LAI TÂN - Phân tích Tác phẩm Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh

LAI TÂN
(Trích “Nhật kí trong tù”) Hồ Chí Minh I. Tìm hiểu chung
– Hoàn cảnh sáng tác: được sáng tác trong khoảng bốn tháng đầu của thời gian Hồ Chí
Minh bị giam giữ tại các nhà tù của bọn Quốc dân đảng ở Quảng Tây. Đồng thời lúc bấy
giờ Trung Quốc đang bị phát xít Nhật xâm lược, tình hình chính trị hết sức rối ren, hỗn loạn.
– Đề tài: phản ánh hiện hiện nhà tù của chế độ Tưởng Giới Thạch, qua đó phần nào thấy
được thực trạng xã hội Trung Hoa đương thời. – Bố cục 2 phần:
+ Ba câu đầu có tính chất tự sự kể lại những sự việc trong nhà tù Lai Tân.
+ Câu cuối phát biểu cảm tưởng, nhận xét của nhà thơ. II. Tìm hiểu văn bản
1. Bức tranh nhà tù Lai Tân (Ba câu đầu)
- Ba câu thơ, tác giả nói đến ba đối tượng khác nhau trong hệ thống quan lại Trung
Quốc, cụ thể trong bối cảnh nhà giam Lai Tân thời điểm bấy giờ.
+ Câu 1: Ban trưởng nhà lao: chuyên đánh bạc (thiên thiên đổ)
→ Dưới ngòi bút của Hồ Chí Minh, nhà tù Tưởng Giới Thạch không phải là nơi giam
giữ và cải tạo tù nhân mà là một sòng bạc với những con bạc lại là những người thực thi
pháp luật. Hình ảnh của nhà tù bên ngoài thì nghiêm minh nhưng bên trong thì giả dối, bất công, phi lí.
+ Câu 2: Cảnh trưởng tham lam ăn tiền của phạm nhân.
→ Hành động của cảnh trưởng đã nói hết sự thối nát, đê tiện của nhà tù dưới thời Tưởng Giới Thạch.
+ Câu 3: nói về việc làm của huyện trưởng. Câu này có nhiều cách hiểu
 Huyện trưởng chong đèn làm việc công → rất có thể là viên quan mẫn cán nhưng
quan liêu, bằng chứng là dung túng cho bộ hạ (ban trưởng, cảnh trưởng) làm điều sằng bậy.
 Thực chất huyện trưởng chong đèn là để hút thuốc phiện (theo Đặng Thai Mai và Hoàng Trung Thông).
→ Thiên về cách hiểu thứ hai.
Bằng chứng lý giải: nhà văn Phùng Nghệ, Chủ tịch Hội Nhà văn Quảng Tây (Trung
Quốc) đã khẳng định: đó là tiếng lóng của vùng Quảng Tây hay dùng để chỉ việc hút
thuốc phiện, điều này được ghi trong từ điển tiếng lóng Trung Quốc. Người Trung Quốc
đọc câu đó là hiểu ngay huyện trưởng đốt đèn để hút thuốc phiện
→ Nếu 2 câu trên tác giả vạch trần bộ mặt bọn quan lại một cách trực diện thì ở câu này,
Người lại sử dụng nghệ thuật châm biếm sắc sảo, sâu cay.
Tóm lại, chỉ qua ba câu thơ Hồ Chí Minh đã khái quát được sự thối nát của bộ máy
chính quyền nơi đây. Các bộ máy chính quyền ấy chính là bộ mặt của xã hội Trung hoa
dưới thời giặc Tưởng. Ở xã hội ấy, sự phi lý chồng chất, sự bất công chồng chất, sự thối
nát chồng chất, nó diễn ra ở mọi chỗ, mọi việc, mọi lúc. - Nghệ thuật:
+ Sử dụng kiểu câu tự sự, với giọng kể khách quan, không hề có sự bình luận hay bộc lộ thái độ của tác giả.
+ Liệt kê những nhân vật có vai trò, trách nhiệm trong tù và việc làm của họ.
+ Thủ pháp đối lập: Chức trách >< việc làm Ban trưởng – đánh bạc
Cảnh trưởng – ăn chặn tiền
Huyện trưởng – hút thuốc phiện
+ Dùng từ chỉ sự lặp lại “thiên thiên” nhấn mạnh tính chất lặp lại của hành vi, sự việc diễn ra ở Lai Tân.
=> Bức tranh nhà tù Lai Tân hỗn loạn, không có kỉ cương, phép tắc.
2. Lời nhận xét của nhà thơ (Câu kết)
– “Y cựu” mọi sự vẫn y nguyên như cũ như trước, vẫn có từ xưa đến giờ ->Lai Tân
nhũng loạn, mọt ruỗng từ lâu lắm rồi.
– Nhãn tự của bài thơ nằm ở hai chữ “Thái bình” thâu tóm được bản chất của giai cấp
thống trị, “Thái bình” thực chất là cái vỏ dối trá bên ngoài, còn bên trong đại loạn, đại
loạn đến mức những cái vỏ kỉ cương trở thành nếp sống thường tình.
– Giọng điệu nhẹ nhàng như không nhưng chính sự nhẹ nhàng ấy lại càng làm tăng thêm sức mạnh tố cáo.
=> Bài thơ đạt được ý nghĩa phê phán sâu sắc:
+ Bộ mặt của bọn quản ngục Lai Tân
+ Tình trạng thối nát phổ biến của bọn quan lại và xã hội Trung Quốc thời Tưởng Giới Thạch. III. Tổng kết 1. Nghệ thuật
– Giọng điệu trần thuật tự nhiên nhẹ nhàng mà hàm ý sâu xa.
– Câu kết bất ngờ, thú vị. 2. Ý nghĩa văn bản
Tính chiến đấu mạnh mẽ sâu sắc của ngòi bút trào phúng Hồ Chí Minh thể hiện trong
những dòng nhật kí mang tính biếm họa.
Document Outline

• LAI TÂN
• I.Tìm hiểu chung
• II.Tìm hiểu văn bản
• III.Tổng kết
• 2.Ý nghĩa văn bản