Bài tập nhóm So sánh cấu trúc nguồn luật hệ thống Anh và Mỹ môn Luật so sánh | Trường Đại học Luật Hà Nội

lOMoAR cPSD| 45734214 BỘ TƯ PHÁP
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI BÀI TẬP NHÓM MÔN: LUẬT SO SÁNH ĐỀ BÀI:
So sánh cấu trúc nguồn luật của hệ thống
pháp luật Anh và Mỹ. NHÓM : 5 LỚP
: N 0 1 .TL 2 Hà Nội, 2023 lOMoAR cPSD| 45734214
BIÊN BẢN XÁC ĐỊNH MỨC ĐỘ THAM GIA VÀ KẾT QUẢ
THAM GIA LÀM BÀI TẬP NHÓM
Ngày: / /2023 Địa điểm: Trường Đại học Luật Hà Nội
Nhóm số: 05 Lớp: N01.TL2
Tổng số sinh viên của nhóm: 10
Đề bài: So sánh cấu trúc nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh và Mỹ.
Xác định mức độ tham gia và kết quả tham gia của từng sinh viên trong việc thực hiện bài tập
nhóm với kết quả như sau: S MSSV HỌ VÀ TÊN ĐÁNH GIÁ SV KÝ ĐÁNH GIÁ CỦA GV T CỦA SV TÊN T A B C ĐIỂM ĐIỂM GV (số)
(Chữ) (Ký tên) 1 460563 Vàng Thị Xuân A 2 460635 Lê Thị Nhân A 3 460636 Nguyễn Thu Nhung A 4 460638 Dương Kiều Phúc A 5
460922 Phạm Thị Thục Linh A 6
460924 Nguyễn Thị Diệu Ly A 7
460928 Nguyễn Thị Diễm My A 8 460930 Lê Bảo Ngọc A 9 461004 Hồ Lê Phương Anh A 10 461006 Phạm Mỹ Anh A
Hà Nội, ngày tháng năm 2023
Kết quả điểm bài viết: ............................ NHÓM TRƯỞNG
Kết quả điểm thuyết trình:……………. lOMoAR cPSD| 45734214
Điểm kết luận cuối cùng:……………… Lê Bảo Ngọc lOMoAR cPSD| 45734214 MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
B. NỘI DUNG ..................................................................................................... 1
I, Những điểm tương đồng trong cấu trúc nguồn luật của hệ thống pháp luậtAnh
và Mỹ ................................................................................................................ 1
II. Những điểm khác biệt trong cấu trúc nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh và
hệ thống pháp luật Mỹ ...................................................................................... 2
1. Điểm khác biệt mang tính chất chung ........................................................ 2
2. Những điểm khác biệt trong một số loại nguồn cụ thể ............................... 3
III. Nguyên nhân dẫn tới sự tương đồng và khác biệt về vai trò của luật ....... 5
thành văn và án lệ ở Anh và Mỹ ....................................................................... 5
C. KẾT LUẬN .................................................................................................... 6
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................10 lOMoAR cPSD| 45734214 A. MỞ ĐẦU
Anh và Mỹ đều là hai quốc gia thuộc dòng họ Common Law nên hệ thống pháp
luật của hai quốc gia này có sự tương đồng nhất định. Tuy nhiên không phải vì thế
mà chúng không có điểm khác biệt, điều này được thể hiện rõ qua cấu trúc nguồn
luật của hai hệ thống pháp luật. Để làm rõ vấn đề này, nhóm 5 xin lựa chọn đề tài:
“So sánh cấu trúc nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh và Mỹ”. B.NỘI DUNG
I, Những điểm tương đồng trong cấu trúc nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh và Mỹ
Sự tương đồng về cấu trúc nguồn luật mang nhiều nét đặc trưng tiêu biểu cho hệ
thống pháp luật Common Law: án lệ, các văn bản pháp luật và các tác phẩm của các
tác giả có uy tín là các nguồn luật quan trọng tạo nên cấu trúc nguồn luật của Anh và Mỹ.
Thứ nhất, án lệ là một nguồn luật chính thống, thậm chí về mặt thực tế còn chiếm
ưu thế hơn so với luật thành văn. Án lệ của Anh và Mĩ đều có chung nguyên tắc Stare
decisis - tuân thủ các phán quyết trước đó, có sự ràng buộc giữa các phán quyết của
các tòa án với nhau, đều được ghi chép, xuất bản để sử dụng. Cả hai quốc gia đều đề
cao vai trò của án lệ trong việc giải quyết các tranh chấp, được thẩm phán của hai
quốc gia thường xuyên áp dụng.
Thứ hai, luật thành văn ngày càng được coi trọng trong hệ thống nguồn luật của
Anh và Mỹ. Pháp luật thành văn là nguồn luật chính thống của cả hai quốc gia và
đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc nguồn luật. Trong thực tiễn, thẩm phán ở cả
hai nước có trò giải thích pháp luật thành văn.
Thứ ba, cả Anh và Mỹ đều thừa nhận và sử dụng các tác phẩm của các học giả
pháp lý giống như là một nguồn luật có giá trị thuyết phục. Các tác phẩm này thường
được trích dẫn, khái thác và sử dụng nhằm hỗ trợ cho lập luận của các luật sư và
thẩm phán trong quá trình hành nghề luật. lOMoAR cPSD| 45734214
II. Những điểm khác biệt trong cấu trúc nguồn luật của hệ thống pháp
luật Anh và hệ thống pháp luật Mỹ
1. Điểm khác biệt mang tính chất chung
Trong cấu trúc nguồn luật, có thể thấy số lượng nguồn luật của Anh phong phú hơn của Mỹ:
- Theo cách chia thành nguồn luật sơ cấp và nguồn luật thứ cấp
Hệ thống pháp luật Mỹ bao gồm: (1) nguồn luật sơ cấp gồm: án lệ, luật thành
văn (kể cả Điều ước quốc tế); (2) nguồn luật thứ cấp gồm: các cuốn bách khoa toàn
thư về luật (Legal Encyclopedias), bộ tuyển tập án lệ, các tác phẩm của các học giả
và bộ pháp điển (Restatements of the law)1.
Trong khi đó, ở Anh: (1) nguồn luật sơ cấp gồm: án lệ, luật thành văn, tập quán
pháp địa phương (có tài liệu không còn nhắc tới tập quán pháp khi nói về nguồn luật
đương thời của Anh)2 và luật Liên minh châu Âu; (2) nguồn luật thứ cấp gồm: các
tác phẩm có uy tín của các học giả pháp lý và ý kiến của các chuyên gia pháp lý. Tuy
nhiên, sau sự kiện ngày 29/3/2017, Anh chính thức khởi động tiến trình rời khỏi Liên
minh Châu âu thì luật Liên minh Châu âu không còn là một loại nguồn luật ở Anh3.
Ngoài ra trên thực tế, một số nguồn luật như tục lệ, đặc quyền của Hoàng gia và lẽ
phải cũng giữ một vai trò nhất định với tư cách là nguồn luật trong hệ thống pháp luật Anh.
- Theo cách chia thành luật thành văn và luật bất thành văn
Trong luật thành văn của Anh chia ra thành các văn bản do Thượng nghị viện
trực tiếp hoặc ủy quyền ban hành thì ở Mỹ lại chia thành các văn bản với các tên gọi
cụ thể: Hiến pháp, luật, Điều ước quốc tế và các văn bản dưới luật do cơ quan hành
pháp ban hành. Trong luật bất thành văn của Mỹ chỉ có án lệ thì ở Anh có 3 loại: tập
quán pháp phổ biến từ thời thượng cổ (các phán quyết của Tòa án gồm cả án lệ của
1 Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật so sánh, Nxb Công an nhân dân, 2022, tr.303.
2 Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật so sánh, Nxb Công an nhân dân, 2022, tr.266.
3 https://mof.gov.vn/webcenter/portal/vclvcstc/pages_r/l/chi-tiet-tin?dDocName=MOFUCM105490, truy cập ngày 18/11/2023. lOMoAR cPSD| 45734214
Tòa Hoàng gia và Tòa Đại Pháp - luật Equity), tập quán hoặc luật lệ địa phương
(particular customs or laws) và luật cá biệt (peculiar laws).
2. Những điểm khác biệt trong một số loại nguồn cụ thể 2.1. Án lệ
Ở Anh và Mỹ, án lệ có những điểm khác nhau thể hiện ở chỗ: cơ quan ban hành
án lệ và nguyên tắc áp dụng án lệ. Mặc dù ở Anh và Mỹ đều tồn tại nguyên tắc stare decisis nhưng:
- Án lệ ở Anh được tạo ra từ các phán quyết của tòa án cấp trên. Nguyên tắc
này được thực hiện một cách chặt chẽ, tuân thủ tuyệt đối. Nghĩa là thẩm phán toà án
cấp dưới phải tuân thủ phán quyết của tòa án cấp trên đã được ban hành và thậm chí
với toà án ngang cấp với mình (Án lệ của cấp trên có tính bắt buộc đối với cấp dưới
và ngay cả chính mình). Trong khi đó, án lệ ở Mỹ được hình thành bởi tòa án bang
và tòa án liên bang. Phán quyết của tòa án cấp trên có giá trị bắt buộc các toà án cấp
dưới phải tuân thủ (phán quyết của các tòa án tối cao ở cấp bang và cấp liên bang
không chịu sự ràng buộc của chính mình, tòa án bang không bắt buộc tuân thủ án lệ
của các tòa án của các bang khác).
- Bên cạnh đó, án lệ ở Anh được các thẩm phán áp dụng một cách cứng nhắc,
nếu muốn ra phán quyết khác mà không tuân thủ án lệ thì phải chứng minh được hai
vụ việc có tình tiết khác nhau thì mới không áp dụng. Còn đối với án lệ ở Mỹ thì
linh hoạt và mềm dẻo hơn, việc áp dụng nguyên tắc án lệ không tuyệt đối, thẩm phán
có thể ban hành những án lệ khác đi nếu cần thiết.
Do đó, vai trò của án lệ ở Anh và ở Mỹ cũng khác nhau. Ở Anh, án lệ được xem
trọng, mặc dù pháp luật thành văn có vị trí cao hơn án lệ nhưng thẩm phán Anh
thường tìm cách để áp dụng án lệ nhằm hạn chế sự tối đa áp dụng luật thành văn.
Còn đối với Mỹ, án lệ đóng vai trò là nguồn luật cơ bản, quan trọng. Tuy nhiên, vai
trò của án lệ nhiều lúc bị lấn át bởi luật thành văn và việc áp dụng án lệ không được tuyệt đối như ở Anh. lOMoAR cPSD| 45734214
2.2. Luật thành văn
Vị trí của luật thành văn trong các nguồn luật ở Anh và Mỹ có sự khác nhau nhất
định. Trong đó, luật thành văn ở Mỹ được chú trọng và phát triển hơn ở Anh. Cụ thể,
sự khác biệt đó thể hiện thông qua: a. Hiến pháp
Anh là nước không có hiến pháp thành văn. Hiến pháp của nước Anh thực chất
là tổng thể các quy phạm có nguồn gốc từ án lệ và các văn bản quy phạm pháp luật
khác. Các quy định có bản chất của hiến pháp Anh có thể tìm thấy trong đặc quyền
Hoàng gia, trong một số truyền thống và một số án lệ cũng như văn bản pháp luật do Nghị viện ban hành.
Trái với Anh, nước Mỹ có hiến pháp thành văn. Ngay từ khi ra đời thì nước Mỹ
đã rất coi trọng luật thành văn. Hiến pháp Mỹ được ban hành năm 1787, đây có thể
coi là bản hiến pháp đầu tiên và là bản hiến pháp nổi tiếng nhất trong lịch sử với trên
200 năm tồn tại. Bản hiến pháp này dựa trên nền tảng học thuyết tam quyền phân lập
của Montesquieu và học thuyết về kiềm chế đối trọng quyền lực. Do đó, bất kể nguồn
luật nào trên nước Mỹ, kể cả luật của liên bang hay các bang đều không được trái
với nội dung Hiến pháp như đã được Tòa án tối cao Mỹ giải thích. Mỹ là một nước
liên bang, mỗi tiểu bang của Mỹ đều có hiến pháp riêng, hiến pháp tiểu bang có hiệu
lực cao hơn các đạo luật khác của tiểu bang nhưng phải phù hợp với hiến pháp liên bang. b. Luật
Ở Mỹ, pháp luật thành văn có tính tối thượng. Theo đó, các đạo luật do quốc hội
Mỹ thông qua có giá trị pháp lý thấp hơn Hiến pháp, nhưng cao hơn phán quyết của
tòa án cấp liên bang, cấp bang và các đạo luật tương ứng của các bang (cả luật thành
văn và án lệ). Trong khi đó ở Anh, luật thành văn vẫn chưa thật sự có được vị trí cao
nhất trong thứ bậc các nguồn luật, chủ yếu là để tập hợp các quy định nằm rải rác ở
các án lệ và thường mang tính nguyên tắc.
Như vậy, thông qua việc so sánh cấu trúc nguồn luật của hai hệ thống pháp luật
Anh và Mỹ có thể kết luận: Cấu trúc nguồn luật Anh đa dạng, phong phú hơn cấu lOMoAR cPSD| 45734214
trúc nguồn luật Mỹ; vai trò của các loại nguồn khác nhau trong cấu trúc nguồn của
hai hệ thống pháp luật này là cũng không giống nhau.
III. Nguyên nhân dẫn tới sự tương đồng và khác biệt về vai trò của
luật thành văn và án lệ ở Anh và Mỹ
Luật thành văn và án lệ đều là những nguồn quan trọng của hệ thống pháp luật
Anh, Mỹ. Tuy nhiên, nếu xét tổng thể thì vai trò của án lệ ở Anh nổi bật hơn ở Mỹ
và vai trò của luật thành văn ở Mỹ nổi bật hơn ở Anh. Những nguyên nhân điển hình
dẫn tới sự tương đồng và khác biệt về vai trò của luật thành văn và án lệ ở Anh và
Mỹ có thể kể tới như sau:
Thứ nhất, Anh là nước khởi nguồn của văn hóa án lệ còn Mỹ từng là thuộc địa
của Anh nên hệ thống pháp luật ít nhiều ảnh hưởng bởi Anh. Ngay sau khi giành
được độc lập, tại Mỹ đã dấy lên trào lưu phủ nhận pháp luật của Anh và ủng hộ pháp
điển hoá nhưng do điều kiện khách quan và chủ quan không ủng hộ, Mỹ vẫn phải
tiếp nhận pháp luật Anh. Vì không muốn tái tạo một nhà nước phong kiến, hà khắc
theo kiểu Anh, Mỹ đã chối bỏ luật công và chỉ chấp nhận luật tư của Anh. Điều này
lý giải tại sao ngày nay, pháp luật Mỹ vẫn còn dựa trên những nguyên tắc pháp lý
truyền thống của luật án lệ Anh.4 Đồng thời, Mỹ không phải là nước khởi nguồn của
văn hoá án lệ nên họ cũng sẵn sàng cải tiến tập quán đó hơn thông qua việc ban hành
các văn bản quy phạm pháp luật.
Thứ hai, Anh và Mỹ có sự khác nhau về đặc điểm dân cư. Anh có truyền thống
lịch sử lâu đời, dân cư gần như thuần nhất. Mỹ là nước ra đời muộn hơn, là hợp
chủng quốc, với dân cư chủ yếu là nhập cư, bản sắc văn hóa, tôn giáo, chủng tộc
khác nhau, do đó, việc tiếp thu, chấp nhận thụ động án lệ – một thứ cứng nhắc và ra
đời từ rất lâu không phù hợp với người Mỹ. Hai quốc gia với những đặc điểm dân
cư khác nhau dẫn đến cách tư duy pháp lý, hệ thống pháp luật và cấu trúc nguồn luật cũng có điểm khác nhau.
4 Nguyễn Thị Ánh Vân (2013), “Sự tương đồng và khác biệt giữa ngành tư pháp của Anh, Mỹ, Úc và Singapore”,
Tạp chí Luật học = Jurisprudence journal, Số 11, tr.61-72. lOMoAR cPSD| 45734214
Thứ ba, sự tuân thủ nguyên tắc “stare decisis” ở Anh có phần khắt khe hơn rất
nhiều so với ở Mỹ. Luật của Anh có thể được coi là luật án lệ điển hình nhất thế giới.
Trong hệ thống pháp luật Anh, án lệ có giá trị ràng buộc và nguyên tắc Stare decisis
(nghĩa là án lệ phải được tôn trọng) là xương sống của pháp luật Anh. Ở Mỹ chỉ áp
dụng án lệ của Tòa án cấp trên; phán quyết của các tòa án tối cao ở cấp bang và liên
bang không chịu sự ràng buộc của chính mình; tòa án bang không bị bắt buộc tuân
thủ án lệ của các tòa án ở các bang khác.
Thứ tư, cơ quan lập pháp của Mỹ thường xuyên tiến hành luật hóa các phán quyết
của tòa án, các án lệ điển hình; hoạt động pháp điển hóa ở Mỹ được tiến hành thường
xuyên hơn so với ở Anh cho nên luật thành văn ở Mỹ được coi trọng hơn. C.KẾT LUẬN
Như vậy, do nhiều nguyên nhân khác nhau đã dẫn đến sự tương đồng và khác
biệt giữa cấu trúc nguồn luật của hệ thống pháp luật Anh và Mỹ. Bài phân tích trên
tuy còn những hạn chế nhất định nhưng đã giúp làm rõ những vấn đề cơ bản về cấu
trúc nguồn luật của hệ thống pháp luật của hai nước dưới góc độ so sánh. lOMoAR cPSD| 45734214
D.TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hiến pháp Hoa Kỳ năm 1789.
2. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật so sánh, Nxb Công an nhân dân, 2022.
3. Nguyễn Thị Ánh Vân (2013), “Sự tương đồng và khác biệt giữa ngành tư pháp
của Anh, Mỹ, Úc và Singapore”, Tạp chí Luật học = Jurisprudence journal, Số 11.
4. Mai Thị Mai (2017), “Lý luận về án lệ trong hệ thống pháp luật các nước
Common law, Civil law và những vấn đề đặt ra cho Việt Nam”, Nghiên cứu lập pháp.
5. Nguyễn Đức Lam (2012), “Án lệ ở Anh Quốc: lịch sử, khái niệm và cơ chế thực
hiện”, Nghiên cứu lập pháp Văn phòng Quốc hội, số 3. 6.
https://bannoichinh.bacninh.gov.vn/news/-/details/4295857/an-le-trong-he-
thong-phap-luat-thong-luat-anh-kinh-nghiem-cho-viec-hoan-thien-quyinh-ve-an-
le-o-viet-nam, truy cập ngày 18/11/2023.