Kiểu nhà nước phong kiến là gì? Sự ra đời và phát triển nhà nước phong kiến

Kiểu nhà nước phong kiến là gì? Sự ra đời và
phát triển nhà nước phong kiến
Cơ sở kinh tế của nhà nước phong kiến là phương thức sản xuất phong kiến
với nét đặc trưng là chế độ chiếm hữu ruộng đất của vua chúa phong kiến và
giai cấp địa chủ. Lực lượng sản xuất chủ yếu trong xã hội là giai cấp nông
dân. Xã hội phong kiến có kết cấu xã hội phức tạp, giai cấp thống trị trong xã
hội gồm vua, chúa, quan lại, quý tộc (công, hầu, bá, tử, nam), địa chủ, tăng lữ,
cố đạo... Giai cấp bị thống trị là các tầng lớp nông dân nghèo, những người
lao động tự do, tầng lớp tiểu thương và nông nô.
Kiểu nhà nước phong kiến đã tồn tại trong khoảng hơn 2000 năm ở Trung
Quốc từ thế kỉ thứ Il trước Công nguyên đến năm 1911. Ở Tây Âu nhà nước
phong Kiến cũng tồn tại trong khoảng hơn 1000 năm. Ở vùng Trung Á tổn tại
từ thế kỉ VII đế năm 1918, ở nước Nga từ thế kỉ thứ IX đến năm 1aB1 l Bản
chất của nhà nước phong kiến thể hiện ở việc Xây dựng bộ máy chuyên
chính của vua chúa phong kiến và địa chủ. Bộ máy nhà nước là công cụ phục
vụ và bảo vệ quyền lợi của vua chúa phong kiến và địa chủ, đồng thời, là
công cụ trấn áp giai cấp nông dân và những người lao động khác trong xã hội.
Hình thức phổ biến của nhà nước phong kiến là chính thể quân chủ chuyên
chế với quyền lực vô hạn của hoàng đế. Bộ máy nhà nước phong kiến mặc
dù chưa có sự phân chia cũng như thực hiện quyền lực nhà nước thành các
quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp, nhưng ở trung ương cũng đã hình
thành nên các bộ với những chức năng khác nhau, còn ở địa phương, các
quan lại vừa thực hiện quyền cai trị hành chính, đồng thời, vừa là các quan
toà thực hiện chức năng xét xử.
Sự ra đời và phát triển nhà nước phong kiến
Nhà nước phong kiến là bước phát triển cao hơn so vớỉ nhà nước chủ nô. Do
điều kiện kinh tế xã hội khác nhau, hoàn cảnh lịch sử cụ thể khác nhau nên
sự xuất hiện của nhà nước phong kiến trên thế giới không giống nhau. Cơ sở
kinh tế của nhà nước phong kiến là quan hệ sản xuất phong kiến mà đặc
trưng là sở hữu của địa chủ, phong kiến về ruộng đất và bóc lột nông dân
thông qua phát canh, thu tô. Xã hội phong kiến có kết cấu phức tạp, trong đó
có hai giai cấp cơ bản là địa chủ, phong kiến và nông dân, ngoài ra còn có
các tầng lớp khác như thợ thủ công, thị dân... Giai cấp địa chủ, phong kiến
được phân chia thành nhiều đẳng cấp khác nhau phụ thuộc vào chức tước,
phẩm hàm, đất đai, tài sản... Nông dân là bộ phận đông đảo nhất trong xã hội
phong kiến nhưng đồng thời cũng là đối tượng bị áp bức, bóc lột nặng nề, do
vậy, đấu tranh giai cấp trong xã hội thường xuyên xảy ra. Để bảo vệ lợi ích
của mình, giai cấp địa chủ, phong kiến đã sử dụng mọi biện pháp có thể, đẩy
người nông dân vào những “đêm trường trung cổ”.
Ở phương Đông, sự ra đời của nhà nước phong kiến có nhiều khác biệt và
không có mốc thời gian chung cho sự mở đầu của các nhà nước phong kiến
ở khu vực này. Ở những nước này, nhìn chung, quá trình phong kiến hoá xã
hội diễn ra chậm chạp, ranh giới giữa chế độ chiếm hữu nô lệ và chế độ
phong kiến không rõ ràng vì không có sự khác biệt về bản chất của phương
thức sản xuất giữa hai thời kì.1 Chính vì vậy, quan niệm về sự ra đời các nhà
nước phong kiến phương Đông chỉ mang tính ước lệ: Dựa vào những sự
kiện đánh dấu sự chuyển biến quan trọng của mỗi quốc gia. Xu hướng chung
ở các nước phương Đông là trong thời kì đàu chủ yếu bao gồm quan hệ sản
xuất giữa nhà nước với nông dân, về sau quan hệ sản xuất dựa trên sở hữu
tư nhân của địa chủ, phong kiến về đất đai mới hình thành và phát triển mạnh
mẽ. Trong xã hội phương Đông, một bộ phận nông dân có ruộng đất thuộc sở
hữu riêng, tự canh tác trên phần ruộng đất đó và nộp thuế cho nhà nước, bên
cạnh đó là những nông dân không có ruộng đất phải lĩnh canh ruộng đất của
địa chủ, phong kiến và nộp địa tô. Nhìn chung, nông dân chỉ phụ thuộc vào
địa chủ về mặt kinh tế, tuy nhiên họ bị địa chủ, phong kiến bóc lột nặng nề,
mâu thuẫn xã hội vì thế cũng hết sức sâu sắc.
Cũng như nhà nước chủ nô, các nhà nước phong kiến thường xuyên phát
động các cuộc chiến tranh xâm lược, thôn tính lẫn nhau, dẫn đến sự suy
vong của một số nhà nước và sự lớn mạnh của một số nhà nước khác. Ở
nhiều nước, quá trình tồn tại và phát triển của nhà nước phong kiến luôn gắn
liền chế độ trung ương tập quyền. Ở nhiều nước khác, nhà nước phong kiến
đã trải qua các giai đoạn phát triển khác nhau, ban đầu là chế độ phân quyền
cát cứ, về sau chế độ trung ưong tập quyền mới được thiết lập. Ở những
nước này, chính sách phân phong ruộng đất là nguồn gốc của sự phân chia
đẳng cấp cũng như tạo ra các lãnh chúa lớn, nhỏ trong xã hội, dần dần thế
lực của các lãnh chúa ngày càng lớn mạnh, trở thành những ông “vua con” ở
địa phương, không chịu phục tùng chính quyền trung ương, dẫn đến sự chia
cắt đất nước kéo dài trong nhiều thế kỉ. về sau, dưới tác động của nhiều
nguyên nhân, tình trạng phân quyền cát cứ từng bước được xoá bỏ, đất
nước thống nhất, nền chính trị trung ương tập quyền được thiết lập, tuy nhiên,
đó cũng là giai đoạn suy vong của nhà nước phong kiến.
Qua hàng nghìn năm tồn tại, quan hệ sản xuất phong kiến dần dần tỏ ra lỗi
thời, mâu thuẫn xã hội gia tăng, trong xã hội dần dần hình thành kiểu quan hệ
sản xuất mới, kết cấu giai cấp mới. Chính vì vậy, hình thái kinh tế - xã hội
phong kiến bị thay thế bởi hình thái kinh tế - xã hội tư bản chủ nghĩa, kiểu nhà
nước phong kiến bị thay thế bởi kiểu nhà nước tư sản.
Document Outline

• Kiểu nhà nước phong kiến là gì? Sự ra đời và phát