Nghiên Cứu Về Trí Tuệ Xúc Cảm | Môn Tâm lý học đại cương - Trường Đại học Luật Hà Nội

lOMoAR cPSD| 58728417
BIÊN BẢN XÁC ĐỊNH MỨC ĐỘ THAM GIA VÀ KẾT QUẢ THAM
GIA LÀM BÀI TẬP NHÓM Ngày:17/11/2023
Địa điểm: Trường Đại học Luật Hà Nội Nhóm số: 05 Lớp: 4718
Tổng số sinh viên của nhóm: 11 + Có mặt: 0
+ Vắng mặt: 0 Lý do: Không
Tên bài tập: Bài tập nhóm
Môn học: Tâm lí học đại cương
Xác định mức độ tham gia và kết quả tham gia của từng thành viên trong quá trình làm bài tập nhóm:
Kết quả điểm bài tập:
Giáo viên chấm thứ nhất................ Giáo
viên chấm thứ hai.................
Hà Nội, ngày 17 tháng 10 năm 2023 Trưởng nhóm Trường Lưu Vũ Trường Mục Lục
A. Lời mở đầu..........................................................................5
B. Nội dung.............................................................................5 I.
Khái niệm.........................................................................5 II.
Đặc điểm........................................................................6 III.
Vai trò............................................................................7
IV. Cấu trúc.........................................................................9 lOMoAR cPSD| 58728417
V. Phương pháp rèn luyện trí tuệ xúc cảm....................10
1. Nhận biết xúc cảm của bản thân.............................10
2. Khả năng đồng cảm...................................................11
3. Quản trị bản thân.......................................................12
4. Quản trị quan hệ.........................................................16
VI. Đánh giá việc rèn luyện trí tuệ xúc cảm của bản
thân.....................................................................................19
C. Kết luận............................................................................24 lOMoAR cPSD| 58728417 A.Lời mở đầu
Bất cứ ai cũng có thể trở nên giận dữ, đó là điều rất dễ xảy ra. Tuy nhiên, để
giận đúng người, với mức độ thích hợp; đúng thời điểm, vì lí do chính đáng và
biểu lộ sự tức giận đúng cách lại là điều không dễ. Cảm xúc- một trong những
điểm yếu nhất của con người. Trên thực tế, cảm xúc xuất hiện ở mọi nơi, chúng
định hình các quyết định của ta, giúp ta cảm nhận thế giới và đóng vai trò quan
trọng trong bất cứ tương tác nào của ta đối với mọi người. Khi không thể kiềm
chế được cảm xúc thì hành vi của chúng ta rất dễ mất kiểm soát. Trở thành nô lệ
của cảm xúc là cách dễ nhất để tự hủy hoại bản thân, dễ biến chuyện bé thành
chuyện to. Đó là lí do vì sao, Dniel Goleman- một nhà tâm lí học người Mỹ, tác
giả của cuốn sách “Trí tuệ cảm xúc ” cho rằng trí tuệ cảm xúc chiếm 80% tỉ lệ
thành công và hạnh phúc của một người. Vậy, trí tuệ cảm xúc là gì, tại sao nó là
có vai trò quan trọng như vậy? Sau đây, nhóm 5 chúng em xin phép được đi sâu
tìm hiểu về trí tuệ cảm xúc cũng như những đặc điểm, vai trò của nó trong cuộc sống của mỗi người. B.Nội dung I. Khái niệm
Trước tiên, ta cần hiểu cảm xúc là gì? Theo nhận định của 2 nhà tâm lý học
Fehr và Russell: “Cảm xúc là thứ mà tất cả mọi người đều biết nhưng không thể
định nghĩa được”. Cảm xúc có thể coi là sự trải nghiệm của cảm giác, bạn chỉ cảm
nhận được cảm xúc chứ không nghĩ ra nó. Có một số khái niệm nổi bật như:
- Theo quan điểm của hai nhà tâm lý học Mỹ là Peter Salovey và John Mayer:
Trí tuệ cảm xúc là khả năng hiểu rõ cảm xúc bản thân, thấu hiểu cảm xúc
của người khác, phân biệt và sử dụng chúng để hướng dẫn suy nghĩ và
hành động của bản thân. – lOMoAR cPSD| 58728417
- Theo Bar-on: Trí tuệ cảm xúc là tổ hợp các năng lực phi nhận thức và
những kĩ năng chi phối năng lực của cá nhân nhằm đương đầu với những
đòi hỏi và sức ép của môi trường.
 Từ những quan điểm khác nhau có thể định nghĩa trí tuệ xúc cảm là khả
năng thấu hiểu cảm xúc của bản thân và người khác dẫn tới định hướng hành động phù hợp. II. Đặc điểm
Thứ nhất, hiểu rõ bản thân: Trên thực tế, có những người không thể nhận
biết và cũng không thể hiểu các trạng thái tình cảm của họ. Từ đó họ thường đưa
ra những quyết định sai lầm, không sử dụng được sức mạnh não bộ mà họ có.
Ngược lại, những người có trí tuệ xúc cảm cao thường hiểu rõ bản thân và không
bao giờ để cho cảm xúc điều khiển họ. Họ biết cách điều chỉnh hay quản lý cảm
xúc của bản, sẵn sàng nhìn nhận bản thân một cách trung thực, biết điểm mạnh
và điểm yếu của mình, họ dựa vào điều đó để hoàn thiện mình hơn. Có lẽ hiểu
rõ bản thân là yếu tố quan trọng nhất của trí tuệ xúc cảm.
Thứ hai, kiểm soát bản thân: EQ còn là khả năng tự kiềm chế, không để cảm
xúc vượt khỏi tầm kiểm soát của bản thân, biết tự điều chỉnh, tự đánh giá, khả
năng kiểm soát và chế ngự những khát vọng, đam mê, khả năng kỷ luật tự giác,
khả năng tư duy tích cực, tìm ra được nhiều giải pháp để giải quyết công việc.
Đặc điểm của sự tự kiểm soát và điều chỉnh bản thân là suy nghĩ chín chắn, chính
trực, hợp tình, hợp lý cho mỗi tình huống. Nếu một người để cho cảm xúc thoát
khỏi sự kiểm soát thì họ dễ rơi vào những tình huống khó khăn hay khó xử, như
trong cơn phẫn nộ hoặc tức giận, họ thường nói ra những lời mà sau đó lại phải
ân hận. Hậu quả của những hành động thiếu kiểm soát khó mà lường trước được. lOMoAR cPSD| 58728417
Thứ ba, giàu nhiệt huyết: Những người có trí tuệ xúc cảm thường tràn đầy
nhiệt huyết, làm việc rất tận tụy. Họ sẵn sàng hy sinh lợi ích trước mắt để đổi lấy
thành công lâu dài, họ luôn thích có những thử thách và luôn làm việc hiệu quả.
Thứ tư, biết cảm thông: Là khả năng thấu hiểu cảm xúc, mong muốn và quan
điểm của người khác, phân biệt được chúng và sử dụng chúng để hướng dẫn suy
nghĩ và hành động của bản thân. Từ đó biết thông cảm, xây dựng, duy trì tốt các
mối quan hệ, biết lắng nghe và quan tâm đến người khác, nên có cuộc sống cởi
mở và chân thành. Những người biết cảm thông thường rất giỏi trong việc nắm
bắt cảm xúc của người khác, kể cả những cảm xúc tinh tế nhất.
Thứ năm, kĩ năng giao tiếp: Thật là thoải mái khi được tiếp xúc với những
người giỏi giao tiếp – một đặc điểm khác của trí tuệ cảm xúc. Những người giỏi
giao tiếp thường có khả năng làm việc nhóm tốt. Họ quan tâm đến việc giúp
người khác phát triển và làm việc hiệu quả hơn là thành công của chính mình.
Họ biết cách tranh luận hiệu quả, có thể xử lí được các tranh chấp và là những
“bậc thầy” trong việc thiết lập và duy trì quan hệ xã hội III. Vai trò 1. Vai trò chung
Khả năng để kiểm soát cảm xúc và điều khiển stress là một khía cạnh khác của
trí tuệ cảm xúc và đóng vai trò quan trọng trong thành công của mỗi người. Những
người có khả năng kiểm soát bản thân thường không để mình nổi giận hoặc nảy
sinh lòng ghen tỵ thái quá, và họ cũng không ra những quyết định ngẫu hứng, bất
cẩn, mà luôn nghĩ suy nghĩ trước khi hành động. Nhờ biết kiểm soát bản thân, họ
luôn suy nghĩ chín chắn, thích ứng tốt với sự thay đổi, chính trực và biết nói
“không” khi cần thiết. Trí tuệ cảm xúc cần nhận biết khi nào và bằng cách nào để
diễn tả cảm xúc cũng như là điều khiển nó.
Xây dựng tốt các mối quan hệ con người (quan hệ gia đình, quan hệ công việc,
quan hệ bạn bè…) thông qua quá trình đồng cảm (hiểu cảm xúc của mình dẫn tới
hiểu cảm xúc của người khác); đảm bảo cho não bộ diễn ra bình thường và tránh lOMoAR cPSD| 58728417
được những căn bệnh tinh thần như sự lo sợ, sự trầm cảm, sự giận dữ, thái độ bi
quan chán nản…ảnh hưởng tới cuộc sống con người. Thực tế cho thấy những
người giàu trí tuệ cảm xúc hiểu rõ cảm xúc của mình nên không bao giờ để chúng
chế ngự. Đồng thời, họ cũng rất nghiêm khắc khi đánh giá bản thân. Họ biết đâu
là điểm mạnh và điểm yếu của mình để từ đó phát huy hoặc khắc phục, nhờ vậy
họ có thể làm việc hiệu quả hơn. Nhiều người tin rằng sự hiểu rõ bản thân chính
là thành tố quan trọng nhất của trí tuệ cảm xúc.
Biết cảm thông cũng được coi là một trong những biểu hiện trí tuệ cảm xúc.
Cảm thông là việc bạn đồng cảm và hiểu được ước muốn, nhu cầu và quan điểm
của những người sống quanh bạn. Những người biết cảm thông thường rất giỏi
trong việc nắm bắt cảm xúc của người khác, kể cả những cảm xúc tinh tế nhất.
Nhờ vậy, họ luôn biết cách lắng nghe người khác và thiết lập quan hệ với mọi
người. Họ không bao giờ nhìn nhận vấn đề một cách rập khuôn hay phán đoán
tình huống quá vội vàng. Họ luôn sống chân thành và cởi mở.
Mở rộng mối quan hệ của mình. Thật là thoải mái khi được tiếp xúc với những
người giỏi giao tiếp – một đặc điểm khác của trí tuệ cảm xúc. Những người giỏi
giao tiếp thường có khả năng làm việc nhóm tốt. Họ quan tâm đến việc giúp người
khác phát triển và làm việc hiệu quả hơn là thành công của chính mình. Họ biết
cách tranh luận hiệu quả và là những bậc thầy trong việc thiết lập và duy trì quan hệ xã hội 2. Vai trò khác
Tự nhận thức là khả năng nhận ra được cảm xúc, điểm mạnh, điểm yếu, năng
lực, giá trị và mục tiêu của chính bản thân mình. Trong cuộc sống, nếu những
người có EI cảm thấy căng thẳng, mệt mỏi, khó chịu và áp lực, thì điều họ làm là
dành thời gian để tìm hiểu tại sao mọi chuyện lại trở nên như vậy.
Động lực đóng vai trò rất quan trọng trong cuộc sống, những người không có
động lực thường không hề thích sự rủi ro và sợ việc thất bại. Họ thường sẽ chỉ lOMoAR cPSD| 58728417
chọn những việc không có tính thử thách và luôn đứng trong vòng tròn an toàn.
Không những vậy, họ thường xuyên cảm thấy tiêu cực về chính công việc và
những nhiệm vụ bản thân phải hoàn thành. Ngược lại, những người có EI cao,
biết cách tự tạo động lực cho bản thân lại luôn cố gắng cải thiện kỹ năng, kiến
thức, nâng cao trách nhiệm với công việc. IV. Cấu trúc
Có thể thấy, dù phân chia dựa theo những tiêu chí nào đi chăng nữa, nội dung
của nhiều loại cấu trúc khác nhau của trí tuệ xúc cảm luôn luôn có sự tương đồng.
Theo nhiều nhà nghiên cứu, cấu trúc của trí tuệ xúc cảm còn gồm 4 thành phần, đó là:
Năng lực nhận biết, hiểu biết cách bộc lộ của bản thân: Đây là khả năng nhận
ra và hiểu rõ những cảm xúc mà chúng ta đang trải qua. Bằng cách nhận biết và
hiểu rõ cảm xúc của mình, chúng ta có thể tự nhận ra những nguyên nhân và cách
mà những cảm xúc này được bộc lộ ra. Điều này giúp chúng ta có sự nhận thức
về bản thân và giúp chúng ta quản lý cảm xúc một cách hiệu quả.Ví dụ, khi chúng
ta nhận ra rằng mình đang cảm thấy căng thẳng vì áp lực công việc, chúng ta có
thể tìm cách giải quyết vấn đề này bằng cách quản lý thời gian hoặc tìm cách giảm căng thẳng.
Năng lực hiểu và cảm thông với mọi người xung quanh: Đây là khả năng hiểu
và đồng cảm với cảm xúc của người khác. Bằng cách hiểu và đồng cảm với cảm
xúc của người khác, chúng ta có thể xây dựng mối quan hệ tốt hơn và tạo ra sự
gắn kết trong cộng đồng. Điều này cũng giúp chúng ta trở thành người hỗ trợ và
đồng cảm với người khác trong những thời điểm khó khăn. Ví dụ, khi bạn thấy
một người bạn đang buồn, bạn có thể hiểu và đồng cảm với cảm xúc của họ và
cung cấp sự hỗ trợ và lắng nghe.
Năng lực ứng phó và kiểm soát những cảm xúc mạnh: Đây là khả năng điều
chỉnh và quản lý cảm xúc mạnh của chính mình. Khi chúng ta gặp phải những lOMoAR cPSD| 58728417
cảm xúc mạnh như tức giận, lo lắng, hoặc buồn bã, năng lực này giúp chúng ta
sử dụng các kỹ thuật như thở sâu, tập trung vào những điều tích cực, thực hiện
hoạt động giải trí, hoặc tìm cách giải quyết vấn đề để kiểm soát và ứng phó với
cảm xúc mạnh.Ví dụ, khi chúng ta cảm thấy tức giận, chúng ta có thể thực hiện
những bước như đếm từ 1 đến 10, thực hiện thở sâu và tìm cách giải quyết vấn đề một cách bình tĩnh.
Năng lực thích ứng với những thay đổi và giải quyết các vấn đề của cá nhân
và xã hội: Đây là khả năng thích ứng và tìm ra giải pháp cho các vấn đề trong
cuộc sống cá nhân và xã hội. Khi chúng ta gặp phải những thay đổi đột ngột hoặc
khó khăn, năng lực này giúp chúng ta tìm cách thích ứng và tìm ra cách giải quyết
vấn đề để vượt qua khó khăn và tiếp tục phát triển. Ví dụ, khi chúng ta gặp phải
một thay đổi trong công việc, chúng ta có thể tìm cách học cách thích ứng với
môi trường mới và tìm ra cách giải quyết vấn đề để tiến bộ trong công việc.
V. Phương pháp rèn luyện trí tuệ xúc cảm
1. Nhận biết xúc cảm của bản thân
Mặc dù luôn bị cảm xúc tác động và dẫn dắt, nhưng hầu như chúng ta chưa
quan tâm để hiểu về cảm xúc.Có hiểu rõ được cảm xúc của bản thân thì mới không
để cho chúng chế ngự. Đồng thời hãy tự đánh giá lại cảm xúc của bản thân để biết
đâu là điểm mạnh, điểm yếu của bạn. Hãy mạnh dạn đánh giá bản thân mình một
cách chân thật để từ đó phát huy hoặc tìm cách khắc phục, nhờ vậy mà làm việc
một cách có hiệu quả và có thể giúp bạn có những thay đổi quan trọng trong việc
rèn luyện trí tuệ cảm xúc.
Biện pháp này được thể hiện ở các khía cạnh sau:
Thứ nhất, nhận biết và gọi tên cảm xúc. Hầu hết các nhà tâm lý học đều đồng
ý rằng con người sở hữu một nhóm "cảm xúc cơ bản", bao gồm: giận dữ, ghê tởm,
sợ hãi, hạnh phúc, buồn bã và bất ngờ. Chúng ta có thể phân các cảm xúc ra làm
3 dạng cơ bản là cảm xúc tốt, cảm xúc trung bình và cảm xúc xấu. Nhận biết và lOMoAR cPSD| 58728417
gọi tên đúng cảm xúc của bản thân sẽ giúp chúng ta thể hiện tình cảm của mình
phù hợp với hoàn cảnh, có khả năng điều khiển nó.
Thứ hai, hiểu được nguyên nhân của cảm xúc. Tại sao bạn vui vẻ? Tại sao bạn
sợ hãi hay tức giận? Nguyên nhân của cảm xúc phụ thuộc vào tính cách, điều kiện
cuộc sống và cách nhìn nhận của mỗi người. Thực tế, cùng một nhóm người đối
mặt với 1 vấn đề nhưng có người vẫn giữ được tâm lý thoải mái, ngược lại một
số người trở nên tức giận, đau khổ, buồn bã và bi quan. Cách tốt nhất để hiểu cảm
xúc của bản thân là lắng nghe chính mình, thấu hiểu cảm xúc của mình và đưa ra cách xử lí phù hợp.
Ví dụ: việc cáu giận vì giao thông không tốt vào buổi sáng và trút sự cáu giận
lên bạn học không giúp cho bạn thoải mái hơn ngược lại còn khiến mối quan hệ
tệ hơn. Vì vậy hiểu nguồn cơn của cảm xúc sẽ giúp chúng ta đưa ra hướng giải quyết phù hợp.
2. Khả năng đồng cảm
Sự thấu cảm hay đồng cảm là một thứ đầy quyền năng. Về bề ngoài, nó giúp
bạn hiểu và kết nối với người khác một cách sâu sắc. Nhưng một khi bạn bắt đầu
phát triển phả năng ấy, bạn sẽ càng cảm thấy nó thú vị hơn và hiểu sâu sắc về
cuộc của bạn và những người xung quanh.
Sự thấu cảm là một món quà trời ban nhưng điều đó không có nghĩa là bạn
không thể tự rèn luyện và phát triển khả năng này tới một mức độ nhất định, miễn
là bạn đủ kiên trì và lòng dũng cảm xóa bỏ ý nghĩ rằng “cảm xúc chỉ dành cho
con nít mít ướt hay những người yếu đuối”
Thứ nhất, tập trung vào những điểm tương đồng hơn là sự khác biệt: Mỗi
người trong chúng ta đều có những thành kiến nhất định. Luôn có nhiều cách để
dồn người khác vào nhận định của mình và đưa ra giả thuyết về họ dựa trên khuôn
mẫu hoặc định kiến văn hóa. Làm điều này với người khác khiến chúng ta không
hiểu được cá tính và sự độc đáo của họ. lOMoAR cPSD| 58728417
Thứ hai, hãy đặt mình vào vị trí của ai đó: đặt mình vào vị trí của nhau là thấu
hiểu, nhìn nhận, đánh giá, cảm thông với tính cách, lời nói, hành động, việc
làm,… của người khác như là thấu hiểu, nhìn nhận, đánh giá, cảm thông với chính
bản thân mình. Khi đặt mình vào vị trí của người khác, chúng ta sẽ có cái nhìn
dịu dàng, sẻ chia, tha thứ, bao dung,… với chính cảnh ngộ của họ; chúng ta sẽ
không mắc sai lầm, không phán xét chủ quan, hời hợt.
Ví dụ: thay vì đi ngang qua người vô gia cư trong ga xe lửa và chỉ đơn giản
nghĩ xem họ trông ô uế như thế nào, hãy thử và hiểu rõ hơn về cuộc sống của họ.
Khi đó, bạn sẽ cảm thấy muốn mang cho họ một bữa ăn, sự chăm sóc hay liên hệ
với các tổ chức cho người vô gia cư. Dù bằng cách nào, hòa mình vào cuộc sống
và trải nghiệm của người khác là một cách tuyệt vời để tăng sự đồng cảm của bạn.
Thứ ba, lắng nghe nhưng cũng phải chia sẻ: Đồng cảm không chỉ là việc có
sự cảm thông với người khác mà còn là thể hiện bản thân với họ. Việc tin tưởng
và chia sẻ với ai đó bằng những suy nghĩ và cảm xúc chân thành của bạn là điều
cốt yếu để xây dựng một mối quan hệ lành mạnh và đồng cảm với người khác.
Đề nghị trợ giúp: Khi mọi người cảm thấy đau buồn sâu sắc cho những nạn nhân
của một thảm họa thiên nhiên, họ tiến gần hơn đến việc đặt mình vào vị trí của
người khác. Nhưng chỉ cảm nhận nỗi đau của người khác, mặc dù nó có thể nâng
cao cảm giác thân thuộc và được thấu hiểu nếu được giao tiếp, nhưng không tối
đa hóa cơ hội để nâng cao sức khỏe. Lợi thế của việc biết những gì người khác
đang trải qua là bạn có thể xác định rõ hơn những gì người khác cần. Bởi vì sự
đồng cảm có nghĩa là bạn đang chấp nhận cảm xúc chứ không phải hoàn cảnh
khó khăn đã làm nảy sinh nó.
Để sự đồng cảm đạt hiệu quả cao nhất và tối đa hóa hạnh phúc, điều quan trọng
là bạn phải cảm nhận được nỗi đau của người khác và cũng biết rằng bạn có thể
làm điều gì đó để giải quyết vấn đề đó. lOMoAR cPSD| 58728417
3. Quản trị bản thân
a. Tự kiểm soát cảm xúc
Kiểm soát cảm xúc là cách mà chúng ta đưa cảm xúc trở về trạng thái cân bằng
thông qua các phương diện như ngôn ngữ, hình thể,… Nếu học được cách kiểm
soát cảm xúc của bản thân, chúng ta có thể điều hòa áp lực và những vấn đề gây
phiền muộn trong đời sống và công việc. Sau đây là một số phương pháp giúp ta
có thể tự kiểm soát cảm xúc:
Điều chỉnh hành động của cơ thể: Ở những tình huống khó khăn khiến cảm
xúc của chúng ta dần trở nên tiêu cực, thay vì phản ứng ngay lập tức, hãy cho bản
thân một chút thời gian để xử lý thông tin.
Cải thiện sự tự tin: Trong thực tế, người thiếu tự tin thường sẽ dễ rơi vào cảm
xúc tiêu cực dẫn đến bi quan, tức giận vô cớ, trong khi người tự tin có khả năng
chủ động kiểm soát được cảm xúc của bản thân hơn. Người tự tin sẽ
Sử dụng ngôn từ phù hợp: Trong quá trình kiểm soát cảm xúc thì lời nói, ngôn
từ mà chúng ta sử dụng là yếu tố rất quan trọng. Sử dụng những từ ngữ mang tính
khích lệ, động viên tinh thần sẽ giúp chúng ta nhìn nhận sự việc tích cực hơn, từ
đó giúp kiểm soát cảm xúc không chỉ của bản thân mình mà còn đối với những
người còn lại trong cuộc giao tiếp.
Tập trung vào hơi thở: Một nghiên cứu có tiêu đề “Ảnh hưởng của cảm xúc
đến hơi thở” đã minh họa cảm xúc mạnh mẽ làm thay đổi nhiều đặc điểm quan
trọng nhất của hơi thở bình thường như thế nào. Trong đó, tác giả nhấn mạnh
rằng, tùy thuộc vào cảm xúc, chúng ta có thể thở nhanh hơn, thở dài, thở gấp hoặc
thậm chí ngừng thở hoàn toàn. Bởi vậy thông qua việc ổn định và điều chỉnh hơi
thở chúng ta có thể làm chủ cảm xúc của mình tốt hơn. lOMoAR cPSD| 58728417
b. Khả năng thích nghi
Kỹ năng thích nghi là khả năng làm quen với môi trường mới, đối phó với
những tình huống khó khăn và thay đổi xảy ra trong cuộc sống và công việc.
Người biết thích nghi có khả năng đánh giá, điều chỉnh kế hoạch, tìm ra giải pháp
và linh hoạt vượt qua các rào cản hiện hữu. Người có khả năng thích nghi sẽ hạn
chế được những tác nhân ảnh hưởng tiêu cực đến cảm xúc từ những yếu tố bên ngoài đem lại.
Ví dụ của khả năng thích nghi có thể kể đến:
- Tìm ra cách thực hiện, giải pháp cho dự án có tính chất mới lạ, không quen
thuộc với công việc thường ngày
- Nhanh chóng làm quen với môi trường làm việc, môi trường học tập hoặc cuộc sống mới
- Học cách sử dụng ngôn ngữ mới, giao tiếp hiệu quả khi đi du học
- Thích nghi với công nghệ mới, phương tiện, ứng dụng làm việc mới
- Đối mặt với sự thay đổi trong chính sách công ty thay vì cáu giận, kêu ca, v.v.
- Làm thế nào để có khả năng thích nghi?
Để phát triển kỹ năng thích nghi trong thế giới hiện đại, bạn có thể tham khảo những cách sau của
Chấp nhận thay đổi: Thay đổi là một điều khá đáng sợ và bạn có thể cảm giác
khó khăn khi bước ra khỏi vùng an toàn của mình. Thế nhưng bạn nên dần học
cách làm quen và chấp nhận rằng không có điều gì sẽ giữ mãi ở một trạng thái.
Với những việc bạn không thể điều khiển hay kiểm soát, thì thay vì sợ hãi và phản
đối, bạn nên chuẩn bị tâm lý bình tĩnh và đối mặt với nó.
Tinh thần cầu tiến, luôn học hỏi: Một trong những điều gây ra cản trở để có
được kỹ năng thích nghi với sự thay đổi chính là tư duy bảo thủ, không chịu học lOMoAR cPSD| 58728417
hỏi mở mang kiến thức. Để có được khả năng này, bạn nên duy trì tinh thần cầu tiến, luôn tò mò.
Tạo các trường hợp giả định: Đã có không ít trường hợp chúng ta bị choáng
ngợp với những thay đổi và loay hoay không biết nên làm sao để giữ vững giá trị
của bản thân. Một trường hợp thực tế chính là trong đại dịch COVID-19 một loạt
cú sốc đã xảy ra với nhân loại: sự xuât hiện của Virus mới, cuộc sống khi phải
cách ly, đứt gãy chuỗi cung ứng,… . Từ đây, bài học là chúng ta nên tưởng tượng
những trường hợp có thể xảy ra và suy nghĩ xem chúng ta nên làm gì trong tình
huống đó. Việc đặt ra giả thuyết và tự tìm ra câu trả lời sẽ giúp chúng ta chuẩn bị
tốt hơn cho tương lai, có góc nhìn rộng và sâu xa hơn cho các vấn đề phát sinh.
Từ bỏ kiến thức cũ: Khả năng ứng biến và thích nghi còn đến từ việc chấp
nhận từ bỏ những quy luật, những kiến thức đã cũ để đưa ra giải pháp mới hiệu quả hơn.
Rèn luyện các kỹ năng mềm: Kỹ năng thích nghi của bạn cũng sẽ được tôi
luyện bằng các kỹ năng mềm có liên quan. Ví dụ như: Kỹ năng giao tiếp, kỹ năng
lắng nghe, kỹ năng quản lý thời gian,…
c. Khả năng hướng đến sự tích cực
Khả năng hướng đến sự tích cực là một thái độ tinh thần phản ánh niềm tin
hoặc hy vọng rằng kết quả của một số nỗ lực cụ thể, hoặc kết quả nói chung, sẽ
là tích cực, thuận lợi và như mong muốn. Hướng tới sự tích cực sẽ khiến những
mặt trái không đáng có của sự tiêu cự ảnh hưởng đến cảm xúc, từ đó chúng ta
không phải dồn nhiều năng lượng khồn cần thiết cho việc kiểm soát xảm xúc. Sau
dây là 1 số phương pháp để chúng ta luôn hướng đến sự tích cực:
Tập trung vào những điều tốt đẹp: Những tình huống thử thách và trở ngại là
một phần không thể thiếu của cuộc sống. Khi bạn phải đối mặt với một vấn đề
khó khăn, hãy tập trung vào những điều tốt đẹp cho dù chúng có vẻ nhỏ nhặt hoặc
tầm thường đến mức độ nào. Một thành ngữ phổ biến được sử dụng để minh họa lOMoAR cPSD| 58728417
cho điểm nhìn lạc quan và bi quan là một ly chứa đầy nước đến nửa chừng: một
người lạc quan được cho là nhìn thấy cái ly đầy một nửa, trong khi một người bi
quan nhìn thấy cái ly vơi mất một nửa.
Luôn biết ơn đối với mọi việc: Một trong những cách để rèn luyện suy nghĩ
tích cực hiệu quả là mỗi người trong chúng ta nên hình thành thói quen biết ơn
với tất cả sự việc xảy đến với mình. Để có thể thực hiện được điều đó, cần biết
ơn cha mẹ, thầy cô, người thân, bạn bè xung quanh và ngay với những người xa lạ.
Suy nghĩ luôn thành công: Khi bạn suy nghĩ đến việc thành công thì bạn sẽ có
thêm động lực để cố gắng và phát triển theo hướng tích cực, dù mọi việc có khó
khăn thử thách thì cũng không ngăn cản được bạn chinh phục được ước mơ của
mình. Điều đó giúp chúng ta sẽ luôn sống lạc quan và hướng tới những điều tốt đẹp, thành công.
Chơi với người tích cực, lạc quan: Việc kết nối và học hỏi, giao lưu với những
người có tinh thần sống tích cực sẽ giúp bạn có được sự ảnh hưởng tư duy tích
cực từ những người đó, đồng thời, giúp chúng ta tránh xa các lối suy nghĩ tiêu cực. 4. Quản trị quan hệ
a. Xây dựng các quan hệ xã hội:
Xây dựng tốt các mối quan hệ xã hội sẽ tạo thêm điều kiện để ta tiếp xúc với
mọi người xung quanh. Từ đó, ta sẽ hiểu thêm về cách điều tiết trạng thái cảm
xúc của mọi người, nhìn vào người khác để đánh giá lại chính bản thân mình cũng
như học hỏi thêm được nhiều cách cư xử, đối đáp hợp tình hợp lý.
Để xây dựng tốt các mối quan hệ xã hội, chúng ta cần rèn luyện:
Thứ nhất, năng lực phân tích và hiểu các quan hệ xã hội: lOMoAR cPSD| 58728417
Dựa vào kỹ năng quan sát khéo léo, chi tiết những lời nói và hành động cụ thể
ta có thể phân tích một mối quan hệ để có thể hiểu được mối quan hệ đó. Bởi có
hiểu được chúng thì ta mới có thể tìm ra những lợi ích cũng như hạn chế của mối
quan hệ đó. Từ đó tìm ra cách xử lý phù hợp để khắc phục những điểm hạn chế
và phát huy những điểm tích cực.
Ví dụ: Khi gặp gỡ một người bạn mới có thái độ thân thiện, gần gũi. Ta có thể
xem xét đến việc người bạn đó học chung ngành nghề với ta và có thể giúp đỡ
nhau trong học tập. Đồng thời ta cũng cần cảnh giác với những hành động mờ ám
như là mượn tiền, hẹn đi chơi xa…
Thứ hai, gần gũi, cởi mở với mọi người:
Khi gần gũi với mọi người xung quanh, bạn mới có cơ hội, điều kiện để hiểu
thêm về cảm xúc của họ. Chỉ khi cho đi thì mới được nhận lại, vì vậy hãy trải
lòng ra, cởi mở với tất cả mọi người và khi đó chắc chắn rằng bạn sẽ nhận lại
được rất nhiều bài học cũng như sẽ có được những người bạn tốt luôn bên cạnh.
Thứ ba, tự tin và khôn khéo trong giao tiếp
Xã hội ngày càng văn minh thì nhu cầu giao tiếp của con người ngày càng cao.
Ứng xử một cách thông minh, khôn khéo, tế nhị, kịp thời và có hiệu quả ngày nay
được coi là bí quyết thành công trong cuộc sống. Trong giao tiếp thì tự tin và khôn
khéo chính là hai yếu tố vô cùng quan trọng. Có tự tin thì ta mới dám đưa ra, trình
bày quan điểm, suy nghĩ của cá nhân và có tự tin thì bạn mới có thể trình bày
những suy nghĩ đó một cách rõ ràng, thông minh và thậm chí là dí dỏm. Nhờ đó
mới có thể cuốn hút được tầm mắt của mọi người về phía bạn. Đôi khi vấn đề
không nằm ở công việc, tình huống đó khó khăn như thế nào mà là ở chỗ bạn xử
lý tình huống ấy ra sao. Vậy nên tự tin và khôn khéo có sức ảnh hưởng rất lớn
đến mức độ thành công của một cuộc hội thoại.
Ví dụ: Khi cần khuyên can một cuộc cãi vã, ta cần bình tĩnh và khéo léo sử
dụng từ ngữ nhẹ nhàng, mềm dẻo để giảm bớt không khí căng thẳng và cơn tức lOMoAR cPSD| 58728417
giận của các bên. Nếu không biết cách xử lý khôn khéo có thể xung đột ấy sẽ
không được giải quyết và thậm chí là đem đến những hậu quả xấu cho mọi người
cũng như chính bản thân mình.
Thứ tư, thực lòng quan tâm đến mọi người:
Trong cuốn sách Đắc nhân tâm có viết: “Hãy thực lòng quan tâm tới người
khác thì trong vòng 1 tháng bạn sẽ tạo được nhiều tình cảm hơn so với 2 năm chỉ
quan tâm tới chính mình”. Cuộc sống chính là sự quan tâm lẫn nhau tạo ra sự gắn
bó. Trong gia đình mọi người quan tâm lẫn nhau sẽ tạo ra một gia đình ấm lo,
hạnh phúc. Ở trường lớp, bạn bè và thầy cô quan tâm lẫn nhau sẽ tạo ra một không
khí lớp học vui tươi, thỏa mái, hiệu quả học tập sẽ tăng cao. Trong công ty khi
đồng nghiệp có sự quan tâm đến nhau sẽ xây dựng được môi trường làm việc gần
gũi, vui vẻ. Vì vậy, hãy thử thật lòng đối xử và dành sự quan tâm đến nhiều người
hơn, đặc biệt là những người gần gũi ngay xung quanh ta để xây dựng được những
mối quan hệ tốt đẹp và lành mạnh.
b. Quản trị xung đột:
Xung đột luôn tồn tại xung quanh đời sống chúng ta, xung đột có thể do bạn
gây ra, cũng có thể do người khác gây ra, có khi là do vô tình hay cố ý bị lôi kéo
vào. Bởi đâu đó trong góc tối luôn có sự hiện hữu của những mặt xấu xa, ác độc,
ích kỷ, tham lam,… Nhưng một người biết cách quản trị những xung đột ấy sẽ
biết cách để né tránh những mẫu thuẫn không đáng có và giải quyết chúng một
cách hợp lý nhất khi gặp phải.
Để giải quyết xung đột của người khác, bạn có thể lắng nghe ý kiến của các
bên, giải thích quan điểm của mình đồng thời nghe họ đánh giá về đối phương.
Ta cần thu thập thêm thông tin bằng cách lắng nghe ý kiến của mọi người xung
quanh và cần đánh giá, xác minh được đâu là thông tin chính xác, có giá trị. Sau
đó là tìm hiểu nguyên nhân xung đột và rồi đưa ra hướng giải quyết. Trong suốt lOMoAR cPSD| 58728417
quá trình đó ta cần giữ một thái độ tích cực và quyết đoán để giải quyết mâu thuẫn,
xung đột một cách khách quan, minh bạch.
Còn đối với xung đột mà chính chúng ta là một bên tham gia thì ta cần phải
rèn luyện thật tốt để có thể bỏ qua những cao trào cảm xúc của chính mình trước
đã. Ta có thể quan sát biểu hiện bề mặt của những người tham gia xung đột khác,
hành động, lời nói. Từ đó tìm ra nguyên nhân, nguồn gốc của vấn đề và lựa chọn
hướng giải quyết xung đột với ý định tốt nhất, một cách công bằng và quang minh
nhất. Ta có thể lựa chọn im lặng, hoặc là thẳng thắn nêu ra quan điểm của mình,
hoặc là dùng thái độ hòa hoãn, thấu cảm và khuyên can và cũng có khi là loại trừ mối quan hệ đó…
Không có công thức chung nào để giải quyết tất cả xung đột. Vì môi xung đột
lại phát sinh từ một nguyên nhân khác nhau, bởi những con người có động cơ,
hoàn cảnh khác nhau. Chính vì thế hãy cố gắng rèn luyện để có thể nhìn thấu vấn
đề và giải quyết xung đột một cách tận gốc và thậm chí là sáng tạo.
Ví dụ: Khi có một chuyện không được như ta mong muốn, ta thường cáu giận
một cách vô thức với người thân hay bạn bè dù họ không làm gì sai cả.
Vậy nên thay vì tức giận thì ta hãy suy nghĩ thử xem nguyên nhân của sự tức giận
ấy là gì và những hậu quả xấu mà sự tức giận ấy mang đến cho ta là gì. Từ đó ta
sẽ kiềm chế được cơn tức giận đồng thời có thể chia sẻ, tâm sự chuyện không vui
trước đó với mọi người để thêm gắn kết tình cảm.
VI. Đánh giá việc rèn luyện trí tuệ xúc cảm của bản thân
Nhìn chung, hầu hết các thành viên của nhóm đều đã từng rèn luyện cảm xúc
của bản thân thông qua những phương pháp này, chúng em cho rằng mỗi phương
pháp được đưa ra đều chứa đựng những cách thức rèn luyện riêng. Không có giải
pháp nào là độc nhất và triệt để, trong từng phương pháp ấy luôn chứa đựng những
ưu điểm, những lợi thế riêng đồng thời vẫn còn tồn tại những hạn chế, những khó
khăn trong quá trình rèn luyện mà không dễ dàng thực hiện được. Vậy nên, việc lOMoAR cPSD| 58728417
kết hợp tất cả các phương pháp đó với nhau là vô cùng cần thiết, cùng với ý chí
và tình thần rèn luyện, ta có thể trờ thành người có chỉ số cảm xúc cao và sống
hạnh phúc hơn. Dưới đây chính là những đánh giá của chúng em về ưu điểm cũng
như khó khăn còn tồn tại trong quá trình rèn luyện trí tuệ cảm xúc của bản thân.
Trước tiên, đối với phương pháp hiểu được xúc cảm của bản thân.
Sau một khoảng thời gian rèn luyện phương pháp này, chúng em nhận thấy
được những ý nghĩa tích cực mà nó mang lại, chúng em đánh giá đây là một
phương pháp hay, hữu ích mà ai cũng cần phải làm bởi lẽ nó giúp ta hiểu và đối
mặt với cảm xúc của chính bản thân mình. Đồng thời, phương pháp này giúp ta
tự tin hơn trong việc đối mặt với những tình huống khó khăn, giảm thiểu căng
thẳng và tăng cường sự tập trung. Khi con người ta hiểu rõ được diễn biến cảm
xúc ở bên trong chính bản thân mình cũng chính là lúc ta tìm ra nút thắt gỡ bỏ
mọi rối ren trong lòng. Hiểu rõ bản thân, con người có thể tận dụng những khía
cạnh tích cực, những điểm mạnh của mình để từ đó áp dụng nó vào quá trình phát
triển và hoàn thiện chính mình.
Tuy nhiên, trong quá trình rèn luyện, một số bạn nhận thấy phương pháp này
cũng tồn tại một số nhược điểm và một số khó khăn có thể xảy ra. Thứ nhất, muốn
hiểu rõ được tâm hồn và cảm xúc, chúng ta phải có thời gian và sự tập trung để
có thể đạt được hiệu quả. Tuy nhiên, tập trung vào cảm xúc của bản thân trong
khi nóng giận, uất ức, phẫn nộ,…lại chẳng phải là điều dễ dàng khi lúc đó, con
người ta chỉ muốn bộc phát ra bên ngoài toàn bộ những cảm xúc bên trong mình
thông qua hành động. Thứ hai, đối với những người không quen với việc đặt tâm
trí vào cảm xúc của mình thì sẽ phát sinh nhiều khó khăn trong quá trình họ cố
gắng nhận ra và phân tích các cảm xúc khác của bản thân.
Thứ hai, phương pháp quản trị bản thân
Trong nhóm chúng em, có nhiều bạn cho biết bản thân là người nóng tính và
khó kiểm soát được cảm xúc, hành động của mình mỗi khi nóng giận. Đôi khi lOMoAR cPSD| 58728417
điều này xuất hiện trong quá trình làm việc nhóm của chúng em, dẫn đến việc dễ
xảy ra bất đồng quan điểm và cãi cọ trong khi làm việc nhóm. Nhưng trải qua
nhiều lần làm việc nhóm cùng nhau, cũng như được biết đến biện pháp chế ngự
cảm xúc, hành động cũng như lời nói của bản thân trong mọi trường hợp đã mang
tới cho chúng em những ý nghĩa tích cực khi mà phương pháp này giúp chúng
em có thể giảm thiểu một cách tối đa hành vi tự phá hoại bản thân, giảm thiểu
được những xung đột và mâu thuẫn. Khi những sự kiện không mong muốn xảy
ra, chúng ta dễ có những cảm xúc mạnh mẽ như phẫn nộ, tức giận, ganh ghét,…
và nó sẽ tăng dần lên trong quá trình tranh luận khiến ta khó có thể kiểm soát
được. Kiểm soát tốt cảm xúc, ta có thể chế ngự được nó và tránh đưa ra những
quyết định và ý kiến mang tính cá nhân, phiến diện, là chìa khóa giúp ta bình tĩnh
và tìm ra hướng giải quyết phù hợp nhất trong mọi vấn đề. Thông qua việc học
cách kiềm chế cảm xúc của bản thân, chúng em cũng dần tìm được tiếng nói
chung và đạt được hiệu quả cao trong những lần hoạt động nhóm sau đó. Thứ hai,
quản trị tốt bản thân đã giúp chúng em mở rộng và duy trì các mối quan hệ, giúp
ta làm việc hiệu quả hơn từ đó gây ấn tượng tốt và gặp nhiều thuận lợi trong công
việc cũng như trong cuộc sống. Người quản lí tốt cảm xúc của bản thân sẽ có lời
nói, hành động chừng mực, nhờ vậy sẽ dễ dàng mở rộng các mối quan hệ của bản
thân trong nhiều phương diện. Khi những lời nói, hành vi, quy cách ứng xử mà
chúng ta thể hiện ra bên ngoài chính là tiêu chí để người khác đánh giá về mình
thì dù có năng lực tốt cũng là chưa đủ bởi thái độ chính là yếu tố quan trọng trong
mọi mối quan hệ. Nhờ vào quản trị bản thân, chúng em học tập hiệu quả hơn,
nâng cao khả năng sáng tạo, nhạy bén và linh hoạt từ đó ổn định hiệu suất làm
việc và bảo đảm công việc luôn được hoàn thành đúng tiến độ. Thứ ba, quản trị
tốt bản thân giúp giảm nguy cơ gặp phải các vấn đề về tâm lý cũng như tránh
được bị người khác “thao túng tâm lí”. Vì cảm xúc có mối liên hệ mật thiết với
sức khỏe tâm lý và thể chất, khi có cảm xúc tích cực, cơ thể sẽ sản sinh ra các
hormone khiến ta hạnh phúc, vui vẻ, phấn chấn,… ngoài ra nó còn có tác dụng
như giãn cơ, giảm đau nhức xương khớp và điều hòa hoạt động của các cơ quan lOMoAR cPSD| 58728417
trong cơ thể. Chính vì vậy mà những người có suy nghĩ lạc quan và thái độ sống
tích cực ít gặp phải các vấn đề về sức khở và tuổi thọ cao hơn. Cảm xúc của con
người là thứ rất dễ bị thao túng, nếu không quản lí tốt thì nó rất dễ bị những người
có ý đồ xấu lợi dụng và thao túng. Vậy nên việc quản trị tốt bản thân sẽ tránh
được việc bị lợi dụng và thao túng.
Tuy nhiên, chúng em gặp nhiều khó khăn trong quá trình quản trị bản thân khi
phương pháp này yêu cầu con người ta cần sự kiên trì và nỗ lực, đặc biệt là đối
với những người dễ căng thẳng, nóng nảy hoặc dễ bị tổn thương. Ngoài ra, chúng
em cảm thấy đôi khi phương pháp này cũng không đạt được hiệu quả tốt, đặc biệt
là trong những tình huống quá căng thẳng và áp lực, việc cố gắng kiềm chế cảm
xúc sẽ bị phản tác dụng, quá tải cảm xúc gây ra những ảnh hưởng lớn về đè nặng
lên tâm lý khi cố gắng kiềm chặt những cảm xúc của bản thân xuống. Khi đóm
phương pháp này có thể dẫn đến việc mất tập trung và làm giảm đi hiệu quả của công việc
Thứ ba, phương pháp tăng cường khả năng đồng cảm
Những bất đồng quan điểm trong khi làm việc nhóm của chúng em xuất phát
từ việc mỗi cá nhân trong nhóm có những ý kiến, góc nhìn khác nhau về vấn đề
được đề bài đưa ra, nếu như mỗi người vẫn chỉ bảo thủ với quan điểm của chính
mình mà bác bỏ đi ý kiến của người khác thì bài làm sẽ mất nhiều thời gian để
hoàn thành và độ hoàn chỉnh không cao. Vì vậy, mỗi thành viên trong nhóm chúng
em đều giành thời gian xem xét ý kiến của mọi người trong nhóm và tự đặt bản
thân mình dưới góc nhìn của các bạn để có được cái nhìn đa chiều hơn, tránh việc
đưa ra cái nhìn một chiều, bảo thủ làm ảnh hưởng đến bài tập nhóm. Trong những
buổi họp làm bài tập nhóm, mỗi thành viên trong nhóm sẽ được đưa ra ý kiến của
bản thân, mọi người sẽ cùng nhau lắng nghe và tổng hợp lại để có thể có được bài
làm hoản chỉnh nhất. Đồng cảm giúp chúng em có thể hiểu và chia sẻ cảm xúc
với những người xung quanh một cách tốt hơn, cải thiện được khả năng giao tiếp
cũng như tạo dựng được những mối quan hệ tốt đẹp với những người xung quanh.