Mạch cảm xúc bài Đoàn thuyền đánh cá được triển khai theo trình tự?

Mạch cảm xúc bài Đoàn thuyền đánh cá được
triển khai theo trình tự?
1. Giới thiệu chung về bài thơ Đoàn thuyền đánh cá
- Hoàn cảnh sáng tác: bài thơ này viết vào năm 1958 trong một chuyến đi
thực tế ở vùng mỏ Quảng Ninh, in trong tập "Trời mỗi ngày lại sáng (1958).
Năm 1954 chiến dịch Điện Biên Phủ vừa kết thúc, đất nước bị chia làm hai
miền. Miền Nam tiếp tục chống đế quốc Mĩ. Miền Bắc được giải phóng tiến
lên xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Bài thơ được viết vào năm 1958 khi đất nước đã kết thúc thắng lợi cuộc
kháng chiến chống Pháp, miền Bắc được giải phóng và đi vào xây dựng cuộc
sống mới. Không khí hào hùng, phấn chấn tin tưởng bao trùm trong đời sống
xã hội và khắp nơi dấy lên phòng trào phát triển sản xuất, xây dựng đất nước mới.
Chuyến đi thực tế của mình ở vùng mỏ Quảng Ninh vào nửa cuối năm 1958,
đã giúp cho nhà thơ thấy rõ và sống trong không khí lao động ấy của nhân
dân ta, điều này góp phần quan trọng mở ra chặng đường mới trong thơ Huy Cận.
- Bài thơ sử dụng phương thức biểu đạt: biểu cảm và miêu tả, với thể thơ 7
chữ và cảm hứng bao trùm có sự thống nhất giữa thiên nhiên vũ trụ và về
con người lao động trong cuộc sống mới.
2. Mạch cảm xúc của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá được triển khai theo trình tự nào?
- Bài thơ có mạch cảm xúc được triển khai theo trình tự thời gian, thời
gian của buổi lao động từ lúc hoàng hôn cho đến lúc bình minh trên biển cả,
tất cả đều mang âm hưởng của niềm vui, niềm hạnh phúc trong lao động, đổi
mới. Bài thơ bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của nhà thơ trước khung cảnh thiên
nhiên đất nước giàu đẹp, là khúc tráng ca ca ngợi cuộc sống lao động tập thể
của người dân chài trong công cuộc xây dựng và tái thiết đất nước.
- Theo mạch cảm xúc của bài thơ thì bài thơ Đoàn thuyền đánh cá có bố cục 3 phần:
+ Phần 1: Hai khổ thơ đầu thể hiện cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của con người
+ Phần 2: Gồm bốn khổ thơ về cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển
+ Phần 3: Khổ cuối: cảnh đoàn thuyền trở về.
3. Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá theo mạch cảm xúc của bài thơ.
3.1. Hai khổ thơ đầu thể hiện khung cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi * Khổ thơ thứ nhất:
- Hai câu đầu: thể hiện hình ảnh thiên nhiên trên biển lúc hoàng hôn
+ Hình ảnh so sánh "mặt trời xuống biển" với "hòn lửa" với màu sắc rực rỡ và
hình ảnh tròn đầy trong mặt trời - gợi thời gian của hoàng hôn
+ Hình ảnh nhân hoá: không gian đại dương là căn nhà rộng lớn, ở đó màn
đêm là cánh cửa, sóng biển chính là then cài.
=> Thiên nhiên bắt đầu thời gian nghỉ ngơi, hưởng trụ trạng thái bình yên
- Hai câu sau: đó là hình ảnh đoàn thuyền đánh cá lúc ra khơi
+ "Đoàn thuyền": không chỉ là một con thuyền, mà là một đoàn - một tập thể
đông đảo cùng nhau ra khơi.
+ chi tiết "lại ra khơi" cho thấy đây là công việc đã quá quen thuộc với họ
+ trong "Câu hát căng buồm" hình ảnh những người lao động cùng nhau cất
vang tiếng hát, điều này dường như tạo ra một nguồn sức mạnh như gió đẩy con thuyền ra khơi.
=> Lúc vạn vật bắt đầu nghỉ ngơi cũng chính là lúc những người ngư dân mới
bắt đầu hành trình lao động của mình.
* Khổ thơ thứ hai: nội dung câu hát của những người dân miền núi
- "Cá bạc, cá thu": gợi sự trù phú, giàu có của biển cả đại dương
- "biển Đông lặng": mong muốn biển yên bình để công việc đánh cá diễn ra thuận lợi.
- "cá thu biển đông như đoàn thoi": từng đoàn cá lao trên mặt nước nhiều đến nỗi giống như con thoi.
- Chúng "đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng": biện pháp nhận hoá tạo ra
nhiều màu sắc chuyển động.
- Câu thơ cuối cùng, chi tiết "Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi" thể hiện đây vừa là
lời kêu gọi, vừa là mong ước của những người ngư dân về một vụ cá bội thu.
3.2. Bốn khổ thơ tiếp: Khung cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển
* Khổ thơ thứ ba miêu tả khung cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển
- Nghệ thuật ẩn dụ: "Thuyền ta lái gió với buồm trăng": thiên nhiên, con
người dường như hoà hợp lại làm một.
- Nghệ thuật phóng đại "lướt giữa mây cao với biển bằng": con thuyền giống
như một tấm ván khổng lồ đang lượt giữa không gian bao la, rộng lớn - tầm vóc vũ trụ.
- Công việc lao động diễn ra ngay trong đêm: "Ra đậu dặm xa dò bụng biển" -
mặc dù trong đêm tối, ngư dân vẫn miệt mài với công việc đánh cá của mình.
- Chi tiết "Dàn đan thế trận lưới vây giăng" làm ta cảm thấy đánh cá dường
như trở thành đánh trận mà con người phải sử dụng mưu trí tạo ra thế trận
để đánh bại thiên nhiên.
* Khổ 4: Hình ảnh cảnh biển vào ban đêm
- Tác giả Huy cận đã liệt kê ra một loạt các loài cá quý hiếm của biển cả như
cá nhụ, cá chim, cá đé, cá song cho thấy sự giàu có, trù phú của biển cả.
- Hình ảnh: "lấp lánh đuốc đen hồng" gợi ra màu sắc của loài ca song.
- "Cái đuôi em quẫy trăng vàng choé": ánh trăng in bóng dưới nặt biển, những
con cá quẫy đuôi làm sóng sánh ánh trăng vàng.
- "Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long": màn đêm giống như một sinh mệnh, có sự sống.
* Khổ thơ 5: tinh thần lao động của người dân chài
- Dường như công việc lao động nặng nhọc lại trở nên vui tươi hơn nhờ lời ca, tiếng hát rộn ràng.
- Người dân chài cảm thấy biết ơn đối với biển cả: : "Biển cho ta cá như lòng
mẹ": - biển êm đềm, nuôi lớn biết bao người dân miền biển.
* Khổ 6: cảnh thu hoạch cá
- Khi kéo lưới cũng là lúc trời hửng sáng - lao động suốt đêm nhưng vẫn không biết mệt mỏi
- Hình ảnh "tay kéo xoăn tay chùm cá nặng": Hình ảnh những cánh tay khoẻ
mạnh đang kéo những chiếc lưới đầy cá - thành quả lao động của người dân chài.
- Hình ảnh "Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông" thể hiện khi công việc thu
hoạch cá vừa xong cũng là lúc vừa rạng đông, mặt trời ló rạng.
3.3. Khổ cuối: Khung cảnh đoàn thuyền đánh cá lúc trở về
- "Cá hát căng buồm với gió khơi": người dân lại cất cao lời ca tiếng hát,
nhưng đó là những câu hát về một vụ mùa bội thu.
- "Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời": đoàn thuyền đang lướt sóng trở về
giống như đang chạy đua với thời gian.
- Hình ảnh nhân hoá "Mặt trời đội biển nhô màu mới"cho thấy hy vọng về một
cuộc sống ấm no, đầy đủ của người dân chài.
- "Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi": niềm tin hướng về cuộc sống tương lại tốt đẹp. Tổng kết:
Nội dung: bài thơ đã khắc hoạ hình ảnh đẹp đẽ tráng lệ cũng như thể hiện sự
hài hoà giữa thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui, tự hào của nhà thơ, đất nước.
Nghệ thuật: hình ảnh liên tưởng, tưởng tượng độc đáo, phong phú; âm
hưởng khoẻ khoắn, lạc quan.
4. Một số bài tập áp dụng
Câu 1: Bài thơ được triển khai theo trình tự chuyến ra khơi của đoàn thuyền
đánh cá. Dựa vào trình tự ấy, em hãy nêu không gian và thời gian được miêu tả trong bài thơ. Lời giải
Theo đó, không gian và thời gian được miêu tả như sau:
- Không gian: biển cá mênh mông lớn với bầu trời, mặt biển..
- Thời gian: từ khi hoàng hôn, mặt trời ló dạng cho đến lúc màn đêm buông
xuống và sau đó là lúc bình minh của ngày mới.
Câu 2: Theo em, hình ảnh người lao động và công việc của họ được miêu tả
trong không gian như thế nào? Bằng những biện pháp nghệ thuật đặc sắc
gìn để tác giả đã làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh của con người trước thiên nhiên vũ trụ. Lời giải:
- Hình ảnh người lao động và công việc của họ được miêu tả trong không
gian rộng lớn của biển cả, đất trời
- Tác giả làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh của con người trước thiên nhiên vũ
trụ bằng nhiều biện pháp nghệ thuật: liệt kê, so sánh và nhân hoá: cho thấy
sự phong phú, giàu có và đẹp đẽ của biển cả.
Câu 3: Nếu được chọn thì em chọn phân tích hình ảnh đặc sắc nào trong các
khổ 1, 3, 4, 7. Bút pháp xây dựng hình ảnh của tác giả có gì nổi bật? Lời giải:
- Đối với Khổ 1, em chọn hình ảnh đặc sắc là hình ảnh so sánh "mặt trời
xuống biển" với "hòn lửa" màu sắc đỏ rực và hình dạng tròn đầy của mặt trời
- gợi thời gian của hoàng hôn.
- Đối với Khổ 3, em chọn hình ảnh "Dàn đan thế trận lưới vây giăng": đánh cá
dường như trở thành đánh trận mà con người phải sử dụng mưu trí tạo ra thế
trận để đánh bại thiên nhiên.
- Đối với khổ 4, hình ảnh đặc sắc em chọn là "Đêm thở: sao lùa nước Hạ
Long": màn đêm giống như một sinh mệnh, có sự sống.
- Đối với khổ 7 hình ảnh "Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi" làm em ấn
tượng nhất bới đó là niềm tin hướng về cuộc sống tương lai tốt đẹp.
=> Bút pháp xây dựng của tác giả có điểm nổi bật: sáng tạo hình ảnh thơ, với
những liên tưởng sáng tạo, độc đáo, nhiều so sánh thú vị, đặc biệt là thủ
pháp phóng đại được sử dụng hợp lý.
Document Outline

• Mạch cảm xúc bài Đoàn thuyền đánh cá được triển kh
  • 1. Giới thiệu chung về bài thơ Đoàn thuyền đánh cá
  • 2. Mạch cảm xúc của bài thơ Đoàn thuyền đánh cá đư
  • 3. Phân tích bài thơ Đoàn thuyền đánh cá theo mạch
    • 3.1. Hai khổ thơ đầu thể hiện khung cảnh đoàn thuy
    • 3.2. Bốn khổ thơ tiếp: Khung cảnh đoàn thuyền đánh
    • 3.3. Khổ cuối: Khung cảnh đoàn thuyền đánh cá lúc
  • 4. Một số bài tập áp dụng