Nguyên nhân để xu hướng phát triển cơ cấu xã hội - giai cấp ở Việt Nam trong thời kỳ quá độ mang tính đa dạng và thống nhất là do :

Hoàn thiện các chính sách văn hóa - xã hội

Phát triển giáo dục, Đào tạo

Phát triển khoa học - công nghệ hiện đại

Đội ngũ doanh nhân

Đội ngũ trí thức

Giai cấp nông dân

Quan hệ hôn nhân

Quan hệ nuôi dưỡng

Quan hệ quần tụ trong một không gian sinh tồn

Tính quy luật chung

Tính khách quan

Tính đa dạng

Giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, tầng lớp tăng trữ

Giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, tầng lớp tiểu tư sản

Giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, tầng lớp tiểu tư sản

Hôn nhân một vợ một chồng

Hôn nhân tự nguyện

Vợ chồng bình đẳng

Đan xen vào nhau

Tách xa nhau

Triệt tiêu lẫn nhau

Chức năng thỏa mãn nhu cầu tâm sinh lý, duy trì tình cảm gia đình

Chức năng kinh tế và tổ chức tiêu dùng

Nuôi dưỡng giáo dục

Cùng có lợi

Đạo lý làm người

Thỏa mãn những nhu cầu tâm sinh lý

Tự nhiên và xã hội

Dân tộc và giai cấp

Tình yêu và tự nguyện

Tầng lớp trí thức

Giai cấp tư sản

Tầng lớp tiểu tư sản

Từ lao động chân tay sang lao động máy móc

Từ lực lượng sản xuất lạc hậu sang lực lượng sản xuất tiến bộ

Từ kinh tế tư nhân kinh tế tập thể

Cơ cấu dân tộc

Cơ cấu văn hóa

Cơ cấu chính trị

Gia đình Hòa Thuận, hạnh phúc, tiến bộ; tương trợ giúp đỡ mọi người trong cộng đồng