Đạo đức lớp 5 trang 19 Khởi động
Khởi động trang 19 SGK Đạo đức 5: Hãy chia sẻ về một khó khăn trong học tập,
cuộc sống của em và cách em vượt qua những khó khăn đó. Hướng dẫn:
- HS chia sẻ một số khó khăn đã gặp trong học tập, cuộc sống của bản thân: tự ti,
học kém một số môn, gặp vấn đề về sức khỏe,...
- HS thảo luận, trao đổi cách bản thân đã vượt qua khó khăn đó: suy nghĩ tích cực
hơn, nhờ sự giúp đỡ của mọi người xung quanh,...
Đạo đức lớp 5 trang 19 Khám phá
Khám phá 1 trang 19 SGK Đạo đức 5: Nhận biết những khó khăn cần phải vượt
qua trong học tập và trong cuộc sống
Quan sát tranh và thực hiện yêu cầu: Câu hỏi:
- Em hãy chỉ ra khó khăn của các bạn trong bức tranh trên.
- Kể thêm những khó khăn khác trong học tập và cuộc sống mà em biết. Hướng dẫn:
Tranh Khó khăn gặp phải 1
Bạn học sinh quên công thức toán đã được cô giáo dạy từ kì trước.
Điều đó khiến cậu không làm được bài tập. 2
Bạn học sinh thường quên những gì mình định nói khi đứng lên phát biểu. 3
Bạn học sinh phải chịu những lời bàn tán không hay đến từ các bạn học của mình. 4
Bạn học sinh đang gặp vấn đề về sức khỏe trong khi tuần sau có bài kiểm tra cuối kì. 5
Bạn học sinh đang phải gánh vác công việc nhà trong gia đình vì bố
mẹ đi làm xa, ông bà thì đang ốm.
- HS chia sẻ thêm một số khó khăn khác trong học tập và cuộc sống mà bản thân đã
được chứng kiến, nghe kể lại: gia đình gặp khó khăn không có tiền đóng học phí,áp
lực học hành từ chính bản thân, ...
Khám phá 2 trang 20 SGK Đạo đức 5: Tìm hiểu biểu hiện và ý nghĩa của việc biết
vượt qua khó khăn trong học tập và cuộc sống
Đọc câu chuyện dưới đây và trả lời câu hỏi:
Chăm ngoan, học giỏi
Bạn Hoàng Thu Huế, học sinh lớp 5, trường Tiểu học Hợp Thành (thành phố Lào
Cai) có hoàn cảnh gia đình rất đáng thương. Bố mất sớm, mẹ bỏ đi từ khi bạn còn
rất nhỏ. Huế lớn lên trong tình yêu thương, đùm bọc của ông bà ngoại.
Điều kiện gia đình rất khó khăn, ông bà thì yếu, đau ốm luôn nên cuộc sống càng
thêm cực nhọc. Khi được hỏi khó khăn thế bạn có nghĩ đến chuyện phải nghỉ học không, Huế nói:
- Càng khó khăn, em càng phải học thật giỏi để mong sau này thoát khỏi cảnh nghèo đói.
Nhà xa nên hàng ngày, cứ 5 giờ sáng là Huế đã thức dậy để đi bộ đến trường. Cuộc
sống vất vả là vậy nhưng Huế luôn cố gắng tự rèn luyện, trong lớp chăm chú nghe
thầy, cô giáo giảng bài. Về nhà, sau khi giúp đỡ ông bà làm các việc nhà như quét
nhà, nấu cơm, nấu cám cho lợn ăn, bạn luôn cần mẫn tự học.
Thương ông bà và không để phụ lòng thầy, cô giáo và những người từng giúp đỡ
mình, Huế càng quyết tâm học. Không chỉ học giỏi, bạn còn hát rất hay, là hạt nhân
trong đội văn nghệ của nhà trường, lớp phó phụ trách văn thể. Nhờ những cố gắng
của mình, trong 4 năm liên tục, Huế luôn đạt danh hiệu “Học sinh Giỏi”.
(Theo Truyện đọc Đạo đức 4, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2014) Câu hỏi:
- Bạn Huế đã vượt qua khó khăn như thế nào? Việc biết vượt qua khó khăn đó đã
đem lại điều gì cho bạn?
- Nêu cảm nghĩ của em về tấm gương vượt khó của Huế.
- Theo em, vì sao chúng ta cần biết vượt qua khó khăn trong học tập và cuộc sống? Hướng dẫn:
- Bạn Huế đã vượt qua khó khăn bằng cách:
+ Đón nhận khó khăn và suy nghĩ tích cực về những khó khăn đó: Càng khó khăn,
em càng phải học thật giỏi để mong sau này thoát khỏi cảnh nghèo đói.
+ Thức dậy từ 5 giờ sáng để đi bộ đến trường.
+ Tự rèn luyện bản thân: Trong lớp chăm chú nghe thầy, cô giáo giảng bài. Về nhà,
giúp đỡ ông bà làm các việc nhà như quét nhà, nấu cơm, nấu cám cho lợn ăn. + Luôn cần mẫn tự học
- Việc biết vượt qua khó khăn đó đem lại cho Huế năng lượng tích cực để sống, biến
khó khăn thành động lực để bạn ấy cố gắng vượt qua các khó khăn, vươn lên trong học tập.
- Chúng ta cần biết vượt qua khó khăn trong học tập và cuộc sống vì:
+ Làm cho cuộc sống của chúng ta trở nên có ý nghĩa hơn, tốt đẹp hơn, biết biến
khó khăn trở thành mục tiêu mà chúng ta cần phải chinh phục.
+ Giúp khám phá những năng lực và giá trị mà bản thân có thể đạt được.
+ Giúp rèn luyện ý chí, nghị lực để đối đầu với những khó khăn, thử thách.
Đạo đức lớp 5 trang 21 Luyện tập
Luyện tập 1 trang 21 SGK Đạo đức 5: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao? Hướng dẫn:
a. Không đồng tình vì mỗi người khác nhau, không phân biệt tuổi tác, đều có những
cách thức để đối diện với khó khăn khác nhau. Họ nhìn nhận vấn đề theo độ tuổi
của họ, từ đó họ có thể tự đề xuất cho bản thân cách vượt qua khó khăn.
b. Đồng tình vì người đáng tin cậy sẽ đưa ra những lời khuyên hữu ích cho mình, họ
động viên mình để mình cố gắng vượt qua khó khăn.
c. Không đồng tình vì khó khăn không chỉ đến từ vật chất, khó khăn có thể đến từ
tinh thần. Dù giàu hay nghèo đều có khả năng gặp các vấn đề khó khăn từ tinh thần
vì vậy không chỉ người nghèo mới cần vượt khó, người giàu cũng vậy, miễn là họ
đều gặp phải khó khăn.
d. Không đồng tình vì tinh thần vượt khó là do bản thân của từng người rèn luyện,
trau dồi hằng ngày mà có.
e. Đồng tình vì chúng ta đã chinh phục được khó khăn, thu được quả ngọt sau một
quá trình vất vả, bền bỉ cố gắng.
g. Không đồng tình vì những thành quả ta thu được sau quá trình cố gắng vượt khó
sẽ làm động lực cho chúng ta cố gắng hơn nữa, điều đó cũng khiến cho cuộc sống
trở nên vui vẻ, dễ chịu hơn.
Luyện tập 2 trang 22 SGK Đạo đức 5: Em hãy cho biết điều gì có thể xảy ra khi gặp khó khăn nếu: Hướng dẫn:
● Khó khăn không được giải quyết. Cuộc sống trì trệ, người gặp khó khăn
sẽ cảm thấy mệt mỏi, chán nản hơn.
● Khó khănđược giải quyết, người gặp khó khăn có cơ hội khám phá giá trị,
sức mạnh tiềm ẩn của bản thân.
● Khó khăn không được giải quyết. Bản thân không có cơ hội phát triển,
ngoài ra điều này làm cho những người xung quanh thất vọng.
● Khó khăn không được giải quyết. Khó khăn là của chính mình, chỉ khi bản
thân mình biết nỗ lực, biết cố gắng thì khó khăn mới được giải quyết.
Người khác không có nhiệm vụ phải giúp đỡ mình.
● Khó khăn không được giải quyết. Chỉ khi chúng ta hành động, bắt tay vào
thực hiện các công việc để giải quyết khó khăn, lúc đó khó khăn mới biến mất.
Luyện tập 3 trang 22 SGK Đạo đức 5: Em hãy vận dụng các bước dưới đây để
giúp bạn vượt qua khó khăn trong những tình huống ở Hoạt động 1 phần Khám phá. Tình
Bước 1: Bước 2: Xác Bước 3: Liệt kê Bước 4: Lựa chọn
huống Xác định định nguyên các phương án
phương án tối ưu và kiên khó khăn nhân dẫn
vượt qua khó khăn trì thực hiện theo cần giải đến khó
và những người có phương án đã chọn. quyết. khăn. thể hỗ trợ. 1 Nhớ lại
Kiến thức đã - Nhờ sự giúp đỡ - Nhờ sự giúp đỡ của công
được học từ của bạn bè, thầy
bạn bè, thầy cô giáo để thức
kì trước, bản cô giáo để nhắc lại nhắc lại công thức toán toán học thân không công thức toán học, sau đó tiến hành mà cô đã ôn lại kiến học giải quyết bài tập. dạy thức đó. - Không làm bài
- Về nhà, tự củng cố, rèn tập đó.
luyện kiến thức mà ngày - Chép bài bạn hôm nay đã quên. bên cạnh 2 Phát Sự tự ti - Không bao giờ
- Tự rèn luyện khả năng biểu trước đám giơ tay phát biểu
giao tiếp của mình trước được đông - Viết câu trả lời đám đông bằng cách những vào giấy, sau đó thường xuyên tập luyện điều đứng dậy đọc (tự nói trước gương, mình - Rèn luyện sự tự phát biểu trong nhóm, ...) muốn nói tin của bản thân cùng với bạn bè/ thầy cô/những người xung quanh, dám thử thách mình đứng trước đám đông nhiều hơn 3 Những - Bạn bè
- Không quan tâm Gặp mặt nhóm bạn đó, lời nói không biết đến những lời nói
hỏi lí do tại sao có những không rõ câu ấy nữa
lời không đúng về mình. đúng của chuyện của - Kể lại những lời
Từ đó, xác định lý do đó bạn bè mình nói không đúng đến từ chính bản thân về mình
mà bạn bè đã từng mình hay từ người khác. nói cho thầy cô Nếu chính cách cư xử giáo nghe. của mình làm người
- Tìm nhóm bạn đó khác hiểu nhầm thì bản và nói chuyện để
thân tự giác khắc phục.
tìm hiểu lý do bạn Nếu đến từ người khác, hiểu sai về mình,
nhờ đến sự hỗ trợ của
từ đó đề xuất cách những người uy tín. giải quyết mâu thuẫn hai bên (có thể nhờ sự hỗ trợ của thầy, cô giáo; người thân) 4 Vấn đề Tùy vào
- Lợi dụng việc ốm - Trước mắt, nhanh sức khỏe hoàn cảnh, để nghỉ học, sau
chóng cải thiện tình trạng cần nguyên đó xin cô làm bài sức khỏe của bản thân
được cải nhân có thể kiểm tra bù (tránh xa khỏi nguồn lây thiện đến từ bản - Suy nghĩ tích
bệnh, ăn uống điều độ, thân hoặc cực, uống thuốc
uống thuốc đúng liều,...), do các vấn đầy đủ, nâng cao sau đó quay lại trường đề khách
đề kháng để quay học để chuẩn bị cho bài quan khác trở lại trường, kiểm tra sắp tới. gây ra quay lại việc học,
- Về lâu dài, xem xét lại
chuẩn bị tinh thần nguyên nhân gây ra ốm. sẵn sàng cho bài Nếu xuất phát từ chính kiểm tra sắp tới bản thân, cần có các
biện pháp để bảo vệ sức
khỏe, tránh tình trạng ốm xảy ra. 5 Các - Bố mẹ đi - Mặc kệ các việc
Trước mắt, bản thân tự công làm xa
nhà trong gia đình. giác, chủ động hoàn việc nhà - Ông bà - Liên lạc với bố
thiện các công việc nhà. trong gia đang bị ốm
mẹ để cùng bố mẹ Sau đó, liên hệ với bố đình
đưa ra phương án mẹ để cùng nhau đề xuất giải quyết. phương án giải quyết hợp lý.
Luyện tập 4 trang 23 SGK Đạo đức lớp 5: Em hãy đưa ra nhận xét đối với việc
làm của các bạn dưới đây: Hướng dẫn:
● Phống là một học sinh có tinh thần vượt khó trong học tập. Bạn không
quản ngại đường xá xa xôi, sáng sáng dậy sớm đi bộ đến trường để có
thể tham gia lớp học đầy đủ.
● Ngọc là một học sinh không chịu khuất phục trước những việc khó, dám
mạnh dạn, tiên phong đương đầu với thử thách khó.
● Phương là một học sinh chưa có tinh thần vượt khó trong cuộc sống. Bên
cạnh đó, Phương cũng là người chưa yêu lao động và chưa có trách
nhiệm trong công việc chung.
● Hằng không biết nắm bắt cơ hội để khám phá khả năng của bản thân.
Ngoài ra, việc từ chối học cách tỉa, tạo dáng cho cây cũng cho thấy rằng
Hằng chưa có tinh thần ham học hỏi.
Luyện tập 5 trang 24 SGK Đạo đức lớp 5: Em hãy tư vấn cho các bạn dưới đây
những việc cần làm để vượt qua khó khăn Hướng dẫn:
● Đầu tiên, lập kế hoạch luyện chữ hằng ngày, chuẩn bị đầy đủ các phương
tiện hỗ trợ cho việc luyện chữ (vở luyện chữ, bút,...). Sau đó, thực hiện
theo kế hoạch đã đề ra.
● Xác định nguyên nhân bản thân chưa học tốt môn Toán để tìm ra phương
án giải quyết. Tiếp theo, lập ra kế hoạch học Toán hằng ngày với sự hỗ
trợ của thầy cô, bạn bè, người thân. Cuối cùng, thực hiện theo kế hoạch đã đề ra.
● Điều chỉnh thời gian sinh hoạt hằng ngày, đặt ra kế hoạch đi ngủ và thức
dậy đúng giờ. Kiên trì thực hiện theo kế hoạch đó (có thể nhờ sự đồng
hành của bố mẹ, những người trong gia đình).
● Thông báo sự việc với những người đáng tin cậy để tìm cách giải quyết.
Đạo đức lớp 5 trang 24 Vận dụng
Vận dụng 1 trang 24 SGK Đạo đức lớp 5: Hãy nêu những khó khăn mà em có thể
gặp phải và những biện pháp để khắc phục khó khăn đó theo gợi ý sau: Hướng dẫn: Lĩnh vực Khó khăn Biện pháp khắc phục Người có thể hỗ trợ (nếu cần thiết)
Trong học tập Không hiểu bài
Nhờ sự hỗ trợ của thầy cô, Thầy cô,
bạn bè để kịp thời hiểu bài bạn bè, người thân
tập đó. Về nhà, ôn lại kiến thức thường xuyên Khi tham gia Không dám phát
Tự rèn luyện khả năng giao các hoạt biểu trước đám
tiếp hằng ngày của bản động ở đông thân. trường, lớp Trong quan Bị một nhóm bạn
- Nói chuyện với nhóm bạn Thầy cô hệ với bạn
đặt điều nói không đó để tìm hiểu lý do tại sao giáo, người bè, thầy cô đúng về mình
các bạn cư xử như vậy để thân
có hướng giải quyết với nhau.
- Báo cáo sự việc với thầy, cô giáo
Về hoàn cảnh Gia đình gặp khó
- Không đòi hỏi những thứ Nhà trường, gia đình khăn về kinh tế không cần thiết cho bản các tổ chức thân xã hội,...
- Nhờ sự hỗ trợ của hội khuyến học, của nhà trường,...
- Nâng cao ý chí vượt qua khó khăn, vươn lên trong học tập. Trong sinh Thường xuyên sử
- Nhận thấy hậu quả của
hoạt cá nhân dụng các thiết bị
việc sử dụng các thiết bị hằng ngày điện tử như điện
điện tử một cách quá nhiều thoại, máy tính
- Lập kế hoạch sử dụng hợp lý
- Kiên trì thực hiện theo kế hoạch đề ra
Vận dụng 2 trang 24 SGK Đạo đức lớp 5: Em hãy tìm hiểu về một tấm gương học
sinh vượt khó và chia sẻ với các bạn theo gợi ý:
- Giới thiệu về bạn đó và những khó khăn mà bạn đã gặp.
- Bạn đã làm gì để vượt qua khó khăn?
- Em học được điều gì từ tấm gương đó? Hướng dẫn:
- HS tìm hiểu các tấm gương về học sinh vượt khó trên các phương tiện thông tin
đại chúng và chia sẻ cho các bạn cùng nghe.