HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
TIỂU LUẬN BỔ SUNG KIẾN THỨC TUYỂN SINH THẠC SĨ MÔN: ẢNH BÁO CHÍ
Đề tài: Hãy nêu và phân tích vai trò của ảnh báo chí trong hoạt động truyền
thông đại chúng ở Việt Nam. Lấy ví dụ minh hoạ
Giảng viên: TS. Vũ Huyền Nga
Người thực hiện: Hồ Ngọc Trâm
Lớp: Chuyển đổi Cao học Đợt 2 năm 2024 Số thứ tự: 06 Mã hồ sơ: 34 HÀ NỘI – 2024 Mở đầu
Trong thời đại thông tin hiện nay, truyền thông đại chúng đóng vai trò quan trọng
trong việc truyền tải thông tin tới công chúng một cách nhanh chóng và rộng rãi.
Trong đó, ảnh báo chí là một công cụ hữu hiệu để hỗ trợ quá trình truyền thông,
không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới. Ảnh báo chí không chỉ là một phương
tiện trực quan thu hút người đọc, mà còn đóng góp vào việc tạo ra những thông
điệp mạnh mẽ và sâu sắc hơn. Bài tiểu luận này sẽ phân tích vai trò của ảnh báo chí
trong truyền thông đại chúng ở Việt Nam, đồng thời đưa ra một số ví dụ cụ thể để minh họa.
1. Vai trò của ảnh báo chí trong truyền thông đại chúng
1.1. Công cụ truyền tải thông tin trực quan
Ảnh báo chí là phương tiện truyền tải thông tin bằng hình ảnh, giúp người
đọc nhanh chóng nắm bắt được nội dung chính của một sự kiện hay vấn đề mà
không cần đọc toàn bộ bài viết. Trong một thế giới mà con người ngày càng thiếu
kiên nhẫn và thời gian, ảnh báo chí đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải
thông tin một cách nhanh gọn và trực tiếp.
Một trong những vai trò cơ bản nhất của ảnh báo chí là truyền tải thông tin
một cách trực quan. Con người có xu hướng tiếp nhận và xử lý hình ảnh nhanh hơn
so với văn bản, do đó hình ảnh giúp làm rõ và tóm lược thông điệp chính một cách hiệu quả.
Tại Việt Nam, các sự kiện chính trị, xã hội hoặc các thảm họa thiên tai
thường được đưa tin bằng hình ảnh. Một ví dụ điển hình là hình ảnh về những trận
lũ lụt miền Trung. Các bức ảnh chụp cảnh người dân lội qua nước lũ, các ngôi nhà
bị cuốn trôi, hoặc cảnh cứu hộ của các lực lượng chức năng đã giúp người xem có
cái nhìn tổng thể về tình hình thiên tai mà không cần đọc quá nhiều thông tin văn
bản. Hình ảnh giúp công chúng tiếp nhận thông tin nhanh chóng và dễ hiểu hơn,
nhất là đối với những sự kiện khẩn cấp cần đưa tin ngay lập tức. Vai trò trong thực tiễn:
● Sự kiện chính trị: Ảnh về các cuộc gặp gỡ của các nguyên thủ quốc
gia hoặc các hội nghị cấp cao giúp khán giả dễ dàng nhận ra tầm quan trọng của sự kiện.
● Thảm họa thiên nhiên: Trong các trận bão lũ ở miền Trung, hình ảnh
về hậu quả của thiên tai luôn là công cụ đắc lực để truyền tải mức độ thiệt hại.
Ví dụ, trong các sự kiện như thiên tai hay tai nạn, ảnh báo chí có thể cho
thấy ngay lập tức mức độ thiệt hại mà lời nói khó có thể diễn tả đầy đủ. Một bức
ảnh về cơn bão miền Trung Việt Nam với hình ảnh ngôi nhà bị sập, nước lũ ngập
đến nóc, người dân sơ tán, mang lại một cái nhìn rõ nét và chân thực hơn cho công
chúng, so với chỉ đọc một bài báo mô tả.
1.2. Công cụ tác động cảm xúc
Hình ảnh có khả năng kích thích cảm xúc mạnh mẽ hơn so với văn bản, do
đó ảnh báo chí thường được sử dụng để gợi lên sự đồng cảm, chia sẻ hoặc tạo ra
những tác động xã hội lớn. Nhờ ảnh báo chí, người đọc không chỉ tiếp nhận thông
tin mà còn bị cuốn hút vào cảm xúc của sự kiện, dẫn đến những phản ứng như
quyên góp, tham gia hoạt động từ thiện hay thậm chí là thay đổi hành vi xã hội.
Ảnh báo chí không chỉ cung cấp thông tin mà còn có khả năng tạo ra những
tác động cảm xúc mạnh mẽ. Một hình ảnh tốt có thể kích thích sự đồng cảm, sự
phẫn nộ hoặc tạo nên nhận thức sâu sắc về một vấn đề xã hội. Trong truyền thông
đại chúng, yếu tố cảm xúc là chìa khóa giúp thông điệp được ghi nhớ lâu hơn và
thúc đẩy hành động từ phía công chúng.
Tại Việt Nam, các chiến dịch truyền thông xã hội thường sử dụng ảnh báo
chí để khơi gợi cảm xúc của công chúng. Ví dụ, trong các chiến dịch bảo vệ môi
trường, hình ảnh về những khu rừng bị tàn phá hoặc động vật hoang dã bị săn bắt
trái phép đã tạo nên làn sóng phản đối mạnh mẽ từ phía người dân. Sự tác động
trực tiếp này thường khiến cộng đồng hành động, chẳng hạn như quyên góp, tham
gia chiến dịch bảo vệ môi trường, hoặc tham gia các hoạt động tình nguyện. Vai trò trong thực tiễn:
● Chiến dịch môi trường: Các tổ chức môi trường ở Việt Nam thường sử
dụng hình ảnh động vật hoang dã bị săn bắt để khơi gợi lòng trắc ẩn
của công chúng và thúc đẩy những hành động bảo vệ thiên nhiên.
● Chiến dịch y tế: Trong đại dịch COVID-19, các hình ảnh bác sĩ và y tá
làm việc mệt mỏi trong các khu cách ly không chỉ cung cấp thông tin
về dịch bệnh mà còn tạo nên sự đồng cảm và nhận thức sâu sắc về nỗ lực của ngành y tế.
Một ví dụ điển hình là trong các chiến dịch về môi trường hoặc phòng chống
biến đổi khí hậu ở Việt Nam. Hình ảnh về rác thải nhựa tràn ngập các bãi biển, hay
những con vật bị mắc kẹt trong lưới nhựa, thường tạo nên một cú sốc lớn, khiến
công chúng nhận thức rõ hơn về vấn đề và kêu gọi hành động bảo vệ môi trường.
1.3. Tăng tính xác thực và tin cậy
Một bức ảnh báo chí được chụp tại hiện trường sẽ gia tăng tính xác thực của
bài báo. Hình ảnh chân thực từ hiện trường giúp người đọc tin tưởng hơn vào
những gì họ đang tiếp nhận. Đây là yếu tố quan trọng trong bối cảnh thông tin giả
tràn lan trên mạng xã hội. Ở Việt Nam, báo chí chính thống thường sử dụng ảnh
chụp trực tiếp tại sự kiện để khẳng định sự thật và tạo niềm tin cho công chúng.
Một bức ảnh chân thực có thể tăng tính xác thực của một bài báo. Trong bối
cảnh thông tin giả mạo lan tràn trên mạng xã hội, ảnh báo chí giúp củng cố niềm
tin của công chúng vào nguồn tin chính thống. Việc sử dụng hình ảnh trực tiếp từ
hiện trường hoặc do các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp thực hiện cũng giúp bài báo
trở nên thuyết phục và đáng tin cậy hơn.
Ở Việt Nam, các cơ quan báo chí lớn như VnExpress, Tuổi Trẻ, hay Thanh
Niên thường sử dụng ảnh báo chí để minh chứng cho các sự kiện quan trọng như
phiên tòa xét xử, thiên tai, hay hội nghị quốc tế. Việc cung cấp hình ảnh đi kèm
không chỉ chứng minh tính chân thực của sự kiện mà còn giúp bài báo trở nên sống động và gần gũi hơn. Vai trò trong thực tiễn:
● Xử lý khủng hoảng truyền thông: Khi đối mặt với những cáo buộc
hoặc tin đồn, việc cung cấp hình ảnh thực tế giúp nhanh chóng dập tắt
các thông tin sai lệch và khẳng định sự thật.
● Báo cáo sự kiện chính trị: Các hình ảnh về lãnh đạo Việt Nam trong
các cuộc gặp gỡ quốc tế là minh chứng cho sự hiện diện của quốc gia
trên trường quốc tế, đồng thời tăng cường uy tín của các bài báo.
Chẳng hạn, khi đưa tin về các phiên tòa xét xử lớn, các cơ quan truyền thông
thường kèm theo hình ảnh tại phiên tòa, bao gồm cảnh bị cáo đứng trước vành
móng ngựa, hoặc hình ảnh các luật sư đang tranh luận. Những hình ảnh này mang
lại sự minh bạch và thuyết phục người đọc rằng thông tin họ đang tiếp cận là chính xác.
1.4. Phương tiện hỗ trợ truyền thông đa kênh
Ảnh báo chí không chỉ tồn tại trên báo in mà còn lan tỏa mạnh mẽ trên các
kênh truyền thông số, đặc biệt là mạng xã hội. Ở Việt Nam, các báo điện tử như
VnExpress, Zing News hay Thanh Niên sử dụng ảnh báo chí không chỉ trong bài
viết mà còn chia sẻ rộng rãi trên các nền tảng như Facebook, Instagram. Sự lan tỏa
của hình ảnh trên các kênh này giúp gia tăng mức độ tiếp cận của thông tin, từ đó
mở rộng phạm vi ảnh hưởng của truyền thông.
Ảnh báo chí không chỉ tồn tại trên báo in mà còn được sử dụng rộng rãi trên
các nền tảng truyền thông số như báo điện tử, mạng xã hội và các ứng dụng di
động. Ở Việt Nam, các tờ báo lớn như Zing News, Dân Trí và Thanh Niên thường
xuyên sử dụng ảnh báo chí để lan truyền thông tin nhanh chóng trên Facebook,
Instagram, và các nền tảng khác. Việc lan truyền ảnh trên các kênh này giúp bài
viết tiếp cận được nhiều đối tượng hơn, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Ví dụ, một bức ảnh đẹp hoặc gây sốc có thể dễ dàng được chia sẻ và lan
truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Điều này không chỉ gia tăng lượng truy cập cho
bài báo mà còn nâng cao hiệu quả của thông điệp truyền thông. Hình ảnh về các sự
kiện giải trí, thể thao, hoặc các vấn đề xã hội thường được chia sẻ rộng rãi, giúp tin
tức được phủ sóng toàn diện và tác động đến nhiều đối tượng công chúng khác nhau.
Ví dụ, những hình ảnh về các cuộc biểu tình, hội nghị hoặc sự kiện văn hóa
thường được chia sẻ nhanh chóng trên các trang mạng xã hội, giúp công chúng có
cái nhìn tổng quát về sự kiện ngay lập tức mà không cần chờ đợi các bài viết chi tiết.
1.5. Công cụ phản ánh văn hóa xã hội:
Ảnh báo chí có thể phản ánh một cách chân thực những giá trị văn hóa, tập
tục xã hội và những thay đổi trong lối sống của người dân. Qua ảnh, người xem có
thể nhận thấy sự thay đổi của một cộng đồng, hoặc tìm hiểu về những phong tục,
văn hóa độc đáo mà có thể văn bản không mô tả đầy đủ.
Ở Việt Nam, các lễ hội truyền thống, phong tục tập quán, hay các hoạt động
văn hóa đều được thể hiện rõ nét qua ảnh báo chí. Hình ảnh về các lễ hội như Lễ
hội Chùa Hương, Lễ hội Gò Đống Đa, hay các hoạt động văn hóa vùng cao thường
xuyên được báo chí sử dụng để giới thiệu đến công chúng. Vai trò trong thực tiễn:
● Tôn vinh di sản văn hóa: Hình ảnh về các lễ hội, phong tục tập quán
không chỉ là tư liệu văn hóa mà còn giúp quảng bá du lịch và bảo tồn di sản.
● Phản ánh sự chuyển đổi xã hội: Hình ảnh về đời sống đô thị, lối sống
mới của giới trẻ ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM phản
ánh sự thay đổi trong xã hội Việt Nam.
Ví dụ ở lễ hội Ná Nhèm được tổ chức vào ngày rằm tháng Giêng hàng năm
tại huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn có nghi thức rước sinh thực khí nam (Tàng
thinh) và sinh thực khí nữ (Mặt nguyệt). Nếu chỉ dùng mô tả bằng câu chữ thì rất
khó để người đọc có thể hình dung ra
2. Ví dụ minh họa về vai trò của ảnh báo chí
Một ví dụ nổi bật về vai trò của ảnh báo chí trong truyền thông đại chúng ở
Việt Nam là trong đại dịch COVID-19. Hình ảnh các bác sĩ, y tá làm việc trong bộ
đồ bảo hộ kín mít, những người dân xếp hàng tại các điểm tiêm chủng hoặc cảnh
tượng các khu cách ly đã được lan tỏa mạnh mẽ trên khắp các mặt báo và mạng xã
hội. Những hình ảnh này không chỉ cung cấp thông tin trực tiếp về tình hình dịch
bệnh mà còn tạo ra cảm xúc mạnh mẽ, khiến cộng đồng đồng cảm và tuân thủ
nghiêm túc các biện pháp phòng dịch.
Một ví dụ khác là các chiến dịch truyền thông bảo vệ rừng ở Việt Nam. Hình
ảnh những khu rừng bị tàn phá bởi lâm tặc, cùng với hình ảnh động vật bị săn bắt
trái phép, đã tạo nên làn sóng phản đối mạnh mẽ từ công chúng, kêu gọi bảo vệ
môi trường và động vật hoang dã. Kết luận
Ảnh báo chí đóng vai trò không thể thay thế trong hoạt động truyền thông
đại chúng ở Việt Nam. Không chỉ là công cụ truyền tải thông tin nhanh chóng và
trực quan, ảnh báo chí còn góp phần vào việc tạo ra những cảm xúc mạnh mẽ, gia
tăng tính xác thực của thông tin và lan tỏa mạnh mẽ trên các nền tảng truyền thông
số. Với sự phát triển của công nghệ và nhu cầu thông tin ngày càng cao, vai trò của
ảnh báo chí sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn trong tương lai, đóng góp vào sự
phát triển của nền báo chí Việt Nam và thế giới.