lOMoAR cPSD| 45619127
Những đặc trưng cơ bản của giai đoạn đầu, phản ánh bản chất và tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội từng
bước được bộc lộ đầy đủ cùng với quá trình xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa.
1) Chủ nghĩa xã hội giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người, tạo
điều kiện để con người phát triển toàn diện.
1. Mục tiêu tối thượng của chủ nghĩa xã hội là thực hiện nguyên tắc “làm theo năng lực, hưởng theo nhucầu.
2. Tư tưởng của C. Mác và Ph. Ăngghen:
• Thay thế xã hội tư sản với sự phân chia giai cấp bằng một xã hội liên hiệp, nơi sự phát triển tự do của
mỗi cá nhân là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả.
• Mục tiêu cuối cùng là con người làm chủ xã hội, tự nhiên, và bản thân mình, trở thành người tự do.
3. Sự khác biệt căn bản của chủ nghĩa cộng sản so với các hình thái kinh tế-xã hội trước: mang tính nhân
văn, nhân đạo, vì sự nghiệp giải phóng xã hội, giải phóng giai cấp, giải phóng con người.
4. Để đạt được điều này, cách mạng xã hội chủ nghĩa phải:
• Tiến hành triệt để giải phóng giai cấp, xóa bỏ áp bức và bóc lột.
+) Chủ nghĩa xã hội cần xóa bỏ sự phân chia giai cấp, biến tất cả thành viên xã hội thành người lao
động, và tiêu diệt mọi hình thức bóc lột.
+) Khi giai cấp bị xóa bỏ, tình trạng dân tộc này bóc lột dân tộc khác cũng sẽ chấm dứt
• Trải qua nhiều giai đoạn, trong đó giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội cần tạo ra các điều kiện cơ sở
vật chất, kỹ thuật và đời sống tinh thần để thiết lập XH cộng sản.
KL: Đây là một tiến trình lâu dài, là lý tưởng xã hội mà các nhà tư tưởng mác-xít hướng tới, nhằm xây
dựng một xã hội công bằng và phát triển toàn diện cho con người, cần sự lãnh đạo của Đảng và sự tham
gia tích cực của toàn xã hội.
2)Chủ nghĩa xã hội có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và chế độ công
hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu.
1. Đặc trưng kinh tế của chủ nghĩa xã hội: •
Chủ nghĩa xã hội là chế độ xã hội dựa trên nền kinh tế phát triển cao, với lực lượng sản xuất hiện
đại, quan hệ sản xuất công hữu, và phân phối sản phẩm theo lao động. •
Mục tiêu cao nhất là giải phóng con người, dựa trên điều kiện kinh tế - xã hội phát triển và lực
lượng sản xuất hiện đại. lOMoAR cPSD| 45619127
2. Quan điểm của Ph. Ăngghen: •
Chế độ tư hữu không thể bị thủ tiêu ngay lập tức, vì cần có thời gian để lực lượng sản xuất phát
triển đến mức đủ cho việc xây dựng một nền kinh tế công hữu. •
Việc cải tạo xã hội phải tiến hành dần dần, tạo cơ sở vật chất cần thiết trước khi chuyển đổi
hoàn toàn sang chế độ công hữu.
3. Quan điểm của V.I. Lênin: •
Nâng cao năng suất lao động là yếu tố cốt lõi để thiết lập một chế độ xã hội cao hơn chủ nghĩa
tư bản. Điều này đòi hỏi tổ chức lao động ở trình độ cao hơn, với kỷ luật chặt chẽ và quan hệ sản xuất phù hợp. •
Đối với các nước chưa trải qua chủ nghĩa tư bản, cần “bắc những chiếc cầu nhỏ vững chắc” đi
qua chủ nghĩa tư bản nhà nước để tiến lên chủ nghĩa xã hội. •
Phải học hỏi những mặt tích cực từ các nước phát triển, kết hợp với hệ thống chính quyền
Xôviết để xây dựng chủ nghĩa xã hội.
KL: Chủ nghĩa xã hội không thể xây dựng một cách vội vàng mà phải dựa trên sự phát triển dần dần của
lực lượng sản xuất và các điều kiện vật chất - kỹ thuật. Đồng thời, cần linh hoạt áp dụng các kinh nghiệm
quốc tế để phù hợp với đặc điểm từng quốc gia.
3) Chủ nghĩa xã hội là chế độ xã hội do nhân dân lao động làm chủ.
1. Chủ nghĩa xã hội là chế độ do nhân dân lao động làm chủ:
• Đây là đặc trưng bản chất của xã hội chủ nghĩa, vì con người và do con người.
• Nhân dân lao động là chủ thể, thực hiện quyền làm chủ trong cải tạo xã hội cũ và xây dựng xã hội mới.
2. Tính dân chủ trong chủ nghĩa xã hội: •
Là một chế độ chính trị dân chủ, với nhà nước xã hội chủ nghĩa, hệ thống pháp luật và tổ chức
ngày càng hoàn thiện, quản lý xã hội hiệu quả. •
C. Mác và Ph. Ăngghen nhấn mạnh: cuộc cách mạng công nhân phải biến giai cấp vô sản thành
giai cấp thống trị, giành lấy dân chủ làm bước đầu tiên.
3. Quan điểm của V.I. Lênin: •
Chính quyền Xôviết là kiểu nhà nước chuyên chính vô sản, đại diện cho chế độ dân chủ vượt trội
hơn hẳn so với chế độ dân chủ tư sản. •
Lênin cho rằng chế độ dân chủ vô sản ưu việt gấp “triệu lần” so với dân chủ tư sản, ngay cả khi
so với nước cộng hòa dân chủ tư sản tiên tiến nhất. lOMoAR cPSD| 45619127
KL: Chủ nghĩa xã hội là một xã hội dân chủ thực sự, đặt nhân dân lao động làm trung tâm. Nhà nước xã
hội chủ nghĩa không chỉ bảo vệ lợi ích của giai cấp vô sản mà còn hướng đến việc thực hiện quyền dân
chủ sâu rộng cho toàn thể nhân dân.
4) Chủ nghĩa xã hội có nhà nước kiểu mới mang bản chất giai cấp công nhân, đại biểu cho lợi ích, quyền
lực và ý chí của nhân dân lao động.
1. Chủ nghĩa xã hội có nhà nước kiểu mới: •
Nhà nước mang bản chất giai cấp công nhân, đại diện cho lợi ích, quyền lực và ý chí của nhân dân lao động. •
Theo các nhà sáng lập chủ nghĩa xã hội khoa học, đây là nhà nước chuyên chính vô sản, thực
hiện dân chủ cho đa số nhân dân và trấn áp giai cấp bóc lột.
2. Quan điểm của V.I. Lênin:
• Chuyên chính vô sản: Là chính quyền do giai cấp vô sản giành được và duy trì bằng bạo lực đối với giai
cấp tư sản, nhằm thực hiện dân chủ cho người lao động.
• Nhà nước kiểu mới:
- Là công cụ, phương tiện và biểu hiện của trình độ dân chủ nhân dân, cho phép quần chúng lao động
tham gia vào mọi công việc nhà nước và quản lý xã hội.
- Nhà nước Xôviết lôi cuốn đông đảo nhân dân vào quản lý xã hội, tổ chức đời sống vì con người.
• Dân chủ và hạn chế tự do:
- Dân chủ lần đầu tiên trở thành chế độ cho người nghèo, cho nhân dân lao động, thay vì phục vụ bọn giàu có.
- Đồng thời, thực hiện các biện pháp hạn chế quyền tự do của giai cấp bóc lột, tư sản.
KL: Nhà nước trong chủ nghĩa xã hội không chỉ là công cụ duy trì quyền lực của giai cấp vô sản mà còn là
biểu hiện của sự dân chủ thực sự. Nó lôi kéo nhân dân tham gia tích cực vào quản lý và xây dựng xã hội
mới, trong khi triệt tiêu sức mạnh của các thế lực bóc lột và áp bức
- Chủ nghĩa xã hội có nền văn hóa phát triển cao, kế thừa và phát huy những giá trị của văn hoá dân tộc
và tinh hoa văn hoá nhân loại.
Trong chủ nghĩa xã hội, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, mục tiêu, động lực của phát triển xã
hội, trọng tâm là phát triển kinh tế; văn hóa đã Hun đúc nên tâm hồn, khí phách, bản lĩnh còn người,
biến con người thành còn người chân, thiện, mỹ.
Quá trình xây dựng nền văn hoá xã hội chủ nghĩa phải biết kế thừa những giá trị văn hoá dân tộc và
tinh hoa văn hoá nhân loại. Đồng thời, cần chống tư tưởng, văn hoá phi vô sản, trái với những giá trị
truyền thống tốt đẹp của dân tộc và của loài người, trái với phương hướng đi lên chủ nghĩa xã hội. lOMoAR cPSD| 45619127
Kết luận: Chủ nghĩa xã hội không chỉ là một hệ thống kinh tế - xã hội, mà còn là một nền văn
hóa. Việc xây dựng một nền văn hóa phát triển cao là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự nỗ lực của toàn xã hội.
- Chủ nghĩa xã hội bảo đảm bình đẳng, đoàn kết giữa các dân tộc và có quan hệ hữu nghị, hợp tác với
nhân dân các nước trên thế giới.
Trong Cương lĩnh về vấn đề dân tộc trong chủ nghĩa xã hội của V.I.Lênin : " Các dân tộc hoàn toàn
bình đẳng ; các dân tộc được quyền tự quyết ; liên hiệp công nhân tất cả các dân tộc lại "
Điều kiện để xây dựng theo V.I Lênin là phải có sự liên minh và thống nhất của giai cấp vô sản và toàn
thể quần chúng dân tộc trên toàn thế giới.
Bảo đảm bình đẳng, đoàn kết và có quan hệ hợp tác, hữu nghị với các dân tộc trên thế giới, chủ nghĩa
xã hội góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh chung của nhân dân thế giới vì hoà bình, độc lập dân tộc,
dân chủ và tiến bộ xã hội.
Kết luận: Quan điểm về bình đẳng, đoàn kết và hợp tác quốc tế là một phần không thể thiếu
trong tư tưởng của chủ nghĩa xã hội. Đây là những giá trị cao đẹp, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại. ****Câu hỏi kết:
1. Theo quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, xã hội xã hội chủ nghĩa có mấy đặc trưng cơ bản? A. 3 B. 4 C. 5 D. 6 Đáp án: D
2. Điền thêm từ vào chỗ trống: Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin " Chủ nghĩa xã hội có nhà
nước kiểu mới mang bản chất giai cấp ……, đại biểu cho lợi ích, quyền lực và ý chí của…….. lao động" . A. Nông dân/ nhân dân. B. Công nhân/ nhân dân. C. Tư bản/ công nhân. D. Nông dân/ công nhân. Đáp án: B lOMoAR cPSD| 45619127
3. Chủ nghĩa xã hội là chế độ xã hội do ai làm chủ? A. Công nhân B. Nông dân C. Nhân dân lao động D. Trí thức Đáp án : C
4. Đâu không là đặc trưng bản chất của chủ nghĩa xã hội ?
A. Xã hội do nhân dân lao động làm chủ
B. Xã hội có nền văn hoá phát triển cao
C. Giải phóng giai cấp , dân tộc , xã hội
D. Nhà nước mang bản chất của tư bản Đáp án D
5. Lênin viết về đặc trưng của chủ nghĩa xã hội:
A. Là chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất và chế độ phân phối theo lao động của mỗi người.
B. Là chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất và chế độ phân phối theo lao động của mỗi người.
C. Là chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất và mục đích là phục vụ lợi ích cho thiểu số.
D. Là chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất và chế độ phân phối lợi ích cho một nhóm người. Đáp án A