Nghĩa quân Tây Sơn do ai lãnh đạo? Những cống hiến và công trạng của Quang Trung?

Nghĩa quân Tây Sơn do ai lãnh đạo? Những
cống hiến và công trạng của Quang Trung?
Ngày 22/12/1788, trên mảnh đất Phú Xuân diễn ra một sự kiện lớn của dân
tộc: Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ làm lễ đăng cơ lên ngôi Hoàng đế, lấy
niên hiệu là Quang Trung. Sau đó một ngày (23/12/1788), vua QUang Trung
đã hạ lệnh xuất quân ra Bắc, đại phá quân Thanh và lập nên chiến công mùa
xuân năm Kỉ Dậu 1789 lừng lẫy, dẹp tan hai mươi chín vạn quân Thanh xâm
lược ra khỏi bờ cõi đất nước. Để tưởng nhớ ông, chúng ta sẽ cùng nhau
điểm lại những cống hiến và công trạng của Quang Trung - Nguyễn Huệ
trong suốt hành trình dựng nước và giữ nước, bảo vệ xã tắc non sông.
1. Quang Trung - Nguyễn Huệ cùng với Nguyễn Nhạc dựng cờ khởi nghĩa
Như chúng ta đã biết, tên gọi Tây Sơn tam kiệt được dùng khi nhắc đến
Nguyễn Huệ cùng hai người anh em đó là Nguyễn Nhạc và Nguyễn Lữ -
những nhà lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Tây Sơn. Ở giai đoạn đầu của cuộc
khởi nghĩa, Nguyễn Nhạc là người khởi xướng đồng thời cũng là thủ lĩnh.
Giúp sức cho ông là Nguyễn Huệ và Nguyễn Lữ cùng tham gia vào công tác
chuẩn bị khởi nghĩa. Đầu tiên là họ tập hợp xây dựng lực lượng và mở căn
cứ địa tại Tây Sơn thượng đạo từ năm 1771. Đây là vùng đất mà tổ tiên bốn
đời của họ đã từng khai hoang từ giữa thế kỉ thứ XVII.
Đến năm 1773, Nguyễn Nhạc bắt đầu mở cuộc tấn công xuống Tây Sơn hạ
đạo và là khởi đầu cho một cuộc khởi nghĩa vũ trang. Cũng ngay trong năm
này, Nguyễn Nhạc đã dùng mưu trí để hạ được thành Quy Nhơn và ngay sau
đó nhanh chóng giải phóng được cả một vùng vô cùng rộng lớn từ Quảng
Ngãi đến Bình Thuận. Tới cuối năm 1775, nghĩa quân Tây Sơn đã làm chủ
vùng đất từ Quảng Nam đến Bình Thuận. Năm 1776, Nguyễn Nhạc tự xưng
là Tây Sơn Vương và tới năm 1778 ông tự lập làm Hoàng đế, lấy niên hiệu là
Thái Đức và mở rộng thành Đồ Bàn trở thành kinh đô. Dựa vào tiền đề này,
Nguyễn Nhạc đã dồn hết sức để mở những cuộc tấn công quân Nguyễn ở
Gia Định và đến năm 1783, toàn bộ vùng đất Gia Định đã được giải phóng.
Trong giai đoạn này, Nguyễn Huệ là một vị tướng dưới trướng Nguyễn Nhạc
những đã thể hiện rất rõ tài năng cũng như những cống hiến quan trọng của
mình. Từ năm 1771 đến năm 1783, Nguyễn Huệ đã cùng người anh xây
dựng lực lượng quân đội tinh nhuệ để khởi nghĩa và trở thành một vị tướng
lĩnh cao cấp của quân đội Tây Sơn. Trong triều đại Thái Đức, Nguyễn Huệ
được giao cho giữ chức Long Nhương tướng quân. Trong năm lần mà quân
Tây Sơn tiến công vào Gia ĐỊnh từ năm 1776 đến năm 1783, ông đã tham
gia chỉ huy ba lần vào các năm 1777, 1780 và 1783.
2. Quang Trung - Nguyễn Huệ lãnh đạo thắng lợi hai cuộc kháng
chiến chống Xiêm và chống Thanh
Sự xâm lược của quân Xiêm vào năm 1784 và quân Thanh năm 1788 đã trở
thành sự đe doạ với đất nước từ cả hai phía Nam và Bắc. Lúc này, trước sự
tiến hành xâm lược của các thế lực bên ngoài, trong nước lại đang có những
sự tranh giành quyết liệt của các bên: Trịnh - Nguyễn phân tranh, rồi đến
cuộc đấu tranh Tây Sơn với nhà Nguyễn và Tây Sơn - Lê. Một bộ phận lực
lượng chính trị suy bại trong nước đã đi cầu cứu ngoại viện, lại góp phần vào
việc tạo chỗ dựa và tăng thêm lực lượng cho quân xâm lược nước ngoài.
Trong bối cảnh này cùng với những thách thức, khó khăn nhưng Nguyễn Huệ
đã trực tiếp tổ chức và lãnh đạo kháng chiến để đánh bại quân xâm lược từ
hai phía Bắc - Nam của đất nước.
Trong kháng chiến chống quân Xiêm (1784 -1785), họ đưa vào Gia Định năm
vạn quân: 2 vạn quân thuỷ và 300 thuyền tiến vào theo đường biển, 3 vạn
quân bộ từ Chân Lạp tiến xuống. Tuy nhiên, nghĩa quân Tây Sơn đã chặn
đánh một cách quyết liệt nên từ tháng 7/1784 đến cuối năm 1784 quân Xiêm
mới chỉ chiếm được nửa đất phía tây Gia Định. Đầu năm 1785, Nguyễn Huệ
đã đem đại quân vượt biển tiến vào Gia Định để tổ chức phản công, đánh
đuỏi quân địch ra khỏi bờ cõi nước ta. Ông đã bày ra một thế trận bất ngờ, lợi
hại trên sông Mỹ Tho, đoạn giữa Rạch Gầm - Xoài Mút. Tại nơi đây, vào đêm
ngày 8, rạng sáng ngày 9/12/1785, quân Xiêm đã bị đánh cho tan tác, bị tiêu
diệt phần lớn, tàn quân thoát chết chạy về nước chỉ còn khoảng một vạn
quân. Đây là chiến thắng chống giặc ngoại xâm với quy mô lớn đầu tiên diễn
ra ở vùng cực nam của đất nước. Chính bởi thắng lợi này mà phong trào Tây
Sơn đã nhanh chóng phát triển thành phong trào dân tộc. Chuyển biến này
cũng có tác động và mở rộng ảnh hưởng của phong trào Tây Sơn cũng như
nâng cao danh tiếng của Nguyễn Huệ.
Kháng chiến chống quân Thanh (1788 - 1789) lại diễn ra trong một bối cảnh
phức tạp và số lượng quân địch cũng lớn gấp nhiều lần. Lấy cớ rằng Lê
Chiêu Thống cầu cứu sự giúp đỡ nên nhà Thanh đã điều động đại quân sang
giúp đỡ vua Lê, nhưng thực chất là đem quân sang xâm lược. Nhà Thanh
dưới triều Thanh Cao Tông (Càn Long) là một vương triều vô cùng lớn mạnh.
Lúc này, số lượng quân Thanh sang xâm lược lên tới hai mươi chính vạn, mà
số lượng quân Tây Sơn đồn trú ở Thăng Long và Bắc Hà chỉ khoảng một vạn
quân, thời điểm này các thế lực theo nhà Thanh cũng nổi dậy ở nhiều vùng.
Giữa năm 1786 lực lược Tây Sơn đã bị phân liệt làm ba vùng: Nguyễn Nhạc
tự xưng là Trung ương Hoàng đế đóng tại thành Hoàng đế, phong cho
Nguyễn Ngạc làm Đông Định Vương cai quản Gia Định, Nguyễn Huệ là Bắc
Bình Vương đóng ở Phú Xuân. Tuy nhiên, năm 1787 Nguyễn Ánh đã chiếm
lại được thành Gia Định. Trong bối cảnh này, "ứng mệnh trời, thuận lòng
người", tại núi Bân lịch sử, vị danh tướng thiên tài Nguyễn Huệ đã cho xây
dựng đàn tế cáo trời đất và làm lễ đăng cơ vào ngày 22/12/1788, lấy niên
hiệu là Quang Trung rồi hạ lệnh xuất quân ra Bắc - tạo nên một cuộc hành
quân thần tốc, và sau này được lịch sử ghi lại như một sự đặc sắc trong tài
quân sự của Quang Trung - Nguyễh Huệ.
Vào đêm 30 Tết xuân Kỷ Dậu, hoàng đế Quang Trung và đoàn quân Tây Sơn
đã mở một cuộc tấn công như vũ bão vào các vị trí cố thủ của địch với một lối
đánh chủ động, tấn công liên tục, thần tốc, bất ngờ và táo bạo. Đến mờ sáng
ngày mùng năm Tết Kỷ Dậu (30/01/1789), đại quân Tây Sơn đã mở một cuộc
tổng tấn công vào đồn Ngọc Hồi - Đống Đa và giải phóng được kinh thành
Thăng Long. Việc đánh tan cuộc chiến xâm lược của nhà Thanh đã giữ vững
nền độc lập, chủ quyền của quốc gia và tạo nên một chiến thắng hiển hách
trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc.
Chiến thắng vang dội đánh tan năm vạn quân Xiêm và hai mươi chính vạn
quân Thanh đã thể hiện vị thế, tài năng quân sự của Quang Trung - Nguyễn
Huệ. Ông đã trở thành một người anh hùng dân tộc, đưa đất nước thoái ra
khỏi sự xâm lăng của các thế lực lớn mạnh nước ngoài, giữ vững được chủ
quyền quốc gia, tạo ra những mốc son chói lọi trong lịch sử của dân tộc Việt Nam.
3. Chấm dứt tình trạng liệt chia Đàng Trong - Đàng Ngoài, đặt cơ
sở cho việc thống nhất đất nước
Sau khi lật đổ chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong và đánh bại quân
Xiêm, Nguyễn Nhạc cử Nguyễn Huệ tiến quân ra Bắc, đánh Phú Xuân, chiếm
Thuận Hoá, đánh lui quân Trịnh giải phóng toàn bộ đất Đàng Trong. Ngày
10/6/1786, Nguyễn Huệ đã hạ được thành Phú Xuân và nhanh chóng tiến
công ra vùng ranh giới bờ nam sông Gianh. Mục tiêu của Nguyễn Nhạc chỉ là
củng cố phòng tuyến bờ nam sông Gianh - nghĩa là vẫn chấp nhận tình trạng
phân liệt Đàng Trong - Đàng Ngoài. Thế nhưng sau khi xem xét tình hình Bắc
Hà và cân nhắc, Nguyễn Huệ đã tự quyết đưa quân ra Đàng Ngoài, lấy danh
nghĩa "phù Lê diệt Trịnh". Quyết định táo bạo này đã chứng tỏ được tầm nhìn
và ý chí của Nguyễn Huệ. Thuỷ quân Tây Sơn đã vượt biển rồi đánh chiếm Vị
Hoàng và tiến lên Thăng Long. Chỉ trong vòng mười ngày, quân Tây Sơn đã
đánh tan quân Trịnh. Đến ngày 21/7/1786 đã chiếm được thành Thăng Long;
ngày 31/7/1786, Nguyễn Huệ đã yết kiến cua Lê Hiển Tông tại điện Kính
Thiên và trình bày lẽ diệt Trịnh. Vua Lê phong cho Nguyễn Huệ làm Nguyên
suý dực chính phù vận Uy quốc công và gả công chúa Ngọc Hân.
Qua đây có thể khẳng định rằng phong trào Tây Sơn đã có một cống hiến rất
to lớn trong con đường thống nhất đất nước, đó là: xoá bỏ tình trạng phân liệt
Đàng Trong - Đàng Ngoài kéo dài hai thế kỉ; và lật đổ chính quyền chúa
Nguyễn chúa Trịnh. Trong hai cống hiến này, lực lượng quyết định là phong
trào Tây Sơn và người tổ chức lãnh đạo thành công là Nguyễn Huệ.
4. Quang Trung - Nguyễn Huệ đã xây dựng một vương triều Tây Sơn tiến bộ
Sau khi lên ngôi hoàng đế, Quang Trung đã bắt tay vào công cuộc xây dựng
và cải cách đất nước. Tại kinh đô Phú Xuân, ông củng cố nội trị, xây dựng
một vương triều mạnh với một bộ máy chính quyền chặt chẽ và có năng lực.
Trước tình hình chính trị còn phức tạp ở Bắc Hà, ông đã đổi Thăng Long làm
Bắc Thành, là trị sở của một đơn vị hành chính đặc biệt với quyền hạn khá
lớn. Ngoài những tướng lĩnh của quân đội Tây Sơn, ông cũng sử dụng nhiều
quan lại ở bộ máy chính quyền cũ và ra sức chiêu mộ nhân tài, trọng dụng
các sĩ phu...Nhiều trí thức tài năng đã trở thành những vị quan trung thành
của vương triều mới như Trần Văn Kỷ, Ngô Thì Nhậm, Phan Huy Ích, Nguyễn
Thiếp...Quân đội và quốc phòng được Quang Trung đặc biệt quan tâm đến
nên đã có một lực lượng quân đội hùng mạnh, đã trấn áp hành công các thế
lực chống đối của một số cựu thần nhà Lê ở Bắc Hà. Với một bộ máy chính
quyền hùng mạnh như vậy, vua Quang Trung đã thực thi nhiều chính sách về
cải cách kinh tế - xã hội, văn hoá, giáo dục theo hướng khắc phục hậu quả
chiến tranh, phục hồi kinh tế, ổn định trật tự xã hội...
Chỉ trong vỏn vẹn 4 năm lên ngôi đến lúc qua đời, công cuộc canh tân đất
nước của Quang Trung dù chưa thể thực hiện đầy đủ cũng như phát huy hết
tác dụng nhưng đã cho chúng ta thấy được tầm vóc, tài năng cũng như ý chí
của vị hoàng đế tài ba này. Trong cuộc đời binh nghiệp của mình, từ khi tham
gia khởi nghĩa, Nguyễn Huệ chỉ có thắng, chưa hề bại và đã ghi vào sử sách
nhiều chiến công chói lọi.
Document Outline

• Nghĩa quân Tây Sơn do ai lãnh đạo? Những cống hiến
  • 1. Quang Trung - Nguyễn Huệ cùng với Nguyễn Nhạc d
  • 2. Quang Trung - Nguyễn Huệ lãnh đạo thắng lợi hai
  • 3. Chấm dứt tình trạng liệt chia Đàng Trong - Đàng
  • 4. Quang Trung - Nguyễn Huệ đã xây dựng một vương