Bộ phận cơ bản và quan trọng nhất trong cơ cấu xã hội, liên quan trực tiếp đếncác đảng phái chính trị, nhà nước, sở hữu tư liệu sản xuất cũng như địa vị xã hội của conngười trong hệ thống sản xuất, tổ chức lao động và phân phối lợi ích xã hội là:

Lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất, kiến trúc thượng tầng

Phương thức sản xuất, quan hệ sản xuất, cơ chế kinh tế

Kiến trúc thượng tầng, cơ sở hạ tầng

Xây dựng chính sách phát triển chính trị, văn hóa, kinh tế của mỗi xã hội trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể

Xây dựng chính sách phát triển kinh tế, khoa học công nghệ, tư tưởng của mỗi xã hội trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể

Xây dựng chính sách phát triển kinh tế, cơ sở hạ tầng kỹ thuật, phúc lợi xã hội của mỗi xã hội trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể

Tăng dần về số lượng và tỉ lệ

Không đổi về số lượng và tỉ lệ

Giảm dần về số lượng

Đan xen vào nhau

Tách xa nhau

Triệt tiêu lẫn nhau

Dân tộc

Cơ cấu xã hội - dân tộc

Nhà nước

Giai cấp nông dân

Tầng lớp tri thức

Giai cấp tư sản

Cơ cấu dân tộc

Cơ cấu chính trị

Cơ cấu văn hoá

Là những cộng đồng người cùng toàn bộ những mối quan hệ xã hội do tác động lẫn nhau của các cộng đồng ấy tạo nên

Là hệ thống các giai cấp, tầng lớp xã hội tồn tại khách quan trong một chế độ xã hội nhất định.

Là hệ thống các giai cấp, tổ chức chính trị - xã hội tồn tại khách quan trong một chế độ xã hội nhất định và mối quan hệ giữa các giai cấp và tổ chức chính trị - xã hội đó

Do giai cấp công nhân mong muốn

Do cùng một kẻ thù là giai cấp tư sản

Do mục đích về chính trị của giai cấp công nhân

Tầng lớp tiểu tư sản

Giai cấp tư sản

Tầng lớp trí thức

Tách xa nhau

Đan xen vào nhau

Triệt tiêu lẫn nhau

Cơ cấu xã hội là những cộng đồng người cùng toàn bộ những mối quan hệ xã hội do sự tác động lẫn nhau của các cộng đồng ấy tạo nên

Cơ cấu xã hội - giai cấp liên quan đến các đảng phái chính trị và nhà nước

Sự biến đổi của cơ cấu xã hội - giai cấp tất yếu sẽ ảnh hưởng đến sự biến đổi các cơ cấu xã hội khác và tác động đến sự biến đổi của toàn bộ cơ cấu xã hội

Giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, tầng lớp tư sản

Giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, tầng lớp tiểu tư sản

Giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, tầng lớp tăng lữ

Tiểu thương, tiểu chủ

Giai cấp công nhân

Tầng lớp trí thức

Công nhân

Tri thức

Thanh niên