Đề Cương Môn Kinh tế chính trị | Trường Đại học Luật Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61622044 Link:
[KTCTML] Nhóm 8 - SCRIPT FULL
CHƯƠNG 6: HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
1. Khái niệm hội nhập kinh tế quốc tế (tr 260) 2. Tính tất yếu khách quan của hội nhập kinh tế quốc tế
→ Với 2 lý do trong giáo trình, Việt Nam hội nhập kinh tế là tất yếu:
- Trước 1986, Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề của mô hình kinh tế bao cấp, lạc hậu,
phụ thuộc vào viện trợ từ các nước xã hội chủ nghĩa. Để thoát khỏi tình trạng khủng
hoảng và phát triển, Việt Nam buộc phải mở cửa và tham gia vào nền kinh tế thị trường,
lấy hội nhập quốc tế làm đòn bẩy cải cách, tiếp thu những thành tựu trên thế giới để tạo
điều kiện phát triển kinh tế trong nước.
- Từ cuối thế kỷ 20, toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, các quốc gia tăng cường thương mại
và hợp tác quốc tế. Các nước lân cận như Thái Lan, Malaysia, và Indonesia đã tham gia
sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Nếu không hội nhập, Việt Nam sẽ đứng ngoài
dòng chảy phát triển, tụt hậu so với các nước khác trong khu vực, mất đi các cơ hội phát
triển kinh tế và công nghệ, giảm khả năng chống chịu trước biến động toàn cầu, khiến
Việt Nam dễ bị phụ thuộc vào một số ít đối tác kinh tế và mất đi lợi thế cạnh tranh trên trường quốc tế.
2. Nội dung hội nhập kinh tế quốc tế (tr 263) 3. Quan điểm của Đảng, Nhà nước (chỉ chiếu trên slide)
Hội nhập quốc tế là một chủ trương nhất quán, là định hướng chiến lược lớn của Đảng
ta nhằm thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Quan
điểm nhất quán của Đảng (8 điều) là: Chủ động và tích cực hội nhập quốc tế trên cơ sở giữ
vững đường lối độc lập tự chủ, vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì hòa bình, hợp tác và phát triển,
thực hiện chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế.
4. Tác động của hội nhập kinh tế quốc tế đến quá trình phát triển của Việt Nam
4.1. Tác động tích cực của hội nhập
Thứ nhất, việc hội nhập kinh tế tạo điều kiện mở rộng thị trường, tiếp thu khoa học -
công nghệ, vốn, chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nước.
Ví dụ: Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đã giúp tăng mạnh xuất khẩu
nông sản và thủy sản. Sản phẩm như gạo ST25 hay cà phê Việt Nam không chỉ được hưởng ưu
đãi thuế quan và các rào cản thương mại mà còn khẳng định thương hiệu trên thị trường châu
Âu – một thị trường vốn rất khắt khe về chất lượng. Ngoài ra, quá trình hội nhập đã tạo sức ép
cạnh tranh buộc các doanh nghiệp trong nước phải tự đổi mới và nâng cao năng lực. Nhờ vậy,
những doanh nghiệp như Viettel, VinFast đã vươn tầm quốc tế, khẳng định vị thế của mình
trong nhiều lĩnh vực. Hội nhập cũng giúp người tiêu dùng Việt Nam tiếp cận với đa dạng sản
phẩm và dịch vụ từ khắp nơi trên thế giới từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống. lOMoAR cPSD| 61622044
Thứ hai, Hội nhập kinh tế quốc tế giúp nâng cao trình độ của nguồn nhân lực và tiềm
lực khoa học - công nghệ quốc gia.
VD: Các tập đoàn lớn như Samsung, LG, Intel đã chuyển giao công nghệ cao (sản xuất linh
kiện điện tử, lắp ráp điện thoại di động, máy tính bảng), góp phần đưa Việt Nam trở thành một
trung tâm sản xuất linh kiện điện tử hàng đầu trong khu vực. Ví dụ, sự có mặt của Intel tại Việt
Nam đã phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Công ty không chỉ đầu tư vào công nghệ mà
còn tổ chức các khóa đào tạo cho kỹ sư Việt Nam, giúp nâng cao trình độ chuyên môn và tạo
ra nguồn nhân lực chất lượng cao. Những chuyển giao công nghệ này không chỉ giúp Việt Nam
tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa, thu hút thêm nhiều doanh
nghiệp công nghệ khác đầu tư vào nước ta.
Thứ ba, hội nhập kinh tế quốc tế tạo điều kiện để thúc đẩy hội nhập của các lĩnh vực
văn hóa, chính trị, củng cố an ninh - quốc phòng
Đặc biệt trong lĩnh vực ẩm thực và giải trí, khi các thương hiệu và văn hóa ẩm thực từ nhiều
quốc gia đã làm phong phú nền ẩm thực địa phương. Đồng thời, các nền tảng truyền thông toàn
cầu như Netflix, YouTube, và Spotify giúp người Việt dễ dàng tiếp cận với văn hóa quốc tế, từ
đó thúc đẩy sáng tạo trong nghệ thuật, âm nhạc và thời trang.
Về chính trị - xã hội, bằng việc tham gia vào các hiệp định thương mại và tổ chức kinh tế quốc
tế, các nước không chỉ mở rộng quan hệ thương mại mà còn tạo điều kiện để cải cách toàn diện,
xây dựng nhà nước pháp quyền và xã hội dân chủ. Về an ninh, Hội nhập cũng góp phần giúp
các nước tìm kiếm vị thế phù hợp trên trường quốc tế, nâng cao uy tín và vai trò trong cộng
đồng quốc tế. Đồng thời, việc hợp tác trong các vấn đề toàn cầu như môi trường, biến đổi khí
hậu cũng được thúc đẩy, góp phần đảm bảo an ninh và ổn định khu vực và thế giới.
4.2. Tác động tiêu cực của hội nhập
Thứ nhất, Các doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với những đối thủ mạnh từ nước
ngoài khi mà họ có công nghệ sản xuất tiên tiến hơn. Nhiều doanh nghiệp trong nước không đủ
khả năng cạnh tranh đã buộc phải đóng cửa, gây ra thiệt hại về kinh tế và xã hội.
Hội nhập còn làm gia tăng sự phụ thuộc vào thị trường bên ngoài, khiến nền kinh tế dễ bị tổn
thương trước những biến động khôn lường về chính trị, kinh tế và thị trường quốc tế. Khoảng
74% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam hiện nay đến từ khu vực doanh nghiệp FDI như
Samsung và Intel. Sự phụ thuộc này khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước biến động của
các thị trường lớn như Mỹ và EU. Chẳng hạn, trong đại dịch COVID-19, nhu cầu từ các thị
trường xuất khẩu lớn suy giảm, buộc nhiều công ty FDI cắt giảm quy mô sản xuất, gây ảnh
hưởng lớn đến nền kinh tế trong nước.
Thứ hai, hội nhập kinh tế quốc tế đặt ra những thách thức về môi trường và xã hội cho
các nước đang phát triển lOMoAR cPSD| 61622044
Một thách thức khác là các dự án FDI tập trung vào những ngành sử dụng nhiều tài nguyên và
lao động giá rẻ nhưng giá trị gia tăng thấp có thể gây ra tác hại nghiêm trọng cho môi trường.
Cụ thể như ngành nông nghiệp Việt Nam, mặc dù có tiềm năng lớn, nhưng đang phải đối mặt
với sự chuyển dịch sang các sản phẩm nông sản có giá trị gia tăng thấp như lúa gạo và cà phê.
Việc tập trung vào sản xuất hàng hóa này đã dẫn đến việc sử dụng quá mức tài nguyên nước và
đất, gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường và suy thoái đất, khiến nguy cơ Việt Nam trở thành
bãi thải công nghệ và công nghiệp cũ. Khi tham gia vào các hiệp định thương mại tự do (FTA),
áp lực cạnh tranh từ hàng hóa nhập khẩu giá rẻ đã khiến nhiều nông dân gặp khó khăn trong
việc duy trì sản xuất bền vững.
Thứ ba, hội nhập kinh tế quốc tế đặt ra những thách thức về văn hoá, an ninh và ổn định.
Một trong những biểu hiện rõ nhất của việc xâm lăng văn hóa là sự gia tăng mạnh mẽ của các
chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh và các loại hình ẩm thực phương Tây, như McDonald, KFC, và
Starbucks. Những thương hiệu này không chỉ cung cấp sản phẩm mà còn mang theo lối sống
tiêu dùng mới, làm cho giới trẻ dễ dàng từ bỏ thói quen ẩm thực truyền thống. Điều này dẫn
đến tình trạng giảm sút sự quan tâm đến ẩm thực Việt Nam, vốn có giá trị văn hóa và dinh dưỡng cao.
Việc ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EUVFTA giúp Việt Nam mở rộng thị
trường xuất khẩu, nhưng cũng làm gia tăng sự phụ thuộc vào các nền kinh tế lớn, có thể dẫn
đến việc các quyết định chính sách của Việt Nam bị ảnh hưởng bởi áp lực từ các đối tác thương
mại lớn. Chẳng hạn như trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa các cường quốc như Mỹ -
Trung, Việt Nam có thể bị cuốn vào cuộc chiến tranh thương mại này, ảnh hưởng đến chính
sách kinh tế và an ninh quốc gia.
5.1. Cơ hội và thách thức
Hội nhập KTQT là một chủ đề kinh tế có tác động đến toàn bộ tiến trình phát triển KT-XH của
nước ta. Với tất cả những tác động đa chiều của hội nhập KTQT, Việt Nam đang đứng trước
những thời cơ vô cùng to lớn nhờ xu hướng toàn cầu hóa và tự do hóa thương mại cũng như
xu hướng chuyển dịch chuỗi cung ứng toàn cầu và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, cùng
với đó là những lợi thế như tình hình an ninh chính trị ổn định, vị trí chiến lược quan trọng,
nguồn nhân lực dồi dào và các chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư. Tuy nhiên,
đối mặt với những thách thức từ sự biến động chính trị và kinh tế khó lường trên thế giới
cùng với những hạn chế trong thể chế và năng lực cạnh tranh, Việt Nam cần chọn cho mình
phương hướng hội nhập phù hợp để nắm bắt thời cơ và phát triển.
5.2. Phương hướng (tr 268) lOMoAR cPSD| 61622044
6. Liên hệ sinh viên
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, sinh viên - thế hệ trẻ của quốc gia - không chỉ
là những người thụ hưởng những lợi ích của toàn cầu hóa mà còn là những nhân tố quan trọng
trong việc thúc đẩy tiến trình này. Hiện tại, ở vị trí của một sinh viên, nhận thức về vai trò của
mình trong quá trình hội nhập quốc tế có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Bên cạnh đó, cách sinh
viên suy nghĩ và hành động sẽ tác động lớn đến khả năng hội nhập cũng như năng lực cạnh
tranh của quốc gia trên thị trường quốc tế.
Đầu tiên, sinh viên phải có Ý thức và nhận thức về hội nhập kinh tế quốc tế. Sinh viên
cần nhận thấy bản thân không chỉ là người học mà còn là một phần của lực lượng lao động
tương lai, đồng thời là “đại sứ” trong việc giao lưu, hợp tác văn hóa và kinh tế với các nước
khác. Nhận thức về sự cần thiết của hội nhập giúp hiểu rõ hơn về xu hướng phát triển của xã
hội và yêu cầu mới trong năng lực của mình.. Sinh viên Ngoại giao thường xuyên được cập
nhật về các vấn đề quốc tế mang tính thời sự, cùng với những ngành học “đặc thù” mang tính
hội nhập và được đào tạo và rèn luyện trong môi trường có tính cởi mở cao giúp nhận thức của
sv về vai trò của bản thân trong HNKTQT cũng được thấm nhuần hơn
Thứ hai, về Trách nhiệm và thái độ cần có của sinh viên trong hội nhập quốc tế. Với
sự năng động và sáng tạo của người trẻ, chúng ta cần có thái độ chủ động tìm hiểu, cập nhật
những kiến thức và kỹ năng mới trong môi trường toàn cầu. Trách nhiệm không chỉ dừng lại ở
việc phải nhanh chóng trang bị cho mình năng lực hội nhập, như bản lĩnh, kiến thức, trình độ
ngoại ngữ, tin học, kỹ năng, tác phong công nghiệp, hiểu biết văn hóa dân tộc, đất nước mình
mà còn là việc rèn luyện và tích lũy kinh nghiệm thực tế để sẵn sàng cho một môi trường làm
việc đa quốc gia. Ở DAV, qua các môn học và các hoạt động, sinh viên được trang bị đầy đủ
kiến thức và kỹ năng để có thể đi tiên phong trong việc đón đầu và thích nghi với những xu thế mới
Tiếp đó, sinh viên phải có Hành động thiết thực để hội nhập kinh tế quốc tế hiệu quả.
Để thực sự hội nhập, sinh viên cần tích cực tham gia các hoạt động học thuật và ngoại khóa
nhằm mở rộng kiến thức và kỹ năng của mình. Tham gia các hội thảo, khóa học quốc tế, và các
dự án nghiên cứu không chỉ giúp làm quen với các kiến thức tiên tiến mà còn giúp rèn luyện
khả năng giao tiếp và làm việc nhóm. Sinh viên Ngoại giao với nhiều ý tưởng sáng tạo, Tư duy
phản biện và phân tích nhạy bén, cùng với lợi thế về ngoại ngữ có thể tìm kiếm cơ hội thực tập
hoặc công việc bán thời gian liên quan đến ngoại ngữ, hoặc tham gia các chương trình trao đổi
sinh viên quốc tế để nâng cao kỹ năng sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế, thường
xuyên tham gia các dự án nghiên cứu khoa học về các vấn đề kinh tế quốc tế.
Ngoài ra, sinh viên cần Tăng cường quan hệ xã hội và hợp tác quốc tế. Một yếu tố
quan trọng không thể thiếu là xây dựng và duy trì các mối quan hệ xã hội. Giao lưu, hợp tác
với các bạn trẻ đến từ nhiều quốc gia khác giúp mở rộng tư duy và học hỏi thêm về văn hóa và
kinh nghiệm của họ. Các tổ chức, câu lạc bộ sinh viên quốc tế tại các trường đại học là nơi lý
tưởng để gặp gỡ và trao đổi. Sinh viên Ngoại giao với kiến thức chuyên sâu về quan hệ quốc tế
và ngoại giao, nhờ vào môi trường học tập năng động, các hoạt động ngoại khóa phong phú và
chương trình đào tạo mang tính quốc tế. việc tích cực tham gia vào các câu lạc bộ, hội thảo lOMoAR cPSD| 61622044
quốc tế hoặc các cuộc thi mô phỏng hội nghị như MUN (Model United Nations) cũng giúp rèn
luyện kỹ năng ngoại giao thực tế.
Cuối cùng, sinh viên phải luôn biết Tận dụng thế mạnh của tuổi trẻ - năng động và
sáng tạo. Cuối cùng, với ưu điểm của người trẻ là sự năng động và sáng tạo, sinh viên cần khai
thác tối đa những thế mạnh này để thích nghi và bứt phá. Sinh viên có lợi thế lớn trong việc
cập nhật nhanh các xu hướng mới, sẵn sàng học hỏi và không ngại thay đổi. Trong bối cảnh hội
nhập kinh tế quốc tế, mỗi sinh viên đều có vai trò quan trọng không chỉ là người học mà còn là
người tiên phong trong đổi mới và sáng tạo.Với những kiến thức và kỹ năng đã được trang bị,
cùng với sự nhiệt huyết của tuổi trẻ, sinh viên HV ngoại giao sẽ góp phần không nhỏ vào sự
phát triển của đất nước.