Lý luận chung về nhà nước - Law | Học viện Tòa án

Chương I: L luâ n chung v nh nưc:
1. Ngun gc v đă c đim cu Nh nưc:
 Khi t"m hiu v ngun gc Nh nưc, ta t"m hiu theo quan đim c(a ch( ngh)a M+c Lê-nin.
- Theo quan đim c(a ch( ngh)a M+c Lenin, Nh nưc l mô t hiê n tư0ng
l1ch s3 ch4 ra đ6i khi trong x9 hô i xu:t hiê n nh;ng điu kiê n nh:t đ1nh:
+ Điu kiê n kinh t>: Tư h;u v tư liê u sn xu:t
+ Điu kiê n x9 hô i: Xu:t hiê n giai c:p, gi;a c+c giai c:p cA mâu thuBn sâu
sCc không th tD điu hEa đư0c.
 5 h"nh th+i kinh t> x9 hô i:
- HTKT cô ng sn nguyên th(y: chưa cA điu kiê n đ nh nưc ra đ6i
+ Điu kiê n kinh t>: SJ h;u chung v tư liê u sn xu:t v sn phKm lao đô ng.
+ Điu kiê n x9 hô i: Chưa cA sD xu:t hiê n giai c:p, phân chia giai c:p, tL
chMc x9 hô i đNu tiên l tL chMc th1 tô  c, tL chMc theo quan hê  huy>t thng.
=> Trong x9 hô i cô ng sn nguyên th(y đ9 bCt đNu xu:t hiê n y>u t quyn lDc
nhưng đA l quyn lDc x9 hô i. Quyn lDc x9 hô i l quyn lDc th hiê n S ch
nguyê n vTng c(a t:t c thnh viên trong cô ng đng nên đu đư0c mTi ngư6i
thDc hiê n mô t c+ch tD nguyê n, tD gi+c m không cNn thông qua b:t cM biê  n ph+p cưUng ch> no.
- HTKT chi>m h;u nô lê  - HTKT phong ki>n - HTKT tư bn ch( ngh)a - HTKT x9 hô i ch( ngh)a
1.2 Đă c đim c(a Nh nưc:
- Nh nưc cA l9nh thL v thDc hiê n sD qun l dân cư theo đơn v1 hnh chnh l9nh thL.
- Nh nưc thi>t lâ p quyn lDc công đă c biê t:
+ Quyn lDc công l quyn lDc th hiê n S ch c(a giai c:p thng tr1 v đ bo
vê  quyn v l0i ch cho giai c:p thng tr1 v đư0c bo đm thDc hiê n bXng
c+ch biê n ph+p cưUng ch> nh nưc. (so s+nh vi quyn lDc x9 hô i trong x9
hô i công x9 nguyên th(y, trong CSNT s3 dZng công cZ phong tZc tâ p qu+n,
chuKn mDc đ[o đMc, tn điu tôn gi+o đ bo đm quyn lDc x9 hô i) 
- Nh nưc cA ch( quyn quc gia
- Nh nưc ban hnh ph+p luâ t đ qun l x9 hô i
- Nh nưc quy đ1nh v thu c+c lo[i thu>
2. Bn ch:t v chMc năng c(a nh nưc:
2.1. Bn ch:t c(a nh nưc:
- Bn ch:t giai c:p c(a Nh nưc: + T[i sao? + ND th hiê  n?
-Bn ch:t x9 hô  i c(a Nh nưc: + T[i sao?
+ Nô i dung th hiê n?
+ Biu hiê  n trên thDc t>?
 N>u trong xh NN ch4 bo vê  quyn v l0i ch cho giai c:p thng tr1, trong
x9 hô i s` ny sinh mâu thuBn=>cuô c c+ch m[ng, không th duy tr" mô t
trâ t tD x9 hô i nh:t đ1nh=> CM thnh công, giai c:p thng tr1 b1 lâ t đL, n>u
CM không thnh công, da giai c:p thng tr1 vBn nCm quyn nhưng tLn
h[i đ>n uy tn, danh dD,... => Thông qua viê c nh nưc bo vê  c+c giai
c:p tNng lp kh+c cbng chnh l bo vê  quyn v l0i ch cho giai c:p thng tr1.
2.2. ChMc năng c(a Nh nưc:
- Kh+i niê m: ChMc năng c(a nh nưc l nh;ng phương diện ho[t động ch(
y>u c(a nh nưc nhXm thDc hiện c+c nhiệm vZ đặt ra cho nA trong từng th6i kỳ nh:t đ1nh.
- Nhiê m vZ: MZc tiêu m Nh nưc hưng ti, nh;ng v:n đ nh nưc phi
gii quy>t trong từng th6i k".
- Phân lo[i chMc năng c(a Nh nưc:
+ Căn cM vo ph[m vi ho[t đô ng ch( y>u c(a Nh nưc: / ChMc năng đi nôi  / ChMc năng đi ngo[i + Căn cM vo nô i dung / ChMc năng kinh t> / ChMc năng văn hAa
/ ChMc năng bo đm an ninh chnh tr1, trâ  t tD an ton x9 hô i,...
2.3. H"nh thMc, phương ph+p thDc hiê  n chMc năng Nh nưc: - H"nh thMc thDc
3. H"nh thMc nh nưc v ch> đô  chnh tr1 c(a nh nưc: 3.1. H"nh thMc nh nưc:
- L c+ch thMc tL chMc quyn lDc nh nưc. Khi xem xkt h"nh thMc nh nưc, ta
phi xem xkt nh"n nhâ n dưi hai gAc đô : * H"nh thMc chnh th:
- H"nh thMc chnh th cô ng hEa l h"nh thMc nh nưc trong đA quyn lDc ti cao
c(a nh nưc đư0c bNu ra trong mô t th6i gian nh:t đ1nh.
=> VN theo h"nh thMc chnh th cô ng hEa. V" ... mTi ngư6i dân khi đ( dk đu cA
quyn bNu c3 thnh lâ p cơ quan quyn lDc nh nưc cao nh:t. * H"nh thMc c:u trnc: - Nh nưc đơn nh:t:
+ CA mô t hê  thng cơ quan quyn lDc v cơ quan qun l thng nh:t từ trung ương đ>n đ1a phương.
+ CA mô t hê  thng ph+p luâ t duy nh:t đư0c thDc thi trong ph[m vi c nưc.
+ L9nh thL c(a nh nưc đơn nh:t đư0c phân chia thnh c+c đơn v1 hnh chnh trDc thuô c.
VD: C+c nh nưc đơn nh:t: VN, Lo, Campuchia,...
- Nh nưc liên bang: l nh nưc đư0c h"nh thnh từ nhiu nh nưc thnh viên cA ch( quyn.
+ Nh nưc liên bang cA mô t hê  thng cơ quan quyn lDc v cơ quan qun l chung
cho ton bang v bên c[nh đA, moi mô t ban đu cA cơ quan quyn lDc v cơ quan qun l J từng ban.
+ Nh nưc liên bang cA mô t hê  thng ph+p luâ t chung cho ton liên bang v bên
c[nh đA, moi bang đu cA hê  thng ph+p luâ t c(a từng bang đA.
+ L9nh thL c(a nh nưc liên bang đư0c h"nh thnh từ l9nh thL c(a c+c thnh viên
tD nguyê n liên hiê p thnh.
3.2. Ch> đô  chnh tr1: (Gi+o tr"nh) 4. C+c kiu nh nưc: 5. Nh nưc CHXHCNVN:
- Theo h"nh thMc CTCHDC v" quyn lDc ti cao l quc hô i. MTi ngư6i dân khi cA
đ( dk đu cA th tham gia bNu c3 quyn lDc nh nưc cao nh:t. - Nh nưc đơn nh:t:
* Hê  thng chnh tr1 J Viê t Nam:
 Trong hê  thng chnh tr1, nh nưc CHXHCNVN gi; v1 tr trung tâm, cA
vai trE qun l mTi mă t ho[t đô ng c(a đ6i sng x9 hô i.
*Bô  m+y nh nưc c(a NN nưc CHXHCN Viê  t Nam:
 Ngân hng Nh nưc VN l cơ quan nh nưc:
 Phân biê t cơ quan nh nưc v doanh nghiê p nh nưc (Không mang tnh
quyn lDc nh nưc, kinh doanh đ sn sinh l0i nhuâ n, trDc ti>p sn xu:t
ra c(a ci vâ t ch:t, cA c ngư6i nưc ngoi)
*C+c cơ quan nh nưc trong bô  m+y nh nưc CHXHCN Viê t Nam:
 Căn cM vo chMc năng nhiê 
m vZ m c+c cơ quan nh nưc đm nhiê m:
-Cơ quan quyn lDc nh nưc: Nhân dân trDc ti>p bNu ra, đ[i diê n cho nhân
dân đ thDc hiê n quyn lDc nh nưc: Quc hô i v Hô i đng nhân dân c+c
c:p (C:p t4nh, c:p huyê  n, c:p x9). Quc hô i l cơ quan quyn lDc nh nưc
cao nh:t. HDNDCC l cơ quan quyn lDc nh nưc J đ1a phương.
- Cơ quan hnh chnh nh nưc: do cơ quan nh nưc cang c:p thnh lâ p,
thDc hiê n nhiê m vZ qun lS hnh chnh nh nưc trong ph[m vi thKm quyn đ ra.
+ Chnh ph( l cơ quan hnh chnh nh nưc cao nh:t trong hê  thng cơ
quan hnh chnh nh nưc J Viê t Nam, qun lS nh nưc.
+ C+c bô , c+c cơ quan ngang bô : 18 bô  v 4 cơ quan ngang bô  .
+ UBND c+c c:p (c:p t4nh, c:p huyê  n, c:p x9)
- Cơ quan xkt x3: TEa +n nhân dân + TEa +n nhân dân ti cao + TEa +n nhân dân c:p cao
+ TEa +n nhân dân t4nh, thnh ph trDc thuô c trung ương
+ TEa +n nhân dân huyê n, quâ n,...
- Cơ quan kim s+t: Viê n kim s+t nhân dân + VKSND ti cao + VKSND c:p cao
+ VKSND t4nh, thnh ph trDc thuô  c trung ương
+ VKSND huyê  n, quâ n,...
Chương II: Php luâ t
1.Ngun gc v đă c đim c(a ph+p luâ t:
1.1.Ngun gc c(a ph+p luâ t:
- Trong x9 hô i CSNT: Phong tZc tâ p qu+n, tn điu tôn gi+o, quy ph[m đ[o
đMc => Quy tCc Mng x3 chung, th hiê 
n S ch nguyê n vTng c(a c+c thnh
viên trong cô ng đng nên đư0c mTi ngư6i thDc hiê n tD nguyê n, tD gi+c.
- Qu+ tr"nh h"nh thnh ph+p luâ t trong l1ch s3:
+ Con đư6ng thM 1: Ph+p luâ t do nh nưc trDc ti>p ban hnh (con đư6ng ch( y>u)
+ Con đư6ng thM 2: Ph+p luâ t đư0c nh nưc thừa nhâ n (phong tZc tâ p qu+n)
1.2.Đă c đim c(a ph+p luâ t:
- Trong x9 hô i cA nh nưc, nh nưc s3 dZng đng th6i nhiu công cZ kh+c nhau
đ thi>t lâ p v duy tr" mô t trâ t tD x9 hô i nh:t đ1nh. C+c công cZ đA l đ[o đMc, tâ  p
qu+n, tôn gi+o, ph+p luâ t,... Trong nh;ng công cZ m nh nưc s3 dZng, ph+p luâ t
l công cZ h;u hiê u nh:t.