Lời dạy của đức Khổng Tử - Giá trị cốt lõi của đạo đức

Lời dạy của đức Khổng Tử - Giá trị cốt lõi của đạo đức
1. Lời dạy của đức Khổng Tử
Con người ta sinh ra lớn lên già cả rồi bệnh tật mất đi. Cát bụi lại trở về cát
bụi. Âu cũng là quy luật thường tình của một kiếp người. Sinh, lão, bệnh, tử
vốn là như vậy. Tuổi trung niên đã có những bước thăng trầm trong cuộc
sống, có những thành công, có những thất bại trong cuộc sống vật chất, cuộc
sống tình cảm đôi lứa.
Ngẫm lại thời gian trôi đi như thoi đưa, không biết bao giờ mới về với ngày
xưa ơi, để rồi cùng ôn lại những kỷ niềm thời niên thiếu có buồn, vui, sướng ,
khổ, có điều ngây thơ, trong trắng chưa vương vấn bụi đường đời.
Đi qua rồi ngẫm lại mới thấy rằng kinh nghiệm cuộc sống đường đời sẽ mãi là
những bài học mới cho tất cả chúng ta, dù ở địa vị nào, số phận nào đi chăng
nữa. Sang hèn trong kiếp con người ta, không hơn thì cố gắng bằng người,
để trong thiên hạ dù là gay đi chăng nữa không để người ta cười người ta
khinh. Các bậc tiền bối dạy đời bằng một quá trình đúc kết kinh nghiệm cuộc
sống chắt lọc từ thực tế mà nên triết lý sống.
LỜI DẠY CỦA ĐỨC KHỔNG TỬ
(Đọc hết mới là kẻ trọng đạo lý, hiểu hết mới mong có nhân cách hơn người)
Hình hài của mẹ của cha
Trí khôn đời dạy, đói no tự mình
Sang hèn trong kiếp nhân sinh
Buồn vui sướng khổ thường tình thế thôi
Không hơn hãy cố gắng bằng người
Cho thiên hạ khỏi ai cười ai khinh Có chí thì ham học Bất chí thì ham chơi Trí khôn tạo nên người Đức nhân tìm ra bạn
Thành đạt nhờ đức dày Làm nên nhờ có thầy Đủ đầy nhờ có bạn Gái ngoan nhờ đức hạnh
Trai mạnh nhờ lực cường
Tươi đẹp lắm người thương
Lực cường nhiều kẻ mạnh Dễ thích nghi thì sống Biết năng động thì nên Đủ tài trí làm nên Đủ sức bền thì thắng Biết mình khi hoạn nạn Hiểu bạn lúc gian nguy Nghèo hèn bởi tự ti Ngu si vì tự phụ Tài đức cao hơn phú Hạnh phúc đủ hơn giàu Sống trung tín bền lâu Tình nghĩa sâu hạnh phúc Đủ tài thì đỡ cực Đủ sức thì đỡ nghèo Dốt nát hay làm theo
Hiểu biết nhiều thì lợi Hỏng việc thì hấp tấp Va vấp bởi vội vàng Cảnh giác với lời khen Bình tâm nghe lời trách Quá nghiêm thì ít bạn Dễ dãi bạn khinh nhờn Không hứa hão là khôn Không tin xằng ít vạ Làm ơn đừng mong trả
Được ơn nhớ đừng quên Nhu nhược bị ép trèn Quá cương thì bị gãy Cái quý thì khó thấy
Dễ lấy thường của tồi Của rẻ là của ôi Dùng người tội sinh vạ Đẹp lòng hơn tốt mã Nền nã hơn kiêu kì
Thận trọng từng bước đi Xét suy khi hành động
Hiểu biết nhiều dễ sống
Luôn chủ động dễ thành
Thận trọng trước lợi danh
Giữ mình đừng buông thả Tránh xa phường trí trá Tai vạ bởi nể nang Tài giỏi chớ khoe khoang
Giàu sang đừng kênh kiệu Học bao nhiêu vẫn thiếu
Học bao nhiêu chẳng thừa Nhân đức chớ bán mua
Được thua không nản trí Đủ đức tài bớt lụy Đủ dũng khí chẳng hàng Có vợ đảm thì sang Có bạn vàng thì quý Đói nghèo vì bệnh sĩ Quẫn trí dễ làm liều Tỉnh táo với tình yêu Biết điều khi yếu thế Lo việc nhà chớ kể Ân nghĩa chớ đếm đong
Người phúc lộc nhờ nguồn Sống bất nghĩa tai ương
Sống bất lương tù ngục Phải cầu xin là nhục Phải khuất phục là hèn Hay đố kị nhỏ nhen Hay ép trèn độc ác Lắm gian truân càng sáng
Nhiều hoạn nạn càng tinh
Với mình phải nghiêm minh Với chúng sinh thân ái Đang thắng phòng khi bại Gặt hái phòng mất mùa
Thói quen thường khó chừa Say sưa thường khó tỉnh Sống ỉ lại ăn sẵn Dễ bạc phân tán mình Sống dựa dẫm ngu đần Sống bất cần phá sản Hay đua đòi hoạn nạn Quá nể bạn tai ương
Gia đình trọng yêu thương
Sống nhịn nhường hỉ hả
Thiếu tình thương man trá Gắn vàng đá cũng tan Biết dạy dỗ con ngoan Chịu bảo ban con giỏi Tinh khôn nhờ học hỏi
Cứng cỏi nhờ luyện rèn Sống vì nhau dễ bền Sống vì tiền đổ vỡ Rèn con từ mới nở Khuyên vợ lúc mới về
Muốn hiểu cần lắng nghe Khốn nạn quên mẹ cha Tốt đẹp hãy bày ra Xấu xa nên đậy lại Có ích thì tồn tại Có hại thì diệt vong Nhiều tham vọng long đong Lắm ước mong lận đận Hay vội vàng hối hận Quá cẩn thận lỗi thời
Biết được người là sáng
Hiểu được bạn là khôn Khiêm tốn là tự tôn Kiêu căng là tự sát
Hứa trước thì khó đạt Hèn nhát thì khó thành Thù hận bởi lợi danh Tranh giành vì chức vị Giàu sang hay đố kị Tài trí sinh ghét ghen Tham giàu thì cuồng điên Tham quyền thì độc ác Vì tiền thì dễ bạc Vì tình nghĩa bền lâu
Người hiểu nói trọn câu
Người dốt tâu phách lối Có quyền thì hám lợi Có tội thường xum xoe Khờ dại hay bị lừa Nó bừa hay vạ miệng Đa ngôn thì tai tiếng
Ngậm miệng dễ được tin Hám lợi hay cầu xin Hám quyền hay xu nịnh Thật thà hay oan trái Thẳng thắn hay bị hại Thông thái hay bị ngờ Chiều con quá con hư Tiền của dư con hỏng
Giàu mạnh thường thao túng Nghèo vụng dễ theo đuôi
Người tài giỏi khó chơi Kẻ trây lười khó bảo Thành tâm thì đắc đạo
Mạnh bạo việc dễ thành Quân tử thì trọng danh
Tiểu nhân thì trọng lợi Bất tài hay đòi hỏi
Lộc lõi khó khiêm nhường
Tình nghĩa thường khó quên Nợ nhân duyên khó trả Khó thuần phục kẻ sĩ Khó phòng bị tướng tài
Biết chấp nhận thảnh thơi Hay hận đời đau khổ Của quý thì khó giữ Con cầu tự khó nuôi Nhà dư của hiếm hoi
Nhà lắm người bạc cạn
Khó gần người quá sạch
Vắng khách tại quá nghèo Dễ nổi danh kị hiền Dễ kiếm tiền khó giữ
Kiếp người là duyên nợ
Lành vỡ lẽ thường tình Bại thành từ lực trí
Thời gian đừng uổng phí Thời cơ chớ bỏ qua Biết suy nghĩ sâu xa Vững vàng khi thành bại Cần học và hành mãi Sẽ gặt hái thành công
2. Pháp luật và đạo đức
Một cháu bé 3 tuổi bị bảo mẫu hành hạ một cách dã man. Một đêm hội từ
thiện của người đẹp và doanh nhân hướng về đồng bào đang nhọc nhằn vật
lộn sau cơn lũ dữ biến thành trò đùa vô lương tâm của những kẻ háo danh.
Một chủ doanh nghiệp pha nước lã vào xăng bán cho thượng đế… Những vụ
việc diễn ra trong thời gian qua đã làm đau lòng tất cả những người có lương tri.
Những hành vi thiếu nhân văn không chỉ là vấn đề nhức nhối về đạo đức. Vi
phạm pháp luật chắc chắn sẽ bị trừng phạt thích đáng. Những hành vi đáng
lên án nêu trên diễn ra ngày càng nhiều hơn đang cứa vào lòng xã hội ta và
buộc mỗi người phải suy nghĩ về trách nhiệm xã hội, trách nhiệm cộng đồng và lớn hơn thế nữa.
Dù có chua chát cũng phải thấy rằng các hiện tượng nêu trên không hề ngẫu
nhiên mà là hệ quả của một môi trường xã hội đang có nhiều vấn đề mà ở đó
không ít người đã đánh mất nét đẹp đã được đúc kết từ ngàn đời, xúc phạm
cốt cách Việt Nam. Cốt cách Việt Nam là những giá trị đạo đức phổ biến
được xã hội thừa nhận với những nội dung cụ thể về lòng yêu nước, cái thiện,
lương tâm, trách nhiệm.. Qua bao tháng năm, các thế hệ người Việt đã sống
với tinh thần "thương người như thể thương thân", "nhiễu điều phủ lấy giá
gương", "chị ngã em nâng"... Nhưng giờ đây, một bộ phận người Việt không
còn tôn trọng những nguyên tắc cao đẹp đó.
Điều này rất đáng để mỗi người chúng ta suy nghĩ.
Nhiều người cho rằng trong nền kinh tế thị trường, đời sống kinh tế - xã hội
có nhiều biến đổi tích cực, song cũng nảy sinh không ít những tiêu cực. Kinh
tế thị trường với quy luật giá trị, quy luật cạnh tranh... ở một khía cạnh nào đó
đã khuyến khích lối sống thực dụng, coi trọng giá trị vật chất, lợi ích cá nhân
mà coi nhẹ giá trị tinh thần, lợi ích cộng đồng. Cũng có người viện dẫn những
hành vi đáng bị lên án trên được hình thành cùng với sự xuống cấp của hệ
thống giáo dục… Và có quá lời hay không khi có người cho rằng đó là biểu
hiện của sự xuống cấp về trách nhiệm cộng đồng, ý thức xã hội?
Dù nói gì đi nữa thì cốt lõi ở đây vẫn là pháp luật và đạo đức, bởi đó chính là
nền tảng vận hành của xã hội. Theo nhiều nhà nghiên cứu, đạo đức và pháp
luật có mối quan hệ biện chứng với nhau, tác động, ảnh hưởng lẫn nhau. Một
xã hội có nền tảng đạo đức tốt sẽ là cơ sở để pháp luật được thực hiện
nghiêm chỉnh và tự giác. Mặt khác, pháp luật nghiêm sẽ hỗ trợ đắc lực cho
việc giữ gìn, phát triển nền đạo đức xã hội tốt đẹp. Viện dẫn điều này để có
thể thấy rằng pháp luật chưa nghiêm, kỷ cương xã hội còn bị buông lỏng, tình
nghĩa đồng bào bị xem nhẹ tất yếu sẽ tiếp tục phát sinh lối sống tha hóa và
những hành vi vô nhân tính.
Như vậy, có thể thấy, những hành vi đáng lên án đã kể trên là hệ lụy của một
quá trình chuyển biến xã hội mà ở đó có không ít người coi thường pháp luật,
coi thường những giá trị đạo đức truyền thống…
Như vậy và cũng vì vậy, hơn lúc nào hết, người Việt cần phải chung tay gây
dựng và bồi đắp cho một hệ thống luật pháp cũng như việc áp dụng pháp luật
nghiêm minh, một tinh thần cộng đồng bền vững. Đây chính là nền tảng, điểm
tựa để tẩy trừ, loại bỏ những hành động bất lương khỏi đời sống xã hội.
Document Outline

• Lời dạy của đức Khổng Tử - Giá trị cốt lõi của đạo
  • 1. Lời dạy của đức Khổng Tử
  • 2. Pháp luật và đạo đức