Giải SGK Lịch Sử 9 Cánh diều Bài 5: Việt Nam từ năm 1918 đến năm 1930

I. Phong trào dân tộc dân chủ từ năm 1918 đến năm 1930
Câu hỏi trang 22 Lịch Sử 9:
Mô tả những nét chính về phong trào dân tộc dân chủ của tư sản và tiểu tư sản Việt
Nam trong những năm 1918-1930? Trả lời:
- Do bị thực dân Pháp áp bức, tư sản người nước ngoài cạnh tranh, chèn ép và
phân biệt đối xử, tư sản và tiểu tư sản Việt Nam đã tổ chức đấu tranh đòi các quyền dân tộc dân chủ
- Những năm 1918 - 1925, tư sản và tiểu tư sản Việt Nam đã phát động một số cuộc
đấu tranh đòi quyền lợi về kinh tế. Năm 1919, tư sản Việt Nam tổ chức cuộc tẩy
chay tư sản Hoa kiều, vận động người Việt Nam mua hàng của người Việt Nam.
Năm 1923, một nhóm tư sản ở Nam Kì thành lập Đảng Lập hiến và tổ chức phong
trào đấu tranh chống độc quyền cảng Sài Gòn.
- Năm 1923, tại Quảng Châu (Trung Quốc), một số trí thức tiểu tư sản đã thành lập tổ chức Tâm tâm xã.
- Năm 1924, tại Quảng Châu, Phạm Hồng Thái (thành viên của Tâm tâm xã) thực
hiện vụ ám sát Toàn quyền Đông Dương Méc-lanh. Việc không thành, Phạm Hồng Thái hi sinh.
- Những năm 1925 - 1930, do tác động mạnh mẽ của các trào lưu tư tưởng mới,
nhất là tư tưởng Mác- Lê- nin, phong trào dân tộc dân chủ ở Việt Nam có bước phát
triển mới, đặc biệt là sự ra đời và hoạt động của các tổ chức yêu nước.
- Năm 1925, tại Trung Ki, một nhóm trí thức tiểu tư sản thành lập Hội Phục Việt Năm
1928, sau nhiều lần đổi tên, Hội lấy tên là Tân Việt Cách mạng đảng. Tổ chức này
đã lãnh đạo nhân dân đấu tranh và dần ngả theo con đường cách mạng vô sản, tích
cực chuẩn bị thành lập chính đảng vô sản.
- Năm 1927, tại Hà Nội, một nhóm thanh niên trí thức gồm Nguyễn Thái Học,Phó
Đức Chính,.. thành lập Việt Nam Quốc dân đảng. Tổ chức này chịu ảnh hưởng của
khuynh hướng cách mạng dân chủ tư sản, thiên về hoạt động ám sát, bạo lực vũ trang để chống Pháp.
- Đầu năm 1929, một số đảng viên Việt Nam Quốc dân đảng tiến hành ám sát
Ba-danh (trùm mộ phu ở Bắc Ki). Thực dân Pháp tiến hành đàn áp, nhiều thành viên
bị bắt, cơ sở đảng bị phá vỡ
- Đêm 9-2-1930, ban lãnh đạo Việt Nam Quốc dân đảng phát động khởi nghĩa vũ
trang ở Yên Bái, Phú Thọ, sau đó là Hải Dương. Thái Bình.... Thực dân Pháp đàn
áp, cuộc khởi nghĩa nhanh chóng thất bại.
Câu hỏi trang 22 Lịch Sử 9:
Mô tả những nét chính về phong trào công nhân Việt Nam những năm 1918- 1930.
Giải thích tại sao cuộc bãi công của công nhân Ba Son được coi là mở đầu cho giai
đoạn đấu tranh tự giác của công nhân Việt Nam? Trả lời:
- Do phải chịu nhiều tầng áp bức, bóc lột, cuộc sống cực khổ nên giai cấp công nhân
Việt Nam đã sớm vùng dậy đấu tranh. Từ năm 1918 đến năm 1930, phong trào
công nhân phát triển qua hai giai đoạn:
- Những năm 1918 - 1925, phong trào công nhân diễn ra lẻ tẻ, chưa có tổ chức và
lãnh đạo thống nhất. Hình thức đấu tranh chủ yếu là phá hợp đồng, bỏ trốn, lãn
công nhằm đòi các quyền lợi kinh tế, như tăng lương, giảm giờ làm,.. Tiêu biểu là
các cuộc đấu tranh của công nhân Nhà máy dệt Nam Định, Mỏ than Cẩm Phả
(Quảng Ninh), Nhà máy rượu Hà Nội,.
- Những năm 1925 - 1930, phong trào công nhân nổ ra ở nhiều nơi trên cả nước, có
tổ chức và lãnh đạo thống nhất của Công hội và các tổ chức cộng sản. Hình thức
đấu tranh chủ yếu là bãi công, ngoài đòi các quyền lợi kinh tế còn có mục đích chính
trị rõ ràng, như chống lại ách áp bức, bóc lột của thực dân Pháp và phong kiến, ủng
hộ phong trào cách mạng thế giới. Tiêu biêu là các cuộc bãi công của công nhân
Xưởng đóng tàu Ba Son (Sài Gòn), Đồn điền cao su Phú Riềng (Bình Phước),
Xưởng ô tô A-vi-a (Hà Nội),.
- Cuộc bãi công của công nhân Ba Son được coi là mở đầu cho giai đoạn đấu tranh
tự giác của công nhân Việt Nam, vì: Công nhân Ba Son đã đấu tranh có tổ chức (đặt
dưới sự lãnh đạo của Công hội). Mục tiêu đấu tranh của công nhân Ba Son có sự
kết hợp giữa: đòi quyền lợi kinh tế với chính trị và có tinh thần đoàn kết quốc tế.
II. Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc (1918 - 1930)
Câu hỏi trang 23 Lịch Sử 9:
Nêu những nét chính về hoạt động của Nguyễn Ái Quốc trong những năm 1918-1930? Trả lời:
- Sau khi rời bến cảng Nhà Rồng (Sài Gòn) ra đi tim đường cứu nước, Nguyễn Ái
Quốc hoạt động ở nhiều nước trên thế giới. Từ năm 1918 đến năm 1930, Nguyễn Ái
Quốc hoạt động chủ yếu ở Pháp (1918 - 1923), Liên Xô (1923 - 1924) và Trung Quốc (1924 - 1930).
- Tháng 6/1919: thay mặt những người Việt Nam yêu nước tại Pháp, Nguyễn Tất
Thành đã gửi bản Yêu sách của nhân dân An Nam (kí tên là Nguyễn Ái Quốc) tới Hội nghị Véc-xai.
- Tháng 7/1920: đọc Sơ thảo lần thứ nhất những Luận cương về vấn đề dân tộc và
vấn đề thuộc địa của Lê-nin. Luận cương đã giúp Nguyễn Ái Quốc tìm thấy con
đường cứu nước, giải phóng dân tộc-con đường cách mạng vô sản.
- Tháng 12/1920: Nguyễn Ái Quốc tham dự Đại hội Tua, bỏ phiếu tán thành Đảng Xã
hội Pháp gia nhập Quốc tế Cộng sản, tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp,
đánh dấu bước ngoặt trong hoạt động cách mạng của Nguyễn Ái Quốc: từ chủ
nghĩa yêu nước đến chủ nghĩa Mác-Lê-nin và đi theo con đường cách mạng vô sản.
- Năm 1921-1922: Nguyễn Ái Quốc cùng một số nhà cách mạng các nước thuộc địa
Pháp lập ra Hội Liên hiệp thuộc địa; ra báo Người cùng khổ và truyền bá tư tưởng Mác - Lênin.
- Năm 1923 - 1924, Nguyễn Ái Quốc dự Hội nghị Quốc tế nông dân, Đại hội lần thứ
V Quốc tế cộng sản,… truyền bá tư tưởng Mác - Lênin vào Việt Nam.
- Năm 1924 - 1929, Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh
niên, ra báo Thanh niên, huấn luyện cán bộ, tổ chức phong trào “vô sản hóa”.
- Năm 1930, Nguyễn Ái Quốc chủ trì Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành
Đảng Cộng sản Việt Nam; soạn thảo cho Đảng bản Cương lĩnh chính trị đầu tiên.
III. Sự thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
Câu hỏi trang 25 Lịch Sử 9
Trình bày quá trình thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam? Trả lời:
- Quá trình vận động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam bắt đầu từ những năm
1920, thông qua những hoạt động chuẩn bị của Nguyễn Ái Quốc về chính trị.tư tưởng và tổ chức.
- Từ năm 1928, phong trào dân tộc dân chủ, đặc biệt là phong trào cách mạng theo
khuynh hướng vô sản ở Việt Nam, ngày càng phát triển mạnh mẽ. Đầu năm 1929,
những hội viên cấp tiến của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và Tân Việt Cách
mạng đảng nhận thấy cần phải thành lập một đảng cộng sản để lãnh đạo phong trào
cách mạng. Từ tháng 6 đến tháng 9-1929, trên cơ sở hai tổ chức này, ba tổ chức
cộng sản lần lượt ra đời.
- Sự ra đời của ba tổ chức công sản góp phần thúc đẩy phong trào cách mạng trong
nước phát triển. Tuy nhiên, việc ba tổ chức công sản hoạt động riêng rẽ, tranh giành
ảnh hưởng đã gây bất lợi cho phong trào cách mạng. Thực tiễn đó đới hơi cần hợp
nhất ba tổ chức cộng sản thành một đảng
- Từ ngày 6-1 đến ngày 7-2-1930, tại Cửu Long (Hương Cảng, Trung Quốc).
Nguyễn Ái Quốc đã chủ trì hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành một đảng
thống nhất. Hội nghị nhất trí lấy tên đảng là Đảng Cộng sản Việt Nam, thông qua
Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt của Đảng do Nguyễn Ái Qu
Câu hỏi trang 25 Lịch Sử 9
Nêu ý nghĩa của việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam? Trả lời:
- Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là kết quả tất yếu của phong trào dân tộc dân chủ,
là sản phẩm của sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác - Lê-nin với phong trào công nhân
và phong trào yêu nước. Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời có ý nghĩa to lớn:
- Đánh dấu sự phát triển vượt bậc của phong trào dân tộc dân chủ, khẳng định sự
trưởng thành và khả năng lãnh đạo của giai cấp vô sản Việt Nam.
- Chấm dứt thời kỳ khủng hoảng về đường lối cứu nước và giai cấp lãnh đạo cách
mạng. Từ đây, cách mạng Việt Nam đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam và trở thành một bộ phận của cách mạng thế giới.
- Là bước chuẩn bị tất yếu đầu tiên, có tính quyết định, cho những bước phát triển
nhảy vọt mới của phong trào cách mạng và lịch sử Việt Nam ở giai đoạn sau.
- Sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam là sự kiện có tính bước ngoặt của phong trào cách mạng Việt Nam.
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập 1 trang 25 Lịch Sử 9:
Lập bảng tóm tắt các hoạt động và vai trò của Nguyễn Ái Quốc đối với quá trình
thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam trong những năm 1918 - 1930 theo mẫu sau vào vở ghi. Thời gian Hoạt động chính Vai trò Trả lời: Thời gian Hoạt động chính Vai trò Tháng 7/1920
- Đọc Sơ thảo lần thứ nhất những Tìm thấy con đường
Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn cứu nước, giải phóng
đề thuộc địa của Lê-nin dân tộc - con đường cách mạng vô sản. 1921-1922
Nguyễn Ái Quốc cùng một số nhà
Chuẩn bị về chính trị,
cách mạng các nước thuộc địa Pháp tư tưởng và tổ chức
lập ra Hội Liên hiệp thuộc địa; ra báo cho sự ra đời của
Người cùng khổ và truyền bá tư Đảng Cộng sản Việt tưởng Mác - Lênin. Nam. 1923 - 1924
Nguyễn Ái Quốc dự Hội nghị Quốc tế
nông dân, Đại hội lần thứ V Quốc tế
cộng sản,… truyền bá tư tưởng Mác - Lênin vào Việt Nam. 1924 - 1929
Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt
Nam Cách mạng Thanh niên, ra báo
Thanh niên, huyến luyện cán bộ, tổ
chức phong trào “vô sản hóa”. 1930
Chủ trì Hội nghị hợp nhất các tổ chức Trực tiếp thành lập
cộng sản thành Đảng Cộng sản Việt Đảng và soạn thảo
Nam; soạn thảo các văn kiện: chính cho Đảng bản Cương
cương vắn tắt; sách lược vắt tắt; điều lĩnh chính trị đầu tiên. lệ tóm tắt,…
Luyện tập 2 trang 25 Lịch Sử 9:
Giải thích tại sao sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930 được xem là
bước ngoặt của phong trào cách mạng Việt Nam? Trả lời:
♦ Giải thích: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là một bước ngoặt của phong trào cách mạng Việt Nam
- Con đường cách mạng:
+ Trước khi Đảng ra đời: Khủng hoảng về đường lối: khuynh hướng phong kiến và
dân chủ tư sản đều không đáp ứng được yêu cầu của lịch sử.
+ Từ khi Đảng ra đời: Chấm dứt khủng hoảng đường lối cứu nước. Cách mạng Việt
Nam đi theo con đường cách mạng vô sản: độc lập dân tộc gắn liền với CNXH. - Giai cấp lãnh đạo:
+ Trước khi Đảng ra đời: Khủng hoảng về giai cấp lãnh đạo: sĩ phu, nông dân, tư
sản, tiểu tư sản đều không đủ sức tập hợp lực lượng cả dân tộc.
+ Từ khi Đảng ra đời: Giai cấp vô sản đã giác ngộ về chính trị, có tinh thần cách
mạng triệt để, tập hợp và lôi kéo được đông đảo lực lượng cách mạng.
- Mối liên hệ với cách mạng thế giới:
+ Trước khi Đảng ra đời: Chưa có mối liên hệ chặt chẽ với CM thế giới, chưa xác
định được chính xác về bạn và thù.
+ Từ khi Đảng ra đời: Cách mạng Việt Nam là một bộ phận khăng khít của cách
mạng thế giới → Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã xây dựng được bạn đồng minh
mới cho cách mạng Việt Nam.
Vận dụng 3 trang 25 Lịch Sử 9:
Sưu tầm tư liệu tranh ảnh về phong trào dân tộc, dân chủ ở Việt Nam trong những năm 1918 – 1930. Trả lời: