Bài tập nhóm môn Phương pháp nghiên cứu truyền thông đề tài "Văn hóa ứng xử của giới trẻ Việt Nam trên mạng xã hội Facebook"

lOMoARcPSD| 37922327
HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƢU CHÍNH VIỄN THÔNG
KHOA ĐA PHƢƠNG TIỆN BÀI TẬP MÔN
PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRUYỀN THÔNG
Đề Tài: VĂN HÓA ỨNG XỬ HIỆN NAY CỦA GIỚI TRẺ VIỆT NAM TRÊN MẠNG
XÃ HỘI FACEBOOK
Giảng viên hƣớng dẫn: Trần Ngọc Trang Ninh Họ tên sinh viên:
Nguyễn Thùy Dƣơng - B20DCTT025
Lý Thị Hiền - B20DCTT039
Đặng Quang Hiếu - B1 8DCTT036
Trần Trung Hiếu - B20DCT T042
Phạm Thị Minh Phƣợng - B20DCTT083 Hà Nội 2021 lOMoARcPSD| 37922327
MỤC LỤC 1. Tên ề tài: ...................................................... Error! Bookmark not defined.
2. Tổng quan lý thuyết: .................................................................................................... 2
2.1. Cơ sở lý luận: ......................................................................................................... 2
2.2. Tổng quan lý thuyết về mạng xã hội nói chung và mạng xã hội Facebook nói
riêng: ............................................................................................................................... 3
2.3. Tổng quan các nghiên cứu về văn hóa ứng xử của giới trẻ trên mạng xã hội
và mạng xã hội Facebook: ............................................................................................ 5
2.4. Một số nhận xét: .................................................................................................... 6
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu: ............................................................................. 6
4. Câu hỏi nghiên cứu: ...................................................................................................... 7
5. Giả thuyết nghiên cứu: ................................................................................................. 7
6. Mục tiêu nghiên cứu: .................................................................................................... 7
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................ 7
BÁO CÁO ĐÓNG GÓP ................................................................................................... 9 1. Tên ề tài:
Văn hóa ứng xử hiện nay của giới trẻ Việt Nam trên mạng xã hội Facebook. 2.
Tổng quan lý thuyết: 2.1. Cơ sở lý luận:
Trong xã hội hiện ại và phát triển không ngừng, văn hóa ứng xử ngày càng trở nên
quan trọng trong việc chúng ta giao tiếp và hòa nhập với xã hội. Những năm gần ây, cùng
với sự phát triển của xã hội, sự bùng nổ của công nghệ thông tin và internet, các trang mạng
xã hội ra ời ã làm thay ổi cuộc sống của con người, nhất là giới trẻ. Với ặc iểm nổi trội là
tính kết nối nhanh, chia sẻ rộng, chỉ cần một chiếc iện thoại hay một máy tính kết nối
Internet, chúng ta có thể truy cập và tham gia vào rất nhiều trang mạng như: Facebook,
Zalo, Youtube, Twitter… trong ó, phổ biến nhất là Facebook, với 2,7 tỷ người dùng tích
cực [3]. Theo thống kê, lượng người dùng mạng xã hội trên toàn thế giới tăng 8% trong 3
tháng vừa qua, lên mức 3,3 tỷ người, chiếm 43% dân số thế giới. Ấn Độ là nước có lượng lOMoARcPSD| 37922327
người dùng Facebook cao nhất thế giới, Việt Nam xếp ở vị trí thứ 7 [2]. Và tính ến tháng
6/2020, Việt Nam có 69.280.000 người dùng sử dụng mạng xã hội
Facebook, chiếm 70,1% toàn bộ dân số. Người dùng Facebook tại Việt Nam chủ yếu là ộ
tuổi còn khá trẻ từ 18 - 34 tuổi (chiếm hơn 23 triệu người), trong ó khoảng 50,7% là nam
giới và 49,3% là nữ giới [4].
Mặc dù mục ích, cách thức, mức ộ tham gia các trang mạng xã hội của mỗi người
khác nhau nhưng có một iểm chung là nó ã trở thành một phần không thể thiếu trong ời
sống tinh thần của con người. Có thể nói rằng, giới trẻ ngày nay “ăn cùng Facebook, chơi
cùng Facebook, ngủ cùng Facebook” và áng báo ộng là thực trạng “sống - hướng tới tương
lai qua Facebook”. Vô hình trung, Facebook trở thành “cuộc sống thứ hai” của họ. Họ có
thể dễ dàng trao ổi thông tin, học tập, tự do thoải mái khẳng ịnh và thể hiện bản thân qua
các bài viết, chia sẻ, bình luận... Chính sự tự do thoải mái ó ã dẫn ến những biểu hiện lệch
chuẩn, ứng xử thiếu văn hóa, hoặc dùng MXH ể trục lợi..., gây ra những tác ộng xấu tới
nền tảng và những giá trị ạo ức, văn hóa của dân tộc. Vậy nên văn hóa ứng xử trên mạng
xã hội Facebook trở thành vấn ề nhức nhối và rất ược quan tâm trong thời gian gần ây.
Văn hóa ứng xử là một thành tố cơ bản của văn hóa, ó là một biểu hiện của giao tiếp,
là sự phản ứng của con người trước sự tác ộng của người khác với mình trong một tình
huống nhất ịnh ược thể hiện qua thái ộ, hành vi, cử chỉ, cách nói năng của con người nhằm
ạt kết quả tốt trong mối quan hệ giữa con người với nhau. Văn hóa ứng xử chính là những
ặc iểm tính cách của cá nhân ược thể hiện qua thái ộ, hành vi, cử chỉ,
lời nói của từng cá nhân trong giao tiếp xã hội [1].
Dựa trên những ịnh nghĩa về văn hóa ứng xử nêu trên, nhóm em nghiên cứu về văn
hóa ứng xử của giới trẻ hiện nay trên mạng xã hội thông qua thái ộ, cách thức và hành vi
ứng xử với các mối quan hệ và vấn ề diễn ra trên mạng xã hội xoay quanh cuộc sống của giới trẻ hiện nay. 2.2.
Tổng quan lý thuyết về mạng xã hội nói chung và mạng xã hội Facebook nói riêng:
Mạng xã hội trong thời ại 4.0 hiện nay ược xem như là một kênh truyền thông vô cùng
hiệu quả. Với số lượng người dùng ngày càng tăng lên trên các nền tảng, nổi bật hơn cả ở
Việt Nam là Facebook ã thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước. lOMoAR cPSD| 37922327
Tại Việt Nam ã có nhiều bài nghiên cứu về nhiều khía cạnh khác nhau liên quan ến
mạng xã hội nói chung và Facebook nói riêng và ã gặt hái ược những thành quả khác nhau.
“Báo Cáo Nghiên Cứu Thói Quen Sử Dụng Mạng Xã Hội Của Người Việt Nam
2018” [5] của Vinaresearch cho thấy Facebook ang là mạng xã hội phổ biến nhất hiện nay,
ngoài ra còn có Zalo, Youtube, Instagram và Twitter. Báo cáo còn chỉ ra rằng mua
sắm qua mạng xã hội ang dần trở nên phổ biến hơn.
Luận văn thạc sĩ của Bùi Thu Hoài với ề tài: “Tác ộng của mạng xã hội ến giới trẻ”
[6]. Đề tài ã làm rõ các tác ộng tích cực và tiêu cực của mạng xã hội ến giới trẻ ồng thời
cũng nêu lên những thực trạng sử dụng mạng xã hội của giới trẻ hiện nay.
Nguyễn Lan Nguyên ã có luận án tiến sĩ nghiên cứu về: “Ảnh hưởng của việc sử dụng
mạng xã hội facebook ến học tập và ời sống của sinh viên hiện nay” [7]. Luận án làm rõ
ảnh hưởng của việc sử dụng mạng xã hội Facebook ến học tập, ời sống của sinh viên hiện
nay, từ ó ã ưa ra một số khuyến nghị giúp nâng cao hiệu quả sử dụng Facebook của sinh viên.
Theo “Nghiên cứu về hành vi sử dụng mạng xã hội của người Việt năm 2016” [8] của
Q&me (dịch vụ nghiên cứu thị trường Việt Nam) thì người Việt Nam dành 237 phút cho
Internet mỗi ngày và chưa tới 91 phút cho TV, Trung bình mỗi người dùng "thích" 48
trang fanpage thương hiệu, 75% bỏ "thích" hay "unlike" trang fanpage nếu thấy không hài
lòng với nội dung hay chất lượng của trang, 57% click chuột vào quảng cáo Facebook trong
vòng 7 ngày và 41% mua hàng sau khi thấy quảng cáo.
Trên thế giới, những công trình nghiên cứu lớn về ã ưa con người hiểu và tiếp cận
một cách sâu sắc hơn về mạng xã hội.
Christopherson, KM ã vô vùng thẳng thắng với nghiên cứu: “Ý nghĩa tích cực và tiêu
cực của việc ẩn danh trong các tương tác xã hội trên internet: Trên internet, không ai biết
bạn là một con chó” (The positive and negative implications of anonymity in Internet social
interactions: „„On the Internet, Nobody Knows You‟re a Dog‟‟)[11]. Nghiên cứu này ánh
giá các tài liệu liên quan ến các vấn ề ẩn danh trong bối cảnh xã hội, ặc biệt là trong CMC
(Computer-Mediated Communication), chứng minh tính hữu ích của lý thuyết tâm lý xã
hội ã ược thiết lập ể giải thích hành vi trong CMC và thảo luận về sự phát triển của các lý
thuyết hiện tại trong việc giải thích tác ộng của ẩn danh trong xã hội. lOMoARcPSD| 37922327
Một nghiên cứu khác của Barker, Valerie năm 2009 về: “Động cơ sử dụng mạng xã
hội của thanh thiếu niên lớn tuổi: Ảnh hưởng của giới tính, bản sắc nhóm và tính tự tôn tập
thể” (Older Adolescents‟ Motivations for Social Network Site Use: The Influence of
Gender, Group Identity, and Collective Self-Esteem)[10] ã ánh giá ộng cơ sử dụng trang
mạng xã hội (SNS), thuộc về nhóm, lòng tự tôn tập thể và ảnh hưởng về giới ở
thanh thiếu niên lớn tuổi.
Và còn rất nhiều nghiên cứu khác về mạng xã hội và Facebook trên nhiều khía cạnh khác nhau,… 2.3.
Tổng quan các nghiên cứu về văn hóa ứng xử của giới trẻ trên mạng xã hội và
mạng xã hội Facebook:
Các nghiên cứu trên [4] ã cho thấy số lượng người trẻ sử dụng Facebook ngày một
tăng. Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghệ mới diễn ra ngày càng mạnh mẽ, tác ộng
ến mọi lĩnh vực trong ời sống con người, sự bùng nổ của mạng xã hội khiến vấn ề văn hóa
ứng xử trên không gian mạng càng ược chú trọng quan tâm, nhất là với giới trẻ Việt Nam-
chủ nhân tương lai của ất nước.
Trong bài viết “ Xây dựng văn hóa ứng xử trên mạng xã hội” [13], Đại tá, Thạc sĩ
Nguyễn Văn Tỵ ã làm sáng tỏ những lợi ích, nguy cơ và văn hóa ứng xử trên MXH, ồng
thời chỉ iểm những biểu hiện tiêu cực. Đó là những lời nói tục, chửi thề, những phát ngôn
gây sốc; những hành ộng trả thù cá nhân bằng nói xấu, quay clip, những lời bình luận miệt
thị; xuất hiện những “thánh chửi”, những “anh hùng bàn phím”. Hiện tượng a dua, “ném
á‟ tập thể trên mạng ngày càng tăng. Có khi người dùng thể hiện cảm xúc, thái ộ như thích
(like), yêu thích (love), chia sẻ (share)... một cách vô thức hay theo thói quen mà không
xem xét, cân nhắc hậu quả, thậm chí không ọc, không xem.
Báo VNEXPRESS [14] ã chỉ ra phát ngôn gây thù ghét là một trong những hành vi
tiêu biểu của lối ứng xử vô văn hóa trên mạng xã hội, Cụ thể: nói xấu, phỉ báng (61,7%);
vu khống, bịa ặt thông tin (46,6%); kỳ thị dân tộc (37,01%); kỳ thị giới tính (29,03%);
kỳ thị khuyết tật (21,76%); kỳ thị tôn giáo (15,09%).
Tuy nhiên, Tiến sĩ tâm lý học Nguyễn Tuấn Anh, Viện nghiên cứu thanh niên (Trung
ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh) nhận ịnh: Thực tế cho thấy, chỉ một bộ
phận nhỏ người dùng mạng xã hội sử dụng lời nói không úng chuẩn mực hoặc có văn hóa
ứng xử i ngược lại thuần phong mỹ tục, nhưng ã vô tình ược nhắc i nhắc lại nhiều lần, ược lOMoARcPSD| 37922327
thông tin tuyên truyền, vì vậy khiến cho nhiều người có cảm giác văn hóa ứng xử ang
xuống cấp trầm trọng [9]. Điều này cho thấy không phải tất cả giới trẻ Việt Nam ều ứng xử
thiếu văn hóa trên mạng xã hội mà do một bộ phận nhỏ ã gây ảnh hưởng ến họ. Chúng ta
không thể phủ nhận khi không ít các bạn trẻ ã biết tận dụng những mặt tích cực của mạng
xã hội ể làm những iều có ích như chia sẻ nguồn thông tin chính thống nhanh chóng ến mọi
người, chia sẻ niềm vui và tán thưởng thành công của bạn bè, lên án phê phán những hành
vi thiếu văn hóa,... Tùy vào mục ích, mà mỗi cá nhân có những lối ứng xử khác nhau trên mạng xã hội.
VTV Chuyển ộng 24h cũng ã chỉ iểm: “Câu chuyện ứng xử văn minh trên không gian
mạng vẫn là bài toán nan giải khi hành vi tấn công, bắt nạt qua mạng chưa phải trả giá tương xứng.”[12] 2.4.
Một số nhận xét:
Các nghiên cứu ã trải dài trên nhiều khía cạnh trong các kênh mạng xã hội nói chung
và mạng xã hội Facebook nói riêng. Các nghiên cứu cho thấy rằng số lượng người sử dụng
mạng xã hội, ặc biệt là giới trẻ ngày càng ông ảo. Mạng xã hội tuy là ảo nhưng lại ảnh
hưởng ến nhiều mặt trong thực tế của con người. Hành vi ứng xử của con người trên mạng
xã hội cũng ều là những hành vi có thật giống như ứng xử ngoài ời thực.
Các báo cáo, nghiên cứu, các bài báo cũng chỉ ra ược 2 chiều hướng của văn hóa ứng
xử trên mạng xã hội: tích cực và tiêu cực.
Việc phân tích ánh giá những công trình nghiên cứu về mạng xã hội và mạng xã hội
Facebook sẽ là tiền ề giúp cho việc nghiên cứu sâu rộng hơn về văn hóa ứng xử của giới
trẻ Việt Nam trên mạng xã hội Facebook hiện nay.
Các bài nghiên cứu tuy da dạng, tuy nhiên nhiều nghiên cứu ã từ nhiều năm trước,
nhiều bài vẫn chưa thực sự i sâu ể tìm hiểu về văn hóa ứng xử của giới trẻ Việt Nam trên
mạng xã hội Facebook và chiều hướng thay ổi của nó trong thời ại hiện nay. Từ những tìm
hiểu và phân tích trên, chúng tôi có những cái nhìn tổng hợp ể tiếp tục nghiên cứu chuyên
sâu và cung cấp những thông tin ầy ủ hơn về vấn ề này. Xác ịnh ược khoảng trống nghiên
cứu này là tiền ề quan trọng ể triển khai những nội dung tiếp theo của luận án. 3.
Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:
Nghiên cứu thực tiễn về hành vi và văn hóa ứng xử trên mạng xã hội Facebook của
giới trẻ Việt Nam hiện nay. lOMoARcPSD| 37922327 4.
Câu hỏi nghiên cứu:
Thái ộ và hành vi ứng xử của giới trẻ Việt Nam trên mạng xã hội Facebook hiện nay như thế nào? 5.
Giả thuyết nghiên cứu:
H1: Giới trẻ Việt Nam ứng xử trên mạng xã hội Facebook một cách tiêu cực và thiếu văn hóa.
H2: Giới trẻ Việt Nam ang dần tạo thói quen tích cực trong việc ứng xử trên mạng xã hội Facebook. 6.
Mục tiêu nghiên cứu:
Tổng quan về văn hóa ứng xử của giới trẻ Việt Nam trên mạng xã hội Facebook. -
Nghiên cứu về thực trạng ứng xử của giới trẻ Việt Nam trên mạng xã hội Facebook hiện nay. -
Nghiên cứu về chiều hướng thay ổi về văn hóa ứng xử của giới trẻ Việt Nam
trên mạng xã hội Facebook.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] T.Đ.Huy, “Văn hóa ứng xử và hành vi ứng xử có văn hóa trong HS,” 26/1/2019.
[Trực tuyến]. Địa chỉ: https://www.giaoduc.edu.vn/van-hoa-ung-xu-va-hanh-vi-
ung-xu-co-van-hoa-trong-hs.htm. [Truy cập 18/09/2021].
[2] N.Nguyễn, “Việt Nam có số lượng người dùng Facebook lớn thứ 7 trên thế giới,”
18/04/2018. [Trực tuyến]. Địa chỉ: https://dantri.com.vn/suc-manh-so/viet-nam-coso-
luong-nguoi-dung-facebook-lon-thu-7-tren-the-gioi-20180418145327613.htm. [Truy cập 12/03/2021].
[3] T.Thùy, “Điểm danh 10 mạng xã hội có lượng người dùng lớn nhất thế giới hiện
nay,” 02/01/2021. [Trực tuyến]. Địa chỉ: https://dantri.com.vn/suc-manh-
so/diemdanh-10-mang-xa-hoi-co-luong-nguoi-dung-lon-nhat-the-gioi-hien-nay-
20210102033545406.htm. [Truy cập 12/09/2021].
[4] N.Hải, “Số liệu thống kê: Việt Nam có 69.280.000 người sử dụng Facebook,”
30/11/2020. [Trực tuyến]. Địa chỉ: https://vietnamnet.vn/vn/goc-nhin/so-lieu-thong-
ke-viet-nam-co-69-280-000-nguoi-su-dung-facebook-700013.html. [Truy cập 12/09/2021]. lOMoARcPSD| 37922327
[5] “Báo Cáo Nghiên Cứu Thói Quen Sử Dụng Mạng Xã Hội Của Người Việt Nam 2018,” 27/04/2018. [Trực tuyến]. Địa chỉ:
https://vinaresearch.net/public/news/2201-bao-cao-nghien-cuu-thoi-quen-su-
dungmang-xa-hoi-cua-nguoi-viet-nam-2018.vnrs.[Truy cập 12/09/2021].
[6] B.T.Hoài, “Tác ộng của mạng xã hội ến giới trẻ,” Luận án Thạc sĩ Báo chí học,
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội, 2014.
[7] N.L.Nguyên, “Ảnh hướng của việc sử dụng mạng xã hội Facebook ến học tập và ời
sống của sinh viên hiện nay,” Luận án Tiến sĩ Xã hội học, Trường Đại học Khoa học
Xã hội và Nhân văn, Hà Nội, 2020.
[8] “Nghiên cứu về hành vi sử dụng mạng xã hội của người Việt năm 2016,” 2016.
[Trực tuyến]. Địa chỉ: https://qandme.net/vi/baibaocao/Nghien-cuu-ve-hanh-vi-su-
dung-mang-xa-hoi-cua-nguoi-Viet-nam-2016.html. [Truy cập 12/09/2021].
[9] P.Hằng, “Văn hóa hướng tới phát triển bền vững - Bài 4: Ứng xử văn hóa trên mạng
xã hội,” 25/12/2019. [Trực tuyến]. Địa chỉ: https://baotintuc.vn/van-hoa/van-
hoahuong-toi-phat-trien-ben-vung-bai-4-ung-xu-van-hoa-tren-mang-xa-
hoi20191225144222114.htm. [Truy cập 18/09/2021].
[10] “Older Adolescents‟ Motivations for Social Network Site Use: The Influence of
Gender, Group Identity, and Collective Self-Esteem,” 2009. [Trực tuyến]. Địa chỉ:
https://www.researchgate.net/publication/24144687_Older_Adolescents%27_Motiv
ations_for_Social_Network_Site_Use_The_Influence_of_Gender_Group_Identity_
and_Collective_Self-Esteem. [Truy cập 12/09/2021].
[11] K.M. Christopherson, “The positive and negative implications of anonymity in
Internet social interactions: „„On the Internet, Nobody Knows You‟re a Dog,”
ScienceDirect, Computers in Human Behavior 23, 3038–3056, 2007. DOI: 10.1016/j.chb.2006.09.001
[12] “Những hành xử kém văn minh trên mạng xã hội,” 20/03/2020, [Trực tuyến]. Địa chỉ:
https://vtv.vn/chuyen-dong-24h/nhung-hanh-xu-kem-van-minh-tren-mang- xahoi-
20200320142254296.htm?fbclid=IwAR23ZCZCv9YFLu4ro7Z3yXxC4Kyc_MbM
SSDbyGTD-DVzxL5MCCUht0hdCJI. [Truy cập 12/09/2021]. lOMoARcPSD| 37922327
[13] N.V.Tỵ, “Xây dựng văn hóa ứng xử trên mạng xã hội,” Tạp chí Lý luận chính trị, số 8-2019.
[14] H.Phương, “Gần 80% người dùng mạng xã hội là nạn nhân của phát ngôn gây thù
ghét,” 12/4/2017, [Trực tuyến]. Địa chỉ: https://vnexpress.net/gan-80-nguoi-
dungmang-xa-hoi-la-nan-nhan-cua-phat-ngon-gay-thu-ghet-3569175.html. [Truy cập 18/09/2021]. BÁO CÁO ĐÓNG GÓP
Nhiệm vụ chung: Các thành viên ều phải suy nghĩ và ưa ra một ề tài nghiên cứu, Sau ó,
cả nhóm cùng bàn luận và chốt một ề tài khả thi nhất. Sau khi có ề tài nghiên cứu, tất cả
các thành viên cùng thảo luận, óng góp ý kiến ể ưa ra ối tượng, phạm vi nghiên cứu, câu
hỏi, giả thuyết và mục tiêu nghiên cứu. STT Họ và tên Mã SV Đóng góp Đánh giá mức ộ óng góp Nguyễn Thùy
Tìm tài liệu nghiên cứu Dương Viết cơ sở lý luận
Đánh danh mục tài liệu tham 1 B20DCTT025 100% khảo
Tổng hợp, chỉnh sửa và trình bày bài nghiên cứu 2 Lý Thị Hiền
B20DCTT039 Đưa ra ề tài nghiên cứu 100%
Tìm kiếm tài liệu nghiên cứu
Tổng hợp và viết hoàn chỉnh
phần giả thuyết nghiên cứu 3 Đặng Quang Hiếu
B18DCTT036 Tìm tài liệu nghiên cứu Nhận 80%
xét, óng góp, bổ sung ý kiến lOMoAR cPSD| 37922327 Trần Trung Hiếu
Tìm tài liệu nghiên cứu
Viết phần giả thuyết nghiên 4 B20DCTT042 90% cứu 5 Phạm Thị Minh
B20DCTT083 Tìm tài liệu nghiên cứu 90% Phượng
Viết giả thuyết nghiên cứu