Đề cương ôn tập học phần Luật hành chính của trường đại học Luật Hà Nội
Đề cương ôn tập học phần Luật hành chính của trường đại học Luật Hà Nội giúp sinh viên củng cố, ôn tập kiến thức và đạt kết quả cao trong bài thi kết thúc học phần. Mời bạn đón đón xem!
Preview text:
lOMoARc PSD|17327243 NỘI DUNG I.
Tổng quan về thuế TTĐB 1. Khái niệm
Lịch sử phát triển xã hội loài người đã chứng minh thuế ra đời là cần thiết
khách quan gắn liền với sự ra đời, tồn tại và phát triển của Nhà nước. Khi xã hội
loài người được hình thành cần có một tổ chức lãnh đạo được lập ra và hoạt động
nhằm đem đến lợi ích cho tất cả mọi người. Điều này đặt ra phải có một quỹ chung
để thực hiện và cho cho các công việc cần thiết thuế được hình thành. Hiện nay,
thuế đã trở thành một công cụ không thể thiếu dù ở bất cứ xã hội nào.
Nhà nước đặt ra chế độ thuế khóa do dân cư đóng góp để có tiền chi tiêu cho sự
tồn tại và hoạt động của mình.
Thuế TTĐB (hay còn được gọi tắt là thuế ttđb) là loại thuế gián thu đánh vào một
số loại hàng hóa, dịch vụ có tính chất xa xỉ nhằm cân bằng, điều tiết mức độ sản
xuất và tiêu dùng trên thị trường. Thuế TTĐB không chỉ điều tiết lượng sản xuất
hàng hóa mà còn điều tiết mạnh mẽ đến thu nhập của người tiêu dùng. Từ đó góp
phần nâng cao Ngân sách Nhà nước, tăng cường hoạt động quản lý sản xuất hàng
hóa, dịch vụ chịu thuế.
Thuế TTĐB là nguồn thu quan trọng của thuế tiêu dùng, tạo ra một tiềm
năng rất lớn về nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Thuế TTĐB còn được coi là
công cụ quan trọng thực hiện mục đích hướng dẫn sản xuất và tiêu dùng hàng hóa,
dịch vụ được coi là đặc biệt. Trong việc thực hiện mục tiêu này, tư tưởng chung là
hạn chế những hàng hóa, dịch vụ mà việc sản xuất, tiêu dùng không có lợi cho nền
kinh tế quốc dân xét trên phương diện kinh tế, chính trị, xã hội. Mặt khác, thuế 1 lOMoARc PSD|17327243
TTĐB góp phần quan trọng trong việc tái phân phối thu nhập của người có thu
nhập cao, đảm bảo công bằng xã hội.
2. Đặc điểm của thuế TTĐB
- Thuế TTĐB được thu một lần vào khâu sản xuất, nhập khẩu hàng hóa, hoặc kinh doanh dịch vụ
Đây là loại thuế tiêu dùng một giai đoạn nên không gây nên sự trùng lặp qua
các khâu của quá trình luân chuyển hàng hóa. Vì vậy, có tác dụng giảm thiểu chi
phí hành thu song đòi hỏi chế độ kiểm tra, giám sát thật chặt chẽ nhằm đảm bảo
hạn chế tới mức tối đa sự thất thu thuế TTĐB thông qua việc gian lận về số lượng
hàng hóa sản xuất và tiêu thụ
- Thuế TTĐB thường có mức động viên cao thông qua thuế suất cao
Thuế TTĐB có thể được xác định trên cơ sở giá trị hoặc trên cơ sở đơn vị đo
lường khác và thường được thu với mức thuế suất cao hơn so với thuế tiêu dùng
thông thường. Đặc điểm này thể hiện quan điểm điều tiết của Nhà nước thông qua thuế TTĐB
Xét ở khía cạnh quản lý, việc sản xuất và cung cấp các loại hàng hóa, dịch
vụ được coi là đặc biệt không chỉ liên quan đến các vấn đề kinh tế, phân bổ nguồn
lực mà còn liên quan đến các vấn đề cần thiết phải sử dụng mức thuế cao thông
qua thuế TTĐB để hướng dẫn sản xuất và tiêu dùng hợp lý
Xét ở khía cạnh phân phối thu nhập, đối tượng tiêu dùng phần lớn các hàng
hóa, dịch vụ đặc biệt này là những người có thu nhập cao. Vì vậy, thuế TTĐB cần
xây dựng mức động viên cao nhằm điều tiết thu nhập của những người có thu nhập
cap, đảm bảo công bằng xã hội 2 lOMoARc PSD|17327243
- Danh mục hàng hóa dịch vụ chịu thuế TTĐB không nhiều và thay đổi tùy
thuộc vào điều kiện phát triểm kinh tế - xã hội và mức sống của dân cư.
Việc thu thuế TTĐB tương đối hẹp cho nên có thể ảnh hưởng trực tiếp đến
quyết định tiêu dùng và phân phối nguồn thu nhập. Do đó, thuế TTĐB là công cụ
rất có hiệu quả của các mục tiêu chính sách khác ngoài mục tiêu nguồn lực.
- Là thuế gián thu, mang tính chất đánh vào thu nhập của người tiêu dùng và
chịu thuế một cách gián tiếp thông qua giá cả trên thị trường.
- Bổ sung cho thuế tiêu dùng nhằm giảm tính chất lũy thoái của chúng
3. Đối tượng chịu thuế
Những đối tượng chịu thuế TTĐB được quy định tại Điều 2 Luật Thuế TTĐB
2008 sửa đổi 2014 và Khoản 2 Nghị định 108/2015/NĐ-CP như sau:
- Hàng hóa bao gồm:
+ Thuốc lá điếu, xì gà và chế phẩm khác từ cây thuốc lá dùng để hút, hít, nhai, ngửi, ngậm + Rượu + Bia
+ Xe ồ tô dưối 24 chỗ ngồi, kể cả xe ô tô vừa chỏ người, vừa chỏ hàng loại
có từ hai hàng ghế trỏ lên, có thiết kế vách ngăn cô' định giữa khoang chỏ
người và khoang chỏ hàng
+ Xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh có dung tích xy lanh trên 125cm3; + Tàu bay, du thuyền 3 lOMoARc PSD|17327243
+ Xăng các loại, náp ta, chế phẩm tái hợp và các chế phẩm khác để pha chê xăng
+ Điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống + Bài lá
+ Vàng mã, hàng mã không bao gồm dụng cụ dạy học, đồ chơi dành cho trẻ em.
Hàng hóa chịu thuế TTĐB phải là các sản phẩm hàng hóa hoàn chỉnh,
không bao gồm bộ linh kiện để lắp ráp các hàng hóa này.
- Dịch vụ chịu thuế bao gồm: + Kinh doanh vũ trường + Kinh doanh mát xa, karaoke
+ Kinh doanh casino, kinh doanh các trò chơi trúng thưởng và các loại máy tương tự khác
+ Hoạt động kinh doanh đặt cược theo quy định của pháp luật
+ Hoạt động kinh doanh dịch vụ sân golf bao gồm cả dịch vụ cung cấp thẻ chơi golf, thẻ hôi viên
+ Hoạt động kinh doanh xổ số
4. Người nộp thuế
Theo quy định thuộc Luật TTĐB 2008 sửa đổi vào năm 2014, pháp luật quy
định về người nộp thuế TTĐB bao gồm: 4 lOMoARc PSD|17327243
- Cá nhân, tổ chức có hoạt động sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh các loại
hàng hóa và dịch vụ chịu thuế.
- Trong trường hợp, cá nhân, tổ chức có hoạt động kinh doanh đối với cơ sở
sản xuất hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu nhưng không xuất khẩu mà thực hiện
tiêu dùng trong nước thì người chịu thuế TTĐB là cơ sở sản xuất hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu.
5. Căn cứ và phương pháp tính thuế
a) Căn cứ tính thuế TTĐB là: giá tính thuế của hàng hóa, dịch vụ chịu thuế và
thuế suất. Số thuế TTĐB phải nộp bằng giá tính thuế TTĐB nhân với thuế suất
TTĐB. (Điều 5, Luật Thuế TTĐB 2008, sửa đổi bổ sung năm 2014)
b) Phương pháp tính thuế:
- Công thức tính thuế TTĐB
Theo Điều 5 Luật Thuế TTĐB, căn cứ tính thuế TTĐB là giá tính thuế của hàng
hóa, dịch vụ chịu thuế và thuế suất. Số thuế TTĐB phải nộp được tính bằng công thức sau:
Số thuế TTĐB = Giá tính thuế TTĐB x thuế suất thuế TTĐB + Giá tính thuế TTĐB
Căn cứ Điều 6 Luật Thuế TTĐB 2008 (sửa đổi 2014), giá tính thuế TTĐB đối với
hàng hóa, dịch vụ là giá bán ra, giá cung ứng dịch vụ nhưng chưa bao gồm các
loại thuế TTĐB, thuế bảo vệ môi trường và thuế giá trị gia tăng, cụ thể được quy định như sau: 5 lOMoARc PSD|17327243
• Đối với hàng hóa sản xuất trong nước, hàng hóa nhập khẩu: là giá do cơ
sở sản xuất, cơ sở nhập khẩu bán ra.
Trường hợp giá bán của cơ sở sản xuất, cơ sở nhập khẩu bán ra không theo
giá giao dịch thông thường trên thị trường thì cơ quan thuế thực hiện ấn định thuế
theo quy định của Luật quản lý thuế. Giá tính thuế TTĐB được xác định như sau:
Giá tính thuế TTĐB = (Giá bán chưa có thuế GTGT - Thuế BVMT (nếu có))/(1+
Thuế suất thuế TTĐB)
Trong đó, giá bán chưa có thuế GTGT được xác định theo quy định của pháp
luật về thuế GTGT. Một số lưu ý về giá tính thuế TTĐB đối với hàng hóa sản xuất
trong nước được quy định tại Khoản 1 Điều 2 Nghị định 100/2016/NĐ-CP
• Đối với hàng hóa nhập khẩu tại khâu nhập khẩu: là giá tính thuế nhập
khẩu cộng với thuế nhập khẩu.
Trường hợp hàng hóa nhập khẩu được miễn, giảm thuế nhập khẩu thì giá
tính thuế không bao gồm số thuế nhập khẩu được miễn, giảm.Hàng hoá chịu thuế
TTĐB nhâp khẩu được khấu trừ số thuế TTĐB đã nộ
p ở khâu nhậ p khẩu khi
xác ̣ định số thuế TTĐB phải nôp bán ra.̣
• Đối với hàng hóa gia công: là giá tính thuế của hàng hóa bán ra của cơ sở
giao gia công hoặc giá bán của sản phẩm cùng loại hoặc tương đương tại
cùng thời điểm bán hàng;
• Đối với hàng hóa bán theo phương thức trả góp, trả chậm: là giá bán theo
phương thức bán trả tiền một lần của hàng hóa đó không bao gồm khoản lãi
trả góp, lãi trả chậm; 6 lOMoARc PSD|17327243
• Đối với dịch vụ: là giá cung ứng dịch vụ của cơ sở kinh doanh.
Giá cung ứng dịch vụ đối với một số trường hợp được quy định như sau:
+ Đối với kinh doanh gôn là giá bán thẻ hội viên, giá bán vé chơi gôn bao gồm cả
tiền phí chơi gôn và tiền ký quỹ (nếu có);
+ Đối với kinh doanh ca-si-nô, trò chơi điện tử có thưởng, kinh doanh đặt cược là
doanh thu từ hoạt động này trừ số tiền đã trả thưởng cho khách;
+ Đối với kinh doanh vũ trường, mát-xa, ka-ra-ô-kê là doanh thu của các hoạt động
kinh doanh trong vũ trường, cơ sở kinh doanh mát-xa, ka-ra-ô-kê;
• Đối với hàng hóa, dịch vụ dùng để trao đổi hoặc tiêu dùng nội bộ, biếu,
tặng cho: là giá tính thuế TTĐB của hàng hóa, dịch vụ cùng loại hoặc tương
đương tại thời điểm phát sinh các hoạt động này.
Giá tính thuế TTĐB đối với hàng hóa, dịch vụ quy định nêu trên bao gồm cả
khoản thu thêm, được thu (nếu có) mà cơ sở kinh doanh được hưởng.
II. Tác động của Thuế TTĐB trong điều tiết tiêu dùng
Thuế TTĐB có vai trò quan trọng là công cụ quan trọng được sử dụng nhằm
ổn định và tăng cường nguồn thu cho ngân sách nhà nước. Ngoài ra thuế TTĐB
còn có vai trò lớn trong điều tiết tiêu dùng bằng cách đánh vào những hàng hóa,
dịch vụ xa xỉ, gây hại cho sức khỏe con người và gây ô nhiễm môi trường với mức
thuế suất cao. Nhằm thực hiện chức năng quản lí xã hội của nhà nước và hướng
người tiêu dùng trở thành những người tiêu dùng thông minh, lành mạnh, góp phần
xây dựng xã hội phát triển, văn minh. 7 lOMoARc PSD|17327243
Thứ nhất thuế TTĐB giúp thúc đẩy việc tiêu dùng sản phẩm hàng hoá,
dịch vụ cùng loại sản xuất trong nước.
Hiện nay Việt Nam đang trong quá trình mở cửa và hội nhập kinh tế quốc
tế. Bên cạnh đó, Việt Nam còn là một thị trường rất có tiềm năng. Do vậy rất nhiều
doanh nghiệp của các nước trên thế giới đã chọn Việt Nam là nơi kinh doanh buôn
bán hàng hóa của mình. Những hàng hóa này rất phong phú và đa với những mẫu
mã đẹp mắt thu hút người tiêu dùng. Đặc biệt giá cả của những mặt hàng này lại
rất có tính cạnh tranh. Bởi những doanh nghiệp này có tiềm lực về kinh tế, quy mô
sản xuất lớn, nhập được nguồn nguyên liệu giá rẻ…nên họ có thể sản xuất hàng
hóa với một số lượng lớn và giá thành thường rẻ hơn so với giá của hàng hóa cùng
loại sản xuất ở trong nước. Hàng hóa nước ngoài với những ưu thế trên đã được
người tiêu dùng trong nước ưu tiên lựa chọn hơn là hàng hóa trong nước. Dẫn đến
hàng hóa trong nước không thể cạnh tranh lại được và phải thu nhỏ quy mô sản
xuất gây hưu hại đến nền sản xuất trong nước. Sự xuất hiện của thuế TTĐB thu
vào hàng hoá, dịch vụ chịu thuế ở khâu nhập khẩu khiến hàng hóa nước ngoài khi
nhập khẩu vào Việt Nam có giá thành cao hơn so với giá của hàng hóa cùng loại
trong nước. Hơn thế nữa, trước thời điểm Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế,
Chính phủ đã thực thi chính sách ưu đãi về thuế đối với mặt hàng chịu thuế TTĐB
sản xuất trong nước. Có thể kể đến như ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước, bia hơi,
rượu có nồng độ thấp… Từ đó hạn chế việc tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ nhập khẩu
từ nước ngoài, qua đây, thúc đẩy việc tiêu dùng sản phẩm hàng hoá, dịch vụ cùng
loại sản xuất trong nước.
Thứ hai, thuế TTĐB hạn chế tiêu dùng những mặt hàng không có lợi cho sức khỏe 8 lOMoARc PSD|17327243
Các sản phẩm như rượu, bia, thuốc lá…gây ra các hậu quả về sức khỏe, kinh
tế và xã hội. Đây là những sản phẩm góp phần chính gây ra những bệnh quái ác
có số lượng ngày càng tăng thêm trên phạm vi toàn cầu. Một số tác hại có thể kể đến như:
Đối với rượu, bia: khi say rượu có thể dẫn đến đột quỵ. Rượu, bia gây ảnh
hưởng đến thị lực và chức năng kết hợp động tác của cơ thể. Rượu, bia còn là một
trong những nguyên nhân chính gây ra những vụ tai nạn giao thông thương tâm
xảy ra ngày càng nhiều hiện nay. Trong tình trạng say rượu, bia, người sử dụng
luôn trong tình trạng bị kích động mạnh dễ xảy ra xích mích, gây gổ, gây mất trật
tự nơi công cộng, là tiền đề để xảy ra những tệ nạn xã hội khác. Uống nhiều rượu
trong thời gian dài còn gây tổn thương vĩnh viễn đối với một số bộ phận của cơ
thể như kém ăn, đau dạ dày, tổn thương gan, não, rối loạn tim mạch, gặp những
bệnh lí về da, mất trí nhớ…Uống rượu bia, gây tổn hại đến kinh tế gia đình, nghiện
rượu còn gây ảnh hưởng rất lớn đến đời sống và tình hình an ninh trật tự xã hội
như bạo hành gia đình và gây rối trật tự xã hội.
Đối với thuốc lá: Người hút thuốc lá khi sử dụng, khói thuốc hít vào phổi
và ngấm vào màu, tích lũy lâu ngày tạo nên điều kiện cho những căn bệnh nguy
hiểm như các bệnh tim mạch, viêm nhiễm đường hô hấp gây tổn thương trong lòng
mạch máu. Đặc biệt là ung thư phổi và các cơ quan khác như: mũi, miệng, lưỡi,
tuyến nước bọt, họng, thanh quản, thực quản, thận, dương vật, tụy, v.v
Theo nghiên cứu, sử dụng thuốc lá, uống rượu bia quá mức và đồ uống có
đường (một số nước đã áp dụng đánh thuế TTĐB) đã và đang gây ra những sức ép
rất lớn về chi phí chăm sóc sức khỏe để điều trị các bệnh liên quan và đồng thời
làm giảm năng suất lao động. Tuy lợi nhuận kinh tế của việc buôn bán thuốc lá 9 lOMoARc PSD|17327243
theo ước tính đã vượt 1,4 nghìn tỷ đô la trên toàn cầu vào năm 2012 nhưng trong
đó có 422 tỷ đô la được chi trả để điều trị cho các bệnh nhân do hút thuốc gây ra.
Chi phí ảnh hưởng do tiêu thụ rượu, bia được ước tính tương đương 2,5%
tổng sản phẩm quốc nội của các nước thu nhập cao và 2,1% ở các nước thu nhập
trung bình. Chi phí cho bệnh béo phì và bệnh tiểu đường loại 2 được ước tính là 2
nghìn tỷ đô la và 670 tỷ đô la.
Chính vì vậy, các chính phủ đã sử dụng thuế TTĐB nhằm hạn chế tối đa
người tiêu dùng sử dụng các sản phẩm không lành mạnh. Thuế TTĐB khiến người
tiêu dùng phải trả giá cao hơn nhiều so với giá sản xuất, làm giảm nhu cầu đối với
các sản phẩm bị đánh thuế từ đó dẫn đến nguồn cung cũng giảm theo. Việc áp
dụng mức thuế cao, khiến giá bán sản phẩm cao nhằm hạn chế việc sử dụng của
người tiêu dùng. Thuế TTĐB được sử dụng để định giá ngoại cảnh hoặc có tác
động khuyến khích không tiêu dùng một sản phẩm gây ra tổn hại cho người khác.
Những ngành sản xuất hàng hóa không có lợi cho sức khỏe như thuốc lá,
rượu, bia – ảnh hưởng không tốt với sức khỏe của người sử dụng cũng như người
xung quanh hiện được áp dụng thuế TTĐB. Hiện tại Việt Nam, theo quy định thuế
TTĐB hiện thuế TTĐB đối với thuốc lá là 75%, đối với bia là 65%, đối với rượu
từ 20 độ trở lên là 65%, đối với rượu dưới 20 độ là 35%. Các dòng sản phẩm bị áp
thuế TTĐB đang gây hại và trở thành thảm họa với môi trường. Thuốc lá là mặt
hàng hiện đang được áp dụng mức 75% giá xuất xưởng.
Thứ ba, thuế TTĐB hạn chế tiêu dùng những mặt hàng gây ô nhiễm môi trường
Chính phủ Việt Nam hiện phân định mức thuế với những dòng sản phẩm
thân thiện với môi trường khá rõ, nhằm giảm giá thành và khuyến khích người tiêu 10 lOMoARc PSD|17327243
dùng sử dụng các sản phẩm ít tác động xấu đến môi trường. Những sản phẩm có
nguồn gốc từ thiên nhiên, ít tác động xấu đến môi trường được ưu đãi về thuế suất.
Ví dụ: Mặt hàng xăng dầu, thuế suất thuế TTĐB đối với xăng là 10%, đối
với dòng xăng sinh học như E5 là 8%, đối với xăng E10 thuế suất thuế TTĐB là
7%. Xe ô tô chạy bằng xăng kết hợp năng lượng điện, năng lượng sinh học, trong
đó tỷ trọng xăng sử dụng không quá 70% số năng lượng sử dụng áp dụng thuế suất
thuế TTĐB "bằng 70% mức thuế suất áp dụng cho xe cùng loại quy định tại các
điểm 4a, 4b, 4c và 4d của Biểu thuế quy định". Chính phủ đang ưu đãi lệ phí trước
bạ đối với xe ô tô điện chạy pin là 0% trong 3 năm, kể từ 1/3/2022; trong 2 năm
tiếp theo, mức thu lệ phí trước bạ chỉ bằng 50% xe xăng có cùng số chỗ ngồi. Mức
thuế TTĐB đối với xe ô tô điện chạy pin cũng giảm chỉ còn 1 - 3%, có hiệu lực
đến hết tháng 2/2027. Điều này cho thấy nhà nước ta đang khuyến khích nhà sản
xuất và người tiêu dùng sử dụng những phương tiện sử dụng nguồn năng lượng
sạch và thân thiện với môi trường bằng chính sách thuế vô cùng ưu đãi cùng với lệ phí trước bạ.
Vàng mã, thuốc lá gây nhiều ảnh hưởng lớn đến môi trường. Theo thống kê
như sau: ước tính mỗi năm có tới 4500 tỷ đầu lọc thải ra môi trường và phải mất
5-7 năm mới phân hủy hết. Mỗi năm, có đến 1,4% diện tích rừng bị tàn phá để lấy
gỗ sấy thuốc lá. Thêm vào đó, quá trình sản xuất cũng gây ra ảnh hưởng lớn đến môi trường.
Thứ tư, thuế TTĐB là công cụ để nhà nước điều tiết thu nhập của người
tiêu dùng, hạn chế sử dụng hàng hóa, dịch vụ xa xỉ.
Nói đến điều tiết thu nhập người ta thường nghĩ tới vai trò của thuế trực thu,
đặc biệt là thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên thuế gián thu, điển hình là thuế TTĐB
cũng phần nào gián tiếp thực hiện được vai trò trên. Như đã nêu ở trên thuế TTĐB 11 lOMoARc PSD|17327243
không đánh vào tất cả mọi hàng hóa, dịch vụ mà chỉ đánh vào một số hàng hóa,
dịch vụ đặc biệt Nhà nước không khuyến khích tiêu dùng. Mức độ động viên của
thuế TTĐB thường cao hơn so với mức độ động viên của các sắc thuế gián thu
khác. Thuế suất cao làm cho giá các hàng hóa, dịch vụ tăng lên từ đó dẫn tới một
số người tiêu dùng có thu nhập thấp hơn phải bỏ qua hoặc hạn chế tới mức thấp
nhất việc sử dụng vì không đủ khả năng chi trả hoặc cân nhắc về giá trị mang lại
và giá trị bỏ ra. Vậy thuế TTĐB mang tính định hướng tiêu dùng hợp lý. Bên cạnh
đó, nhà nước còn có thể huy động một bộ phận thu nhập của những người tiêu
dùng khá giả sử dụng các hàng hóa, dịch vụ không thiết yêu này vào ngân sách
nhà nước để sử dụng cho các mục tiêu cộng đồng, chính sách hỗ trợ tiêu dùng cho
đại đa số người dân lao động, góp phần đảm bảo công bằng xã hội.
Ví dụ: Đối với kinh doanh Golf – đây là loại hình dịch vụ cao cấp, thu hút
người chơi là những người có thu nhập cao trong xã hội, do đó thuế TTĐB trong
điều tiết thị trường được quy định với mức thuế suất 20%.
Ngoài ra, nhà nước thực hiện chức năng hướng dẫn, điều chỉnh việc sản
xuất, kinh doanh, lưu thông và tiêu dùng một số hàng hóa, dịch vụ mang tính chất
xa xỉ, chưa thật cần thiết cho nhu cầu xã hội thể hiện sự tăng cường quản lý, kiểm
soát của nhà nước một cách tập trung, chặt chẽ đối với các loại hàng hóa, dịch vụ
này. Do đó, hàng hóa như ô tô, xe máy cao cấp cũng thuộc đối tượng chịu thuế
TTĐB có thể được giải thích theo khía cạnh khác là những hàng hóa này được xếp
vào hàng hóa xa xỉ và chưa thực sự cần thiết khi sử dụng tại Việt Nam và thực
trạng giao thông cũng chưa có sự phát triển tương xứng để đáp ứng nhu cầu sử
dụng này nên cần có sự hạn chế sử dụng tránh các hệ lụy dẫn đến khi sử dụng
phương tiện này quá nhiều dẫn đến ùn tắc giao thông. 12 lOMoARc PSD|17327243
Ví dụ: Đối với xe mô tô có dung tích xi lanh trên 125 phân khối chủ yếu là
loại xe tay ga, có giá trị lớn, chủ yếu được sử dụng tại các thành phố lớn, người sử
dụng chủ yếu là gia đình có thu nhập khá đến thu nhập cao. Vì vậy thuế TTĐB
không những tác động đến thị trường thông qua việc điều tiết thu nhập của người
tiêu dùng mà khuyến khích sử dụng năng lượng sạch, giảm thiểu ô nhiễm môi
trường. Hay đối với ô tô từ 9 chỗ ngồi trở xuống, loại có dung tích xi lanh trên
6.000 cm3 thuế suất thuế TTĐB là 150%, loại có dung tích xi lanh trên 5.000 cm3
đến 6.000 cm3 thuế suất thuế TTĐB là 130%; loại có dung tích xi lanh trên 4.000
cm3 đến 5.000 cm3 thuế suất thuế TTĐB là 110%.
Thứ năm, thuế TTĐB là cơ sở để nhà nước quản lý, điều tiết những hàng hóa,
dịch vụ nhạy cảm, tác động lớn đến nên kinh tế xã hội
Kinh doanh vũ trường, mát xa, ka ra ô kê, là những loại hình dịch vụ có tính
nhạy cảm, dễ bị lợi dụng là nơi phát sinh những tệ nạn xã hội khác như mại dâm,
mua bán trái phép chất ma túy…nên cần phải hạn chế tối đa. Theo đó, mức thuế
suất đối với các loại hình dịch vụ trên rất cao: đối với kinh doanh vũ trường là
40%, đối với mát xa, ka ra ô kê là 30%
Đối với loại hình kinh doanh ca-si-nô, trò chơi điện tử có thưởng, đặt cược và xổ
số. Đây là những loại hình nhà nước không khuyến khích kinh doanh và tiêu dùng
bởi vốn dĩ đây là những loại hình giải trí mang tính may mắn rất dễ kích thích sự
hiếu thắng, động đến lòng tham cuả người tiêu dùng. Khi tham gia vào rất dễ sa
ngã dẫn đến nhiều hệ lụy, để có tiền chơi nhiều người đã thực hiện những hành vi
tội phạm như trộm cắp, cướp giật tài sản, lừa đảo… Đồng thời đây là những nơi
dễ phát sinh những tệ nạn xã hội khác như cho vay nặng lãi, tín dụng đen… Vì
vậy nhằm đảm bảo sự quản lý của nhà nước và điều tiết thị trường, người tiêu
dùng và những cơ sở kinh doanh hạn chế sử dụng những loại hình dịch vụ này vì 13 lOMoARc PSD|17327243
một xã hội văn minh, góp phần giảm thiểu các tệ nạn xã hội phát sinh từ những loại hình trên.
III.Đánh giá thực tiễn tác động của thuế TTĐB trong điều tiết tiêu dùng tại Việt Nam
Tuy nhà nước đã có những chính sách thuế TTĐB nhằm điều tiết tiêu dùng,
hạn chế những loại hàng hóa, dịch vụ có ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người,
môi trường và kinh tế, văn hóa xã hội nhưng dù bị đánh thuế khiến giá thành tăng
cao hơn trước, số lượng người tiêu dùng tiêu thụ những mặt hàng này vẫn có xu hướng tăng cao.
Đối với mặt hàng rượu, bia: Lượng rượu bia trung bình sử dụng trên thế
giới không tăng trong vòng một thập niên qua, trong khi ở Việt Nam lại tăng trưởng
theo chiều “thẳng đứng”. Năm 2020, Việt Nam xếp thứ 9 thế giới về lượng bia tiêu
thụ với hơn 3,8 triệu kilô lít, chiếm 2,2% toàn cầu. Việt Nam xếp thứ 2 khu vực
Đông Nam Á, xếp thứ 3 châu Á về mức tiêu thụ bình quân rượu bia/người. Tình
trạng uống quá độ đến mức nguy hại cũng đang rất phổ biến ở người trưởng thành.
Đáng lưu ý, tỷ lệ uống rượu bia ở mức nguy hại đều tăng cao qua các năm, nhất là
ở nam giới. Cứ 3 nam giới thì có 1 người uống ở mức nguy hại. Dự báo mức tiêu
thụ này sẽ còn tiếp tục gia tăng vì theo quy hoạch của Bộ Công thương, đến năm
2035, cả nước sản xuất khoảng 5,5 tỉ lít bia và dự kiến với dân số khi đó ở mức
105 triệu người thì trung bình mỗi người dân Việt sẽ uống 52 lít bia mỗi năm.
Đối với mặt hàng thuốc lá: Theo số liệu của Bộ Y tế, Việt Nam đang nằm
trong số 15 quốc gia có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới với khoảng 15,3
triệu người hút và 33 triệu người bị ảnh hưởng do hít khói thuốc thụ động. Tỉ lệ
hút thuốc ở nam giới đang chiếm mức 45,3%, nữ là 1,1%. Người Việt chi hàng tỉ
đồng mỗi năm để mua thuốc lá. Cụ thể, chỉ tính riêng năm 2015, người dân Việt 14 lOMoARc PSD|17327243
Nam đã chi hơn 31.000 tỉ đồng để mua thuốc lá. Tỷ lệ hút thuốc lá điện tử ở người
trưởng thành tại Việt Nam đang tăng nhanh từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020,
trong đó, nam giới tăng từ 0,4% lên 5,6%, nữ giới tăng từ 0,1% lên 1%, đặc biệt
tập trung cao ở nhóm tuổi 15 – 24 tuổi với tỷ lệ là 7,3% so với nhóm tuổi 25 – 44
tuổi (3,2%), 45 – 64 tuổi (1,4%).
Bên cạnh đó mặt hàng vàng mã dù bị đánh thêm thuế TTĐB nhưng lượng
hàng vàng mã vẫn được tiêu dùng hàng năm ở mức rất cao. Mỗi năm người dân
Việt Nam đốt gần 50.000 tấn vàng mã, tiêu tốn một số tiền khổng lồ. Chỉ tính riêng
ở Hà Nội, số tiền thật đốt cho vàng mã lên tới trên 400 tỷ đồng/năm. Đốt vàng mã
gây ra rất nhiều ảnh hưởng xấu đến môi trường. Tuy nhiên, hiện nay lượng tiêu
thụ vàng mã có chiều hướng giảm nhẹ là do nhận thức của người tiêu dùng đã có
sự thay đổi đáng để.
Một điểm đáng tích cực đó là mặt hàng xe điện đang được nhiều người tiêu
dùng lựa chọn, hứa hẹn có nhiều bùng nổ trong những năm tới. Một trong những
lý do cho sự phát triển này là nhà nước đã có những ưu đãi về thuế TTĐB cho xe
điện. Đây được xem là "bàn đạp" để thị trường xe điện phát triển. Việt Nam, theo
số liệu của Cục Đăng kiểm Việt Nam, đến tháng 8/2022 cả nước đã có gần 3.000
ô tô điện được sản xuất lắp ráp, nhập khẩu, tăng gấp hơn 20 lần so với năm 2019.
Đến nay, cả nước cũng đã có gần 1,8 triệu mô tô - xe máy điện hoạt động, phục vụ
nhu cầu dân sinh hàng ngày.
Từ những dẫn chứng trên ta có thể thấy chính sách thuế TTĐB của nhà nước
nhằm điều tiết tiêu dùng, hướng người tiêu dùng sử dụng những mặt hàng, dịch vụ
an toàn, bảo vệ sức cho bản thân và cộng đồng. Tuy nhiên, chỉ dựa vào sự điều tiết
của chính sách thuế TTĐB là không đủ, việc điều tiết tiêu dùng này không thể thực
hiện hạn chế trong một sớm một chiều mà phải có sự phối hợp kiểm soát chặt chẽ 15 lOMoARc PSD|17327243
của các bộ, ban, ngành liên quan. Cuối cùng vấn đề then chốt và dài lâu nhất là
phải nâng cao ý thức của người tiêu dùng, tăng cường tuyên tuyền thông qua các
buổi tọa đàm, các phương tiện thông tin, các tác phẩm báo chí... để người tiêu dùng
hiểu rõ được những tác hại của những hàng hóa, dịch vụ và hạn chế sử dụng chúng.
Quy mô thị trường vui chơi có thưởng ở Việt Nam trong năm 2016 đạt 82.456 tỷ
đồng (tương đương khoảng 3,6 tỷ USD và chiếm 2,7% GDP năm 2016). Tuy
nhiên, cơ cấu doanh thu và đóng góp cho ngân sách nhà nước (NSNN) chủ yếu từ
lĩnh vực kinh doanh xổ số. Doanh thu xổ số chiếm tỷ trọng lớn nhất (92,4% tổng
doanh thu các loại hình vui chơi có thưởng), casino và trò chơi điện tử có thưởng
(7,58%), đặt cược (0,02%). Những loại hình dịch vụ này có quy mô và hiệu quả
nhất tại miền Nam. Bên cạnh nguồn thu lớn từ các loại hình dịch vụ này đem về
cho ngân sách nhà nước trong thời gian qua cũng có nhiều hoạt động cờ bạc bất
hợp pháp như lô, đề, cá cược hiện rất khó kiểm soát. Thậm chí cùng với sự phát
triển của công nghệ thông tin, internet, cơ sở hạ tầng trong nước, hệ thống thanh
toán thuận lợi và sự ra đời của các công cụ hỗ trợ (điện thoại thông minh, máy tính
bảng…), nhiều hoạt động vui chơi có thưởng khác đã được tổ chức lén lút bất hợp
pháp với quy mô và phương thức hoạt động ngày càng tinh vi và có xu hướng phát
triển mạnh, khó kiểm soát và tiềm ẩn nhiều rủi ro tác động tiêu cực đến trật tự, an
toàn xã hội, gây thất thoát ngân sách nhà nước. Từ đó đặt ra vấn đề về quản lý,
kiểm soát đối với các loại hình trên, cần tạo ra một khung pháp lý vững chắc cùng
với chính sách thuế phù hợp để vừa đảm bảo thu được nguồn lợi từ các loại hình
trên nhưng vẫn phải đảm bảo tình hình an ninh, trật tự, phòng chống tội phạm, giữ
yên bình đời sống cho nhân dân. KẾT LUẬN 16 lOMoARc PSD|17327243
Là một loại thuế quan trọng trong hệ thống thuế quốc gia, thuế TTDB đóng
vai trò lớn không chỉ trong việc đóng góp nguồn thu ngân sách nhà nước mà còn
có tác động mạnh mẽ đến đời sống xã hội, thực trạng áp dụng thuế TTDB cần được
nghiên cứu kĩ lưỡng, các qui định của pháp luật về loại hình thuế này cần được
hoàn thiện, góp phần tăng cường sự phát triển và ổn đinh của nền kinh tế, mức
sống của nhân dân được nâng cao.
DANH MỤC TÀI LIỆU THẠM KHẢO
1. Giáo trình Luật Thuế Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Trường
Đạihọc Luật Hà Nội
2. Văn bản hợp nhất 08/VBHN-VPQH 2022 Luật Thuế TTĐB
3. Trang thư viện pháp luật: Cách tính thuế TTĐB năm 2023
(18/12/2022 08:56) https://thuvienphapluat.vn/chinh-sach-phap-luat-
moi/vn/thoi-su-phapluat/tu-van-phap-luat/40683/cach-tinh-thue-tieu-thu- dac-biet
4. Trang Misa Amis: Phân tích vai trò của thuế TTĐB (10/06/2021)
https://amis.misa.vn/16566/phan-tich-vai-tro-cua-thue-tieu-thu-dac
biet/?fbclid=IwAR1bS_pE2l3uDg9-
de0btN0t90ufAHh4NPFC7gKjtYmuTcDcqT2Aofymmg
5. Trang Vncdc: Rượu bia là nguyên nhân trực tiếp của ít nhất 30
bệnh,chấn thương và nguyên nhân gián tiếp của ít nhất 200 loại bệnh
(08/07/2022) https://vncdc.gov.vn/ruou-bia-la-nguyen-nhan-truc-tiep-
cua-it-nhat-30benh-chan-thuong-va-nguyen-nhan-gian-tiep-cua-it-nhat-200- loai-benhnd16992.html?
fbclid=IwAR1whAHMR4HcnmTX967MjYJ6AwdqU2GJOBnag8PWu5uV_ 17 lOMoARc PSD|17327243
5y5HT9aa3vjKSI#:~:text=M%E1%BB%A9c%20ti%C3%AAu%20th
%E1%BB%A5%20r%C6%B0%E1%BB%A3u%2C%20bia,b
%C3%ACnh%20qu%C3%A2n%20r%C6%B0%E1%BB%A3u%20bia %2Fng%C6%B0%E1%BB%9Di
6. Trang Thành Công: Người Việt uống hơn 4 tỉ lít
bia/nămhttp://www.thanhcongclinic.com/vi/tin-tuc/tin-tuc-y-te/47-
nguoi-vietuong-hon-4-ti-lit-bia-nam
7. Trang sở y tế Đăk Nông: Việt Nam có 40.000 người Việt Nam tử vongvì
khói thuốc mỗi năm (16/12/2021) https://syt.daknong.gov.vn/tin-tuc-
su-kien/y-te-du-phong/viet-nam-co-
40.000-nguoi-viet-nam-tu-vong-vi-khoi-thuoc-moi-.html PHỤ LỤC 18 lOMoARc PSD|17327243 19 lOMoARc PSD|17327243 20 lOMoARc PSD|17327243 21 lOMoARc PSD|17327243 22 lOMoARc PSD|17327243 2
Kinh doanh mát-xa, ka-ra-ô-kê 30 3
Kinh doanh ca-si-nô, trò chơi điện tử có thưởng 35 4
Kinh doanh đặt cược 30 5 Kinh doanh gôn 20 6
Kinh doanh xổ số 15 23