Bài 22: Sinh trưởng và phát triển ở động vật
I. Đặc điểm và các giai đoạn sinh trưởng, phát triển
II. Các hình thức phát triển Câu hỏi 1
Phân biệt phát triển không qua biến thái và phát triển qua biến thái, phát triển qua biến
thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn. Gợi ý đáp án
Phát triển không qua biến thái
Phát triển qua biến thái
Phát triển của động vật không qua biến Phát triển của động vật qua biến thái là
thái là kiểu phát triển mà con non có các kiểu phát triển có sự thay đổi đột ngột về
đặc điểm hình thái, cấu tạo và sinh lí hình thái, cấu tạo và sinh lí của động vật
tương tự với con trưởng thành
sau khi sinh ra hoặc nở từ trứng ra
Biến thái hoàn toàn
Biến thái không hoàn toàn
Ấu trùng có hình dạng, cấu tạo và
Ấu trùng (sâu ở côn trùng, nòng nọc ở ếch nhái) có sinh lí gần giống với con trưởng
hình dạng và cấu tạo rất khác với con trưởng thành thành
Ấu trùng trải qua nhiều lần lột xác và qua giai đoạn Ấu trùng trải qua nhiều lần lột
trung gian (giai đoạn nhộng ở côn trùng) biến đổi xác để trở thành con trưởng thành thành con trưởng thành
Vòng đời trải qua 4 giai đoạn, bao gồm: trứng, ấu Vòng đời trả qua 3 giai đoạn, bao
trùng, nhộng và trưởng thành
gồm: trứng, nhộng và trưởng thành.
Kiểu phát triển này có ở đa số các loài côn trùng
(bướm, ruồi, ong, ...) và lưỡng cư.
Kiểu phát triển này có ở một số
loài côn trùng như châu chấu, cào cào, gián, ... Câu hỏi 2
Kẻ bảng vào vở theo mẫu sau, điền ít nhất tên 10 loài động vật vào bảng và đánh dấu
x vào kiểu biến thái của chúng.
Phát triển qua biến thái
Tên động Phát triển không
Phát triển qua biến Phát triển qua biến thái vật qua biến thái thái hoàn toàn không hoàn toàn 1. Ruồi x 2. ......... Gợi ý đáp án
Phát triển qua biến thái
Tên động Phát triển không
Phát triển qua biến Phát triển qua biến thái vật qua biến thái thái hoàn toàn không hoàn toàn 1. Ruồi x 2. Muỗi x 3. Ếch x 4. Châu x chấu 5. Bướm x 6. Chó x 7. Mèo x 8. Chim x 9. Gà x 10. Chuồn x chuồn Câu hỏi 3
Quan sát Hình 22.1 và 22.2, phân biệt các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của con
người từ giai đoạn phôi cho đến khi trưởng thành, từ đó giải thích tại sao cần có chế
độ ăn uống phù hợp cho trẻ em và phụ nữ khi mang thai? Gợi ý đáp án
Giai đoạn phôi diễn ra trong trứng ở bên trong cơ thể mẹ. Giai đoạn phôi gồm nhiều
giai đoạn kế tiếp nhau: phân cắt, phôi nang, phôi vị, tạo cơ quan. Ở người, giai đọan
phôi thai diễn ra trong tử cung của người mẹ. Hai tháng đầu gọi là giai đoạn phôi, từ
tháng thứ 3 đến khi sinh ra là giai đoạn thai. Ở giai đoạn này, phôi cần nhiều chất dinh
dưỡng để nuôi cơ thể sinh trưởng và phát triển. Vì vậy, cần có chế độ ăn uống riêng
đầy đủ dinh dưỡng phù hợp cho trẻ em và phụ nữ đang mang thai.
III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển Câu hỏi 1
Phân tích ảnh hưởng của các yếu tố trong đến sinh trưởng và phát triển ở động vật Gợi ý đáp án Yếu tố bên trong:
• Di truyền: sinh trưởng và phát triển của mỗi loài, mỗi cá thể động vật trước tiên
do yếu tố di truyền quyết định. Người ta đã phát hiện hệ thống gen chịu trách
nhiệm điều khiển sinh trưởng và phát triển ở động vật. Hai đặc điểm sinh
trưởng và phát triển dễ nhận thấy nhất do yếu tố di truyền quyết định là tốc độ lớn và giới hạn lớn.
• Hormone: động vật có xương sống có nhiều hormone ảnh hưởng đến sinh
trưởng và phát triển. Tuy nhiên, bốn loại hormone được coi là ảnh hưởng mạnh
nhất đến sinh trưởng và phát triển là hormone sinh trưởng (GH), thyroxine, testosterone và estrogen. Câu hỏi 2
Phân tích ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài đến sinh trưởng và phát triển ở động vật
sống trên cạn và sống dưới nước. Gợi ý đáp án Yếu tố bên ngoài:
• Thức ăn: là yếu tố ảnh hưởng mạnh nhất lên quá trình sinh trưởng và phát triển
của động vật và người. Các chất dinh dưỡng có trong thức ăn đều cần cho sinh
trưởng và phát triển của động vật và người.
• Nhiệt độ: mỗi loài động vật sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện nhiệt
độ môi trường thích hợp. Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp có thể làm chậm quá
trình sinh trưởng và phát triển của động vật, đặc biệt là động vật biến nhiệt.
• Ánh sáng: ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của động vật qua nhiều cách khác nhau.
Luyện tập và vận dụng Sinh học 11 Bài 22 Câu hỏi 1
Tại sao sâu bướm và châu chấu, cào cào phá hoại cây xanh rất mạnh và gây ra tổn thất cho nông nghiệp? Gợi ý đáp án
Sâu bướm, châu chấu, cào cào phá hoại cây xanh rất mạn và gây tổn thất lớn cho nông
nghiệp bởi vì khi còn ở giai đoạn con non, chúng có đủ các enzyme tiêu hóa protein,
lipid, carbohydrate nhưng lại thiếu enzyme tiêu hóa chất cellulose. Do đó việc tiêu hóa
và hấp thụ thức ăn thấp khiến chúng ăn nhiều lá cây để đáp ứng nhu cầu cơ thể. Giai
đoạn non là giai đoạn ấu trùng cần rất nhiều năng lượng để sinh trưởng và phát triển
qua nhiều lần lột xác trở thành con trưởng thành. Câu hỏi 2
Hormone có thể làm tăng tốc độ sinh trưởng và phát triển của động vật nhưng tại sao
không nên lạm dụng hormone trong chăn nuôi? Gợi ý đáp án
Hormon tăng trưởng là một phần của quá trình trao đổi chất ở động vật, do đó bất kỳ
sản phẩm nào có nguồn gốc từ động vật cũng sẽ chứa hormone này. Việc sử dụng hàm
lượng lớn, thường xuyên các thực phẩm chứa hormone này sẽ thúc đẩy quá trình sản
sinh các kích thích tố tính dục là tác nhân gây ra ung thư. Câu hỏi 3
Kinh nghiệm của những người chăn nuôi là cắt bỏ hai tinh hoàn của gà trống con khi
nó bắt đầu biết gáy. Kết quả thu được là gà lớn nhanh và béo, nhưng cơ thể gà phát
triển không bình thường như mào nhỏ, cựa không phát triển, không biết gáy, mất bản
năng sinh dục, ... Điều này được giải thích như thế nào? Gợi ý đáp án
Do tinh hoàn chứa hoocmon testosteron, khi cắt tinh hoàn trong cơ thể gà trống sẽ
không chứa hoocmon testosteron do đó cơ thể không hình thành các tính trạng sinh
dục phụ thứ cấp như ( mào, cựa, gáy, bản năng sinh dục). Ngoài ra hoocmon
testosterone có vai trò phát triển cơ bắp nên khi thiếu gà sẽ không phát triển cơ bắp dẫn đến béo. Câu hỏi 4
Vận dụng hiểu biết về các giai đoạn phát triển, cho biết tại sao phải quan tâm đến chế
độ ăn uống của trẻ em theo độ tuổi. Nếu trẻ em thường xuyên ăn quá nhiều thức ăn
giàu chất dinh dưỡng hoặc ăn không đủ chất dinh dưỡng thì hậu quả sẽ thế nào? Giải thích. Gợi ý đáp án
Nếu trẻ em thường xuyên ăn quá nhiều thức ăn giàu chất dinh dưỡng trong khi hệ tiêu
hóa còn chưa phát triển toàn diện, khi phải tiêu thụ một lượng lớn thức ăn dễ dẫn đến
tình trạng không thể tiêu hóa, từ đó tạo cảm giác no, đầy bụng và biếng ăn.
Nếu trẻ không được ăn đủ chất dinh dưỡng thì cơ thể của trẻ không đủ dưỡng chất để
hấp thụ và phát triển bình thường, dẫn đến trẻ còi cọc và thiếu dinh dưỡng.