Chính sách bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa?
1. Bảo tồn di sản văn hóa được hiểu thế nào?
Ngày nay, chưa có quy định cụ thể về việc bảo tồn di sản văn hóa, tuy nhiên, chúng ta có thể
hiểu Bảo tồn Di sản Văn hóa như là những nỗ lực không ngừng, nhằm bảo vệ và duy trì sự tồn
tại của di sản, giữ nguyên bản chất và giá trị vốn có của nó. Điều này không chỉ đơn giản là việc
bảo vệ những di tích lịch sử, kiến trúc cổ điển, mà còn bao gồm cả việc bảo vệ các truyền thống,
nghệ thuật, và các yếu tố văn hóa khác mà mỗi quốc gia, cộng đồng mang lại. Bảo tồn Di sản
Văn hóa không chỉ đặt ra vấn đề về việc duy trì cấu trúc vật chất, mà còn về việc duy trì tinh thần
và ý nghĩa tốt đẹp của những di sản đó. Nó là sự kết hợp của các biện pháp bảo quản vật liệu, kỹ
thuật, và cả những chương trình giáo dục, tạo cơ hội cho cộng đồng hiện đại hiểu rõ hơn về quá
khứ của mình và trân trọng những giá trị lịch sử, văn hóa mà di sản mang lại.
Bảo tồn Di sản Văn hóa đồng nghĩa với việc chúng ta đang xây dựng một cây cầu kết nối thời
gian, nối liền quá khứ và hiện tại để làm cho những giá trị của quá khứ không chỉ là một phần
của lịch sử, mà còn là một nguồn cảm hứng và tri thức để chúng ta học hỏi và phát triển trong
tương lai. Bảo tồn không chỉ là việc đơn thuần bảo vệ và duy trì sự tồn tại của một hiện tượng
hay sự vật, mà còn là một quá trình tận tâm, nhằm giữ lại bản chất, giữ nguyên không gian và
thời gian, không để bị mất đi, thay đổi, hoặc biến hóa. Đây là một nhiệm vụ không chỉ yêu cầu
sự chú ý đến khía cạnh vật lý, mà còn đòi hỏi sự tôn trọng và hiểu biết sâu sắc về giá trị tinh thần
và lịch sử của hiện tượng đó.
Bảo tồn có thể coi là một hành động không chỉ giữ cho sự vật tồn tại vững chắc trong không gian
và thời gian, mà còn bảo vệ nó khỏi những thách thức của sự biến đổi xã hội, văn hóa và môi
trường. Đòi hỏi sự kết hợp linh hoạt giữa các biện pháp bảo vệ vật chất và những chương trình
giáo dục, tạo ra một tầm nhìn bao quát về giá trị và ý nghĩa của hiện tượng được bảo tồn. Ngoài
ra, bảo tồn còn mang theo một ý nghĩa văn hóa sâu sắc, khi chúng ta không chỉ làm nhiệm vụ
duy trì sự tồn tại của một đối tượng mà còn đầu thai và chuyển giao những giá trị, truyền thống
từ thế hệ này sang thế hệ khác. Bằng cách này, bảo tồn trở thành một dự án tạo ra sự liên kết giữa
quá khứ, hiện tại và tương lai, hỗ trợ sự phát triển bền vững của xã hội và văn hóa.
2. Chính sách của Nhà nước nhằm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa
Theo quy định tại Điều 9 Luật Di sản văn hóa năm 2001 thì nhằm chú trọng vào việc bảo vệ và
kỳ vọng phát huy giá trị của di sản văn hóa. Những chính sách này không chỉ là biện pháp cần
thiết để nâng cao chất lượng cuộc sống tinh thần của cộng đồng mà còn là động lực quan trọng
thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Một phần quan trọng của chính sách này là
sự khuyến khích mạnh mẽ đối với sự đóng góp của cả tổ chức và cá nhân, không chỉ trong nước
mà còn nước ngoài, đối với công tác bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá. Điều này tạo ra
một sân chơi rộng lớn cho sự đa dạng và sự hỗ trợ toàn diện, giúp định hình và duy trì những đặc
trưng văn hóa độc đáo của quốc gia.
Ngoài ra, chính sách này còn tập trung vào việc bảo vệ quyền và lợi ích của chủ sở hữu di sản
văn hoá, với mong muốn chúng ta sẽ cùng nhau chịu trách nhiệm và đóng góp vào việc bảo tồn
những di sản quý báu này. Đồng thời, chính phủ cũng đặt nhiều nguồn lực vào công tác đào tạo
và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, đảm bảo rằng họ sẽ là những người nắm vững kiến thức, nghiên
cứu và ứng dụng khoa học, công nghệ để thực hiện một cách hiệu quả công tác bảo tồn di sản
văn hoá. Điều này làm nổi bật cam kết của chính phủ trong việc đầu tư vào sự hiểu biết sâu sắc
và quản lý chuyên nghiệp của đội ngũ người làm công tác bảo tồn.
Bên cạnh đó, Điều 3 Nghị định 98/2010/NĐ-CP thì Chính phủ đã đề ra một loạt các chính sách
cụ thể về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, thể hiện sự cam kết mạnh mẽ đối với việc bảo
tồn và tôn vinh những bản di sản quan trọng. Các biện pháp này không chỉ là những hướng dẫn,
mà còn là những động lực tích cực để kích thích sự đóng góp và tương tác của cả cộng đồng và
cá nhân. Trước hết, chính sách này đặt ra mục tiêu quan trọng là xây dựng và thực hiện chương
trình mục tiêu, tập trung vào việc bảo tồn những di sản văn hóa tiêu biểu. Điều này giúp định rõ
hướng đi và ưu tiên để đảm bảo rằng những giá trị văn hóa quan trọng nhất được bảo tồn và phát triển.
Ngoài ra, việc khen thưởng và tạo điều kiện thuận lợi cho những người, tổ chức nổi bật trong
công tác bảo vệ di sản văn hóa là một cách tốt để tạo động lực. Qua việc xét tặng danh hiệu vinh
dự và thực hiện chính sách ưu đãi, chính phủ thể hiện sự trân trọng và động viên những nỗ lực
xuất sắc trong lĩnh vực này. Chính sách còn tập trung vào việc đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán
bộ chuyên môn, nhằm đảm bảo rằng có những người có kiến thức chuyên sâu và kỹ năng cần
thiết để thực hiện nhiệm vụ phức tạp của công tác bảo tồn di sản văn hóa.
Hơn nữa, chính sách này mở ra cơ hội cho sự hợp tác quốc tế, khuyến khích cả tổ chức và cá
nhân trong và ngoài nước tham gia vào công cuộc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Qua
đó, việc xây dựng và thực hiện các dự án hợp tác quốc tế sẽ mang lại những kết quả tích cực,
đồng thời mở rộng tầm nhìn và ảnh hưởng của di sản văn hóa ra toàn cầu. Nghiên cứu và ứng
dụng các đột phá khoa học công nghệ là một hành trình hết sức quan trọng, chú trọng vào việc
cải thiện và tối ưu hóa các hoạt động trong lĩnh vực đa dạng và quan trọng của bảo tồn di sản văn
hóa. Dưới đây là những hướng mà nghiên cứu này có thể tiếp cận và áp dụng:
- Thăm dò, khai quật khảo cổ; bảo quản, tu bổ, tôn tạo và phát huy giá trị di tích: Nghiên cứu có
thể tập trung vào việc áp dụng công nghệ hình ảnh từ vệ tinh, laser scanning và máy bay không
người lái để tăng cường chính xác và hiệu quả của quá trình thăm dò và khai quật khảo cổ. Đồng
thời, việc sử dụng các phương pháp hiện đại trong bảo quản như việc áp dụng chất bảo quản
thông minh và kỹ thuật in 3D có thể giúp tối ưu hóa quá trình tu bổ, tôn tạo và bảo quản di tích.
- Thẩm định, quản lý sưu tập, bảo quản hiện vật, chỉnh lý, đổi mới nội dung, hình thức trưng bày
và hoạt động giáo dục của bảo tàng: Nghiên cứu có thể tập trung vào việc sử dụng trí tuệ nhân
tạo và học máy để thẩm định và quản lý sưu tập, giúp nhận biết và phân loại hiệu quả các hiện
vật. Đồng thời, ứng dụng kỹ thuật thực tế ảo và tăng cường để tạo ra trải nghiệm trực tuyến
tương tác và giáo dục động viên sự quan tâm của khán giả.
- Sưu tầm, lưu giữ và phổ biến giá trị di sản văn hóa phi vật thể; thành lập ngân hàng dữ liệu về
di sản văn hóa phi vật thể: Nghiên cứu có thể tập trung vào việc xây dựng hệ thống thông tin và
ngân hàng dữ liệu sử dụng công nghệ blockchain để đảm bảo tính an toàn và minh bạch. Việc sử
dụng các nền tảng truyền thông xã hội và công nghệ trực tuyến có thể tăng cường sự phổ biến và
chia sẻ giá trị của di sản văn hóa phi vật thể.
3. Trách nhiệm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá
Theo Điều 10 của Luật Di sản văn hóa 2001, nhiệm vụ quan trọng và tôn nghiêm được giao cho
cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội -
nghề nghiệp, tổ chức kinh tế, và đơn vị vũ trang nhân dân, chung quy được gọi là "tổ chức", cũng
như đối với cá nhân. Trách nhiệm này không chỉ là một nghĩa vụ pháp lý mà còn là một sứ mệnh
toàn cầu, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc và cam kết tận tâm đối với bảo vệ và phát triển di sản văn hóa.
Trách nhiệm này không chỉ đặt ra với những tổ chức quyền lực mà còn dành cho mỗi cá nhân, vì
mỗi hành động nhỏ, mỗi ý thức bảo vệ, đều đóng góp vào sự giữ gìn và phát triển của di sản văn
hóa quý báu. Đồng thời, nhiệm vụ này không chỉ dừng lại ở việc giữ gìn mà còn bao gồm việc
phát huy giá trị thực sự của di sản. Điều này đòi hỏi sự sáng tạo và nhìn nhận chiều sâu về các
phương diện văn hóa, lịch sử, và nghệ thuật, để từ đó kích thích sự đổi mới trong cách di sản
được trải nghiệm và đánh giá.
Ngoài ra, trách nhiệm này là một mệnh lệnh không chỉ đối với những tổ chức và cá nhân trong
nước mà còn đặt ra cơ hội và thách thức cho sự hợp tác quốc tế. Chia sẻ trách nhiệm này với
cộng đồng quốc tế sẽ tạo nên một môi trường tương tác và hỗ trợ, nơi mà mọi người có thể cùng
nhau đóng góp vào việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, tạo ra một tương lai mà mỗi
di tích và nét văn hóa được thừa nhận và tôn vinh trong sự đa dạng và kích thích.