Động đất là gì? Nguyên nhân, tác hại và cách phòng tránh động đất

Động đất là gì? Nguyên nhân, tác hại và cách
phòng tránh động đất
1. Nguyên nhân gây ra động đất Các mảng kiến tạo:
Các mảng kiến tạo là các khối đá khổng lồ nằm trên bề mặt của lớp vỏ Trái
Đất, được gọi là vỏ kiến tạo. Vỏ Trái Đất không phải là một khối đồng nhất mà
được chia thành nhiều mảng lớn, mỗi mảng di chuyển độc lập với nhau. Sự
chuyển động của các mảng này là nguyên nhân chính gây ra động đất. Có ba
loại chuyển động chính giữa các mảng kiến tạo: va chạm, tách rời và trượt qua nhau.
Khi các mảng va chạm, chẳng hạn như khi mảng đại dương va chạm với
mảng lục địa, một mảng có thể bị đẩy xuống dưới mảng kia, tạo ra áp lực lớn
trong lòng đất. Khi các mảng tách rời, chẳng hạn như ở các đường đứt gãy
phân kỳ, chúng tạo ra những khe hở và áp lực mới trong lớp vỏ. Khi các
mảng trượt qua nhau, sự ma sát giữa chúng có thể dẫn đến sự tích tụ năng
lượng, và khi năng lượng này được giải phóng, nó gây ra động đất. Quá trình
này thường xảy ra ở các ranh giới giữa các mảng kiến tạo, nơi năng lượng
được tích tụ và sau đó giải phóng đột ngột. Hoạt động núi lửa:
Hoạt động núi lửa đóng vai trò quan trọng trong việc gây ra động đất. Khi
magma di chuyển trong các ống núi lửa, nó tạo ra áp lực trong lớp vỏ Trái Đất.
Sự di chuyển của magma có thể làm nứt vỡ các lớp đá xung quanh, gây ra
các trận động đất liên quan đến hoạt động núi lửa. Mối liên hệ giữa hoạt động
núi lửa và động đất rất chặt chẽ; khi magma tích tụ và áp suất gia tăng, nó có
thể gây ra sự giải phóng năng lượng và tạo ra động đất gần khu vực núi lửa.
Các trận động đất này thường xảy ra trước, trong hoặc sau khi một vụ phun trào núi lửa. Các yếu tố khác:
Động đất cũng có thể do con người gây ra, được gọi là động đất nhân tạo.
Các hoạt động như nổ mìn, khai thác mỏ, bơm nước vào lòng đất để tăng
cường khai thác dầu khí, hoặc xây dựng các công trình lớn có thể thay đổi áp
lực trong lớp vỏ và gây ra động đất. Một ví dụ rõ ràng là các động đất xảy ra
do việc bơm chất lỏng vào các tầng đá để khai thác dầu, làm gia tăng áp suất
trong các khe nứt và kích thích động đất.
Sụt lún đất đá, một hiện tượng khi các lớp đất hoặc đá bị mất hỗ trợ dưới đáy
và bị sụp xuống, cũng có thể gây ra động đất nhỏ. Sụt lún thường xảy ra
trong các khu vực có đất đá yếu hoặc bị phá hủy do hoạt động khai thác hoặc
sự thay đổi tự nhiên của đất.
2. Tác hại của động đất Tác hại trực tiếp:
Động đất có thể gây ra sự phá hủy nghiêm trọng đối với nhà cửa và các công
trình xây dựng. Các tòa nhà, cầu, đường và các cơ sở hạ tầng khác có thể bị
sập đổ, gây thiệt hại lớn về tài sản và gây nguy hiểm đến tính mạng con
người. Các trận động đất mạnh cũng có thể dẫn đến sạt lở đất, làm cho các
khu vực xung quanh bị vùi lấp hoặc làm hỏng cơ sở hạ tầng. Đối với các khu
vực ven biển, động đất có thể kích thích sóng thần, một loại sóng khổng lồ có
khả năng gây lũ lụt và thiệt hại nghiêm trọng.
Động đất cũng gây ra thiệt hại nghiêm trọng về người, bao gồm chấn thương,
tử vong và mất tích. Các vụ sập đổ, cháy nổ và các tai nạn khác liên quan
đến động đất đều có thể làm tăng nguy cơ thương vong và làm cho công tác
cứu hộ trở nên khó khăn hơn. Tác hại gián tiếp:
Động đất có thể có những tác hại gián tiếp nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nền
kinh tế và xã hội. Sự phá hủy cơ sở hạ tầng và nhà cửa có thể làm gián đoạn
các hoạt động kinh tế, gây ra tổn thất lớn về tài chính và kéo dài thời gian
phục hồi. Các hoạt động sản xuất và dịch vụ bị đình trệ, ảnh hưởng đến việc
làm và sinh kế của người dân.
Sau động đất, điều kiện vệ sinh và môi trường có thể trở nên tồi tệ, dẫn đến
sự bùng phát của các bệnh dịch. Nước sạch và các dịch vụ y tế có thể bị gián
đoạn, làm gia tăng nguy cơ các bệnh truyền nhiễm và các vấn đề sức khỏe cộng đồng.
Động đất cũng có thể tác động đến tâm lý con người, gây ra khủng hoảng
tâm lý và stress. Những người sống sót có thể trải qua cảm giác lo lắng, sợ
hãi và bất an, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng phục hồi
sau thảm họa. Các yếu tố tâm lý này cần được chú ý và hỗ trợ để giúp cộng
đồng vượt qua khó khăn sau động đất.
3. Cách phòng tránh và ứng phó với động đất
Trước khi xảy ra động đất:
- Xây dựng nhà cửa kiên cố, đảm bảo an toàn: Để giảm thiểu thiệt hại khi
động đất xảy ra, việc xây dựng nhà cửa và công trình theo các tiêu chuẩn xây
dựng an toàn là rất quan trọng. Hãy đảm bảo rằng các tòa nhà được thiết kế
để chịu đựng được các rung lắc của động đất, sử dụng vật liệu xây dựng chất
lượng cao và các kỹ thuật xây dựng hiện đại. Cần chú ý đến việc gia cố các
kết cấu chính như móng, tường và mái, và kiểm tra thường xuyên để đảm
bảo không có điểm yếu nào có thể làm tăng nguy cơ sập đổ.
- Chuẩn bị sẵn sàng các vật dụng cần thiết: Việc chuẩn bị trước các vật dụng
cần thiết giúp bạn sẵn sàng đối phó với tình huống khẩn cấp. Các vật dụng
cơ bản cần có bao gồm đèn pin, radio để nghe thông tin cập nhật, thực phẩm
không cần bảo quản lạnh, nước uống đủ dùng, và các bộ sơ cứu cơ bản.
Đảm bảo rằng bạn và gia đình có một bộ kit khẩn cấp luôn sẵn sàng ở một nơi dễ tiếp cận.
- Tìm hiểu các tuyến đường sơ tán an toàn: Nắm vững các tuyến đường sơ
tán và các khu vực tập trung an toàn trong cộng đồng của bạn là điều cần
thiết. Tìm hiểu và lập kế hoạch cho các tình huống khẩn cấp để có thể nhanh
chóng rời khỏi khu vực nguy hiểm nếu cần thiết. Tham khảo thông tin từ cơ
quan chức năng địa phương về các điểm sơ tán và cách di chuyển an toàn.
- Tham gia các khóa huấn luyện về phòng chống thiên tai: Tham gia các khóa
huấn luyện hoặc các buổi tập huấn về phòng chống thiên tai giúp bạn nắm
vững các kỹ năng cần thiết và biết cách ứng phó hiệu quả trong trường hợp
xảy ra động đất. Những khóa học này thường bao gồm cách sơ tán, cách xử
lý các tình huống khẩn cấp, và cách bảo vệ bản thân trong các tình huống động đất.
Trong khi xảy ra động đất:
- Tìm nơi trú ẩn an toàn: Khi động đất xảy ra, việc tìm nơi trú ẩn an toàn là rất
quan trọng. Tìm nơi bảo vệ như gầm bàn, dưới khung cửa hoặc trong các
góc tường chắc chắn để tránh bị rơi vỡ từ các vật dụng xung quanh. Tránh
đứng dưới các vật dụng có thể rơi xuống như đèn chùm hoặc kệ sách.
- Tránh xa cửa kính, đồ vật dễ rơi vỡ: Trong khi động đất đang xảy ra, tránh
đứng gần các cửa kính, cửa sổ hoặc các vật dụng dễ rơi vỡ như gương, đĩa
hoặc đồ trang trí. Những vật dụng này có thể vỡ ra và gây thương tích.
- Nếu đang ở ngoài trời, tìm nơi rộng rãi: Nếu bạn đang ở ngoài trời khi động
đất xảy ra, hãy tìm một khu vực rộng rãi và tránh xa các tòa nhà, cột điện, cây
cối hoặc các cấu trúc có thể đổ sập hoặc rơi xuống. Đừng đứng dưới các
biển hiệu hoặc bảng quảng cáo lớn có thể bị ảnh hưởng bởi động đất.
Sau khi xảy ra động đất:
- Kiểm tra và sơ cứu người bị thương: Ngay sau khi động đất kết thúc, hãy
kiểm tra xung quanh để xác định và sơ cứu những người bị thương nếu có
thể. Sử dụng bộ sơ cứu đã chuẩn bị sẵn và gọi dịch vụ cấp cứu nếu cần thiết.
Đảm bảo rằng bạn xử lý các vết thương cơ bản và giúp đỡ người khác trong khả năng của mình.
- Nghe theo hướng dẫn của cơ quan chức năng: Theo dõi và tuân thủ các
hướng dẫn từ cơ quan chức năng và các dịch vụ cứu hộ. Họ sẽ cung cấp
thông tin cập nhật về tình hình và các biện pháp cần thực hiện. Đừng tự ý
quay trở lại các khu vực nguy hiểm cho đến khi được xác nhận là an toàn.
- Thận trọng với các dư chấn: Động đất có thể gây ra các dư chấn tiếp theo,
có thể xảy ra ngay sau đó hoặc sau một khoảng thời gian. Hãy cẩn thận và
tiếp tục theo dõi tình hình để bảo vệ bản thân khỏi các rung chấn bổ sung có
thể gây ra thêm thiệt hại hoặc nguy hiểm.
Document Outline

• Động đất là gì? Nguyên nhân, tác hại và cách phòng
  • 1. Nguyên nhân gây ra động đất
  • 2. Tác hại của động đất
  • 3. Cách phòng tránh và ứng phó với động đất