quan điểm ấy , bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lê nin , tư tưởng Hồ Chí Minh , đường lối , chủ trương
của Đảng , pháp luật của Nhà nước.
+ Hình thành thói quen khái quát thực tiễn và biết vận dụng lí luận , tư tưởng Hồ Chí Minh vào
giải quyết các vấn đề do thực tiễn đặt ra .
- Bồi dưỡng phẩm chất đạo đức cách mạng và rèn luyện bản lĩnh chính trị
+ Giáo dục cho người học về đạo đức cách mạng trung với nước , hiếu với dân ; cần , kiệm , liêm
, chính , chí công vô tư ; sống có tình có nghĩa , biết yêu thương con người có tinh thần quốc tế trong sáng thủy chung . lOMoAR cPSD| 61409713
+ Nâng cao lòng tự hào về lãnh tụ Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam , Tổ quốc Việt Nam.
+ Thôi thúc người học tự tu dưỡng , rèn luyện , hoàn thiện bản thân , không sa vào chủ nghĩa cá
nhân , lối sống thực dụng , không để cho lợi ích cá nhân chi phối . Chống thói chạy theo danh vọng , địa vị ...
Câu 2 : Trình bày nội dung giá trị truyền thống dân tộc . Đâu là giá trị truyền thống dân
tộc quan trọng nhất ? Vì sao ?
Theo quan niệm phổ biến hiện nay , truyền thống là những “ đức tính , tập quán , tư tưởng , lối
sống ... được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác ” . Như vậy ,
giá trị truyền thống dân tộc bao gồm những đức tính , tập quán , tư tưởng , lối sống tốt của dân
tộc ... được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác . Cụ thể là :
+ Chủ nghĩa yêu nước tinh thần dựng nước , tinh thần đấu tranh kiên cường , bất khuất vì độc
lập tự do , tinh thần phát triển đất nước cường thịnh , lòng tự hào , tự tôn dân tộc , lòng căm thù giặc ngoại xâm ...
+ Tinh thần đoàn kết : Đoàn kết trong gia đình , làng , nước , như thuỷ chung , thương yêu nhau ,
giúp đỡ nhau . Đoàn kết để chế ngự thiên nhiên , đoàn kết để chống giặc ngoại xâm , đoàn kết để
xây dựng , phát triển đất nước .
+ Đạo đức dân tộc : tinh thần nhân nghĩa , nhân văn , yêu thương Con người , yêu hòa bình ...
+ Trí tuệ dân tộc : Người Việt Nam rất ham học , cầu thị , thông minh và sáng tạo trong mọi lĩnh vực .
+ Tinh thần vượt khó : Người Việt Nam cần cù , chăm chỉ , chịu khó và có ý chí vươn lên .v ..v...
Trong các giá trị truyền thống ấy , truyền thống yêu nước là giá trị quan trọng nhất đối với dân
tộc Việt Nam . Nhờ có truyền thống này , Việt Nam mới giữ được nước và xây dựng , phát triển
được đất nước và từ đó mới có các giá trị truyền thống khác .
Chủ nghĩa yêu nước là cốt lõi , là dòng chảy chính của của tư tưởng văn hoá truyền thống Việt
Nam , xuyên suốt lịch sử Việt Nam , là động lực mạnh mẽ cho sự trường tồn và phát triển của
dân tộc . Đất nước Việt Nam luôn đối mặt với địch hoạ, chính hoàn cảnh ấy đã tạo ra truyền
thống yêu nước, đồng thời, đó là một sức mạnh vô địch, là một nhân tố tự nhiên đoàn kết nhân
dân trong việc bảo vệ và xây dựng đất nước.
Câu 3: Trình bày cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh . Cơ sở nào quyết định tới việc
ra đời của tư tưởng Hồ Chí Minh ? Vì sao ? 1. Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh a )
Cơ sở khách quan lOMoAR cPSD| 61409713
(Bối cảnh lịch sử&Tư tưởng lí luận nhân loại)
- Bối cảnh lịch sử hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
+ Cuối XIX - đầu XX , sự xuất hiện của chủ nghĩa để quốc -> xâm lược thuộc địa của
các nước tư bản đẩy mạnh -> Mâu thuẫn mới xuất hiện đòi hỏi phải giải quyết:
chủ nghĩa đế quốc >< các dân tộc thuộc địa .
+ Cách mạng tháng Mười Nga thành công -> Tạo ra cơ hội mới cho các dân tộc thuộc
địa trong sự lựa chọn về con đường cứu nước .
+ Quốc tế Cộng sản ra đoà: đoàn kết và thúc đẩy phong trào cộng sản và Công nhân quốc
tế phát triển . Nó tạo ra sức mạnh cho phong trào cách mạng thế giới , trong đó có phong trào
giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa .
+ Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa của Lênin ra đời ( 1920 ) ảnh hưởng lớn tới
phong trào cách mạng ở các nước thuộc địa , trong đó có Việt Nam . Nói như các nhà nghiên cứu
: Lần đầu tiên vấn đề thuộc địa được đề cập đến một cách có hệ thống .
+ Năm 1858 , Thực dân Pháp nổ súng xâm lược và từng bước thôn tính Việt Nam ( lúc đó
, Việt Nam đang ở chế độ phong kiến độc lập ) .
+ Các phong trào yêu nước ở Việt Nam đầu XX bùng nổ mạnh mẽ , nhưng lần lượt bị thất
bại . Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự thất bại là thiếu một đường lối lãnh đạo đúng đắn , đáp
ứng được nguyện vọng của đông đảo quần chúng nhân dân lao động và bị áp bức . Phong trào
cách mạng “ như đi trong đêm tối không lối ra ” .
 Trước yêu cầu đòi hỏi của lịch sử dân tộc và sự xuất hiện những yếu tố mới của thời đại
, những người yêu nước có chí hướng lớn ở Việt Nam đã ra đi tìm đường cứu nước , trong số đó
có Nguyễn Tất Thành - Hồ Chí Minh .
- Những tiền đề tư tưởng - lí luận:
+ Giá trị truyền thống dân tộc
Chủ nghĩa yêu nước : Tinh thần dựng nước , tinh thần đấu tranh kiên cường , bất khuất vì
độc lập tự do , tinh thần phát triển đất nước cường thịnh , lòng tự hào , tự tôn dân tộc , lòng căm thù giặc ngoại xâm ...
Tinh thần đoàn kết : Đoàn kết trong gia đình , làng , nước , như thuỷ chung , thương yêu
nhau , giúp đỡ nhau . Đoàn kết để chế ngự thiên nhiên , đoàn kết để chống giặc ngoại xâm , đoàn
kết để xây dựng , phát triển đất nước.
Đạo đức dân tộc : tinh thần nhân nghĩa , nhân văn , yêu thương con người , yêu hòa bình ... lOMoAR cPSD| 61409713
Trí tuệ dân tộc : Người Việt Nam rất ham học , cầu thị thông minh và sáng tạo trong mọi lĩnh vực .
Tinh thần vượt khó : Người Việt Nam cần cù , chăm chỉ , chịu khó và CỎ ý chí vươn lên .
+ Tinh hoa văn hoá nhân loại
Tinh hoa văn hoá phương Đồng Hồ Chí Minh chịu ảnh hưởng sâu sắc từ những giá trị của
Phật giáo , Nho giáo , Đạo giáo , Chủ nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn .
Tinh hoa văn hoá phương Tây : Hồ Chí Minh đã từng đi rất nhiều nơi trên thế giới , làm
nhiều nghệ để sống , và hoạt động cách mạng . tiếp xúc với nhiều hạng người và các nền văn hoá
khác nhau . Ở phương Tây , ngoài những giá trị nhân văn , bác ái của Thiên Chúa giáo , như
Người từng nói : Điểm tốt của tôn giáo chúa Giêsu là “ lòngnhân ái cao cả ” và “ cũng như
Khổng Tử , Mác , Tôn Dật Tiên , Giêsu cũng muốn mưu cầu hạnh phúc cho loài người , mưu cầu
phúc lợi cho xã hội ” ) , Người còn ảnh hưởng bởi những giá trị của nền văn hoá Phục hưng ( thế
kỉ XIX - XVI ) ; tư tưởng Khai sáng Pháp , nhất là tư tưởng “ bình đẳng - tự do – bác ái ” , tinh
thần của bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng tư sản Pháp năm 1779 ;
Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ năm 1776 .
+ Chủ nghĩa Mác - Lênin
Chủ nghĩa Mác – Lênin là nguồn gốc lí luận trực tiếp , quyết định bản chất cách mạng ,
khoa học tư tưởng Hồ Chí Minh . Nó trang bị thế giới quan và phương pháp luận khoa học cho tư
tưởng Hồ Chí Minh : “ Chủ nghĩa Lênin là cái cẩm nang thần kì ” . Trong cuộc đấu tranh , vừa
nghiên cứu lí luận Mác - Lênin , vừa làm công tác thực tế , dần dần Hồ Chí Minh hiểu được rằng
, chỉ có chủ nghĩa xã hội , chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và giai
cấp Công nhân thế giới “ Bây giờ học thuyết nhiều , chủ nghĩa nhiều , nhưng chủ nghĩa chân
chính nhất , chắc chắn nhất , cách mạng nhất là chủ nghĩa Lênin ” và “ Chính do cố gắng vận
dụng những lời dạy của Lênin một cách sáng tạo , phù hợp với thực tế Việt Nam mà chúng tôi đã
chiến đấu và giành được thắng lợi to lớn ” .
Như vậy , Hồ Chí Minh đã kế thừa những tinh hoa tư tưởng , triết học , văn hoá cả cổ kim
, Đông Tây , làm giàu cho tư tưởng của mình . Tất cả những tri thức ấy đã góp phần quan trọng
vào việc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh sau này
b ) Nhân tố chủ quan -
Đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh : Ngoài những giá trị đạo đức truyền thống vốn
có , dưới tác động của hoàn cảnh lịch sử và hệ tư tưởng mácxít , sớm hình thành ở Hồ Chí Minh
những chuẩn mực đạo đức cách mạng . Điển hình là lòng yêu nước , thương dân , sống có nghĩa lOMoAR cPSD| 61409713
tình , yêu thương con người , trách nhiệm với quốc tế , Đạo đức đó không phải vì danh vọng cá
nhân mà vì lợi ích chung của Đảng ” . -
Ý chí và bản lĩnh phi thường : Chứng kiến nỗi đau mất nước , cuộc sống lầm than
của nhân dân và sự bế tắc của các phong trào yêu nước cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX , tinh thần
yêu nước ở Hồ Chí Minh đã nhanh chóng biến thành ý chí cứu nước , cứu dân và thể hiện bằng
hành động ra nước ngoài xem họ làm gì để sau đó về giúp đồng bào mình . Mặc dù đối mặt với
muôn vàn khó khăn , thử thách nghiệt ngã trên hành trình tìm đường cứu nước và hoạt động cách
mạng , nhiều lần bị đế quốc , thực dân cầm tù ; thậm chí , có thời gian Quốc tế Cộng sản và một
số đồng chí ở trong nước hiểu sai Người , nhưng Hồ Chí Minh trước sau một lòng vì nước , vì
dân và sự nghiệp cách mạng quốc tế , nhất quán với quan điểm cách mạng , khoa học , chân chính của mình . -
Trí tuệ và năng lực thực tiễn : Hồ Chí Minh không chỉ là một người am hiểu sâu
sắc , uyên bác trong mọi lĩnh vực , mà Người còn luôn chủ động , sáng tạo trong giải quyết các
vấn đề của thực tiễn . Có thể nói , Hồ Chí Minh một mặt kế thừa có chọn lọc thành tựu văn hoá ,
tư tưởng , lí luận , nhất là tư tưởng , lí luận mácxít ( dựa vào tư tưởng và lí luận sẵn có ) . Mặt
khác , trên cơ sở kế thừa lí luận đi trước và tổng kết thực tiễn , Người đã sáng tạo ra lí luận mới
phù hợp với hoàn cảnh , điều kiện của Việt Nam . Hồ Chí Minh là sản phẩm của thực tiễn ,
nhưng cũng là Người góp phần quan trọng vào việc sáng tạo ra thực tiễn .
2. Cơ sở quyết định tới việc ra đời của tư tưởng Hồ Chí Minh
Nhờ những yếu tố chủ quan nêu trên , Hồ Chí Minh nhanh chóng hiểu và nắm bắt được
những tín hiệu chuyển mình của thời đại khi nghe tin Cách mạng tháng Mười Nga thành công
năm 1917 ; đồng thời , định hướng cho dân tộc đi theo tín hiệu đúng đắn , khách quan đó . Đó là
điều khác biệt giữa Hồ Chí Minh với các nhà yêu nước trước và cùng thời với Người . Điều đó
có nghĩa là , nhân tố chủ quan là Cơ sở quyết định việc hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh và giải
thích cho chúng ta rõ vì sao yếu tố chủ quan lại quyết định tới việc hình thành tư tưởng của Người .
Câu 4: Phân tích nội dung và ý nghĩa luận điểm của HCM : “Nước được độc lập mà dân
không được hưởng hạnh phúc, tự do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa lý gì”.
a ) Nội dung của luận điểm
- Giải phóng dân tộc là vấn đề trên hết , trước hết nhưng giải phóng dân tộc phải gắn liền với giải
phóng giai cấp và giải phóng con người .
- Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội : đem lại tự do , hạnh phúc thật sự cho nhân dân .
Vì chế độ xã hội chủ nghĩa là chế độ xã hội hoàn thiện , nó xoá bỏ tận gốc tình trạng áp bức ,
bóc lột , đảm bảo quyền làm chủ cho người lao động , thực hiện được sự phát triển hài hòa giữa
cá nhân và xã hội , giữa độc lập dân tộc với tự do và hạnh phúc của con người .
- Chủ nghĩa xã hội là cơ sở đảm bảo cho độc lập dân tộc bền vững . b ) Ý nghĩa của luận điểm lOMoAR cPSD| 61409713
- Đảng và Nhà nước luôn đề cao nhiệm vụ bảo vệ vững chắc nền độc lập của dân tộc .
- Đảng và Nhà nước phải luôn phát huy quyền dân chủ thật sự cho nhân dân . Cán bộ , đảng viên
phải gắn bó mật thiết với nhân dân , tin dân hiểu dân . Hồ Chí Minh cũng đã nhấn mạnh “ Việc
gì có lợi cho dân , ta phải hết sức làm ; Việc gì hại đến dân , ta phải hết sức tránh ” .
- Đảng và Nhà nước phải không ngừng chăm lo lợi ích chính đáng của nhân dân .
Câu 5 : Phân tích luận điểm : Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường
nào khác con đường cách mạng vô sản ? Ý nghĩa của luận điểm này ?
a ) Phân tích luận điểm
1. Thất bại của các con đường cứu nước theo con đường phong kiến và dân chủ tư sản dẫn đến
sự khủng hoảng bế tắc về giai cấp lãnh đạo và đường lối cách mạng ->> HCM lựa chọn ra
đi tìm đường cứu nước mới bằng con đường sang phương Tây theo tinh thần: Phải vào hang
cọp mới bắt được cọp
2. Thực tiễn ra đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc – HCM: đi hầu khắp các châu lục,
gần 30 quốc gia trên thế giới, đặc biệt là khảo nghiệm trực tiếp cuộc sống ở 3 nước Anh, Pháp,
Mỹ đã khiến HCM rút ra 1 kết luận: Dù màu da khác nhau, nhưng chỉ có 2 loại người: người
bóc lột và người bị bóc lột, các
cuộc CMTS là cuộc CM không triệt để nên nhân dân ở những nước này vẫn muốn làm cuộc cách mạng thứ 2 là CMVS
3. Thắng lợi cách mạng tháng 10 Nga/1917 có ý nghĩa to lớn
Đối với nước nga: giải phóng 1 loạt các dân tộc ra khỏi đế chế Nga sa hoàng
Đối với thể giới: cổ vũ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới bởi đây là 1 cuộc cách mạng
vô sản điển hình, đem đến quyền lợi cho các giai cấp tầng lớp trong xã hội
4. 7/1970, sau khi đọc bản Sơ thảo luận cương của Lênin về vấn đề dân tộc và thuộc địa, HCM
đã tìm thấy ở đó con đường cứu nước, giải phóng dân tộc: con đường CMVS
Theo HCM, giải phóng dân tộc gắn với gp xã hội, gp giai cấp, gp con người. Hay nói cách khác
độc lập dân tộc gắn liền với CNXH b ) Ý nghĩa của luận điểm
- Làm phong phú cho kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin .
- Luận điểm đã soi đường , chỉ hướng , giúp cho Đảng và dân tộc Việt Nam đi đúng
quy luật vận động của cách mạng.
Câu 6: Phân tích mối quan hệ giữa cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa với cách
mạng vô sản ở chính quốc theo tư tưởng Hồ Chí Minh? Vì sao Hồ Chí Minh khẳng định: lOMoAR cPSD| 61409713
“...một dân tộc không tự lực cánh sinh mà cứ ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không
xứng đáng được độc lập”.
a ) Phân tích mối quan hệ
- Quan điểm của Quốc tế Cộng sản : Những năm 20 của thế kỉ XX , Quốc tế Cộng sản cho rằng
: cách mạng ở thuộc địa muốn thắng lợi khi và chỉ khi cách mạng vô sản ở chính quốc thành
công . Tức là , cách mạng thuộc địa phải phụ thuộc vào cách mạng vô sản ở chính quốc .
- Quan điểm của Nguyễn Ái Quốc :
+ Cách mạng thuộc địa là một bộ phận của cách mạng thế giới .
+ Mối quan hệ giữa cách mạng ở thuộc địa với cách mạng vô sản ở chính quốc là bình đẳng .
+ Cách mạng ở thuộc địa phải chủ động , sáng tạo và có thể giành thắng lợi trước cách mạng vô sản ở chính quốc.
Lý do: + HCM đã căn cứ vào đặc điểm thực tế của xã hội thuộc địa để nêu lên quan điểm trên
+ HCM nhận thức được rằng thuộc địa chính là một khâu yếu trong hệ thống của CNĐQ
+ HCM cũng nhận thức được rằng chủ nghĩa yêu nước chân chính là một động lực lớn của
các dân tộc thuộc địa cùng với thấy được khả năng cách mạng của nhân dân thuộc địa là rất to lớn
mà theo Người nó sẽ bùng lên mạnh mẽ, hình thành một ‘lực lượng khổng lồ” khi được tập hợp,
hướng dẫn và giác ngộ cách mạng
b ) Giải thích vì sao Hồ Chí Minh khẳng định : “ ... một dân tộc không tự lực cánh sinh mà cứ
ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không xứng đáng được độc lập ” -
Hồ Chí Minh khẳng định yếu tố quyết định cho thắng lợi của cách mạng Việt
Nam là sự chủ động , tự lực cánh sinh của dân tộc . -
Mặt khác , phải tranh thủ sự ủng hộ , giúp đỡ của bạn bè quốc tế ( cách mạng thế giới ) .
Nội lực là nhân tố quyết định, nguồn ngoại lực chỉ có thể phát huy tác dụng thông
qua nguồn lực nội sinh. -
Trong đấu tranh cách mạng: Hồ Chí Minh nêu cao khẩu hiệu “Tự lực cánh sinh,
dựa vào sức mình là chính”, “muốn người ta giúp cho, thì trước mình phải tự giúp lấy mình đã”.
+ Trong đấu tranh giành chính quyền: Người chủ trương “đem sức ta mà giải phóng cho ta”.
+ Trong kháng chiến chống thực dân Pháp: Người chỉ rõ “Một dân tộc không tự lực cánh sinh
mà cứ ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không xứng đáng được độc lập”1. lOMoAR cPSD| 61409713
+ Trong quan hệ quốc tế: Người nhấn mạnh phải có thực lực, thực lực là cái chiêng, ngoại giao
là cái tiếng, chiêng có to tiếng mới lớn. -
Hồ Chí Minh chỉ rõ, muốn tranh thủ được sự ủng hộ quốc tế, Đảng phải có đường
lối độc lập, tự chủ và đúng đắn. Người nói:’’ Độc lập nghĩa là chúng tôi điều khiển lấy mọi công
việc của chúng tôi, không có sự can thiệp ở bên ngoài vào’’2
+ Trong quan hệ giữa các đảng thuộc phong trào cộng sản,công nhân quốc tế, Người xác định:
“Các đảng dù lớn nhỏ đều độc lập và bình đẳng, đồng thời đoàn kết nhất trí giúp đỡ lẫn nhau”3.
+ Trong kháng chiến chống Mỹ, với đường lối độc lập, tự chủ giương cao hai ngọn cờ độc lập
dân tộc và CNXH, kết hợp hài hòa lợi ích dân tộc và lợi ích quốc tế, Đảng ta đã tranh thủ được
sự ủng hộ của nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa và nhân dân thế giới, góp phần quan trọng vào
thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ
Câu 7 : Trình bày quan niệm của Hồ Chí Minh về mục tiêu của chủ nghĩa xã hội . Mục tiêu
nào là quan trọng nhất? Vì sao ? a ) Mục tiêu chung của chủ nghĩa xã hội: 1 2 3
Đó là độc lập cho dân tộc , tự do hạnh phúc cho nhân dân. Chủ nghĩa xã hội là không ngừng
nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân , trước hết là nhân dân lao động ” . Hoặc "
không ngừng nâng cao mức sống của nhân dân " . Đây là mục tiêu cao nhất của chủ nghĩa xã hội
. Mục tiêu của chủ nghĩa xã hội theo quan niệm của Hồ Chí Minh đã khẳng định tính ưu việt của
chủ nghĩa xã hội so với các chế độ đã tồn tại trong lịch sử là chỉ ra nhiệm vụ giải phóng con
người một cách toàn diện .
b ) Mục tiêu cụ thể: -
Mục tiêu chính trị : là chế độ do nhân dân lao động làm chủ , nhà nước là của dân , do dân và vì dân . -
Mục tiêu kinh tế : Nền kinh tế xã hội chủ nghĩa với công - nông nghiệp hiện đại +
khoa học - kĩ thuật tiên tiến + bóc lột bị xoá bỏ dần , cải thiện đời sống ; kết hợp các lợi ích . -
Mục tiêu văn hoá - xã hội : Văn hoá là mục tiêu cơ bản , xoá mù chữ , phát triển
nghệ thuật , thực hiện nếp sống mới , nâng cao dân trí .. -
Mục tiêu con người :
+ Để xây dựng chủ nghĩa xã hội thì phải có con người xã hội chủ nghĩa . Đó là con người có lí
tưởng xã hội chủ nghĩa , đấu tranh cho lí tưởng của chủ nghĩa xã hội . lOMoAR cPSD| 61409713
+ Con người xã hội chủ nghĩa phải có đạo đức và tài năng . Người quan niệm : Có tài mà không
có đức là người vô dụng . Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó .
c ) Mục tiêu quan trọng nhất : đào tạo con người
Bởi lẽ , mục tiêu cao nhất , động lực quyết định nhất công cuộc xây dựng chính là con người .
Trong lí luận xây dựng con người xã hội chủ nghĩa , Hồ Chí Minh quan tâm trước hết mặt tư
tưởng . Người cho rằng : Muốn có con n
gười xã hội chủ nghĩa , phải có tư tưởng xã hội chủ nghĩa , tư tưởng xã hội chủ nghĩa Ở mỗi con
người là kết quả của việc học tập , vận dụng , phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin , nâng cao lòng
yêu nước , yêu chủ nghĩa xã hội .
Câu 8 : Phân tích luận điểm sau đây của Hồ Chí Minh : Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội
trước hết cần có con người xã hội chủ nghĩa . Ý nghĩa của luận điểm đối với công cuộc xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay ?
a ) Phân tích luận điểm
- Xây dựng chủ nghĩa xã hội là sự nghiệp khó khăn , phức tạp , lâu dài , gian khổ , cần đến nhiều nguồn lực .
- Con người là nhân tố quan trọng bảo đảm thắng lợi cho công cuộc đó .
- Con người vừa là sản phẩm của chủ nghĩa xã hội, vừa là động lực xây dựng chủ nghĩa xã hội thành công.
- Con người xã hội chủ nghĩa có hai mặt gắn bó chặt chẽ với nhau :
Kế thừa những giá trị tốt đẹp của con người truyền thống + ( Việt Nam và phương Đông ) .
+ Hình thành những phẩm chất mới như : có tư tưởng xã hội chủ nghĩa ; đạo đức xã hội CN ; có
trí tuệ và bản lĩnh để làm chủ ( bản thân , gia đình , xã hội , thiên nhiên , ... ) ; có tác phong xã
hội chủ nghĩa ; có lòng nhân ái , vị tha , độ lượng .
b ) Ý nghĩa của luận điểm -
Đảng và Nhà nước ta phải luôn luôn coi trọng nhân tố con người trong sự nghiệp cách mạng hiện nay . -
Tạo điều kiện để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực , có các biện pháp , chế độ , chính
sách để phát huy hiệu quả nguồn lực con người trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa . lOMoAR cPSD| 61409713
Câu 9 : Phân tích quy luật ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam . Vì sao Hồ Chí Minh
khẳng định : “... Đảng muốn vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt , trong Đảng ai cũng phải
hiểu , ai cũng phải theo chủ nghĩa ấy . Đảng mà không có chủ 1 nghĩa cũng như người
không có trí khôn , tàu không có bàn chỉ nam . Bây giờ học thuyết nhiều , chủ nghĩa nhiều
nhưng chủ nghĩa chân chính nhất , cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lênin ” ...!
a ) Quy luật ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam
Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là sự kết hợp của ba yếu tố :
Chủ nghĩa Mác – Lênin + phong trào công nhân + phong trào yêu nước Việt Nam b
) Giải thích quan điểm -
Cách mạng giải phóng dân tộc phải có Đảng Cộng sản lãnh đạo . Đây là nhân tố hàng đầu
quyết định thành công của cách mạng . -
Hồ Chí Minh thấy rõ vai trò to lớn của chủ nghĩa Mác - Lênin đối với quá trình ra đời của
Đảng Cộng sản Việt Nam . -
Để đạt được mục tiêu của cách mạng ( độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội , chủ
nghĩacộng sản ) , Hồ Chí Minh khẳng định phải dựa vào lí luận cách mạng và khoa học của chủ
nghĩa Mác - Lênin . Chủ nghĩa Mác - Lênin cũng giống như “ trí khôn ” của con người , là nền tảng tư
tưởng và kim chỉ nam ” cho Đảng và cách mạng Việt Nam . -
Chủ nghĩa Mác - Lênin là nền tảng tư tưởng của Đảng ( là hệ tư tưởng chính trị của Đảng
) . Cán bộ , đảng viên phải hiểu , thấm nhuần chủ nghĩa Mác - Lênin . -
Chủ nghĩa Mác – Lênin là chủ nghĩa chân chính nhất vì người lao động , bênh vực , giúp
người lao động thoát khỏi ách báp bức , bóc lột của đế quốc , thực dân , nên là chủ nghĩa chân
chính nhất . Không giả dối , lừa bịp nhân dân như chủ nghĩa tư bản : “ Cách mệnh Pháp cũng
như cách mệnh Mỹ , nghĩa là cách mệnh tư bản , cách mệnh không đến nơi , tiếng là Cộng hòa
và dân chủ , kì thực trong thì nó tước lục công nông , ngoài thì áp bức thuộc địa ” . -
Chủ nghĩa Lênin là vũ khí lí luận sắc bén nhất của người lao động trong cuộc đấu tranh
chống chủ nghĩa tư bản , hướng người lao động tới sự giải phóng triệt để , tiêu diệt tận gốc sự
bóc lột , nên là chủ nghĩa cách mạng nhất.
Câu 10 : Phân tích quan điểm sau của Hồ Chỉ Minh " cán bộ là gốc của mọi công việc”... “
công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Ý nghĩa của vấn đề này đối
với công tác cán bộ của Đảng hiện nay? a) Phân tích quan điểm: -
Hồ Chí Minh luôn nhận thức thức rất rõ vị trí , vai trò và tầm quan trọng của cán bộ ,
công tác cán bộ trong sự nghiệp cách mạng. lOMoAR cPSD| 61409713 -
Theo Hồ Chí cán bộ là cái dây chuyền của bộ máyMinh
, , là . Mọi công việc thành
mắt khâu trung gian nối liền giữa Đảng , Nhà nước với nhân dân c ông
hay thất bại là phụ thuộc vào cán bộ tốt hay kém . Vì vậy , theo Người , người cán bộ luôn phải
có đủ đức và đủ tài , phẩm chất và năng lực , trong đó đạo đức là cái gốc của người cách mạng. -
Vấn đề cán bộ luôn là vấn đề trọng yếu và cần kíp . Người nhấn mạnh , đối với vấn đề
này , Đảng cần phải : hiểu rõ cán bộ ; phải cất nhắc cán bộ cho đúng; phải khéo dùng cán bộ ;
phải phân phối cán bộ cho đúng... -
Vấn để cán bộ luôn đi liền với công tác cán bộ . Muốn có cán bộ tốt , Đảng phải thật sự
quan tâm tới công tác cán bộ . Nội dung của Công tác cán bộ bao gồm : tuyển chọn , đào tạo ,
rèn luyện cán bộ ; bồi dưỡng cán bộ ; đánh giá đúng cán bộ ; thực hiện các chính sách đối với
cán bộ b ) Ý nghĩa của quan điểm
Trong công tác đổi mới cán bộ hiện nay , cần tiến hành đổi mới trên tất cả các khâu của công tác
cán bộ : đào tạo , tuyển chọn , đánh giá , cất nhắc , tuyển dụng , sắp xếp , bố trí , thực hiện chính sách cán bộ ...
Câu 11 : Trình bày vai trò của đại đoàn kết dân tộc trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam
theo tư tưởng Hồ Chí Minh . Tại sao Người lại nói : “ Đoàn kết , đoàn kết , đại đoàn kết ,
Thành công , thành công , đại thành công ” ?
a ) Vai trò của đại đoàn kết dân tộc trong sự nghiệp cách mạng
Đại đoàn kết dân tộc là vấn đề có ý nghĩa chiến lược , quyết định thành công của cách mạng -
+ Hồ Chí Minh chỉ ra rằng , trong thời đại mới , để đánh bại các thế lực đế quốc thực dân phải
tập hợp được tất cả mọi lực lượng có thể tập hợp ->> xây dựng được khối đại đoàn kết dân tộc
bền vững . Đại đoàn kết dân tộc đã trở thành vấn đề có ý nghĩa chiến lược , cơ bản , nhất quán và
lâu dài , xuyên suốt tiến trình cách mạng .
+ Đề quy tụ được mọi lực lượng vào khối đại đoàn kết toàn dân , cần phải có chính sách và
phương pháp phù hợp với từng đối tượng cách mạng
+ Chính sách mặt trận của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt ra là để thực hiện đoàn kết dân tộc .
- Đại đoàn kết dân tộc là mục tiêu , nhiệm vụ hàng đầu của Đảng , của dân tộc
+ Đại đoàn kết là mục tiêu , nhiệm vụ hàng đầu của Đảng : Đại đoàn kết dân tộc phải được xác
định là mục tiêu , nhiệm vụ hàng đầu của Đảng , phải được quán triệt trong tất cả mọi lĩnh vực ,
từ đường lối , chủ trương , chính sách tới hoạt động thực tiễn của Đảng . lOMoAR cPSD| 61409713
+ Đại đoàn kết dân tộc là nhiệm vụ hàng đầu của mọi giai đoạn cách mạng trên cơ sở của đường
lối đúng , Đảng phải cụ thể hoá thành những mục tiêu , nhiệm vụ và phương pháp cách mạng
phù hợp với từng giai đoạn lịch sử để lôi kéo , tập hợp quần chúng , tạo thực lực cho cách mạng .
Thực lực đó chính là khối đại đoàn kết dân tộc .
+ Đại đoàn kết dân tộc là nhiệm vụ hàng đầu của cả dân tộc . Bởi vì , cách mạng là sự nghiệp của
quần chúng , phải do quần chúng , vì quần chúng . Từ trong phong trào đấu tranh để tự giải
phóng và xây dựng xã hội mới tốt đẹp , quần chúng nảy sinh nhu cầu đoàn kết và sự hợp tác .
>>>Đảng Cộng sản có sứ mệnh thức tỉnh , tập hợp , hướng dẫn quần chúng , chuyển những nhu
cầu , những đòi hỏi khách quan , tự phát của quần chúng thành những đòi hỏi tự giác , thành hiện
thực có tổ chức trong khối đại đoàn kết , tạo thành sức mạnh tổng hợp trong cuộc đấu tranh vì
độc lập cho dân tộc , tự do cho nhân dân và hạnh phúc cho con người .
b ) Phân tích luận điểm : " Đoàn kết , đoàn kết , đại đoàn kết | Thành công , thành công , đại
thành công ! “
Từ thực tiễn cách mạng , Hồ Chí Minh đã khái quát thành nhiều luận điểm có tính chân lí về vai
trò của khối đại đoàn kết : “ Đoàn kết , đoàn kết , đại đoàn kết / Thành công , thành công , đại thành công ! " ...
- Hồ Chí Minh nhấn mạnh đến cấp độ của đoàn kết , trong thực tiễn cách mạng , càng đoàn kết
càng thành công . Đoàn kết sẽ dẫn đến thành công , thắng lợi to lớn vì đoàn kết thì sẽ tập hợp
được đông đảo quần chúng , phát huy được sức mạnh , tiềm năng to lớn của quần chúng , tạo
nên sức mạnh vĩ đại có thể dời non , lấp biển , có thể đập tan mọi lực lượng thù địch trong cuộc
đấu tranh xã hội . Đoàn kết là đường lối chiến lược duy nhất đúng , phá tan được âm mưu chia rẽ của kẻ thù .
- Đoàn kết không chỉ về giai cấp , dân tộc mà còn đoàn kết quốc tế .
- Nếu không đoàn kết sẽ không thành công . Hồ Chí Minh đã khẳng định : “ Lúc nào dân ta đoàn
kết muôn người như một ->> độc lập , tự do . Trái lại , lúc nào dân ta không đoàn kết thì bị
nước ngoài xâm lấn . Vậy nay ta phải biết đoàn kết , đoàn kết mau , đoàn kết chắc chắn thêm mãi .....”
Cho 12: Trình bày quan niệm của Hồ Chí Minh về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh
thời đại để tạo thành sức mạnh tổng hợp cho cách mạng Việt Nam . Ý nghĩa của vấn đề
trên đối với sự nghiệp đổi mới đất nước hiện nay ? a) Sức mạnh dân tộc
- Sức mạnh dân tộc hay nội lực của một dân tộc , một quốc gia chính là tổng hợp những lợi thế ,
những nguồn lực nội sinh của dân tộc, quốc gia đó . Sức mạnh của dân tộc Việt Nam là sự tổng
hợp của các yếu tố vật chất và tinh thần .
+ Sức mạnh vật chất là : nguồn nhân lực của đất nước , vị trí địa lí , tài nguyên thiên nhiên , nến kinh tế .. lOMoAR cPSD| 61409713
+ Sức mạnh tinh thần là : là sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước và ý thức tự lực , tự cường dân tộc
; sức mạnh của tinh thần đoàn kết của ý chỉ đấu tranh anh dũng , bất khuất cho độc lập , tự do ...
Sức mạnh đó đã giúp cho dân tộc ta vượt qua mọi thử thách , khó khăn trong dựng nước và giữ nước .
- Là một nhà yêu nước chân chính , Hồ Chí Minh luôn có niềm tin bất diệt vào sức mạnh dân tộc .
b ) Sức mạnh thời đại
Trong quá trình hoạt động cách mạng , nhờ chú ý tổng kết thực tiên dưới ánh sáng chủ nghĩa
Mác - Lênin , Hồ Chí Minh đã từng bước phát hiện ra sức mạnh vĩ đại tiềm ẩn trong các trào lưu
cách mạng thế giới mà Việt Nam cần tranh thủ . Các trào lưu đó nếu được liên kết , tập hợp trong
khối đoàn kết quốc tế sẽ tạo nên sức mạnh to lớn . Sức mạnh đó luôn được bổ sung những nhân
tố mới , phản ánh sự vận động , phát chiến không ngừng của lịch sử toàn thế giới và tiến trình
chính trị quốc tế sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917. Đó là :
+ Sự lớn mạnh của các nước xã hội chủ nghĩa;
+ Phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới ;
+ Phong trào dân chủ hòa bình trên thế giới ;
+ Thành tựu khoa học , kĩ thuật của thế giới . -
Khi tìm thấy con đường cứu nước , Hồ Chí Minh đã sớm xác định cách mạng Việt Nam
là một bộ phận của cách mạng thế giới , cách mạng Việt Nam chỉ có thể thành công và thành
công đến nơi khi thực hiện đoàn kết chặt chẽ với phong trào cách mạng thế giới . -
Thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong quan hệ với tình hình quốc tế , tư tưởng đoàn
kết với phong trào cách mạng thế giới đã được Hồ Chí Minh phát triển ngày càng đầy đủ , rõ ràng và cụ thể hơn .
c ) Mối quan hệ giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại
- Theo Hồ Chí Minh thực hiện đại đoàn kết dân tộc phải gắn liền với đoàn kết quốc tế ; đại đoàn
kết dân tộc phải là cơ sở cho việc thực hiện đoàn kết quốc tế.
+ Đoàn kết dân tộc gắn liền với đoàn kết quốc tế là để kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh
thời đại , tạo sức mạnh tổng hợp cho cách mạng chiến thắng kẻ thù .
+ Nếu đại đoàn kết dân tộc là một trong những nhân tố quyết định thắng lợi của cách mạng Việt
Nam , thì sức mạnh thời đại cũng là một nhân tố thường xuyên và hết sức quan trọng giúp cho
cách mạng Việt Nam đi đến thắng lợi hoàn toàn trong sự nghiệp giải phóng dân tộc , thống nhất
đất nước và quá độ lên chủ nghĩa xã hội .
- Thắng lợi của cách mạng Việt Nam trong mấy thập kỉ qua là thắng lợi của tư tưởng Hồ Chí
Minh : độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội . Nhờ giương cao ngọn cờ chủ nghĩa xã lOMoAR cPSD| 61409713
hội , Việt Nam đã tranh thủ được sự đồng tình , ủng hộ quốc tế , huy động được sức mạnh của
các trào lưu cách mạng thời đại , làm cho sức mạnh dân tộc được nhân lên gấp bội , chiến
thắng được những kẻ thù có sức mạnh to lớn hơn mình về nhiều mặt .
Như vậy , trong tư tưởng Hồ Chí Minh , thực hiện đoàn kết quốc tế , kết hợp chặt chẽ chủ nghĩa
yêu nước với chủ nghĩa quốc tế vô sản là nhằm góp phần cùng nhân dân thế giới thực hiện thắng
lợi các mục tiêu cách mạng của dân tộc và thời đại : hòa bình , độc lập dân tộc , dân chủ và chủ
nghĩa xã hội . d ) Ý nghĩa
- Về mặt lí luận :
+ Trong công cuộc đổi mới đất nước hiện nay , Đảng và Nhà nước ta luôn đề cao sức mạnh của
dân tộc , yếu tố nội lực ;
+ Tranh thủ các yếu tố quốc tế , yếu tố ngoại lực .
- Về mặt thực tiễn ;
+ Không ngừng xây dựng tiềm lực toàn diện của đất nước về kinh tế , chính trị , văn hoá , xã hội , quốc phòng , an ninh ...
+ Đẩy mạnh giao lưu hội nhập quốc tế sâu rộng .
Câu 13 : Quan niệm của Hồ Chí Minh về “ Nhà nước của dân , do dân và vì dân ” . Vì sao
Người lại nói : Nếu không có nhân dân thì Chính phủ không đủ lực lượng . Nếu không có
chính phủ , thì nhân dân không ai dẫn đường ?
Gợi ý trả lời :
a . Quan niệm của Hồ Chí Minh về “ Nhà nước của dân , do dân và vì dân ” ;
- Nhà nước của dân
+ Tất cả mọi quyền lực của nhà nước đều thuộc về nhân dân . Hỗ Chí Minh nói : Nước ta là nước
dân chủ , địa vị cao nhất là dân , vì dân là chủ .
+ Dân là chủ và làm chủ . Dân là chủ , có nghĩa là nhà nước thuộc sở hữu của nhân dân , quyền
lực tối cao của nhà nước thuộc về nhân dân , mọi lợi ích đều thuộc về nhân dân và nhân dân cũng
phải có trách nhiệm , nghĩa vụ với nhà nước .
Trong mối quan hệ giữa nhân dân và nhà nước , khi nhân dân là chủ thì " Chủ tịch , bộ trưởng ,
thứ trưởng , ủy viên này khác làm gì ? Làm đầy tớ . Làm đầy tớ cho nhân dân chứ không phải làm quan cách mạng .”
Trách nhiệm của nhân dân đối với Nhà nước thể hiện ở chỗ : “ Đã là chủ thì phải biết tự mình lo
toan gánh vác , không ỷ lại , không ngồi chờ . Mọi người phải ra sức góp công , góp của để xây
dựng nhà nước . Chớ nên : Ăn cỗ đi trước , lội nước theo sau . Đã là người chủ nhà nước thì phải
chăm lo việc nước như việc nhà . Người công nhân phải yêu quý máy móc như yêu quý con
mình , người nông dân phải yêu quý trâu bò của hợp tác xã như bạn thân của mình ” lOMoAR cPSD| 61409713
Trách nhiệm của nhân dân đối với nhà nước còn thể hiện ở chỗ : “ làm tròn bổn phận công dân ,
giữ đúng đạo đức công dân , tức là : tuân theo pháp luật nhà nước ; tuân theo kỉ cương lao động ;
giữ gìn trật tự chung : đóng góp đúng kì , đúng số để xây dựng lợi ích chung. Hăng hái tham gia
công việc chung , bảo vệ công cộng ; bảo vệ Tổ quốc ”
Trách nhiệm của nhân dân đối với nhà nước còn thể hiện ở chỗ : Nhà nước sai , nhân dân phải
góp ý , phê bình để tốt hơn " Nếu Chính phủ làm hại dân thì dân có quyền đuổi Chính phủ .
Nhưng khi dân dùng đày tớ làm việc cho mình thì phải giúp đỡ Chính phủ . Nếu Chính phủ sai
thì phải phê bình , phê bình nhưng không phải là chửi ” .
Nhân dân làm chủ nhà nước qua hai hình thức : trực tiếp và gián tiếp
+ Hình thức dân chủ trực tiếp là hình thức mà trong đó nhân dân trực tiếp quyết định mọi vấn đề
liên quan đến đất nước .
+ Hình thức dân chủ gián tiếp là hình thức mà trong đó nhân dân thực hiện quyền lực của mình
thông qua những đại diện do mình lựa chọn , bầu ra và những thiết chế do mình xây dựng nên (
điển hình là cơ quan Quốc hội , Hội đồng nhân dân các cấp ) . Chính vì vậy , cán bộ nhà nước
từ trung ương đến địa phương , chỉ là những người thay mặt nhân dân , sử dụng quyền và nhân
dân uỷ thác để giải quyết các công việc của Nhà nước . Hồ Chí Minh nói : Chúng ta phải hiểu
rằng , các cơ quan của Chính phủ từ toàn quốc cho đến các làng đều là công bộc của dân ,
nghĩa là để gánh vác việc chung cho dân , chứ không phải để đè đầu dân như trong thời kì
dưới quyền thống trị của Pháp , Nhật . Việc gì lợi cho dân , ta phải hết sức làm . Việc gì hại
đến dân , ta phải hết sức tránh , Chúng ta phải yêu dàn , kính dân thì dân mới yêu ta , kính ta .
- Nhà nước do dân
+ Nhà nước do nhân dân hy sinh tính mạng của cải , công sức ... để giành từ tay đế quốc , thực
dân và phong kiến tay sai . Trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng do Hồ Chí Minh soạn
thảo đã nêu chủ trường đoàn kết rộng rãi nhân dân và dựa vào nhân dân để “ đánh đổ đế quốc
Pháp và bọn phong kiến, làm cho nước Nam được hoàn toàn độc lập, dựng ra chính phủ nông
binh”. Người luôn nhắc nhở, lưu ý cán bộ không được quên, Nhà nước của nhân dân ra đời ( Nhà
nước VN dân chủ cộng hòa) do có sự hy sinh xương máu của các tầng lớp nhân dân trong cả nước.
+ Nhà nước do nhân dân làm chủ. Dân là chủ, đó là quyền sở hữu nhà nước thuộc về nhân dân.
Dân làm chủ, thể hiện hành vi, hành động của người sở hữu đối với nhà nước ( làm chủ nhà
nước). HCM đã nói: “… chính quyền dân chủ có nghĩa là chính quyền do người dân làm chủ”.
Nhân dân làm chủ qua hai hình thức: trực tiếp và gián tiếp (như đã trình bày ở trên).
+ Nhà nước do nhân dân ủng hộ, đóng thuế để có nguồn thu duy trì hoạt động và phát triển.
Người khẳng định: “ Lực lượng bao nhiêu là nhờ dân hết”, “Trong bầu trời không gì quý bằng
nhân dân”. Vì vậy, phải “đem hêt sức dân, tài dân, của dân làm cho dân dân. Trước kia, sức dân,
của dân làm lợi cho đế quốc, nay đem làm lợi cho dân”.
- Nhà nước vì dân lOMoAR cPSD| 61409713
+ Lí do xây dựng nhà nước vì dân: Nhà nước của dân, do dân nên phải vì dân
+ Nhà nước vì dân là gì? Trước hết, nhà nước phải phục vụ nhân dân (tất cả cán bộ Nhà nước, từ
chủ tịch nước trở xuống đều là đày tớ trung thành của nhân dân), chứ không không phải là nững
“ ông quan cách mạng” đè đầu, cưỡi cổ dân “Chế độ ta là chế độ dân chủ, tức là nhân dân làm
chủ, mà Chính phủ là người đầy tớ trung thành của nhân dân. Chính phủ chỉ có một mục đích là:
hết lòng hêt sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.”
Nhà nước phải đem lại lợi ích cho dân , đáp ứng nguyện vọng chính đáng của nhân dân “ Nếu để
dân đói , Đảng và Nhà nước chịu trách nhiệm ; nếu dân dốt , Đảng và Nhà nước phải chịu trách nhiệm ” .
Nhà nước vì dân là nhà nước phải kính trọng nhân dân , yêu dân , tin dân . “ Trong bầu trời
không gì quý bằng Nhân dân . Trong thế giới , không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của Nhân dân ” .
b . Vì sao Người lại nói : “ Nếu không có nhân dân thì Chính phủ không đủ lực lượng . Nếu
không có chính phủ , thì nhân dân không ai dẫn đường ” ?
- Câu nói trên thể hiện quan điểm biện chứng trong môi quan he giữa nhân dân và chính phủ .
- Hồ Chí Minh khẳng định vai trò quan trọng của nhân dân . Chính phủ phải dựa vào dân.
- Đồng thời , nhân dân cũng phải ủng hộ và có trách nhiệm và đi theo chính phủ mới đúng đắn và
có cuộc sống ấm no , hạnh phúc .
Câu 14 : Trình bày quan điểm của Hồ Chí Minh về vị trí và vai trò của văn hoá trong đời sống xã hội .
a ) Văn hoá là đời sống tinh thần của xã hội , thuộc kiến trúc thượng tầng
- Văn hoá quan trọng ngang chính trị , kinh tế , xã hội
->> 4 vấn đề chủ yếu của đời sống xã hội và các vấn đề này có quan hệ mật thiết với nhau .
- Trong quan hệ với chính trị , xã hội : Chính trị , xã hội có được giải phóng thì văn hoá mới
được giải phóng : “ Xã hội thế nào , văn nghệ thế ấy . Văn nghệ của dân tộc ta vốn rất phong
phú , nhưng dưới chế độ thực dân và phong kiến , nhân dân ta bị nô lệ , thì văn nghệ cũng bị nô
lệ , bị tối tàn , không thể phát triển được . ”
Trong kháng chiến , nhân dân ta vùng dậy phá ách nô lệ , giành lại tự do , nhờ vậy văn nghệ ta
cũng được vươn mình giải phóng ” .
- Trong quan hệ với kinh tế: Kinh tế thuộc về cơ sở hạ tầng , xây dựng kinh tế để tạo điều kiện
cho việc xây dựng và phát triển văn hoá : " Muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội thì phải phát triển
kinh tế và văn hoá . Vì sao không nói phát triển văn hoá và kinh tế ? Tục ngữ ta có câu : Có lOMoAR cPSD| 61409713
thực mới vực được đạo ; vì thế kinh tế phải đi trước . Nhưng phát triển để làm gì ? Phát triển
kinh tế và văn hoá để nâng cao đời sống vật chất và văn hoá của nhân dân ta ” .
b ) Văn hoá không thể đứng ngoài mà phải ở trong kinh tế và chính trị , phục vụ nhiệm vụ
chính trị và thúc đẩy sự phát triển của kinh tế -
“ Văn hoá , nghệ thuật cũng như mọi hoạt động khác , không thể đứng ngoài , mà phải ở
trong kinh tế và chính trị ” . Người nói tiếp : “ Trình độ văn hoá của nhân dân nâng cao ->> đẩy
mạnh khôi phục kinh tế + phát triển dân chủ
. Nâng cao trình độ văn hoá của nhân dân cũng là một việc cần thiết để xây dựng nước ta thành
một nước hòa bình , thống nhất , độc lập , dân chủ và giàu mạnh ” . -
Văn hoá phải ở trong kinh tế và chính trị , có nghĩa là văn hoá phải tham gia thực hiện
những nhiệm vụ chính trị , thúc đẩy xây dựng và phát triển kinh tế . Trong kháng chiến , Hồ Chí
Minh nói : “ Văn hoá cũng là một mặt trận ” , “ Kháng chiến hoá văn hoá , văn hoá hoá khảng
chiến ” ; ngược lại , văn hoá ở trong kinh tế và chính trị , điều đó cũng có nghĩa là kinh tế và
chính trị cũng có tính văn hoá , điều mà chủ nghĩa xã hội và thời đại đang đòi hỏi .
Câu 15 : Trình bày quan niệm của Hồ Chí Minh về văn hoá giáo dục . Giải thích nhận định
sau của Hồ Chí Minh : “ Học để làm việc , học để làm người , học để làm cán bộ. ” a )
Quan niệm của Hồ Chí Minh về văn hoá giáo dục
Trên cơ sở phân tích , nhận thức sâu sắc về những hạn chế về nền giáo dục phong kiến và thực
dân , Hồ Chí Minh đã đưa ra quan điểm về xây dựng nền giáo dục của nước Việt Nam sau khi
được độc lập là nền giáo dục mới. -
Mục tiêu của văn hoá giáo dục là thực hiện cả ba chức năng của văn hoá bằng dạy và học
. Đó là đào tạo những con người mới có đức có tài . Học để làm việc , làm người , làm cán bộ .
Cải tạo tri thức cũ , đào tạo tri thức mới . Đào tạo những lớp người kế tục sự nghiệp cách mạng
xây dựng đất nước giàu mạnh và văn minh . Mở mang dân trí từ việc xoá nạn mù chữ , chống
giặc dốt , kết hợp phổ cập và nâng cao , sánh vai với các cường quốc năm châu “ làm cho dân tộc
chúng ta trở nên một dân tộc dũng cảm , yêu nước , yêu lao động , một dân tộc xứng đáng với
nước Việt Nam độc lập ”. -
Cải cách giáo dục là xây dựng hệ thống trường , lớp với chương trình và nội dung dạy
học thật khoa học , hợp lí , phù hợp với bước phát triển của ta . Học chính trị , khoa học - kĩ
thuật, chuyên môn nghiệp vụ, lao động ... -
Phương châm , phương pháp giáo dục : Phải luôn gắn giáo dục với thực tiễn Việt Nam ,
học đi đôi với hành , học kết hợp với lao động sản xuất . Giáo dục phải có tính định hướng đúng
đắn , rõ ràng , thiết thực , phối hợp nhà trường với gia đình - xã hội , thực hiện bình đẳng dân
chủ trong giáo dục . Học ở mọi nơi, mọi lúc, học mọi người; học suốt đời; coi trọng việc tự học,
tự đào tạo và đào tạo lại ; “học không biết chán, học không bao giờ đủ, còn sống còn phải học”
.Phương pháp giáo dục phải bám chắc vào mục tiêu giáo dục. lOMoAR cPSD| 61409713 -
Quan tâm xây dựng đội ngũ giáo viên có phẩm chất , yêu nghề; phải có đạo đức cách
mạng, phải yên tâm công tác , đoàn kết; phải giỏi chuyên môn, thuần thục phương pháp.
b ) Giải thích quan điểm
Theo Hồ Chí Minh mục đích hàng đầu của việc học là để làm việc .
Trên cơ sở đó mới nhằm mục đích để làm người , để làm cán bộ và để phụng sự Tổ quốc , nhân
dân . Học để làm việc ở đây là quá trình tiếp thu , lĩnh hội một cách toàn diện các tri thức của dân
tộc và nhân loại để hoàn thành nhiệm vụ Đảng , Nhà nước và nhân dân giao phó . Học để làm
người là trí thức học được phải dùng để tu dưỡng bản thân về cả đức và tài, trong đó tu dưỡng
đạo đức cá nhân đóng vai trò quan trọng hàng đầu . Một con người biết học để làm việc, để làm
người thì mới đủ tư cách để làm cán bộ, phụng sự nhân dân, là “đầy tớ trung thành của nhân dân ”.
Câu 16 : Phân tích quan điểm của Hồ Chí Minh với vai trò , sức mạnh của đạo đức cách mạng.
a ) Đạo đức là cái gốc của người cách mạng -
Đạo đức được xem xét trên cả hai phương diện lí luận và thực tiễn. Vai trò của đạo đức
cách mạng là to lớn, Hồ Chí Minh Cái đạo đức là nền tảng của người cách mạng, cũng giống như
gốc của cây, ngọn nguồn của sông, của suối. Chăm lo cái gốc , cái nguồn, cái nền tảng ấy là công
việc thường xuyên của toàn Đảng , toàn dân , của mỗi gia đình và mỗi người trong xã hội ta. -
Đạo đức là gốc , là nền tảng vì nó liên quan tới đảng cầm quyền. Nguy cơ của đảng cầm
quyềnđó là sự sai lầm về đường lối, suy thoái về đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên .
Đảng cầm quyền lãnh đạo xã hội, nếu cán bộ đảng viên không tu dưỡng đạo đức thì mặt trái của
quyền lực có thể làm tha hoá con người. Vì thế, Hồ Chí Minh cho rằng “ Đảng là đạo đức, là văn minh ” . -
Vai trò của đạo đức còn thể hiện là lòng cao thượng của con người . Mỗi người có công
việc , tài năng , vị trí khác nhau ... nhưng ai giữ được đạo đức cách mạng thì là người cao thượng
. Đạo đức là nguồn nuôi dưỡng và phát triển con người. -
Tuy đạo đức là cái gốc của người cách mạng , nhưng nó phải được thống nhất với tài ,
gắn bó với tài . Bởi vì , có đức mà không có tài thì như một ông Bụt trên chùa , tuy không làm
hại ai , nhưng cũng không mang lợi lộc gì . Ngược lại , có tài mà không có đức là vô dụng ,
không những không đem lại lợi ích gì mà còn có hại . Tài càng lớn thì đức phải càng cao .
b ) Đạo đức là nhân tố tạo nên sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội
Theo Người , sức hấp dẫn của chế độ xã hội chủ nghĩa so với các chế độ xã hội trong lịch sử
chính là ở vấn đề đạo đức , nhân văn của con người đối với con người . Đó là một chế độ xã hội
do con người và vì con người , mọi lợi ích đều hướng tới phục vụ quyền lợi của quần chúng nhân
dân chứ không phải chỉ phục vụ số ít giai cấp thống trị , bóc lột . Phong trào cộng sản công nhân
quốc tế trở thành lực lượng quyết định vận mệnh của loài người không chỉ do chiến lược và sách lOMoAR cPSD| 61409713
lược thiên tài của cách mạng vô sản , mà còn do những phẩm chất đạo đức cao quý làm cho chủ
nghĩa cộng sản trở thành một sức mạnh vô địch . Hồ Chí Minh là một tấm gương sống biểu hiện cho chân lí đó.
Câu 17: Trình bày những chuẩn mực đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh .
Chuẩn mực nào là quan trọng nhất ? Vì sao ? a ) Những chuẩn mực đạo đức cách
mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh
< Trung với nước hiếu với dân + Cần kiệm liêm chính, Chí công vô tư + Thương yêu con người
+ Tinh thần quốc tế trong sáng >
- Trung với nước , hiếu với dân:
Trung với nước , hiếu với dân là suốt đời phấn đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc , vì chủ
nghĩa xã hội , nhiệm vụ nào cũng hoàn thành , khó khăn nào cũng vượt qua , kẻ thù nào cũng
đánh thắng. Bác vừa kêu gọi hành động vừa định hướng chính trị - đạo đức cho mỗi người Việt Nam.
Nội dung chủ yếu của trung với nước là :
+ Trong mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng và xã hội , phải biết đặt lợi ích của Đảng , Tổ
quốc , của cách mạng lên trên hết , trước hết .
+ Quyết tâm phấn đấu thực hiện mục tiêu cách mạng .
+ Thực hiện tốt mọi chủ trương , chính sách của Đảng và Nhà nước .
Nội dung chủ yếu của hiếu với dân là :
+ Khẳng định vai trò sức mạnh thật sự của nhân dân .
+ Tin dân , học dân , lắng nghe ý kiến của dân , gắn bó mật thiết với nhân dân .
+ Chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân .
Cần , kiệm , liêm , chính , chí công vô tư : -
Cần là lao động cần cù , siêng năng lao động có kế hoạch , sáng tạo năng suất cao ; lao động với
tinh thần tự lực cánh sinh , không lười biếng không ỷ lại , không dựa dẫm . Lao động là nghĩa vụ
thiêng liêng là nguồn sống , nguồn hạnh phúc của con người .
Kiệm là tiết kiệm sức lao động , tiết kiệm thì giờ , tiết kiệm tiền của của nhân dân , của đất nước
, của bản thân mình . Tiết kiệm từ cái nhỏ đến cái to ; không xa xỉ , không hoang phí , không bừa bãi ”
Liêm là “ luôn luôn tôn trọng giữ gìn của công và của dân ; không xảm phạm một đồng xu, hạt
thóc của nhà nước, của nhân dân ”, “ phải trong sạch , không tham lam địa vị, tiền của, danh lOMoAR cPSD| 61409713
tiếng , sung sướng . Không tâng bốc mình . Chỉ có một thứ ham là ham học , ham làm , ham tiến bộ ”.
Chính là không tà , thẳng thắn , đứng đắn trong cách cư xử đối với mình , với người , với việc .
Chí công vô tư là làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước, chỉ biết vì Đảng, vì Tổ
quốc , vì nhân dân, vì lợi ích của cách mạng. Thực hành chí công vô tư là
quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng, “ phải lo trước thiên hạ, vui sau
thiên hạ (tiên thiên hạ chỉ ưu nhỉ ưu , hậu thiên hạ chi lạc nhị lạc ).
- Thương yêu con người, sống có tình nghĩa
Kế thừa truyền thống nhân nghĩa của dân tộc, kết hợp truyền thống nhân nghĩa với chủ nghĩa
nhân đạo Cộng sản, tiếp thu tinh thần nhân văn của nhân loại qua nhiều thế kỷ, qua hoạt động
thực tiễn, Hồ Chí Minh đã xác định tình yêu thương con người là phẩm chất đạo đức cao đẹp.
Tình yêu thương con người là một tình cảm rộng lớn, trước hết dành cho những người cùng khổ ,
những người bị áp bức , bóc lột. Tình thương yêu con người được thể hiện trong mối quan hệ bạn
bè , đồng chí , với mọi người bình thường trong quan hệ hàng ngày . Trong Di chúc, Người căn
dặn : “ Phải có tính đồng chí thương yêu lẫn nhau . ”
Tình thương yêu con người còn thể hiện đối với những người có sai lầm, khuyết điểm biết sửa
chữa, đối với những người lầm đường lạc lối đã hối cải ... Tình yêu thương con người phải được
biến thành hành động cách mạng cụ thể vì lí tưởng , sự nghiệp cách mạng chung cho toàn Đảng , toàn dân tộc .
- Có tinh thần quốc tế trong sáng
Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự thống nhất , hoà quyện giữa chủ nghĩa yêu nước chân chính với
chủ nghĩa quốc tế trong sáng .
Chủ nghĩa quốc tế là một trong những phẩm chất quan trọng nhất của đạo đức Cộng sản chủ
nghĩa . Nội dung chủ nghĩa quốc tế trong tư tưởng Hồ Chí Minh rộng lớn và sâu sắc . Đó là sự
tôn trọng và thương yêu tất cả các dân tộc, nhân dân các nước , chống sự hằn thù, bất bình đảng
dân tộc và sự phân biệt chủng tộc. Đó là tinh thần quốc tế vô sản : “bốn phương vô sản đều là anh em ” .
Chủ nghĩa quốc tế gắn liền với chủ nghĩa yêu nước , hơn nữa phải là chủ nghĩa yêu nước chân
chính và chủ nghĩa quốc tế trong sáng . b ) Quan trọng nhất là:
Trong mối quan hệ đạo đức thì mối quan hệ giữa mỗi người với đất nước , với nhân dân , với dân
tộc là mối quan hệ lớn nhất . Trung , hiểu là phẩm chất đạo đức quan trọng nhất , bao trùm nhất .
Thực hiện tốt phẩm chất “ trung với nước , hiếu với dân ” là cơ sở , tiền đề để thực hiện tốt các
chuẩn mực đạo đức khác.
Trung , hiểu là những khái niệm đã có trong tư tưởng đạo đức truyền thống Việt Nam và phương
Đông , xong có nội dung hạn hẹp . Trung với vua , hiếu với cha mẹ ” , phản ánh bổn phận của