GHP CNXH - Bản Chất và Chức Năng của Nhà Nước Xã Hội Chủ Nghĩa

Câu 1: Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
- Dân chủ xã hội chủ nghĩa là nền dân chủ cao hơn về chất so với nền dân chủ tư sản, là nền dân chủ mà ở
đó, mọi quyền lực thuộc về nhân dân, dân là chủ và dân làm chủ; dân chủ và pháp luật nằm trong sự
thống nhất biện chứng; được thực hiện bằng nhà nước pháp quyền XHCN, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản.
- Bản chất của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa
+ Bản chất chính trị: Là một chế độ xã hội mà ở đó, dân chủ với nghĩa là toàn bộ quyền lực thuộc
về nhân dân. Điều đó trở thành mục tiêu của sự phát triển xã hội và được thực hiện trong các
lĩnh vực của đời sống xã hội. Ví dụ (dân chủ):
1. Công dân từ đủ 18 tuổi được phép tham gia bầu cử
2. Trước khi ban hành bộ luật mới hay sửa đổi bộ luật phải trưng cầu ý dân
+ Bản chất kinh tế: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa dựa trên chế độ công hữu về các tư liệu sản xuất
chủ yếu đáp ứng sự phát triển cao của lực lượng sản xuất hiện đại nhằm thỏa mãn ngày càng cao
nhu cầu vật chất và tinh thần của nhân dân.
Ví dụ: Nhà nước ban hành những chính sách đốc thúc công nghiệp phát triển từ trung ương đến
địa phương, tạo ra ngành nghề cho nhân dân nhằm giảm bớt tình trạng thất nghiệp. Qua đó tạo
động lực cho nhân dân cũng như tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội
+ Bản chất tư tưởng - văn hóa: Nền dân chủ xã hội chủ nghĩa lấy hệ tư tưởng Mác - Lênin - hệ tư
tưởng của giai cấp công nhân làm nền tảng; đồng thời là sự kế thừa, phát huy những tinh hoa văn
hoá truyền thống các dân tộc; tiếp thu những giá trị tiến bộ, văn minh mà nhân loại đã đạt được.
Trong nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, nhân dân được làm chủ những giá trị văn hoá tinh thần;
được nâng cao trình độ văn hoá, có điều kiện để phát triển cá nhân.
Ví dụ: Nhà nước ban hành bộ luật giáo dục. Theo đó, mọi công dân không phân biệt tôn giáo, tín
ngưỡng, giới tính, đặc điểm cá nhân, nguồn gốc gia đình, địa vị xã hội, hoàn cảnh gia đình, tuổi
tác đều được bình đẳng về cơ hội học tập. Đồng thời Nhà nước cũng ra nhiều chính sách cho
những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, con của thương binh hay người khuyết tật.
+ Bản chất xã hội: Sự kết hợp hài hòa về lợi ích giữa cá nhân, tập thể và lợi ích của toàn xã hội.
Ví dụ: Để đảm bảo lợi ích giữa cá nhân, tập thể và lợi ích toàn xã hội Đảng và Nhà Nước ta sau
khi đổi mới không chỉ ban hành những chính sách xóa đói giảm nghèo, hỗ trợ y tế, nâng cao giáo
dục,. . còn nâng cao củng cố phòng chống tham nhũng nhằm ngăn cản việc vì lợi ích cá nhân ảnh
hưởng đến lợi ích của tập thể xã hội. Cụ thể Đảng và Nhà nước đã nghiêm khắc trừng trị những
kẻ tham nhũng như Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh, Phan Văn Vĩnh, Hà Văn Thắm,. .
Câu 2: Bản chất và chức năng của nhà nước xã hội chủ nghĩa
- Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa
+ Về chính trị: Bản chất Nhà nước xã hội chủ nghĩa (Nhà nước chuyên chính vô sản) mang bản chất giai cấp công nhân.
Ví dụ: Cụ thể như việc Nhân dân được quyền tham gia bầu cử và ứng cử trở thành người quản lí Nhà nước.
Về kinh tế: Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa chịu sự quy định của cơ sở kinh tế của xã
hội XHCN, đó là quan hệ sở hữu về TLSX chủ yếu, không còn tồn tại QHSX bóc lột
Ví dụ: Anh Nguyễn Văn A là chủ của một quán net lớn vì vậy anh A có quyền sở hữu các TLSX
của mình như: Internet quán, máy tính, tiền bạc kiếm được từ quán,. .
+ Về văn hóa, xã hội: Được xây dựng trên nền tảng tinh thần là lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin
và những giá trị văn hóa tiến bộ của nhân loại đồng thời mang những bản sắc riêng của dân tộc.
Ví dụ: Nhà nước tổ chức nhiều hoạt động tưởng niệm như: Quốc Khánh, Thương Binh Liệt Sĩ,.
Thành lập nhiều bảo tàng lưu giữ di tích lịch sử, trùng tu xây dựng các công trình kiến trúc lâu
đời, duy trì các phong tục tập quán lâu đời như đua thuyền, ăn trầu, kéo co, đấu vật, rối nước,. .
- Chức năng của nhà nước xã hội chủ nghĩa
+ Chức năng đối nội, đối ngoại.
Ví dụ: Việt Nam và Lào đã có 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, đồng thời cũng thiết lập quan
hệ rộng khắp thế giới như Nga, Mỹ, Nhật Bản, Cuba, Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan,. .
+ Chức năng chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. . Ví dụ:
1. Quốc Hội ban hành Hiến Pháp và pháp luật
2. Thực hiện nhiều chính sách về văn hóa giáo dục như xây dựng trường học, tu sửa trường
học, tổ chức các kỳ thi hàng năm,. .
+ Chức năng giai cấp, chức năng xã hội.
+ Ví dụ: Không có sự phân chia bóc lột về giai cấp như trong xã hội cũ, mọi công dân đều được
bình đẳng về mọi mặt.
- Nhà nước xã hội chủ nghĩa là nhà nước mà ở đó, sự thống trị chính trị thuộc về giai cấp công nhân, do cách
mạng xã hội chủ nghĩa sản sinh ra và có sứ mệnh xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, đưa nhân dân lao động
lên địa vị làm chủ trên tất cả các mặt của đời sống xã hội trong một xã hội phát triển cao - xã hội xã hội chủ nghĩa.
Câu 3: Phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện
nay- PháthuydânchủxãhộichủnghĩaởViệtNamhiệnnay
+ Một là: xây dựng, hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo ra cơ
sở kinh tế vững chắc cho xây dựng dân chủ xã hội chủ nghĩa.
+ Hai là: xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam trong sạch, vững mạnh với tư cách, điều kiện tiên
quyết để xây dựng nền dân chủ XHCN ở Việt Nam.
+ Ba là: xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa vững mạnh với tư cách điều kiện để
thực thi dân chủ xã hội chủ nghĩa.
+ Bốn là: nâng cao vai trò của các tổ chức chính trị - xã hội trong xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.
+ Năm là: xây dựng và từng bước hoàn thiện các hệ thống giám sát, phản biện xã hội để phát huy
quyền làm chủ của nhân dân.
Ví dụ: Đảng và Nhà Nước thực hiện chính sách đối nội đối ngoại, đốc thúc người dân tham gia kinh doanh,
tham gia các Liên Minh kinh tế trên thế giới,. .
- Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay
+ Một là: xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng.
+ Hai là: cải cách thể chế và phương hướng hoạt động của Nhà nước.
+ Ba là: xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch có năng lực.
+ Bốn là: đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí thực hành tiết kiệm.
Ví dụ: Đảng đại diện cho nhân dân lãnh đạo đất nước, đưa ra Bộ luật đúng đắn sau khi trưng cầu dân ý, nhanh
chóng giải quyết các vụ án tham nhũng, ….
Câu 4: Đặc trưng của dân tộc theo nghĩa rộng
- Khái niệm dân tộc được hiểu theo hai nghĩa: nghĩa rộng, nghĩa hẹp.
- Dân tộc theo nghĩa rộng: Có năm đặc trưng cơ bản sau đây:
+ Có chung một vùng lãnh thổ nhất định: vùng đất, vùng trời, vùng biển là không gian sinh tồn của mỗi dân tộc .
Ví dụ: Tất cả các dân tộc Việt Nam đều được phép sinh sống trên lãnh thổ của Việt Nam. Dù là dân tộc nào đều
được nằm trên lãnh thổ của Nước ta
+ Có chung phương thức sinh hoạt kinh tế: là đặc trưng quan trọng nhất, cơ sở gắn kết các thành
viên dân tộc, tạo tính ổn định bền vững dân tộc.
vd : ở VN trước năm 1986 là chế độ hóa tập trung quan liêu bao cấp , sau năm 1986 là kinh tế thị trường
+ Có chung một ngôn ngữ làm công cụ giao tiếp: bao gồm nói và viết. 1 nước có nhiều ngôn ngữ
khác nhau nhưng lại thống nhất một ngôn ngữ chung.
Ví dụ: VN có nhiều ngôn ngữ khác nhau tiếng tày nùng nhưng sử dụng chung là tiếng việt
+ Có chung 1 nền văn hóa và tâm lý. mỗi 1 dân tộc có nền văn hóa độc đáo riêng của mk, văn hóa
dân tộc thể hiện qua tâm lý phong tục tập quán lối sống tạo nên bản sắc riêng.
VD: Vn có áo dài, hát quan họ… Hàn Quốc kim chi, kimbap
+ Có chung 1 nhà nước, các thành viên chịu sự quản lý điều khiển của 1 nhà nước độc lập, hình
thức tổ chức do chế độ chính trị của dân tộc quyết định. nhà nước đại diện cho dân tộc trong mối
quan hệ với các quốc gia dân tộc khác. vd nhà nước đơn nhất
VD: nhà nước độc lập: VN , lào , campuchia
Nhà nước liên bang nga đức hoa kì ấn độ
Câu 5: Cương lĩnh dân tộc của chủ nghĩa Mác - Lênin
- Một là, các dân tộc hoàn toàn bình đẳng
+ Đây là quyền thiêng liêng của các dân tộc, không phân biệt dân tộc lớn hay nhỏ, ở trình độ phát
triển cao hay thấp. Các dân tộc đều có nghĩa vụ và quyền lợi ngang nhau trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Ví dụ: Dù là người dân tộc H’Mong, Thái, Tày, Nùng,. . đều được bình đẳng về học tập, được
đảm bảo về sức khỏe, thân thể và tính mạng.
- Hai là, các dân tộc được quyền tự quyết
+ Đó là quyền của các dân tộc tự quyết định lấy vận mệnh của dân tộc mình, quyền tự lựa chọn
chế độ chính trị và con đường phát triển của dân tộc mình.
Ví dụ: Nhân dân được quyền tham gia bầu cử, bổ nhiệm những người đứng lên quản lí ở địa phương hay Nhà nước.
- Ba là, liên hiệp công nhân tất cả các dân tộc
+ Liên hiệp công nhân các dân tộc phản ánh sự thống nhất giữa giải phóng dân tộc và giải phóng
giai cấp; phản ánh sự gắn bó chặt chẽ giữa tinh thần của chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế chân chính.
Ví dụ: Tất cả các công nhân, nông dân, hay các dân tộc đều thống nhất một lòng đứng lên lật đổ
bọn giặc ngoại xâm tàn ác man rợ như những năm 1945, 1954, 1975 để đòi lại công bằng, hòa bình cho đất nước