Chủ nghĩa xã hội và Giai cấp Công nhân | Môn Chủ nghĩa xã hội khoa học - Đại học Sư Phạm Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61457685
Vấn đề ôn tập môn CNXHKH kì III năm học 2023 – 2024 1. Chương 1
- Hoàn cảnh ra đời chủ nghĩa xã hội khoa học. Trả lời:  Khái niệm:
- Theo nghĩa hẹp: CNXHKH là 1 trong 3 bộ phận cấu thành CN Mác.
- Theo nghĩa rộng: CNXHKH tức là CN Mác ( bởi vì toàn bộ hệ thống
Triết học, KTCT, CNXHKH đều trả lời cho câu hỏi: “Sự phát triển của XH
sẽ đi đến đâu và ai là người thực hiện chuyển đổi từ hình thức XH này sang hình thức XH khác.”
Theo Lenin: “ Điểm chủ yếu trong học thuyết của Mác là ở chỗ nó làm
sáng rõ vai trò lịch sử thế giới của giai cấp vô sản là XD XH XHCN. Theo “Các
nhà triết học đã chỉ giải thích thế giới bằng nhiều cách khác nhau song vấn đề là
cải tạo thế giới”  Điều kiện KT-XH. - Điều kiện KT:
+ CM công nghiệp hoàn thành ở Anh
+ Đại công nghiệp ra đời thúc đẩy sản xuất TBCN phát triển mạnh. +
LLSX phát triển mâu thuẫn với QHSX dựa trên chế độ chiếm hữu tư nhân TBCN về TLSX.
+ Phương thức sản xuất TBCN phát triển mạnh mẽ. - Điều kiện CT-XH:
+ Giai cấp vô sản hiện đại đã được hình thành
+ Giai cấp vô sản hiện đại bước lên vũ đài đấu tranh chống lại GCTS với
tư cách là 1 lực lượng XH độc lập ( mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và gc vô sản hiện đại ). - Điều kiện CT-XH:
+ Giai cấp vô sản hiện đại đã được hình thành
+ Giai cấp vô sản hiện đại bước lên vũ đài đấu tranh chống lại GCTS với
tư cách là 1 lực lượng XH độc lập ( mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và gc vô sản hiện đại ).
+ Mâu thuẫn giữa GC tư sản và GC vô sản đã dẫn tới nhiều cuộc khởi nghĩa, đấu tranh xảy ra
+ GCCN trở thành lực lượng chính trị độc lập, có khả năng xóa bỏ chế
độ cũ, xây dựng chế độ mới. o Ptrao công nhân ngành dệt ở TP Lion
(Pháp): 1831, 1834 o Ptrao công nhân ngành dệt ở TP Xiedi ( Đức):
1844 o Ptrao Hiến chương Anh: 1836-1848. lOMoAR cPSD| 61457685
+ Các cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản đều bị thất bại ( bộc lộ yếu
kém của mình, chưa có đường lối đấu tranh, chưa có 1 tổ chức thống nhất lãnh đạo).
=> Ptrao đòi hỏi phải có lý luận soi đường và phong trào hiện thực ấy chính
là cơ sở thực tiễn để Mác, Ăngghen nghiên cứu XD nên CNXHKH  Tiền đề
KHTN- Tư tưởng lý luận: - Tiền đề KHTN:
+ Học thuyết TB: thể hiện: “Tất cả các sự vật, sinh vật sống suy cho đến
cùng thì đều cấu tạo từ TB hay từ TB mà tạo thành.
+ Định luật bảo toàn và chuyển hóa NL: “NL không tự sinh ra và
cũng không tự mất đi mà là chuyển từ dạng này sang dạng khác” +
Học thuyết tiến hóa của Đác-uyn: Gt về sự ra đời, tồn tại của các sinh
vật trên thế giới. Đó là thông qua quá trình trao đổi tự nhiên đã phát triển,
tiến hóa từ thấp đến cao, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn.
 Những thành tựu của KHTN là tiền đề khoa học cho sự ra đời của chủ
nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, cơ sở phương
pháp luận để luận giải cho sự ra đời của 1 XH mới.
 Những thành tựu KHTN giúp cho Mác Anghen khẳng định thêm phép biện chứng của mình
- Tiền đề tư tưởng lý luận:
+ Triết học cổ điển Đức: Phép biện chứng của Hêghen
CNDV vô thần của Phoi-ơ-bắc.
+ KTCT cổ điển Anh: Lý luận về giá trị lao động của Adam-Smit
Lý luận về địa tô chênh lệch của Ricacdo
+ CNXH không tưởng Pháp: Xanh Xi-mông, Phurie, O-ren.
 Giá trị và hạn chế của CNXH không tưởng: - GT lịch sử:
+ Thể hiện tinh thần nhân đạo
+ Đều thể hiện tinh thần phê phán, lên án chế độ người bóc lột người, chế độ TBCN.
+ Thông qua những tư tưởng và bằng những hành động của mình, các
nhà CNXH không tưởng đã góp phần thức tỉnh ptrao CN và người lao động
trong 1 giai đoạn lịch sử nhất định.
+ Đã nêu lên những luận điểm, dự báo về sự phát triển về XH tương lai
và chính những dự báo này được Mác- Ăngghen chứng minh trên cơ sở khoa học. - Những hạn chế:
+ Chưa thoát khỏi quan niệm duy tâm và lịch sử. lOMoAR cPSD| 61457685
+ Hầu hết các nhà không tưởng đều có khuynh hướng đi theo con đường
ôn hòa để cải tạo XH bằng pháp luật và thực nghiệm XH, + Đã không
thể phát hiện ra lực lượng tiên phong có thể thực hiện cuộc chuyển biến
cách mạng từ CNTB lên CNXH, CNCS là giai cấp công nhân. 2. Chương 2
- Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác về giai cấp công nhân (Khái niệm, đặc
điểm của giai cấp công nhân, nội dung sứ mệnh lịch sử). Câu 2: Khái niệm, đặc
điểm của giai cấp công nhân Trả lời:
 Khái niệm của giai cấp công nhân:
- Về phương diện kinh tế - xã hội
+ Họ là con đẻ của nền đại công nghiệp
+ Họ là những người lao động trực tiếp hoặc gián tiếp vận hành công cụ lao động có
tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hóa cao.
- Về phương diện chính trị - xã hội
+ Họ là những người không sở hữu về tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hội
+ Họ phải bán sức lao động cho giai cấp tư sản và bị bóc lột giá trị thặng dư
- Là một tập đoàn XH ổn định, hình thành và phát triển cùng với quá trình
phát triển của nền công nghiệp hiện đại
- Là giai cấp đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến, là lực lượng chủ yếu
của tiến trình lịch sử quá độ từ CNTB lên CNXH
- Ở các nước TBCN, gccn là những người không có hoặc về cơ bản không
có TLSX phải làm thuê cho giai cấp tư bản và bị giai cấp tư bản bóc lột giá trị thặng dư
- Ở các nước XHCN, gccn cùng nhân dân lao động làm chủ những TLSX
chủ yếu và cùng nhau hợp tác lao động vì lượi ích chung của toàn XH trong
đó có lượi ích chính đáng của mình  Đặc điểm của giai cấp công nhân:
- Thứ nhất, giai cấp công nhân là giai cấp của những người lao động SXVC
là chủ yếu ( với trình độ trí tuệ ngày càng cao, đồng thời cũng ngày càng
có những sáng chế, phát minh lý thuyết được ứng dụng ngay trong SX. Vì
thế, gc công nhân có vai trò quyết định nhất sự tồn tại và phát triển XH.
- Thứ hai, giai cấp công nhân là giai cấp đối lập với lợi ích cơ bản của giai
cấp tư sản. Giai cấp công nhân góp phần xóa bỏ chế độ tư hữu, xóa bỏ áp
bức bóc lột, giành chính quyền và làm chủ XH. Trong khi giai cấp tư sản
là giai cấp bóc lột và không bao giờ tự rời bỏ những vấn đề cơ bản đó. lOMoAR cPSD| 61457685
Do vậy, giai cấp công nhân có tinh thần cách mạng triệt để.
Đây là “Giai cấp dân tộc”- vừa có quan hệ quốc tế, vừa có bản sắc dt và
chịu trách nhiệm trước hết với dân tộc mình.
- Thứ ba, đây là giai cấp có hệ tư tưởng riêng của giai cấp mình. Hệ tư tưởng
đó là chủ nghĩa Mác-Lênin phản ánh sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân, đồng thười hệ tư tưởng đó dẫn dắt quá trình giai cấp công nhân thực
hiện sứ mệnh lịch sử của mình nhằm giải phóng XH, giải phóng con người.
Giai cấp công nhân có Đảng tiên phong của mình là Đảng Cộng sản (Đảng Mác-Lênin).
- Lao động bằng phương thức công nghiệp với đặc trưng công cụ là máy
móc, tạo ra năng suất lao động, quá trình lao động mang tính Xã hội hóa
- Là sản phẩm của bản thân nền đại công nghiệp, là chủ thể của quá trình
sản xuất vật chất hiện đại
- Đó là một giai cấp cách mạng và có tinh thần cách mạng triệt để với những
phẩm chất đặc biệt về tính tổ chức kỷ luật lao động, tinh thần hợp tác và đoàn kết
Câu 3: Nội dung sứ mệnh lịch sử
Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân -
Xóa bỏ tận gốc chế độ người bóc lột người, xóa bỏ xã hội tư bản chủ nghĩa -
Giải phóng cho giai cấp công nhân và toàn thể nhân dân lao động -
Xây dựng xã hội cộng sản văn minh=> Cụ thể: -
Nội dung kinh tế: là nhân tố hàng đầu của lực lượng sản xuất xã hội
hóacao, gccn cũng là đại diện cho quan hệ sản xuất mới, tiên tiến nhất dựa trên chế độ công hữu về TLSX\
+ GCCN sản xuất ra của cải vật chất đáp ứng nhu cầu ngày càng
tăng của con người, xã hội => GCCN tạo tiền đề vật chất-kỹ thuật cho sự ra đời của xã hội mới
+ Ở các nước XHCN, GCCN phải đóng vai trò nòng cốt trong quá
trình giải phóng lực lượng sản xuất, thúc đẩy llsx phát triển để tạo cơ sở cho quan
hệ sản xuất mới, XHCN ra đời lOMoAR cPSD| 61457685
+ GCCN phải là lực lượng đi đầu thực hiện công nghiệp hóa với hiện
đại hóa, phát triển kinh tế -
Nội dung chính trị- XH: Gccn cùng với nhân dân lao động dưới sự
lãnhđạo của Đảng Cộng sản tiến hành cách mạng chính trị để lật đổ quyền thống trị
của GCTS, xóa bỏ chế độ bóc lột, giành quyền lực về tay gccn; sử dụng nhà nước
của mình để cải tạo xã hội cũ và tổ chức xây dựng xã hội mới -
Nội dung văn hóa, tư tưởng: GCCN thực hiện cách mạng về văn hóa, tưtưởng
+ Tập trung xây dựn giá trị mới: lao động tích cực, vì mình, vì cộng
đồng; công bằng trong lợi ích; tự do phát triển mọi khả năng… Hệ giá trị mới thể
hiện bản chất ưu việt của chế độ mới XHCN sẽ từng bước phát triển, hoàn thiện.
Câu 4: Đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân -
Sứ mệnh lịch sử của GCCN xuất phát từ những tiền đề KT-XH của sảnxuất mang tính XXH -
Thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN là sự nghiệp cách mạng của
bảnthân GCCN cùng với đông đảo quần chúng và mang lại lợi ích cho đa số
- Sứ mệnh lịch sử của GCCN không phải là thay thế chế độ sở hữu tư nhân
mà là xóa bỏ triệt để chế độ sở hữu tư nhân về TLSX -
Việc GCCN giành lấy quyền lực thống trị XH là tiền đề để cải tạo
toàndiện, sâu sắc và triệt để XH cũ và xây dựng thành công XH mới với mục
tiêu cao nhất là giải phóng con người -
Giai cấp công nhân hiện nay (Sự tương đồng và khác biệt) Câu 4: Sự
tương đồng và khác biệt của giai cấp công nhân hiện nay và xưa lOMoAR cPSD| 61457685
triển cao về kinh tế, d6 là những nước công nghiệp phát triền (như các nướe thuộc nhóm G7). Cùng
giống như thế ky XIX, ở các nước tư bản chủ nghĩa hiện nay, công nhân vẫn bị giai cấp tư sản và chủ
nghĩa tư bản bóc lột giá tri thặng du Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa với chế dộ sở hữu tư nhân tư
bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất sản sinh ra tình trạng bóc lột này vẫn tồn tại. Ty suất bóc lột giá tri
thặng du (m'= " x 100 (0%6)) hiện nay so vối thế ký XIX ở nhiều ngành sản xuất và dịch vụ dã tăng hàng
chục lần. Thựe tế dó cho thấy, xung dột vê lợi fch co bản gita giai cấp tư san và giai cấp công nhân
(giữa tư ban và lao động) vẫn tồn tại, là nguyên nhân cơ bản, sâu xa của dấu tranh giai cấp trong xã
hội hiện dại ngày nay. ⁃Phong trào cộng sản và công nhân ở nhiều nước vẫn luôn là lực lượng di dầu
trong các cuộc dấu tranh vì hòa bình, hợp tác và phát triển, vì dân sinh, dân chủ, tiến bộ xã hội và chủ
nghĩa xã hội. Từ những diểm tương đông giữa công nhân hiện đại với công nhân thế ký XIX, có thể
khẳng dinh: Lý luận vê sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân của chủ nghĩa Mác - Lênin có giá trị
khoa học và cách mạng và ý nghĩa thực tiễn to lớn, chi dạo cuộc đấu tranh cách mạng hiện nay của
giai cấp công nhân, phong trào công nhân và quân chúng lao động, chống chủ nghĩa tư bản và Iựa
chọn con dường xã hội chủ nghĩa trong sự phát triển của thế giới ngày nay.
2. Những diểm khác biệt của giai cấp công nhân hiện nay so với giai cấp công nhân thế ky XIx ⁃ Với
Giai cách cấp công mạng nhân khoa hiện học nay và công dang dược nghệ trí hiện thức đại, hóa Su
phát triển kinh tế tri thức, công nhân hiện đại 8 XU hướng trí tuệ hóa. Tri thức hóa và trí thức hóa
công nhân là hai mặt của cùng một quá trình, của xu hướng trí tue hóa đối với công nhân và giai cấp
công nhân. Trên thựe te đã có thêm nhiều khái niệm mới để chỉ công nhân theo Xu hướng này, đó là
"công nhân tri thức" "công nhân tr thức", "công nhân áo trắng", lao động trình độ cao. Nên sản xuất
và dịch vụ hiện đại doi hỏi người lao dộng phải có hiểu biết sâu rộng tri thức và kỳ năng nghê nghiệp
Ngày nay, công nhân dưge dào tao một cách chuẩn mực và thường xuyên duợe dào tao lai, dáp ứng
sy thay đồi nhanh chóng của công nghệ trong nên sản xuất Hao phí lao động hiện đại chủ yếu là hao
phí về trí luc chứ không còn thuân túy là hao phí sức lực cơ bắp Giai cấp công nhân tăng nhanh vê số
0 lưuợng uong và va bid đối về cơ câu Trong bối cảnh mói của quá trình toàn cầu hóa, hi nhập quốc
tế và Cách mạng công nghiệp lân thứ tu (céch mạng 4.0), công nhân hiện dại cũng tăng nhanh ve s
lượng, thay đổi lớn về cơ cấu trong nền sản xuất hiện dai. - Đời sống vật chất, tinh thần ngày càng
tăng Cùng vói nhu cầu về vật chất, nhu cầu vê tinh thin và văn hóa tinh thần của công nhân ngày càng ting
phong phú, da dạng hơn và đòi hỏi chất lượng hưởng thụ tinh thân cao hơn Quá trình nhất thể hóa
tư liệu sản xuất với sức lao động cúa người công nhân Một dạng thức dặc biệt của tư liệu sản xuất xã
hội, dó là tri thức và công nghệ dang dược kinh tế tri thức "chuyển dịch" từ nhà tư bản sang giai cấp
công nhân. Đó là dấu hiệu của sự nhất thể hóa tư liệu sản xuất với sức lực nhân Với sáng hiện tri tạo
đại thức trong và dang khả có nền thêm năng sản làm diều xuất chủ kiện hiện công vật dại, chất nghệ,
dể người với tự lao động. năng công giải phóng. Công nhân hiện đại với trình dộ tri thức và làm chủ
công nghệ cao, với Sự phát triển của năng lực trí tuệ hội vốn xã hiện hội đại. quan trọng nhất trong
các lực nguồn cơ vốn bản, của nguồn xä trong kinh tế tri thức, trở thành nguồn Tính chất xã hội hóa
của lao động công nghiệp mang nhiều biểu hiện mới: sản xuất công nghiệp trong thế giới toàn cầu
hóa đang mở rộng thành "chuỗi giá trị toàn cầu". Quá trình sản xuất một sån phẩm liên kết nhiều
công đoạn của nhiều vùng, miên, quốc gia, khu vực. Khác với truyền thống, trong nền sản xuất hiện
đại dựa trên sự phát triển của công nghiệp và công nghệ cao, đã xuất hiện những hình thức liên kết
mới, những mô hình về kiểu lao động mới như "xuất khẩu lao dộng tại chỗ", "làm việc tại nhà", "nhóm
chuyên gia quốc tế", "quốc tế Enter lOMoAR cPSD| 61457685 Bạn đã gửi
hóa cáe tiêu chuẩn sản xuất công nghiệp" (như IS0 9001 hiện đại ngày 9002). Tính chất xã hội hóa của
lao động càng được mở rộng và nâng cao. Lực lượng sản xuất hiện dại đã vượt ra khỏi phạm vi quốc
gia - dân tộc va mang tính chất quốc tế, trở thành lực lượng sản xuất cůa thé giới toàn cầu. Với các
nước xä hội chủ nghĩa, giai cấp công nhân dă giai cấp lãnh đạo và Đång Cộng sản trở thành trở thành
Dång câm quyền. Đó là những biến dôi mới của giai cap công nhân hiện nay so với giai cấp công nhân thế ký XIX.
- Môt số giải pháp chủ yếu để xây dựng giai cấp công nhân Việ t Nam hiệ ṇ nay. 3. Chương 3
- Quan điểm của chủ nghĩa Mác về chủ nghĩa xã hội (điều kiện ra đời, đặctrưng bản chất).
- Đặc trưng bản chất của chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.
- Tính tất yếu của quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủnghĩa ở Việt Nam. 4. Chương 4
- Dân chủ xã hội chủ nghĩa (quá trình ra đời, bản chất của nền dân chủ xãhội chủ nghĩa).
- Sự khác biệt của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa với các nền dân chủ tronglịch sử.
- Nhà nước xã hội chủ nghĩa (sự ra đời, bản chất, chức năng).
- Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt nam (khái niệm, đặc điểm). 5. Chương 5
- Sự biến đổi có tính quy luật của cơ cấu xã hội – giai cấp trong thời kì quá độ
lên chủ nghĩa xã hội. Liên hệ với Việt Nam. 6. Chương 6 - Vấn đề dân tộc: lOMoAR cPSD| 61457685
Nguyên tắc giải quyết vấn đề dân tộc theo quan điểm của chủ nghĩa Mác Lênin.
Đặc điểm dân tộc ở Việt Nam.
Quan điểm, chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước Việt Nam. - Vấn đề tôn giáo:
Bản chất, nguồn gốc và tính chất của tôn giáo.
Đặc điểm tôn giáo ở Việt Nam.
Chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước Việt Nam. 7. Chương 7
- Chức năng cơ bản của gia đình
- Những biến đổi trong việc thực hiện chức năng của gia đình Việt Nam hiệnnay.
- Chế độ hôn nhân tiến bộ theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin.
- Những hương hướng cơ bản nhằm xây dựng và phát triển gia đình
ViệtNam trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội.