Giải KHTN Lớp 7 Bài 26: Một số yếu tố ảnh hưởng hô hấp tế bào Phần Mở đầu
Tại sao rau, quả cất giữ trong tủ lạnh lại lâu hỏng hơn so với rau, quả để ngoài
không khí? Tại sao muốn cất giữ các loại hạt được lâu lại phải phơi khô mà không để ẩm. Trả lời:
Nhiệt độ của tủ lạnh làm giảm cường độ của các biến đổi về hóa học, hóa sinh
và sinh học để kéo dài thời hạn sử dụng của thực phẩm tươi sống hoặc đã qua chế biến.
Độ ẩm không khí là một yếu tố quan trọng giúp vi sinh vật tồn tại và sinh
trưởng, vì vậy các thức ăn chứa nhiều nước sẽ dễ bị nhiễm khuẩn.
I. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hô hấp tế bào 1. Nước
Từ kết quả thí nghiệm trong bảng trên, em hãy nhận xét về mối liên quan giữa
hàm lượng nước và cường độ hô hấp của hạt. Trả lời:
Nhận xét về mối liên quan giữa hàm lượng nước và cường độ hô hấp của hạt :
cường độ hô hấp tỉ lệ thuận với hàm lượng nước.
2. Nồng độ khí Oxygen 1
Vì sao trong trồng trọt, người ta thường cày bừa đất trước khi gieo trồng và tháo
nước khi cây bị ngập úng? Trả lời:
Trong trồng trọt, người ta thường làm đất tơi xốp trước khi gieo trồng và tháo
nước khi cây bị ngập úng là vì để cây có đủ khí oxygen cho cây hô hấp
3. Nồng ộ khí Carbon Dioxide
Vì sao không nên để nhiều hoa hoặc cây xanh trong phòng ngủ kín? Trả lời:
Không nên để nhiều hoa và cây xanh trong phòng ngủ kín vì:
● Khi không có ánh sáng, đa số cây xanh ngừng quang hợp (lấy carbonic và
thải oxygen), nhưng vẫn duy trì quá trình hô hấp tế bào (lấy oxygen và
thải carbonic). Như vậy, khi đó, quá trình hô hấp tế bào của cây và hoa sẽ
lấy đi rất nhiều khí oxygen của không khí trong phòng, đồng thời lại thải
ra rất nhiều khí carbonic.
● Mặt khác, trong phòng ngủ đóng kín cửa, không khí không được đổi mới
liên tục với môi trường bên ngoài phòng.
⇒ Không khí trong phòng ngủ sẽ có hàm lượng oxygen ngày càng thấp và hàm
lượng carbonic ngày càng cao. Điều này sẽ gây ngạt khí, ảnh hưởng đến tính
mạng cho người ngủ trong phòng.
II. Vận dụng hiểu biết về hô hấp tế bào vào thực tiễn
1. Hệ hô hấp và vấn đề bảo quản nông sản
Theo em, cần điều chỉnh các yếu tố môi trường như nước, nhiệt độ, nồng độ khí
carbon dioxide như thế nào để có thể bảo quản được nông sản? Giải thích. 2 Trả lời:
Cần điều chỉnh các yếu tố môi trường như nước, nhiệt độ, nồng độ khí carbon dioxide như sau:
● Làm giảm lượng nước: phơi khô, sấy khô. VD: Trước khi đưa hạt vào
kho, hạt được phơi khô với độ ẩm khoảng 13 – 16oC tùy theo từng loại hạt.
● Làm giảm nhiệt độ: để nông sản nơi thoáng mát, bảo quản trong tủ lạnh
kho lạnh. VD: khoai tây ở 4oC, cải bắp ở 1oC, cam chanh ở 6oC, các loại rau khác là 3 – 7oC.
● Tăng nồng độ CO2 gây ức chế quang hợp: bơm CO2 vào buồng, kho bảo quản
● Các biện pháp trên ức chế quá trình hô hấp, đưa quá trình hô hấp ở nông
sản về mức tối thiểu giúp bảo quản nông sản tốt hơn.
2. Các biện pháp bảo quản nông sản sau thu hoạch
Câu hỏi: Kể tên một số biện pháp bảo quản nông sản mà em biết. Trả lời:
Một số biện pháp bảo quản nông sản mà em biết là: Phơi, sấy khô, muối chua,
bảo quản trong tủ lạnh, kho lạnh, ….
Hoạt động: Thảo luận nhóm và hoàn thành các yêu cầu sau:
• Khi vào phòng kín có hàm lượng carbon dioxide cao, em cần lưu ý điều gì?
• Theo em, có nên bảo quản rau quả tươi ở nhiệt độ bằng hoặc thấp hơn
0oC để kéo dài thời gian bảo quản không? Giải thích?
• Cho một số loại nông sản sau: hạt lúa, quả cà chua, rau muống, hành tây,
hạt đỗ, bắp ngô tươi, hạt lạc, quả dưa chuột, rau cải bắp, khoai tây, quả 3
cam. Hãy lựa chọn biện pháp bảo quản phù hợp cho từng loại nông sản và giải thích. Trả lời:
- Ở người, khi nồng độ khí CO2 ngoài môi trường cao sẽ dẫn đến tình trạng CO2
cạnh tranh với O2 để liên kết với các tế bào hồng cầu, cơ thể bị thiếu khí O2 ảnh
hưởng đến quá trình hô hấp, gây nguy hiểm đến tính mạng.
Như vậy, khi vào phòng kín có hàm lượng carbon dioxide cao, để tránh nguy
hiểm, em cần lưu ý không ở đó trong thời gian quá lâu hoặc nên mở cửa để
giảm bớt hàm lượng khí carbon dioxide tạo điều kiện cho quá trình hô hấp diễn ra thuận lợi.
- Không nên bảo quản rau quả tươi ở nhiệt độ bằng hoặc thấp hơn 00C để kéo
dài thời gian bảo quản vì: Ở nhiệt độ bằng hoặc thấp hơn 00C nước trong tế bào
bị đóng băng, phá vỡ cấu trúc của tế bào → Các tế bào bị chết, hư hại → Rau
quả tươi sẽ bị nhũn, hỏng.
- Cần lựa chọn các biện pháp bảo quản phù hợp với từng loại nông sản:
• Lúa, hạt đỗ, hạt lạc có hàm lượng tinh bột cao, cần bảo quản trong thời
gian dài → Nên bảo quản khô.
• Quả cà chua, rau muống, hành tây, bắp ngô tươi, quả dưa chuột, rau cải
bắp, quả cam có hàm lượng nước cao, vitamin và muối khoáng cao → Nên bảo quản lạnh.
• Khoai tây có thể bảo quản ở nơi thoáng mát, trong điều kiện nhiệt độ thường.
Lý thuyết Một số yếu tố ảnh hưởng hô hấp tế bào
I. MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÔ HẤP TẾ BÀO 4 1. Nước
• Vai trò: Nước vừa là dung môi vừa là môi trường cho các phản ứng hô
hấp xảy ra, do đó, hàm lượng nước là yếu tố liên quan trực tiếp đến hô hấp của tế bào.
• Ảnh hưởng: Cường độ hô hấp tỉ lệ thuận với hàm lượng nước trong tế bào.
2. Nồng độ khí oxygen
• Vai trò: Oxygen là nguyên liệu của quá trình hô hấp tế bào.
• Ảnh hưởng: Ở thực vật, khi nồng độ oxygen ngoài môi trường giảm
xuống dưới 5% thì cường độ hô hấp giảm.
3. Nồng độ khí carbon dioxide
• Nồng độ carbon dioxide ngoài môi trường khoảng 0,03% thì thuận lợi
cho hô hấp tế bào. Nếu nồng độ quá cao từ 3% đến 5% sẽ gây ức chế quá trình hô hấp.
• Ở người và động vật, khi nồng độ khí CO2 trong máu cao sẽ dẫn đến tình
trạng CO2 cạnh tranh với O2 để liên kết với các tế bào hồng cầu, cơ thể bị
thiếu khí O2 ảnh hưởng đến quá trình hô hấp, gây nguy hiểm đến tính mạng. 4. Nhiệt độ
• Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình hô hấp tế bào thông qua sự tác động
đến các enzyme xúc tác phản ứng hóa học.
• Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp đều ảnh hưởng đến hô hấp tế bào.
II. VẬN DỤNG HIỂU BIẾT VỀ HÔ HẤP TẾ BÀO VÀO THỰC TIỄN
1. Hô hấp tế bào và vấn đề bảo quản nông sản 5
Mối quan hệ giữa hô hấp tế bào và vấn đề bảo quản nông sản: Hô hấp tế bào
phân giải chất hữu cơ của tế bào, làm giảm chất lượng, số lượng của nông sản.
Tuy nhiên, nếu ngừng hô hấp thì các tế bào chết dẫn đến nông sản bị hỏng. Do
đó, để bảo quản nông sản, cần khống chế hô hấp tế bào ở mức tối thiểu bằng
cách điều chỉnh các yếu tố môi trường như nước, nhiệt độ, nồng độ khí carbon dioxide,…
2. Các biện pháp bảo quản nông sản sau thu hoạch a) Bảo quản khô
• Cơ sở khoa học: Trong điều kiện thiếu nước, cường độ hô hấp tế bào giảm.
• Loại nông sản được áp dụng: các loại hạt. Các hạt cần được phơi khô
hoặc sấy đến khi độ ẩm còn khoảng 13% - 16% tùy loại hạt.
• Ví dụ: Phơi khô thóc, ngô, đậu xanh,… để bảo quản trong thời gian dài. b) Bảo quản lạnh
• Cơ sở khoa học: Nhiệt độ bảo quản thấp làm ức chế sự hoạt động của các
enzyme xúc tác cho các phản ứng trong hô hấp tế bào → có thể làm chậm
quá trình hô hấp của tế bào.
• Loại nông sản được áp dụng: Đây là cách bảo quản phần lớn các loại thực
phẩm, rau quả,… Mỗi một loại rau, quả cần có một nhiệt độ bảo quản
thích hợp để bảo quản.
• Ví dụ: Bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh.
c. Bảo quản trong điều kiện nồng độ khí carbon dioxide cao
• Cơ sở khoa học: Khi nồng độ carbon dioxide tăng sẽ ức chế quá trình hô
hấp, nhờ đó, tăng hiệu quả của quá trình bảo quản. 6
• Đây là phương pháp bảo quản hiện đại và hiệu quả cao. Thường sử dụng
các kho kín, quy mô lớn, có nồng độ khí CO2 cao để bảo quản các loại nông sản.
• Ví dụ: Bảo quản trái cây trong các túi polyethylene kín có nồng độ carbon dioxide cao. 7