Hiệp định mậu dịch tự do bắc mĩ NAFTA là gì ? Hiệp định Mậu dịch tự do Bắc Mĩ (NAFTA) có ý nghĩa gì đối với các nước Bắc Mĩ?

Hiệp định mậu dịch tự do bắc mĩ NAFTA là gì ?
Hiệp định Mậu dịch tự do Bắc Mĩ (NAFTA) có ý
nghĩa gì đối với các nước Bắc Mĩ?
1. Hiệp định mậu dịch tự do bắc mĩ NAFTA là gì ?
Hiệp định Mậu dịch Tự do Bắc Mỹ (tiếng Anh: North American Free Trade
Agreement; viết tắt: NAFTA) là hiệp định thương mại tự do giữa Canada, Mỹ
và Mexico, ký kết ngày 12 tháng 8 năm 1993, hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 1994.
Nội dung của hiệp định này là: Giúp cho kinh tế của Mỹ, Canada và Mexico
được dễ dàng. Cụ thể là việc Mỹ và Canada có thể dễ dàng chuyển giao
công nghệ sang México và México cũng dễ dàng chuyển giao nguồn nhân lực
sang 2 nước kia. Ngoài ra, hiệp định này còn giúp cho 3 nước có khả năng
cạnh tranh trên thị trường thế giới về kinh tế với các khối như EU, AFTA,. .
Sau 18 năm tồn tại, Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) đang lộ
những vết rạn nứt nghiêm trọng do những bất cập và sự lỗi thời khi nền kinh
tế thế giới đang vận động không tuân theo những toan tính chủ quan.
NAFTA đã là nền tảng cho sự thống nhất về kinh tế và chính trị giữa ba nước
Bắc Mỹ, nhưng giờ đây nền tảng này đang có những chấn động dữ dội từ
bên trong và đe dọa đến thành công của những bước tiến trong tương lai.
Có rất nhiều vấn đề nổi lên trong mọi lĩnh vực như tranh cãi về thương mại,
làn sóng nhập cư và hợp tác quân sự, đó cũng là những vấn đề mà cựu Tổng
thống Mỹ, Barack Obama từng thảo luận với các đối tác México và Canada
trong hội nghị thượng đỉnh Bắc Mỹ. Cuộc họp thường niên này vốn là nơi để
các bên đề ra những kế hoạch tăng cường hợp tác và hội nhập thì lần này đã
trở thành cơ hội để khuấy lại những vấn đề nóng bỏng chưa bao giờ được
giải quyết triệt để. Cả México và Canađa đều không hài lòng với điều khoản
"mua hàng Mỹ" của Tổng thống Mỹ. Việc Mỹ công khai yêu cầu các dự án
xây dựng trong NAFTA phải mua sản phẩm của các công ty Mỹ là sự vi phạm
nghiêm trọng các quy định của NAFTA. México đã trả đũa bằng cách áp thuế
quan với hàng chục loại sản phẩm nhập khẩu của Mỹ.
Nhiều xung đột khác còn liên quan đến tình trạng nhập cư và vận tải hàng
hóa giữa 3 nước Bắc Mỹ. Mặc dù NAFTA được chính các công ty Mỹ ủng hộ
và đóng góp ý kiến vào việc xây dựng các điều khoản cho hiệp định này,
nhưng đến nay, nhiều công ty Mỹ đã bị đánh bật khỏi sân chơi bởi sự cạnh
tranh từ các công ty của Canađa và Mexico.
Theo nội dung của Hiệp định, phần lớn hàng rào mậu dịch sẽ được loại bỏ
trong vòng 10 năm; tất cả các phương thức dịch vụ đều được đề cập. Đãi
ngộ quốc gia và đãi ngộ tối huệ quốc được áp dụng đối với đầu tư, bảo hộ
quyền sở hữu trí tuệ và chính sách cạnh tranh lành mạnh. Hiệp định này
được coi là bước thử nghiệm cho các cuộc đàm phán các hiệp định sau này
do cơ quan sáng kiến châu Mĩ tiến hành.
Với 5 chương và 20 điều, Hiệp định quy định cụ thể và chỉ tiết các biện pháp
và thể thức thực hiện và quản lí khối thị trường chung Bắc Mĩ, như: 1) Quy
định ba nước giảm hàng rào thuế quan đối với hàng hóa và dịch vụ theo từng
giai đoạn. Khi NAFTA có hiệu lực, Mĩ giảm 84%, Canađa giảm 79% thuế đối
với hàng nhập khẩu từ Mĩ và Canađa. Đến năm thứ 5, Mĩ và Canađa giảm
thêm 8% thuế đối với Mêhicô, Mêhicô giảm thêm 18% thuế đối với Mĩ và 19%
đối với Canađa. Đến năm thứ 10, Mĩ giảm thêm 7%, Canađa giảm thêm 12%
và Mêhicô giảm thêm 38%. Đến năm thứ 15, cả ba nước giảm nốt 1% thuế
còn lại; 2) Đến tháng 6/1999, hủy bỏ toàn bộ chế độ xin phép xuất nhập khẩu,
hạn ngạch và giấy phép giữa ba nước; 3) Quy định mỗi nước thành viên
được quyền duy trì chính sách ngoại thương và thuế quan riêng của mình đối
với các nước khác; 4) Tiến tới mở cửa hoàn toàn các thị trường chứng khoán,
tiền tệ, đầu tư, bảo hiểm và hầu hết các ngành kinh tế khác, cho phép lập các
công ti 100% vốn của nước này trên lãnh thổ nước kia; 5) Áp dụng quy chế
tối huệ quốc trong quan hệ thương mại giữa ba nước; 6) Thực hiện bảo vệ
quyền sở hữu trí tuệ, phát minh, sáng chế, bảo vệ môi trường..., 7) Lập cơ
chế giải quyết tranh chấp theo ba cấp: Hội đồng tư vấn Chính phủ, Uỷ ban
thương mại Bắc Mĩ và Hội đồng trọng tài.
2. Hiệp định Mậu dịch tự do Bắc Mĩ (NAFTA) có ý nghĩa gì đối
với các nước Bắc Mĩ ?
Năm 1993, Hiệp định mậu dịch tự do Bắc Mĩ được Hoa Kì,Ca-na-đa và Mê-
hi-cô thông qua, hình thành một khối kinh tế gồm khoảng 419,5 triệu người
(2001), có nguồn tài nguyên phong phú cả về nguyên liệu và nhiên liệu.
Sự ra đời của hiệp định Mậu dịch tự do Bắc Mĩ có ý nghĩa:
– Tạo ra sức mạnh tổng hợp để có sức cạnh tranh trên thị trường thế giới.
– Tạo điều kiện cho việc chuyển giao công nghệ từ Hoa Kì, Ca-na-đa sang Mê-hi-cô.
– Tận dụng nguyên liệu, lao động của Mê-hi-cô.
– Mở rộng thị trường nội địa.
3. Thông tin cơ bản về Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ ?
Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (North American Free Trade Agreement;
viết tắt là NAFTA) là Hiệp định Thương mại tự do giữa ba nước Canada, Mỹ
và Mexico, kí kết ngày 12/8/1992 và hiệu lực từ ngày 1/1/1994.
Nội dung của hiệp định này nhằm giúp cho kinh tế của ba nước Mỹ, Canada
và Mexico được trao đổi dễ dàng. Cụ thể là việc Mỹ và Canada có thể dễ
dàng chuyển giao công nghệ sang Mexico và Mexico cũng dễ dàng chuyển
giao nguồn nhân lực sang hai nước kia. Ngoài ra, hiệp định này còn giúp cho
ba nước có khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới về kinh tế với các khối như EU, AFTA,. .
Tuy nhiên, Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ giữa Mỹ, Canada và Mexico
đã lộ những vết rạn nứt nghiêm trọng, do những bất cập và sự lỗi thời khi nền
kinh tế thế giới đang vận động không tuân theo những toan tính chủ quan.
Nền kinh tế toàn cầu đã thay đổi từ những năm 1990. NAFTA không đề cập
tới những lĩnh vực công nghiệp lớn vốn chưa tồn tại, hoặc có thì cũng rất mờ
nhạt khi thỏa thuận này được đàm phán trước đây, ví dụ lĩnh vực thương mại
điện tử. Hiệp định cũng không có tác động gì nhiều đối với tiêu chuẩn môi
trường hoặc lao động. Bởi vậy, các chính trị gia kêu gọi cải tiến NAFTA trong nhiều năm qua.
Năm 2008, Cựu Tổng thống Barack Obama cũng vận động tranh cử với lời
hứa tái đàm phán NAFTA. Cuối cùng, ông thực hiện điều đó dưới một thỏa
thuận khác, đó là Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).
TPP lúc đó bao gồm 12 nước thành viên, trong đó có cả ba nước thành viên
NAFTA, đồng thời nội dung của thỏa thuận đó chứa đựng những vấn đề mới
như hiện đại hóa các qui định thương mại (có một chương dành cho thương
mại điện tử) và nâng cao tiêu chuẩn lao động, môi trường.
Trong suốt chiến dịch tranh cử cũng như sau khi lên nắm quyền, Tổng thống
Mỹ Donald Trump nhiều lần cho rằng, NAFTA là một trong những hiệp định
thương mại tệ nhất trong lịch sử, là nguyên nhân lấy đi hàng triệu việc làm
của người lao động nước Mỹ, khi cho phép hai nước thành viên láng giềng hưởng nhiều lợi thế.
Một trong những việc làm đầu tiên của ông Trump khi nhậm chức là rút khỏi
TPP. Tệ hơn, Tổng thống Trump sau đó còn áp dụng hàng rào thuế quan với
cả những đồng minh của Mỹ ở Bắc Mỹ. Điều này đã gây thiệt hại cho Canada,
Mexico cũng như các tập đoàn của Mỹ.
Sau khi ông Trump đe dọa 'xé bỏ' NAFTA hồi năm 2016, ba nước thành viên
đã khởi động đàm phán lại Hiệp định vào tháng 8/2017 và được công bố vào
cuối tháng 8/2018. Ngày 30/9/2018, Mỹ và Canada chính thức đồng ý thay
thế NAFTA bằng thỏa thuận mới và Hiệp định USMCA đã hoàn tất sau đó nhiều tuần.
Vào ngày 29/1/2020, Tổng thống Trump đã kí ban hành thành luật Hiệp định
thương mại USMCA. Hiện USMCA cần được Toàn quyền Canada Julie
Payette phê chuẩn để có hiệu lực, đây sẽ là bước cuối cùng để đưa hiệp định vào thực thi.
4. Nhiều lỗ hổng trong qui định của Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ
1. NAFTA có hiệu lực từ khi thương mại điện tử trong thương mại quốc tế
chưa được coi trọng như hiện nay. Trong khi đó, Mỹ đã bổ sung thêm các
điều khoản ngày càng phức tạp hơn về thương mại điện tử vào các hiệp định
thương mại tự do khác, đỉnh cao là Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương
(TPP) mà Tổng thống Trump tuyên bố từ bỏ ngay sau khi nhậm chức.
2. Trong vài thập kỉ triển khai thực hiện Thương mại tự do Bắc Mỹ, một số sai
sót đã bộc lộ rõ. Ví dụ, điều khoản tranh chấp cốt lõi (Chương 20) đã không
hoạt động. Điều khoản này cho phép các chính phủ có quyền khiếu nại khi họ
tin rằng các chính phủ đối tác đã vi phạm các qui định.
Điều khoản bảo vệ các chính phủ đôi khi có thể ngăn cản việc khiếu kiện
chống lại họ, như trường hợp đơn khiếu nại của Mexico hồi năm 2000 nhằm
chống lại các hàng rào thuế quan của Mỹ đối với mặt hàng đường ăn, đã
không bao giờ được trình lên ủy ban giải quyết tranh chấp, do Mỹ cố tình
ngăn chặn tiến trình này.
Hai điều khoản tranh chấp chuyên ngành khác liên quan đến các qui định về
đầu tư (Chương 11) và xem xét thuế chống bán phá giá (Chương 19), đã làm
dấy lên những lo ngại về vai trò thực sự của các tòa án quốc tế và sự cân
bằng giữa quyền lực quốc gia và quốc tế.
3. NAFTA đã loại bỏ thuế quan đối với hầu hết các loại hàng hóa, nhưng vẫn
có một vài ngoại lệ. Chẳng hạn, các thị trường dịch vụ như viễn thông và phát
thanh truyền hình vốn không có mặt trong NAFTA, nay được xem xét mở rộng.
Cụ thể, NAFTA mới vẫn duy trì thuế quan đánh lên thịt heo nhập khẩu từ Mỹ
Các chuyên gia thương mại và hàng hóa tại Iowa (Mỹ) cho biết, thỏa thuận
thương mại mới giữa ba quốc gia lớn nhất của Bắc Mỹ là một bước tiến tích
cực trong việc giải quyết căng thẳng thương mại nói chung.
Tuy nhiên, các nhà sản xuất và chế biến thịt heo sẽ phải chờ để thuế quan
đang bị áp lên thịt heo nhập khẩu được gỡ bỏ.
Canada đã tham gia vào thỏa thuận sơ bộ, được Tổng thống Mỹ Donald
Trump đặt cho cái tên mới là “Thỏa thuận Mỹ - Mexico – Canada”, hay
USMCA, ngay đêm của ngày hết hạn (30/9). Thỏa thuận mới chủ yếu đưa ra
thay đổi đối với thuế ô tô, tiêu chuận lao động, giải quyết tranh chấp và mở lại
một vài phần thị trường sản phẩm từ sữa của Canada cho các nhà sản xuất Mỹ.
USMCA không gỡ bỏ thuế nhập khẩu 25% và 10% đánh lên sản phẩm thép
và nhôm của chính quyền Mỹ. Tháng 6, Mexico đã trả đũa với thuế quan 20%
đánh lên thịt heo và sản phẩm khác từ Mỹ.
Điều này có thể khiến các nhà sản xuất thịt heo trên khắp nước Mỹ tiếp tục
chịu thiệt hại, khi Mexico là thị trường xuất khẩu thịt heo lớn nhất của quốc
gia này, và Mỹ đang phải đối mặt với thuế quan 25% từ Trung Quốc.
Ngành thịt heo trị giá 65 tỉ USD của Iowa hiện là lớn nhất tại Mỹ, theo sau là
Bắc Carolina với giá trị dưới 2,1 tỉ USD.
Chuyên gia kinh tế Dermot Hayes của trường Đại học Iowa cho biết, chính
quyền ông Trump có thể gỡ bỏ thuế quan bất cứ lúc nào, nhưng ông cho
rằng họ cần dựa vào đó để cố gắng thúc đẩy hành động lập pháp đối với USMCA.
Giá ngô và đậu nành có thể được thúc đẩy trong dài hạn nếu Mexico gỡ thuế
quan đối với thịt heo, vì nhu cầu xuất khẩu thịt heo sẽ kéo giá ngô và đậu nành lên theo.
Document Outline

• Hiệp định mậu dịch tự do bắc mĩ NAFTA là gì ? Hiệp
  • 1. Hiệp định mậu dịch tự do bắc mĩ NAFTA là gì ?
  • 2. Hiệp định Mậu dịch tự do Bắc Mĩ (NAFTA) có ý ng
  • 3. Thông tin cơ bản về Hiệp định Thương mại tự do
  • 4. Nhiều lỗ hổng trong qui định của Hiệp định Thươ