Hạn chế chung của quan niệm duy vật về vật chất ở thời kỳ cổ đại.

Quy luật lượng – chất.

Luật phủ định của phủ định.

Quy luật về cái chung và cái riêng

Quan điểm chiết chung và ngụy biện

Quan điểm siêu hình

Quan điểm duy tâm

Định luật bảo toàn chuyển hóa năng lượng, thuyết tương đối, thuyết tế bào.

Định luật bảo toàn chuyển hóa năng lượng, thuyết tiến hóa, thuyết nhật tâm.

Định luật bảo toàn chuyển hóa năng lượng, thuyết chân không, thuyết tế bào.

Chất là tính quy định vốn có của sự vật

Chất la tổng hợp hữu cơ các thuộc tính vốn có của sự vật nói lên sự vật là cái gì

Chất làm cho sự vật là nó và khác với các sự vật khác

Học tập và lao động

Văn hóa và đạo đức

Văn hóa và ngôn ngữ

Có tính cách mạng, sáng tạo

Có sự thống nhất tính Đảng và tính khoa học

Có sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn

Phát triển bao quát toàn bộ sự vận động nói chung

Phát triển chỉ khái quát xu hướng vận động đi lên của các sự vật

Phát triển chỉ là một trường hợp cá biệt của sự vận động

Hai mặt

Hai thuộc tính

Hai yếu tối

Bộ óc con người

Sự tác động của thế giới bên ngoài vào bộ óc con người

Chủ nghĩa duy tâm chủ quan

Chủ nghĩa duy tâm khách quan

Nhị nguyên luận

Độ

Lượng

Tiệm tiến

Mâu thuẫn chỉ tồn tại trong tư duy

Mâu thuẫn chỉ tồn tại trong một số hiện tượng

Mâu thuẫn chỉ tồn tại trong đời sống xã hội

Triết học cổ đại Đức

Kinh tế chính trị học cổ điển Anh

Chủ nghĩa xã hội không tưởng Pháp

Chất

Lượng

Bước nhảy

Phát triển bao quát toàn bộ sự vận động nói chung

Phát triển là bao gồm cả sự thay đổi về lượng và chất của sự vật

Phát triển chỉ là một trường hợp cá biệt của sự vận động