Đọc Hiểu và Cảm Nhận Về Tác Phẩm "Nói Với Con" - Môn Văn Văn 12

ĐỌC HIỂU NÓI VỚI CON – HUY HOÀNG
Phần I. Đọc hiểu (3,0 điểm) Đọc đoạn trích:
Ở quanh con, người tử tế vẫn nhiều
Vẫn còn có bao điều tốt đẹp
Xa danh lợi hãy chịu nhiều thua thiệt
Hãy vì người, nếu mong họ vì con.
Rách cho thơm, dẫu đói thì phải sạch
Tình thương yêu không mua được bằng tiền
Cân gỗ tốt, nước sơn còn phải tốt
Oán bên lòng, an khắc dạ đừng quên.
Nếu vấp ngã, con tự mình đứng dậy
Muốn tập bơi, cứ nhảy xuống giữa dòng
Thà mất cả, cố giữ gìn danh dự
Sống thẳng mình, mặc kệ thế gian cong.
(Nói với con, Nguyễn Huy Hoàng Nguồn baophunuthudo.vn/article)
Thực hiện các yêu cầu sau:
Câu 1. Xác định nhân vật trữ tình?
Câu 2. Chỉ ra những câu tục ngữ dân gian mà tác giả sử dụng trong đoạn thơ thứ hai? Việc vận
dụng tục ngữ dân gian đó có tác dụng gì? Câu 3.
Tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ trong hai câu thơ sau?
Thà mất cả, cố giữ gìn danh dự
Sống thẳng mình, mặc kệ thế gian cong. Câu 4.
Anh,chị hiểu nội dung các dòng thơ sau như thế nào?
Ở quanh con, người tử tế vẫn nhiều
Vẫn còn có bao điều tốt đẹp
Xa danh lợi hãy chịu nhiều thua thiệt
Hãy vì người, nếu mong họ vì con.
Câu 5. Những lời tâm sự “nói với con”của nhà thơ được thể hiện trong đoạn trích gợi cho anh/chị suy nghĩ gì?
Phần II. Làm văn (2,0 điểm)
Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về những lời dặn dò của người cha đối với con trong đoạn thơ sau:
Nếu vấp ngã, con tự mình đứng dậy
Muốn tập bơi, cứ nhảy xuống giữa dòng
Thà mất cả, cố giữ gìn danh dự
Sống thẳng mình, mặc kệ thế gian cong. Hướng dẫn
Câu 1. Xác định nhân vật trữ tình?
Nhân vật trữ tình: người cha dặn dò con về lẽ sống.
Câu 2. Chỉ ra những câu tục ngữ dân gian mà tác giả sử dụng trong đoạn thơ thứ hai? Việc vận dụng
tục ngữ dân gian đó có tác dụng gì?
- Những câu thơ có vận dụng tục ngữ dân gian:
+ Rách cho thơm, dẫu đói thì phải sạch (Tục ngữ: Đói cho sạch, rách cho thơm).
+ Cân gỗ tốt, nước sơn cân phải tốt (Tục ngữ: Tốt gỗ hơn tốt nước sơn)
- Việc vận dụng tục ngữ dân gian trong đoạn thơ thứ hại có tác dụng:
+ Thể hiện sự am hiểu sâu sắc vốn văn hoá dân gian của nhà thơ; tạo nên ý thơ cô đọng, hàm súc.
+ Giúp cho người đọc hiểu được dù cuộc sống có khó khăn nhưng con người vẫn phải giữ cho tâm hồn
được trong sạch, phải tự tìm lấy hạnh phúc chứ không phải mua hạnh phúc bằng tiền. Câu 3.
Tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ trong hai câu thơ sau?
Thà mất cả, cố giữ gìn danh dự
Sống thẳng mình, mặc kệ thế gian cong.
- Biện pháp tu từ ẩn dụ: sống thẳng hàm ý chỉ lối sống ngay thẳng, kiên cường không quanh co dối trá,
không mềm yếu trước khó khăn; “thế gian cong” chỉ mọi người xung quanh với lối sống thiếu thẳng
thắn, trung thực, mạnh mẽ. - Tác dụng:
+ Phép tu từ ẩn dụ giúp cho lời thơ thêm sinh động, gợi hình, gợi cảm, tăng giá trị biểu đạt.
+ Phép tu từ ẩn dụ còn góp phần thể hiện hàm súc, sâu sắc lời nhắn nhủ, dặn dò của người cha đối với
con về lẽ sống ngay thẳng, chính trực, không gian dối, lọc lừa. .Ý thơ nhấn mạnh lời khuyên con sống
đúng với đạo lý, giữ vững chính kiến dù thế giới xung quanh có thay đổi. Qua đó, ta cảm nhận được
tấm lòng của người cha, tình yêu thương con và sự giáo dục nghiêm khắc, đúng đắn. Câu 4.
Anh,chị hiểu nội dung các dòng thơ sau như thế nào?
Ở quanh con, người tử tế vẫn nhiều
Vẫn còn có bao điều tốt đẹp
Xa danh lợi hãy chịu nhiều thua thiệt
Hãy vì người, nếu mong họ vì con.
Bốn câu thơ thể hiện niềm tin của người cha với mọi người, với cuộc sống: xung quanh ta còn
rất nhiều người tử tế, còn vô vàn điều tốt đẹp. Từ đó, cha nhắc nhở con phải hướng tới lẽ sống cao đẹp
biết vị tha, biết vì mọi người mà chấp nhận thiệt thòi về mình, đừng để danh lợi cám dỗ. Qua đó, ta
cảm nhận được tình thương, sự quan tâm và trách nhiệm của người cha dành cho đứa con thân yêu còn bé nhỏ, ngây thơ.
Câu 5. Những lời tâm sự “nói với con”của nhà thơ được thể hiện trong đoạn trích gợi cho anh/chị suy nghĩ gì?
- Qua đoạn trích trên, có thể thấy rằng người cha đã nói với con nhiều điều: hãy sống vì mọi người mà
chấp nhận thiệt thòi, đừng để bị cám dỗ bởi đồng tiền, vượt qua những khó khăn, thử thách của cuộc sống. .
- Suy nghĩ của bản thân: Thế giới này luôn tồn tại nhiều mặt trái, thế nhưng lòng tốt vẫn chiếm số đông.
Mặt khác, con người cần sống tỉnh táo bởi lòng người phức tạp khó lường, sau những mất mát vẫn phải
biết hy vọng nhìn về tương lai, cơ hội đến với con người thật hiếm hoi và phải tinh tường mới nhận ra
và quan trọng hơn là phải biết nắm bắt lấy cơ hội đó. Chúng ta phải có niềm tin vào con người.
- Mỗi chúng ta hãy sống ngay thẳng, vị tha, yêu thương để cuộc sống của nhân loại thêm tốt đẹp!
Bàn về đặc trưng của thơ, Nguyễn Đình Thi viết: Điều kì diệu của thơ là mỗi tiếng, mỗi chữ,
ngoài cái nghĩa của nó, ngoài công dụng gọi tên sự vật, bỗng tự phá tung mở rộng ra, gọi đến xung
quanh nó những cảm xúc, những hình ảnh không ngờ, toả ra xung quanh nó một vùng ánh sáng động
đậy. Những câu thơ trong bài thơ “Nói với con” cuả tác giả Nguyễn Huy Hoàng đã mang đến cho ta
vùng ánh sáng của một lẽ sống cao đẹp: “Nếu vấp ngã con tự mình đứng dậy/ Muốn tập bơi, cứ nhảy
xuống giữa dòng/ Thà mất cả cố giữ gìn danh dự/ Sống thẳng mình mặc kệ thế gian cong”. Thơ của
“người thả hồn trên trang giấy” Nguyễn Huy Hoàng dù tâm tình với bất cứ đối tượng nào khác cũng
thường có sự kết hợp giữa cảm xúc và trí tuệ với những suy tư sâu lắng đậm tính triết lý. Bài thơ Nói
với con là lời khuyên nhủ chí tình cùng con những suy nghĩ, chiêm nghiệm vô cùng sâu sắc về cuộc
sống. Điều này đã tạo nên những rung cảm thẩm mĩ lắng sâu, gây xúc động lòng người. Ý thơ chắt lọc,
có sự kế thừa tinh hoa trong lời dạy của tiền nhân và kinh nghiệm sống quý báu được đúc kết của bản
thân nên rất cô đọng, hàm súc. Hai câu thơ mở đầu là lời nhắn nhủ, răn dạy về ý chí, nghị lực, tinh thần
dũng cảm, dám nghĩ, dám làm. Nhà thơ dạy con biết mạnh mẽ đứng dậy sau vấp ngã, không vì thất bại
mà lùi bước, sợ hãi. Hình thức câu thơ được kết cấu theo lối giả định: “Nếu vấp ngã”, để rồi đi đến kết
luận tất yếu “con tự mình đứng dậy”. Chân lí của cuộc đời được Nguyễn Huy Hoàng thể hiện thật giản
dị mà sâu sắc. Vấp ngã là chuyện thường tình trong đời, mỗi chúng ta đều có thể tự đứng dậy sau thất
bại, điều cốt yếu là phải có ý chí, bởi nói như Tố Hữu: “Ai chiến thắng chưa hề chiến bai – Ai nên
khôn không khốn đôi lân”. Không chỉ nhắc nhở con biết đứng dậy sau vấp ngã, nhà thơ còn động viên
con phải mạnh mẽ, dám xông pha: “Muốn tập bơi, cứ nhảy xuống giữa dòng”. Có ai đó đã từng nói:
“Con đường ngắn nhất để vượt qua khó khăn là đi xuyên qua nó”. Vậy nên, muốn thành công, con
người phải mạnh dạn dấn thân. Hai chữ “tập bơi” ẩn dụ cho quá trình con người khám phá, trải
nghiệm cuộc sống, muốn thử làm một điều gì đó. Cụm từ “nhảy xuống giữa dòng” đầy dứt khoát,
mạnh mẽ hàm ý chỉ sự dũng cảm, dám xông pha. Câu thơ như lời động viên, khích lệ con hãy bản lĩnh
trên đường đời, dám bước lên chông gai, dám thử nghiệm cuộc sống, sống hết mình như Xuân Diệu
từng phát biểu: “Thà một phút huy hoàng rồi chợt tối – Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm”. Dạy con
bài học sống mạnh mẽ, bản lĩnh là chưa đủ, Nguyễn Huy Hoàng còn dạy con phải sống trọng danh dự,
ngay thẳng giữa cuộc đời: “Thà mất cả cố giữ gìn danh dự/ Sống thẳng mình mặc kệ thế gian cong”.
Từ “Thà” nhấn mạnh quyết tâm đánh đổi mọi thứ để giữ lấy danh dự của bản thân. Chàng hoàng tử
Hăm lét trong vở kịch kinh điển của Sếch-xpia từng thốt lên: “Tồn tại hay không tồn tại”, nhân vật Pa
ven Cooc – sa – ghin trong “Thép đã tôi thế đấy” cũng tự nhủ: “Đời người chỉ sống có một lân. Phải
sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí; để khỏi hổ thẹn vì những
việc làm ti tiện, đớn hèn”. Như vậy điều quan trọng nhất của con người không phải là sống đủ đầy với
những giá trị vật chất, những ham muốn bản năng mà là phải sống chân chính, ý nghĩa. Trong đó, danh
dự, ngay thẳng là thước đo. Câu thơ: “Sống thẳng mình mặc kệ thế gian cong” khẳng định sự lựa chọn
lối sống, cách sống trong sạch, thẳng thắn, thật thà. Hai từ có nghĩa đối lập “thẳng” – “cong” đi cùng sự
phân định “mình” - “thế gian” và chữ “mặc kệ” tô đậm sự kiên định trong việc lựa chọn lối sống. Ý thơ
của Huy Hoàng có sự kế thừa tư tưởng dân gian: “Ăn ngay nói thẳng”, “Thẳng như ruột ngựa”.
Những lời khuyên bảo chí lý của người cha về đạo làm người thật cô đọng vừa giàu tình cảm vừa vô
cùng sâu sắc. Những lời dạy hàm súc ấy mang bóng dáng tư tưởng của đạo Phật là gieo nhân nào sẽ gặt
quả ấy. Đoạn thơ mang đậm tính quy luật của cuộc sống ấy được chắt lọc từ vốn kiến thức và trải
nghiệm nên có thể trở thành chân lí của mọi thời. Thơ ca bắt rễ từ lòng người, nở hoa nơi từ ngữ.
Nguyễn Huy Hoàng đã có những ngôn từ nở hoa thông qua hình thức thơ độc đáo. Thể thơ tám chữ
phù hợp với dòng cảm xúc. Lời thơ hàm súc giàu ý nghĩa, mang đậm triết lí dân gian. Giọng điệu thơ
tha thiết vừa dặn dò, vừa động viên. . Thơ ca làm cho tất cả những gì tốt đẹp nhất trên đời trở thành
bất tử (Shelly). Những lời thơ của Nguyễn Huy Hoàng đã khẳng định những giá trị bất biến không bao
giờ đổi thay của con người.
I.PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm) Đọc văn bản sau:
Tuổi thơ tôi bát ngát cánh đồng
cỏ và lúa, và hoa hoang quả dại
vỏ ốc trắng những luống cày phơi ải
bờ ruộng bùn lấm tấm dấu chân cua.
Tuổi thơ tôi trắng muốt cánh cò
con sáo mỏ vàng, con chào mào đỏ đít
con chim trả bắn mũi tên xanh biếc
con chích choè đánh thức buổi ban mai.
Tuổi thơ tôi cứ ngỡ mất đi rồi
năm tháng trôi qua không bao giờ chảy lại
cái năm tháng mong manh mà vững chãi
con dấu đất đai tươi rói mãi đây này.
Người ở rừng mang vết suối vết cây
người mạn bể có chút sóng chút gió
người thành thị mang nét đường nét phố
như tôi mang dấu ruộng dấu vườn.
Con dấu chìm chạm trổ ở trong xương
thời thơ ấu không thể nào đánh đổi
trọn kiếp người ta chập chờn nguồn cội
có một miền quê trong đi đứng nói cười. …
(Trích Tuổi thơ – Nguyễn Duy, NXB Tác phẩm mới, 1984)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Xác định thể thơ của văn bản trên.
Câu 2. Kí ức tuổi thơ của nhân vật trữ tình được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh nào trong khổ thơ thứ nhất?
Câu 3. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ lặp cấu trúc được tác giả sử dụng trong khổ thơ thứ tư.
Câu 4. Trình bày ý nghĩa của hai câu thơ sau :
“trọn kiếp người ta chập chờn nguồn cội
có một miền quê trong đi đứng nói cười”.
Câu 5. Từ văn bản thơ trên, kết hợp với những hiểu biết của bản thân, anh/chị hãy trình bày suy nghĩ
của mình về vai trò của kí ức tuổi thơ đối với sự trưởng thành của mỗi người. Trình bày trong khoảng 5 đến 7 dòng.
Document Outline

• ĐỌC HIỂU NÓI VỚI CON – HUY HOÀNG
  • Thực hiện các yêu cầu sau:
• Câu 3.
  • Tác dụng của biện pháp tu từ ẩn dụ trong hai câu t
• Câu 4.
  • Anh,chị hiểu nội dung các dòng thơ sau như thế nào
• Phần II. Làm văn (2,0 điểm)
  • Viết đoạn văn trình bày cảm nhận của em về những l
    • Hướng dẫn
    • Câu 3.
    • Câu 4.
    • I.PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
    • Thực hiện các yêu cầu: