Bình luận hệ thống tòa án Anh và Mỹ | Môn Luật so sánh - Trường Đại học Luật Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61630929 NỘI DUNG
1. Bình luận về hệ thống tòa án Anh
1.1. Hệ thống tòa án Anh
1.1.1. Các tòa án cấp cơ sở
Tòa Địa hạt (Country Court) hay còn gọi là tòa án địa phương là tòa án
cấp cơ sở chuyên xét xử các vụ án dân sự, vốn được tổ chức và hoạt động theo
Luật về tòa Đại hạt (Country Courts Act) năm 1984.
Tòa Pháp quan/Tiểu hình (Magistrates’ Court) là tòa án chủ yếu thực hiện
chức năng trong lĩnh vực xét xử hình sự, được tổ chức và hoạt động theo Luật
về Tòa Pháp quan (Magistrates’ Courts Act)năm 19801.
Tòa Gia đình (Family Court) được thành lập theo Luật về Tội phạm và
các tòa án năm 20132.Tổ chức và hoạt động của Tòa Gia đình được tích hợp
chức năng xét xử các vụ việc liên quan đến gia đình của Tòa Địa hạt và Tòa Pháp quan.
1.1.2. Các tòa án cấp cao (Senior Courts)
Theo Luật về Tòa án năm 1971 của Anh, các tòa cấp cao ở Anh gồm: Tòa
cấp cao (High Court), Tòa Hình sự cấp cao(Crown Court) và Tòa phúc thẩm (Court of Appeal).
Tòa cấp cao gồm ba bộ phận: bộ phận Hoàng gia (Queen’s Bench
Division), Tòa đại pháp - bộ phận xét xử theo luật công lý (Chancery Division)
và bộ phận về luật gia đình (Family Division). Trong khuôn khổ của bộ phận
Hoàng gia có Tòa Đô đốc và Tòa Thương mại; trong khuôn khổ Tòa đại pháp có Tòa môn bài.
Tòa Hình sự cấp cao - một tổ chức mới do Luật về Tòa án 1971 lập ra.
Tòa xem xét những vụ án hình sự. Thành phần của tòa đa dạng hơn. Phụ thuộc
1 Xem: Luật tòa án Pháp quan năm 1980.
2 Xem: Luật về Tội phạm và các tòa án năm 2013 lOMoAR cPSD| 61630929
vào dạng tội phạm, vụ án có thể do quan tòa của Tòa tối thượng, hoặc quan tòa
hạt (phải là quan tòa chuyên nghiệp, thường xuyên làm việc), hoặc luật sư - 3
recorders (barristers, solisiters) tạm thời gánh trách nhiệm của quan tòa xem xét.
Tòa phúc thẩm gồm có hai bộ phận: bộ phận dân sự (Civil Division) và
hình sự (Criminal Division. Các vụ án do hội đồng gồm ba thẩm phán xem xét.
Đơn kháng án sẽ bị bãi bỏ nếu đa số họ phủ quyết. Một trong những hội đồng
của tòa án chỉ chuyên phụ trách các vụ án hình sự - bộ phận hình sự của Tòa
phúc thẩm. Hội đồng này thường hoạt động với thành phần một pháp quan và
hai thẩm phán từ bộ phận Vành móng ngựa hoàng gia.
1.1.3. Tòa án tối cao Vương quốc Anh (Supreme Court United Kingdom)
Trước đây, Thượng nghị viện Anh là cấp xét xử cao nhất và chung thẩm
trên tòan bộ lãnh thổ Liên hiệp Anh. Từ tháng 10/2009, theo quy định của Luật
Cải cách hiến pháp năm 2005, Tòa án Tối cao của Liên hiệp Anh (UKSC) được
thành lập thay thế Thượng nghị viện thực hiện công việc này.
Mười hai thẩm phán của UKSC do Nữ hoàng bổ nhiệm theo giới thiệu của Thủ
tướng sau khi được một Ủy ban tuyển chọn đề xuất theo một quy trình phức
tạp. Luật pháp Anh không huỷ bỏ quyết định và trả vụ việc về để xử lại. Cả Tòa
án Tối cao hiện nay Thượng nghị viện trước đây lẫn Tòa phúc thẩm đều luôn
đưa ra phán quyết về những vụ việc bị kháng án3.
1.1.4. Ủy ban tư pháp của Hội đồng cơ mật
Các thẩm phán của Tòa án tối cao Liên hiệp Anh đồng thời cũng là thành
viên Ủy ban Tư pháp thuộc Hội đồng cơ mật có thẩm quyền xem xét những
đơn kháng án đối với các quyết định của các tòa án tối cao ở các lãnh thổ hải
ngoại thuộc Liên hiệp Anh hoặc các nhà nước thành viên của Khối thịnh vượng
chung, vì những nhà nước này không loại trừ khả năng của những đơn kháng
3 Xem: Luật về thẩm quyền của tòa án tối cao UK đôi với kháng cáo của Scotland (Luật Scotland năm 2012)
và Luật tào án sửa đổi của Scotland năm 2014. lOMoAR cPSD| 61630929
án như thế (New Zealand, Gambia, Sirea - Leone...). Như vậy, các thẩm phán
thường phải áp dụng luật pháp nước khác. Các quyết định của Uỷ ban dựa trên
thông luật có uy tín như những quyết định của Viện Nguyên lão trước đây và
Tòa án tối cao hiện nay. Chúng đều được xuất bản trong cùng những tuyển tập về thực tiễn tòa án.
1.1.5. Cơ quan tài phán hành chính
Đây là cơ quan tài phán đặc biệt đóng vai trò trung gian giữa cơ quan
hành chính và Toà án tư pháp. Các cơ quan tài phán hành chính này hoàn toàn
đọc lập với cơ quan hành chính, tồn tại song song với HTTA.Các cơ quan tài
phán hành chính có một hệ thống thống nhất với thẩm quyền tài phán ở cả 4
khu vực lãnh thổ là Anh, xứ Wales, Northern Ireland và Scotland. Các cơ quan
tài phán hành chính được tổ chức thành hai cấp. Cấp thứ nhất xét xử sơ thẩm
gồm7 phòng chuyên trách về các vụ việc về phúc lợi xã hội, y tế giáo dục,…..
Cấp cao hơn là cấp xét cử phúc thẩm bao gồm 4 phòng phụ trách 4 mảng là
kháng cáo về hành chính, thuế, nhận cư và tị nạn, đất đai4. Thành phần chủ chốt
của hệ thống cơ quan tài phán hành chính gồm có: Chánh án cao cấp của các
cơ quan tài phán, chánh án của các cơ quan tài pháp về việc làm của
Scotland,Thành viên của hội đồng chủ toạ các cơ quan tài phân về việc làm của
Scotland, các thành viên của Hội đồng thành viên các cơ quan tài phán về việc
làm, các trọng tài viên, các thẩm phán, các điều tra viên về an sinh xã hội5.
1.2. Bình luận về hệ thống tòa án Anh
Hệ thống tòa án của Anh có tính linh hoạt và được xây dựng trên nguyên
tắc độc lập phán xét và công bằng. Tuy nhiên, như bất kỳ hệ thống pháp luật
nào, nó cũng đôi khi gặp phải các thách thức như quá tải vụ án, phức tạp hóa
các quy trình và thời gian xử lý vụ án. Dưới đây là một số ưu, nhược điểm của hệ thống tòa án Anh.
4 Xem: Jacqueline Martin (2014), English Legal System, Routledge, London.
5 Xem: Điều 1,5,6 của Luật về cơ quan tài phán năm 2007. lOMoAR cPSD| 61630929
Ưu điểm của hệ thống tòa án Anh:
Thứ nhất, tính độc lập và công bằng: Hệ thống tòa án Anh rất coi trọng
nguyên tắc độc lập phán xét và công bằng. Các tòa án hoạt động độc lập với
các cơ quan chính phủ và công tố, đảm bảo rằng quyết định của tòa án dựa trên
luật pháp và bằng chứng, không bị chi phối bởi các lợi ích hay áp lực đặc biệt từ bên nào.
Thứ hai, phong cách common law linh hoạt: Hệ thống tòa án Anh dựa
trên nguyên tắc common law, trong đó các quyết định của tòa án và tiền lệ pháp
lý là rất quan trọng. Các tòa án có thể sử dụng tiền lệ pháp lý để giải quyết các
tranh chấp pháp lý mới một cách linh hoạt và thích ứng với những thay đổi xã hội và kỹ thuật.
Thứ ba, hiệu quả và chuyên nghiệp: Tòa án Anh được coi là chuyên
nghiệp và hiệu quả trong việc giải quyết các vụ án phức tạp và tranh chấp pháp
lý. Hệ thống này có nền tảng pháp lý vững chắc và các luật pháp được áp dụng
một cách công bằng và rõ ràng.
Thứ tư, sự minh bạch và công khai: Quy trình xử lý vụ án tại các tòa án
Anh thường được diễn ra công khai và minh bạch. Điều này giúp đảm bảo sự
tin cậy và khách quan trong quyết định của tòa án.
Nhược điểm của hệ thống tòa án Anh:
Thứ nhất, chi phí và thời gian: Việc tham gia vào các vụ án tại Anh có
thể rất đắt đỏ và tốn nhiều thời gian. Chi phí pháp lý cao có thể làm cho việc
tiếp cận công lý trở nên khó khăn đối với các bên có nguồn tài chính hạn hẹp.
Thứ hai, quá tải hệ thống: Các tòa án ở Anh thường đối mặt với vấn đề
quá tải, dẫn đến việc xử lý chậm các vụ án và kéo dài thời gian giải quyết. Điều
này có thể gây ảnh hưởng đến sự hiệu quả và công bằng của hệ thống pháp luật.
Thứ ba, phụ thuộc vào tiền lệ pháp lý: Mặc dù tiền lệ pháp lý cung cấp
sự linh hoạt cho hệ thống common law, nhưng đôi khi cũng hạn chế khả năng
áp dụng các giải pháp sáng tạo và thích nghi với các vấn đề pháp lý hiện đại. lOMoAR cPSD| 61630929
Thứ tư, khó khăn trong tiếp cận công lý: Một số người dân có thể gặp
khó khăn trong việc tiếp cận công lý do các rào cản như lệ phí pháp lý cao và
quy trình pháp lý phức tạp.
Thứ năm, sự cần thiết cải tiến và tối ưu hóa: Để đảm bảo sự công bằng
và hiệu quả trong việc giải quyết tranh chấp pháp lý, hệ thống tòa án Anh cần
liên tục cải tiến và tối ưu hóa, đặc biệt là trong việc giảm thiểu thời gian xử lý
vụ án và tăng cường sự tiếp cận công lý cho tất cả các công dân.
Tóm lại, hệ thống tòa án Anh có những ưu điểm vượt trội như tính độc
lập, công bằng và hiệu quả trong giải quyết tranh chấp pháp lý, song cũng đối
mặt với những thách thức như quá tải hệ thống và sự khó khăn trong tiếp cận
công lý đối với một số người dân. Việc nâng cao sự minh bạch và hiệu quả của
hệ thống là cần thiết để đảm bảo công lý và sự tin cậy của các quyết định tòa án.
2. Bình luận về hệ thống tòa án Mỹ
2.1. Hệ thống tòa án Mỹ
Mỹ là nhà nước liên bang nên bộ máy nhà nước bao gồm song song 2
hệ thống cơ quan nhà nước: cơ quan nhà nước cấp liên bang và cơ quan nhà
nước cấp tiểu bang. Mỹ có hệ thống tòa án quốc gia và hệ thống tòa án ở các
bang thành viên. Tổng cộng có hơn 51 hệ thống tòa án ở Mỹ, bao gồm: Hệ
thống tòa án liên bang cộng với các hệ thống riêng biệt ở 50 tiểu bang và quận
Columbia. Tức là ở mỗi bang có 2 hệ thống tòa án hoàn chỉnh song song tồn
tại. Về mặt lịch sử, trước khi Liên bang Mỹ được thành lập, mỗi quốc gia thành
viên đã có hệ thống tòa án riêng. Cho nên, khi các nước liên kết lại tạo nên Hợp
chúng quốc Mỹ, cùng với việc thiết lập hệ thống tư pháp liên bang, đã tạo nên hệ thống tòa án kép. lOMoAR cPSD| 61630929
2.1.1. Hệ thống tòa án liên bang
Hệ thống tòa án liên bang Mỹ gồm có Tòa án tối cao, các Tòa án phúc
thẩm và các Tòa án sơ thẩm. Tòa án tối cao là cơ quan tòa án cao nhất được
thành lập theo quy định tại Điều 3 của Hiến pháp Mỹ năm 1787. Bên dưới Tòa
án tối cao là 13 Tòa án phúc thẩm liên bang hay còn gọi là Tòa án khu vực liên
bang (federal circuit courts). Mỗi Tòa án phúc thẩm phụ trách một khu vực tư
pháp. Có tất cả 12 khu vực, được phân chia về mặt địa lý, thuộc thẩm quyền xét
xử của 12 Tòa án phúc thẩm liên bang. Tòa án phúc thẩm thứ 13 không phụ
trách một khu vực được xác định về mặt địa lý, mà có thẩm quyền toàn quốc,
xét xử những vụ án đặc biệt có liên quan đến luật bản quyền hoặc các vụ án
được sơ thẩm bởi Tòa án thương mại quốc tế Mỹ. 12 khu vực thuộc thẩm quyền
của các Tòa án phúc thẩm được phân chia ra thành 94 quận tư pháp liên bang
(federal judicial districts). Mỗi một quận tư pháp được phụ trách bởi một Tòa án sơ thẩm liên bang.
2.1.2. Hệ thống tòa án bang
Hệ thống tòa án bang ở Mỹ được nhận diện từ một số đặc điểm sau:
Thứ nhất, xuất phát từ bản chất của hình thức cấu trúc nhà nước liên
bang, các bang thành viên có sự tự chủ nhất định, nên mỗi một bang có một hệ
thống tòa án riêng biệt và độc lập.
Thứ hai, hệ thống tòa án của các bang có nhiều điểm khác biệt nhưng
cũng có những điểm chung.
Thứ ba, mỗi bang có từ 1 đến 2 cấp tòa sơ thẩm và có ít nhất 1 cấp tòa phúc thẩm.
Thứ tư, hầu hết các bang đều có tòa án sơ thẩm thẩm quyền rộng và cả
tòa án sơ thẩm thẩm quyền hẹp.
Thứ năm, tất cả các bang đều có tòa án tối cao bang với thẩm quyền phán quyết cuối cùng. lOMoAR cPSD| 61630929
2.2. Bình luận về hệ thống tòa án Mỹ
Hệ thống tòa án của Mỹ là một phần quan trọng của hệ thống pháp luật của đất
nước này, được xây dựng dựa trên Hiến pháp Mỹ và các quy định pháp luật liên
bang. Dưới đây là chi tiết về các ưu điểm và nhược điểm của hệ thống tòa án Mỹ:
Ưu điểm của hệ thống tòa án Mỹ:
Thứ nhất, tính độc lập và công bằng: Tòa án Tối cao của Mỹ và các tòa
án liên bang khác được thiết kế để hoạt động độc lập và phán quyết công bằng
dựa trên luật pháp. Điều này bảo đảm rằng các quyết định pháp lý được đưa ra
dựa trên các chứng cứ và luật pháp mà không bị chi phối bởi các lợi ích hay áp lực chính trị.
Thứ hai, nguyên tắc phân quyền: Hệ thống tòa án Mỹ phân chia quyền
lực giữa các ngành chính phủ, bao gồm cả lập pháp, hành pháp và tư pháp. Các
tòa án tư pháp có vai trò giám sát hành vi của các cơ quan chính phủ và bảo vệ
quyền lợi cá nhân trước sự quyền lực.
Thứ ba, hệ thống pháp luật common law và precedents: Hệ thống pháp
luật Mỹ dựa trên nguyên tắc common law, trong đó các quyết định pháp lý của
tòa án và tiền lệ pháp lý rất quan trọng. Các tòa án sử dụng các tiền lệ pháp lý
để giải quyết các tranh chấp pháp lý và có khả năng điều chỉnh và phát triển
pháp luật theo thời gian.
Thứ tư, cơ chế kiểm soát pháp lý: Hệ thống tòa án Mỹ cho phép công dân
yêu sách các quyết định pháp lý của tòa án thông qua các phương tiện pháp lý
như kiện cáo. Điều này giúp đảm bảo sự minh bạch và giám sát việc áp dụng pháp luật.
Nhược điểm của hệ thống tòa án Mỹ: lOMoAR cPSD| 61630929
Thứ nhất, phức tạp và chi phí cao: Tham gia vào các vụ án tại Mỹ có
thể rất tốn kém và phức tạp, đặc biệt là đối với những vụ án có tính chất phức
tạp hoặc tranh chấp lớn.
Thứ hai, thời gian xử lý kéo dài: Các vụ án tại Mỹ có thể mất nhiều năm
để được giải quyết hoàn toàn, đặc biệt là đối với các vụ án có sự tranh chấp gay gắt hoặc phức tạp.
Thứ ba, đối mặt với nguy cơ chính trị hóa: Trong một số trường hợp, các
quyết định pháp lý của tòa án có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chính trị hoặc
xã hội, dẫn đến mất đi tính độc lập và công bằng.
Thứ tư, thách thức trong việc thực thi quyết định: Một số quyết định pháp
lý của tòa án có thể gặp khó khăn trong việc thực thi, đặc biệt là đối với các
quyết định có tính phân cấp hoặc tranh chấp lớn giữa các bang hoặc giữa liên bang và bang.
Tóm lại, hệ thống tòa án của Mỹ có những ưu điểm rõ ràng như tính độc
lập, công bằng và khả năng phát triển linh hoạt của pháp luật, song cũng đối
mặt với những thách thức như chi phí cao, thời gian xử lý kéo dài và nguy cơ
chính trị hóa. Việc cải thiện và điều chỉnh hệ thống là cần thiết để đảm bảo sự
công bằng và hiệu quả trong việc giải quyết tranh chấp pháp lý. KẾT LUẬN
Tóm lại, hệ thống tòa án của Anh và Mỹ là hai mô hình đáng chú ý trong
lĩnh vực pháp lý quốc tế, mỗi hệ thống mang đến những đặc điểm và giá trị riêng biệt.
Hệ thống tòa án của Anh, với nguồn gốc từ pháp luật chung (common
law) và sự phát triển lâu đời, tập trung vào tiền lệ pháp lý và quy trình xử lý
công bằng. Tòa án Tối cao Anh, là cơ quan cao nhất, có vai trò quan trọng trong lOMoAR cPSD| 61630929
việc xây dựng và duy trì các tiêu chuẩn pháp lý quan trọng cho toàn bộ hệ thống
pháp luật của quốc gia.
Ngược lại, hệ thống tòa án Mỹ với sự phân quyền rõ ràng giữa các tòa án
liên bang và tòa án của từng bang, cung cấp một cơ chế linh hoạt để giải quyết
tranh chấp và áp dụng pháp luật hiệu quả. Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đóng vai trò
quan trọng trong việc giám sát các quyết định pháp lý và bảo vệ quyền lợi cơ
bản của công dân, đồng thời là một người gác đáng tin cậy cho sự cân bằng
quyền lực trong hệ thống chính trị Hoa Kỳ.
Dù có những khác biệt về cấu trúc, nguyên tắc và phương pháp áp dụng
pháp luật, cả hai hệ thống đều nổi bật với sự độc lập và khả năng thích ứng linh
hoạt với thời đại. Việc nghiên cứu và so sánh giữa hai hệ thống này không chỉ
giúp ta hiểu sâu hơn về phương thức hoạt động của từng quốc gia mà còn đóng
góp cho sự phát triển và cải tiến trong lĩnh vực pháp lý toàn cầu. PHỤ LỤC
SƠ ĐỒ HỆ THỐNG TÒA ÁN ANH
Tòa án Tối Cao Vương quốc Anh UBTP -
(Supreme Court United Kingdom) HĐCM Tòa án phúc thẩm lOMoAR cPSD| 61630929 (Court of Appeal) Tòa hình sự Tòa dân (Criminal sự (Civil Division) Division ) Tòa án hình Tòa cấp cao sự cấp cao (High (Crown Court) Court) Tòa Nữ Tòa Đại Tòa Gia hoàng Pháp đình (Queen’ (Chancery (Family Bench Division) Division) Division) Tòa pháp Tòa Địa Tòa Gia quan hạt đình cấp (Magistrates’ (Country địa phương Court) Court) (Family Court)
SƠ ĐỒ HỆ THỐNG TÒA ÁN MỸ Tòa án tối cao Liên bang Toàn án tối cao Bang lOMoAR cPSD| 61630929 Tòa án phúc thẩm Bang Tòa án phúc thẩm Liên bang
Tòa án sơ thẩm Liên bang Tòa án sơ thẩm Bang