Đề cương môn chủ nghĩa xã hội – khoa học  Trường Đại học bách khoa - Đại học đà nẵng

CHƯƠNG 3: Ý NGHĨA CỦA NGHIÊN CỨU ĐỐI VỚI VIỆC PHÁT HUY VAI TRÒ THANH NIÊN
3.1. Thanh niên – lực lượng xung kích trong phát triển KT-XH
3.2. Thực trạng tham gia phát triển KT-XH của thanh niên hiện nay
3.3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu cơ cấu xã hội – giai cấp đối với thanh niên:
• Định hướng nghề nghiệp, nâng cao tri thức
• Hình thành ý thức chính trị – xã hội vững vàng
• Góp phần xây dựng giai cấp công nhân trí thức hóa
3.4. Giải pháp phát huy vai trò thanh niên:
• Giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng
• Chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo
• Tăng cường đào tạo kỹ năng, tay nghề
• Phát huy vai trò tổ chức Đoàn – Hội Phần tiểu luận:
3.1. Thanh niên – lực lượng xung kích trong phát triển KT-XH:s
Chủ tich Hồ Chí Minh từng nói "Đâu cần thanh niên có, việc gì khó thanh niên
làm" (1). Trong tiến trình lịch sử cách mạng Việt Nam, thanh niên luôn giữ vị thế
quan trọng, với số lượng đáng kể trong cơ cấu dân số, được khẳng định là lực
lượng tiên phong, trụ cột trong công cuộc kiến thiết và bảo vệ quốc gia. Họ
là thế hệ trẻ, sung mãn về thể chất, giàu nhiệt huyết, sáng tạo, dễ dàng tiếp nhận
những tư tưởng mới và sẵn sàng đương đầu với thử thách. Trong bối cảnh đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, thanh
niên nổi lên như một đội ngũ xung kích trên nhiều mặt trận, từ phát
triển nền kinh tế tri thức, thực hiện chuyển đổi số, đến bảo vệ môi trường, duy
trì an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Vai trò của thanh niên không
chỉ được thể hiện qua sức trẻ, mà còn ở năng lực tiếp thu những thành tựu khoa
học - công nghệ tiên tiến, cùng tinh thần đổi mới sáng tạo, đóng góp vào sự phát
triển thịnh vượng của đất nước. Họ mang trong mình hoài bão lớn lao, khát vọng
cống hiến, sánh vai với cường quốc năm châu góp phần xây dựng một Việt Nam
hiện đại và ngày càng phát triển giàu mạnh hơn nữa
1 Hồ Chí Minh Toàn tập, Tập 14, trang 276
3.2. Thực trạng tham gia phát triển KT-XH của thanh niên hiện nay:
Ở Việt Nam, với hơn 20 triệu người, thanh niên được xác định là lực lượng nòng
cốt, quyết định vị thế và tầm vóc của đất nước trong kỷ nguyên số . Họ không
chỉ là chủ nhân tương lai mà còn là những người đang trực tiếp kiến tạo hiện tại,
đóng góp vào mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Nội dung sau đây sẽ phân
tích sâu hơn về những đóng góp to lớn cũng như là sự tiên phong của thanh
niên, đồng thời chỉ ra những thách thức mà họ đang phải đối mặt trong việc
tham gia phát triển kinh tế - xã hội.
Tiên phong trong phát triển kinh tế và khởi nghiệp: Thanh niên chính là nguồn
lực sáng tạo và đổi mới quan trọng, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế bền
vững . Họ không ngừng khởi nghiệp, lập nghiệp, phát triển nhiều mô hình sản
xuất, kinh doanh hiệu quả, góp phần tích cực vào tăng trưởng GDP và giải quyết
việc làm cho cộng đồng. Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi số, thanh niên đang
là lực lượng đi đầu trong phát triển kinh tế số, tham gia vào các lĩnh vực mới
như sáng tạo nội dung trên các nền tảng số (video blog, blog), nghệ thuật số,
thiết kế và cung cấp các dịch vụ số . Tinh thần "dám nghĩ, dám làm, dám chịu
trách nhiệm" đã trở thành thương hiệu của thế hệ trẻ Việt Nam . Trong đó ta có
thể liệt kê ra những cái tên tiêu biểu đã xuất hiện trên các bài báo cụ thể như là
Doanh nhân Nghiêm Xuân Huy- Founder Finhay, Nguyễn Thị Ngọc Huyền -
CEO Medlink Asia, Nguyễn Thị Thu Hà - CEO MindX Education,…(2). Ngoài ra
thanh niên Việt Nam còn Xung kích trong các phong trào xã hội. Truyền thống
"đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên" vẫn luôn được phát huy mạnh
mẽ . Thanh niên là lực lượng nòng cốt trong các hoạt động tình nguyện vì cộng
đồng, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, và xây dựng nếp sống
văn minh, lành mạnh. Thế hệ trẻ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giữ
gìn, bảo tồn và quảng bá rộng rãi bản sắc văn hóa dân tộc thông qua nhiều hình
thức sáng tạo trong bối cảnh hội nhập quốc tế . Trí tuệ và tài năng của thanh niên
Việt Nam đang ngày càng được khẳng định trên trường quốc tế. Họ liên tục
giành được các giải thưởng uy tín trong các kỳ thi học thuật, sáng tạo khoa học
kỹ thuật, cũng như lập nên những thành tích xuất sắc trong lĩnh vực thể thao .
Những thành công này không chỉ là niềm tự hào dân tộc mà còn góp phần hình
thành hình ảnh một thế hệ trẻ Việt Nam tự tin, năng động và giàu khát vọng.
Tuy nhiên các sự vật vẫn luôn có hai mặt và sự tham gia của thanh niên vào
phát triển kinh tế - xã hội vẫn không ngoại lệ. Một bộ phận thanh niên chưa có
khả năng để lựa chọn nghề nghiệp một cách rõ ràng, dẫn đến tình trạng thất
nghiệp, thiếu việc làm hoặc làm trái ngành. Đặc biệt vẫn tồn tại một khoảng
cách đáng kể về chất lượng nguồn nhân lực của thanh niên Việt Nam so với các
quốc gia phát triển, đặc biệt ở khả năng sáng tạo, năng suất lao động, kỹ năng
thực hành và trình độ ngoại ngữ . Tình trạng một bộ phận thanh niên chưa có
định hướng nghề nghiệp rõ ràng, dẫn đến thất nghiệp hoặc làm trái ngành, càng
trở nên trầm trọng hơn do khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thực tế của thị
trường lao động. ngoài ra thể chất và sức khỏe của thanh niên Việt Nam vẫn là
một điểm yếu cần được cải thiện. Các số liệu cho thấy chiều cao trung bình và
tuổi thọ của người Việt vẫn thấp hơn so với nhiều nước trong khu vực. Tỷ lệ suy
dinh dưỡng thấp còi vẫn còn cao, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng nguồn nhân
lực . Mặt khác, "Vốn" liên tục được xác định là rào cản chính trên con đường
khởi nghiệp của thanh niên và sinh viên . Các nguồn vốn ưu đãi hiện có thường
bị giới hạn về số tiền (ví dụ chỉ 100 triệu đồng) và yêu cầu tài sản thế chấp -
điều mà đa số thanh niên, đặc biệt là ở vùng sâu, vùng xa, không thể đáp ứng .
Bên cạnh đó, các bạn trẻ còn gặp khó khăn trong kỹ năng viết dự án, xây dựng
hồ sơ vay vốn và kết nối với các quỹ đầu tư(3). Với áp lực kinh tế, đời sống văn
hóa tinh thần thiếu lành mạnh ở một số nơi và mặt trái của kinh tế thị trường
đang tác động không nhỏ đến tư tưởng, đạo đức và lối sống của một bộ phận
thanh niên. Đây là những thách thức đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt từ gia đình,
nhà trường và toàn xã hội nếu không thì thanh niên sẽ có khả năng bị stress và
thẩm chí dẫn đến kết liễu bản thân(4).
3.3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu cơ cấu xã hội – giai cấp đối với thanh niên:
Việc nghiên cứu cơ cấu xã hội - giai cấp không chỉ là một nội dung học thuật mà
còn mang tính thực tiễn sâu sắc, đóng vai trò như một "la bàn" giúp định hướng,
dẫn lối và phát huy được tối đa vai trò của thế hệ trẻ trong tiến trình phát triển
của đất nước. Cụ thể, nghiên cứu này mang lại những ý nghĩa thiết yếu có thể kể
đến như Định hướng nghề nghiệp, nâng cao tri thức một cách chiến lược, Hình
thành ý thức chính trị - xã hội vững vàng và tinh thần công dân tích cực ngoài ra
là còn góp phần kiến tạo và trí thức hóa giai cấp công nhân hiện đại.
Đầu tiên trong việc giúp định hướng nghề nghiệp, nâng cao tri thức một cách
chiến lược. Nghiên cứu cơ cấu xã hội - giai cấp đóng vai trò then chốt, cung cấp
cho thanh niên một "tấm bản đồ" toàn cảnh về sự vận động của xã hội. Khi thấu
hiểu động thái và sự biến đổi của các giai tầng, đặc biệt là sự lớn mạnh không
ngừng của đội ngũ công nhân tri thức, giới trí thức chuyên môn cao và sự xuất
hiện của những thành phần xã hội mới (như các bạn trẻ làm nghề tự do -
freelancer, YouTuber, chuyên gia số...), thanh niên sẽ không còn bị động trong
việc lựa chọn tương lai. Thay vào đó, các bạn có một nền tảng vững chắc để
thực hiện các việc góp phần phát triển tương lai. Trong đó có thể kể đến là hoạch
định lộ trình phát triển cá nhân, Việc lựa chọn ngành học, lĩnh vực nghiên cứu
không còn dựa trên cảm tính hay xu hướng nhất thời, mà được dẫn dắt bởi nhu
cầu phát triển dài hạn của đất nước. Thanh niên có thể chủ động trau dồi những
kiến thức và kỹ năng đáp ứng đòi hỏi ngày càng khắt khe của thị trường lao
động trong kỷ nguyên 4.0, như tư duy phản biện, sáng tạo, kỹ năng số và ngoại
ngữ. Bên cạnh đó là có thể dự báo xu hướng việc làm, Việc nghiên cứu giúp các
bạn nhận diện được những ngành nghề đang lên và những ngành nghề có nguy
cơ mai một, từ đó có sự chuẩn bị tốt nhất cho sự nghiệp của mình. Đây chính là
hành trang thiết yếu không chỉ cho sự thành công của cá nhân mà còn góp phần
vào sự thịnh vượng chung của quốc gia.
Tiếp theo là góp phần hình thành ý thức chính trị - xã hội vững vàng và tinh thần
công dân tích cực. việc hiểu biết về cơ cấu xã hội - giai cấp và đường lối, chính
sách của Đảng giúp thanh niên nhận thức rõ ràng về vị trí, vai trò và trách nhiệm
của mình trong cấu trúc xã hội. Điều này góp phần xây dựng được lập trường tư
tưởng vững vàng, khi hiểu được bản chất của các mối quan hệ xã hội và lợi ích
giai cấp, thanh niên sẽ có khả năng phân tích, đánh giá các vấn đề xã hội một
cách khách quan và khoa học, tránh được những tác động tiêu cực từ các luồng
thông tin thiếu kiểm chứng. Mặt khác từ nhận thức đó, ý thức về quyền và nghĩa
vụ công dân được hình thành một cách tự giác. Thanh niên sẽ chủ động, tích cực
hơn trong các hoạt động xây dựng và bảo vệ đất nước, từ những việc nhỏ như
tham gia các phong trào thiện nguyện, bảo vệ môi trường, đến những đóng góp
lớn lao hơn trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội.
Cuối cùng là góp phần kiến tạo và trí thức hóa giai cấp công nhân hiện đại.
Nghiên cứu chỉ ra xu hướng tất yếu của việc "trí thức hóa" giai cấp công nhân
trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0. Trong sứ mệnh này, thanh
niên với lợi thế tiên phong về tri thức, sự nhạy bén công nghệ và khả năng sáng
tạo chính là lực lượng nòng cốt. Bằng việc tham gia vào lực lượng lao động chất
lượng cao, các bạn trẻ trực tiếp gia nhập và thúc đẩy sự phát triển của các ngành
công nghiệp mũi nhọn, dịch vụ hiện đại, kinh tế số. Ngoài ra còn ứng dụng sáng
tạo khoa học kỹ thuật,Thanh niên không chỉ là người vận hành mà còn là chủ
nhân của những sáng chế, cải tiến kỹ thuật, nâng cao năng suất và giá trị lao động.
Chính họ là những người trực tiếp góp phần nâng cao trình độ, bồi đắp tri thức
cho giai cấp công nhân, biến họ thành một lực lượng lao động có hàm lượng
chất xám cao, đáp ứng yêu cầu của nền sản xuất hiện đại và hội nhập quốc tế.
Như vậy, việc nghiên cứu không chỉ dừng lại ở nhận thức mà còn mở ra cho
thanh niên một sứ mệnh lịch sử: sứ mệnh kiến tạo nên giai cấp công nhân mới -
vừa có tay nghề cao, vừa giàu bản lĩnh chính trị và sáng tạo.
3.4. Giải pháp phát huy vai trò thanh niên:
Dựa trên định hướng từ nghiên cứu cơ cấu xã hội - giai cấp, việc phát huy tối đa
vai trò của thanh niên đòi hỏi một hệ thống giải pháp đồng bộ và toàn diện và cụ
thể ta cần phát huy Giáo dục Lý tưởng và Đạo đức Cách mạng, nâng cao Chính
sách Hỗ trợ Khởi nghiệp và Đổi mới Sáng tạo, Tăng cường Đào tạo Kỹ năng và
Tay nghề, đặc biệt là cần phát huy được vai trò tổ chức Đoàn - Hội
Đầu tiên về phát huy giáo dục Lý tưởng và Đạo đức Cách mạng, Việc xây dựng
một thế hệ thanh niên có phẩm chất chính trị vững vàng là nền tảng cho mọi sự
phát triển. ta cần tăng cường giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, lý tưởng cách mạng giúp thanh niên xác định rõ mục tiêu phấn đấu, sống
có hoài bão và trách nhiệm . Cần nuôi dưỡng lòng yêu nước, tự hào dân tộc,
khát vọng cống hiến và tinh thần trách nhiệm với cộng đồng. Bên cạnh đó là xây
dựng môi trường giáo dục toàn diện Tạo dựng môi trường lành mạnh để thanh
niên phát triển hài hòa cả về trí tuệ, thể chất, đạo đức và thẩm mỹ . Khuyến
khích và tạo điều kiện cho thanh niên tham gia các hoạt động tình nguyện, các
phong trào như "Tôi yêu Hà Nội" để lan tỏa lối sống đẹp, văn minh. Ngoài ra ta
cần đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng, Tổ chức Đoàn cần phát huy vai trò của
các Câu lạc bộ Lý luận trẻ, định hướng cho thanh niên tích cực đấu tranh, phản
bác các quan điểm sai trái trên không gian mạng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng .(5)(6)(7)
Kế tiếp là nâng cao chính sách Hỗ trợ Khởi nghiệp và Đổi mới Sáng tạo, để biến
ý tưởng thành hiện thực, thanh niên cần một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện từ
pháp lý, tài chính đến kiến thức. Và Nhà nước ta đã có chính sách cho vay vốn
ưu đãi đối với thanh niên khởi sự doanh nghiệp, với mức tối đa lên đến 02 tỷ
đồng/dự án thông qua Ngân hàng Chính sách Xã hội (8). Trên thực tế, các gói vay
ưu đãi với lãi suất thấp (0,66%/tháng) đã giúp hàng trăm bạn trẻ tại các địa
phương như Bắc Giang xây dựng các mô hình kinh tế hiệu quả (9). Bên cạnh vốn,
việc cung cấp kiến thức về pháp luật, quản trị doanh nghiệp, đào tạo kỹ năng
khởi nghiệp là hết sức quan trọng . Cần thúc đẩy các hoạt động kết nối, tạo
mạng lưới giữa các doanh nhân trẻ, các startup với các chuyên gia và nhà đầu tư.
Đặc biệt hơn là khuyến khích thanh niên dám nghĩ, dám làm, dám chấp nhận rủi
ro thông qua các phong trào như "Mỗi thanh niên một ý tưởng, sáng kiến" (7).
Tạo điều kiện để họ tiên phong trong lĩnh vực khoa học công nghệ, chuyển đổi
số - những động lực then chốt của nền kinh tế .
Tiếp theo là Tăng cường Đào tạo Kỹ năng và Tay nghề. Việc nâng cao chất
lượng nguồn nhân lực trẻ là yêu cầu cấp thiết để Việt Nam cạnh tranh trong kỷ
nguyên số và để có thể làm được ta cần đổi mới giáo dục gắn với thực tiễn. Cần
có sự gắn kết chặt chẽ giữa nhà trường, doanh nghiệp và thị trường lao động để
đào tạo đáp ứng nhu cầu thực tế . Chú trọng đào tạo kỹ năng mềm, kỹ năng nghề
nghiệp, ngoại ngữ và công nghệ thông tin (10). bên cạnh đó là nâng cao năng lực
số, Chủ động trang bị cho thanh niên các kỹ năng số thiết yếu, tạo nguồn nhân
lực trẻ chất lượng cao cho quá trình chuyển đổi số quốc gia . Các cấp Đoàn có
thể tổ chức những đội tình nguyện "chuyển đổi số cộng đồng" để vừa rèn luyện
kỹ năng, vừa hỗ trợ người dân (11). Ngoài ra cần cải thiện thể chất và sức khỏe,
đầu tư cho giáo dục thể chất, dinh dưỡng để nâng cao tầm vóc và sức bền cho
thế hệ trẻ, đáp ứng yêu cầu của lao động chất lượng cao và bảo vệ Tổ quốc .
Đặc biệt và quan trọng không kém là phát huy vai trò Tổ chức Đoàn - Hội. Tổ
chức Đoàn, Hội đóng vai trò là cầu nối quan trọng, tập hợp và phát huy sức
mạnh của thanh niên, cụ thể là ta cần Đổi mới phương thức hoạt động, Các tổ
chức Đoàn, Hội cần đổi mới nội dung, hình thức để trở thành người bạn đồng
hành tin cậy của thanh niên . Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số trong công tác
tuyên truyền, quản lý và tổ chức hoạt động để nâng cao hiệu quả và thu hút giới
trẻ. Ngoài ra là ta cần chủ động tập hợp các nhóm thanh niên đặc thù như thanh
niên dân tộc thiểu số, thanh niên có đạo, doanh nhân trẻ... thông qua các chính
8 https://thuvienphapluat.vn/lao-dong-tien-luong/thanh-nien-khoi-su-doanh-nghiep-duoc-nha-nuoc-ho-tro-
cho-vay-von-2-ty-dongdu-an-dung-khong-32141.html
9 https://vbsp.org.vn/von-tin-dung-chinh-sach-ho-tro-thanh-nien-khoi-nghiep.html
10 https://doanthanhnien.vn/tin-tuc/xay-dung-doan/tuong-lai-cho-the-he-vuon-minh
11 https://www.quanlynhanuoc.vn/2024/10/29/phat-huy-vai-tro-cua-thanh-nien-trong-chuyen-doi-so-cong-tac- doan-hien-nay/
sách và chương trình hành động cụ thể. Đoàn Thanh niên cần chủ động tham
mưu, đề xuất các chủ trương, chính sách liên quan đến thanh niên. Đồng thời,
phát huy vai trò phản biện xã hội, đại diện cho tiếng nói, quyền và lợi ích hợp
pháp của thanh niên . và đặc biệt là cần nâng cao công tác quy hoạch, bồi dưỡng
cán bộ và phát triển Đảng, Tổ chức Đoàn cần chủ động trong công tác quy
hoạch, đào tạo cán bộ và giới thiệu những đoàn viên ưu tú cho Đảng xem xét kết
nạp, góp phần bổ sung nguồn sinh lực mới cho Đảng .