Yếu tố nào quyết định sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người?

Ý thức luôn thay đổi.

Thế giới vô cùng vô tận

Phản ánh sự đứng im của sự vật

Hình thức nhà nước.

Hình thức tôn giáo.

Hình thái ý thức xã hội.

Luôn kìm hãm sự phát triển cơ sở hạ tầng.

Luôn thúc đẩy sự phát triển cơ sở hạ tầng.

Vừa thúc đẩy, vừa kìm hãm sự phát triển cơ sở hạ tầng.

Theo số đông cho là đúng

Ý chí chủ quan của con người

Kết quả chưa được thực tiễn kiểm nghiệm

Hệ thống pháp luật.

Quan điểm, tư tưởng của số đông trong xã hội.

Quan điểm, tư tưởng của giai cấp thống trị.

Sản xuất tinh thần

Công cụ lao động

Giáo dục đào tạo

Lĩnh vực văn hoá và khoa học kỹ thuật

Mô hình

Bộ phận của đời sống xã hội

Quy luật phủ định của phủ định

Quy luật về mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng

Quy luật mâu thuẫn

Có vật chất không vận động.

Có vận động thuần túy ngoài vật chất.

Vận động và đứng im tách rời nhau.

Quan hệ sản xuất tàn dư

Quan hệ sản xuất mầm móng

Các quan hệ sản xuất hợp thành nên cơ sở hạ tầng đều có vai trò như nhau, không có yếu tố nào quyết định yếu tố nào.

Cá thể

Tập hợp hai mặt

Sinh vật

Tự nhiên và xã hội

Tự nhiên, xã hội và tư duy

Con người và tự nhiên

Đối tượng lao động

Các tư liệu khác: Hệ thống kho, bến bãi, bồn chứa.

Hệ thống giao thông vận tải, thông tin liên lạc

Tư liệu sản xuất.

Công cụ lao động.

Đối tượng lao động.

Không gian và thời gian phụ thuộc vào cảm giác của con người.

Không gian và thời gian tồn tại thuần túy ngoài vật chất.

Không gian và thời gian là sản phẩm của khoa học cụ thể.