Cơ cấu kinh tế bao gồm:

Sự biến đổi vừa mang tính quy luật phổ biến, vừa mang tính đặc thù

Sự biến đổi cơ cấu xã hội - giai cấp bị chi phối bởi sự biến đổi cơ cấu kinh tế. Từ 1986 đến nay sự chuyển mạnh sang kinh tế thị trường với nhiều hình thức sở hữu đã hình thành cơ cấu giai cấp đa dạng, phức tạp – Tính quy luật

Sự biến đổi diễn ra trong nội bộ từng giai cấp, tầng lớp. Bản thân các giai cấp, tầng lớp thay đổi nhanh chóng và thúc đấy nền kinh tế đất nước phát triển nhanh chóng – Tính đặc thù

Cơ cấu tôn giáo

Cơ cấu nghề nghiệp

Cơ cấu dân cư

Vì họ đều là người lao động, đều bị áp bức bóc lột

Do có sự gắn bó tự nhiên giữa nông nghiệp với công nghiệp và các ngành dịch vụ cho sản xuất

Họ đều có nhu cầu giải phóng mình và giải phóng xã hội khỏi áp bức bóc lột

K.Marx

F.Engels

Hồ Chí Minh

“Ở các nước mà nông dân chiếm đại đa số dân cư, giai cấp công nhân chỉ có thể tiến hànhcách mạng xã hội thắng lợi bằng cách liên minh với giai cấp nông dân.” (K.Marx)

Trong quá trình đấu tranh cách mạng, giai cấp vô sản dần dần thể hiện được vai trò lịch sử của mình là người đại biểu cho tất cả các giai cấp, các tầng lớp lao động khác trong xã hội do đó có khả năng tập hợp đội ngũ cách mạng trong đó có cả trí thức.

Trong cuộc cách mạng XHCN, giai cấp công nhân cần đến trí thức là những người “khai sáng của giai cấp mình về lý luận của cách mạng XHCN – Tư tưởng tiến bộ của đội ngũ trí thức đóng vai trò là vũ khí lý luận cho phong trào công nhân.

một cấu trúc đan xen vừa là “cấu trúc ngang”, vừa là “cấu trúc dọc”.

Cấu trúc “tầng bậc” cao thấp khác nhau trong xã hội, được xem xét ở ba dấu hiệu cơ bản khác nhau: địa vị kinh tế (tài sản, thu nhập), địa vị chính trị (quyền lực), địa vị xã hội (uy tín) – Cấu trúc dọc

Một tập hợp các giai cấp, tầng lớp, nghề nghiệp, tổ chức, đoàn thể trong xã hội. Trong đó gồm các giai cấp công nhân, nông dân, tiểu thương, doanh nhân, trí thức... – Cấu trúc ngang

F.Engels

K.Marx

Hồ Chí Minh

Giữa giai cấp công nhân, nông dân, trí thức

Giữa công nghiệp và nông nghiệp

Giữa khoa học – công nghệ và các ngành dịch vụ khác/ giữa các vùng miền

Vì cơ cấu XH - GC liên quan đến quyền sở hữu TLSX, liên quan đến tổ chức quản lý sx và phân phối. Do đó liên quan đến đảng phái chính trị, nhà nước

Vì sự biến đổi của cơ cấu XH – GC sẽ dẫn đến sự biến đổi các cơ cấu xã hội khác

Vì cơ cấu XH – GC là cơ sở xây dựng chính sách phát triển kinh tế xã hội trong những giai đoạn nhất định

Đa dạng về cơ cấu

Tăng nhanh về số lượng và chất lượng

Về sự hiện diện trong tất cả các thành phần kinh tế

Giai cấp công nhân thông qua ĐCS để thực hiện lãnh đạo khối liên minh công - nông - trí thức

Giai cấp nông dân cần được giác ngộ để thấy được Liên minh công - nông - trí thức sẽ đem lại lơi ích cho họ

Tầng lớp trí thức phải thấm nhuần TGQ vô sản, tự nguyện phục vụ cho liên minh đem lại lợi ích cho phong trào vô sản. ĐCS phải thấy được vai trò của trí thức đối với sự nghiệp CMXHCN trọng dụng và phát huy vai trò của trí thức.

Cơ cấu xã hội - giai cấp bị quy định bởi cơ cấu kinh tế của thời kỳ quá độ lên CNXH, tùy thuộc vào điều kiện lịch sử cụ thể của các quốc gia

Cơ cấu xã hội - giai cấp phức tạp đa dạng và có nhiều tầng lớp mới xuất hiện

Cơ cấu xã hội - giai cấp biến đổi trong quan hệ vừa đấu tranh, vừa liên minh dẫn đến sự xích lại gần nhau giữa các giai cấp, các tầng lớp cơ bản trong xã hội

Đa dạng về cơ cấu

Tăng nhanh về số lượng và chất lượng

Về sự hiện diện trong tất cả các thành phần kinh tế

Quan hệ sở hữu đối với TLSX thay đổi

Do tính chất của lao động; do quan hệ phân phối

Do sự tiến bộ trong đời sống văn hóa tinh thần

Liên minh về chính trị

Liên minh về kinh tế

Liên minh trong lĩnh vực văn hóa tư tưởng