MỐI QUAN HỆ GIỮA CON NGƯỜI VỚI THẾ GIỚI TỰ NHIÊN

I. MỐI QUAN HỆ GIỮA CON NGƯỜI VỚI TỰ NHIÊN
Tự nhiên hay cũng được gọi thiên nhiên, thế giới vật chất, vũ trụ, thế giới tự nhiên hay thế giới quan sinh thái là
tất cả vật chất và năng lượng chủ yếu ở dạng bản chất. "Tự nhiên" nói đến các hiện tượng xảy ra trong thế giới vật chất, và
cũng nhắc đến sự sống nói chung. Phạm vi bao quát của nó từ cấp hạ nguyên tử cho tới những khoảng cách lớn trong vũ trụ.
Nghiên cứu về tự nhiên là một mảnh ghép lớn trong thế giới khoa học. Thế giới tự nhiên là không gian sinh sống, tồn tại
của con người; đồng thời cũng là nơi cung cấp tài nguyên thiên nhiên phục vụ cho đời sống của chúng ta. Nhờ có đất đai,
con người có thể xây dựng nhà cửa, nơi cư trú an toàn. Đất đai còn là nơi để con người trồng trọt, canh tác và thực hiện
công cuộc lao động sản xuất để trồng trọt và tạo ra lương thực, thực phẩm. Những cánh rừng xanh là nơi cung cấp nguồn
oxi trong lành và được ví như những lá phổi xanh của nhân loại, đồng thời có tác dụng chống lại những tác động của thiên
tai như ngăn chặn xói mòn, sạt lở đất. Biển xanh, đại dương bao la là nguồn cung cấp hải sản phong phú cho con người,…
Dù cho con người hiển nhiên là một phần của tự nhiên, nhưng những hoạt động của con người thường được phân biệt rạch
ròi khỏi những hiện tượng tự nhiên
Thuật ngữ “thế giới quan sinh thái” đượ̣c Croll và Parkin (1992) sử dụng trong cuốn tuyển tập bài viết với nhan
đề Bush base: Forest farm - Culture, Environment and Development. Mặc dù không đưa ra định nghĩa cụ thể, nhưng qua
diễn giải, có thể hiểu rằng thế giới quan sinh thái là ở đó, con người “thường xem môi trường là một chủ thể sáng tạo mà họ
có nghĩa vụ phải thương thảo, đồ̀ng thời họ cũng tự xem mình là một phần không thể chia tách với chủ thể đó: rừng là con
người, theo cách tương tự như tổ̉ tiên là thể nối dài của sự sống”. Điều đó đượ̣c phản ánh trong tiêu đề cuốn sách, tác giả sử
dụng cụm từ mang tí́nh đảo nghịch để xóa nhòa sự phân chia truyền thống giữa con người và tự nhiên thể hiện ở việc phân
chia tách bạch nơi cư trú (văn hóa) với rừng, bụi rậm (tự nhiên). Ngay trong lời giới thiệu của cuốn sách trên, hai tác giả này
cũng đã nhấn mạnh rằng “mối quan hệ giữa con người và tự nhiên xung quanh là một mối quan hệ nghịch lý. Con người cố
gắng áp đặt tri thứ́c và ý chí́ của mình vào thế giới tự nhiên nhưng đồ̀ng thời cũng gắn mình vào những huyền thoại và niềm
tin trong đó phác họa bản thân và thế giới xung quanh thành những thể gắn kết, không ai lấn át ai” (Croll và Parkin,1992)
Con người là một phần trong môi trường tự nhiên, các loài sinh vật như cây cối, động vật,. . cũng đượ̣c xem như là những
chủ thể ngang hàng với con người, bởi vậy mối quan hệ giữa con người và tự nhiên là mối quan hệ mang tí́nh ngang hàng,
có sự đàm phán và trao đổ̉i qua lại lẫ̃n nhau.
Tự nhiên và con người không phải là hai thể tách bạch riêng biệt mà là sự nối dài mang tí́nh tiếp tục. Con người
được sinh ra từ tự nhiên, tự nhiên quyết định cuộc sống của con người và con người quyết định số phận của tự nhiên. Con
người vừa là sản phẩm vừa là chủ thể của tài nguyên và môi trường. Vì con người tồn tại được là cần có các tài nguyên của
môi trường cung cấp; bên cạnh đó con người trong hoạt động của mình có tác động mạnh mẽ trở lại và làm thay đổi môi trường.
=> Con người có nhiệm vụ khám phá, chinh phục và khai thác môi trường cho các mục đí́ch đa dạng về sản xuất và
tiêu thụ. Nó nhấn mạnh tới hành vi khai thác và chế ngự tự nhiên và cũng là mô hình điển hình cho thời kỳ thuộc địa. Quản
lý tài nguyên trong bối cảnh này chí́nh là sự quản lý về chuyên môn, là sự phân loại của khoa học tự nhiên đối với thế giới
vật chất mà không bị tác động bởi những cân nhắc mang tí́nh đạo đứ́c.
Nhưng bên cạnh đó, loài người có cũng có trách nhiệm không chỉ với giống loài mình mà còn với các loài khác. Vì
vậy, bên cạnh hoạt động khai thác tự nhiên con người còn có trách nhiệm bảo vệ tự nhiên.
II. VAI TRÒ CỦA TỰ NHIÊN ĐỐI VỚI CUỘC SỐNG CON NGƯỜI
Ai quên cho được mái tranh nâu
Luống đất bờ ao với nhịp cầu
Mồ mả ông bà chôn giữa đất
Lòng người, lòng đất cảm thông nhau
(Tình quê tình nước, Kiên Giang)
Mỗi người khi sinh ra thường gắn bó những năm tháng cuộc đời với một dòng sông, một con suối, một bờ ao,
một khu phố, một con đường trải dài những rặng cây… Đó là hình ảnh thiên nhiên cùng lớn lên, cùng trưởng thành
với mỗi chúng ta. Ngay từ lúc sinh ra, chúng ta đã gắn mình với thiên nhiên khi mảnh đất là nơi “chôn nhau cắt rốn”,
khi những tia nắng mặt trời không chỉ sưởi ấm mà còn gửi tặng bức tranh ngày mới rộn ràng, khi những cơn mưa mùa
hạ tưới mát những cánh đồng và làm xao xuyến cả tâm hồn ta… Bởi thế, đối với cuộc sống của mỗi người, thiên nhiên
có ý nghĩa và vai trò vô cùng quan trọng.
Thiên nhiên là tất cả những gì xung quanh con người và không do con người tạo ra. Thiên nhiên là những ánh
sao lấp lánh trong đêm tối, là vầng trăng soi sáng mảnh sân trước nhà, là ngọn núi hùng vĩ bao quanh nơi ta ở, là con
sông ta nghiêng mình soi bóng. Rặng cây, cồn cát, bãi bồi hay một cánh chim nhỏ vừa cất cánh trên bầu trời bao la, tất
cả đều là một phần của thiên nhiên gần gũi. Thiên nhiên còn là những hành tinh xa xôi chứa đựng bao điều bí ẩn của
vũ trụ. Dù gần gũi hay xa xôi, dù nhỏ bé hay lớn lao, kĩ vĩ, thiên nhiên cũng có ý nghĩa quan trọng và có mối quan hệ
chặt chẽ với con người. Thiên nhiên là môi trường sống, là người bạn cộng sinh với con người. Thiên nhiên có khi
hiền hòa, có khi hung bạo nhưng vẫn luôn cùng con người – là những thành viên trên hành tinh xanh. . Thiên nhiên
cung cấp cho con người nguồn thực phẩm phong phú, không chỉ là cây trái ngọt lành mà còn là những loại rau củ bổ
dưỡng, thịt cá tươi ngon. Những cơn mưa tắm mát cho cây trồng và cung cấp nguồn nước cho con người. Những cành
củi khô cùng viên đá lửa mở ra cho chúng ta một kỉ nguyên mới ăn chín uống sôi. Khi xã hội càng phát triển, con
người càng biết cách khai thác sự giàu có của thiên nhiên hơn nữa. Ánh mặt trời không chỉ chiếu sáng hay sưởi ấm mà
còn là nguồn cung cấp năng lượng dồi dào. Ngọn gió không chỉ đem lại sự thanh mát mà sức gió trở thành năng lượng
cho hoạt động sản xuất và sinh hoạt. Mỗi khu rừng đâu chỉ cung cấp gỗ cho sản xuất đồ gia dụng, mĩ nghệ mà còn là
người bảo vệ chúng ta khỏi sự càn quét của lũ lụt, là lá phổi xanh thanh lọc bầu không khí ta hít thở mỗi ngày. Nhưng
thiên nhiên cũng có khi nổi cơn thịnh nộ, những đợt sóng thần cao hàng chục mét nhấn chìm nhà cửa, cuốn trôi bao
con người. Những cơn giông bão, lũ lụt hay những trận núi lửa phun trào quật ngã bao sức sống kiên cường và làm tan
nát biết bao gia đình hạnh phúc. Thiên nhiên cũng giống như con người, có khi hiền hòa nhưng khi bị “xúc phạm”, khi
phải chịu “tổn thương” từ sự tàn phá cũng trở nên quật cường, dữ dội chống trả.
Thiên nhiên dường như cũng có tâm hồn và là người bạn tuyệt vời của con người. Vẻ đẹp của thiên nhiên, dù
là thơ mộng hay hùng vĩ đều khiến con người choáng ngợp, say mê và khiến tâm hồn trở nên khoáng đạt. Còn gì tuyệt
vời hơn khi bản thân đang mỏi mệt vì vòng xoay của cuộc sống, chịu những áp lực từ công việc, từ học tập với máy
móc, sổ sách vô tri ta được hòa mình vào thiên nhiên, được sống giữa vẻ đẹp nguyên sơ, hồn hậu. Đó có thể là một
chuyến dã ngoại, một hành trình trải nghiệm sống cùng thiên nhiên hay đơn giản chỉ là ngồi ngoài ban công ngắm
vầng trăng sáng, nằm trên sân thượng đoán hình đám mây. Tất cả những điều ấy sẽ đưa ta về trạng thái cân bằng, tĩnh
tại. Thế nhưng, hiện nay khi khoa học công nghệ ngày càng phát triển, có không ít bạn chìm đắm trong các trò chơi
điện tử, các trang mạng xã hội mà lãng quên vẻ đẹp này, đi chơi cũng chỉ để ý chụp ảnh thay vì ngắm cảnh, chẳng còn
lắng nghe tiếng chim hót, không kịp ngắm nhìn một bông hoa mới nở… Như thế, ta đã vô tình bỏ phí vẻ đẹp tuyệt vời
và niềm cảm hứng bất tận ẩn chứa từ thiên nhiên quanh mình.
Nào đâu chỉ thế, thiên nhiên còn cho chúng ta những chiêm nghiệm về cái đẹp, khơi nguồn cảm hứng bất tận
cho các ngành nghệ thuật, từ thơ ca, âm nhạc đến hội họa, điện ảnh. Ta quên sao được những bài thơ đã khắc họa vẻ
đẹp thiên nhiên, là ánh trăng chan hòa trên dòng sông êm dịu trong “rằm tháng giêng”, là bông hồng nở rồi tàn trong
bài thơ “Vãn cảnh” của Bác; là sự giàu có, trù phú của biển cả quê hương trong “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận;
là “Ánh trăng” nhắc nhở lối sống ân tình thủy chung trong sáng tác của Nguyễn Duy và còn vô vàn tác phẩm nghệ
thuật tuyệt vời khác nữa cũng được chắp cánh từ thiên nhiên. Ta đã không ít lần đắm chìm trước những bức tranh vẽ
về thiên nhiên của các danh họa, ví như bức “Mùa thu vàng” của danh họa Levitan.
Với những điều diệu kì ấy, thiên nhiên luôn gắn bó chặt chẽ với con người. Từ ngàn xưa, khi khoa học kĩ
thuật chưa phát triển, khi sự hiểu biết của con người còn hạn chế, còn phải lí giải những hiện tượng tự nhiên bằng
những câu chuyện thần thoại, con người sợ hãi và tôn thờ thiên nhiên. Đến khi khoa học kĩ thuật phát triển, con người
lại coi thiên nhiên như một đối tượng để chinh phục, con người “thuần hóa” thiên nhiên và bắt thiên nhiên phục vụ
mình với tư tưởng “làm chủ thiên nhiên”. Nhưng đối với con người, thiên nhiên không phải là một điều kì bí đáng sợ.
Trong mối quan hệ với con người, thiên nhiên bình đẳng và hòa ái như một người bạn. Con người và thiên nhiên xuất
hiện trong quan hệ tương hỗ, giúp đỡ nhau. Bởi thế, tìm cách chung sống hòa thuận sao cho cả hai cùng phát triển là
điều cần thiết. Nhất là khi thiên nhiên đã chịu nhiều tổn hại từ con người. Đó là hiện tượng chặt phá rừng trên diện
rộng như “công trường” chặt phá rừng đầu nguồn ở Quảng Bình, công ty Formosa phá hủy môi trường biển. Thiên
nhiên đau đớn biết bao với những tổn thương ấy? Nào đâu chỉ những khu công khiệp, lâm nghiệp, thiên nhiên còn
phải chịu đựng hành động xả rác bừa bãi của con người, hành động với cành bẻ lá, ngắt hoa để có những bức ảnh đẹp
và vứt bỏ ngay trên đường khi đã chụp xong khiến cho một thời gian dài chúng ta phải hô hào, kêu gọi: “Xin đừng lấy
gì ngoài những bức ảnh và đừng để lại gì ngoài những dấu chân”.
Trước thực tế đáng buồn ấy, chúng ta cần nhận thức đúng đắn và đủ đầy vai trò của thiên nhiên cũng như vẻ
đẹp và sự giàu có của người bạn tuyệt vời này. Để từ đó thêm trân trọng, yêu quý và chung tay bảo vệ thiên nhiên từ
những hành động nhỏ nhất: không vứt rác bừa bãi, không ngắt hoa, bẻ cây hay hơn chút nữa là sự lên án, phê phán các
khu công nghiệp xả rác thải trực tiếp ra thiên nhiên. Quan trọng hơn là tái tạo tự nhiên, chữa lành những vết thương
chúng ta đã gây ra. Góp nhặt từ điều nhỏ nhặt nhất, từ những mầm non gieo trồng, từ những buổi lượm nhặt rác thải,
làm sạch bờ ao, con suối,… chúng ta sẽ sớm được gặp lại một thiên nhiên hiền hòa, thanh mát, trong sạch như thuở ban đầu.
III. CÁCH ỨNG XỬ CỦA CON NGƯỜI VỚI TỰ NHIÊN
+Trong quá khứ con người đã duy trì một mối quan hệ hài hoài, ngang hàng, phục vụ lẫn nhau với tự nhiên.
“Thổ̉ dân Úc, người da đỏ ở Bắc Mỹ, thổ̉ dân Nam Phi và người lùn ở xí́ch đạo ở Châu Phi”. Bird-David (1993) đã
khái quát hóa nên 4 phép ẩ̉n dụ hóa của các bộ lạc đó về quan hệ giữa họ và môi trường tự nhiên. Các mối quan hệ đó là:
quan hệ về giới tí́nh, sự sinh đẻ̉, trùng tên và sự chăm sóc của người lớn đối với trẻ̉ em. Theo đó, quan hệ về giới tí́nh đượ̣c
biểu đạt qua việc coi mối quan hệ giữa người thợ̣ săn và con thú trong hoạt động săn bắt như là mối quan hệ yêu đương, hấp
dẫ̃n và dâng hiến giữa người nam và nữ. Tiêu biểu là cách thợ̣ săn Cree4 ứ́ng xử với con tuần lộc. Họ cho rằng người thợ̣
săn dễ dàng bắt đượ̣c tuần lộc là bởi vì nó tự hiến tặng mình cho thợ̣ săn trong một mối quan hệ yêu đương, theo đó sự giết
chóc cũng giống như quan hệ tình dục, và như vậy cái chết không phải là sự kết thúc mà chí́nh là sự tái sinh và bắt đầu cuộc
sống mới (Ingold, 2000). Về mối quan hệ sinh sản, tiêu biểu là quan niệm và huyền thoại của thổ̉ dân ở khu vực sa mạc phí́a
Tây và Trung châu Úc (người Walrabi và Pitjantjatjara) về dòng họ và sự sáng thế. Họ cho rằng, vị thế xã hội của một con
người không chỉ đượ̣c xác định bởi dòng họ cha hoặc mẹ̣, mà còn bởi đặc điểm thiên nhiên tương đồ̀ng với nơi người đó
đượ̣c sinh ra (country-lines). Và thuật ngữ “country” (quê hương) còn để chỉ nguyên tắc tổ̉ chứ́c xã hội trong hệ thống thân
tộc của thổ̉ dân châu Úc (Bird-David, 1993). Bên cạnh đó, trong các câu chuyện thần thoại sáng thế, con người đượ̣c hình
thành từ một bộ phận thân thể của Kangaroo. Trường hợ̣p thứ́ ba tiêu biểu là người Kung (châu Phi), đượ̣c thể hiện qua sự
trùng tên/ ghép đôi giữa người và các loài động thực vật hay các hiện tượ̣ng trong tự nhiên, như thể con người và những loài
đó là những cặp song sinh. Chẳng hạn linh dương gắn với người linh dương, điệu nhảy, bài hát hay phép thuật của linh
dương; mưa thì liên quan tới người mưa, điệu nhảy mưa, phép thuật và bài hát mưa,… Cuối cùng là mối quan hệ người lớn
chăm sóc trẻ̉ em, tiêu biểu ở người Nayaka. Người Nayaka tin rằng rừng như là “cha mẹ̣” sẽ cung cấp thứ́c ăn cho họ một
cách vô điều kiện. Và trái lại, trong các nghi lễ dành cho thần rừng, họ cũng thể hiện sự chăm sóc và nuôi dưỡng như một
cách đáp lại ân nghĩa trên.
Cách ứ́ng xử của thổ̉ dân châu Mỹ (từ những khu rừng rậm rạp ở Amazon cho tới những khu vực băng giá ở
Canada) với thú săn: họ không đượ̣c săn bắt thú nhiều hơn nhu cầu họ cần dùng để tránh lãng phí́, không bao giờ tự mãn
hay kiêu ngạo trước cái chết của con mồ̀i mà phải nói tránh nói giảm khi bắt đượ̣c thú, đối xử với phần xương còn lại của
con thú với thái độ trân trọng. Chẳng hạn, người thợ̣ săn trẻ̉ tuổ̉i Achuar sẽ chỉ ăn một chút í́t hoặc không ăn chút nào thịt
con vật mà anh ta săn đượ̣c lần đầu tiên. Bởi nếu không tỏ sự khiêm nhường đó, thì mối quan hệ giữa anh và những con thú
khác trong loài đó sẽ xấu đi, chúng sẽ trốn tránh không gặp anh và như thế anh ta sẽ không thể săn đượ̣c loài thú ấy trong
tương lai. Sau khi kết thúc việc ăn con thú, những phần còn lại sẽ đượ̣c chôn cất và nhận một nghi lễ. Họ tin rằng sự hiến
dâng của con vật cho người thợ̣ săn là một sự hy sinh bởi lòng trắc ẩ̉n của nó cho rằng người thợ̣ săn đang bị đói khát và cần
sự trợ̣ giúp của nó. Chí́nh vì thế, mỗi hành động của họ đều tuân theo những quy định về mặt đạo đứ́c và quy chuẩ̉n cụ thể
trong ứ́ng xử với thú săn, nếu phá vỡ những quy chuẩ̉n đó, họ sẽ phải gánh chịu hậu quả.
+ Sự thay đổi của con người hiện nay
Khi trái đất bắt đầu có sự sống đầu tiên từ 3.9 tỷ năm trước và từ khoảng 1,5 triệu năm trước con người đã biết
dùng lửa và tiến hóa theo các nền văn minh, chung sống hòa bình cùng muông thú trên trái đất. Nhưng một ngày kia lòng
tham và sự độc ác của con người đã trỗi dậy biến thành những tên ác quỷ bóng đêm tạo ra các thiên tai tàn phá trái đất và
giết hại con người và muông thú.Tự nhiên làm tiền đề cho con người tồn tại và phát triển nhưng con người hiện nay với
hoạt động khai thác của mình đã và đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến tự nhiên.
Thế giới, tư duy con người càng phát triển, tự nhiên ngày càng bị tàn phá. Ph.Ăngghen trong một cuốn sách của
mình đã cảnh báo khoa học “không nên quá tự hào về những thắng lợi của chúng ta đối với giới tự nhiên. Bởi vì, cứ mỗi lần
ta đạt được một thắng lợi, là mỗi lần giới tự nhiên trả thù lại chúng ta”.
Ph.Ăngghen chỉ dẫn một loạt nước, là những trường hợp khá điển hình, khi người ta phá rừng, khai hoang để lấy
đất cày cấy, tăng nguồn lương thực, họ không nghĩ rằng khi phá rừng sẽ là tác nhân, tạo ra nguồn gốc của hiểm họa, về sau
là hủy hoại các trung tâm điều hòa nước, chứa nước, giữ nước, điều đó gây nên lụt lội, hạn hán, sa mạc hóa… và hậu họa là
hàng ngàn năm sau cũng khó có thể khôi phục
Những hành động như vậy đã một phần nào đưa tự nhiên vào một qua trình phá hủy- biến đổi khí hậu.
Có thể nói rằng, cùng với những thành công về kinh tế - xã hội, những thắng lợi đạt được trong giải quyết mối quan
hệ con người với tự nhiên; thì con người đang phải trả giá cho những sai lầm trong quan hệ này. Đó là sự thiệt hại về người
và của cải do thiên nhiên gây ra ngày càng lớn. Theo các số liệu đã công bố của các nhà nghiên cứu, trong thời gian từ năm
2000-2012, thảm họa thiên nhiên gây thiệt hại 1,7 ngàn tỉ USD và tác động lên 2,9 tỉ người. Cùng thời gian này 1,1 triệu
người đã thiệt mạng do thảm họa thiên nhiên. Riêng thiệt hại do thiên tai năm 2011 trên thế giới với 371 tỉ USD, trong đó có
154 trận lũ lụt, 16 trận hạn hán và 15 đợt nắng nóng gay gắt. Năm 2012 trên toàn thế giới có 905 tai ương, bao gồm các trận
bão mạnh, hạn hán, lốc xoáy, động đất, lũ lụt, mưa đá, bão rất mạnh, cháy rừng và bão lớn, thiệt hại do thiên tai trên toàn
thế giới vượt quá 100 tỉ USD; các thảm họa thiên nhiên như lũ lụt, động đất khiến ít nhất 32,4 triệu người trên thế giới phải
rời bỏ nhà cửa đi sơ tán. Theo AFP, thảm họa thiên nhiên trong năm 2013 ước tính gây tổng thiệt hại khoảng 130 tỉ USD.
Trong số những “cơn thịnh nộ của đất trời”, siêu bão Haiyan quét qua Philippines hồi đầu tháng 11 là thảm họa gây tang
thương và mất mát nhiều nhất, với khoảng 7.000 người thiệt mạng. Đây là nguyên nhân chính khiến số lượng người chết do
thảm họa trong năm 2013 lên đến 25.000 người, tăng đáng kể so với năm 2012 (14.000 người). Các chuyên gia môi trường
cảnh báo số người chịu ảnh hưởng bởi thiên tai sẽ tiếp tục gia tăng do biến đổi khí hậu gây hiện tượng thiên nhiên bất thường ngày càng nhiều.
Thiên nhiên đang giận dữ và trực tiếp trút tai họa xuống con người khi con người không đồng hành với quy luật của
nó. Cùng với những lợi ích vô cùng to lớn của thủy điện phải kể đến những thách thức và những mối đe dọa về môi trường
từ hệ thống này. Theo đó, rừng đầu nguồn bị phá chặt, khai thác bừa bãi, đã kéo theo những hiện tượng thiên nhiên bất
thường ở khắp nơi. Trong những năm gần đây, hạn hán, bão lũ dội xuống miền Trung; lốc xoáy, lũ quét tàn phá nhiều tỉnh
miền núi phía Bắc; TP Hồ Chí Minh, Bình Dương bất ngờ ngập lụt, trong khi người dân vựa lúa, vựa cá Đồng bằng sông
Cửu Long khắc khoải chờ lũ về; Thủ đô Hà Nội có lúc "phố cũng như sông", còn vùng cao, nhiều dòng suối cạn đến trơ đáy. .
Con người chưa có những nhận thức đúng đắn về vai trò của tự nhiên, dẫn đến những hành động sai trái ảnh hưởng
đến chính cuộc sống của mình. Vì lợi ích trước mắt, một số cá nhân sẵn sàng bất chấp pháp luật, chặt phá và hủy hoại
những cánh rừng vốn trù phú. Những chủ giám đốc, doanh nghiệp chỉ quan tâm đến lợi nhuận, doanh thu, chất lượng sản
phẩm mà bỏ qua và xem nhẹ và bỏ qua khâu xử lí rác thải, lén lút xả thẳng các chất thải công nghiệp xuống những con
sông. Sự ô nhiễm của dòng sông Thị Vải trước hành động của công ty Vedan là một trong những minh chứng tiêu biểu cho
điều này, và hàng loạt con sông khác đã trở thành "con sông chết" như sông Tô Lịch,. . .bởi chính hành động xả rác bừa bãi
của con người. Chúng ta không thể phủ nhận quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đã dẫn đến sự xuất hiện của các khu
công nghiệp và những ống khói cao ngất hằng ngày thải ra làn khói đen sì là điều không tránh khỏi.
Ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu đã và đang trở thành một thực trạng đáng báo động trong vô vàn những vấn
đề mang tính thời sự hiện nay. Những nhân tố quan trọng như đất đai, nguồn nước, không khí,. . đều bị ô nhiễm một cách
nghiêm trọng. Đó là những mảnh đất bị bạc màu, vôi hóa, không còn khả năng canh tác; là bầu không khí chứa đầy khói bụi
và các chất nguy hại đến cuộc sống của con người như khí cacbonic, khói bụi từ các khu công nghiệp,. . Nguồn nước sạch
cũng ngày càng trở nên khan hiếm, hàng loạt những con sông vốn mang trên mình vẻ đẹp hiền hòa, trong xanh trở nên ô
nhiễm với làn nước đen sì, bốc mùi hôi thối,. .
Tình trạng này đã gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đối với cuộc sống của con người. Trước hết, ô nhiễm môi
trường là nguyên nhân gây ra những hiểm họa như thiên tai, bão lũ. Hiện tượng sa mạc hóa đang diễn ra ở miền Trung là
một trong những hiện tượng thể hiện rõ điều này. Đặc biệt, ô nhiễm tác động trực tiếp đến sức khỏe của con người. Khi tiếp
xúc với nguồn không khí khói bụi, con người sẽ dễ dàng mắc các bệnh về đường hô hấp, nguồn nước bẩn cũng là nguyên
nhân dẫn đến những căn bệnh khác nhau. Theo thống kê, mỗi ngày, ô nhiễm nguồn nước gây ra cái chết cho 14.000 người.
Thiên nhiên ngày càng giận dỗi khi con người dần quên đi cái gốc của mình.
Con người đang ngày ngày tàn nhẫn hủy hoại người mẹ tự nhiên của mình hay nói cách khác cũng chính là hủy
hoại cuộc sống của chính chúng ta.
IV. NHẬN THỨC VỀ TỰ NHIÊN
Trong hiện tại và cả tương lai, khi con người cứ chăm chăm vào phát triển kinh tế mà không bảo vệ thế giới tự
nhiên, biến đổi khí hậu sẽ ngày một trở nên nghiêm trọng, con người phải hứng chịu những hậu quả khôn lường do chính
mình tạo nên. Con người và tự nhiên luôn ảnh hưởng lẫn nhâu, nếu tự nhiên bị phá hủy thì con người cũng không thể nào
phát triển được. Tự nhiên cho con người điều kiện phát triển thì con người phải có nhiệm vụ bảo vệ nó.
Trong thời đại ngày nay, khoa học và công nghệ đóng vai trò quan trọng để giải quyết nhiều vấn đề đương đại,
nhưng dù cho nó phát triển đến mứ́c nào, cho đến khi con người vẫ̃n tồ̀n tại thì thái độ, hành vi của con người mới là vấn đề
quyết định, khoa học và công nghệ chỉ là công cụ để giúp con người có thể đạt đượ̣c những mục tiêu của mình. Chí́nh vì
vậy, cần tôn trọng, công nhận sự tồ̀n tại của thế giới quan sinh thái. Nhận định này không là cổ̉ xúy cho sự mê tí́n dị đoan,
mà chí́nh là hướng tới một đạo đứ́c sinh thái dựa trên nền tảng khoa học, mong muốn con người hiện đại có cái nhìn thân
thiện hơn với tự nhiên, xây dựng một mối quan hệ qua lại giữa con người và tự nhiên một cách bền vững để bảo vệ hệ sinh
thái toàn cầu - hệ sinh thái trái đất. Đó chí́nh là chân giá trị của lối ứ́ng xử biết ơn đối với tự nhiên mà con người cần hướng
đến để duy trì sự sinh tồ̀n dài lâu trong vũ trụ bao la này.
Bên cạnh đó con người cũng phải có biện pháp giải quyết tình trạng của thế giới tự nhiên hiện nay. Ta phải đấu
tranh phê phán các quan điểm và khuynh hướng sai trái về vấn đề này. Trong đó, phê phán khuynh hướng đề cao đến mức,
tuyệt đối hoá con người trong mối quan hệ với tự nhiên. Những quan niệm đó là cơ sở cho sự nảy nở và phát triển triết lý
con người chinh phục theo kiểu "thống trị", "tước đoạt" tự nhiên như một người sống bên ngoài giới tự nhiên trong suốt một
thời gian dài, để lại những hậu quả môi trường to lớn mà ngày nay, con người đang phải nỗ lực tìm cách khắc phục. Với
nhãn quan biện chứng, cùng với thái độ, trách nhiệm trong ngăn cản sự phá hoại môi sinh, luôn đồng thời đặt ra sự khôi
phục khả năng tái sinh của thiên nhiên và bảo vệ môi tường tự nhiên, kết hợp khai thác với bảo vệ và phục hồi khả năng của
tự nhiên là cách hiệu quả nhất đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội một cách bền vững.
Document Outline

• I.MỐI QUAN HỆ GIỮA CON NGƯỜI VỚI TỰ NHIÊN
• III.CÁCH ỨNG XỬ CỦA CON NGƯỜI VỚI TỰ NHIÊN
• IV.NHẬN THỨC VỀ TỰ NHIÊN