Theo quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, khuynh hướng phát trên của sự vật, hiện tượng tuân theo

Quy luật mâu thuẫn

Quy luật phủ định của phủ định

Quy luật lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất

Lượng là tính quy định khách quan vốn có của sự vật.

Lượng nói lên quy mô, trình độ phát triểm của sự vật.

Lượng tồn tại khách quan gắn liền với sự vật.

Sự vật nào cũng là thể thống nhất giữa chất và lượng

Tính quy định về chất có tính ổn định.

Tính quy định về lượng thường xuyên biến đổi của sự vật.

Bản chất đồng nhất với cái chung.

Cái chung và bản chất hoàn toàn khác nhau, không có gì chung.

Cái chung luôn là cái bản chất.

các mặt các yếu tố, mối liên hệ

tập hợp tất cả những mặt, mối liên hệ bền vững.

sự quy định tính chất, tương tác.

Quy luật tư duy

Quy luật chuyển hóa từ những sự thay đổi về lượng dẫn đến sự thayđổi về chất và ngược lại

Quy luật phủ định của phủ định

Quy luật từ những sự thay đổi về lượng dẫn đến những sự thay đổi về chất

Quy luật phủ định của phủ định.

Quy luật từ những thay đổi về lượng dẫn đến những thay đổi về chất và quy luật phủ định của phủ định.

Cơ sở

Nguyên nhân

Thuộc tính

Con người không thể tách khỏi các mối quan hệ với tự nhiên.

Giữa các loài luôn có khâu trung gian kết nối chúng với nhau.

Thế giới là một chỉnh thể trong sự liên hệ, răng buộc lẫn nhau

Sự phân biệt giữa chất và lượng chỉ là tương đối.

Mọi sự vật hiện tượng đều là sự thống nhất giữa chất và lượng.

Lượng và chất tác động qua lại và quy định lẫn nhau

Hai mặt đối lập có chứa những yếu tố, thuộc tính khác nhau bên cạnh những yếu tố, thuộc tính giống nhau

Hai mặt đối lập tồn tại trong hai sự vật khác nhau.

Hai mặt tồn tại trong hai sự vật không liên quan đến nhau

chung, vận động và phát triển.

ngẫu nhiên, tồn tại và biến đổi

cơ bản, bản chất.

chỉ có những quan hệ bề ngoài trang tính ngẫu nhiên

không thể chuyển hóa lẫn nhau trong những điều kiện nhất định.

tồn tại biệt lập, tách rời nhau trong sự phát triển

Thế giới quan duy vật và phương pháp biện chứng duy tâm.

Thế giới quan duy tâm và phương pháp luận biện chứng duy tâm.

Thế giới quan duy vật siêu hình và phép biện chứng duy tâm

chủ nghĩa duy tâm chủ quan.

chủ nghĩa duy vật siêu hình

chủ nghĩa duy vật biện chứng