Giải Lịch sử 8 Bài 17: Việt Nam đầu thế kỉ XX | Cánh diều

Giải Lịch sử 8 Bài 17: Việt Nam đầu thế kỉ XX
Trả lời câu hỏi Lịch sử 8 Cánh diều Bài 17
I. Tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp
đối với xã hội Việt Nam
Khai thác thông tin và các hình từ 17.1 đến 17.4: 
Nêu những tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực
dân Pháp đối với xã hội Việt Nam. 
Theo em, tác động nào về xã hội có ảnh hưởng tích cực đến phong trào
yêu nước Việt Nam đầu thế kỉ XX? Hãy giải thích. 1 Trả lời
* Những tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân
Pháp đối với xã hội Việt Nam:
- Về chính trị:người Pháp nắm trong tay mọi quyền lực. Một bộ phận địa chủ
phong kiến trở thành tay sai, cùng với thực dân Pháp bóc lột nhân dân. - Về kinh tế: 
Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa được du nhập vào Việt Nam. Hệ
thống cơ sở hạ tầng, nhất là ở các đô thị có sự cải thiện. Nhiều bến cảng,
nhà ga cùng các tuyến giao thông, các cơ sở công nghiệp, thương nghiệp
được xây dựng. Các đồn điền trồng lúa, cao su, cà phê cũng dần xuất hiện, đặc biệt là ở Nam Kì. 
Nền kinh tế Việt Nam phát triển mất cân đối và bị lệ thuộc vào kinh tế
Pháp. Việt Nam trở thành nơi cung cấp nguyên liệu và là thị trường tiêu thụ
hàng hoá của nước Pháp.
- Về văn hóa:văn hóa phương Tây được du nhập vào Việt Nam, cùng tồn tại với
nền văn hóa truyền thống. - Về xã hội:
+ Các giai cấp cũ trong xã hội có sự phân hóa: 
Giai cấp địa chủ phong kiến bị phân hóa thành đại địa chủ, địa chủ vừa và
địa chủ nhỏ. Đại địa chủ trở nên giàu có trở thành tay sai của Pháp; địa chủ
vừa và nhỏ ít nhiều có tinh thần đấu tranh chống Pháp. 
Nông dân vẫn chiếm đa số trong xã hội, sống nghèo khổ, nhiều người
phải bỏ làng quê ra thành thị kiếm sống hoặc xin làm công nhân. 
Một bộ phận trí thức Nho học có sự chuyển biến về nhận thức, tiêu biểu
như Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Huỳnh Thúc Kháng.... 2
+ Xuất hiện các tầng lớp xã hội mới, như: tầng lớp tư sản và tiểu tư sản, trí thức
thành thị, giai cấp công nhân,…
=> Kết luận: Dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất (1897 -
1914), tình hình Việt Nam có nhiều biến đổi. Việt Nam từ một nước phong kiến
độc lập trở thành nước thuộc địa nửa phong kiến với hai mâu thuẫn cơ bản: mâu
thuẫn giữa toàn thể dân tộc Việt Nam với thực dân Pháp và giữa nông dân với địa chủ phong kiến.
* Những tác động tích cực từ cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất đến
phong trào yêu nước của Việt Nam đầu thế kỉ XX: 
Thứ nhất, sự du nhập của văn hóa phương Tây, đặc biệt là trào lưu tư
tưởng dân chủ tư sản đã góp phần làm làm chuyển biến nhận thức của một
bộ phận dân cư trong xã hội, đây cũng là một trong những nhân tố dẫn đến
sự hình thành của phong trào yêu nước theo khuynh hướng tư sản ở Việt Nam đầu thế kỉ XX. 
Thứ hai, trong xã hội Việt Nam xuất hiện những giai cấp, tầng lớp mới,
như: giai cấp công nhân, tầng lớp tư sản và tiểu tư sản,... điều này đã giúp
cho phong trào đấu tranh yêu nước của Việt Nam đầu thế kỉ XX được bổ sung thêm lực lượng.
II. Hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh
Câu 1: Giới thiệu những nét chính về hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu.
Những hoạt động đó có ý nghĩa gì đối với phong trào yêu nước Việt Nam? Trả lời:
- Phan Bội Châu là một trong những sĩ phu yêu nước tiến bộ và tiêu biểu của
Nam đầu thế kỉ XX. Ông đi theo khuynh hướng dân chủ tư sản, chủ trương
dùng lực đánh Pháp để giành lại độc lập cho dân tộc.
- Một số hoạt động yêu nước tiêu biểu của Phan Bội Châu: 3 
Năm 1883, viết bài hịch Bình Tây thu Bắc để cổ vũ nhân dân tiến hành
khởi nghĩa vũ trang chống thực dân Pháp. 
Năm 1904, sáng lập hội Duy Tân với mục đích đánh đuổi Pháp, giành lại
độc lập và thành lập nền quân chủ lập hiến Việt Nam. 
Năm 1905 - 1908, sang Nhật Bản nhờ người Nhật giúp đỡ để đánh đuổi
Pháp, sau đó phát động phong trào Đông du đưa thanh niên sang Nhật Bản học tập và rèn luyện. 
Năm 1912 - 1913, thành lập Việt Nam Quang phục hội với mục đích
đánh đuổi Pháp, thành lập nước Cộng hoà Dân quốc Việt Nam; cử người về
nước trừ khử những quan chức thực dân và tay sai đầu sỏ. - Ý nghĩa: 
Góp phần thức tỉnh tinh thần dân tộc; 
Cổ vũ tinh thần yêu nước; bồi đắp thêm truyền thống đấu tranh chống
ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. 
Đề xướng chủ trương cứu nước mới, hướng theo con đường dân chủ tư
sản, gắn độc lập dân tộc với cải biến xã hội, hòa nhập vào trào lưu vận động của nhân loại. 
Để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các phong trào đấu tranh yêu nước sau này.
Câu 2: Giới thiệu những nét chính về hoạt động yêu nước của Phan Châu
Trinh. Những hoạt động đó có ý nghĩa gì đối với phong trào yêu nước Việt Nam? Trả lời:
- Phan Châu Trinh là nhà yêu nước hoạt động cùng thời với Phan Bội Châu.
Ông đại diện tiêu biểu cho xu hướng cải cách, canh tân đất nước bằng con đường ôn hoà.
- Một số hoạt động yêu nước tiêu biểu của Phan Châu Trinh: 4 
Từ năm 1905, Phan Châu Trinh nhiều lần vào Nam, ra Bắc tìm hiểu dân
tình, tìm người có cùng chí hướng để hoạt động cứu nước. 
Năm 1906, Phan Châu Trinh gửi thư cho Chính phủ thuộc địa vạch trần
chế độ phong kiến thối nát, yêu cầu họ sửa đổi chính sách cai trị để giúp
người Việt Nam văn minh lên. Ông đã khởi xướng cuộc vận động duy tân
với khẩu hiệu “khai dân trí, chấn dân khí, hậu dân sinh”, đi nhiều nơi để
vận động nhân dân thay đổi. Cuộc vận động Duy tân do Phan Châu Trinh
phát động diễn ra dưới nhiều hình thức khác nhau như mở trường học, kêu
gọi mở mang công nghiệp, thương nghiệp,... đã ảnh hưởng sâu rộng trong
nhân dân, đặc biệt là ở Trung Kì. 
Năm 1908, phong trào chống sưu thuế nổ ra ở Trung Kì, thực dân Pháp
thẳng tay đàn áp, bắt bớ, giam cầm và tuyên án tử hình nhiều người yêu
nước. Phan Châu Trinh lúc bấy giờ đang ở Hà Nội cũng bị bắt và bị đày ra
Côn Đảo. Phong trào tan rã. - Ý nghĩa: 
Góp phần thức tỉnh tinh thần dân tộc; 
Cổ vũ tinh thần yêu nước; bồi đắp thêm truyền thống đấu tranh chống
ngoại xâm của dân tộc Việt Nam. 
Đề xướng chủ trương cứu nước mới, hướng theo con đường dân chủ tư
sản, gắn độc lập dân tộc với cải biến xã hội, hòa nhập vào trào lưu vận động của nhân loại. 
Để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các phong trào đấu tranh yêu nước sau này.
III. Buổi đầu hoạt động yêu nước của Nguyễn Tất Thành
Câu 1: Giới thiệu những nét chính về hoạt động yêu nước của Nguyễn Tất Thành.
Câu 2: Cho biết sự khác biệt về mục đích và hướng đi tìm đường cứu nước của
Nguyễn Tất Thành so với những người đi trước. 5
Giải Luyện tập và vận dụng Lịch sử 8 Cánh diều Bài 17 Luyện tập
Lập bảng tóm tắt về những tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất
(1897 - 1914) của thực dân Pháp đối với xã hội Việt Nam. Trả lời:
(*) Bảng tóm tắt: Những tác động từ cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của
thực dân Pháp đối với Việt Nam Tác động Lĩnh vực Tích cực Tiêu cực
- Quyền lực chính trị nằm trong
tay chính quyền thuộc địa.
- Sự du nhập của một số yếu tố- Việt Nam bị chia cắt thành 3 kì
Chính tiến bộ về: luật pháp, hànhvới 3 chế độ cai trị khác nhau. trị chính,…
- Một bộ phận địa chủ phong kiến
trở thành tay sai của thực dân Pháp.
Kinh - Du nhập phương thức sản xuất- Tài nguyên thiên nhiên vơi cạn. tế tư bản chủ nghĩa.
- Việt Nam trở thành thị trường
- Kinh tế Việt Nam bước đầu cócung cấp nguyên liệu, nhân công
sự hội nhập với thế giới.
và tiêu thụ hàng hóa của Pháp.
- Cơ sở hạ tầng, giao thông vận- Kinh tế Việt Nam phát triển tải được cải thiện.
thiếu cân đối, bị kìm hãm và phụ 6 thuộc vào Pháp.
- Nhiều yếu tố văn hóa truyền
- Một số yếu tố tích cực của vănthống của Việt Nam bị xói mòn.
Văn hóa phương Tây (ví dụ: tư hóa
tưởng, giáo dục, tư duy,…) được- Trong xã hội tồn tại phổ biến du nhập vào Việt Nam.
các hủ tục, tệ nạn (thuốc phiện, rượu chè,…).
- Các giai cấp cũ bị phân hóa.
- Xuất hiện những lực lượng xã- Sức nước, sức dân suy kiệt.
hội mới: công nhân, tư sản, tiểu- Trong xã hội tồn tại 2 mâu thuẫn
Xã hộitư sản,… => bổ sung thêm lựccơ bản: mâu thuẫn giữa toàn thể
lượng cho phong trào đấu tranhdân tộc Việt Nam với thực dân yêu nước.
Pháp và giữa nông dân với địa chủ phong kiến. Vận dụng
Sưu tầm hình ảnh và bài viết về hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu, Phan
Châu Trinh và Nguyễn Tất Thành đầu thế kỉ XX. Giới thiệu những hình ảnh,
bài viết đó với thầy cô và bạn học. 7
Document Outline

• Giải Lịch sử 8 Bài 17: Việt Nam đầu thế kỉ XX
• Trả lời câu hỏi Lịch sử 8 Cánh diều Bài 17
  • I. Tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp đối với xã hội Việt Nam
  • II. Hoạt động yêu nước của Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh
  • III. Buổi đầu hoạt động yêu nước của Nguyễn Tất Thành
• Giải Luyện tập và vận dụng Lịch sử 8 Cánh diều Bài 17
  • Luyện tập
  • Vận dụng