Bài: Gìn giữ tính nhân văn trong không gian mạng
Khởi động trang 62 Tin học 12: Một nhóm bạn trong lớp em cùng nhau
tham gia trò chơi trực tuyến nhiều người chơi có nội dung võ thuật cổ
trang. Các bạn xưng hô với nhau bằng tên gọi trong trò chơi và phân
chia ngôi thứ, giải quyết xung đột bằng những trận đánh một mất một
còn trong trò chơi với quy ước kết quả trong trò chơi được dùng để giải
quyết cho các vấn đề trong đời thực. Hãy cho biết suy nghĩ của em về sự việc trên. Lời giải:
Được trang bị khả năng ẩn danh cũng như sử dụng bí danh, mỗi cá
nhân khi tham gia trò chơi trực tuyến và mạng xã hội có cơ hội được
bộc lộ và thể hiện những suy nghĩ riêng, trải nghiệm thực hiện những
hành vi không thể thực hiện trong thế giới thật. Lâu dần, việc sử dụng,
tham gia và sống trong không gian mạng càng tăng, hình thành xu
hướng sống ảo, ngồi hàng giờ liên tục để tham gia trò chơi trực tuyến
để sưu tầm những vật phẩm ảo thông qua việc hoàn thành các nhiệm vụ
và nhận được sự tán thưởng từ người chơi khác. Ngoài ra các trò chơi
có tính bạo lực, lâu dần sẽ ảnh hưởng đến cách suy nghĩ, lối sống bạo
lực của người tham gia chơi, mất đi tính nhân văn của mạng xã hội và trò chơi trực tuyến.
1. Biện pháp giữ gìn tính nhân văn trong không gian mạng
Hoạt động trang 65 Tin học 12:
1. Nghiện trò chơi trực tuyến khiến sức khỏe bị suy giảm, gây ảnh
hưởng nghiêm trọng đến suy nghĩ, hành vi và nhận thức. Hãy nêu một
số ví dụ về những nguy cơ mà người nghiện trò chơi trực tuyến có thể gặp phải.
2. Sống ảo là một hiện tượng, trào lưu phổ biến hiện nay trên các trang
mạng xã hội. Hãy nêu suy nghĩ của em về hiện tượng này, đưa ra một
số ví dụ minh hoạ và đề xuất những điều chỉnh cần thiết để gìn giữ tính
nhân văn trên mạng xã hội.
3. Em hãy chọn một trong hai nội dung dưới đây để tìm hiểu và trao đổi với các bạn:
Những nội dung pháp luật Việt Nam quy định trách nhiệm của cá nhân
khi tham gia không gian mạng.
Tên những cơ quan chức năng giám sát, bảo đảm an toàn thông tin trên
toàn bộ không gian mạng tại Việt Nam.
4. Vì một số người dân địa phương nhận diện hai người phụ nữ bán
hàng rong giống với hình chụp nhóm bắt cóc trẻ em đang được cảnh
báo trên mạng xã hội, họ đã bị bao vây và tấn công. Hãy cho biết suy
nghĩ của em về cách ứng xử của người dân trong sự việc trên. Qua đó
thảo luận và đề xuất những việc cần thực hiện khi tiếp nhận thông tin
trên các trang mạng xã hội.
5. Trong một giỏi dạy học trực tuyến, giáo viên yêu cầu bạn A phát biểu
xây dựng bài học. Bạn Á phát biểu nhưng không bật camera. Bạn B
nhắn tin lên nhóm trao đổi của lớp để nhắc nhở bạn A thì nhận lại được
phản hồi gay gắt từ bạn A và dẫn đến tranh cãi giữa hai bạn với nhau
trên mạng. Hãy trình bày suy nghĩ của em về cách Lời giải:
1. Nghiện trò chơi trực tuyến khiến sức khỏe bị suy giảm, gây ảnh
hưởng nghiêm trọng đến suy nghĩ, hành vi và nhận thức. Một số những
nguy cơ mà người nghiện trò chơi trực tuyến có thể gặp phải:
- Mỗi cá nhân khi tham gia trò chơi trực tuyến và mạng xã hội có cơ hội
được bộc lộ và thể hiện những suy nghĩ riêng, trải nghiệm thực hiện
những hành vi không thể thực hiện trong thế giới thật. Lâu dần, việc sử
dụng, tham gia và sống trong không gian mạng càng tăng, hình thành xu
hướng sống ảo, ngồi hàng giờ liên tục để tham gia trò chơi trực tuyến
để sưu tầm những vật phẩm ảo thông qua việc hoàn thành các nhiệm vụ
và nhận được sự tán thưởng từ người chơi khác.
- Ngoài ra các trò chơi có tính bạo lực, lâu dần sẽ ảnh hưởng đến cách
suy nghĩ, lối sống bạo lực của người tham gia chơi.
- Tốn thời gian và sức khoẻ không cần thiết vào các trò chơi trực tuyến,
bỏ bê xao nhãng học tập và công việc.
2. Sống ảo là một hiện tượng, trào lưu phổ biến hiện nay trên các trang mạng xã hội.
- Suy nghĩ của em về hiện tượng này: Sống ảo là một hiện tượng, trào
lưu phổ biến hiện nay trên các trang mạng xã hội. Lâu dần, việc sử
dụng, tham gia sống trong không gian mạng ngày càng tăng, hình thành
xu hướng sống ảo, đăng hình ảnh được chỉnh sửa kĩ thuật số khiến mọi
người lầm tưởng về ngoại hình của mình, viết những bình luận chạy
theo trào lưu độc -lạ để tăng lượt yêu thích, thêm người theo dõi và
khoe khoang về bản thân trên mạng xã hội.
- Một số ví dụ minh hoạ và đề xuất những điều chỉnh cần thiết để gìn giữ
tính nhân văn trên mạng xã hội: Tính nhân văn được thể hiện qua việc
giúp đỡ lẫn nhau trong hoạn nạn, biết lắng nghe và chia sẻ các khó
khăn của người khác, không phân biệt đối xử theo chủng tộc, sắc tộc,
giới tính hoặc tôn giáo, đặt mình vào vị trí của người khác để hiểu và
đồng cảm với họ. Mỗi cá nhân và cộng đồng trong xã hội phải xây dựng
được ý thức kỉ luật và hành động trên tinh thần đồng cảm, tôn trọng lẫn
nhau, tôn trọng pháp luật, tôn trọng quyền riêng tư, bảo vệ quyền lợi của
người khác và có trách nhiệm với hành động của mình.
3. Em hãy chọn một trong hai nội dung dưới đây để tìm hiểu và trao đổi với các bạn:
Những nội dung pháp luật Việt Nam quy định trách nhiệm của cá nhân
khi tham gia không gian mạng như sau:
- Tìm hiểu, tuân thủ, tuyên truyền và phổ biến những nội dung của pháp
luật Việt Nam liên quan đến các hoạt động trong không gian mạng: Luật
Công nghệ thông tin; Luật An toàn thông tin mạng; Luật An ninh mạng;
Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu
chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch
điện tử; Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội.
- Khi đọc tin tức trên mạng xã hội, em cần tìm hiểu kĩ nội dung, kiểm tra
tính chính xác của thông tin, đặt mình vào vị trí của người khác để hiểu
và đồng cảm với họ trước khi thể hiện quan điểm cá nhân của mình
(yêu thích hoặc phản đối) cũng như chia sẻ lại cho những người dùng
khác, tránh làm tổn hại uy tín, danh dự và quyền riêng tư của cá nhân, tập thể khác.
Tên những cơ quan chức năng giám sát, bảo đảm an toàn thông tin trên
toàn bộ không gian mạng tại Việt Nam như sau:
- Tăng cường vai trò kiểm duyệt nội dung từ các cơ quan chuyên môn,
cơ quan quản lí nhà nước (Hình 2): công ty phát hành trò chơi trực
tuyến và công ty quản lí trang mạng xã hội cần thực hiện kiểm duyệt nội
dung xấu, độc, chống phá nhà nước, vi phạm thuần phong mĩ tục,...
trước khi cho phép xuất bản hoặc chia sẻ; Trung tâm Giám sát an toàn
không gian mạng quốc gia' thực hiện chức năng giám sát an toàn thông
tin trên toàn bộ không gian mạng tại Việt Nam, cung cấp và đề xuất các
nhà cung cấp dịch vụ mạng ở Việt Nam tiến hành ngăn chặn thông tin
theo từ khoá, nội dung, nguồn tin được xác nhận; các đơn vị chức năng
của Bộ Công An, Bộ Thông tin và Truyền thông yêu cầu các nền tảng
xuyên biên giới cung cấp thông tin và hợp tác phù hợp với luật pháp
nước sở tại và thông lệ quốc tế.
- Giám sát hành vi người dùng: công ty phát hành trò chơi trực tuyến và
công ty quản lí trang mạng xã hội cần giám sát hành vi của người dùng
để nhận biết các hoạt động phân biệt đối xử, hành vi trái đạo đức, xuyên
tạc, làm tổn hại đến danh dự của nhà nước, tổ chức, cá nhân, cố ý phá
hoại hệ thống máy tính; hạn chế sự lạm dụng và có các hình thức xử lí
mang tính ngăn chặn, răn đe và giáo dục; đảm bảo tất cả người dùng
đều được phục vụ trong môi trường an toàn.
4. Vì một số người dân địa phương nhận diện hai người phụ nữ bán
hàng rong giống với hình chụp nhóm bắt cóc trẻ em đang được cảnh
báo trên mạng xã hội, họ đã bị bao vây và tấn công. Cách ứng xử của
người dân trong sự việc trên là bộc phát, cảm tính. Trước sự việc như
vây, người dân địa phương nếu có sự nghi ngờ nên nhanh chóng báo
cáo cơ quan chức năng, để họ tìm hiểu, kết luận và xử lý. Không nên
tuỳ tiện bao vây và tấn công họ. Hành động đó là vi phạm pháp luật,
mặc dù bản chất sự việc đó mang tính nhân văn, nhưng hành xử lại
thiếu nhân văn và không tuân thủ pháp luật. Qua đó khi tiếp nhận thông
tin trên các trang mạng xã hội chúng ta cần bình tĩnh, nhìn nhận, hành
xử khéo léo, nhân văn, đúng pháp luật.
5. Trong một giờ dạy học trực tuyến, giáo viên yêu cầu bạn A phát biểu
xây dựng bài học. Bạn Á phát biểu nhưng không bật camera. Bạn B
nhắn tin lên nhóm trao đổi của lớp để nhắc nhở bạn A thì nhận lại được
phản hồi gay gắt từ bạn A và dẫn đến tranh cãi giữa hai bạn với nhau
trên mạng. Hãy trình bày suy nghĩ của em về cách ứng xử của cả 2 bạn
và đề nghị những điều chỉnh cần thiết.
- Bạn A: Khi tham gia giờ học trực tuyến cũng như giờ học trên lớp đều
có các quy định riêng, mà học viên cần phải tuân thủ, thể hiện sự tôn
trọng nề nếp, nội quy của lớp. Nếu quy định của lớp là cần bật cam khi
trả lời thì bạn A nên bật cam để trả lời. Ngoài ra, bật cam lên khi trả lời
nhìn thấy biểu cảm khuôn mặt của nhau cũng là một hình thức giao tiếp cần thiết.
- Bạn B: Hành động của bạn B là rất tốt. Nhưng khi muốn nhắc nhở bạn
A nên nhắn tin nhắc nhở riêng, tránh nhánh nhở chỗ đông người, làm
bạn A tự ái, dẫn đến tranh cãi nhau, ảnh hưởng đến lớp học. Luyện tập
Luyện tập 1 trang 66 Tin học 12: Hãy nhận định tính đúng/sai trong
những tình huống sau, đề xuất hướng điều chỉnh phù hợp và liên hệ bản thân.
a) Bạn A rất thích sử dụng mạng xã hội và thường xuyên đăng tải toàn
bộ các trạng thái suy nghĩ cá nhân không phân biệt buồn, vui, tích cực,
tiêu cực. b) Bạn B thường xuyên truy cập mạng xã hội, tìm kiếm các đáp
án, hướng dẫn giải các bài tập và chia sẻ lại trên nhóm thảo luận trực tuyến của lớp.
c) Bạn C thích sưu tầm những tin tức giật gân và chia sẻ công khai trên
trang Facebook cá nhân, chia sẻ riêng cho các bạn trên nhiều nền tảng mạng xã hội.
d) Bạn D chia sẻ liên kết dẫn đến một trung tâm tư vấn du học nước
ngoài trên mạng cho các bạn trong lớp, kêu gọi các bạn đăng kí tham
gia để được tư vấn đi du học.
e) Bạn E xác định bản thân sẽ trở thành người chơi trò chơi điện tử
chuyên nghiệp và đã tham gia rất nhiều giải đấu thể thao điện tử trong,
ngoài nước, là thành phần chính thức trong đội thi đấu của các nhà tài
trợ. Rất nhiều bạn học trong lớp đã hâm mộ bạn ấy và dành phần lớn
thời gian ngoài giờ lên lớp để tham gia các trò chơi điện tử cũng như
theo dõi các trận thi đấu của bạn ấy, suy tôn lên mức thần tượng và sẵn
sàng hỗ trợ mọi yêu cầu từ bạn để nhận được vé tham gia xem giải đấu trực tiếp.
g) Bạn G và các bạn rất thích học theo những trào lưu mới trên mạng xã
hội, cập nhật các cách sử dụng từ ngữ mới đôi khi hơi khó hiểu và
hướng dẫn lại cho các bạn trong lớp cùng học và sử dụng theo. Lời giải:
a) Bạn A rất thích sử dụng mạng xã hội và thường xuyên đăng tải toàn
bộ các trạng thái suy nghĩ cá nhân không phân biệt buồn, vui, tích cực, tiêu cực.
- Sai. Không nên đăng quá thường xuyên các nội dung tiêu cực nên
mạng xã hội. Vì nhiều người không hiểu cội nguồn vào bình luận lại làm
cho tình hình tiêu cực hơn.
b) Bạn B thường xuyên truy cập mạng xã hội, tìm kiếm các đáp án,
hướng dẫn giải các bài tập và chia sẻ lại trên nhóm thảo luận trực tuyến của lớp.
- Đúng. Vì việc làm này giúp ích cho việc học tập, học hỏi lẫn nhau.
c) Bạn C thích sưu tầm những tin tức giật gân và chia sẻ công khai trên
trang Facebook cá nhân, chia sẻ riêng cho các bạn trên nhiều nền tảng mạng xã hội.
- Sai. Không nên chia sẻ các tin tức giật gân và chia sẻ công khai tên
trang cá nhân, hoặc các nền tảng xã hội khác vì có thể ảnh hưởng tiêu
cực đến bản thân và người khác. Đặc biệt là các thông tin chưa được kiểm chứng.
d) Bạn D chia sẻ liên kết dẫn đến một trung tâm tư vấn du học nước
ngoài trên mạng cho các bạn trong lớp, kêu gọi các bạn đăng kí tham
gia để được tư vấn đi du học.
- Đúng. Đây là thông tin tốt, dẫn đến cơ hội tốt cho nhiều bạn học sinh.
e) Bạn E xác định bản thân sẽ trở thành người chơi trò chơi điện tử
chuyên nghiệp và đã tham gia rất nhiều giải đấu thể thao điện tử trong,
ngoài nước, là thành phần chính thức trong đội thi đấu của các nhà tài
trợ. Rất nhiều bạn học trong lớp đã hâm mộ bạn ấy và dành phần lớn
thời gian ngoài giờ lên lớp để tham gia các trò chơi điện tử cũng như
theo dõi các trận thi đấu của bạn ấy, suy tôn lên mức thần tượng và sẵn
sàng hỗ trợ mọi yêu cầu từ bạn để nhận được vé tham gia xem giải đấu trực tiếp.
- Sai. Nên cần bằng việc học tập và thời gian tham gia các trò chơi điện
tử, tránh việc sao nhãng học hành.
g) Bạn G và các bạn rất thích học theo những trào lưu mới trên mạng xã
hội, cập nhật các cách sử dụng từ ngữ mới đôi khi hơi khó hiểu và
hướng dẫn lại cho các bạn trong lớp cùng học và sử dụng theo.
- Sai. Chúng ta nên bảo vệ sự trong sáng của Tiếng Việt. Sử dụng các
từ ngữ mới trên mạng xã hội sẽ gây khó hiểu, đôi khi hiểu lầm cho người khác.
Luyện tập 2 trang 66 Tin học 12: Hãy thảo luận với các bạn trong lớp
về những tình huống vi phạm tính nhân văn trong không gian mạng và
khung hình phạt tương ứng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm.
Qua đó, để xuất giải pháp khắc phục, giúp người dùng nhận biết và
không vô tình rơi vào các tình huống vi phạm tương tự. Lời giải:
Những tình huống vi phạm tính nhân văn trong không gian mạng và
khung hình phạt tương ứng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân vi phạm
và giải pháp khắc phục hậu quả như sau:
Căn cứ tại Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP, ngày 03/02/2020 của
Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu
chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử.
Điều 101. Vi phạm các quy định về trách nhiệm sử dụng dịch vụ mạng xã hội:
1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi lợi
dụng mạng xã hội để thực hiện một trong các hành vi sau:
a) Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc,
vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân;
b) Cung cấp, chia sẻ thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan, dâm ô,
đồi trụy, không phù hợp với thuần phong, mỹ tục của dân tộc;
c) Cung cấp, chia sẻ thông tin miêu tả tỉ mỉ hành động chém, giết, tai nạn, kinh dị, rùng rợn;
d) Cung cấp, chia sẻ thông tin bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân,
kích động bạo lực, tội ác, tệ nạn xã hội, đánh bạc hoặc phục vụ đánh bạc;
đ) Cung cấp, chia sẻ các tác phẩm báo chí, văn học, nghệ thuật, xuất
bản phẩm mà không được sự đồng ý của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ
hoặc chưa được phép lưu hành hoặc đã có quyết định cấm lưu hành hoặc tịch thu;
e) Quảng cáo, tuyên truyền, chia sẻ thông tin về hàng hóa, dịch vụ bị cấm;
g) Cung cấp, chia sẻ hình ảnh bản đồ Việt Nam nhưng không thể hiện
hoặc thể hiện không đúng chủ quyền quốc gia;
h) Cung cấp, chia sẻ đường dẫn đến thông tin trên mạng có nội dung bị cấm.
2. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi tiết
lộ thông tin thuộc danh mục bí mật nhà nước, bí mật đời tư của cá nhân
và bí mật khác mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
3. Biện pháp khắc phục hậu quả: Buộc gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc
gây nhầm lẫn hoặc thông tin vi phạm pháp luật do thực hiện hành vi vi
phạm quy định tại các khoản 1 và 2 Điều này.
Theo đó, hành vi cung cấp, chia sẻ những thông tin giả mạo, thông tin
sai sự thật trên mạng xã hội sẽ bị xử phạt 10.000.000 đồng đến
20.000.000, được quy định tại Điểm a, Khoản 1, Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP./. Vận dụng
Vận dụng trang 66 Tin học 12: Hãy đề xuất các nội dung truyền thông
trên mạng xã hội cho sự kiện “Lễ ra trường” dành cho học sinh lớp 12 ở
trường em sao cho đạt hiệu quả lan toả lớn, kêu gọi được sự tham gia
hỗ trợ về con người, cơ sở vật chất mà vẫn đảm bảo tính nhân văn. Lời giải:
Nội dung truyền thông trên mạng xã hội cho sự kiện “Lễ ra trường” dành
cho học sinh lớp 12 ở trường em như sau:
- Thời gian, địa điểm, thành phần. - Văn nghệ - Trang phục - Chụp ảnh lưu niệm - Tri ân thầy cô - Liên hoan