Bài tập về chủ nghĩa duy vật biện chứng

lOMoARcPSD|37752136 STT TÊN NGUỒN DẪN TÓM TẮT NỘI DUNG NHẬN XÉT, GHI TÀI CHÍNH ĐÁNH GIÁ CHÚ LIỆU 1 Những Phạm
Minh, Triết học phương Tây cho Tài liệu đã trình bày chủ đề cơ Lăng
chúng ta biết rằng quan niệm một số quan điểm cơ
bản của Nxb Văn hóa - của lý thuyết “về sự phụ thuộc bản của Triết học triết học Thông tin
của hiện tượng” không được phương Tây về mối phương
quan tâm nhưng nó lại được quan hệ giữa ý thức Tây
những nhà trí thức về khoa và vật chất, đặc biệt
học tự nhiên như những nhà là trong bối cảnh của
thực chứng, những nhà duy lý thuyết về sự phụ
vật đặc biệt quan tâm. Đối với thuộc của hiện tượng.
họ, đây là một quan niệm Có một số điểm cần
không thể chấp nhận được về được xem xét kỹ
mối quan hệ giữa tinh thần và lưỡng khi nói về
thân thể vì một lẽ đơn giản là quan điểm của các
chỉ chấp nhận một mối quan nhà triết học phương
hệ phụ thuộc đơn phương của Tây và sự tương
ý thức vào cơ thể. Các nhà quan giữa các học
triết học phương Tây cũng thuyết triết học và
cho rằng lý thuyết về sự phụ khoa học tự nhiên.
thuộc của hiện tượng đã bị Việc nắm bắt và hiểu
chủ nghĩa duy vật mới, chủ rõ các quan niệm
nghĩa duy vật biện chứng của triết học phương Tây,
Mác lên án, bác bỏ và vượt cũng như việc thảo
qua vì chủ nghĩa Mác quả luận và phân tích sâu
quyết rằng ý thức là một sản hơn về về mối quan
phầm của vật chất thì đó là hệ giữa ý thức và vật
một sản phẩm của cao cấp chất là rất quan trọng
(produit superieur) chứ không về có cái nhìn toàn
phải là một thứ phẩm (sous- diện và cân nhắc khi produit) đối mặt với các vấn đề triết học và khoa lOMoARcPSD|37752136 học đương đại. 2 Chủ
Tác giả: Vũ Thị Đây là cuộc đấu tranh về tư Bài luận trên chủ yếu nghĩa Châm
tưởng, lý luận trong giai đoạn tập trung vào vai trò duy vật Năm 2015
V.I Lênin đồng thời giới thiệu quan trọng của biện
khái quát về hai tác phẩm: Bút V.I.Lênin trong việc chứng
ký triết học, Chủ nghĩa duy phát triển chủ nghĩa trong các
vật và chủ nghĩa kinh nghiệm duy vật biện chứng, tác
phê phán để làm sáng tỏ cơ sở cung cấp cái nhìn rõ phẩm:
hình thành chủ nghĩa duy vật ràng về các nguyên Bút ký
biện chứng của V.I.Lênin lý và quan điểm cơ triết học,
trong một số tác phẩm chủ bản của triết học này. Chủ
yếu đó. Đồng thời phân tích Ông đã đề xuất một nghĩa
một số nội dung cơ bản của số quan điểm quan duy vật
chủ nghĩa duy vật biện chứng trọng trong đó có: và chủ
được V.I.Lênin trình bày Định nghĩa về “ vật nghĩa
trong các tác phẩm Bút ký chất” như một thực kinh
triết học, Chủ nghĩa duy vật thẻ tồn tại độc lập và nghiệm
và chủ nghĩa kinh nghiệm phê ý thức chỉ là phản phê phán
phán với các vấn đề vật chất, ánh của vật chất;
gồm: định nghĩa “vật chất”, Tính thống nhất của
về tính thống nhất của thế thế giới với sự thống
giới, về ý thức và thuộc tính nhất phức tạp giữa
phản ánh của vật chất, về các vật chất và ý thức;
hình thức tồn tại của vật chất; Phép biện chứng với
Phép biện chứng với 16 yếu tố 16 yếu tố quan trọng,
của phép biện chứng, giá trị đóng vai trò trong
và ý nghĩa của các nguyên lý, việc giải quyết mâu
quy luật, các cặp phạm trù của thuẫn và phát triển
phép biện chứng duy vật; Lý của thế giới vật chất;
luận nhận thức, trình bày quan Lý luận nhận thức
điểm của V.I.Lênin về bản với việc nhấn
chất của nhận thức, con manhjvai trò quan
đường biện chứng của nhận trọng của thực tiễn lOMoARcPSD|37752136
thức chân lý, vai trò của thực đối với quá trình
tiễn đối với nhận thức và phát nhận thức chân lý và
triển xã hội, tính chất của phát triển xã hội; Ý
chân lý, mối quan hệ chân lý thức về mối quan hệ
tương đối và chân lý tuyệt giữa lý luận và thực
đối, mối quan hệ giữa lý luận tiễn, cũng như giữa
và thực tiễn; Giá trị của chủ chân lý tương đối và
nghĩa duy vật biện chứng chân lý tuyệt đối.
trong hai tác phẩm đối với Đánh giá những đống
hoạt động nhận thức và thực góp của chủ nghĩa
tiễn của con người, chống lại duy vật biện chứng
khuynh hướng triết học sai của Lênin, đặc biệt là
lầm, góp phần phát triển chủ trong bối cảnh thực
nghĩa duy vật biện chứng của tế ở Việt Nam hiện
C.Mác và Ph.Ăngghen và có nay, có thể giúp hiểu
liên hệ với thực tiễn tình hình rõ hơn về cách mà Việt Nam hiện nay triết học này có thể áp dụng vào thực tiễn chính trị và xã hội . Việc nắm vững các biện pháp cơ bản này có thể giúp xác định các hướng phát triển
hợp lý và thúc đẩy sự tiến bộ xã hội. Tuy nhiên, việc áp dụng chúng cần phải được chỉnh cân nhắc và phù hợp với điều kiện cụ thể Việt Nam hiện nay. 3
Lịch sử NXB: Tiến bộ C.Mác và Ph.Ăng-ghen đã cải Tài liệu trên đề cập phép (1986)
tạo duy vật phép biện chứng đến sự cải tạo mạnh lOMoARcPSD|37752136 biện
duy tâm của Hê-ghen trước mẽ mà C.Mác và chứng
đó. Hai ông đã liên kết một Ph.Ăng-ghen đxa Mác-xít.
cách hữu cơ, đã gắn bó thành đem đến cho triết học Từ khi
một thể thống nhất, không duy vật biện chứng xuất hiện
tách rời giữ chủ nghĩa duy vật của Heeghen trước chủ
và phép biện chứng, xây dựng đó. Họ đã liên kết nghĩa
thế giới quan triết học khoa chặt chẽ chủ nghĩa Mác đến
học, duy vật biện chứng với tư duy vật với phép giai đoạn
cách một học thuyết về những biện chứng, tạo ra Lê-nin
quy luật chung nhất của sự một thế giới quan
phát triển của tự nhiên, xã hội triết học khoa học,
và nhận thức, sự đồng nhất duy vật biện chứng.
bản chất giữa chủ nghĩa duy Điều này đã xây
vật và phép biện chứng trong dựng nền tảng cho
trong triết học Mác-xít có việc hiểu về những
nghĩa là việc phân chia chủ quy luật chung nhất
nghĩa duy vật với phép biện của sự phát triển tự
chứng từng tồng tại trong triết nhiên, xã hội và nhận
học trước Mác đã mất đi cơ sở thức. Sự đồng nhất
của nó trong hệ thống chủ bản chất giữa chủ
nghĩa Mác, mỗi luật điểm của nghĩa duy vật và
chủ nghĩa Mác vừa là duy vật phép biện chứng
vừa là biện chứng ở mức như trong triết học C.Mác
nhau. Theo ý nghĩa này các và Ph.Ăngghen
thuật ngữ “chủ nghĩa duy vật không chỉ thể hiện
biện chứng” và “phép biện một sự thống nhất cơ
chứng duy vật” là bình đẳng, bản mà còn thể hiện
đồng nhất xét về ý nghĩa cơ một sự tiến bộ đáng
bản của chúng. Qua đó chứng kể trong triết học. Sự
minh được cuộc cách mạng liên kết chặt chẽ này
trong triết học do chủ nghĩa dẫn đến việc phân
Mác thực hiện không hẳn chỉ chia đã tồn tại trong
là sự phá vỡ cái cũ, mà chủ triế học trước Mác, lOMoARcPSD|37752136
yếu là sự sáng tạo, xây dựng đã mất đi cơ sở của cái mới. nó trong hệ thống triết học Mác. Mọi luật định của chủ nghĩa Mác đều bao gồm cả duy vật biện chứng ở mức độ như nhau. Điều này đã thúc đẩy cuộc cách mạng trong triết học, không chỉ là việc phá vỡ cái cũ, mà còn là việc tạo ra cái mới, một bước tiến lớn trong việc hiểu về tư tưởng và lý luận về triết học và khoa học xã hội 4 Quan
Tác giả: Nguyễn Với đề tài “Quan niệm của Luận văn về quan niệm của Minh Anh
V.I.Lê nin về khái niệm “vật niệm của V.I.Lênin V.I.Lênin Năm 2013
chất” trong tác phẩm “Chủ về khái niệm “ vật về khái
nghĩa duy vật và chủ nghĩa chất” trong tác phẩm niệm "vật
kinh nghiệm phê phán” và ý “ Chủ nghĩa duy vật chất"
nghĩa của nó đối với việc phát và chủ nghĩa kinh trong tác
triển triết học Mác” luận văn nghiệm phê phán” đề phẩm
triển khai các điểm cơ bản cập đến một số điểm "Chủ
sau: Bối cảnh ra đời quan cơ bản quan trọng nghĩa
niệm của V.I.Lênin về khái liên quan đến bối duy vật
niệm “vật chất” trong tác cảnh và nội dung cụ và chủ
phẩm “Chủ nghĩa duy vật và thể của tác phẩm, nghĩa
chủ nghĩa kinh nghiệm phê cũng như phân tích kinh
phán” và nội dung cơ bản của sâu về quan niệm của nghiệm
tác phẩm. Ở đây, người viết Lênin về “vật chất” lOMoARcPSD|37752136 phê
trình bày những nhân tố dẫn và giá trị của nó đối phán" và
đến sự ra đời khái niệm “vật với phát triển triết ý nghĩa
chất” của V.I.Lênin, đồng thời học Mác. Luận văn của nó
khái quát nội dung cơ bản của cũng chỉ ra giá trị đối với
tác phẩm; Người viết phân của quan niệm “vật việc phát
tích quan niệm của V.I.Lênin chất” của V.I.Lênin triển triết
về khái niệm “vật chất” được trong việc chống lại học Mác
trình bày trong tác phẩm, bao tư tưởng duy tâm, - Lênin
gồm: định nghĩa “vật chất”, siêu hình, chống chủ
tính thống nhất vật chất của nghĩa giáo điều và
thế giới, thuộc tính phản ánh chủ nghĩa xét lại. Nó
của vật chất và các phương cũng bảo vệ và phát
thức tồn tại của vật chất. Với triển chủ ngĩa Mác,
hai nội dung này, đề tài đã tạo ra một cơ sở
trình bày một cách hệ thống mạnh mẽ cho sự phát
quan niệm của V.I.Lênin về triển của triết học
“vật chất”. Thông qua đó, chỉ duy vật biện chứng
ra những giá trị của quan và hướng tới mục niệm “vật chất”
của tiêu phát triển xã hội
V.I.Lênin, ý nghĩa về một thế tiến bộ. giới quan và phương pháp
luận đối với sự phát triển xã
hội, chống lại mọi tư tưởng
duy tâm, siêu hình, chống chủ
nghĩa giáo điều và chủ nghĩa
xét lại, bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác. 5 Biện
Tác giả: Lại Đến với chủ nghĩa Mác – Hồ Chí Minh, trong chứng Quốc Khánh
Lênin, Hồ Chí Minh đặc biệt việc nghiên cứu và
của Tư Năn xuất bản: đánh giá cao phép biện chứng áp dụng chủ nghĩa tưởng Hồ 2009
duy vật, coi đây là ưu điểm Mác - Lênin, đã đặc
Chí Minh Nhà xuất bản của chủ nghĩa Mác. Trong biệt coi trọng và về
chủ chính trị quốc khuôn khổ những tác phẩm đánh giá cao phép lOMoARcPSD|37752136 nghĩa xã gia
của Hồ Chí Minh được công biện chứng duy vật, hội ở
bố trong bộ Hồ Chí Minh xem đây là một ưu Việt
Toàn tập khi nghiên cứu một điểm quan trọng của Nam
số đoạn văn đã cho thấy Hồ chủ nghĩa Mác. Việc
Chí Minh đã sử dụng các khái sử dụng các khái
niệm “biện chứng”, “duy vật niệm "biện chứng"
biện chứng”. Ở trong bài Nói và "duy vật biện
chuyện với cán bộ, đảng viên chứng" trong tác
và thanh niên lao động Hải phẩm của Hồ Chí
Phòng, Hồ Chí Minh còn đề Minh đã chỉ ra sự
cập đến một vấn đề quan hiểu biết sâu sắc về
trọng khác của phép biện bản chất và ý nghĩa
chứng duy vật khi vận dụng của triết học này.
nghiên cứu lịch sử. Theo Hồ Hồ Chí Minh cũng
Chí Minh, hiểu duy vật biện nhấn mạnh về một
chứng thì phải khiêm tốn với khía cạnh quan trọng
nhân dân, không khiêm tốn khác của phép biện
với nhân dân thì chưa đủ hiểu chứng duy vật khi áp
biện chứng duy vật. Rõ ràng, dụng nghiên cứu lịch
sự nhuần nhuyễn của chủ sử. Ông nhấn mạnh
nghĩa duy vật biện chứng đòi rằng hiểu biết về duy
hỏi phải thấy lực lượng có sức vật biện chứng đòi
mạnh vật chất và tinh thần to hỏi sự khiêm tốn với
lớn nhất trong xã hội chính là nhân dân, và không quần chúng nhân dân khiêm tốn với nhân dân thì chưa đủ hiểu biện chứng duy vật. Điều này cho thấy sự tập trung của Hồ Chí Minh vào quan điểm về sức mạnh vật chất và tinh thần của quần chúng nhân dân, và lOMoARcPSD|37752136 đặc biệt là quan trọng
của việc liên kết triết học với thực tế xã hội. Sự nhấn mạnh của Hồ Chí Minh về vai trò của quần chúng nhân dân trong sự phát triển của xã hội thể hiện sự nêu cao về quyền lực cũng như tầm quan trọng của quần chúng trong quá trình xây dựng đất nước. Điều này không chỉ phản ánh triết lý chính trị của ông mà còn là sự kế thừa và phát triển ý chí cách mạng của dân tộc Việt Nam trong cuộc chiến tranh giành độc lập và tự do. 6 Những Tác giả:
Sự phân tích các mâu thuẫn Trong bộ Tư bản, vấn đề M.Rôdentan
của phương thức sản xuất tư C.Mác đã vận dụng về phép NXB: Sự thật
bản chủ nghĩa là mục đích chủ phương pháp biện biện (1962)
yếu của phép biện chứng của chứng vào phân tích chứng
bộ “Tư bản”, rằng lý luận về quá trình sản xuất trong bộ
sự thống nhất và đấu tranh TBCN: Vận dụng “Tư
giữa các mặt đối lập là thực quy luật lượng - chất bản” của
chất của phép biện chứng duy để phân tích các hiện Mác
vật. Toàn bộ quá trình phát tượng kinh tế - xã
triển, toàn bộ những biến đổi hội; phân tích hiện lOMoARcPSD|37752136
về chất của chủ nghĩa tư bản lượng của giá trị trao
là dựa trên sự phát sinh, phát đổi của hàng hóa;
triển và sự trầm trọng thêm nghiên cứu sự tăng
của những mâu thuẫn riêng cường độ lao động
của sản xuất tư bản chủ nghĩa. trong phương thức
Biện chứng duy vật bao gồm sản xuất TBCN; vận
những nguyên lý về phương dụng quy luật mâu
pháp luận mà Mác dựa vào để thuẫn vào xem xét
nghiên cứu nền sản xuất hàng mâu thuẫn của đã có
hóa và tư bản. Nhất là Mác quá trình sản xuất
cho rằng tất cả các quan hệ hàng hóa TBCN. .
kinh tế của sản xuất hàng hóa Ngày nay, thực tiễn
đều chứa đựng những mâu thế giới những thay
thuẫn bên trong mà nếu không đổi to lớn nhưng giá
phân tích những mâu thuẫn ấy trị của phép biện
thì không hiểu được những chứng duy vật trong
quân hệ ấy, rằng các mặt đối bộ tư bản vẫn còn
lập đều phát triển và chỉ có nguyên vẹn.
trong vận động thì các mâu
thuẫn ấy mới được giải quyết.
Cho nên, ở chỗ mà các nhà
kinh tế học tư sản chỉ thấy
tính đồng nhất cứng đờ thì
Mác lại phân biệt ra được
những mâu thuẫn sâu xa nhất,
thấy lại sự phân chia thống
nhất thành những bộ phận bài
xích lẫn nhau, đấu tranh với
nhau. Bộ “Tư bản” vạch rõ
hiệu lực của phép biện chứng
Mác-xít ở chỗ khi vạch ra
những mâu thuẫn bên trong
của hiện tượng, phép biện lOMoARcPSD|37752136
chứng Mác-xít giúp chúng ta
thấy những cái mà trước kia
không thấy được. Phép biện
chứng giúp cho chúng ta phát
hiện ra trong những cái mà
thoạt nhìn bề ngoài thì thấy
hoàn toàn bị đồng nhất, “tĩnh”
và “ổn định” cả một thế giới
những sự khác nhau, những
mâu thuẫn, những xung đột
dẫn tới sự tan rã của nhũng
hình thái cũ và lỗi thòi và sự
xuất hiện của những hình thái và quá trình mới 7 Biện Tác giả
: Ăngghen đã phân tích để đi Chủ nghĩa Mác có chứng Ph.Ăngghen
đến khẳng định vai trò của nhiệm vụ tự giác vận của tự (2004)
phép biện chứng duy vật như dụng phép biện nhiên
NXB: Chính trị sau: “Chính phép biện chứng chứng duy vật để đưa quốc gia
là một hình thức tư duy quan khoa học tự nhiên
trọng nhất đối với khoa học tự thời đó ra khỏi tình
nhiên hiện đại, bởi vì chỉ có trạng vô cùng rối
nó mới có thể đem lại sự loạn và đầy rẫy mâu
tương đồng và do đó đem lại thuẫn không giải
phương pháp giải thích những quyết được. Chính
quá trình phát triển diễn ra tác phẩm Biện chứng
trong giới tự nhiên, giải thích của tự nhiên của
những mối liên hệ phổ biến, Ăngghen là nhằm
những bước quá độ từ một giải quyết nhiệm vụ
lĩnh vực nghiên cứu này sang mà sự phát triển của
một lĩnh vực nghiên cứu khoa học tự nhiên lúc
khác”. Theo Ăngghen, muốn đó đã đặt ra. Có thể
giải quyết những mâu thuẫn nêu một cách tóm tắt
đã ngày càng sâu sắc trong mục đích chủ yếu lOMoARcPSD|37752136
khoa học tự nhiên thì các nhà của Ăngghen khi viết
khoa học tự nhiên phải tự giác tác phẩm này là:
nắm lấy phép biện chứng. Thứ nhất, tổng kết
Ăngghen phê phán chủ nghĩa những thành tựu phát
thực chứng và chủ nghĩa kinh triển của khoa học tự
nghiệm vì họ từ bỏ chủ nghĩa nhiên lúc đó và xây
duy vật khoa học. Muốn xoá dựng quan niệm của
bỏ được tình trạng đã hình phép biện chứng duy
thành trong khoa học tự vật về giới tự nhiên.
nhiên, giải quyết những mâu Thứ hai, cung cấp
thuẫn đã chín muồi, các nhà cho khoa học tự
khoa học tự nhiên phải tự giác nhiên phương pháp
nắm vững phép biện chứng, nhận thức khoa học,
phải trở thành những nhà biện đó là phép biện
chứng tự giác. Theo Ăngghen, chứng duy vật thay
để nắm vững một cách tự giác cho chủ nghĩa duy
phép biện chứng, các nhà tâm và phép siêu
khoa học tự nhiên cần nghiên hình đang chi phối
cứu triết học cổ đại Hy Lạp và khoa học tự nhiên lúc
triết học cổ điển Đức, mà chủ bấy giờ.
yếu là triết học của Hêghen. Thứ ba, vẽ nên một
Ăngghen cũng chỉ ra thái độ bức tranh biện chứng
đúng đắn của Mác đối với về thế giới mà khâu
Hêghen để rút ra được hạt quan trọng là trình
nhân hợp lý là phép biện bày sự quá độ từ giới
chứng. Ăngghen viết: “Công tự nhiên lên xã hội
lao của Mác là ở chỗ ông là loài người.
người đầu tiên đã phục hồi lại Thứ tư, mục đích
phương pháp biện chứng đã bị trực tiếp nhất của tác
bỏ quên, nêu rõ những mối phẩm là phê phán
quan hệ và sự khác nhau của những trào lưu tư
phương pháp đó với phép biện tưởng duy tâm, siêu
chứng của Hêghen, và đồng hình đang chi phối lOMoARcPSD|37752136
thời, trong bộ “Tư bản”, ông khoa học tự nhiên và
đã áp dụng phương pháp đó tấn công vào chủ
vào những sự kiện của một nghĩa Mác.
khoa học thực nghiệm xác
định, khoa kinh tế chính trị” 8 Quan Trang điện tử
Cốt lõi trong tư tưởng Hồ Chí Có thể nói, chủ nghĩa
điểm duy Ban quản lý lăng Minh là triết lý biện chứng duy vật biện chứng là
vật biện Chủ tịch Hồ Chí duy vật. Trên cơ sở nắm chắc một phần quan trọng chứng trong tư tưởng Hồ Chí Minh
nội dung cơ bản của phép biện trong tư
chứng duy vật và nhận thức rõ Minh, khiến Người có Tác giả: Kim tưởng Hồ
về vị trí, vai trò, tầm quan cách nhìn đúng đắn về Anh
mọi mặt của sự vật, từ Chí Minh
trọng đối với sự nghiệp cách đó đưa ra chiến lược
mạng Việt Nam, Người đã đúng đắn, dẫn dắt nhân
vận dụng một cách sáng tạo dân Việt Nam làm
để giải quyết những vấn đề cách mạng thành công.
của cách mạng Việt Nam. Có
thể thấy, tư tưởng Hồ Chí
Minh thể hiện đặc trưng của
phương pháp duy vật biện
chứng. Người quan điểm:
“Trong thế giới, cái gì cũng
có biến hóa. Tư tưởng con
người cũng biến hóa”. Từ đó
Người đề cao việc xem xét sự
vật phải đặt nó trong mối
quan hệ đa dạng, xem xét mọi
mặt của sự vật. Xem xét một
người cán bộ cũng như vậy,
phải xem xét tính chất của họ,
không phải xem một việc mà
phải xem cả lịch sử, cả công
việc của họ. Vận dụng quan
điểm sự vật luôn tồn tại mâu lOMoARcPSD|37752136
thuẫn, nhờ giải quyết mâu
thuẫn mà sự vật vận động và
phát triển, Người đã xác định
đúng đắn mâu thuẫn chủ yếu,
xác định đúng chiến lược,
nhiệm vụ của cách mạng. Quy
luật mâu thuẫn không chỉ
được Hồ Chí Minh sử dụng để
đề ra chiến lược cách mạng
mà còn để xác định phương pháp cách mạng khoa học.
Trong quá trình hoạt động
cách mạng của mình, Hồ Chí
Minh luôn nhắc nhở cán bộ,
đảng viên rằng, để nâng cao
đạo đức cách mạng, phải đấu
tranh chống lại các căn bệnh
như chủ quan duy ý chí, giáo
điều, kinh nghiệm chủ nghĩa,
quan liêu…Nguyên nhân của
những căn bệnh ấy, xét đến cùng là do vi phạm các
nguyên tắc của chủ nghĩa duy vật biện chứng. 9 Phương
Tạp chí điện tử Phương pháp luận của phép Nền tảng tư tưởng pháp lý luận chính trị
biện chứng duy vật được coi Hồ Chí Minh là triết luận biện Tác giả:
là những nguyên tắc xuất phát học Mác – Lênin , chứng
PGS, TS Nguyễn chỉ đạo các chủ thể trong việc phương pháp luận
duy vật Thị Nga (Viện xác định phạm vi, phương duy vật biện chứng.
với việc Triết học, Học pháp, cách thức, phương tiện Đó chính là cơ sở để nhận
viện Chính trị tác động nhằm tạo ra những Người đưa ra những
thức mối quốc gia Hồ Chí biến đổi cho phù hợp và hiệu phương hướng hoạt quan hệ Minh)
quả. Các nguyên tắc cơ bản có động cách mạng. lOMoARcPSD|37752136 giữa tăng
thể kể đến, như: nguyên tắc Người đã vận dụng trưởng
khách quan, nguyên tắc toàn triết học Mác – Lênin kinh tế
diện, nguyên tắc phát triển, một cách sáng tạo để và phát
nguyên tắc lịch sử. Phép biện phù hợp với hoàn triển văn
chứng duy vật không chỉ là cảnh cách mạng Việt hóa, thực
một lý luận khoa học cho Nam. hiện tiến
phép phản ánh đúng đắn các bộ, công
sự vật, hiện tượng, nó còn là bằng xã
một công cụ sắc bén để mổ hội
xẻ, phân tích các vấn đề xã
hội và tìm ra các giải pháp
thích hợp cho từng giai đoạn
phát triển lịch sử cụ thể.
Chính nhờ công cụ sắc bén
này, chủ nghĩa Mác đã tìm ra
các quy luật vận động của xã
hội, đã nhìn xã hội như một
cơ thể sống luôn vận động,
biến đổi do những mối liên hệ
nội tại của nó tạo ra; thấy
được vai trò quyết định của
điều kiện vật chất, của cơ sở
kinh tế nhưng cũng thấy vai
trò hết sức to lớn của kiến trúc
thượng tầng chính trị, của tư
tưởng, văn hóa. . Điều đó đã
khắc phục được tư tưởng duy
tâm, siêu hình, lối nhìn nhận
phản biện chứng trước đây.
Khái lược điều đó cho thấy
các nguyên tắc phương pháp
luận của phép biện chứng duy
vật là những nguyên tắc cơ lOMoARcPSD|37752136
bản để nhận thức về các mối
quan hệ lớn ở nước ta hiện nay 10
Bước đầu Giáo trình lịch Mác nghiên cứu triết học Nhờ có góc nhìn khác của sự sử triết học sự
theo tinh thần phê phán, biệt, luôn hướng vào chuyển
hình thành và hướng triết học vào thực tiễn thực tiễn đời sống và biến của phát triển
đời sống. Mác gắn hoạt động tấm lòng nhân đạo sâu
C. Mác Tác giả: Phạm tư tưởng với đời sống, với sắc, Mác và Ăngghen và Ph. Văn
Chung cuộc đấu tranh cách mạng của đều sớm quan tâm đến đời sống của giai cấp
Ăngghen NXB: Chính trị quần chúng lao động. Những vô sản. Từ đó có từ chủ quốc gia
nhận định của ông thể hiện tư những chuyển biến nghĩa
tưởng và khát vọng lớn lao trong tư tưởng, chuyển duy tâm
trong việc muốn vượt qua triết biến trong hướng biện
học cũ, hướng đến sáng tạo nghiên cứu để đi đến chứng
một nền triết học mới. Mác chủ nghĩa duy vật biện sang chủ
tiến hành lật ngược những chứng và chủ nghĩa nghĩa
quan niệm của Hêghen về nhà duy vật lịch sử. duy vật
nước, xã hội mà khẳng định biện
gia đình và xã hội công dân là chứng và
những tiền đề của nhà nước, chủ
chính chúng mới là những yếu nghĩa
tố thật sự tích cực. Luận điểm duy vật
này của Mác thể hiện rõ tư lịch sử
tưởng duy vật, đồng thời là tư
tưởng cơ bản của chủ nghĩa
duy vật lịch sử. Ăngghen
cũng sớm quan tâm sâu sắc
đến đời sống xã hội, cuộc
sống của người vô sản, nhất là công nhân. Cũng như Mác,
ông nghiên cứu triết học theo
tinh thần phê phán và nhận ra
cần “vượt qua triết học này”, lOMoARcPSD|37752136
hướng nghiên cứu triết học
vào thực tiễn nhằm xây dựng
một nền triết học mới. Như
vậy, Mác và Ăngghen đã thực
hiện bước chuyển đầu tiên
quan trọng từ chủ nghĩa duy tâm biện chứng sang chủ
nghĩa duy vật biện chứng và
chủ nghĩa duy vật lịch sử.
Điểm chung của hai ông là
đều xuất phát từ chủ nghĩa
nhân đạo cao cả, từ tinh thần
dân chủ - cách mạng, đều chịu
ảnh hưởng sâu sắc chủ nghĩa duy tâm biện chứng Đức
những đã nghiên cứu, tiếp thu
nó theo tinh thần phê phán
cách mạng, hướng triết học vào thực tiễn xã hội. 11 Phương
Cổng thông tin Phương pháp luận duy vật Nền tảng tư tưởng pháp
Đảng ủy khối biện chứng là phương pháp cơ Hồ Chí Minh là triết luận duy doanh
nghiệp bản nhất trong toàn bộ hoạt học Mác – Lênin ,
vật biện tỉnh Bình Định động lãnh đạo của Hồ Chí phương pháp luận chứng
Minh, là “chìa khoá” để duy vật biện chứng. Tác giả: Nguyễn của Hồ
Người vận dụng sáng tạo chủ Đó chính là cơ sở để Trung Thành Chí Minh
nghĩa Mác - Lênin vào thực Người đưa ra những
tiễn cách mạng Việt Nam. phương hướng hoạt
Trong bối cảnh mới, việc vận động cách mạng.
dụng đúng phương pháp này Người đã vận dụng
theo tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ triết học Mác – Lênin
góp phần đổi mới tư duy lý một cách sáng tạo để
luận, nâng cao năng lực thực phù hợp với hoàn
tiễn trong toàn Đảng, cung cảnh cách mạng Việt lOMoARcPSD|37752136
cấp những luận cứ khoa học Nam.
quan trọng trong đấu tranh
bảo vệ nền tảng tư tưởng của
Đảng. Trong suốt cuộc đời
hoạt động cách mạng, Hồ Chí
Minh luôn kiên định vận dụng
sáng tạo chủ nghĩa Mác -
Lênin “bằng những kết luận
mới rút ra trong thực tiễn sinh
động”(1). Đây chính là tiền đề
quan trọng, quyết định những
sáng tạo lý luận của Người,
góp phần vào những thắng lợi
vĩ đại của cách mạng Việt
Nam. Chính vì vậy, cùng với
chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh trở thành
nền tảng tư tưởng, kim chỉ
nam cho hành động của Đảng,
“là tài sản tinh thần vô cùng to
lớn và quý giá của Đảng và
dân tộc ta, mãi mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng. .”(2). 12 Chủ Nguồn:
Chủ nghĩa duy vật được hình Chủ nghĩa duy vật nghĩa triethoc.inf
thành và phát triển với ba hình chất phác và chủ duy vật o
thức cơ bản: chủ nghĩa duy nghĩa duy vật siêu biện
vật chất phác, chủ nghĩa duy hình đều có những chứng –
vật siêu hình và chủ nghĩa duy hạn chế nhất định, hình thức
vật biện chứng. Tuy chủ nghĩa chủ nghĩa duy vật phát triển
duy vật cơ bản là đúng vì nó cao nhất
đã lấy bản thân thế giới tự biện chứng ra đời của chủ
nhiên để giải thích thế giới tự khắc phục những hạn lOMoARcPSD|37752136 nghĩa
nhiên nhưng nhận thức của chế của hai chủ nghĩa duy vật
các nhà triết học duy vật cổ duy vật trước đó,
đại còn mang nặng tính trực cũng là hình thức
quan nên những kết luận của phát triền cao nhất
họ về thế giới còn ngây thơ, của chủ nghĩa duy
chất phác. Chủ nghĩa duy vật vật.
siêu hình nhìn nhận thế giới
như một cỗ máy cơ giới
khổng lồ mà mỗi bộ phận tạo
nên nó luôn ở trong trạng thái
biệt lập, tĩnh tại; nếu có biến
đổi thì đó chỉ là sự tăng, giảm
đơn thuần về số lượng và do những nguyên nhân bên
ngoài. Chủ nghĩa duy vật biện chứng do Mác và Ăngghen
xây dựng và được Lênin kế
thừa, bảo vệ và phát triển.
Chủ nghĩa duy vật biện chứng
ngay từ khi ra đời đã khắc
phục được những hạn chế của
hai chủ nghĩa duy vật trước
đó, đạt tới trình độ là hình
thức phát triển cao nhất của
chủ nghĩa duy vật trong lịch
sử, đồng thời cũng là công cụ
vĩ đại cho hoạt động nhận
thức khoa học và thực tiễn cách mạng. 13 Lôgic Tác giả:
E.V V. Lênin chỉ rõ bản chất phép Logic biện chứng là học biện Ilencôv (2003)
biện chứng duy vật tựu trung một khoa học logic chứng
NXB: Văn hóa – không phải ở chỗ nó là tổng khác với logic hình Thông tin
thể “các khẳng định chung thức, nó dựa trên cơ lOMoARcPSD|37752136
hơn cả” về t”thế giới trong sở biện chứng của tư
tổng thể” mà ở chỗ, nó là duy và của tồn tại, đó
lôgic phát triển của thế giới là môn logic chỉ ra
quan khoa học đac được bản chất vận động
C.Mác và P.Enghen hiện thực của tư duy một cách
hóa dưới dạng cách hiểu duy sâu sắc bằng cách
vật - khoa học các quy luật cụ thông qua mâu thuẫn
thể của sự phát triển xã hội bên trong của các
trên một giai đoạn lịch sử - cụ hình thức tư duy.
thể xác định của sự phát triển Ăngghen đã chỉ ra:
của nó dưới dạng kinh tế "phép biện chứng
chính trị khoa học của “Tư phá vỡ cái chân trời
bản”, dưới dạng các nguyên nhỏ hẹp của lô-gích
tắc sách lược và chiến lược hình thức, đồng thời
đấu tranh của giai cấp vô sản lại chứa dựng mầm
được định hình một cách cụ mống của một thế
thể xác định, dưới dạng hiểu giới quan rộng lớn
biết lý luận các tính quy luật hơn. Trong toán học
của quá trình cách mạng cải cũng có một mối
biến xã hội tư bản chủ nghĩa quan hệ như vậy.
thành xã hội xã hội chủ nghĩa Toán học sơ cấp, tức
(dưới dạng của cải), mà V.I. là toán học về những
Lênin gọi là “chủ nghĩa xã hội số không đổi, tự vận
khoa học” . Trong những kết động, ít ra là về toàn
quả hoàn toàn cụ thể ấy của bộ, trong những giới
sự nghiên cứu lý luận được hạn của lô-gích hình
thực hiện nhờ phép biện thức, còn toán học về
chứng như là phương pháp các số biến, mà phần
nghiên cứu còn có cả thế giới quan trọng nhất là
quan duy vật – khoa học của tính những đại lượng
C.Mác và Ph.Enghen, thế giới vô cùng bé, thì căn
quan thường xuyên phát triển bản chỉ là áp dụng
và ngày càng được làm cho phép biện chứng vào lOMoARcPSD|37752136
chính xác với từng động thái các quan hệ toán học
mới của việc nghiên cứu tính mà thôi".
tính hiện thực lịch sử cụ thể,
với từng khám phá mới trong
bất kỳ lĩnh vực nào của tự
nhiên và xã hội. Chính ở đây
V.I. Lênin nhìn thấy bản chất
của phép biện chứng duy vật 14
Vai trò Cổng thông tin C. Mác và Ph. Ăngghen đã C. Mác và Ph. của
C. Đảng bộ tỉnh nghiên cứu triết học từ thời cổ Ăngghen đều bị ảnh Mác và Bình Thuận
đại đến triết học thế kỷ XVII hưởng sâu sắc từ triết Ph.
Tác giả: Hồng – XVIII của Anh và Pháp, ảnh học Hêghen tuy Ăngghen Hiếu
hưởng sâu sắc từ triết học cổ nhiên hai ông tiếp với sự ra
điển Đức, nhất là triết học thu cái hợp lý của đời của
Hêghen. Hai ông tiếp thu cái phép biện chứng, phê phép
hợp lý của phép biện chứng phán quan điểm duy biện
Hêghen và phê phán những tâm để tiến tới chứng
quan điểm duy tâm của ông nghiên cứu, tổng hợp duy vật
ta, từ đó sáng lập ra phép biện tạo ra phép biện
chứng duy vật. Phép biện chứng duy vật.
chứng duy vật của C. Mác và
Ph. Ăngghen là sự thống nhất
giữa chủ nghĩa duy vật và
phép biện chứng, nó khác với
các học thuyết triết học trước
đây. Với vai trò to lớn của C. Mác và Ph. Ăngghen trong
hoạt động nghiên cứu khoa
học và tổng hợp thực tiễn, hai
ông đã tạo ra phép biện chứng
duy vật – một đặc trưng quan
trọng trong thế giới quan và
phương pháp luận triết học lOMoARcPSD|37752136
của chủ nghĩa Mác – Lênin,
đồng thời cũng là thế giới quan và phương pháp luận
chung nhất của hoạt động
nghiên cứu khoa học và hoạt động thực tiễn.
15 Tư tưởng Tác giả: Nguyễn Bài viết gồm 2 chương: ở Bài viết cung cấp về phép Thị Tuyết
chương 1, người viết trình bày một cái nhìn tổng biện Nhung
khái quát cơ sở khoa học của quan về cơ sở khoa chứng Năm 2011
phép biện chứng duy vật với học của phép biện duy vật
những tiền đề về mặt lý luận chứng duy vật cũng của Các
và thực tiễn. Về mặt lí luận như sự phát triển của Mác
của phép biện chứng với biện triết học biện chứng trong bộ
chứng trong triết học của qua các giai đoạn "Tư Bản"
phương Đông đại biểu là triết lịch sử. Bài viết bắt
học Trung Quốc và triết học đầu với việc giới
Ấn Độ cổ đại. Tiếp đến là sự thiệu về mặt lý luận
phát triển của tư tưởng biện và thực tiễn của phép
chứng trong triết học phương biện chứng, bao gồm
Tây. Trong bài này chủ yếu là cả các ảnh hưởng từ
chú ý đến triết học Hy Lạp – triết học Đông và
La Mã cổ đại với những nhà phương Tây. Phần
triết học tiền bối tên tuổi như chương 1 tập trung
Arixtốt, Đêmôcrit,…. Đặc vào sự phát triển của
biệt là tư tưởng triết học cổ triết học từ thời cổ
điển Đức; ở chương 2, người đại đến thời kỳ hiện
viết trình bày những nội dung đại, với sự tập trung
cơ bản về phép biện chứng đặc biệt vào tư tưởng
duy vật được trình bày trong triết học cổ điển Đức
tác phẩm bộ “Tư bản”. Trước và những nhà triết
khi trình bày ba quy luật học nổi tiếng.
chính: quy luật về sự thay đổi Chương 2 của bài
về chất và ngược lại; quy luật viết trình bày chi tiết lOMoARcPSD|37752136
về sự thống nhất và đấu tranh về những nội dung
của các mặt đối lập; quy luật cơ bản của phép biện
phủ định của phủ định, khái chứng duy vật, đặc
quát sự đánh giá của C.Mác biệt là những quy
đối với phương pháp siêu hình luật cơ bản trong bộ
và phép biện chứng duy tâm "Tư bản" của Marx.
của Hêghen. Bên cạnh đó Điều quan trọng ở
người viết cũng chú ý đến đây là sự phân tích
cách tiếp cận nghiên cứu vấn sâu sắc về các quy
đề của C.Mác trong bộ “Tư luật chính và cách
bản” đó là phương pháp tiếp cận nghiên cứu
nghiên cứu xã hội như một cơ của Marx, với việc
thể sống, luôn vận động và coi xã hội như một
biến đổi. Với những nội dung cơ thể sống, đầy đủ
như trên, luận văn đã cho ta sự biến đổi và phát
thấy được sự phát triển của triển.
phép duy vật biện chứng duy Từ bài viết, ta thấy
vật của Mác. Điều quan trọng sự phát triển liên tục
là qua đây rút qua được của triết học duy vật
phương pháp nghiên cứu và biện chứng của Marx
tiếp nhận các vấn đề về xã qua thời gian, cùng
hội. Nhìn thấy sự phát triển, với phương pháp
biến đổi không ngừng của xã nghiên cứu độc đáo
hội, coi chúng như một cơ thể của ông. Bài viết đã
sống chứ không phải một vật truyền đạt được ý cứng đơ, bất biến nghĩa của việc áp dụng triết lý vào thực tiễn xã hội, và sự nhận thức về sự thay đổi không ngừng của xã hội, không chỉ như một thực thể cố định mà như một cơ lOMoARcPSD|37752136 thể sống đầy động lực. Điều này làm tôn vinh tầm quan trọng
của việc hiểu biết sâu
sắc về triết học đối với phát triển xã hội. 16 17 18 19