Nhân thân là gì? Đặc điểm, phân loại quyền và quan hệ nhân thân?

Nhân thân là gì? Đặc điểm, phân loại quyền và quan hệ nhân thân? 1. Khái niệm nhân thân
Nhân thân được hiểu chủ yếu là các yếu tố nói đến con người với tính cách là
thành viên của xã hội, là người tham gia vào quan hệ xã hội, là thực thể xã
hội. Khái niệm này chỉ bao gồm những đặc điểm về tâm lý, xã hội và có thể
có một số đặc điểm về sinh học có ý nghĩa về mặt xã hội như giới tính, tuổi,
nghề nghiệp, trình độ văn hóa, trình độ giáo dục, hệ thống giá trị, thái độ, cách cư xử…..
Như vậy, ta có thể thấy việc xác nhận các yếu tố liên quan đến nhân thân là
các yếu tố rất quan trọng. Có thể nói các yếu tố nhân thân có ảnh hưởng trực
tiếp đến hành vi của con người, ảnh hưởng đến nhận thức của chủ thể. Việc
các yếu tố đánh giá nhân thân nêu trên như giới tính, tuổi, nghề nghiệp, trình
độ văn hóa, trình độ giáo dục, hệ thống giá trị, thái độ, cách cư xử…..có ảnh
hưởng đến hành vi. Chính vì vậy, nói ngược lại khi đánh giá hành vi của một
chủ thể ta cũng cần xem xét đến các yếu tố nhân thân gây ra ảnh hưởng.
Quan hệ nhân thân thuộc đối tượng điều chỉnh của nhiều ngành luật khác
nhau. Khi nói tới quan hệ nhân thân, chung ta có thể hiểu các quan hệ này
xuất phát tư các giá trị tinh thần của chủ thể, giá trị tinh thần này có thể găn
liền với lợi ích về kinh tế hoặc có thể không găn liền với lợi ích về kinh tế.
Quan hệ nhân thân là một trong hai đối tượng điều chỉnh của Luật dân sự.
– Quan hệ nhân thân phát sinh vì lợi ích tinh thần, luôn găn liền với chủ thể
nó không mang tính hàng hóa – tiền tệ và không thể tính được băng trị giá.
Nếu như ở quan hệ tài sản, có thể có sự dịch chuyển tài sản tư chủ thể này
sang chủ thể khác thì trong quan hệ nhân thân, việc dịch chuyển các giá trị
tinh thần là không thể thực hiện được.
2. Đặc điểm quan hệ nhân thân
Quan hệ nhân thân do Luật dân sự điều chỉnh có những đặc điểm nổi bật đó là:
– Thứ nhất, quan hệ nhân thân do Luật dân sự điều chỉnh luôn luôn liên quan
đến một lợi ích tinh thần. Lợi ích tinh thần có thể là những giá trị tinh thần
được pháp luật ghi nhận và mọi người tôn trọng như danh dự, nhân phâm, uy
tín… Nhưng lợi ích tinh thần đó cũng có thể là kết quả của hoạt động lao
động sáng tạo của con người (các tác phâm văn học, nghệ thuật, khoa học,
các đối tượng của quyền sở hữu công nghiệp, cây trồng). Lợi ích tinh thần là
yếu tố chi phối quan hệ nhân thân do Luật dân sự điều chỉnh – để phân biệt
với quan hệ tài sản, luôn liên quan đến tài sản.
– Thứ hai, quan hệ nhân thân không xác định được băng tiền – Giá trị nhân
thân và tiền tệ không phải là những đại lượng tương đương và không thể trao
đổi ngang giá. Trong quá trình tham gia vào các quan hệ xã hội, lợi ích tinh
thần của cá nhân có thể do pháp luật quy định cho cá nhân, có thể do cá
nhân có được liên quan đến hoạt động sáng tạo tinh thần, tuy nhiên các lợi
ích tinh thần đó không thể định giá thành tiền hay nói cách khác về mặt pháp
lí quan hệ nhân thân mang tính chất phi tài sản.
– Thứ ba, các lợi ích tinh thần luôn găn liền với chủ thể. Pháp luật dân sự
thưa nhận quyền nhân thân là quyền dân sự găn liền với môi cá nhân mà
không thể chuyển dịch cho chủ thể khác. Các quyền dân sự nói chung, quyền
nhân thân nói riêng là do Nhà nước quy định cho các chủ thể dựa trên những
điều kiện kinh tế – xã hội nhất định. Do vậy, về mặt nguyên tăc, cá nhân
không thể dịch chuyển quyền nhân thân cho chủ thể khác, nói cách khác
quyền nhân thân không thể là đối tượng trong các giao dịch dân sự giữa các
cá nhân. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt pháp luật quy định thì
quyền nhân thân có thể chuyển giao cho chủ thể khác.
– Thứ tư, các lợi ích tinh thần không thể bị hạn chế hoặc tước bo, trư trường
hợp pháp luật quy định. Môi chủ thể có những giá trị nhân thân khác nhau
nhưng được bảo vệ như nhau khi các giá trị đó bị xâm phạm.
3. Nhân thân người phạm tội
Nhân thân của người phạm tội trong luật hình sự được hiểu là tổng hợp
những đặc điểm riêng biệt của người phạm tội có ý nghĩa đối với việc giải
quyết đung đăn vấn đề trách nhiệm hình sự của họ. Những đặc điểm riêng
của người phạm tội ở đây bao gồm các đặc điểm riêng về mặt xã hội hoặc có
ý nghĩa về mặt xã hội của người phạm tội.
Nhân thân người phạm tội là những vấn đề xung quanh như đã nêu trên đối
với người phạm tội. Như chung ta đã biết các yếu tố liên quan đến nhân thân
là các yếu tố rất quan trọng. Có thể nói các yếu tố nhân thân có ảnh hưởng
trực tiếp đến hành vi của con người, ảnh hưởng đến nhận thức của chủ thể.
Việc các yếu tố đánh giá nhân thân nêu trên như giới tính, tuổi, nghề nghiệp,
trình độ văn hóa, trình độ giáo dục, hệ thống giá trị, thái độ, cách cư xử…..có
ảnh hưởng đến hành vi. Chính vì lý do này, nên khi xem xét mức độ phạm tội,
mức độ vi phạm hay cả mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội của tội
phạm. Ta cần xem xét kỹ càng và chi tiết các tình tiết liên quan đến nhân thân
để đánh giá một cách khách quan nhất về hành vi phạm tội của tội phạm.
4. Đặc điểm của nhân thân tội phạm
Những đặc điểm của nhân thân tội phạm có thể là tuổi, nghề nghiệp, thái độ
làm việc, thái độ trong quan hệ với những người khác, trình độ văn hóa, lối
sống, hoàn cảnh gia đình và đời sống kinh tế, thái độ chính trị, ý thức pháp
luật, tôn giáo, tiền án, tiền sự…
Thứ nhất, yếu tố về độ tuổi ảnh hưởng đến khả năng nhận thức và hành vi
thực hiện của người phạm tội.
Thứ hai, yếu tố về môi trường học tập và làm việc của người phạm tội
Thứ ba, yếu tối về trình độ văn hóa và lối sống của người phạm tội
Trong luật hình sự, có những đặc điểm về nhân thân có thể được quy định là
dấu hiệu định tội, dấu hiệu định khung hình phạt hoặc là tình tiết tăng nặng,
giảm nhẹ trách nhiệm hình sự khi quyết định hình phạt.
Nhân thân của người phạm tội tuy không phải là yếu tố cấu thành tội phạm
nhưng những đặc điểm về nhân thân của người phạm tội có ý nghĩa quan
trọng trong việc xác định trách nhiệm hình sự của người phạm tội. Các cơ
quan điều tra, truy tố và xét xử muốn giải quyết được đung đăn bất cứ vụ án
hình sự nào đều đoi hoi phải nghiên cứu đầy đủ vấn đề nhân thân người
phạm tội. Việc nghiên cứu này có ý nghĩa rất lớn. Cụ thể:
– Ở một số tội phạm, việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội có ý nghĩa
đối với việc định tội cũng như đối với việc định khung hình phạt. Đó là những
tội phạm mà cấu thành tội phạm cơ bản hoặc cấu thành tội phạm tăng nặng
hay giảm nhẹ của những tội này có dấu hiệu phản ánh đặc điểm nào đó thuộc
về nhân thân của người phạm tội.
Ví dụ: Cấu thành tội phạm tăng nặng của tội cưỡng đoạt tài sản theo điểm c,
Khoản 2 Điều 135 Bộ luật hình sự đòi hoi chủ thể có đặc điểm là tái phạm nguy hiểm.
– Việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội còn có ý nghĩa quan trọng trong
việc quyết định hình phạt. Qua nghiên cứu nhân thân người phạm tội, không
chỉ đánh giá được khả năng giáo dục cải tạo của người phạm tội mà còn giup
đánh giá được tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội để có hình
phạt phù hợp. Hành vi và con người luôn luôn có quan hệ với nhau cho nên
tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội cũng phụ thuộc phần
nào vào tính chất của con người.
Chính mối quan hệ giữa nhân thân người phạm tội với tính chất và mức độ
nguy hiểm của hành vi người phạm tội cho nên Điều 45 Bộ luật hình sự
2015 đã coi nhân thân người phạm tội là một trong những căn cứ quyết định
hình phạt. Ngòai ra, Điều 46 và Điều 48 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi
2017 cũng coi những tình tiết thuộc về nhân thân của người phạm tội là
những tình tiết giảm nhẹ hoặc tăng nặng trách nhiệm hình sự.
5. Phân loại quan hệ nhân thân
Luật Dân sự trong việc điều chỉnh các quan hệ nhân thân khăng định đây là
những quyền tuyệt đối găn liền với cá nhân.Quan hệ nhân thân trong Luật
dân sự được chia làm 2 nhóm: Quyền nhân thân găn với tài sản và quyền
nhân thân không găn với tài sản.
Nhóm các quan hệ nhân thân găn với tài sản là nhóm các quan hệ xuất phát
tư các giá trị tinh thần ban đầu, các chủ thế se được hưởng các lợi ích vật
chất tư việc chuyển quyền đối với kết quả của hoạt động sáng tạo. Đây là
những quan hệ nhân thân do cá nhân tạo ra tư việc tạo ra một giá trị tinh thần
băng nhân thân và găn với tài sản và nó có thể chuyển giao cho người khác.
Nhóm các quan hệ nhân thân không găn với tài sản là nhóm các quan hệ
được Nhà nước quy định trong Bộ luật dân sự 2005 cho các cá nhân. Các
quan hệ nhân thân không găn với tài sản đó là các quan hệ nhân thân xuất
phát tư giá trị tinh thần và các giá trị tinh thần này không có nội dung kinh tế
và hoàn toàn không thể chuyển giao được.
6. Phân biệt quyền nhân thân và quan hệ nhân thân
Quyền nhân thân là tiền đề hình thành nên quan hệ nhân thân
+ Quyền nhân thân: Là một quyền dân sự do luật định và được pháp luật bảo
vệ; Trong Bộ luật dân sự thì quyền nhân thân được quy định tư Điều 24 đến Điều 51.
+ Quan hệ nhân thân là quan hệ giữa người với người về một giá trị nhân
thân của cá nhân, tổ chức. Quan hệ nhân thân phát sinh trên cơ sở quy phạm
pháp luật – là các quy định về quyền nhân thân được quy định trong Bộ luật
dân sự, cùng với các sự kiện pháp lý và năng lực chủ thể. Có các quy định về
quyền nhân thân mới có thể phát sinh quan hệ nhân thân. – Cơ sở phát sinh
+ Quyền nhân thân là quyền được pháp luật ban hành hoặc thưa nhận cho
các chủ thể. Do vậy quyền nhân thân có mối quan hệ hữu cơ đối với cá nhân
tư khi người đó sinh ra và chấm dứt khi cá nhân chết. Môi cá nhân đều bình
đẳng về quyền nhân thân.
+ Không giống như quyền nhân thân để xác lập nên quan hệ nhân thân bên
cạnh việc phải căn cứ xem đó có phải là các quyền nhân thân đã được quy
định trong luật hay không thì nó còn đòi hoi khi tham gia quan hệ phải có
năng lực hành vi chủ thể cũng như là sự kiện pháp lý. Tức là trong quan hệ
nhân thân thì bên cạnh chỉ có quyền nhân thân được đề cập tới mà các quy
phạm pháp luật dân sự khác nói chung (ví dụ như độ tuổi, năng lực hành vi
dân sự …) cũng được xem xét xem liệu có phát sinh quan hệ nhân thân hay không.
Document Outline

• Nhân thân là gì? Đặc điểm, phân loại quyền và quan
  • 1. Khái niệm nhân thân
  • 2. Đặc điểm quan hệ nhân thân
  • 3. Nhân thân người phạm tội
  • 4. Đặc điểm của nhân thân tội phạm
  • 5. Phân loại quan hệ nhân thân
  • 6. Phân biệt quyền nhân thân và quan hệ nhân thân