ĐỀ CƯƠNG ÔN THI VÀ TÍN HÓA MÔN TƯ PHÁP QUỐC TẾ - TPQT 2021-2022
ĐỀ CƯƠNG ÔN THI VÀ TÍN HÓA MÔN TƯ PHÁP QUỐC TẾ - TPQT 2021-2022
Môn: Lý luận nhà nước và pháp luật 69 tài liệu
Trường: Trường Đại học Luật Hà Nội 1 K tài liệu
Tác giả:
Preview text:
ĐỀ CƯƠNG ÔN THI VẤN ĐÁP MÔN TƯ PHÁP QUỐC TẾ
Câu 1: Trình bày đối tượng điều chỉnh của TPQT. Cho ví dụ minh họa
Khái niệm: đối tượng điều chỉnh của TPQT là những quan hệ dân sự (sở hữu, hợp
đồng, thừa kế, hôn nhân,… ) (hay còn gọi là những quan hệ dân sự theo nghĩa rộng/
quan hệ mang tính chất dân sự) có yếu tố nước ngoài và các vấn đề về Tố tụng dân sự có yếu tố nước ngoài.
❖ Các quan hệ xã hội do TPQT điều chỉnh (ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH) bao gồm:
quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài, Tố tụng dân sự có yếu tố nước ngoài
1. QUAN HỆ DÂN SỰ CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI (Điều 633 BLDS 2015):
- Chủ thể: theo Điều 663 BLDS thì quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài là quan hệ có
ít nhất một trong các bên tham gia là cá nhân, pháp nhân nước ngoài.
! Người VN định cư tại nước ngoài không còn là dấu hiệu của yếu tố nước ngoài.
! Quốc gia (chủ thể đặc biệt - Cơ sở xác định quy chế pháp lý đặc biệt của QG Nguyên
tắc tôn trọng chủ quyền QG và bình đẳng chủ quyền giữa các QG ➔ QG được hưởng
quyền miễn trừ) - Điều 100 BLDS 2015
Ví dụ: anh A (quốc tịch VN) kết hôn với chị B (quốc tịch Mỹ)
- Việc xác lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ dân sự đó xảy ra tại nước ngoài (sự kiện pháp lý)
+ Được xét đến khi các bên tham gia đều là công dân, pháp nhân VN nhưng Việc xác
lập, thay đổi, thực hiện hoặc chấm dứt quan hệ dân sự đó xảy ra tại nước ngoài.
Ví dụ: Ông A (người VN) lập giấy tặng cho tài sản cho anh B (người VN) tại London (Anh).
Công ty X (VN) ký kết hợp đồng với công ty Y (VN) tại Singapore.
- Đối tượng của quan hệ dân sự ở nước ngoài (khách thể): Đối tượng của quan hệ dân sự ở nước ngoài.
+ Được xét đến khi các bên tham gia đều là công dân, pháp nhân VN
Ví dụ: Anh A (VN) ký hợp đồng lao động với công ty B (VN) làm việc tại Thụy Sỹ.
2. QUAN HỆ TỐ TỤNG DÂN SỰ CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI:
- Xác định thẩm quyền của Tòa án Quốc gia đối với vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài;
- Xác định pháp luật áp dụng nhằm xác định năng lực pháp luật tố tụng dân sự và hành
vi tố tụng dân sự của người nước ngoài, tổ chức nước ngoài;
- Thực hiện tương trợ tư pháp trong các vụ việc dân sự có yếu tố nn;
- Công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài, công
nhận và cho thi hành quyết định của trọng tài nước ngoài.
* Hoi thêm: Y nghĩa của Yếu tố nước ngoài:
+ Phân biệt TPQT với các ngành luật khác trong HTPL.
+ Xác định pháp luật áp dụng phu hợp cho QHDS có YTNN.
+ Xác định Tòa án có thẩm quyền trong việc giải quyết các QHDS có YTNN.
+ Cơ sở để công nhận và cho thi hành bản án, quyết định của Tòa án nước ngoài, quyết
định của trọng tài nước ngoài.
+ Bảo vệ quyền và lợi ích các bên.
Câu 2: Phân tích phạm vi điều chỉnh của TPQT
Liên quan chặt chẽ tới việc xác định đối tượng điều chỉnh của TPQT là xác định phạm
vi điều chỉnh của ngành luật này, có 3 vấn đề chính (được gọi là cột trụ của TPQT):
- Thẩm quyền của Tòa án quốc gia đối với các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài:
Khi một vụ việc dân sự có ytnn được khởi kiện hoặc được yêu cầu giải quyết tại TA
của 1 quốc gia thì vấn đề đầu tiên TA phải xác định xem vụ việc đó có thuộc thẩm
quyền của TA quốc gia mình hay không. Bởi lẽ, khi một vụ việc dân sự có ytnn phát
sinh thì TA của 2 hay nhiều quốc gia có liên quan đến vụ việc đó đều có thể có thẩm
quyền giải quyết theo quy định của pháp luật quốc gia đó → có thể xung đột thẩm quyền.
Bên cạnh việc quy định các căn cứ nhằm xác định thẩm quyền của TA quốc gia đối với
các vụ việc dân sự có ytnn, pháp luật các nước và 1 số ĐƯQT còn quy định các trường
hợp TA quốc gia phải từ chối thụ lý vụ việc dân sự có ytnn . Ví dụ ở VN vấn đề này
được quy định tại Điều 472 BLDS 2015.
Cần nhấn mạnh, nhiệm vụ của TPQT chỉ dừng lại ở việc xác định TA quốc gia có hay
không thẩm quyền đối với vụ việc dân sự có ytnn cụ thể.
- Xác định pháp luật áp dụng để giải quyết các quan hệ mang tính dân sự có yếu tố nước ngoài:
Khi một quan hệ dân sự có ytnn phát sinh, thường làm phát sinh tình trạng pháp luật
của 2 hay nhiều nước có liên quan đến quan hệ đó đều có thẩm quyền điều chỉnh. Các
hệ thống pháp luật của các quốc gia thường khác nhau khi điều chỉnh một quan hệ dân sự cụ thể.
- Công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của TA nước ngoài, phan quyết
của trọng tài nước ngoài.
Để bản án, quyết định dân sự của TA nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài
được thi hành trên lãnh thổ của một quốc gia khác, phải có sự công nhận và cho phép
thi hành bản án, quyết định dân sự đó từ phía cơ quan có thẩm quyền của nước nơi
được yêu cầu. Vấn đề này được quy định trong các ĐƯQT và trong pháp luật quốc gia.
thuộc phạm vi điều chỉnh của TPQT.
Câu 3: Phân tích các phương pháp điều chỉnh của Tư pháp quốc tế
➔ Có 2 phương pháp điều chỉnh tư pháp quốc tế bao gồm: Phương pháp thực chất
(phương pháp điều chỉnh trực tiếp) và phương pháp xung đột (phương pháp điều chỉnh gián tiếp)
❖ Phương pháp thực chất (phương pháp điều chỉnh trực tiếp):
Là phương pháp sử dụng những quy phạm thực chất nhằm giải quyết nội dung các quan hệ dân sự có YTNN.
Quy phạm thực chất là quy phạm mà nội dung của nó trực tiếp giải quyết vấn đề hoặc
quy định cụ thể về quyền và nghĩa vụ của các bên hoặc về biện pháp chế tài mà không
cần phải thông qua hệ thống pháp luật trung gian nào.
Ví dụ: Điều 30 CISG:
“Bên bán phải giao hàng, bàn giao chứng từ liên quan đến hàng hóa và chuyển quyền
sở hữu hàng hóa cho bên mua theo yêu cầu của hợp đồng và Công ước này.”
* Cách thức xây dựng quy phạm thực chất:
+ Do các quốc gia thoa thuận xác định nên (quy phạm thực chất tự nguyện - ĐƯQT)
+ Do quốc gia đơn phương ban hành (chủ động)
+ Các quốc gia thừa nhận tập quán quốc tế.
➢ Ưu điểm của pp thực chất: Hiệu quả cao và trực tiếp điều chỉnh các quan hệ
của TPQT (vì nó trực tiếp điều chỉnh)
➢ Hạn chế của pp thực chất: Các quy phạm thực chất (đặc biệt là các quy phạm
thực chất tự nguyện) hiện không nhiều ← Việc xây dựng khó khăn → không
đáp ứng được yêu cầu thực tiễn của việc điều chỉnh quan hệ dân sự có ytnn.
❖ Phương pháp xung đột (phương pháp điều chỉnh gián tiếp) - quy phạm đặc thù của TPQT:
Là phương pháp áp dụng những quy phạm xung đột để lựa chọn hệ thống pháp luật
điều chỉnh các quan hệ thuộc đối tượng điều chỉnh của Tư pháp quốc tế.
Quy phạm xung đột là quy phạm không trực tiếp giải quyết các quan hệ pháp luật cụ
thể mà chỉ quy định nguyên tắc chọn luật để giải quyết quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài.
Ví dụ: theo Khoản 2 Điều 681 BLDS 2015 quy định thì hình thức của di chúc được xác
định theo pháp luật của nước nơi di chúc được lập.
Công dân quốc tịch Anh lập di chúc ở nước Đức có hợp pháp hay không thì phải xem
xét quy định về thừa kế của nước Đức.
→ Cách thức xây dựng phương pháp xung đột:
+ Các quốc gia cung thoa thuận xây dựng nên các quy phạm xung đột thống nhất trong
các ĐƯQT (quy phạm xung đột thống nhất)
VD: HĐTTTP giữa VN và Nga; HĐTTTP giữa VN và An-giê-ri
+ Do quốc gia xây dựng trong PL QG mình
Ví dụ Việt Nam quy định các quy định xung đột điều chỉnh cho quan hệ dân sự có ytnn
được quy định tại phần V BLDS 2015, các đạo luật khác (HNGĐ, Luật đầu tư, hàng hải,.)
+ Các quốc gia thừa nhận tập quán quốc tế.
➢ Ưu điểm của phương pháp xung đột: Số lượng quy phạm xung đột phong phú
→ Việc xác định các quy phạm xung đột dễ dàng hơn.
- Số lượng QPXĐ (kể cả QPXĐ thống nhất) rất phong phú do việc xây dựng QPXĐ dễ
dàng không làm xáo trộn hệ thống pháp luật trong nước.
- Điều chỉnh bằng PPXĐ mang tính linh hoạt mềm dẻo hơn điều chỉnh bằng PPTC
➢ Hạn chế của phương pháp xung đột: không trực tiếp giải quyết vấn đề, việc
vận dụng quy định xung đột không đơn giản, có thể dẫn chiếu đến pháp luật
nước ngoài → mất nhiều thời gian hơn và yêu cầu cao đối với người làm công
tác áp dụng pháp luật (khi phải tìm hiểu về pháp luật của nước ngoài).
- PPXĐ không trực tiếp giải quyết vấn đề phát sinh trong QHDS có YTNN
=> Nhận xét chung về 2 phương pháp điều chỉnh:
- Phương pháp đặc thu là phương pháp xung đột
- 2 phương pháp này không mâu thuẫn mà bổ sung hỗ trợ cho nhau bởi vì ưu điểm của
cái này là nhược điểm của cái kia và ngược lại.
Tuy từng mối quan hệ và khả năng thương lượng,. . để các QG lựa chọn phương pháp thích hợp.
Câu 4. Điều kiện áp dụng các loại nguồn của TPQT trong việc điều chỉnh các
quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài. (coi lại)
Nguồn của TPQT gồm 3 loại: + Pháp luật QG; + Điều ước quốc tế; + Tập quán quốc tế.
Điều kiện để áp dụng các loại nguồn của TPQT ❖ ĐIỀU ƯỚC QUỐC TẾ ·
Khái niệm: Là các thoa thuận quốc tế được ký kết bằng văn bản giữa các chủ thể
của Luật Quốc tế. Gồm hai loại: điều ước quốc tế song phương và điều ước quốc tế đa phương. ·
Cơ sở pháp lý: Khoản 1 Điều 664, khoản 1, 2 Điều 665 BLDS 2015.
+ Trường hợp 1: Đối với điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. (ưu tiên áp dụng)
Theo quy định tại Điều 665 BLDS 2015, việc áp dụng điều ước quốc tế mà Việt Nam
là thành viên được phân chia thành hai trường hợp, tuy thuộc vào tính chất của điều ước quốc tế:
Thứ nhất, đối với các điều ước quốc tế trực tiếp quy định quyền và nghĩa vụ của các
bên trong quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài theo khoản 1 Điều 665 BLDS 2015 thì
quy định của điều ước quốc tế đó được áp dụng.
Thứ hai, đối với điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên có quy định khác với quy
định của Phần thứ năm BLDS và luật khác về pháp luật áp dụng đối với quan hệ dân
sự có yếu tố nước ngoài thì theo Khoản 2 Điều 665 BLDS, quy định của điều ước quốc tế đó được áp dụng.
+ Trường hợp 2: Đối với điều ước quốc tế mà Việt Nam không là thành viên (Khoản 2 Điều 664 BLDS 2015).
Điều ước quốc tế đó được áp dụng trong trường hợp các bên thoa thuận lựa chọn và
đáp ứng các điều kiện chọn luật. Tuy nhiên hiệu lực của điều ước quốc tế chỉ như hiệu
lực của tập quán quốc tế, không thể được ưu tiên áp dụng so với pháp luật Việt Nam. Điều kiện chọn luật: ·
Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên hoặc Luật Việt Nam ghi nhận về
quyền chọn luật của các bên trong quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài (Khoản 2 Điều 664 BLDS 2015). ·
Hậu quả của việc chọn luật không trái với các nguyên tắc cơ bản mà pháp luật
Việt Nam quy định (Điều 666, Điều 670 BLDS 2015, Điều 5 LTM 2005). ·
Luật được chọn chỉ bao gồm những quy phạm thực chất, không bao gồm quy
phạm xung đột (Khoản 4 Điều 668 BLDS 2015). ·
Luật được chọn không nhầm lẩn tránh pháp luật.
Nhận xét: So với pháp luật quốc gia, điều ước quốc tế có nhiều ưu điểm hơn trong việc
điều chỉnh các quan hệ Tư pháp quốc tế vì điều ước quốc tế được hình thành trên cơ sở
thoa thuận giữa các quốc gia, do đó đã xây dựng được những quy phạm thực chất
thống nhất và những quy phạm xung đột thống nhất, giúp cho việc giải quyết các vấn
đề trong tư pháp quốc tế được tiến hành một cách thuận lợi, nhanh chóng.
*Pháp luật quốc gia: (nguồn cơ bản và chủ yếu trong tư pháp quốc tế).
- Khái niệm: Hệ thống pháp luật quốc gia được xây dựng dựa trên tổng thể các quy
phạm pháp luật có mối liên hệ nội tại thống nhất với nhau và được phân định thành các
chế định pháp luật, ngành luật.
Pháp luật của mỗi quốc gia là nguồn quan trọng của Tư pháp quốc tế vì:
+ Tư pháp quốc tế là ngành luật điều chỉnh các mối quan hệ mang bản chất dân sự phát
sinh giữa các chủ thể chủ yếu là công dân và pháp nhân các nước chứ không phải là
giữa các quốc gia => vì thế pháp luật quốc gia là nguồn duy nhất điều chỉnh các mối quan hệ này.
+ Pháp luật quốc gia chứa đựng hầu hết các quy phạm pháp luật điều chỉnh những vấn
đề thuộc đối tượng điều chỉnh của TPQT.
+ Số lượng các điều ước quốc tế và tập quốc tế điều chỉnh các quan hệ TPQT không
nhiều => không thể điều chỉnh được tất cả các vấn đề thuộc các lĩnh vực điều chỉnh của TPQT. ·
Cơ sở pháp lý: Điều 664 BLDS 2015. · Trường hợp áp dụng:
+ Về nguyên tắc, các quy phạm của TPQT trong các văn bản quy phạm pháp luật của
quốc gia sẽ trực tiếp được áp dụng nhằm điều chỉnh các quan hệ TPQT tương ứng. Ví
dụ, nhằm xác định thẩm quyền của Tòa án Việt Nam đối với vụ việc dân sự có yếu tố
nước ngoài, các quy định của BLTTDS 2015 tại Điều 469 (thẩm quyền chung của Tòa
án Việt Nam đối với vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài), Điều 470 (thẩm quyền riêng
biệt của Tòa án Việt Nam).
+ Bên cạnh đó, các văn bản quy phạm pháp luật thuộc ngành luật tư của mỗi quốc gia
cũng có thể được áp dụng nhằm điều chỉnh quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài trong trường hợp: ·
Các bên tham gia quan hệ đó thoa thuận lựa chọn áp dụng pháp luật quốc gia và
đáp ứng các điều kiện chọn luật theo quy định tại khoản 2 Điều 664, khoản 1 Điều 670 BLDS 2015. ·
Khi quy phạm xung đột trong điều ước quốc tế hoặc pháp luật quốc gia dẫn
chiếu đến việc áp dụng pháp luật nước ngoài (ví dụ: Khoản 2 Điều 674 BLDS 2015,
Khoản 1 Điều 39 Hiệp định TTTP Việt Nam – Nga). Ngoại lệ:
1. Hợp đồng có đối tượng là bất động sản.
2. Hợp đồng lao động, Hợp đồng tiêu dung có ảnh hưởng đến quyền lợi tối thiểu của
người lao đồng, người tiêu dung theo quy định của Pháp luật Việt Nam. *Tập quán quốc tế: ·
Tập quán quốc tế là những quy tắc xử sự được hình thành trong một thời gian
dài, được áp dụng khá liên tục và một cách có hệ thống, đồng thời được sự thừa nhận
của đông đảo các quốc gia. ·
Tập quán chỉ được thừa nhận tập quán quốc tế khi phu hợp với các nguyên tắc
cơ bản của luật quốc tế hiện đại và phải được chủ thể của luật quốc tế coi như quy phạm pháp lý bắt buộc.
- Điều kiện áp dụng: Điều 666 BLDS 2015.
Tập quán quốc tế sẽ được áp dụng nếu thoa mãn các điều kiện:
+ Được các bên lựa chọn.
+ Giới hạn trong các trường hợp được pháp luật Việt Nam hoặc điều ước quốc tế mà
Việt Nam là thành viên quy định các bên có quyền lựa chọn pháp luật áp dụng.
+ Hậu quả của việc áp dụng TQQT đó không trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
Câu 5: Trình bày nội dung cơ bản về quyền miễn trừ của quốc gia trong Tư pháp quốc tế.
❖ Quyền miễn trừ của quốc gia hiện nay có 2 quan điểm
+ Quan điểm về quyền miễn trừ tuyệt đối: Quốc gia có quyền miễn trừ trong tất cả các
quan hệ mà quốc gia tham gia dựa trên nguyên tắc tôn trọng chủ quyền quốc gia và
nguyên tắc bình đẳng về chủ quyền giữa các quốc gia.
+ Quan điểm về quyền miễn trừ tương đối: Về cơ bản, quốc gia khi tham gia vào quan
hệ tài sản thì được hưởng quyền miễn trừ về về tài phán và tài sản. Tuy nhiên, không
phải quan hệ tài sản nào mà quốc gia tham gia thì QG cũng được miễn trừ. Đối với các
quan hệ trong thương mại quốc tế thì quốc gia không được hưởng quyền miễn trừ.
Quan điểm này đã tách bạch hành vi mang bản chất công và hành vi mang bản chất tư
của nhà nước. Như vậy, chỉ những hành vi mang bản chất công mới được miễn trừ còn
các hành vi mang bản chất tư thì không.
● Cơ sở xác định quy chế PL đặc biệt của QG
Nguyên tắc tôn trọng chủ quyền QG và bình đẳng chủ quyền giữa các QG
* Tư cách PL của QG khác với các chủ thể khác của TPQT
* Hưởng các quyền miễn trừ
❖ Quyền miễn trừ của quốc gia gồm 4 nội dung chính: 1. Quyền miễn trừ xét xử
Nội dung quyền miễn trừ xét xử thể hiện ở 2 cấp độ:
- Thứ nhất, nếu không được sự đồng ý của quốc gia thì không TA nước nào được
quyền thụ lý và giải quyết một vụ việc mà quốc gia là bị đơn.
- Thứ hai, ngay cả khi trong trường hợp quốc gia đồng ý để một quốc gia khác xem xét
vụ việc liên quan đến quốc gia là bị đơn sẽ không đồng nghĩa với việc quốc gia bị đơn
phải chấp nhận phán quyết của TA đối với vụ việc đó.
Trong trường hợp quốc gia là nguyên đơn trong một vụ kiện dân sự thì không áp dụng
nguyên tắc miễn trừ xét xử vì hành động “đứng đơn” của quốc gia thể hiện việc đồng ý
để một TA một nước xem xét vụ việc liên quan đến lợi ích của quốc gia mình. 2.
Quyền miễn trừ các biện pháp đảm bảo cho vụ kiện
Trong trường hợp các tài sản liên quan đến vụ kiện là tài sản quốc gia, cơ quan tư pháp
của một nước sẽ không thể áp dụng các biện pháp đảm bảo cho vụ kiện như: tịch thu,
kê biên, niêm phong tài sản… trừ trường hợp quốc gia là bị đơn đồng ý. 3.
Quyền miễn trừ biện pháp cưỡng chế thi hành án
Trường hợp bên phải thi hành là quốc gia thì ngay cả khi quốc gia đồng ý cho TA một
nước xem xét và ra phán quyết về một vụ việc mà quốc gia là bị đơn thì cơ quan thi
hành án cũng không thể áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án đối với quốc gia
cũng như các tài sản khác của quốc gia. 4.
Quyền miễn trừ tài sản thuộc sở hữu quốc gia
Đối với trường hợp tài sản được xác định là tài sản thuộc sở hữu của nhà nước (ví dụ
tàu quốc gia chở hàng viện trợ, tài sản quốc gia tại các hội chợ triển lãm quốc tế, tài
khoản ngân hàng nhà nước,) sẽ không áp dụng theo nguyên tắc “” nơi có tài sản ”
thông thường - (sử dụng pháp luật quốc gia nơi có tài sản) mà sẽ hoặc tuân thủ theo các
ĐƯQT hoặc các thoa thuận mang tính quốc tế khác, hoặc theo quy định của pháp luật
quốc gia nơi có tài sản.
● Mối liên hệ giữa các quyền miễn trừ tư pháp:
- Gắn bó chặt chẽ với nhau nhưng độc lập nhau
- Việc từ bo quyền MT của QG cần phải được thể hiện rõ ràng trong PLQG,
trong điều ước QT mà QG là thành viên hoặc trong các HĐ QG ký kết. Các
quốc gia có thể từ bo hoặc không từ bo một hoặc các quyền miễn trừ.
Câu 6. Trình bàykhái niệm, nguyên nhân, phạm vi phát sinh của hiện tượng
xung đột pháp luật. ❖
Khái niệm: Xung đột pháp luật là một hiện tượng có hai hay nhiều hệ thống
pháp luật khác nhau cung được áp dụng để điều chỉnh một quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài.
❖ Nguyên nhân: Gồm 2 nguyên nhân:
Nguyên nhân thứ nhất tồn tại quan hệ dân sự theo nghĩa rộng có yếu tố nước ngoài.
Nguyên nhân thứ hai là sự khác biệt giữa các hệ thống pháp mặt khác nhau khi quy
định về cung một vấn đề pháp lý cụ thể thuộc phạm vi điều chỉnh của Tư pháp quốc tế.
Các nguyên nhân trên gắn bó chặt chẽ với nhau. Vì nếu một quan hệ có yếu tố nước
ngoài phát sinh nhưng quan hệ đó không phải là quan hệ dân sự thì xung đột pháp luật
cũng không phát sinh cho du pháp luật của các nước có khác nhau. Ngược lại, nếu cần
điều chỉnh một quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài nhưng nội dung pháp luật các
nước quy định giống nhau thì cũng không làm phát sinh hiện tượng xung đột pháp luật. ❖ Phạm vi phát sinh:
Xung đột pháp luật chỉ có thể phát sinh trong các quan hệ mang tính chất dân sự có yếu
tố nước ngoài tham gia, cần phải áp dụng pháp luật nước ngoài có liên quan để giải
quyết. Xung đột pháp luật không xảy ra trong tất cả các quan hệ pháp luật nói chung có
yếu tố nước ngoài ngoại trừ một số trường hợp ( quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp)
+ Trong các ngành luật: Đối với các quan hệ như hành chính, hình sự, tố tụng,… là
quan hệ mang tính lãnh thổ, bảo vệ lợi ích quốc gia, chủ quyền…nên các nhà nước
không thừa nhận việc áp dụng PL nước ngoài. Chính vì vậy, XĐPL là hiện tượng đặc
thu của TPQT, chỉ được thừa nhận các quan hệ dân sự có YTNN.
+ Trong các quan hệ của TPQT: Xung đột pháp luật chỉ xảy ra ở quan hệ dân sự có
YTNN, không tồn tại trong quan hệ TTDS có YTNN. Quan hệ TTDS có YTNN là
quan hệ thuộc đối tượng điều chỉnh của luật công. Nên quy định về pháp luật tố tụng
của quốc gia có hiệu lực bắt buộc đối với mọi NTHTT và NTGTT
+ Trong hệ thống pháp luật của một quốc gia:
● Trong nhà nước đơn nhất: Không tồn tại XĐPL
● Trong nhà nước liên bang: Vẫn có tồn tại XĐPL (Giữa NN - 1 bang; giữa các bang với nhau)
Câu 7: Trình bày phương pháp giải quyết hiện tượng xung đột pháp luật
QPXĐ không trực tiếp điều chỉnh QHDS có YTNN nhưng trực tiếp giải quyết hiện
tượng XĐPL vì trực tiếp điều chỉnh vấn đề xác định PL áp dụng.
Cả 2 phương pháp đều là phương pháp trực tiếp giải quyết hiện tượng XĐPL.
(1) Xây dựng và áp dụng các quy phạm pháp luật thực chất thống nhất
Thực hiện bằng cách các quốc gia ký kết các điều ước quốc tế đa phương và song
phương. Các điều ước này đã hình thành các quy định thực chất thống nhất, trực tiếp
ấn định quyền và nghĩa vụ của các bên cũng như biện pháp và hình thức chế tài nhằm
giải quyết vấn đề một cách cụ thể. Hoặc để giải quyết quan hệ TPQT, cơ quan có thẩm
quyền dựa trên nguyên tắc chung mà quy phạm xung đột thống nhất trong các ĐƯ chỉ
ra để “chọn luật” để điều chỉnh quan hệ đó => đây là tiền đề của thực tiễn áp dụng l thống nhất.
Ưu phương pháp tối ưu đơn giản, mang lại hiệu quả cao trong việc giải quyết XĐPL vì
cơ quan có thẩm quyền khi giải quyết tranh chấp không cần phải chọn luật theo chỉ dẫn của QPXĐ
Nhược việc thực hiện gặp những khó khăn nhất định vì lợi ích của các nước khác nhau,
không dễ dàng thoa thuận thống nhất trong ĐƯQT, phải thông qua đàm phán lâu dài.
Lưu ý: ĐƯQT chỉ giải quyết được những xung đột pháp luật về cung một vấn đề giữa
các thành viên của ĐƯ đó mà thôi.
(2) Xây dựng và áp dụng quy phạm pháp luật xung đột: chỉ tìm ra nguyên tắc chung
để từ đó cơ quan có thẩm quyền luật chọn nguồn luật và hệ thống pl phu hợp.
Nhiệm vụ cơ bản nhất được đặt ra khi có hiện tượng xung đột pháp luật là phải xác
định được 1 HTPL phu hợp nhất trong số các HTPL có liên quan để giải quyết 1
QHDS CYTNN phát sinh trên thực tế. Lúc này, CQ có thẩm quyền xác định HTPL AD
dựa vào các QPXĐ vì QPXĐ chỉ ra nguyên tắc chọn luật.
- NOTE: phương pháp xây dựng và áp dụng QPXĐ là phương pháp trực tiếp giải quyết
XĐPL. Do vấn đề đang nghiên cứu là chọn PL để giải quyết mqh đó, có nghĩa là nếu
có QPXĐ giúp xác định PLAD trong TH này thì CQ có thẩm quyền sẽ AD ngay
QPXĐ đó và xác định được HTPL AD và khi đã xác định được HTPL AD thì chúng ta
đã giải quyết xong hiện tượng XĐPL dựa vào QPXĐ. => do đó đây là pp trực tiếp
(Lúc trình bày thì không cần nói)
(3) Hài hòa hóa luật thực chất trong nước. (Rảnh thì đọc thêm)
Theo phương pháp này, khi xây dựng pháp luật của nước mình, các quốc gia tiêu
chuẩn hóa các quy phạm pháp luật dân sự trong nước theo các nội dung được ghi nhận
trong các văn bản pháp lý do các tổ chức quốc tế ban hành.
Sự khác nhau trong điều chỉnh các quan hệ pháp luật dân sự ở mỗi quốc gia là một
thực tiễn khách quan. Sự khác biệt này có thể bị loại bo với sự trợ giúp của các tổ chức
quốc tế trong phạm vi hoạt động của mình trong việc tiêu chuẩn hóa các quy phạm
pháp luật giữa các quốc gia.
Tổ chức quốc tế quan trọng nhất thực hiện pháp điển hóa trong lĩnh vực TPQT là Hội
nghị La Haye về TPQT. Tính đến năm 1996 thông qua hơn 30 công ước liên quan đến
các lĩnh vực thuộc đối tượng điều chỉnh của TPQT. Ví dụ
+ Công ước viên 1980, Công ước New York 1974,.
+ Phòng Thương mại quốc tế (ICC) soạn, ban hành INCOTERMS 2010 hay UCP 600, URC 522.
Câu 8. Trình bày về hệ thuộc luật nhân thân.
- Khái niệm: PL của nước mà các bên mang quốc tịch hoặc PL của nước mà các bên cư
trú sẽ được áp dụng, bao gồm: (i) Luật quốc tịch (Lex patriae), (ii) Luật nơi cư trú (Lex domicilii) - Phạm vi áp dụng:
+ Năng lực pháp luật dân sự của cá nhân;
+ Năng lực hành vi dân sự của cá nhân, bao gồm việc tuyên bố một cá nhân bị mất
năng lực hành vi dân sự hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự;
+ Xác định một người mất tích hoặc chết. Các quan hệ về HN&GĐ (điều kiện kết hôn,
ly hôn, quan hệ nhân thân và tài sản giữa vợ chồng…)
+ Thừa kế. -> Không chỉ ADPL nhân thân mà còn ADPL nơi có TS và một số QHPL
khác. Do QH này khá phức tạp.
- Hình thức của luật nhân thân:
+ Luật quốc tịch (Lex patriae) là luật của nước mà cá nhân mang quốc tịch. -> các
nước châu Âu do chịu sự ảnh hưởng của BLDS Napoleon
+ Luật nơi cư trú (Lex domicilii) là luật của nước mà cá nhân có nơi cư trú. Tuy vào
quan điểm của mỗi HTPL mà Luật nơi trú có thể xác định là nơi cư trú cuối cung hoặc
nơi cư trú thường xuyên. -> các nước Anh-Mỹ
+ Ngoại lệ: xác định pháp luật áp dụng đối với người không quốc tịch hoặc có từ 2 quốc tịch trở lên
- Hệ thuộc Luật nhân thân trong TPQT VN
+ Điều 672, 673, 674, 675, 680(1), 681 BLDS 2015
+ Điều 126, 127, 129 Luật HN&GĐ VN
+ Ngoại lệ: Đối với người không quốc tịch hoặc người có từ 2 quốc tịch trở lên thì có
thể áp dụng luật nơi cư trú hoặc luật có mối quan hệ gắn bó nhất.
- CSPL trong PL VN: VN áp dụng cả luật quốc tịch và luật nơi cư trú
(Ví dụ như tại điều 672,673, 674, 675, 680.1, 681 BLDS 2015; điều 126, 127, 129 Luật HNGĐ)
VD: ĐIỀU 674 BLDS 2015 cũng vận dụng hệ thuộc luật nhân thân, Pháp luật Việt
Nam cũng vận dụng luật quốc tịch và luật nơi cư trú.
VD: Đ 675 BLDS 2015 có vận dụng hệ thuộc luật nhân thân và vận dụng cả hai luật trên
VD: Điều 680; Điều 670 K1; Đ 681 về thừa kế theo di chúc năng lực lập, thay đổi hủy
bo di chúc; K2 Đ 681 có áp dụng luật nhân thân
VD: Điều 126, 127, 129 luật HNGĐ VN 2014.
Câu 9: Trình bày về hệ thuộc luật nơi có tài sản. Trang 186-GT (Trà My)
- Nội dung hệ thuộc này quy định pháp luật của nước nơi có tài sản sẽ được áp dụng để điều chỉnh.
- Phạm vi áp dụng hệ thuộc luật nơi có tài sản bao gồm các quan hệ sau:
+ Quyền sở hữu tài sản
+ Thực hiện thừa kế đối với tài sản là bất động sản
+ Hợp đồng có đối tượng là bất động sản + Định danh tài sản
+ Hình thức của di chúc nếu di sản liên quan đến bất động sản
- CSPL trong PL VN: Điều 677, 678, 679 BLDS 2015 Ngoại lệ:
Tài sản thuộc quyền sở hữu của QG ở nước ngoài.
Lưu ý: mặc du Tài sản thuộc quyền sở hữu của QG ở nước ngoài về mặt nguyên tắc sẽ
được hưởng quyền miễn trừ do đó luật nơi có tài sản sẽ không được áp dụng. Nhưng
trong trường hợp nào tài sản đó được miễn trừ thì phải xem xét quan điểm của mỗi QG
Nếu theo quan điểm về quyền miễn trừ tuyệt đối, thì tài sản được hưởng quyền miễn trừ
Nếu quan điểm về quyền miễn trừ tương đối thì chỉ trong những
trường hợp mà QG tham gia với tư cách chủ thể quyền luật công mới được miễn trừ.
Quyền sở hữu đối với tàu bay, tàu biển;
Quyền sở hữu đối với tài sản là động sản đang trên đường vận chuyển (K2 Đ 678 BLDS);
Các quan hệ sở hữu đối với đối tượng của sở hữu trí tuệ; Các quan hệ về tài
sản đối với pháp nhân nước ngoài khi pháp nhân đó giải thể
- TPQT VN có vận dụng hệ thuộc luật nơi có tài sản:
VD Đ 678, 677, 679 BLDS 2015 Đ 683, Đ 680, Đ127 Luật HNGĐ 2014
Ngoại lệ không áp dụng luật này: Đ678 BLDS, Điều 3 Bộ luật hàng hải
Câu 10. Trình bày về hệ thuộc luật lựa chọn.
- Khái niệm: Hệ thuộc luật lựa chọn là pháp luật của nước do các bên thoa thuận lựa
chọn sẽ được áp dụng (đáp ứng điều kiện chọn luật)
- Phạm vi áp dụng của hệ thuộc luật này:
+ Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hợp đồng (K1 Đ 683)
+ Thực hiện công việc không có ủy quyền (Đ 686)
+ BTTH ngoài hợp đồng (Đ 687)
+ Quyền sở hữu động sản trên đường vận chuyển (K2 Đ 678)
- Luật do các bên chọn phải thoa mãn được các điều kiện chọn luật:
1. ĐƯQT mà VN là thành viên hoặc Luật VN ghi nhận về quyền chọn luật (K2 Đ 664 BLDS 2015)
2. Hậu quả của việc chọn luật không trái với các nguyên tắc cơ bản của PLVN (Đ 666,
Đ 670 BLDS 2015, Đ 5 LTM 2005)
3. Luật được chọn chỉ bao gồm những QPTC, không bao gồm QPXĐ (K4 Đ 668 BLDS 2015)
4. Luật được chọn không nhằm lẩn tránh pháp luật
- TPQT Việt Nam có vận dụng luật lựa chọn trong BLDS, Luật thương mại, Bộ luật
hàng hải, Luật đầu tư. - Ngoại lệ:
1. Hợp đồng có đối tượng là bất động sản
2. Hợp đồng lao động, hợp đồng tiêu dung có ảnh hưởng đến quyền lợi tối thiểu
của người lao động, người tiêu dung theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Câu 11: Trình bày hệ thuộc luật quốc tịch của pháp nhân. TRANG 182- GT (Mén) (1) Khái niệm
Pháp luật của nước mà pháp nhân mang quốc tịch sẽ được áp dụng để giải quyết các
vấn đề pháp lý liên quan đến pháp nhân.
Các nguyên tắc khác nhau để xác định quốc tịch của pháp nhân như: nguyên tắc nơi
đăng ký điều lệ hoạt động của pháp nhân, nguyên tắc nơi có trụ sở hoặc nơi có trung
tâm quản lý, nguyên tắc nơi hoạt động thực chất của pháp nhân. Một số nước hạn chế
phạm vi và điều kiện hoạt động của pháp nhân trong một số lĩnh vực nhằm bảo đảm
chủ quyền và an ninh quốc gia
- Ở Việt Nam, quốc tịch của pháp nhân được xác định theo nguyên tắc nơi thành
lập pháp nhân (bao hàm cả nơi đăng ký điều lệ và nơi hoạt động của pháp nhân)
(2). Phạm vi áp dụng (Đ 676 BLDS)
Nội dung: pháp luật của nước mà pháp nhân mang quốc tịch sẽ được áp dụng nhằm
điều chỉnh các nội dung: + Tư cách pháp nhân;
+ Tên gọi của pháp nhân;
+ Người đại diện theo PL;
+ Quyền, nghĩa vụ của pháp nhân;
+ Điều kiện thành lập, tổ chức lại hoạt động và chấm dứt sự tồn tại.
- Tư pháp quốc tế Việt Nam có áp dụng hệ thuộc luật quốc tịch của pháp nhân quy
định tại Điều 676 BLDS 2015: Năng lực pháp luật dân sự của pháp nhân; tên gọi của
pháp nhân; đại diện theo pháp luật của pháp nhân; việc tổ chức, tổ chức lại, giải thể
pháp nhân; quan hệ giữa pháp nhân với thành viên của pháp nhân; trách nhiệm của
pháp nhân và thành viên của pháp nhân đối với các nghĩa vụ của pháp nhân được xác
định theo pháp luật của nước mà pháp nhân có quốc tịch.
Điều 16 LTM 2005: Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được thương nhân nước
ngoài thành lập tại Việt Nam theo quy định của pháp luật Việt Nam hoặc Điều ước
quốc tế mà CHXHCN VN là thành viên thì được coi là thương nhân Việt Nam.
(2) Vấn đề xung đột pháp luật về quốc tịch của pháp nhân.
Hoạt động của một pháp nhân nước ngoài thực chất chịu sự điều chỉnh của ít nhất hai
hệ thống pháp luật: pháp luật của nước mà pháp nhân đó mang quốc tịch và pháp luật
của nước sở tại nơi pháp nhân đó đang tiến hành hoạt động. Tình trạng xung đột pháp
luật về tư cách chủ thể của các nhân làm phát sinh hai vấn đề:
● Thứ nhất xung đột về tư cách chủ thể của pháp nhân: áp dụng luật quốc tịch của
pháp nhân để giải quyết hoặc vấn đề này được giải quyết trực tiếp theo các quy
định trong các điều ước quốc tế song phương hay đa phương.
● Thứ hai xung đột về điều kiện hoạt động của pháp nhân: áp dụng luật nơi pháp
nhân đó đang tiến hành hoạt động (cư trú) để giải quyết.
Câu 12. Trình bày hệ thuộc Luật Tòa án.
- Nội dung: PL của nước có Tòa án sẽ được áp dụng để xét xử - Phạm vi áp dụng:
+ Pháp luật tố tụng: Luật Tòa án luôn luôn được áp dụng hay nói cách khác trong giải
quyết các vụ việc dân sự du có yếu tố nước ngoài hay không. Tòa án luôn áp dụng
pháp luật nước mình theo nguyên tắc Luật Tòa án bởi vì luật tố tụng được coi là luật
công, nó có hiệu lực bắt buộc đối với tất cả các cơ quan tiến hành tố tụng và những
người tham gia tố tụng. Chính vì vậy, Tòa án luôn áp dụng pháp luật của nước mình.
Một trong những nguyên tắc lâu đời nhất của tư pháp quốc tế là áp dụng pháp luật tố
tụng của chính nước mình theo nguyên tắc Luật tòa án khi giải quyết các vụ việc dân
sự có yếu tố nước ngoài.
Tuy nhiên có những trường hợp pháp luật nhiều nước trong đó có cả Việt Nam cho
phép áp dụng Điều ước quốc tế (với điều kiện quốc gia có Tòa án là thành viên của ĐƯQT đó):
1) xác định thẩm quyền của Tòa án quốc gia đối với vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài;
2) xác định pháp luật áp dụng để nhằm xác định năng lực hành vi tố tụng dân sự của
đương sự là người nước ngoài, xác định năng lực pháp luật tố tụng dân sự của tổ chức
nước ngoài bao gồm tổ chức quốc tế;
3) ủy thác tư pháp quốc tế;
4) công nhân và cho thi hành bản án, quyết định của Tòa án nước ngoài;
5) công nhận và cho thi hành quyết định của trọng tài nước ngoài.
+ Pháp luật nội dung: Tòa án không chỉ áp dụng pháp luật của nước mình mà có thể áp
dụng pháp luật của nước ngoài, ĐƯQT hoặc có thể theo sự thoa thuận của các đương
sự nếu thoa mãn điều kiện chọn luật. Dưới góc độ lựa chọn pháp luật áp dụng: Tòa án
luôn luôn áp dụng quy phạm xung đột trong pháp luật của nước mình hoặc quy phạm
xung đột trong điều ước quốc tế mà quốc gia mình là thành viên để làm căn cứ cho
việc xác định pháp luật áp dụng.
- Pháp luật Việt Nam có vận dụng pháp luật tòa án trong một số các quy định. Ví dụ
như trong Bộ luật hàng hải, Hiệp định tương trợ tư pháp giữa Việt Nam và các nước.
Câu 13. Trình bày về quy phạm xung đột và đưa ra các đặc điểm để nhận dạng
quy phạm xung đột. (phân loại thiếu nguồn)
- Quy phạm xung đột là quy phạm pháp luật xác định hệ thống pháp luật cụ thể nào có
thể được áp dụng để điều chỉnh một quan hệ của TPQT.
Ví dụ: điều 673 BLDS 2015 quy định “năng lực pháp luật dân sự của cá nhân được xác
định theo pháp luật của nước mà người đó có quốc tịch”. - Đặc điểm:
+ Quy phạm xung đột là QPPL đặc biệt, mang tính chất đặc thu của TPQT.
+ Quy phạm xung đột là quy phạm pháp luật mang tính dẫn chiếu. Gồm 2 phần:
- Phần phạm vi: chỉ ra các quan hệ mà quy phạm xung đột điều chỉnh
- Phần hệ thuộc: chỉ ra hệ thống pháp luật cần được áp dụng để điều chỉnh quan hệ xã
hội đã nêu ở phần phạm vi.
● Phải có đầy đủ cả hai bộ phận này.
● Du 1 QPXĐ có thể dẫn chiếu đến nhiều HTPL nhưng vẫn được coi là có
duy nhất một phần hệ thuộc
+ Nguồn của QPXĐ: Bao gồm QPXĐ được quy định trong ĐƯQT và QPXĐ trong PL QG. * Phân loại QPXĐ:
- Căn cứ vào hình thức dẫn chiếu:
+ QPXĐ 1 chiều: Quy định chính HTPL của nước ban hành
Khoản 1 Điều 127 LHNGĐ năm 2014. “Việc ly hôn giữa công dân Việt Nam với
người nước ngoài, giữa người nước ngoài với nhau thường trú ở Việt Nam được giải
quyết tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam theo quy định của Luật này.”
+ QPXĐ 2 chiều: Chỉ đưa ra nguyên tắc xác định HTPL được áp dụng
Ví dụ: khoản 2 Điều 678 BLDS năm 2015 quy định: “Quyền sở hữu và quyền khác đối
với tài sản là động sản trên đường vận chuyển được xác định theo pháp luật của nước
nơi động sản được chuyển đến, trừ trường hợp có thoa thuận khác.” - Căn cứ vào tính chất:
+ QPXĐ mệnh lệnh: Nguyên tắc xác định PL mang tính mệnh lệnh, cơ quan áp dụng
pháp luật hay các bên không thể làm khác đi (VD: KHOẢN 1,2,3 ĐIỀU 674 BLDS
2015, KHOẢN 1,2 ĐIỀU 675 BLDS 2015, KHOẢN 1,2,3 ĐIỀU 676 BLDS 2015,
ĐIỀU 677 BLDS 2015, KHOẢN 1 ĐIỀU 678 BLDS 2015)
Điều 127. Ly hôn có yếu tố nước ngoài: 1. Việc ly hôn giữa công dân Việt Nam với
người nước ngoài, giữa người nước ngoài với nhau thường trú ở Việt Nam được giải
quyết tại cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam theo quy định của Luật này.
+ QPXĐ tuy nghi: Loại quy phạm cho phép các bên tham gia quan hệ được thoa thuận
chọn luật áp dụng để điều chỉnh quan hệ của mình. Nếu các bên không thoa thuận chọn
luật áp dụng thì mới áp dụng pháp luật do quy phạm xung đột dẫn chiếu đến (căn cứ
vào hệ thuộc luật có mối liên hệ mật thiết với quan hệ đó). (VD: - KHOẢN 1 ĐIỀU
683 BLDS 2015, KHOẢN 1 ĐIỀU 686 BLDS 2015, KHOẢN 1 ĐIỀU 687 BLDS
2015, KHOẢN 2 ĐIỀU 681 BLDS 2015)
Điều 5. Áp dụng điều ước quốc tế, pháp luật nước ngoài và tập quán thương mại quốc tế …
Các bên trong giao dịch thương mại có yếu tố nước ngoài được thoả thuận áp dụng
pháp luật nước ngoài, tập quán thương mại quốc tế nếu pháp luật nước ngoài, tập quán
thương mại quốc tế đó không trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
- Căn cứ vào phần hệ thuộc luật:
+ QPXĐ quy định áp dụng Luật nhân thân
Điều 672, 673, 674, 675, 680(1), 681 BLDS 2015
Điều 126, 127, 129 Luật HN&GĐ VN . .
+ QPXĐ quy định áp dụng Luật Quốc tịch của pháp nhân
Điều 16 LTM 2005: Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được thương nhân nước
ngoài thành lập tại Việt Nam theo quy định của pháp luật Việt Nam hoặc Điều ước
quốc tế mà CHXHCN VN là thành viên thì được coi là thương nhân Việt Nam.
+ QPXĐ quy định áp dụng Luật nơi có tài sản, v.v
- Căn cứ vào phần phạm vi
+ QPXĐ quy định quan hệ sở hữu
+ QPXĐ quy định quan hệ HN&GĐ
+ QPXĐ quy định quan hệ thừa kế,v.v.
Câu 14. Trình bày vấn đề bảo lưu trật tự công cộng. ( đã sửa) 1. Khái niệm:
Bảo lưu trật tự công cộng là hiện tượng các cơ quan tư pháp và cơ quan nhà nước có
thẩm quyền không áp dụng pháp luật nước ngoài nếu việc áp dụng đó chống lại trật tự
công cộng của nước mình.
Theo đó, nói cách khác, bảo lưu trật tự công cộng chính là trường hợp các cơ quan có
thẩm quyền không được phép áp dụng pháp luật nước ngoài khi có lý do phải bảo vệ
trật tự công cộng, mặc du quy phạm xung đột dẫn chiếu đến việc áp dụng pháp luật nước ngoài.
2. Quy định về bảo lưu trật tự công cộng theo pháp luật Việt Nam:
Theo quy định BLDS 2015, vấn đề bảo lưu trật tự công cộng nói chung được thể hiện
cho cả vấn đề về bảo lưu trật tự công cộng được quy định cho cả việc áp dụng pháp
luật nước ngoài và cả tập quán quốc tế.
Đối với pháp luật nước ngoài: Theo quy định tại Điểm a Khoản 1 Điều 670 BLDS
2015 quy định về bảo lưu trật tự công cộng đối với việc áp dụng tập quán quốc tế:
“Hậu quả của việc áp dụng pháp luật nước ngoài trái với các nguyên tắc cơ bản của
pháp luật Việt Nam”. Theo đó, trong trường hợp cơ quan có thẩm quyền nhận thấy
rằng việc áp dụng pháp luật nước ngoài nào đấy có thể gây hậu quả trái với các nguyên
tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam, thì vì lý do bảo lưu trật tự công cộng cơ quan có
thẩm quyền sẽ không áp dụng pháp luật nước ngoài đó
Đối với tập quán quốc tế: Điều 666 BLDS 2015 có quy định về bảo lưu trật tự công
cộng liên quan việc áp dụng tập quán quốc tế. “Việc áp dụng tập quán quốc tế không
trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.” Tương tự như đối với việc áp
dụng pháp luật nước ngoài, việc áp dụng một tập quán quốc tế nào đó có thể không
được áp dụng vì lý do bảo lưu trật tự công cộng khi việc áp dụng tập quán quốc tế đó
trái với nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
Bên cạnh đó, trong quy định của các đạo luật chuyên ngành cũng có các quy định về
bảo lưu trật tự công cộng trong lĩnh vực riêng như lĩnh vực hàng hải, thương mại, hôn
nhân và gia đình, đầu tư Cụ thể:
Bộ luật Hàng hải năm 2015, Điều 5(3) quy định: Trong trưởng hợp Bộ luật này có quy
định hoặc các bên có thoa thuận trong hợp đồng, luật nước ngoài có thể được áp dụng
tại Việt Nam đối với quan hệ hợp đồng liên quan đến hoạt động hàng hải, nếu luật đó
không trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
Luật Thương mại năm 2014, Điều 5(2) quy định: Các bên trong giao dịch thương mại
có yếu tố nước ngoài được thoa thuận áp dụng pháp luật nước ngoài, tập quán thương
mại quốc tế, không trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, Điều 122(2) quy định: 2 Trong trường hợp Luật
này, các văn bản pháp luật khác Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, Điều 122(2)
quy của Việt Nam có dẫn chiếu về việc áp dụng pháp luật nước ngoài thì pháp luật
nước ngoài được áp dụng, nếu việc áp dụng đ không trái với các nguyên tắc cơ bản
được quy định tại Đi của Luật này
Như đã đề cập ở trên, trong pháp luật Việt Nam, nhà bên luật thường ít sử dụng thuật
ngữ trật tự công cộng mà thường vì dụng cụm từ “những nguyên tắc cơ bản của pháp
luật Việt Nam Pháp luật Việt Nam chưa có một điều khoản luật nào giải thích trực tiếp
về nguyên tắc cơ bản của Việt Nam. Tuy nhiên, cũng có thể tham khảo cách hiểu được
gián tiếp đề cập tại Điều 14/2/3 Nghị quyết số 01/2014/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm
phán To án nhân dân tối cao về hướng dẫn thi hành một số quy định của Luật Trọng tài thương mại:
“Phán quyết trọng tài trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam là phán
quyết vi phạm các nguyên tắc xử sự cơ bản có hiệu lực bao trum đối với việc xây dựng
và thực hiện pháp luật Việt Nam.
Khi xem xét yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, Tòa án phả xác định được phán quyết
trọng tài vi phạm một hoặc nhiều nguyên tắc cơ bản của pháp luật và nguyên tắc có
liên quan đến việc giải quyết tranh chấp của trọng tài. Tòa án chỉ hủy phân quyết trọng
tài sau khi đã chỉ ra được rằng phán quyết trọng t nội dung trái với một hoặc nhiều
nguyên tắc cơ bản của pháp luật
Việt Nam mà Hội đồng trọng tài đã không thực hiện nguyên tắc. một khi ban hành
phán quyết trọng tài và phán quyết trọng tài xâm phạm nghiêm trọng lợi ích của nhà
nước, quyền, lợi ích hợp pháp của một hoặc các bên, người thứ ba”,
