Đề cương Cơ cấu xã hội | Học viện Báo chí và Tuyên truyền

07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
Trang chủ >> Thể loại khác >> Tài liệu khác
Đề cương Cơ cấu xã hội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (169.07 KB, 34 trang ) 1.
Trình bày quan niệm của 1 số nhà XHH trên Thế giới
và Việt Nam về cơ cấu xã hội. Từ đó nêu khái niệm về cơ cấu xã hội.
CCXH là khái niệm cơ bản, then chốt của XHH. Tuy nhiên cho đến nay
khái niệm này đã và đang được nhiều nhà nghiên cứu bàn luận và đưa ra
nhiều quan niệm và định nghĩa khác nhau. a) •
Quan niệm của các nhà XHH nước ngoài về CCXH. Quan niệm của J.H.Fischer
Fischer coi CCXH là sự sắp đặt các thành phần XH của các đơn vị XH, nghiên cứu
cơ cấu xã hội phải xem xét các trạng thái tĩnh và trạng thái động nghĩa là xem xét
sự sắp đặt các địa vị xã hội của các đoàn thể xã hội (tĩnh) và sự tương tác giữa các
địa vị xã hội tạo nên sự biến đổi bên trong của hệ thống XH(động). • -
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 1/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text -
Quan niệm của Bê-dơ-ru-cốp
CCXH là 1 tập hợp toàn thể các mối liên hệ tương đối ổn định giữa các yếu
tố trong 1 hệ thống XH. Các yếu tố đó là cộng đồng xã hội (giai cấp, dân tộc, nghề nghiệp,…).
Phân tích về cơ cấu XH chính là việc phân tích các cộng đồng xã hội và các
quan hệ xã hội (qh gc, qh dt,…) trong đó qh gc là cơ bản nhất.
Quan hệ xã hội chính là thể hiện những mối liên hệ tương đối ổn định bền
vững giữa các yếu tố trong 1 hệ thống XH.
Quan niệm của G.V.Ôxipốp CCXH bao hàm 2 thành tố:
+ Thành phần XH là tập hợp các bộ phận, các nhóm, các giai cấp, các cộng
đồng xh,…cấu thành CCXH.
+ Những liên hệ XH: gắn kết tất cả các bộ phận khác nhau hợp thafnhphajm
vi tác động và đặc tính của CCXH ở 1 giai đoạn phát triển nhất định.
Quan niệm của V.Đô-bơ-ri-a-nốp
CCXH phản ánh khách quan cơ cấu thực của XH.
Ông đưa ra 5 thành phần cơ bản của CCXH: sản xuất vật chất, sx phi vật
chất,tái sinh sản xã hội, hđ giao tiếp, hđ quản lý. -
Các thành phần cơ bản này đc ông đề cập đến khi đưa ra phạm trù tương tác xã hội. Chủ thể xã hội Tương tác xã hội
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 2/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text • - b) • • - • Hành động xã hội
Theo từ điển Bách Khoa Liên Xô 1982: CCXH là tổng thể các mối liên hệ
bền vững của đối tượng đảm bảo cho tính hoàn chỉnh, đồng nhất của chính
đối tượng đó tức là bảo tồn được các thuộc tính cơ bản khi có những biến
đổi bên ngoài và bên trong.
Quan niệm của I.An Roberson
CCXH là 1 mô hình các mối quan hệ giữa các thành phần cơ bản trong 1 hệ thống XH.
Những thành phần này tạo ra bộ khung cho tất cả các XH loài người mặc dù
tính chất của các thành phần và quan hệ của chúng biến đổi từ XH này sang XH khác.
Những thành phần quan trọng của CCXH là vị thế, vai trò, nhóm và các thiết chế XH.
Quan niệm của các nhà XHH Việt Nam
Quan niệm của giáo sư Vũ Khiêu
CCXH là tổng thể những bộ phận những thành tố đã tạo nên 1 XH nhất định.
CCXH và QHXH gắn bó mật thiết với nhau nhưng không thể quy CCXH
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 3/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
Quan niệm của PGS Hồ Hải Thuy
CCXH là mạnglưới những mối liên hệ bền vững, có trật tự giữa các yếu tố của hệ thống XH.
Các yếu tố này được quy định bởi các giai cấp và các nhóm XH khác, được
quy định bởi sự phân công lao động và bởi tính chất của các thiết chế xã hội.
Quan niệm của GS Tương Lai - • - - - -
Hướng tiếp cận XHH về CCXH là hướng vào nghiên cứu mqh giữa con người với con người.
Sự tác động ấy tạo thành mối quan hệ xã hội, mqh ấy bắt đầu từ cá nhân và
cộng đồng trong nhưng tương tác giữa người với người.
Thông qua những ứng xử tập thể của các nhóm, các cộng đồng, các nhà
XHH có thể tìm ra cơ chế vận hành của các tương tác XH đó và tìm được cơ
chế tác động đến các quan hệ XH.
Quan niệm của TS Ngô Thành (tạp chí XHH 4/90)
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 4/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
thư viện, không đề cao sự dốt nát hay coi thường học vấn,…
Nhưng bên cạnh nhưng cái chung nói trên có những yếu tố tổ chức(sắp xếp
các mối quan hệ của các cá nhân hoạt động: đó là vai trò, địa vị, quyền lực
và uy tín, đôi khi còn là sự tham gia hay có mặt ỏ nơi này nơi khác. Những
yếu tố này gọi là yếu tố cơ cấu được chia làm 2 loại: các yếu tố cơ cấu hình
thái và các yếu tố cơ cấu tổ chức XH.
Có ba yếu tố hình thái:
+ Điều kiện vật chất (của viện XHH): phòng làm việc,thư viện, sách báo,…
+ yêu cầu tài chính: có kinh phí để hoạt động, thái dộ cán bộ trong viện cũng
chịu ảnh hưởng theo nhịp độ lên xuống của tài chính.
+ môi trường: viện có gần những viện nào trong môi trường quan hệ với các cq khác, chế độ CT-PL.
8 yếu tố có tính chất XH:
+ Tgian hđ của viện: 20 tuổi
+ Các hình thức quan hệ XH: đoàn kết hay chia rẽ cạnh tranh.
+ Mạng lưới các quan hẹ XH: quan hệ viện trưởng với nhân viên, …
+ Trật tự các quan hệ: các quan hệ đều tuân theo những tôn ti trật tự được
hình thành việc phân quyền: địa vị, cấp bậc, công việc,…từ đó tạo nên sự
phân biệt người này với người khác.
+ khung tổ chức chính thức: viện, phòng, tổ, công đoàn, chi bộ, chi đoàn,…
+ những tổ chức tạm thời, không chặt chẽ, tự phát: nhóm bạn, tổ công tác tham gia, 1 lớp học,…
+ phân công lao động: mỗi thành viên được phân công 1 công việc khác nhau. -
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 5/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text - -
+ Nhiệm vụ lđ: mỗi cá nhân trong 1 khoảng thời gian nào đó sẽ phải thực
hiện 1 hành động nhất định.
Khi nghiên cứu về CCXH có thể hiểu theo 2 cách:
+ Dựa vào số liệu thống kê dân số, lấy sô liệu để biết rõ cơ cấu, thu nhập,
nghề nghiệp, tuổi, …hoặc tiến hành điều tra để có những thông tin này.
+ tiến hành những nghiên cứu làm sáng tỏ những khía cạnh về CCXH như
đã nêu ở trên: vai trò, địa vị, quyền lực, mức độ hình thức hóa, phức tạp
hóa,tập trung hóa của 1 tổ chức XH.
Quan niệm của Trung tâm XHH- HVCTQGHCM
CCXH là kết cấu và hình thức tổ chức bên trong của 1 hệ thống XH nhất
định, biểu hiện như là sự thống nhất tương đối bền vững của các nhân tố, các
mối liên hệ, các thành phần cơ bản nhất của hệ thống XH đó.
Những thành tố này tạo nên bộ khung cho tất cả XH loài người. Những
thành tố cơ bản nhất của CCXH là nhóm với vai trò, vị thế của nó và các thiết chế.
CCXH có những đặc trưng sau:
+ Thứ nhất: CCXH là kết cấu và hình thức tổ chức bên trong của 1 hệ thống XH nhất định.
+ Thứ hai:CCXH là sự thống nhất tương đối bền vững của các nhân tố, các mối
liên hệ, các thành phần cơ bản của 1 hệ thống XH nhất định.
+ Thứ ba: coi CCXH là “bộ khung” “bộ dàn” để xem xét XH, cho chúng ta biết
được 1 XH cụ thể nào đó được cấu thành từ những nhóm XH nào. -
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 6/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text -
CCXH là 1 phạm trù then chốt của XHH.
Nghiên cứu nó sẽ cho ta thấy 1 bức tranh tổng quát, nắm được những quan
hệ, liên hệ giữa các yếu tố trong hệ thống XH. Từ đó có thể vạch ra được
những chiến lược xây dựng mô hình CCXH tối ưu, bảo đảm sự vận hành có
hiệu quả, thực hiện tốt các vai trò XH theo chiều hướng tiến bộ.
Nó giúp chúng ta có cơ sở KH để đưa ra những chính sách đúng và trúng,
phát huy được nội lực của XH, hạn chế dược những tiêu cực..
Có cơ sở để hiệu chỉnh và điều phối 1 ổng thể các CCXH sao cho hài hòa và
ăn khớp với nhau trong sự pt của XH.
฀ CCXH là mô hình của cá mối quan hệ giữa các thành phần cơ bản trong
hệ thống XH, những thành phần này tạo bộ khung cho tất cả các XH loài ฀
người. Mặc dù tính chất, quan hệ của chúng có sự biến đổi. Những thành
phần cơ bản của CCXH là vị trí, vai trò nhóm, cộng đồng, thiết chế.
CCXH là những mối liên hệ vững chắc của các thành tố trong hệ thống ฀
XH, các cộng đồng XH (dân tộc, giai cấp, nhóm nghề nghiệp …) là
những thành tố cơ bản.
CCXH là kết cấu tổ chức bên trong của một hệ thống XH nhất định trong ฀
đó có sự thống nhất bền vững tương đối của các yếu tố, thành phần, mối
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 7/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
liên hệ cơ bản của hệ thống XH đó.
CCXH nằm trong bản thân XH, trước hết là một bộ phận, nhân tố cấu ฀ thành hệ thống XH.
CCXH gồm các bộ phận thành phần tạo nên CCXH, các thành phần và ฀
mối liên hệ của CCXH có ý nghĩa chung là bộ khung cho toàn thể XH loài người.
Các quan niệm về CCXH đều thừa nhận sự gắn kết giữa CCXH và quan hệ XH. 2. •
Trình bày các khái niệm vị thế xã hội và vai trò xã hội.
Nêu mối quan hệ giữa chúng.
Khái niệm vị thế xã hội - - -
Quan niệm của Robertsons: Vị thế là 1 vị trí xã hội. Mỗi vị thế quyết
định chỗ đứng của 1 cá nhân hay nhóm xã hội trong kết cấu xã hội cũng
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 8/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
như quan hệ của cá nhân và nhóm xã hội đó với xã hội xung quanh.
Quan niệm của H.Fischer: Vị thế là vị trí của 1 người đứng trong cơ cấu
tổ chức XH theo sự thẩm định, đánh giá của XH. Vị thế XH là vị trí (địa
vị) hay thứ bậc mà những người đang sống chung với 1 người nào đó
dành cho anh ta 1 cách khách quan.
Tóm lại “Vị thế” là một vị trí xã hội của một người hay một nhóm người
trong kết cấu xã hội, được sắp xếp, thẩm định hay đánh giá của xã hội nơi người đó sinh sống.
“Vị thế xã hội” là địa vị của một người đứng trong cơ cấu tổ chức xã hội,
theo một sự thẩm định và đáng giá của xã hội.
VD: Một người trải qua quá trình bảo vệ luận án thành công để có bằng tiến
sĩ và được mọi người công nhận thì vị thế xã hội của người đó là tiến sĩ.
Một người phụ nữ sau khi sinh con sẽ trở thành ‘người mẹ’, lúc này vị
thế của người đó là “người mẹ” •
Khái niệm vai trò xã hội - - -
Theo Robertsons: vai trò là tập hợp các chuẩn mực, hành vi nghĩa vụ và
quyền lợi gắn liền với 1 vị thế nhất định. Khái niệm vai trò xã hội được
bắt nguồn từ khái niệm vai trò trên sân khấu. Vai trò trên sân khấu thì đòi
hỏi diễn viên phải nhập tâm, bắt chước và học cách đóng vai của những
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 9/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
nhân vật được nhà văn, nhà viết kịch sáng tác, hư cấu. Còn vai trò xã hội
không có tính chất tưởng tượng bắt chước cứng nhắc và nhất thời,…như
vậy những hành vi thực tế của 1 người nhờ học hỏi được những kinh
nghiệm, lối sống, khuôn mẫu, tác phong từ trước đó trong cuộc sống.
Theo H.Fischer: Sự phối hợp và tương tác qua lại của các khuôn mẫu
được tập trung thành 1 nhiệm vụ xã hội gọi là vai trò. Nói 1 cách khác,
vai trò là hành động, hành vi ứng xử, những khuôn mẫu tác phong mà xã
hội chờ đợi hay đòi hỏi ở 1 người hay 1 nhóm xã hội nào đó phải thực
hiện trên cơ sở vị thế (chỗ đứng của họ).
Ví dụ: Con cái mong đợi những hành vi chăm sóc, nuôi dưỡng, sự quan
tâm giáo dục của cha mẹ.
+ Sinh viên chờ đợi những bài giảng của thầy cô.
+ Bệnh nhân chờ đợi sự chữa trị, chăm sóc của các bác sĩ. - •
Vai trò xã hội là 1 tập hợp những khuôn mẫu tác phong và hành vi để
thực hiện nhiệm vụ nhất định.
Vai trò xã hội của 1 người có nghĩa là người đó phải đảm nhận hay thể
hiện đầy đủ các hành vi, nghĩa vụ, hệ thống chuẩn mực trên cơ sở vị thế
của người đó đồng thời họ cũng nhận được những quyền lợi xã hội xứng
đáng với những đóng góp của mình.
Mối quan hệ giữa vị thế và vai trò
Vị thế và vai trò luôn gắn bó mật thiết với nhau, không thể nói tới vị thế mà không
nói tới vai trò và ngược lại. Vị thế và vai trò là 2 mặt của cùng 1 vấn đề.
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 10/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
Vai trò phụ thuộc vào vị thế (vị thế nào vai trò ấy). theo lý thuyết Nho
giáo của Khổng Tử, mối quan hệ giữa vị thế và vai trò đó chính là vấn đề
chính danh định phận có nghĩa là con người luôn phải hành động, ứng xử
theo cái danh, cái phận tức là vị trí xã hội của họ “quân quân, thần thần,
phụ phụ, tử tử”…Ông vua phải hành động như ông vua, bề tôi phải hành
động như bề tối, cha ra cha, con ra con, vợ ra vợ, chồng ra chồng,…
Trong xã hội hiện đại ngày nay, chúng ta có thể chỉ ra vô số những ví dụ
minh chứng cho mối quan hệ này.
- Một vị thế có thể có nhiều vai trò
+ VD: Giảng viên là một nghề nghiệp nhưng đảm nhiệm nhiều vai trò khác
nhau: giảng dạy cho sinh viên, hướng dẫn nghiên cứu khoa học, hướng dẫn
sinh viên làm khóa luận tốt nghiệp,sáng tạo ra các phương pháp dạy mới,
hợp tắc với các đồng nghiệp trong công việc,...
- Trong mối quan hệ giữa vị thế và vai trò thì vị thế thường ổn định hơn,
ít biến đổi hơn, còn vai trò thì động hơn, hay biến đổi hơn.
+VD: một người nào đó đang làm giảng viên của khoa triết học chuyển sang
làm giảng viên khoa lịch sử đảng ở đây vị thế vẫn giữ nguyên là giảng viên
nhưng vai trò đã khác là làm giảng viên của khoa khác.
- Sự biến đổi của vai trò phụ thuộc vào sự biến đổi của vị thế. Vị thế biến
đổi thì vai trò cũng biến đổi... Sự biến đổi của vai trò phụ thuộc vào sự
biến đổi của vị thế qua mỗi giai đoạn của từng cá nhân cũng như nhóm xã hội
+VD: vai trò của một sinh viên khi đang đi học khác với vai trò của bạn ấy
sau khi ra trường gặp lại người thầy cũ của mình. Có thể khi đó anh ta là
giám đốc của một công ty có thể là một người bình thường.
- Vai trò và vị thế thường thống nhất với nhau song đôi khi cũng phải gặp mâu thuẫn.
+VD:- một trưởng phòng trong cùng một lúc phải giữ được thái độ thân
thiện, gần gũi với nhân viên cấp dưới của mình, song cũng phải đưa ra
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 11/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text -
thuẫn với những nhu cầu đòi hỏi nâng cao cuộc sống của vợ con trong việc
thực hiện bổn phận làm chồng, làm cha. 3. •
Thế nào là vị thế xã hội, những yếu tố nào tạo lên vị thế
XH. Trình bày các loại vị thế xã hội. Khái niệm
Đã có rất nhiều định nghĩa về định nghĩa “vị thế” khác nhau như:
Theo quan niệm của Robertsons: Vị thế là một vị trí xã hội. Mỗi vị thế quyết
định chỗ đứng của một cá nhân hay nhóm xã hội trong kết cấu xã hội cũng như
quan hệ của cá nhân và nhóm xã hội đó với xã hội xung quanh.
Theo quan niệm của H. Fischer: Vị thế là vị trí của một người dùng trong cơ
cấu tổ chức xã hội theo sự thẩm định, đánh giá của xã hội.
Và theo ông thì “Vị thế xã hội” là vị trí ( địa vị) hay thứ bậc mà những người đang
sống chung với một người nào đó dành cho anh ta một cách khách quan.
Tóm lại “Vị thế” là một vị trí xã hội của một người hay một nhóm người trong
kết cấu xã hội, được sắp xếp, thẩm định hay đánh giá của xã hội nơi người đó sinh sống.
“Vị thế xã hội” là địa vị của một người đứng trong cơ cấu tổ chức xã hội, theo
một sự thẩm định và đáng giá của xã hội.
VD: Một người trải qua quá trình bảo vệ luận án thành công để có bằng tiến
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 12/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
- Dòng dõi: dòng dõi là một trong những yếu tố quan trọng cấu tạo thành vị thế cho con người.
Dòng dõi bao gồm nhiều yếu tố trong đó như nguồn gốc giai tầng xã hội, nguồn
gốc đẳng cấp, chủng tộc, dân tộc, sắc tộc...
-Của cải: của cải dưới nhiều hình thức khác nhau cũng tham gia vào việc cấu
thành vị thế xã hội cho con người. Hình thức của cải khác nhau thì mức độ tham
gia vào việc cấu thành vị thế cũng khác nhau.
Ví du: của cải do chính lao động của mình làm ra sẽ khác với của cải nhận được từ
nguồn gốc tài sản thừa kế hay từ sự trúng thưởng sổ xố, từ sự trợ giúp của người
thân hay những hình thức làm ăn phi pháp khác...
- Nghề nghiệp: những nghề nghiệp khác nhau có ý nghĩa khác nhau trong việc cấu
thành vị thế cho con người, đương nhiên, nó cũng được biến đổi theo thời gian, tùy
theo ý nghĩa thiết thực và lợi ích mà nghề đó mang lại.
- Chức vụ và quyền lực do chức vụ mang lại : ông giám đốc ngân hàng, chủ tịch
nhà băng, chánh án quan tòa thường được xã hội suy tôn, kính trọng hơn một
người đẩy xe ba gác hay một nhân viên xếp dỡ hàng.
- Trình độ học vấn: người có trình độ học vấn càng cao thì vị thế xã hội càng cao.
Vd: tiến sĩ, giáo sư có vị thế xã hội cao hơn y tá hay giáo viên tiểu học.
Ngoài ra, nơi mà 1 người nào đó được đào tạo, giáo dục đôi khi cũng tham gia vào
việc cấu thành vị thế của anh ta.
Vd: Một học sinh tốt nghiệp trường Haward, Lômônôxôp hay Soócbon thường dễ
xin việc hơn các trường khác và thường được bố trí vào những vị trí làm việc cao.
- Các cấp bậc, chức sắc trong tôn giáo, dòng họ, làng bản... cũng tham gia tạo ra vị thế xã hội.
Vd: + Các cha đạo, linh mục, giáo chủ, giáo hoàng khác với các tín đồ bình thường.
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 13/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
Tùy theo ở mỗi quốc gia nhất định mà loại tôn giáo này được coi trọng hơn tôn
giáo khác, dòng họ này được đề cao hơn dòng họ khác, dòng tín ngưỡng này được
tín nhiệm hơn dòng tín ngưỡng khác.
- Những đặc điểm về sinh lý, giới tính cũng là những yếu tố quan trọng đóng góp
vào cấu tạo vị thế của con người :
+ Trong xã hội truyền thống, ở các quốc gia đạo hồi và ngay cả trong xã hội hiện
đại, nam giới vẫn thường được trọng hơn, đề cao hơn so với nữa giới.
+ Lứa tuổi cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới vị thế.
Vd: trong xã hội hiện đại, nam nữ phải đủ 18t mới được coi là người trưởng thành, có vị thế công dân.
+ Những người có thể chất khỏe mạnh và cơ thể xinh đẹp hài hòa thường dễ chiếm
vị thế quan trọng trong xã hội.
Vd: Hoa hậu, á hậu, thư ký, các danh hiệu trong thể thao, các nhà quản lý, lãnh đạo....
- Một tập hợp các thuộc tính khác như: trí thông minh, sắc sảo, sự táo bạo, gan dạ,
ý chí dám mạo hiểm, dám nghĩ, dám làm, khả năng tế nhị trong giao tiếp, ý chí biết
kiềm chế những thỏa mãn nhất thời, tuổi kết hôn, địa vị người bạn đời...
=> Những yếu tố cấu thành vị thế nói trên không đứng riêng rẽ, tách bạch với nhau
mà được phối hợp, sắp xếp theo những cách khác nhau. Tùy theo từng người, từng
thời gian, hoàn cảnh hoặc sự hiện diện của hệ thống những giá trị, chuẩn mực hay
tập quán truyền thống của từng giai đoạn lịch sử cụ thể, từng vùng, từng địa
phương, từng quốc gia mà một số vị thế của những người nào đó được hình thành. • a.
Các loại vị thế xã hội
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 14/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
Ví dụ: sinh ra đã là nam hay nữ, da đen hay da trắng, quý tộc hay nô lệ, dân
tộc này hay dân tộc khác… b.
- vị thế xã hội giành được: là vị thế phụ thuộc vào nhưng đặc điểm mà trong
một trừng mực nhất định cá nhân có thể tự kiểm soát và kiếm được trong
quá trình sống. vị thế xã hội phụ thuộc vào sự nỗ lực, ý muốn hay ý chí phấn
đấu của một người nào đó.
Ví dụ một người có thể trở thành một giám đốc hay quản lý là nhờ vào sự
nỗ lực và ý chí phấn đâu của người đó.
Theo tầm quan trọng của vị thế:
- Vị thế then chốt (còn gọi là vị thế chủ đạo) là vị thế cơ bản có vai trò quy
định, chi phối các vị thế khác. Vị thế then chốt phụ thuộc vào 2 yếu tố:
+ Do chính bản thân con người tạo ra.
+ Phụ thuộc vào trật tự ưu tiên trong thang giá trị .
VD: Trong xã hôi đẳng cấp, vị thế then chốt là đăng cấp, dòng dõi
Tong xã hôi hiện đại, thông thường vị thế cấp bậc, chức vụ,…
- Vị thế không then chốt là những vị thế không giữ vai trò cơ bản chủ đạo trong
việc quy định đặc điểm và hành vi xã hội của cá nhân
=> Nhìn chung, các vị thế khác nhau của một cá nhân thường hòa hợp với
nhau, tác động nhiều chiều với nhau, củng cố và bổ sung lẫn nhau. Song đôi
khi chúng có những mâu thuẫn 4.
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 15/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text xã hội
Khái niệm Vai trò xã hội
Theo Robertsons “Vai trò là 1 tập hợp các chuẩn mực, hành vi, nghĩa vụ và
quyền lợi gắn với một vị thế nhất định.”
Theo H. Fischer “Vai trò là sự phối hợp và tương tác qua lại của các khuôn
mẫu được tập trung thành một nhiệm vụ xã hội.”
Ví dụ: Con cái mong đợi những hành vi chăm sóc, nuôi dưỡng, sự quan tâm giáo dục của cha mẹ.
Sinh viên chờ đợi những bài giảng của thầy cô.
Bệnh nhân chờ đợi sự chữa trị, chăm sóc của các bác sĩ. • -
Những nội dung nghiên cứu vai trò xã hội
Vai trò xã hội là 1 tập hợp những khuôn mẫu tác phong và hành vi để thực
hiện nhiệm vụ nhất định.
Vai trò xã hội của 1 người có nghĩa là người đó phải đảm nhận hay thể hiện
đầy đủ các hành vi, nghĩa vụ, hệ thống chuẩn mực trên cơ sở vị thế của
người đó đồng thời họ cũng nhận được những quyền lợi xã hội xứng đáng
với những đóng góp của mình.
Một số nội dung chủ yếu cần chú ý khi nghiên cứu vai trò: -
Thứ nhất: Một vai trò XH có thể có nhiều mức độ biểu hiện khác nhau hay
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 16/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
tìm hiểu về cuộc sống, ngã tự học cách đứng dậy nhưng người VN mình thì các bà
mẹ vẫn cứ tư tưởng “nâng như nâng trứng hứng như hứng hoa”ngay từ lúc nhỏ, đủ
18 tuổi thì vẫn chưa muốn con cái tự lập mà vẫn chăm lo cho đến khi không còn
chăm được nữa thì thôi. -
Thứ hai: Vai trò không chỉ bao gồm những khuôn mẫu tác phong biểu hiện
ra bên ngoài mà còn bao hàm cả những khuôn mẫu nội dung tinh thần ở bên trong.
VD: Trong cuộc sống, chúng ta chấp nhận 1 bác sĩ không phải chỉ là ở chỗ bác sĩ
đó chẩn đoán, chữa trị giỏi mà còn chờ đợi những cử chỉ ân cần, những sự quan
tâm sâu sắc nhân văn cũng như các giá trị tinh thần khác. -
Thứ ba: Nội dung của bất cứ vai trò XH nào cũng luôn được liên hệ đến
những vai trò XH khác. Khi 1 người nào đó thực hiện vai trò của mình thì
đồng thời họ đã hành động trong sự tương quan với vai trò của người khác.
Nói cách khác, người ta không thể tách rời 1 cách cô lập ra khỏi người khác
mà có thể thực hiện được vai trò của mình.
VD: Thầy cô giáo chỉ có thể hoàn thành tốt vai trò của mình khi hiểu rõ được yêu cầu của sinh viên. -
Thứ tư: Giới hạn của sự co giãn trong mức độ biểu hiện của vai trò. Mức độ
thực hiện vai trò có dự co giãn nhất định song mức độ của sự co giãn chỉ
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 17/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
trách nhiệm với con cái. -
Thứ năm: vai trò và nhân cách.
Theo H.Fischer, trên phương diện Xã hội học, nhân cách XH là toàn bộ những vai
trò của cá nhân, nhân cách XH chính là hệ thống toàn vẹn của những vai trò làm
trung gian trong những nhóm, những đoàn thể, những tổ chức XH mà cá nhân thực
hiện những vai trò của mình.
Trên phương diện cấu trúc phân tích thì tổng số tất cả những vai trò của 1 người
nào đó tạo thành nhân cách XH của họ. Nhân cách XH toàn diện này là 1 cấu trúc
đang diễn biến, đảm trách nhiều nhiệm vụ trong 1 cá nhân. -
Thứ sáu: Một người không chỉ có 1 vai trò mà có nhiều vai trò. Mức độ
nhiều hay ít của vai trò phụ thuộc vào mức độ tham gia nhiều hay ít của 1
người nào đó vào các đoàn thể, tổ chức XH.
VD: Cùng là 1 giáo viên nhưng họ có thể dạy nhiều môn học khác nhau và mỗi
môn học có 1 phương pháp dạy cũng như cách cách làm việc khác nhau. -
Thứ bảy: Nghiên cứu vai trò cũng cần phải phân biệt giữa những vai trò
chung trìu tượng với các vai trò cụ thể.
VD: Vai trò giáo dục là vai trò chung trìu tượng: trong khi đó những biểu hiện cụ
thể của vai trò giáo dục như hiệu trưởng, giáo viên, giám thị, trưởng khoa, sinh viên,…
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 18/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text
- Tùy theo những dấu hiệu phân tích khác nhau mà ta có những vai trò khác nhau.
Trong nghiên cứu phân ra những loại vai trò như sau: a. Vai trò chỉ định
+ Là vai trò “gán “ cho một người nào đó từ bên ngoài mang tính chất “tự động”
mà người đó dù muốn hay không cũng không thể tự mình lựa chọn được.
* Ví dụ: Vai trò của người đàn ông, của người phụ nữ trong gia đình.
+ Ở một sắc thái khác, vai trò chỉ định là những vai trò được tạo thành, bàn bạc,
thỏa thuận, ngã giá của những người khác đối với một người nào đó.
* Ví dụ: quyền quyết định của một người nào đó làm chủ tịch huyện, chủ tịch xã. b. Vai trò lựa chọn
- Là vai trò được hình thành do một người nào đó chủ động, tự mình nắm lấy vai
trò bằng những nỗ lực và quyết định cá nhân của mình.
* Ví dụ: Quyết định lựa chọn nghề nghiệp.
- Lưu ý: sự phân biệt này không phải lúc nào cũng rạch ròi, rõ ràng mà nhiều khi
có sự đan xen lẫn nhau giữa những quyết định cá nhân, sự lựa chọn của cá nhân
với những gợi ý bên ngoài.
* Ví dụ: khi thi đại học, bản thân cũng cần nghe sự tư vấn của những người đi
trước để chọn trường cho phù hợp.
- Theo thang giá trị trong xã hội hiện hành chúng ta lại có những vai trò cao và vai trò thấp. * Ví dụ:
+ Vai trò cao: Vai trò Tổng thống, Bộ trưởng.
+ Vai trò thấp: Vai trò của người lao công, của chị gác cổng.
- Theo dấu hiệu về tính phức tạp của công việc thì có vai trò của nhà điêu khắc, của nhà sáng chế.
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 19/37 07:47, 08/12/2022
Đề cương Cơ cấu xã hội - Tài liệu text trong gia đình.
- Tuy nhiên, có nhiều người đóng nhiều vai trò then chốt ở các đoàn thể khác nhau.
* Ví dụ: vừa làm giám đốc vừa làm chủ tịch của câu lạc bộ.
- Những vai trò chính, then chốt không cố định mà thay đổi theo từng giai đoạn nhất định.
* Ví dụ: khi đang công tác, một người nào đó đóng vai trò then chốt trong việc làm
kinh tế, tạo thu nhập, song khi về hưu, người đó đóng vai trò quản gia (nội trợ). d. Vai trò tổng quát
- Sự phối hợp các vai trò khác nhau trong một con người tạo ra bộ mặt chung - đặc
trưng cho người đó gọi là vai trò tổng quát.
- Nếu sự phối hợp các vị thế của một người tạo ra được vị thế cho người đó thì sự
phối hợp tổng thể các vai trò tạo ra vai trò tổng quát của họ./. 5.
Phân tầng xã hội là gì? Nêu các phương pháp về nhận
diện phân tầng xã hội. • Khái niệm về PTXH: -
TẦNG XÃ HỘI: là tổng thể tập hợp các cá nhân có cùng một hoàn cảnh xã
hội, họ giống nhau hay bằng nhau về địa vị kinh tế (tài sản), địa vị chính trị
(quyền lực), địa vị xã hội (uy tín), về khả năng thăng tiến cũng như giành
được những ân huệ hay vị trí trong xã hội.
TẢI BẢN ĐẦY ĐỦ (.DOCX) (34 trang)
https://text.123docz.net/document/5223031-de-cuong-co-cau-xa-hoi.htm 20/37