Thông tin
Hỏi đáp

Nhập môn ngành quản lý công nghiệp

Môn:

Quản lý công nghiệp (7510601) 2 tài liệu

Trường:

Đại học Mỏ – Địa chất 70 tài liệu

Thông tin:

133 trang 11 tháng trước

Tác giả:

Tường Nga

docx.com.vn

Bình luận

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để gửi bình luận.

Nhập môn ngành quản lý công nghiệp

200 100 lượt tải Tải xuống

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT

KHOA KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

BỘ MÔN QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP MỎ

------------- o0o -------------

PGS.TS Nguyễn Ngọc Khánh

NHẬP MÔN

NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP

Bài giảng dùng cho các lớp đại học ngành

"Quản lý công nghiệp"

Hà Nội, 8/2023

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

LỜI NÓI ĐẦU

Học phần nhập môn ngành Quản lý công nghiệp cung cấp cho sinh viên kiến

thức tổng quát về Trưng, Khoa, Bộ môn, về ngành Quản lý công nghiệp, về chương

trnh đào to ngành quản lý công nghiệp, phương pháp học tập, th trưng lao động đi

vi ngành quản lý công nghiệp, đo đức nghề nghiệp trong ngành quản lý công nghiệp,

quản lý công nghiệp trong xu hưng cách mng công nghiệp 4.0; giúp cho ngưi học

có kỹ năng giải quyết các vấn đề trong quá trnh học tập, kỹ năng trong việc phân tch

th trưng lao động và kỹ năng làm việc ngành quản lý công nghiệp.

Bài giảng Nhập môn ngành Quản lý công nghiệp được sử dụng làm tài liệu học

tập, cho sinh viên ngành Quản lý công nghiệp gồm chuyên ngành Quản lý công nghiệp,

chuyên ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng, tài liệu tham khảo cần thiết cho các

ngành/chuyên ngành trong Khoa Kinh tế và Quản tr Kinh doanh. Đây cũng là tài liệu

hữu ích cho các doanh nghiệp, các tổ chức nghiên cứu cũng như các nhà quản tr doanh

nghiệp công nghiệp.

Quá trình biên son chúng tôi đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp quý báu của

các nhà khoa học: TS Đào Anh Tuấn, TS Đồng Th Bích, PGS.TS Nguyễn Th Hoài

Nga ...

Mặc dù đã có nhiều c gắng, song bài giảng không tránh khỏi những mặt hn

chế, cần bổ sung và chỉnh sửa. Tập thể tác giả rất mong nhận được những đóng góp xây

dựng từ các đọc giả.

Hà Nội, ngày 07 tháng 8 năm 2023

Tập thể tác giả

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP............ - 1 -

1.1. Gii thiệu về Trưng, Khoa và Bộ môn ............................................................. - 1 -

1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Trưng Đi học Mỏ - Đa chất .......... - 1 -

1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Khoa Kinh tế và Quản tr Kinh doanh - 7 -

1.1.3. Quá trình hình thành và phát triển của Bộ môn Quản tr Doanh nghiệp Mỏ - 11 -

1.2. Gii thiệu tổng quan về ngành quản lý công nghiệp [4] .................................. - 13 -

CHƯƠNG 2. CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO, PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VÀ

HỌC TẬP ............................................................................................................... - 39 -

2.1. Chương trnh đào to ngành Quản lý công nghiệp ........................................... - 39 -

2.2. Phương pháp giảng dy .................................................................................... - 48 -

2.3. Phương pháp học tập ........................................................................................ - 48 -

CHƯƠNG 3. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN, NHU CẦU NHÂN LỰC

NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỚI CÔNG

NGHIỆP ................................................................................................................. - 51 -

3.1. Một s khái niệm cơ bản .................................................................................. - 51 -

3.2. Nhu cầu nhân lực của ngành quản lý công nghiệp ........................................... - 52 -

3.3. Quản lý nhà nưc vi công nghiệp ................................................................... - 53 -

3.3.1. Sự cần thiết và phương pháp quản lý nhà nưc vi công nghiệp ................. - 53 -

3.3.2. Chức năng quản lý nhà nưc vi công nghiệp [6] ........................................ - 55 -

CHƯƠNG 4. ĐẠO ĐC NGHỀ NGHIỆP VÀ K NĂNG LÀM VIỆC TRONG

NGÀNH CÔNG NGHIỆP .................................................................................... - 60 -

4.1. Đo đức nghề nghiệp của ngưi lao động ........................................................ - 60 -

4.1.1. Một s khái niệm liên quan ........................................................................... - 60 -

4.1.2. Nội dung quy tắc chuẩn mực đo đức nghề nghiệp của ngưi lao động ...... - 65 -

4.2. Kỹ năng làm việc trong ngành công nghiệp ..................................................... - 66 -

4.2.1. Khái quát về kỹ năng làm việc ...................................................................... - 66 -

4.2.2. Kỹ năng làm việc nhóm ................................................................................. - 68 -

4.2.3. Kỹ năng cá nhân nền tảng ............................................................................. - 75 -

4.2.4. Kỹ năng cá nhân phi hợp - Thành tích tập thể ............................................ - 76 -

4.2.5. Kỹ năng tổ chức tham gia hot động nhóm ................................................... - 79 -

CHƯƠNG 5. QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP TRONG XU HƯỚNG CÁCH MẠNG

CÔNG NGHIỆP 4.0 .............................................................................................. - 85 -

5.1. Sự ra đi và xu hưng cách mng công nghiệp 4.0 ......................................... - 85 -

5.1.1. Sự ra đi của cách mng công nghiệp 4.0 ..................................................... - 85 -

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

iii

5.1.2. Xu hưng công nghệ của cách mng công nghiệp 4.0 .................................. - 89 -

5.2. Cơ hội, thách thức và yêu cầu của cách mng công nghiệp lần thứ tư đi vi ngành

công nghiệp .............................................................................................................. - 97 -

5.2.1. Cơ hội đi vi ngành công nghiệp ................................................................ - 97 -

5.2.2. Thách thức đi vi ngành công nghiệp ......................................................... - 98 -

5.2.3. Yêu cầu đi vi Nhà nưc và doanh nghiệp trong cuộc cách mng công nghiệp

lần thứ tư ................................................................................................................ - 102 -

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. - 108 -

PHỤ LỤC 1. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ 10 NĂM PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG

NGHIỆP GIAI ĐOẠN 2011 - 2020 .................................................................... - 109 -

PHỤ LỤC 2 ĐÁNH GIÁ MC ĐỘ HOÀN THÀNH CÁC MỤC TIÊU NGÀNH

CÔNG NGHIỆP GIAI ĐOẠN 2011-2020 ......................................................... - 128 -

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 1 -

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN VỀ NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP

1.1. Giới thiệu về Trường, Khoa và Bộ môn

1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Trường Đại học Mỏ - Địa chất

Theo [1], Năm 1954, cuộc kháng chiến chng thực dân Pháp xâm lược giành độc

lập cho đất nưc đã kết thúc thắng lợi. Ngay sau khi miền Bắc hoàn toàn giải phóng,

Đảng và Chính phủ rất quan tâm phát triển sự nghiệp giáo dục và đào to. Ngày 6 tháng

3 năm 1956 theo quyết đnh của Bộ Chính tr, Ban chấp hành Trung ương Đảng Lao

động Việt Nam (nay là Đảng cộng sản Việt Nam) và Chính phủ nưc Việt Nam Dân

chủ Cộng hoà đã quyết đnh thành lập Trưng Đi học Bách khoa Hà Nội vi 4 khoa:

Cơ kh, Mỏ - Luyện kim, Xây dựng và Hoá. Đến năm học 1962 - 1963 Trưng mở rộng

thành 6 khoa: Cơ kh Luyện kim, Điện, Mỏ - Đa chất, Hoá, Xây dựng và Khoa Ti

chức.

Tháng 8 năm 1964 cuộc chiến tranh xâm lược của đế quc Mỹ lan rộng ra toàn

miền Bắc Việt Nam. Để tiếp tục duy tr công tác đào to trong hoàn cảnh có chiến tranh,

tháng 9 năm 1965, Trưng Đi học Bách khoa Hà Nội, trong đó có Khoa Mỏ - Đa chất,

đã sơ tán lên vùng núi tỉnh Lng Sơn. Ti đây, thầy và trò đã xây dựng lp học, phòng

thí nghiệm, xưởng thực tập, nhà ở tiếp tục công việc giảng dy và học tập, bất chấp bom

đn hiểm nguy và những thiếu thn, khó khăn của cuộc sng.

Do nhu cầu cán bộ khoa học kỹ thuật phục vụ cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa

xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam ngày càng ln, theo chủ trương

của Bộ Đi học và Trung học chuyên nghiệp (nay là Bộ Giáo dục và Đào to), tháng 4

năm 1966 Trưng Đi học Bách khoa Hà Nội ra quyết đnh thành lập Ban trù b chuẩn

b thành lập Trưng Đi học Mỏ - Đa chất do Giáo sư Nguyễn Văn Chiển làm Trưởng

ban. Sau đó, do điều kiện công tác Giáo sư Nguyễn Văn Chiển được điều động sang

trưng Đi học Tổng hợp và đồng ch Đặng Xuân Đỉnh được cử làm Trưởng ban. Tháng

6 năm1966 mọi công việc của Ban trù b đã hoàn tất. Ngày 8 tháng 8 năm1966 Thủ

tưng Chnh phủ ra quyết đnh s 147/QĐ-CP thành lập Trưng Đi học Mỏ - Đa chất

trên cơ sở Khoa Mỏ - Đa chất của trưng Đi học Bách khoa Hà Nội. Ngày 31 tháng 8

năm 1966 ti làng Bút Tháp thuộc xã Đnh Tổ - Thuận Thành - Hà Bắc đồng ch Đặng

Xuân Đỉnh thay mặt Ban trù b tổ chức cuộc họp công b quyết đnh của Thủ tưng

Chnh phủ về việc thành lập Trưng Đi học Mỏ - Đa chất. Ngày 15 tháng 11 năm

1966 Trưng Đi học Mỏ - Đa chất chnh thức khai giảng khóa học đầu tiên. Kể từ thi

điểm đó, ngày 15 tháng11 hàng năm được lấy làm Ngày Truyền thng của Trưng.

Ra đi trong hoàn cảnh cả nưc có chiến tranh, ngay từ lúc mi thành lập, Nhà

trưng phải hot động phân tán trên đa bàn rộng thuộc các thôn, xã của hai huyện

Thuận Thành (Hà Bắc) và Mỹ Văn (Hải Hưng). Năm đầu thành lập Trưng có 4 Khoa

và 2 Ban: Khoa Mỏ, Khoa Đa chất thăm dò, Khoa Đa chất Công trnh, Khoa Trắc đa,

Ban Khoa học cơ bản và Ban Ti chức vi 11 Bộ môn chuyên môn và 6 Bộ môn cơ bản

và cơ sở. Ti đa điểm sơ tán Nhà trưng đã tuyển sinh khoá đầu tiên (lúc bấy gi là

khóa 11 của Đi học Bách khoa) gồm 623 sinh viên hệ dài hn và 77 sinh viên hệ chuyên

tu. Mọi cơ sở vật chất phục vụ cho giảng dy và học tập của Nhà trưng chủ yếu nh

vào sự giúp đỡ tận tnh của chnh quyền, nhân dân đa phương nơi sơ tán và dựa vào

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 2 -

công sức lao động của thầy và trò. Để có đội ngũ cán bộ giảng dy bảo đảm thắng lợi

nhiệm vụ chnh của trưng, bên cnh các thầy, cô giáo vi s lượng t ỏi từ Khoa Mỏ -

Đa chất của Trưng Đi học Bách khoa Hà Nội chuyển sang, Nhà trưng đã mnh dn

tuyển hàng trăm kỹ sư mi tt nghiệp từ các trưng đi học trong nưc và nưc ngoài

để bồi dưỡng thành cán bộ giảng dy và cán bộ quản lý.

Thực hiện chỉ th s 222/CT-TTg ngày 7/8/1970 của Thủ tưng Chnh phủ,

Trưng Đi học Mỏ - Đa chất là một trong những đơn v đầu tiên đưa sinh viên xung

các cơ sở sản xuất vừa học vừa làm gắn vi vùng công nghiệp than Quảng Ninh, các

đoàn Đa chất và Trắc đa Bản đồ trên khắp mọi miền đất nưc.

Trong giai đon này, bên cnh công tác đào to Nhà trưng đã tổ chức thực hiện

tt ngh quyết 124/QN-TW ngày 24/6/1966 của Trung ương Đảng về công tác nghiên

cứu khoa học trong các trưng đi học. Trong những năm 1966 - 1967 thầy giáo và sinh

viên của trưng đã hoàn thành 10 đề tài cấp Nhà nưc và cấp Bộ, 52 đề tài cấp Trưng

và hàng trăm hợp đồng phục vụ sản xuất. Nhiều đề tài phục vụ sản xuất và chiến đấu đã

được thầy và trò thực hiện thành công trong những điều kiện khó khăn, thiếu thn.

Trong đó, tiêu biểu là các công trnh: Công trnh H8 (sân bay ngầm) do thầy và trò Khoa

Mỏ cùng công binh Bộ Quc phòng thực hiện thành công, được Nhà nưc tặng thưởng

Huân chương Chiến công Hng 3; thầy giáo và sinh viên Khoa Cơ - Điện tham gia

nghiên cứu chế to thiết b thông nòng pháo; thầy giáo và sinh viên Khoa Trắc đa thực

hiện công trnh đo vẽ bản đồ đa hnh cho các tỉnh Hà Bắc, Bắc Thái, Lai Châu... phục

vụ kp thi cho sản xuất và chiến đấu. Những thành tch nghiên cứu khoa học và phục

vụ sản xuất của Nhà trưng trong giai đon này đã được Chnh phủ tặng Huân chương

Chiến công, các đa phương đánh giá cao và tặng thưởng nhiều Bằng khen.

Năm 1971 khi nhiều tỉnh miền Bắc b lũ lụt ln, cán bộ công chức và sinh viên

Nhà trưng đã ra sức cùng nhân dân các đa phương nơi sơ tán phòng chng lũ lụt.

Tháng 10 năm 1971 Nhà trưng quyết đnh chuyển toàn bộ Khoa Trắc đa lên Sông

Công (Bắc Thái) và thành lập Ban kiến thiết chuẩn b cơ sở cho việc chuyển trưng về

đa điểm mi: thuộc Huyện Phổ Yên, tỉnh Bắc Thái.

Đầu năm 1974 Đảng ủy, Ban Giám hiệu quyết đnh chuyển toàn bộ cơ sở của

trưng từ Thuận Thành - Hà Bắc lên Phổ Yên - Bắc Thái mở đầu một thi kỳ mi trong

quá trnh xây dựng và phát triển của trưng. Ti đây thầy và trò li một lần nữa phát

huy tinh thần tự lực, tự cưng bắt tay vào việc xây dựng lp học, phòng th nghiệm, hội

trưng, nhà ăn, ký túc xá sinh viên và khu tập thể cán bộ công chức.

Mặc dù cuộc sng hết sức khó khăn, thiếu lương thực, thực phẩm, thiếu điện,

thiếu nưc... nhưng vi sự nỗ lực vượt bậc trong một thi gian ngắn, Nhà trưng đã xây

dựng được 19.500 m2 nhà cấp 4 trên một diện tch rộng hàng chục héc ta đủ đảm bảo

các hot động giảng dy, học tập, nghiên cứu khoa học và sinh hot cho cán bộ, công

chức, sinh viên của trưng.

Trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, bên cnh việc duy tr công tác đào

to và nghiên cứu khoa học, Nhà trưng đã động viên thầy giáo và sinh viên hăng hái

lên đưng tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu ti các chiến trưng trong cả nưc.

Những năm 1972 - 1973 đã có 1050 thầy giáo và sinh viên của Nhà trưng lên đưng

tham gia chiến đấu giải phóng Miền Nam. Trong s đó có nhiều đồng ch đã vĩnh viễn

nằm li nơi chiến trưng, góp trọn đi mnh cho sự nghiệp giải phóng Miền Nam thng

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 3 -

nhất đất nưc. Nhiều đồng ch sau khi hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu đã trở li giảng

đưng tiếp tục giảng dy, học tập, góp phần xứng đáng vào việc xây dựng và phát triển

Nhà trưng.

Sau khi Miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nưc được độc lập thng nhất, Đảng

và Nhà nưc có chủ trương sắp xếp và xây dựng li các Trưng Đi học ở Miền Nam

để tiếp tục đẩy mnh sự nghiệp đào to cán bộ khoa học kỹ thuật phục vụ công cuộc

xây dựng Chủ nghĩa Xã hội trên cả nưc. Hưởng ứng chủ trương của Đảng, đáp ứng

nguyện vọng của các đồng ch cán bộ có quê hương ở miền Nam, hàng chục cán bộ

giảng dy, cán bộ quản lý có trnh độ và kinh nghiệm của Trưng đã được điều động

tăng cưng cho các Trưng Đi học pha nam. Trong đó có: Trưng Đi học Bách khoa

Thành ph Hồ Ch Minh, Trưng Đi học Bách khoa Đà Nẵng, Trưng Đi học Cần

Thơ, Trưng Đi học Đà Lt, Trưng Đi học Tổng hợp Huế, Trưng Đi học Tổng

hợp Thành ph Hồ Ch Minh, Trưng Đi học Sư phm Quy Nhơn... Đồng thi trong

thi gian này, có nhiều đồng ch cán bộ có trnh độ cao đã được điều động sang làm

việc ở một s Bộ, Ngành, cơ quan Trung ương và các đa phương. Nhiều đồng ch đã

trở thành cán bộ lãnh đo, cán bộ chủ cht của các trưng đi học, các cơ quan nhà nưc

và các đa phương nói trên.

Để góp phần đào to cán bộ khoa học kỹ thuật đáp ứng yêu cầu xây dựng Chủ

nghĩa Xã hội và Bảo vệ Tổ quc, tháng 4 năm 1977 Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trưng

quyết đnh thành lập Khoa Dầu kh để đào to các kỹ sư thăm dò, khai thác dầu kh cho

ngành dầu kh non trẻ của Việt Nam. Tiếp theo, để đáp ứng sự phát triển kinh tế trong

giai đon mi, vào tháng 1 năm 2000 Nhà trưng đã quyết đnh thành lập Khoa Kinh tế

và Quản tr Kinh doanh, Công nghệ thông tin và gần đây thành lập thêm 2 khoa: Xây

dựng và Môi trưng nhằm đáp ứng nguồn nhân lực có chất lượng cao phục vụ sự nghiệp

phát triển của đất nưc.

Bên cnh việc tiếp tục đẩy mnh công tác đào to năm 1976, Trưng Đi học

Mỏ - Đa chất là một trong những trưng Đi học đầu tiên ở Việt Nam được Chnh phủ

cho phép mở bậc đào to nghiên cứu sinh. Năm 1977 Nhà trưng đã tổ chức thành công

việc bảo vệ luận án PTS đầu tiên (nay gọi là Tiến sĩ) trong các Trưng Đi học kỹ thuật

của nưc ta.

Trong thi gian 10 năm (1974-1984) ở Phổ Yên - Bắc Thái, Nhà trưng đã phấn

đấu vượt qua nhiều khó khăn, thiếu thn, nhất là trong thi kỳ khủng hoảng về kinh tế

của đất nưc, Nhà trưng đã đào to hàng trăm sinh viên các ngành Mỏ, Đa chất, Trắc

đa và Dầu kh tt nghiệp hàng năm, cung cấp kp thi cán bộ khoa học kỹ thuật cho

các ngành kinh tế của đất nưc; đồng thi đẩy mnh công tác nghiên cứu khoa học,

phục vụ sản xuất vi hàng chục đề tài cấp Nhà nưc, cấp Bộ, hàng trăm đề tài cấp

trưng và hợp đồng phục vụ sản xuất. Mặc dù điều kiện cơ sở vật chất thiếu thn Nhà

trưng vẫn duy tr tổ chức đnh kỳ các Hội ngh Khoa học của cán bộ và sinh viên; xuất

bản đều đặn các Nội san Nghiên cứu Khoa học, các Tuyển tập Khoa học của Nhà trưng.

Tuy vậy, do đa điểm nằm xa các thành ph, đặc biệt là xa Thủ đô Hà Nội - Trung tâm

Chnh tr - Kinh tế - Văn hoá và Khoa học của cả nưc, cho nên Nhà trưng đã gặp rất

nhiều khó khăn trong việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ đào to và nghiên cứu khoa học.

Trong những năm này, s sinh viên thi vào Trưng Đi học Mỏ - Đa chất ngày càng t,

nhiều khi không đủ s lượng cần tuyển. Nhiều cán bộ có trnh độ cao đã xin đi khỏi

trưng do có hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sng. Đứng trưc thực tế đó, việc xin

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 4 -

chuyển đa điểm Trưng về Thủ đô Hà Nội là một yêu cầu cấp bách. Thể theo nguyện

vọng của cán bộ, công chức và sinh viên, lãnh đo Nhà trưng đã tch cực trnh bày

nguyện vọng đó vi các cấp lãnh đo của Nhà nưc, Bộ Đi học và Trung học chuyên

nghiệp và Thành ph Hà Nội. Ngày 16/2/1979 Thủ tưng Chnh phủ ra văn bản s

625/VP-4 gửi UBND Thành ph Hà Nội và Bộ Đi học và Trung học chuyên nghiệp

cùng các Bộ, ngành liên quan thông báo cho phép xây dựng ti ven nội thành Thành

ph Hà Nội hai trưng đi học: Trưng Đi học Mỏ - Đa chất và Trưng Đi học Xây

dựng. Tháng 9 năm 1981 UBND Thành ph Hà Nội ra quyết đnh cấp cho 2 trưng diện

tch đất xây dựng gần chục héc ta ti cánh đồng bc màu thuộc 3 xã Cổ Nhuế, Phú Minh

và Thượng Cát. Từ đó bắt đầu một thi kỳ mi của Nhà trưng. Trưng Đi học Mỏ -

Đa chất vừa tiếp tục duy tr mọi hot động ở đa điểm Phổ Yên - Bắc Thái vừa tch cực

tổ chức xây dựng cơ sở mi ở Cổ Nhuế - Từ Liêm - Hà Nội để sm đưa Trưng về Thủ

đô Hà Nội.

Thực hiện phương châm tranh thủ mọi nguồn vn, xây dựng đến đâu chuyển về

đến đấy, năm học 1982-1983 đã có những lp sinh viên đầu tiên của trưng (khoá 26)

được học tập ở khu trưng mi. Nh sự quan tâm của Bộ Đi học và Trung học chuyên

nghiệp, các cấp, các ngành, đặc biệt là sự giúp đỡ của Bộ Than và Bộ Năng lượng, đến

cui năm 1984 Nhà trưng đã xây dựng được 6.500m2 nhà cấp 4 và chuyển toàn bộ

hot động của Trưng về Thủ đô Hà Nội.

Tuy đã được chuyển về Hà Nội nhưng chưa có cơ sở vĩnh cửu và ở xa đưng

giao thông, điều kiện đi li hết sức khó khăn, nhất là vào những ngày mưa bão, cho nên

các hot động đào to và nghiên cứu khoa học của trưng vẫn còn nhiều hn chế.

Trưng chưa ra trưng, lp chưa ra lp, thầy và trò đều chưa yên tâm giảng dy và học

tập. V vậy, nhiệm vụ quan trọng của Nhà trưng lúc này là phải nhanh chóng xây dựng

cơ sở vĩnh cửu để to điều kiện cho Nhà trưng phát triển toàn diện nâng cao chất lượng

đào to, đẩy mnh công tác nghiên cứu khoa học, đáp ứng nhu cầu cán bộ khoa học kỹ

thuật trong giai đon phát triển và đổi mi của đất nưc.

Tháng 2/1988 đáp ứng nguyện vọng của Trưng Đi học Mỏ - Đa chất, Uỷ ban

Hợp tác Kinh tế - Văn hoá vi Lào và Cam-Pu-Chia của Chnh phủ quyết đnh giao li

Khách sn 214 đang xây dựng dở dang ti xã Đông Ngc - Từ Liêm - Hà Nội cho

Trưng để cải to thành cơ sở vĩnh cửu của trưng. Một lần nữa cán bộ công chức và

sinh viên Trưng Đi học Mỏ - Đa chất li bắt tay vào công cuộc xây dựng trưng sở

mi. Nhưng lần này là xây dựng cơ sở vĩnh cửu, thực hiện ưc mơ hơn 20 năm về trưc

của cán bộ công chức và sinh viên trong toàn trưng. Bằng quyết tâm và nỗ lực vượt

bậc, vi sự quan tâm giúp đỡ tận tnh của các cấp lãnh đo và các Bộ ngành, Nhà trưng

đã nhanh chóng hoàn tất các thủ tục phê duyệt luận chứng cải to và xây dựng các hng

mục công trnh của trưng.

Giai đon 1990 - 1996 được coi là thi kỳ phát triển và đổi mi của Nhà trưng

cùng vi sự đổi mi cơ chế kinh tế của đất nưc. Tháng 4 năm 1990, thực hiện công

cuộc vận động dân chủ hoá trong Nhà trưng bằng sự kiện: bầu Hiệu trưởng nhiệm kỳ

1990 - 1994 và ngày 15/11/1991 tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 25 năm Ngày thành lập

trưng ti cơ sở trưng mi. Đây là thi kỳ Nhà trưng phát triển mnh mẽ công tác

đào to theo chủ trương cải cách giáo dục của Bộ Giáo dục và Đào to vi mục tiêu đổi

mi nội dung và chương trnh đào to, ổn đnh và từng bưc tăng cưng cơ sở vật chất

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 5 -

nhằm nâng cao chất lượng đào to; đẩy mnh các hot động nghiên cứu khoa học và

phục vụ sản xuất.

Giai đon 1996 đến 2011 là thi kỳ Nhà trưng triển khai thực hiện thành công

các Ngh quyết của Đảng và Nhà nưc về đổi mi giáo dục-đào to, trong đó có những

bưc tiến quan trọng về cuộc vận động “Hai không”, cuộc vận động “Học tập và làm

theo tấm gương đo đức Hồ Ch Minh”.v.v… Nhà trưng từng bưc tăng quy mô và

mở rộng ngành nghề đào to, xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ viên chức , tăng

cưng xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết b th nghiệm, nâng cao hiệu quả nghiên cứu

khoa học và chuyển giao công nghệ, xây dựng chương trnh, giáo trnh, bài giảng nhằm

đào to nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu xã hội, phục vụ sự nghiệp

công nghiệp hóa, hiện đi hóa đất nưc và hội nhập quc tế.

Những thành tựu đã đt được trong 54 năm xây dựng và phát triển của Trưng

Đi học Mỏ - Đa chất thể hiện trên các mặt chủ yếu sau đây.

Về công tác đào tạo:

Từ 1966 đến nay, Nhà trưng đã đào to được 61 khoá đi học vi hơn 72.000

kỹ sư thuộc 45 chuyên ngành khác nhau của các lĩnh vực Mỏ, Đa chất, Dầu kh, Trắc

đa - Bản đồ, Kinh tế và Quản tr kinh doanh, Công nghệ Thông tin, Cơ-Điện, Xây dựng

và Môi trưng. Trong đó có hàng trăm kỹ sư cho nưc bn Lào. S sinh viên Cao đẳng

đã tt nghiệp là 4.188 ngưi; 9249 học viên Cao học đã bảo vệ thành công Luận văn

Thc sĩ thuộc 19 ngành đào to; 460 nghiên cứu sinh đã bảo vệ thành công Luận án

Tiến sĩ thuộc 13 ngành đào to, trong đó có 3 Tiến sĩ và 41 Thc sĩ của nưc Cộng hoà

Dân chủ Nhân dân Lào anh em. Nhà trưng thưng xuyên quan tâm cải tiến công tác

giảng dy. Đặc biệt trong 10 năm gần đây, Nhà trưng đã thực hiện có kết quả chương

trnh cải cách giáo dục theo chiều sâu vi hệ thng chương trnh giảng dy đổi mi (về

nội dung và thi gian) nhằm từng bưc nâng cao chất lượng đào to. Trưng Đi học

Mỏ - Đa chất là một trong những trưng đi đầu trong việc tổ chức thực hiện nghiêm

túc và có kết quả chủ trương cải cách giáo dục ở bậc đi học của Bộ Giáo dục và Đào

to. Trong 8 năm gần đây, Nhà trưng chuyển đổi hnh thức đào to theo hệ thng tn

chỉ từ K54 và đào to chương trnh tiên tiến cho ngành kỹ thuật hóa học, chuyên ngành

Lọc - Hóa dầu nhằm đáp ứng nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ nhu cầu xã hội.

Nhà trưng luôn duy tr công tác đào to trong mọi hoàn cảnh, không ngừng mở

rộng quy mô đào to và đa dng hoá các loi hnh đào to (chnh quy, vừa làm vừa học,

liên thông Cao đẳng - Đi học trong trưng và ngoài trưng) vi đa bàn rộng khắp cả

nưc. Trong đó, Nhà trưng đặc biệt chú trọng các vùng công nghiệp khai thác than và

dầu kh (Quảng Ninh và Vũng Tàu), các khu vực miền Trung - Tây Nguyên và miền

núi pha Bắc.

Hiện nay nhà trưng đã tuyển sinh được 66 khóa đi học, 23 khóa cao đẳng,

41 khóa sau đi học vi quy mô hiện nay là 20.000 sinh viên.

Về nghiên cứu khoa học và phục vụ sản xuất:

Hot động nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ luôn được Nhà trưng

coi là một trong những nhiệm vụ chnh tr quan trọng và đã có những bưc phát triển

mnh mẽ và đúng hưng. Bên cnh việc đầu tư các phòng th nghiệm công nghệ mi

để nâng cao chất lượng đào to và nghiên cứu khoa học, Nhà trưng luôn tập trung, ưu

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 6 -

tiên đầu tư phát triển nguồn nhân lực KHCN. Nhà trưng có đội ngũ cán bộ được đào

to bài bản, có trnh độ chuyên môn tt để phục vụ NCKH, đặc biệt trong những lĩnh

vực truyền thng của Nhà trưng như Đa chất, Dầu kh, Mỏ, Trắc đa và một s lĩnh

vực mi như Xây dựng và lĩnh vực khoa học cơ bản. Nhiều nhà khoa học trong Trưng

có năng lực nghiên cứu và công b quc tế rất tt, có khả năng dẫn dắt và đóng vai trò

nòng ct để có thể hnh thành các nhóm nghiên cứu mnh.

Nhà trưng đã và đang phát triển các đơn v hot động KHCN. Hiện nay Trưng

có Công ty TNHH Tư vấn, Triển khai Công nghệ và Xây dựng Mỏ - Đa chất, 8 Trung

tâm Nghiên cứu và Triển khai công nghệ thuộc các lĩnh vực Khai thác mỏ, Cơ điện mỏ,

Đa kỹ thuật, Đa chất môi trưng, Trắc đa - Công trnh, Trắc đa - Bản đồ, Công nghệ

khoáng chất và Hỗ trợ phát triển KHKT để to điều kiện cho các nhà khoa học của

Trưng hot động. Ngoài ra, Trưng cũng đã thành lập được 3 nhóm nghiên cứu/nhóm

nghiên cứu mnh thuộc các Khoa Công nghệ thông tin, Xây dựng, Trắc đa bản đồ -

Quản lý đất đai.

Trong 55 năm qua, đội ngũ cán bộ khoa học của Nhà trưng đã chủ tr thực hiện

các đề tài nghiên cứu khoa học như sau: 177 đề tài cấp Nhà nưc; 556 đề tài cấp Bộ

và 1586 đề tài cấp trưng. Nhà trưng đặc biệt chú trọng công tác Nghiên cứu khoa học

- chuyển giao công nghệ phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của các doanh

nghiệp, các đa phương thông qua hàng nghn hợp đồng NCKH, dch vụ KHCN được

thực hiện ti các Công ty, Trung tâm thuộc Trưng. Tnh riêng giai đon 2015 - 2019,

tổng doanh thu từ hot động KHCN và LĐSX của các Công ty, trung tâm trong Nhà

trưng đt trên 1000 tỷ đồng, nộp thuế Nhà nưc trên 90 tỷ đồng và đóng góp vào quỹ

phúc lợi của Trưng hàng chục tỷ đồng.

Một trong những kết quả nổi bật trong hot động KHCN của Nhà trưng trong

giai đon 2015 đến nay là s lượng các bài báo đăng trên các tp ch quc tế có uy tn

thuộc danh mục ISI, Scopus. Trong 3 năm gần đây (2017-2019), s bài báo đăng trên

tp ch khoa học quc tế uy tn (ISI) lần lượt theo các năm là 46, 83 và 136; s bài báo

đăng trên tp ch khoa học quc tế thuộc danh mục Scopus lần lượt là 14, 24 và 37. S

lượng các công trnh khoa học công b bởi các nhà khoa học của Trưng Đi học Mỏ -

Đa chất đang không ngừng tăng lên, tỷ lệ tăng hằng năm luôn đt trên 150%. Tỷ lệ s

bài báo ISI/giảng viên trong năm 2019 đt xấp xỉ 0,2. Trong giai đon gần đây, Trưng

Đi học Mỏ - Đa chất luôn nằm trong Top 10 các cơ sở giáo dục đi học có thành tch

tt nhất về công b khoa học quc tế theo các s liệu thng kê, hệ thng phân loi khác

nhau (Bộ Giáo dục và Đào to, Webometric, Bảng xếp hng đi học của Việt Nam

UPM, …).

Về công tác tổ chức cán bộ:

Cơ cấu học thuật và quản lý của Nhà trưng ngày càng đi vào thế ổn đnh vi hệ

thng 3 cấp Trưng - Khoa - Bộ môn. Hiện nay, Nhà trưng có: 9 khoa chuyên môn,

1 khoa Khoa học cơ bản, 1 khoa Lý luận chnh tr, 1 khoa Giáo dục quc phòng vi 61

bộ môn chuyên môn, cơ bản, cơ sở; 21 phòng, ban và một s đơn v trực thuộc Trưng.

Nhà trưng đã xây dựng và bồi dưỡng được một đội ngũ cán bộ giảng dy và cán

bộ quản lý tương đi đồng bộ, có trnh độ chuyên môn cao. Hiện nay, Nhà trưng có

một đội ngũ cán bộ, viên chức gồm 887 ngưi, trong đó có 614 giảng viên cơ hữu.

Trong s các giảng viên, có 04 Giáo sư, 51 Phó Giáo sư, 200 Tiến sĩ và 360 Thc sĩ.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 7 -

Trong những năm gần đây, Nhà trưng cử hàng trăm cán bộ trẻ đi đào to trên đi học

ở các trưng đi học trong và ngoài nưc.

Về hợp tác quốc tế:

Trưng Đi học Mỏ - Đa chất luôn quan tâm phát triển mng lưi hợp tác vi

các cơ sở giáo dục đi học, cơ sở nghiên cứu, cơ quan, tổ chức quc tế nhằm tăng cưng

giao lưu, trao đổi, nâng cao chất lượng đào to và nghiên cứu khoa học, quc tế hóa

giáo dục đi học, nâng cao v thế của Nhà trưng.

Hiện nay, Trưng Đi học Mỏ - Đa chất đang có quan hệ hợp tác vi hơn 100

trưng đi học, viện nghiên cứu thuộc hơn 30 quc gia trên thế gii, và là thành viên

chnh thức của các hiệp hội quc tế. Nhà trưng duy tr quan hệ tt đẹp vi các đi tác

truyền thng như: Trưng Đi học Khoa học và Công nghệ AGH (Ba Lan), Trưng Đi

học Kỹ thuật Freiberg (Đức), Trưng Đi học Mỏ Saint-Petersburg, Trưng Đi học

Mỏ Saint-Etienne (Pháp), Trưng Đi học California, Davis (Mỹ), Trưng Đi học Mỏ

và Công nghệ Trung Quc (Từ Châu, Trung Quc), Trưng Đi học Chulalongkorn

(Thái Lan),… thông qua các hot động trao đổi học thuật, trao đổi giảng viên, sinh viên,

hợp tác nghiên cứu khoa học, đồng xuất bản và công b quc tế.

Ngoài ra, Nhà trưng không ngừng mở rộng quan hệ và tm kiếm đi tác mi

nhằm hợp tác thực hiện các chương trnh, dự án, đề tài nghiên cứu khoa học.

Các chương trnh hợp tác này góp phần rất ln tăng cưng năng lực đào to và

nghiên cứu, cải thiện cơ sở vật chất, tăng cưng trang thiết b phòng th nghiệm cho

Nhà trưng.

Về công tác xã hội:

Nhà trưng luôn bám sát các chủ trương chnh sách của Đảng, Nhà nưc; tổ chức

thực hiện nghiêm túc có hiệu quả các Chỉ th, Ngh quyết của các tỉnh thành nơi Nhà

trưng đóng quân. Hot động của các Tổ chức Đảng, Công đoàn và Đoàn thanh niên,

Hội sinh viên, Hội Cựu chiến binh của Nhà trưng luôn được cấp trên đánh giá cao và

công nhận là đơn v vững mnh.

Những thành tch trên đt được là nh sự đoàn kết nhất tr của cán bộ công chức

và sinh viên toàn trưng, trưc hết là sự đoàn kết thng nhất trong Đảng bộ Nhà trưng

dưi sự lãnh đo toàn diện của Đảng uỷ, sự phi hợp chặt chẽ giữa chnh quyền và các

đoàn thể quần chúng, đặc biệt là Công đoàn và Đoàn thanh niên. Đó là một nhân t

quan trọng trong sự phát triển của Nhà trưng.

1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Khoa Kinh tế và Quản trị Kinh doanh

Theo [2], Khoa Kinh tế - Quản tr kinh doanh của Trưng Đi học Mỏ - Đa

chất được thành lập theo Quyết đnh s 159/QĐ-BGD & ĐT – TCCB, ngày 17 tháng

01 năm 2000, khoa được thành lập trên cơ sở bộ môn “Kinh tế và Quản tr doanh

nghiệp” trực thuộc Ban giám hiệu Trưng Đi học Mỏ - Đa chất.

Tiền thân của bộ môn Kinh tế và Quản tr doanh nghiệp là hai bộ môn: bộ môn

“Kỹ sư Kinh tế mỏ” và bộ môn “Kỹ sư Kinh tế đa chất và Nguyên liệu khoáng”. Trong

đó, bộ môn “Kỹ sư Kinh tế mỏ” ra đi vào năm 1963 trong khoa Kỹ sư Kinh tế thuộc

Trưng đi học Bách Khoa Hà Nội. Khi Trưng Đi học Mỏ - Đa chất được thành lập

(năm 1966), bộ môn Kỹ sư Kinh tế mỏ được biên chế vào khoa Mỏ của Trưng vi

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 8 -

nhiệm vụ chủ yếu là đào to chuyên ngành Kỹ sư Kinh tế mỏ (mã s 12.02.30) và giảng

dy các môn học thuộc lĩnh vực kinh tế tổ chức cho các chuyên ngành kỹ thuật Mỏ, Đa

chất của Trưng. Còn bộ môn “Kỹ sư Kinh tế đa chất và Nguyên liệu khoáng” ra đi

vào năm 1985 thuộc khoa Đa chất vi nhiệm vụ chủ yếu là đào to chuyên ngành Kỹ

sư Kinh tế đa chất (mã s 12.01.30) và giảng dy các môn thuộc lĩnh vực kinh tế tổ

chức cho các chuyên ngành kỹ thuật đa chất, dầu kh của Trưng.

Tháng 10 năm 1994, bộ môn Kỹ sư Kinh tế mỏ và bộ môn Kỹ sư Kinh tế đi

chất và Nguyên liệu khoáng được sáp nhập thành bộ môn “Kinh tế - Quản tr doanh

nghiệp” trực thuộc Ban Giám hiệu Nhà trưng, vi nhiệm vụ đào to chuyên ngành kỹ

sư kinh tế và quản tr doanh nghiệp theo 3 lĩnh vực: Mỏ, Đa chất và Dầu kh, đồng thi

giảng dy các môn kinh tế quản tr doanh nghiệp cho hầu hết các chuyên ngành kỹ thuật

trong trưng.

Từ ngày thành lập đến nay, khoa Kinh tế - Quản tr kinh doanh không ngừng

được củng c và phát triển, từng bưc đóng góp các thành quả của mnh vào sự thành

công chung trong sự nghiệp đào to và nghiên cứu khoa học phục vụ sản xuất của toàn

Trưng.

Cơ cấu cán bộ, viên chức trong đơn vị

Hiện nay, Khoa có 4 bộ môn, một văn phòng khoa và một phòng thực nghiệm.

Đó là các bộ môn: bộ môn Kinh tế cơ sở, bộ môn Quản tr doanh nghiệp Mỏ, bộ môn

Quản tr doanh nghiệp Đa chất - Dầu kh và bộ môn Kế toán doanh nghiệp. Đội ngũ

cán bộ viên chức Khoa có 57 ngưi (gồm 05 Cán bộ hợp đồng) trong đó 1 NGND, 2

NGƯT, 5 PGS, 19 TS, 30 ThS, 2 CN. 100% cán bộ giảng dy trong Khoa có trnh độ

trên đi học. Hàng năm Khoa có kế hoch bồi dưỡng các cán bộ tập sự và bồi dưỡng

kết np đảng viên mi vi mục tiêu cán bộ giảng dy kinh tế vừa hồng vừa chuyên.

Các chương trình đào tạo

* Đào to đi học: Hiện nay khoa đang đào to 03 ngành

- Quản tr kinh doanh: gồm các chuyên ngành Quản tr kinh doanh; Quản tr kinh

doanh dầu kh; Quản tr kinh doanh mỏ; Quản tr thương mi điện tử, Marketing truyền

thông.

- Ngành Kế toán, bao gồm các chuyên ngành Kế toán – tài chnh công, Kế toán

doanh nghiệp.

- Ngành Tài chính ngân hàng gồm chuyên ngành Tài chnh doanh nghiệp.

- Ngành Quản lý Công nghiệp bao gồm: Chuyên ngành Quản lý công nghiệp và

chuyên ngành Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng

* Đào to sau đi học

- Chương trnh đào to thc sĩ ngành Quản lý kinh tế

- Chương trnh đào to tiến sĩ ngành Quản lý kinh tế

Hoạt động chính và những kết quả đạt được

Về công tác đào tạo

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 9 -

Khoa Kinh tế và Quản tr kinh doanh bắt đầu đào to kỹ sư kinh tế mỏ từ khoá

8, kỹ sư kinh tế đa chất từ khoá 30, kinh tế và quản tr doanh nghiệp dầu kh từ khoá

37, kế toán doanh nghiệp từ khoá 46.

Để đáp ứng yêu cầu đổi mi công tác đào to, Khoa đã xây dựng các chương

trnh 4 năm cho đào to đi học, 3 năm cho đào to cao đẳng và 1,5 năm cho đào to

cao học theo chương trnh khung của Bộ Giáo dục - Đào to. Khoa đã hoàn thành 100%

các môn học có giáo trnh cấp nhà xuất bản hoặc cấp trưng phục vụ cho đào to theo

tn chỉ.

Hiện nay, s lượng sinh viên đang theo học các chuyên ngành của Khoa lên

khoảng 3400 sinh viên (bao gồm sinh viên hệ chnh quy và hệ vừa học vừa làm). Kết

quả học tập của sinh viên trong Khoa ngày càng được nâng cao, đặc biệt là sinh viên hệ

chính quy.

Khoa đã và đang hưng dẫn 46 NCS, trong đó có 34 NCS bảo vệ thành công

luận án tiến sĩ; đã hưng dẫn 24 khóa học viên cao học, vi tổng s trên 3000 HV bảo

vệ luận văn tt nghiệp thành công. Công tác đào to cao học và hưng dẫn NCS đã đi

vào nề nếp, ổn đnh. Khoa tiếp tục củng c và mở rộng quan hệ đào to và liên kết vi

các khoa Kinh tế của các trưng ĐH Giao thông vận tải, ĐH Xây dựng Hà Nội, ĐH

Bách khoa Hà Nội, ĐH Thương mi Hà Nội, ĐH Thuỷ lợi Hà Nội, ĐH Kinh tế Quc

dân, ĐH Quc Gia Hà Nội, vi các cơ sở bên ngoài như Tập đoàn Công nghiệp Than -

Khoáng sản Việt Nam, Tập đoàn Dầu kh Quc Gia Việt Nam... tận dụng tt nhất mi

quan hệ hợp tác đào to trong việc thực hiện các nhiệm vụ của nhà trưng giao.

Về công tác nghiên cứu khoa học, phục vụ sản xuất

Bên cnh nhiệm vụ chnh là giảng dy, nghiên cứu khoa học là hot động không

thể thiếu của mỗi giảng viên đi học. Khoa Kinh tế - Quản tr kinh doanh luôn xác đnh

nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên phải đi đôi vi việc tăng cưng năng lực nghiên

cứu khoa học. Nghiên cứu khoa học góp phần tch lũy, cập nhật kiến thức, nâng cao

năng lực và chất lượng giảng dy, đổi mi nội dung và phương pháp giảng dy. V thế,

hot động nghiên cứu khoa học của Khoa luôn diễn ra hết sức sôi động và đt được

nhiều thành tch quan trọng.

Hot động NCKH của Khoa ngày càng được đề cao và phát triển mnh thông

qua s lượng ngày một tăng các công trnh nghiên cứu. Tnh đến nay, Khoa đã chủ tr

22 đề tài cấp Bộ, 2 đề tài cấp Nhà nưc và rất nhiều đề tài cấp cơ sở, đề tài phục vụ sản

xuất.

Năng lực NCKH của Khoa còn thể hiện ở khả năng thực hiện rất nhiều hot động

hợp tác NCKH vi các đi tác nưc ngoài. Một s hot động nghiên cứu khoa học và

hợp tác quc tế nổi bật nhưsau: tổ chức hội thảo về Đổi mi phương pháp giảng dy

hiện đi cho giảng viên trẻ, Trưng Đi học Osnabrück, CHLB Đức, Ina Von der Beck

(2012), hội thảo về Quản lý kinh tế trong hot động khoáng sản EMMA, Đi học khoa

học ứng dụng Georg Agricola Bochum (2013& 2015), tổ chức lp đào to ngắn hn về

quản lý rủi ro trong doanh nghiệp, Đi học Khoa học ứng dụng Georg Agricola Bochum,

Wolfgang Helmke (2014),...

Về công tác xã hội và công tác đoàn thể

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 10 -

Khoa có 4 chi bộ Đảng trực thuộc Đảng ủy bộ phận Khoa, Đảng ủy Trưng Đi

học Mỏ -Đa chất vi 42 đảng viên. Hiện ti, một s đồng ch đang tham gia trong đội

ngũ lãnh đo Trưng như: 1 đồng ch hiện đang là Trưởng phòng Tổ chức cán bộ, 1

đồng ch là Trưởng ban nữ công Công đoàn trưng, 1 đồng ch hiện đang là Trưởng

phòng Hợp tác quc tế.

Đảng bộ bộ phận Khoa luôn luôn thể hiện rõ vai trò lãnh đo của Đảng trong mọi

hot động của Khoa. Đnh hưng phát triển Khoa, chương trnh đào to, các đề tài

nghiên cứu khoa học, các kế hoch tuyển dụng cán bộ và những công tác quan trọng

khác đều được bàn bc thng nhất trong Đảng bộ bộ phận Khoa trưc khi được triển

khai. Hàng năm, Đảng bộ bộ phận Khoa và các Chi bộ trực thuộc đều đt danh hiệu đơn

v Đảng trong sch, vững mnh.

Công đoàn Khoa thưng xuyên cùng vi lãnh đo Khoa quan tâm đến đi sng,

tâm tư tnh cảm của cán bộ viên chức trong Khoa, tổ chức tt công tác nghỉ mát, hiếu

hỷ, thăm hỏi m đau và các hot động; tham gia tch cực các cuộc vận động ủng hộ

ngưi nghèo, thiên tai, các phong trào thi đua do Bộ, Nhà trưng và Khoa phát động.

Chấp hành đầy đủ và triệt để các chnh sách kinh tế, xã hội và pháp luật của Nhà nưc.

Chnh nh sự lãnh đo của Chi bộ đảng, nh sự năng động của Ban Chủ nhiệm

Khoa và Ban Chấp hành Công đoàn Khoa, Khoa Kinh tế - Quản tr kinh doanh đã trở

thành đơn v đoàn kết, nhất tr và hưng ti phát triển bền vững.

Mục tiêu và định hướng phát triển

Vi cơ cấu tổ chức không ngừng được hoàn thiện, cơ cấu học thuật không ngừng

được đổi mi, vi sự lãnh đo của Đảng ủy Trưng, sự quản lý sát sao của Ban Giám

hiệu, sự quan tâm của Công đoàn Trưng, sự hợp tác giúp đỡ của các phòng, khoa, ban

trong Trưng và các cơ sở đào to ngoài Trưng, bằng sự c gắng vươn lên không

ngừng của mỗi thành viên trong Khoa, khoa Kinh tế - Quản tr kinh doanh ngày càng

được củng c và phát triển, tiến ti đt chuẩn của Bộ Giáo dục - Đào to, sẽ có

những đóng góp nhiều hơn nữa vào sự nghiệp đào to cán bộ quản lý kinh tế của đất

nưc và sự phát triển không ngừng của Trưng Đi học Mỏ - Đa chất. Các đnh hưng

cụ thể như sau:

+ Về Đào to Đi học: Duy tr tt nền nếp giảng dy của các giảng viên trong

khoa, tch cực khai thác nguồn sinh viên đầu vào bằng cách tăng cưng hiệu quả các

hnh thức, phương thức quảng bá ngành đào to; tiếp tục xây dựng bổ sung ngành đào

to và chuyên ngành mi: Luật Kinh tế, Quản tr nhân lực, Marketing, quản tr

Logistics. Đưa công tác đảm bảo chất lượng vào nền nếp; Tm kiếm các cơ hội hợp tác

quc tế về đào to đi học.

+ Đào to sau đi học: Duy tr và phát huy các mi quan hệ trong khoa, trưng

và bên ngoài để mở rộng quy mô đào to, chú trọng đào to theo các đa chỉ (Ti các

doanh nghiệp) và chú trọng sự kết ni vi các cơ sở liên kết đào to; Phát triển liên kết

đào to vi các nưc.

+ Nghiên cứu khoa học và phục vụ sản xuất: Vi mục tiêu gắn kết chặt chẽ hot

động chuyên môn của các bộ môn và to điểu kiện để các giảng viên có khả năng triển

khai ứng dụng chuyên môn tham gia các đề tài, dự án, nhằm gắn kết hot động đào to

của khoa vi thực tiễn sản xuất, tăng năng lực nghiên cứu, tăng thu nhập, đồng thi

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 11 -

khẳng đnh uy tn khoa học của Khoa; Phát huy và khai thác những mặt mnh của các

thầy cô trong việc đề xuất ý tưởng, xây dựng đề tài các cấp, đặc biệt là khai thác đơn

đặt hàng của các doanh nghiệp để thực hiện các đề tài phục vụ sản xuất; Khuyến khch

các bộ môn xây dựng kế hoch và thực hiện nhiệm vụ NCKH nhằm đảm bảo huy động

tt nhất năng lực của mỗi ngưi, mỗi bộ môn; Chú trọng đưa sinh viên xuất sắc vào

tham gia NCKH cũng các thầy cô giáo.

+ Về phát triển đội ngũ: Nâng cao chất lượng nhân lực khoa nhằm phục vụ 3

mục tiêu ln: (i) Đảm bảo nhân lực cho mở các ngành, chuyên ngành mi, (ii) Đảm

bảo nhân lực và nâng cao chất lượng trong đào to và (iii) Tăng cưng sự hợp tác quc

tế vi các trưng nưc ngoài.

+ Về công tác sinh viên: Sát sao về tnh hnh học tập của sinh viên thông qua

công tác chủ nhiệm và c vấn học tập, kết ni vi các phòng ban và hỗ trợ để các em

sinh viên được phục vụ một cách tt nhất. Tm các nguồn tài trợ để có thể tổ chức các

sự kiện thu hút sinh viên tham gia các hot động phong trào, nghiên cứu khoa học, phát

huy các ý tưởng khởi nghiệp của sinh viên trong Khoa dựa trên năng lực của đội ngũ

thầy cô giáo trẻ, đnh hưng để nâng cao chất lượng NCKH sinh viên.

+ Về liên doanh liên kết (trong nưc, quc tế):

Mở rộng quan hệ vi khi các trưng đào to kinh tế (Chương trnh, cộng tác

giảng viên nhằm nâng cao chất lượng đào to khi ngành).

Liên kết vi nhiều doanh nghiệp, tổ chức trong và ngoài nưc để tăng thực hành,

thực tập và gii thiệu việc làm cho sinh viên.

Tăng cưng hợp tác vi các nhà tuyển dụng, các chuyên gia trong lĩnh vực kinh

tế, tài chnh, kế toán nhằm đáp ứng ngày càng cao nhu cầu nhân lực của xã hội về ngành

nghề mà khoa đào to.

1.1.3. Quá trình hình thành và phát triển của Bộ môn Quản trị Doanh nghiệp Mỏ

Theo [3], Bộ môn Quản tr doanh nghiệp mỏ có tiền thân là nhóm chuyên môn

Kinh tế Mỏ, thuộc Khoa Kỹ sư kinh tế Trưng Đi học Bách khoa Hà Nội. Năm 1966,

khi Trưng Đi học Mỏ- Đa chất được thành lập, Bộ môn Kinh tế Mỏ trở thành một

Bộ môn trực thuộc Khoa Mỏ, Trưng Đi học Mỏ - Đa chất (giai đon 1966 – 1995).

Năm 1985 một bộ phận của Bộ môn (nhóm Kinh tế Đa chất) được chuyển sang Khoa

Đa chất để thành lập Bộ môn Kinh tế Đa chất, năm 1995 được sáp nhập li thành Bộ

môn Kinh tế - Quản tr Doanh nghiệp trực thuộc Trưng Đi học Mỏ - Đa chất. Năm

2000 Khoa Kinh tế - Quản tr Kinh doanh được thành lập, Bộ môn được đổi tên là Bộ

môn Quản tr Doanh nghiệp Mỏ, trực thuộc Khoa Kinh tế - Quản tr Kinh doanh (KT-

QTKD).

Bộ môn Quản tr Doanh nghiệp Mỏ hiện nay là một trong s các bộ môn chuyên

ngành trong Khoa Kinh tế - Quản tr kinh doanh, phụ trách đào to chuyên ngành “Kinh

tế - Quản tr doanh nghiệp mỏ”, hiện nay là ngành “Quản tr kinh doanh mỏ”, chuyên

ngành Quản tr thương mi điện tử, ngành Quản lý công nghiệp (gồm 02 chuyên ngành:

Quản lý công nghiệp, Logistics và quản lý chuỗi cung ứng). Bộ môn phi hợp cùng vi

Khoa KT-QTKD đào to các chuyên ngành KT-QTKD khác, và đào to trên đi học

ngành Quản lý kinh tế. Thực hiện nghiên cứu khoa học chuyên sâu theo hưng kinh tế

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 12 -

và quản tr kinh doanh hưng ti các doanh nghiệp, đặc biệt là lĩnh vực KT-QTKD

ngành công nghiệp mỏ.

Cơ cấu cán bộ, viên chức trong đơn vị

Hiện nay, Bộ môn có 12 cán bộ nhân viên trong biên chế, trong đó có 02 phó

giáo sư, 3 tiến sĩ, 4 Nghiên cứu sinh, 3 thc sĩ. Ngoài s cán bộ trong biên chế, cho đến

năm 2023 Bộ môn còn có sự tham gia giảng dy và nghiên cứu khoa học của một s

cán bộ hợp đồng nguyên là CBGD của Bộ môn đã nghỉ hưu. Bên cnh đó, Bộ môn còn

ký hợp đồng thỉnh giảng vi các chuyên gia của Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam

(TKV) cùng tham gia giảng dy, hưng dẫn sinh viên làm đồ án tt nghiệp.

Hệ thng tổ chức các đoàn thể của Bộ môn gồm Công đoàn bộ môn (trực thuộc

Công đoàn Khoa), chi bộ Đảng (thuộc Đảng ủy Khoa) và Chi đoàn Cán bộ giảng dy

Khoa.

Cơ cấu tổ chức của Bộ môn gồm 1 chủ nhiệm bộ môn, 2 phó chủ nhiệm, và tập

thể các giảng viên và trợ giảng; các nhóm chuyên môn được hình thành theo nhu cầu

đào to và phân công của Bộ môn.

Hoạt động chính và những kết quả đạt được

Bộ môn Quản tr doanh nghiệp mỏ có chức năng đào to hệ đi học và cao học,

nghiên cứu khoa học và phục vụ sản xuất. Bộ môn đã xây dựng được hệ thng các giáo

trình, tài liệu phục vụ đào to, tài liệu hưng dẫn thực tập, đồ án môn học, luận văn tt

nghiệp các ngành/chuyên ngành của Khoa KT-QTKD, tham gia vận hành Phòng thực

nghiệm Quản tr kinh doanh.

Tính đến năm 2016 Bộ môn đã đào to 46 khóa sinh viên đi học chuyên ngành

Kinh tế mỏ (Sau này là Kinh tế - Quản tr doanh nghiệp mỏ và Quản tr kinh doanh mỏ)

vi trên 4500 sinh viên đã tt nghiệp. Sinh viên tt nghiệp chuyên ngành của Bộ môn

đào to luôn có chất lượng đáp ứng được những nhu cầu của sản xuất phục vụ sự nghiệp

phát triển kinh tế, đặc biệt là vi ngành công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản

của nưc ta. Bộ môn không chỉ đào to nhân lực cho ngành công nghiệp mỏ của Việt

Nam mà còn góp phần đào to nhân lực cho ngành công nghiệp mỏ của nưc bn Lào

ở cả bậc đi học và sau đi học. Trong đào to sau đi học, dưi sự phân công của Khoa

KT-QTKD, các cán bộ trình độ cao của Bộ môn đã giảng dy, hưng dẫn nhiều học

viên cao học và nghiên cứu sinh. Hàng trăm học viên cao học chuyên ngành quản lý

kinh tế đã bổ sung vào lực lượng lao động trình độ cao cho nền kinh tế nói chung, cho

hot động khoáng sản nói riêng. Trong 10 năm trở li đây, Bộ môn đã hưng dẫn 8

nghiên cứu sinh, trong đó có một nghiên cứu sinh đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ,

2 nghiên cứu sinh đã bảo vệ luận án cấp cơ sở.

Bộ môn đã chủ trì thành công 5 đề tài NCKH cấp bộ, nhiều đề tài cấp cơ sở, thực

hiện nhiều hợp đồng NCKH phục vụ sản xuất cho các doanh nghiệp ngành công nghiệp

mỏ. Hàng năm các cán bộ giảng dy đều tham gia hưng dẫn sinh viên NCKH và đt

các giải cấp trưng đến giải Khuyến khích VIFOTECH.

Bộ môn cũng đã phi hợp vi các cơ quan khác trong và ngoài nưc về đào to

và NCKH. Cùng vi Khoa KT-QTKD, Bộ môn đã tham gia tổ chức thành công các Hội

ngh khoa học quc tế vi chủ đề “Các vấn đề quản lý kinh tế trong hot động khoáng

sản” – EMMA trong các năm 2013, 2015 và 2016. Trong xu thế hội nhập quc tế, Bộ

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 13 -

môn đã mi các chuyên gia và các cán bộ giảng dy có kinh nghiệm ở các quc gia có

ngành công nghiệp mỏ phát triển như Đức và Úc sang giảng bài và chia sẻ kinh nghiệm

vi cán bộ của Bộ môn. Bộ môn cũng đã từng bưc gửi các cán bộ giảng dy sang

nghiên cứu ngắn hn, giao lưu học hỏi kinh nghiệm ti các trưng Đi học có uy tín

trong ngành mỏ ti Đức và Thái Lan.

Trải qua trên 50 năm xây dựng và trưởng thành, Bộ môn Quản tr Doanh nghiệp

Mỏ luôn xứng đáng là một đơn v có truyền thng của Nhà trưng, to dựng được uy

tín vi xã hội và vi sản xuất.

Mục tiêu và định hướng phát triển

Trong những năm ti đây, ngoài hot động giảng dy, bộ môn sẽ kiện toàn hệ

thng bài giảng và nâng cấp thành các giáo trình cấp nhà xuất bản, tiếp tục hợp tác vi

các cơ sở đào to và nghiên cứu khoa học trong và ngoài nưc để xây dựng và thực hiện

các đề tài nghiên cứu khoa học, tổ chức lp đào to nghiệp vụ ngắn hn, bồi dưỡng kiến

thức và trao đổi kinh nghiệm. Bộ môn tăng cưng hợp tác vi các cơ sở sản xuất trong

nghiên cứu khoa học các cấp, đào to và đào to li để đáp ứng nhu cầu nhân lực chất

lượng cao trong giai đon hội nhập của đất nưc.

1.2. Giới thiệu tổng quan về ngành quản lý công nghiệp [4]

Ngành Quản lý công nghiệp là ngành giao thoa giữa kinh tế và công nghệ, ngành

quản lý công nghiệp áp dụng trong các các cơ quan quản lý Nhà nưc, doanh nghiệp ...

Công việc chủ yếu của ngưi làm trong ngành quản lý công nghiệp là giải quyết các

vấn đề liên quan đến nguồn nhân lực, quản tr sản xuất, chiến lược, dự án, nghiên cứu

th trưng ... trong các cơ quan, tổ chức, đơn v.

Quản lý công nghiệp là một ngành học có xu hưng phát triển mnh mẽ hơn nữa

trong tương lai khi nưc ta đẩy mnh công nghiệp hóa, hiện đi hóa. Theo tổng cục

thng kê, ngành Công Thương là ngành có đóng góp trực tiếp ln nhất vào GDP trong

các ngành kinh tế vi xấp xỉ 42%, thì trong đó công nghiệp chiếm ti 27,54%; thương

mi trong nưc chiếm 11,66% và xuất nhập khẩu chiếm 2,5%

. Việt Nam dần trở thành

một trong những trung tâm sản xuất công nghiệp của thế gii và thuộc nhóm quc gia

có năng lực cnh tranh công nghiệp (CIP) trung bình cao toàn cầu

và ASEAN-4 vi v

trí thứ 36 trên thế gii (năm 2019); quy mô xuất khẩu đứng thứ 2 ASEAN (sau

Singapore) và thứ 20 thế gii (năm 2020) và đứng thứ 17 về xuất khẩu công nghiệp chế

biến, chế to (năm 2019) vi một s ngành đã hội nhập thành công vào chuỗi giá tr

toàn cầu như điện tử, dệt may, da giày... th trưng trong nưc liên tục được mở rộng,

xếp thứ 3 trong khu vực ASEAN

(sau Indonesia và Thái Lan) về quy mô bán lẻ và

thương mi điện tử, trở thành một trong những th trưng bán lẻ hấp dẫn nhất thế gii

và thuộc nhóm 30 quc gia có tầng lp tiêu dùng trung lưu ln nhất thế gii

và tăng

trưởng nhanh nhất khu vực ASEAN.

Tổng cục Thng kê.

CIP (Competitive Industrial Performance Index) là chỉ s xếp hng năng lực cnh tranh công nghiệp của các nền

kinh tế trên thế gii do UNIDO thực hiện 2 năm một lần. UNIDO phân hng năng lực cnh tranh công nghiệp của

các quc gia thành 05 nhóm, gồm: (1) Các nưc có năng lực cnh tranh công nghiệp cao (30 quc gia); (2) trung

bình cao (30 quc gia); (3) Trung bình (30 quc gia); (4) Trung bình thấp (30 quc gia) và (5) nhóm cui.

Theo UNIDO, WB, INCENTRA, UN CONTRADE và EU-Vietnam Business Network (EVBN).

Việt Nam xếp thứ 26 vào năm 2020 và tăng trưởng trung bnh 10,1% giai đon 2016-2020 (theo Worddatalab,

Statista và Bloomberg)

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 14 -

Ngh quyết Đi hội đi biểu toàn quc lần thứ XIII của Đảng: "Việt Nam là nước

phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 với tỷ trọng

công nghiệp chế biến, chế tạo đạt khoảng 30% GDP” gắn vi thực hiện nhiệm vụ "Đẩy

mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình

tăng trưởng, bảo đảm thực chất, hiệu quả; phát triển nền kinh tế số; thúc đẩy tăng

trưởng nhanh, bền vững trên cơ sở ổn định kinh tế vĩ mô". Chiến lược phát triển công

nghiệp Việt Nam đến năm 2025, tầm nhn đến năm 2035 đã nhấn mnh:

1. Quan điểm

a) Phát triển ngành công nghiệp trên cơ sở huy động hiệu quả các nguồn lực từ

mọi thành phần kinh tế; khuyến khích phát triển khu vực kinh tế dân doanh và đầu tư

nưc ngoài.

b) Phát triển các ngành, lĩnh vực công nghiệp ưu tiên, trọng tâm trưc mắt là

công nghiệp hóa, hiện đi hóa nông nghiệp, nông thôn, trên cơ sở nguồn nhân lực chất

lượng cao và công nghệ tiên tiến, lấy cnh tranh là động lực phát triển.

c) Khai thác các lợi thế sẵn có và cơ hội quc tế; gắn kết sản xuất vi dch vụ,

thương mi, chủ động tham gia sâu vào chuỗi giá tr sản xuất công nghiệp thế gii.

d) Chú trọng phát triển một s ngành công nghiệp lưỡng dụng phục vụ quc

phòng, an ninh quc gia.

đ) Phát triển công nghiệp trên cơ sở tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và bảo

vệ môi trưng.

2. Chiến lược phát triển công nghiệp

Huy động hiệu quả mọi nguồn lực từ các thành phần kinh tế trong nưc và từ

bên ngoài để phát triển, tái cơ cấu ngành công nghiệp theo hưng hiện đi; Chú trọng

đào to nguồn nhân lực công nghiệp có kỹ năng, có kỷ luật, có năng lực sáng to; Ưu

tiên phát triển và chuyển giao công nghệ đi vi các ngành, các lĩnh vực có lợi thế cnh

tranh và công nghệ hiện đi, tiên tiến ở một s lĩnh vực chế biến nông, lâm, thủy sản,

điện tử, viễn thông, năng lượng mi và tái to, cơ kh chế to và hóa dược; Điều chỉnh

phân b không gian công nghiệp hợp lý nhằm phát huy sức mnh liên kết giữa các

ngành, vùng, đa phương để tham gia sâu vào chuỗi giá tr toàn cầu.

Các nhóm ngành công nghiệp lựa chọn ưu tiên phát triển như sau:

a) Ngành Công nghiệp chế biến, chế to

- Nhóm ngành Cơ kh và Luyện kim

Giai đon đến năm 2025, ưu tiên các nhóm ngành, sản phẩm: máy móc thiết b

phục vụ nông nghiệp, ôtô và phụ tùng cơ kh, thép chế to. Sau năm 2025, ưu tiên các

nhóm ngành, sản phẩm: đóng tàu, kim loi màu và vật liệu mi.

- Nhóm ngành Hóa chất

Giai đon đến năm 2025, ưu tiên hóa chất cơ bản, hóa dầu và sản xuất linh kiện

nhựa - cao su kỹ thuật; Giai đon sau năm 2025, ưu tiên phát triển nhóm ngành hóa

dược.

- Nhóm ngành Chế biến nông, lâm, thủy sản

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 15 -

Giai đon đến năm 2025, ưu tiên nâng cao tỷ lệ chế biến các sản phẩm nông sản,

thủy hải sản chủ lực và chế biến gỗ phù hợp vi quá trnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp.

Áp dụng các tiêu chuẩn quc tế trong quá trình sản xuất, chế biến nông sản, xây dựng

thương hiệu và sức cnh tranh của nông sản Việt Nam.

- Nhóm ngành Dệt may, Da giầy

Giai đon đến năm 2025, ưu tiên sản xuất nguyên, phụ liệu phục vụ sản xuất

trong nưc và xuất khẩu; Giai đon sau năm 2025, ưu tiên sản xuất sản phẩm quần áo

thi trang, giầy cao cấp.

b) Ngành Điện tử và Viễn thông

Giai đon đến năm 2025, ưu tiên phát triển sản phẩm thiết b máy tnh, điện thoi

và linh kiện. Giai đon sau năm 2025, ưu tiên phát triển phần mềm, nội dung s, dch

vụ công nghệ thông tin và điện tử y tế.

c) Ngành Năng lượng mi và năng lượng tái to

Giai đon đến năm 2025 thúc đẩy phát triển các dng năng lượng mi và tái to

như gió, mặt tri, biomass; Giai đon sau năm 2025 phát triển năng lượng nguyên tử vì

mục đch hòa bnh, ưu tiên phát triển các dng năng lượng tái to như đa nhiệt, sóng

biển...

3. Mục tiêu

a) Mục tiêu tổng quát

- Đến năm 2025, công nghiệp Việt Nam phát triển vi cơ cấu hợp lý theo ngành

và lãnh thổ, có khả năng cnh tranh để phát triển trong hội nhập, có công nghệ hiện đi

và tham gia chuỗi giá tr toàn cầu ở một s chuyên ngành, lĩnh vực, có khả năng đáp

ứng cơ bản các yêu cầu của nền kinh tế và xuất khẩu; đội ngũ lao động có đủ trnh độ

đáp ứng nhu cầu của nền sản xuất hiện đi.

- Đến năm 2035, công nghiệp Việt Nam được phát triển vi đa s các chuyên

ngành có công nghệ tiên tiến, chất lượng sản phẩm đt tiêu chuẩn quc tế, tham gia sâu

vào chuỗi giá tr toàn cầu, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, cnh tranh bnh đẳng

trong hội nhập quc tế; đội ngũ lao động chuyên nghiệp, có kỷ luật và có năng suất cao,

chủ động trong các khâu nghiên cứu, thiết kế, chế to.

b) Mục tiêu cụ thể

- Tc độ tăng trưởng giá tr tăng thêm công nghiệp giai đon đến năm 2020 đt

6,5 - 7,0%/năm, giai đon 2021 - 2025 đt 7,0 - 7,5%/năm và giai đon 2026 - 2035 đt

7,5 - 8,0%/năm.

- Tc độ tăng trưởng giá tr sản xuất công nghiệp giai đon đến năm 2020 đt

12,5 - 13,0%/năm, giai đon 2021 - 2025 đt 11,0 - 12,5%/năm và giai đon 2026 -

2035 đt 10,5 - 11,0%/năm.

- Phấn đấu đến năm 2020 tỷ trọng công nghiệp và xây dựng chiếm 42 - 43%,

năm 2025 chiếm 43 - 44% và năm 2035 chiếm 40 - 41% trong cơ cấu kinh tế cả nưc.

- Tỷ trọng hàng công nghiệp xuất khẩu/tổng kim ngch xuất khẩu đến năm 2025

đt 85 - 88%, sau năm 2025 đt trên 90%.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 16 -

- Giá tr sản phẩm công nghiệp công nghệ cao và sản phẩm ứng dụng công nghệ

cao đến năm 2025 đt khoảng 45% tổng GDP, sau năm 2025 đt trên 50%.

- Chỉ s ICOR công nghiệp giai đon 2011 - 2025 đt 3,5 - 4,0%; giai đon 2026

- 2035 đt 3,0 - 3,5% .

- Hệ s đàn hồi năng lượng/GDP năm 2015 đt 1,5; năm 2020 đt 1,0 và đến

năm 2035 duy tr ở mức 0,6 - 0,8, tiệm cận vi các nưc trong khu vực.

- Tỷ lệ phát thải khí nhà kính ngành công nghiệp gia tăng bnh quân trong khoảng

4 - 4,5%/năm.

4. Đnh hưng

a) Đến năm 2025

- Từng bưc điều chỉnh mô hnh tăng trưởng công nghiệp từ chủ yếu dựa trên s

lượng sang dựa trên năng suất, chất lượng và hiệu quả, đẩy mnh phát triển các ngành

và sản phẩm công nghiệp có giá tr gia tăng cao, giá tr xuất khẩu ln; gắn kết sản xuất

vi phát triển dch vụ công nghiệp.

- Tập trung phát triển công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là nhóm sản phẩm cơ kh, hóa

chất, điện tử viễn thông phục vụ sản xuất công nghiệp, đồng thi tham gia mng lưi

sản xuất toàn cầu.

- Tăng cưng phát triển công nghiệp phục vụ nông nghiệp, nông thôn; công

nghiệp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, chú trọng phát triển công nghiệp phục

vụ an ninh, quc phòng. Từng bưc phát triển công nghiệp vật liệu mi và công nghiệp

môi trưng.

- Tăng cưng phát triển các ngành công nghiệp theo hưng kết hợp mô hình liên

kết ngang và liên kết dọc.

- Điều chỉnh phân b không gian công nghiệp, đảm bảo phù hợp giữa các vùng

trên toàn quc, giải quyết tình trng mật độ công nghiệp cao ở một s khu vực, bảo đảm

cân đi và hài hòa giữa các vùng và đa phương.

- Phát triển các ngành công nghiệp ưu tiên ti các vùng công nghiệp lõi được

hình thành từ mỗi vùng kinh tế trọng điểm và các khu kinh tế ven biển; Chuyển dch

các ngành công nghiệp thâm dụng lao động, công nghiệp sơ chế, công nghiệp hỗ trợ từ

các vùng công nghiệp li sang các vùng công nghiệp đệm.

b) Đến năm 2035

Công nghiệp Việt Nam phát triển thân thiện vi môi trưng, công nghiệp xanh,

tập trung vào các lĩnh vực sản xuất công nghiệp có công nghệ tiên tiến, các sản phẩm

của công nghiệp có thương hiệu uy tín, có chất lượng và giá tr cao, mang tính khu vực

và quc tế, có khả năng cnh tranh cao, đáp ứng tiêu chuẩn của các nưc phát triển và

tham gia sâu vào chuỗi giá tr toàn cầu.

5. Giải pháp thực hiện

a) Nhóm giải pháp đột phá

- Đổi mi thể chế phát triển công nghiệp

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 17 -

+ Hoàn thiện cơ chế quản lý nhà nưc nhằm khắc phục, hn chế sự chồng chéo,

bảo đảm chính sách ổn đnh, nhất quán và đơn giản về thủ tục hành chính khuyến khích

phát triển sản xuất.

+ Tăng cưng công tác điều phi phát triển theo ngành, vùng và lãnh thổ, nâng

cao hiệu quả của công tác chỉ đo, điều hành nhằm liên kết có hiệu quả giữa các đa

phương trong phát triển công nghiệp.

+ Phân cấp hợp lý để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nưc đi vi quá trình phát

triển công nghiệp.

+ To sự bnh đẳng giữa các khu vực kinh tế, đặc biệt tập trung nâng cao hơn

nữa vai trò cửa khu vực kinh tế tư nhân thông qua việc thực thi có hiệu quả việc bảo hộ

quyền sở hữu và bnh đẳng trong tiếp cận nguồn lực.

+ Rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy chuẩn, đnh mức kỹ thuật phù hợp vi

chuẩn mực quc tế

- Đổi mi và nâng cao hiệu quả hot động của doanh nghiệp

+ Tái cơ cấu ngành công nghiệp và tái cấu trúc doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế,

tổng công ty nhà nưc theo Đề án đã được phê duyệt.

+ Điều chỉnh kp thi phm vi hot động của các doanh nghiệp nhà nưc phù

hợp vi tình hình cụ thể; hoàn thiện và ban hành tiêu chí phân loi doanh nghiệp nhà

nưc theo ngành nghề, lĩnh vực.

+ Xây dựng cơ chế và lộ trình phát triển s lượng doanh nghiệp sản xuất công

nghiệp, đặc biệt quan tâm đến nâng tỷ trọng doanh nghiệp ln và vừa trong cơ cấu hệ

thng doanh nghiệp cả nưc.

- Phát triển nguồn nhân lực

+ Xây dựng kế hoch phát triển nguồn nhân lực cho các ngành công nghiệp ưu

tiên theo từng giai đon cụ thể.

+ Xây dựng và ban hành hệ thng tiêu chuẩn chất lượng đào to ở tất cả các cấp,

trưc mắt là tiêu chuẩn kỹ năng nghề theo chuẩn quc tế.

+ Đổi mi chương trnh đào to, đặc biệt là đào to nghề; Đẩy mnh hợp tác giữa

các cơ sở đào to nghề vi doanh nghiệp thông qua các chương trnh hợp tác đào to,

tham vấn nội dung chương trnh đào to, tăng cưng thi lượng thực hành.

+ Hoàn thiện th trưng lao động, dch vụ gii thiệu việc làm.

- Giải pháp về công nghệ

+ Đẩy nhanh ứng dụng công nghệ mi, công nghệ hiện đi nhằm to sự đột phá

về công nghệ trong sản xuất đi vi những ngành công nghiệp chủ lực, mũi nhọn và

công nghiệp ưu tiên.

+ Tập trung đầu tư xây dựng một s cơ sở nghiên cứu khoa học và công nghệ có

đủ năng lực tiếp thu làm chủ công nghệ mi, sáng to công nghệ phục vụ phát triển các

ngành, lĩnh vực công nghiệp ưu tiên.

+ Thúc đẩy phát triển th trưng khoa học và công nghệ.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 18 -

+ Tăng cưng đầu tư, đẩy mnh các hot động nghiên cứu phát triển (R&D) để

có thể tự nghiên cứu, thiết kế, chế to một s sản phẩm công nghệ cao, đồng thi mở

rộng quan hệ hợp tác khoa học và công nghệ tầm quc gia vi các đi tác chiến lược.

b) Nhóm giải pháp dài hn

- Cơ chế thu hút đầu tư

+ Xây dựng hệ thng chnh sách ưu đãi, thông thoáng gắn vi công tác tuyên

truyền, xúc tiến đầu tư để thu hút nguồn vn trong xã hội và đầu tư nưc ngoài tham

gia đầu tư vào phát triển các ngành công nghiệp.

+ Khuyến khích các doanh nghiệp mở rộng quy mô đầu tư cả về nguồn vn và

phm vi.

+ Kêu gọi các tập đoàn ln, đa quc gia tham gia đầu tư các dự án quan trọng

trong danh mục dự án trọng điểm quc gia kêu gọi FDI.

+ Củng c và nâng cao vai trò hot động của các tổ chức Hiệp hội ngành nghề,

các tổ chức chính phủ và phi chính phủ; tăng cưng tổ chức việc liên kết giữa các doanh

nghiệp trong nưc vi các doanh nghiệp nưc ngoài để hợp tác cùng tham gia trong

chuỗi giá tr sản xuất toàn cầu.

- Phát triển th trưng

Đi vi th trưng đầu ra: bên cnh những th trưng truyền thng như Trung

Quc và các nưc Đông Á, ASEAN, Mỹ, EU đẩy mnh khai thác các th trưng ln,

tiềm năng đang phát triển như các nưc nhóm BRIC (trong đó có Braxin, Nga, Ấn Độ).

Đi vi th trưng đầu vào: về nguồn vn: tiếp tục khai thác có hiệu quả nguồn

vn đầu tư từ các nưc Đông Á, Mỹ, ASEAN; về công nghệ: chú trọng thu hút các dự

án công nghệ cao, công nghệ nguồn từ Mỹ, Nhật Bản, EU.

- Điều chỉnh chất lượng tăng trưởng công nghiệp

+ Thực hiện đồng bộ các chnh sách thu hút đầu tư, chnh sách tài chnh tiền tệ,

chnh sách lao động, tiền lương,.. để nâng cao chất lượng tăng trưởng công nghiệp thông

qua việc ban hành và công b danh mục các ngành công nghiệp được khuyến khch đầu

tư, các ngành công nghiệp b kiểm soát và hn chế đầu tư, danh mục các sản phẩm, chi

tiết được thụ hưởng các hỗ trợ về tài chnh. Đồng thi kiểm soát chặt chẽ hot động

nhập khẩu công nghệ thông qua các quy đnh về điều kiện, tiêu chuẩn, chủng loi công

nghệ được phép nhập khẩu.

+ Đưa chỉ tiêu giá tr tăng thêm (VA) vào hệ thng chỉ tiêu báo cáo, đánh giá

hàng năm của các doanh nghiệp, các ngành, hình thành các chỉ tiêu bình quân ngành

làm cơ sở cho các doanh nghiệp so sánh, phân tích và phấn đấu thực hiện.

- Phát triển công nghiệp hỗ trợ

+ Lựa chọn các nhóm ngành công nghiệp hỗ trợ cần ưu tiên phát triển phù hợp

vi điều kiện cụ thể của từng giai đon.

+ Xây dựng cơ chế và chnh sách ưu đãi cụ thể cho các khu, cụm công nghiệp

chuyên sâu và khu, cụm công nghiệp hỗ trợ. Ở từng thi điểm cần có những cơ chế,

chính sách cụ thể, phù hợp vi tình hình phát triển của ngành.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 19 -

- Điều chỉnh cơ cấu công nghiệp theo lãnh thổ

+ Tăng cưng sự liên kết giữa các đa phương trong vùng kinh tế, xây dựng cơ

sở h tầng cho phát triển các ngành công nghiệp.

+ Ban hành chính sách khuyến khích hình thành các cụm liên kết ngành (cluster)

theo các lĩnh vực công nghiệp có lợi thế, đặc biệt ti các vùng công nghiệp lõi và công

nghiệp đệm.

+ Xây dựng và triển khai các dự án phát triển công nghiệp quy mô vùng, ưu tiên

các dự án phát triển công nghiệp có hàm lượng khoa học công nghệ cao (cơ kh chế to,

tin học, điện tử, thông tin truyền thông....).

- Phát triển hệ thng dch vụ công nghiệp

+ Hoàn thiện h tầng cho phát triển công nghiệp đồng bộ vi phát triển kết cấu

h tầng chung của cả nưc, đặc biệt tập trung phát triển hệ thng logistic.

+ Phát triển mnh dch vụ tư vấn đầu tư công nghiệp; xây dựng cơ sở dữ liệu về

hệ thng công nghiệp Việt Nam (bao gồm cả hệ thng cơ sở dữ liệu về công nghiệp hỗ

trợ) phục vụ cho việc hoch đnh, điều chỉnh chính sách và cung cấp thông tin cho các

tổ chức kinh tế, các nhà đầu tư trong và ngoài nưc.

+ Tiếp tục cải cách các thủ tục hải quan nhằm to điều kiện thông thoáng và giảm

chi phí cho các doanh nghiệp thực hiện các thủ tục xuất nhập khẩu hàng hóa.

- Giải pháp về môi trưng

+ Thực hiện nghiêm các quy đnh của pháp luật về bảo vệ môi trưng; lấy phòng

ngừa và ngăn chặn ô nhiễm làm nguyên tắc chủ đo kết hợp vi xử lý ô nhiễm, cải thiện

môi trưng và bảo tồn thiên nhiên.

+ Xây dựng và ban hành các quy chuẩn kỹ thuật môi trưng đảm bảo phát triển

bền vững, bảo vệ môi trưng; kp thi phát hiện và xử lý nghiêm các trưng hợp vi

phm pháp luật về bảo vệ môi trưng.

+ Tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trưng kết hợp vi

xã hội hóa công tác bảo vệ môi trưng nhằm động viên sự tham gia của đông đảo quần

chúng nhân dân trong việc quản lý môi trưng, bảo vệ tài nguyên và khai thác, sử dụng

lâu bền các kết cấu h tầng xử lý chất thải.

c) Giải pháp phát triển các ngành công nghiệp ưu tiên

- Ngành Chế biến, chế to

+ Nhóm ngành Cơ kh và Luyện kim

. Lựa chọn và tập trung đầu tư có trọng điểm cho một s đơn v nghiên cứu nhằm

nâng cao năng lực thiết kế đáp ứng yêu cầu phát triển.

. Đầu tư phát triển sản xuất thép chế to cho ngành cơ kh: thép tấm, thép hình,

thép hợp kim.

+ Nhóm ngành Hóa chất

. Đầu tư tập trung cho những công trình trọng điểm, ưu tiên nhóm sản phẩm hóa

dầu.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 20 -

. Đi vi lĩnh vực hóa dược tập trung nghiên cứu các loi dược liệu từ thiên nhiên

để sản xuất các loi tá dược và vitamin phục vụ nhu cầu chữa bệnh trong nưc, tiến ti

xuất khẩu ở giai đon sau.

+ Nhóm ngành Chế biến nông, lâm, thủy sản

. Khuyến khch đầu tư phát triển vùng nguyên liệu nuôi trồng quy mô ln, bảo

đảm nguồn nguyên liệu đầu vào đủ tiêu chuẩn cho công nghiệp chế biến.

. Ưu tiên sản phẩm chế biến xuất khẩu có tính cnh tranh cao, kết hợp vi xây

dựng và phát triển thương hiệu đặc trưng cho nông, lâm, thủy sản Việt Nam.

+ Nhóm ngành Dệt may, Da giầy

. Thực hiện đa dng hóa sản xuất sản phẩm và chủ động phát triển nguồn nguyên

phụ liệu.

. Đẩy mnh khai thác các th trưng xuất khẩu truyền thng; phát huy ti đa các

lợi thế của Việt Nam khi tham gia các hiệp đnh thương mi song phương và đa phương;

thúc đẩy các th trưng tiềm năng như Nga, Trung Đông, Đông Âu, châu Phi; xây dựng

hệ thng phân phi bán lẻ mang thương hiệu Việt Nam.

- Ngành Điện tử và Viễn thông

+ Khuyến khích phát triển các phần mềm, đặc biệt là phần mềm nhúng trong các

thiết b phần cứng, điện tử, viễn thông, đáp ứng nhu cầu nội đa.

+ Phát triển các lĩnh vực mang tnh lưỡng dụng phục vụ quc phòng như điện tử

điều khiển tên lửa hành trình, điện tử viễn thông do thám, tìm kiếm; điện tử trong các

thiết b bay không ngưi lái...

- Ngành Năng lượng mi và năng lượng tái to

+ Tăng cưng phi hợp vi các quc gia và các tổ chức quc tế để phát triển và

sử dụng năng lượng nguyên tử vì mục đch hòa bình, từng bưc làm chủ công nghệ.

+ Tập trung ứng dụng công nghệ cao cho nguồn phát điện năng lượng mặt tri,

gió, biogas, biomas, đa nhiệt..., đi vi năng lượng vì mục đch hòa bnh tiếp tục nghiên

cứu về an toàn ht nhân và các công nghệ điện nguyên tử phổ biến hiện nay.

Theo [4], tái cơ cấu ngành Công Thương giai đon 2011-2020 đã được tổ chức

thực hiện và mang li nhiều kết quả quan trọng. Qua đánh giá cho thấy có 10/14 mục

tiêu của về tái cơ cấu ngành Công Thương

đã được hoàn thành

, 14 nhóm nhiệm vụ đã

được triển khai thực hiện và có kết quả tích cực, ngành Công Thương đã từng bưc

Gồm 07 mục tiêu ti Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương và 08 mục tiêu ti Kế hoch cơ cấu li ngành Công

nghiệp (có điều chỉnh 02 mục tiêu thuộc Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương và bổ sung 06 mục tiêu mi).

Có 04 mục tiêu chưa hoàn thành: (1) Tc độ tăng năng suất lao động bnh quân hàng năm trong ngành công

nghiệp; (2) Hệ s đàn hồi năng lượng/GDP; (4) Tc độ tăng trưởng bình quân của xuất khẩu hàng hóa và (4) Tỷ

trọng đóng góp của thương mi trong nưc vào GDP.

Mặc dù chưa hoàn thành mục tiêu, tuy nhiên các chỉ tiêu này cơ bản được cải thiện qua các năm. Đi vi 2 chỉ

tiêu đầu, đây là chỉ tiêu khó chung của toàn nền kinh tế, không chỉ riêng đối với ngành Công Thương vì là chỉ tiêu

dài hạn về năng suất của nền kinh tế, tuy nhiên, các chỉ tiêu này đều có sự cải thiện qua các năm và cơ bản đã

tiệm cận với các mục tiêu đề ra, tương ứng là 4,8% so với 5,5%; 1,14% so với 1%.

Đi vi 2 chỉ tiêu còn li, các khó khăn về th trưng trong năm 2019 và 2020 do tác động của các xung đột

thương mi và đi dch COVID-19 đã ảnh hưởng đến việc đt được các mục tiêu, tương ứng là 10,5% so vi 15%

và 9,94% so vi 11%.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 21 -

khẳng đnh vai trò quan trọng là động lực cho tăng trưởng kinh tế và đặc biệt trong bi

cảnh những khó khăn thi gian gần đây (như chiến tranh thương mi Hoa Kỳ - Trung

Quc, đi dch COVID-19…) trên cả 04 ngành, lĩnh vực ln là công nghiệp, năng lượng,

xuất nhập khẩu và thương mi trong nưc. Tổng hợp một s thành tựu nổi bật liên quan

đến ngành công nghiệp như sau:

Một là, quá trình tái cơ cấu ngành công nghiệp gắn với đổi mới mô hình

tăng trưởng, nâng cao năng suất lao động đã đi vào thực chất hơn, ngày càng

hướng vào lõi công nghiệp hóa.

(i) Quy mô sản xuất công nghiệp ngày càng mở rộng vi chỉ s sản xuất công

nghiệp (IIP) giai đon 2011-2020 tăng cao (bnh quân 7,7%/năm), tc độ tăng trưởng

giá tr tăng thêm (GTTT) bnh quân tăng khá cao (7,4%/năm), góp phần gia tăng tỷ

trọng của ngành công nghiệp trong nền kinh tế (từ 26,6% năm 2011 lên 27,5% vào

năm 2020), cao hơn tỷ lệ trung bình của thế gii và nhóm các quc gia thu nhập trung

bình thấp; góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong những trung tâm công nghiệp

của khu vực và của thế gii, thuộc nhóm ASEAN-4 và nhóm 30 quc gia có năng lực

cnh tranh công nghiệp trung bình cao vi v trí thứ 36 trên thế gii vào năm 2019

(năm 2009 đứng v trí thứ 58).

(ii) Chuyển dch cơ cấu ngành công nghiệp ngày càng tích cực theo hướng giảm

tỷ trọng các ngành thâm dụng tài nguyên (tỷ trọng ngành khai khoáng giảm gần 2 lần

trong 10 năm qua, từ 9,9% xung còn 5,6%) và tăng tỷ trọng của các ngành chế biến

chế to (tỷ trọng của ngành chế biến chế to (từ 13,4% lên 16,7%); và chuyển dịch nội

ngành từ các ngành thâm dụng lao động (dệt may, da giày) sang các ngành thâm dụng

vn (thép, ô tô, hóa chất) và hiện nay là sang các ngành thâm dụng công nghệ (điện tử,

công nghệ thông tin). Công nghiệp chế biến, chế tạo trở thành động lực tăng trưởng

chủ yếu của ngành công nghiệp vi tc độ tăng trưởng cao (bình quân 10,4%/năm) vi

đóng góp vào xuất khẩu của cả nưc tăng nhanh qua các năm và đã vượt qua các nưc

trong khu vực (từ 64% năm 2010 lên 85,1% kim ngch xuất khẩu của cả nền kinh tế

vào năm 2020); đóng góp ln của ngành công nghiệp chế biến chế to vào công nghiệp

và xuất khẩu toàn cầu tăng 3 lần trong 10 năm qua

(iii) Một s ngành công nghiệp ưu tiên, công nghiệp mũi nhọn theo đnh hưng

chiến lược đã phát triển ln mnh

. Một số ngành công nghiệp xuất khẩu (dệt may, da

dày, điện tử…) đã cơ bản hội nhập thành công vào chuỗi giá tr toàn cầu, có năng lực

cnh tranh cao và chiếm th phần ngày càng ln trên th trưng quc tế

; một số ngành

công nghiệp nền tảng (thép, hóa chất, cơ kh chế to) đã từng bưc đáp ứng nhu cầu về

Theo UNIDO, Chỉ s CIP của Việt Nam năm 2019 là 0.088, chỉ đứng sau Singapore (0.261), Thái Lan (0.141)

và Malaysia (0.159).

Tỷ trọng GTGT của công nghiêp chế biến chế to so vi toàn cầu tăng từ 0,001% năm 2010 lên 0,003% năm

2019; tỷ trọng xuất khẩu của công nghiệp chế biến chế to so vi toàn cầu tăng tương ứng từ 0,5% lên 1,8% (theo

WB).

Trong s 11 nhóm ngành công nghiệp ưu tiên phát triển giai đon 2011-2020 th đến nay 6/11 ngành hiện là các

ngành công nghiệp đứng đầu cả nưc, có đóng góp ln cả về sản xuất, xuất khẩu, đầu tư và việc làm gồm: (1) Dệt

may; (2) Da giầy; (3) Thực phẩm chế biến; (4) Thép; (5) Hóa chất; (6) Nhựa. Trong s 03 ngành công nghiệp mũi

nhọn được xác đnh cho thi kỳ này, ngành điện tử đã phát triển bứt phá và trở thành ngành công nghiệp ln thứ

ba về đóng góp GTTT vào GDP và là ngành xuất khẩu ln nhất của đất nưc vi sự bứt phá cao trong 5 năm qua

(chiếm ti hơn 40% tổng kim ngch xuất khẩu).

Th phần xuất khẩu của ngành: da dày (khoảng 8.5%); dệt may (khoảng 5%); nội thất (khoảng 4%); điện tử

(khoảng 2,5%); thực phẩm (khoảng 1,5%); các ngành thép, cao su, giấy, hóa chất… (khoảng 0,5-1%).

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 22 -

tư liệu và năng lực sản xuất của nền kinh tế; công nghiệp hỗ trợ, sản xuất linh kiện, cụm

linh kiện đã dần được hình thành, góp phần nâng cao tỷ lệ nội đa hóa và giá tr tăng

thêm trong các ngành công nghiệp, thúc đẩy một s mặt hàng tham gia sâu, có hiệu quả

vào mng sản xuất và chuỗi giá tr, phân phi toàn cầu.

(iv) Công nghiệp là ngành thu hút đầu tư FDI ln nhất vi tc độ tăng trưởng cao

(tăng gần 2 lần cả về quy mô và tỷ trọng trong 10 năm qua), đặc biệt là trong công

nghiệp chế biến, chế to (chiếm hơn 60% vn đầu tư vào các ngành và khoảng 20%

tổng vn đầu tư toàn xã hội) vi một s dự án đầu tư ln của các tập đoàn công nghệ

toàn cầu

đã to động lực tăng trưởng mi cho ngành trong bi cảnh một s ngành công

nghiệp ln đã chm trần tăng trưởng (dệt may, da dày, khai khoáng…) và góp phần hình

thành nên các trung tâm công nghiệp mi của đất nưc

Hai là, ngành năng lượng phát triển nhanh, tương đối đồng bộ trong tất cả

các phân ngành, lĩnh vực.

(i) Ngành năng lượng vi vi sự dẫn dắt 3 Tập đoàn công nghiệp ln của nhà

nưc là PVN, EVN và TKV và sự tham gia của khu vực tư nhân trong thi gian gần

đây trong 3 phân ngành chnh là dầu kh, điện và than

đã cơ bản đảm bảo ổn đnh nhu

cầu về năng lượng cho phát triển kinh tế và sinh hot của ngưi dân vi tc độ tăng

trưởng bình quân của tổng cung năng lượng sơ cấp giai đon 2011-2019 tăng 6,1%/năm,

cao hơn so vi tc độ tăng trưởng bình quân của tổng tiêu thụ năng lượng cui cùng

(4,3%/năm).

(ii) Chuyển dch cơ cấu ngành năng lượng ngày càng theo hưng xanh hóa vi

đột phá trong phát triển năng lượng tái to vi tỷ trọng trong tổng cung năng lượng sơ

cấp và tổng tiêu thụ năng lượng cui cùng trong giai đon 2010-2019 tăng tương ứng

là 11% và 7,1% năm 2010 lên 8,6% và 15,8% vào năm 2019 và tc độ tăng trưởng bình

quân tương ứng là 10,9% và 6,6% vi sự phát triển mnh mẽ của năng lượng mặt tri,

qua đó, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quc gia và ứng phó vi biến đổi khí

hậu, thực hiện tăng trưởng xanh.

Th trưng năng lượng từng bưc chuyển dch theo hưng cnh tranh

có sự

điều tiết của nhà nưc vi sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế

trong việc huy

động nguồn lực cho đầu tư phát triển ngành vi việc đã hnh thành và phát triển th

trưng phát điện cnh tranh, th trưng bán buôn điện cnh tranh (dự kiến sẽ vận hành

th điểm th trưng bán lẻ điện cnh tranh vào cui năm 2022).

(iii) Ngành điện đã trở thành ngành công nghiệp ln nhất trong các ngành kinh

tế (đóng góp khoảng 4,5% GTGT vào GDP) vi tc độ tăng trưởng bnh quân đt cao

trong giai đon 2011-2020 (9,9%/năm). Phát triển nguồn, lưi điện cơ bản bảo đảm đáp

Samsung, LG, Foxcom…

Thái Nguyên, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Đồng Nai…

Ngành Dầu khí trở thành ngành có đóng góp GTTT ln thứ hai trong các ngành công nghiệp và đang có xu

hưng giảm dần theo chủ trương của Nhà nưc (trên xấp xỉ 14%), sau ngành điện (xấp xỉ 15%).

Th trưng điện đã hnh thành và phát triển qua 03 cấp độ, bao gồm: th trưng phát điện cnh tranh (2012), th

trưng bán buôn điện cnh tranh (2019) và th trưng bán lẻ điện cnh tranh (dự kiến 2022).

Trong lĩnh vực phát triển nguồn điện, công suất phát điện được tư nhân trong và ngoài nưc đầu tư chiếm

khoảng 33% tổng công suất; trong lĩnh vực phát triển nguồn điện đã có nhiều hình thức thực hiện như BOT, IPP

(các nhà đầu tư nguồn điện độc lập) và cổ phần hoá các Tổng công ty phát điện thuộc Tập đoàn Điện lực Việt

Nam; các th trưng than, dầu kh đã từng bưc được củng c.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 23 -

ứng đủ nhu cầu điện cho phát triển kinh tế - xã hội vi độ tin cậy về cung cấp nguồn

điện cao (cơ bản đt tiêu chuẩn N-1) và đảm bảo được dự phòng nguồn điện (đt tỷ lệ

khoảng 30%) vi sự mở rộng đầu tư nguồn điện gắn vi phát triển các trung tâm điện

lực

và sự tham gia mnh mẽ của đầu tư nưc ngoài

và từng bưc hoàn thiện hệ thng

h tầng lưi điện (vi hệ thng truyền tải 500 kV Bắc - Nam, kết ni khép kín mch

vòng 500kV ti khu kinh tế trọng điểm miền Bắc, miền Nam) đã góp phần đáp ứng nhu

cầu điện cho các tổ hợp công nghiệp FDI có quy mô ln, góp phần đưa được điện lưi

quc gia ti hầu hết mọi miền của tổ quc và cơ bản hoàn thành công tác điện khí hóa

nông thôn.

(iv) Ngành công nghiệp khai thác dầu khí và lọc hoá dầu tiếp tục củng c vai trò

đầu tàu của các ngành công nghiệp (hiện xếp v trí thứ 2 sau ngành điện) và ngày càng

phát triển theo chiều sâu, cơ bản phủ kín chuỗi sản xuất và cung ứng sản phẩm dầu khí

vi nhiều dự án đầu tư ln và có sự tham gia của nưc ngoài

. Ngành dầu kh đã đầu

tư phát triển được một s nhà máy lọc hoá dầu quy mô ln vi tổng công suất đt trên

16,5 triệu tấn dầu thô/năm

, đáp ứng được khoảng 70% nhu cầu về các sản phẩm xăng

dầu trong nưc, góp phần ổn đnh an ninh năng lượng trong bi cảnh tnh hnh xăng dầu

thế gii có nhiều diễn biến phức tp.

(v) Ngành than đã đẩy mnh ứng dụng khoa học công nghệ hiện đi vào hầu hết

các khâu sản xuất than để gia tăng năng suất lao động, gia tăng sản lượng khai thác và

khai thác tiết kiệm nguồn tài nguyên khoáng sản và đáp ứng nhu cầu cho sản xuất công

nghiệp đang càng tăng cao, đặc biệt là cho sản xuất điện để góp phần đảm bảo an ninh

năng lượng quc gia.

Mặc dù đã đt được những kết quả đáng ghi nhận, việc triển khai tái cơ cấu ngành

Công Thương, đổi mi mô hnh tăng trưởng của ngành giai đon 2011-2020 vẫn còn

một s hn chế; mô hnh tăng trưởng có thay đổi nhưng còn chậm; các nhiệm vụ tái cơ

cấu ngành mặc dù đã đt được kết quả nhưng chưa vững chắc, chưa to ra các đột phá.

Tổng hợp một s tồn ti, hn chế chủ yếu liên quan đến ngành công nghiệp như sau:

Một là, ngành công nghiệp của Việt Nam mới phát triển về chiều rộng mà

chưa phát triển về chiều sâu, tiến trình công nghiệp hóa trong công nghiệp thực

hiện chậm.

(i) Năng suất lao động còn thấp so vi các nưc trong khu vực

, chưa thực sự

Ngành điện đã hoàn thành nhiều công trình ln (trên 1.000 MW) mang tầm quc tế và khu vực như: thủy điện

Sơn La công suất 2.400 MW, Lai Châu công suất 1.200 MW; các nhiệt điện Vĩnh Tân 2 công suất 1.200 MW,

Mông Dương 2 công suất 1.200 MW, Vũng Áng 1 công suất 1.200 MW, Mông Dương 1 công suất 1.000 MW,

Duyên Hải 1 công suất 1.200 MW, Duyên Hải 3 công suất 1.200 MW, Vĩnh Tân 4 công suất 1.200 MW vi tổng

mức đầu tư cao: Nhà máy nhiệt điện Nghi Sơn 2 (2,8 tỷ USD); Nhà máy nhiệt điện Vân Phong 1 (2,6 tỷ USD ),

Nhà máy nhiệt điện Nam Đnh 1 (2,1 tỷ USD)…

Đầu tư FDI vào ngành điện hiện đứng thứ 3 (sau ngành công nghiệp chế biến, chế to và bất động sản), chiếm

khoảng 8% vn đăng ký.

Dự án Đưng ng dẫn khí Lô B - Ô Môn (1,2 tỷ USD), Dự án Nhà máy điện khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) Bc

Liêu (4 tỷ USD).

Gồm: Liên hợp lọc hóa dầu Nghi Sơn (công suất 10 triệu tấn /năm) đã hoàn thành đưa vào vận hành thương

mi trong quý IV năm 2018; Nhà máy lọc dầu Dung Quất (BSR) công suất là 6,6 triệu tấn sản phẩm xăng dầu các

loi.

Năng suất lao động của Việt Nam tăng hơn 2 lần trong 10 năm qua nhưng vẫn thấp thua so vi các nưc ASEAN

-4, mi tiệm cận mức của Philippin và Indonesia 10 năm trưc, hiện thấp thua khoảng 10 lần so vi Singapore, 6

lần so vi châu Âu, 5 lần so vi Nhật Bản và 2 lần so vi Thái Lan (WB). Về giá tr tuyệt đi, năng suất lao động

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 24 -

dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ và đổi mi sáng to, công nghệ sản xuất trong

công nghiệp chậm được đổi mi

dẫn đến các doanh nghiệp công nghiệp nước ta

chưa đủ năng lực để sản xuất tạo sản phẩm có giá trị gia tăng và khả năng cạnh

tranh cao; Tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế to so vi GDP, tỷ lệ đóng góp vào công

nghiệp chế biến, chế to toàn cầu còn hn chế, kể cả so vi các nưc trong khi

ASEAN

; Công nghiệp là ngành có tc độ tăng năng suất lao động thấp nhất trong các

ngành kinh tế

, chậm đổi mi công nghệ vi đội ngũ lao động tay nghề thấp (28,54%

lao động không có trnh độ chuyên môn kỹ thuật), các ngành công nghiệp công nghệ

thấp tiếp tục chiếm tỷ trọng cao (chiếm khoảng 65-70% trong toàn ngành công nghiệp

chế biến, chế to ở Việt Nam, trong toàn cầu chỉ là 18%).

(ii) Năng lực tự chủ của ngành công nghiệp còn chưa cao, đặc biệt là các ngành

công nghiệp nền tảng (hóa chất, cơ kh, thép...) và công nghiệp hỗ trợ dẫn đến phụ thuộc

chủ yếu vào bên ngoài

. Việt Nam phải nhập khẩu hầu hết nguyên, vật liệu đầu vào

cho các ngành công nghiệp lớn hiện nay do chưa chủ động được nguồn nguyên liệu

trong nưc dẫn đến rất phụ thuộc vào biến động của cung cầu th trưng thế gii, đặc

biệt là các biến động về giá. Việt Nam cũng nhập khẩu hầu hết công nghệ, máy móc

thiết b, phụ tùng cho sản xuất công nghiệp

. Đặc biệt là các ngành công nghiệp chủ

đo như dệt may, da giày, điện tử Việt Nam nhập khẩu hơn 90% nguyên liệu và

phụ thuộc quá lớn vào một số thị trường như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài

Loan…và cơ bản chỉ đóng vai trò là nơi gia công cho xuất khẩu trong chuỗi giá trị

toàn cầu với tỷ suất lợi nhuận rất thấp, chỉ khoảng 5 - 10%; và phụ thuộc chủ yếu

vào các doanh nghiệp FDI

- đây là một thách thức lớn đối với nước ra bởi về dài hạn,

của ngành công nghiệp chế biến, chế to ti Việt Nam còn thấp so vi các nưc khác ở Châu Á, năm 2015 chỉ

bằng 63,5% của Ấn Độ, 29,26% của Indonesia, 27,3% của Malaysia, 36,4% của Philippin, 7,2% của Hàn Quc

và 7,8% của Nhật Bản. Từ năm 2005 đến năm 2015, khoảng cách về năng suất lao động trong ngành chế to của

Việt Nam so vi Trung Quc và Indonesia đã tăng lần lượt là 5,4 điểm % và 3 điểm % (Báo cáo năng suất và

khả năng cnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam của UNDP, 2019).

Phần ln doanh nghiệp nưc ta vẫn đang sử dụng công nghệ tụt hậu so với mức trung bình của thế giới 2-3

thế hệ; Tỷ lệ đầu tư đổi mi công nghệ của các doanh nghiệp Việt Nam là dưi 0,5% doanh thu (trong khi Ấn

Độ là 5%, Hàn Quc 10%); Tỷ lệ đổi mi máy móc, thiết b hàng năm chỉ đt 10% trong 5 năm vừa qua (các

nưc khác trong khu vực tỷ lệ tương ứng là 15-20%). Vi thực trng trnh độ công nghệ và hot động đổi mi

công nghệ như vậy, các doanh nghiệp công nghiệp nước ta chưa đủ năng lực để sản xuất tạo sản phẩm có

giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh cao.

Tỷ trọng của công nghiệp chế biến, chế to/GDP chỉ đt xấp xỉ 16% (mặc dù cao hơn mức trung bình thế gii

nhưng thấp thua Trung Quc (khoảng 27,1%); Hàn Quc (khoảng 25,3%; Thái Lan: 25,3%; Ma-lai-xi-a: 21,5%;

Nhật Bản: 20,7%; Xin-ga-po: 19,8% và Đức: 19,4%. Thực tế, các cơ sở sản xuất, công nghiệp CBCT của các

nưc phát triển đã được dch chuyển ra nưc ngoài nh toàn cầu hóa và phân công lao động quc tế thông qua

dòng vn đầu tư nưc ngoài, do vậy trên thực tế, năng lực công nghiệp CBCT các quc gia này có thể còn ln

hơn nhiều; Giá tr gia tăng của ngành công nghiệp chế biến, chế to/đầu ngưi thấp thua khoảng 3 lần so vi

mức trung bình thế gii, 4 lần so vi Malaysia và thấp hơn các nưc ASEAN – 4.

Toàn nền kinh tế là 5,79%; Nông, lâm nghiệp và thủy sản là 8,15%; dch vụ là 4,33%; Công nghiệp và xây

dựng chỉ 1,24%

Công nghiệp chế biến, chế to mi chỉ chiếm khoảng 0,3% toàn cầu, thấp hơn rất nhiều so vi các nưc ASEAN

– 4 (Indonesia chiếm khoảng 1,6%; Thái Lan chiếm khoảng 1%); Tỷ trọng VA của công nghiệp chế biến, chế

to/GDP thấp thua mức trung bình chung của toàn cầu (khoàng 20%) và các nưc ASEAN – 4.

Tỷ trọng nhập khẩu tư liệu sản xuất trong tổng giá tr hàng hóa nhập khẩu tăng từ 88,6% năm 2011 lên 91,1%

vào năm 2015, 91,2% vào năm 2019 và ưc tăng 91,5% vào năm 2020.

Tỷ trọng của khu vực FDI trong tổng kim ngch xuất khẩu đã tăng từ mức 17,0% năm 1995 lên 69,9% vào

năm 2019 và ưc 70,1% vào năm 2020. Chẳng hn, đi vi ngành điện tử, đến 95% xuất khẩu là của các

doanh nghiệp FDI (100% xuất khẩu điện thoại) trong khi s lượng doanh nghiệp FDI chỉ chiếm 1/3. Đi vi

ngành dệt may, da giày doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng xấp xỉ 20% - 30%, tuy nhiên, li đóng góp ln vào giá

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 25 -

các doanh nghiệp FDI sẽ rất dễ dàng rời sang quốc gia khác nếu các điều kiện cho sản

xuất và tiếp cận thị trường xuất khẩu thuận lợi hơn.

(iii) Chất lượng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của các ngành công nghiệp

còn thấp do năng lực sản xuất trong nưc hn chế. Các ngành công nghiệp và doanh

nghiệp nội đa của ta nhìn chung mới chỉ tham gia được vào các khâu trung gian

có giá trị gia tăng thấp (gia công, lắp ráp) trong chuỗi giá trị toàn cầu, trong khi

các phân khúc có giá trị gia tăng cao đều ở nước ngoài như các khâu thượng nguồn

(nghiên cứu phát triển, thiết kế sản phẩm; quảng bá sản phẩm, phân phối, chăm

sóc khách hàng…) và các khâu hạ nguồn (nguyên, nhiên vật liệu, máy móc thiết bị

sản xuất)

; các dch vụ hỗ trợ phát triển công nghiệp còn yếu (tư vấn đầu tư, sản xuất,

kết ni th trưng, đào to nguồn nhân lực…). Tỷ trọng sản phẩm cui cùng trong xuất

khẩu cao (xấp xỉ 60%), trong khi tỷ trọng sản phẩm đầu vào, linh phụ kiện cho sản

xuất chưa được cải thiện. Điều này làm cho sự tham gia của Việt Nam vào chuỗi giá tr

toàn cầu rất nông, chủ yếu theo liên kết ngược, vi tỷ trọng giá tr gia tăng trong nưc

thấp (thấp nhất so vi các quc gia cnh tranh như Trung Quc, các nưc ASEAN

)

và ngày càng giảm đi vi hầu hết các ngành công nghiệp, trong khi đó tỷ trọng giá tr

gia tăng nưc ngoài cao và ngày càng tăng. Do vậy, Việt Nam cần chuyển hưng tham

gia vào chuỗi giá tr toàn cầu theo hưng liên kết xuôi như hầu hết các quc gia đang

phát triển bao gồm Trung Quc đang theo đuổi, đó là tập trung phát triển các ngành

công nghiệp nền tảng để cung cấp tư liệu, phụ kiện để đóng góp đầu vào cho xuất khẩu

của Việt Nam, gắn vi xuất khẩu phụ kiện để đóng góp đầu vào cho xuất khẩu ở nưc

ngoài.

(iv) Phân bố không gian các ngành công nghiệp chưa khai thác tốt lợi thế

cạnh tranh của các vùng, chưa hình thành được các cụm ngành công nghiệp

chuyên môn hóa để liên kết phát triển chuỗi cung ứng, chuỗi giá tr các ngành công

nghiệp vi sự dẫn dắt của các khu công nghiệp, khu kinh tế; Phát triển công nghiệp vẫn

phụ thuộc nhiều vào mong mun chủ quan của các đa phương, chưa có sự hợp tác,

phân chia theo thế mnh, năng lực của từng đa phương, thiếu thể chế quản lý quy hoch

vùng. Quá trình hội nhập, đặc biệt là từ kết quả của công tác quy hoch đã giúp Việt

Nam tích tụ phát triển công nghiệp vào các Khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế

xuất…. vi một hệ thng 335 KCN và 18 KKT ven biển, 26 Khu kinh tế biên gii được

phân b ở đầu hết các vùng kinh tế và các đa bàn kinh tế trọng điểm. Tuy nhiên, việc

tổ chức các Khu này chủ yếu theo hình thức khu đa ngành nghề nên chưa phát huy

được các lợi thế về chuyên môn hóa theo hưng cụm ngành chuyên môn hóa để hình

thành được các tổ hợp công nghiệp chuyên môn hóa có năng lực cnh tranh ti các khu

vực tập trung công nghiệp và các đa bàn có lợi thế.

Có sự khác biệt rất lớn về đặc điểm và cấu trúc không gian của các Khu với

các cấu trúc không gian của các chuỗi giá trị của các ngành công nghiệp của Việt

tr xuất khẩu vi khoảng 60 - 70%.

Chẳng hn, đi vi ngành dệt may, ta hiện chủ yếu tham gia vào các khẩu gia công (CMT) chiếm đến 60% và

chỉ khoảng 5% xuất khẩu theo phương thức ODM (thiết kế trên ý tưởng có sẵn, sản xuất). Ngành điện tử hiện

nay là ngành tham gia mnh mẽ vào chuỗi giá tr toàn cầu, tuy nhiên, ngành điện tử Việt Nam (bao gồm cả các

doanh nghiệp FDI) hiện đang đứng ở v trí thấp nhất trong chuỗi giá tr là công đon lắp ráp và gia công sản

phẩm.

Giá tr gia tăng to ra bên ngoài đi vi xuất khẩu của Việt Nam vào khoảng 42-43%, trong khi ASEAN là 22-

24%; Trung Quc là 15-17%.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 26 -

Nam hiện nay

. Trong khi các Khu được hình thành trên một khu vực địa lý nhỏ,

có giới hạn, được quy hoạch cho đa ngành với các chính sách ưu đãi riêng, thì cấu

trúc không gian của chuỗi giá trị hình thành ở các khu vực lớn và bị phân tán về

địa lý với các chính sách ưu đãi không áp dụng cho toàn bộ chuỗi giá trị. Chính sự

khác biệt trong cấu trúc không gian và sự chênh lệch chính sách bên trong và bên

ngoài hàng rào của các Khu đã cản trở các mối liên kết trên toàn bộ chuỗi giá trị

do phần ln các doanh nghiệp FDI là những doanh nghiệp tham gia vào khâu chế biến

cui cùng của chuỗi sản xuất để xuất khẩu được đặt trong các Khu, trong khi các công

ty ở phân khúc đầu của chuỗi giá trị - thường là doanh nghiệp tư nhân trong nước

- hầu hết nằm ở ngoài các Khu này. Đây cũng được xem là một trong nhưng nguyên

nhân dẫn đến liên kết yếu giữa các doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp trong

nước, hạn chế sự lan toả về công nghệ và kỹ năng quản lý hiện đại. Do vậy, cần

phải thu hẹp khoảng cách địa lý của các Khu và Chuỗi giá trị về trong một tổng thể của

Cụm ngành chuyên môn hoá với hạt nhân trung tâm là các Khu đơn ngành.

(v) Doanh nghiệp tư nhân trong nước trong các ngành công nghiệp, đặc biệt

là công nghiệp chế biến, chế tạo chủ yếu quy mô nhỏ và kém hiệu quả hơn so vi các

doanh nghiệp có vn đầu tư nưc ngoài, còn hn chế về đổi mi sáng to, năng lực công

nghệ và sản xuất, chưa tham gia sâu vào các chuỗi cung ứng toàn cầu và chưa có các

doanh nghiệp ln, có năng lực cnh tranh toàn cầu

. Các doanh nghiệp ln trong các

ngành công nghiệp chế biến, chế to chủ yếu là các doanh nghiệp FDI; Mức độ liên kết

giữa doanh nghiệp FDI vi doanh nghiệp trong nưc chưa cao, nhất là ở một s ngành

quan trọng như điện tử, công nghệ thông tin... đã hn chế năng lực tăng năng suất cho

khu vực trong nưc thông qua chuyển giao công nghệ và nâng cao trnh độ quản lý; cản

trở các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng, chuỗi giá tr toàn cầu.

(vi) Tiêu dùng và mức độ tiêu hao nguyên vật liệu đầu vào (điện, nưc...) cho

sản xuất công nghiệp còn cao, chưa được cải thiện và tiếp tục là ngành tiêu thụ năng

lượng ln nhất

và gia tăng nhanh đi kèm vi các rủi ro về gia tăng chất thải

, cn kiệt

tài nguyên và dẫn đến các nguy cơ về ô nhiễm môi trưng, biến đổi khí hậu

; các mô

Báo cáo về kết ni chuỗi giá tr nhằm nâng cao năng lực cnh tranh công nghiệp, WB (2020).

Mặc dù hiện nay đã có một s doanh nghiệp tư nhân ln trong nưc đã xuất hiện. Bảy tập đoàn Việt Nam đã

lọt vào nhóm 200 công ty niêm yết có hot động hàng đầu trên toàn khu vực châu Á - Thái Bnh Dương vi doanh

thu từ 1 tỷ USD trở lên (Burgos, 2019). 40 thương hiệu hàng đầu ti Việt Nam năm 2018 có tổng giá tr hơn 8,1

tỷ USD, tăng hơn 30% so vi danh sách được công b năm 2017. Tuy nhiên, các doanh nghiệp ln này chủ yếu

tập trung vào th trưng nội đa và sản xuất hàng hóa phi thương mi. Tuy nhiên, giá tr của các thương hiệu Việt

Nam vẫn còn thấp so vi giátrthương hiệu của nhiều quc gia ở Đông Nam Á.

Hiệu quả sử dụng nguyên, nhiên vật liệu đầu vào cho sản xuất của ta ngày càng giảm và thấp thua so vi các

nưc ASEAN -4 (thua 3-4 lần) và Trung Quc (thua khoảng 2 lần); Tiêu thụ năng lượng của công nghiệp chế

biên, chế to chiếm khoảng 51%, tiếp theo là giao thông và dân dụng (khoảng 20%); 1 kgoe năng lượng to ra

2,1$ giá tr gia tăng đi vi ngành công nghiệp của Việt Nam, thấp thua 4 lần so vi các nưc OECD (8,3%) và

thấp thua khoảng 4 lần đi vi ngành sản xuất máy móc, thiết b; 20 lần đi vi ngành dệt may, 3 lần đi vi

ngành hóa dầu…(nguồn WB).

Trong khi hầu hết các quc gia cho thấy gia tăng quy mô công nghiệp đi kèm vi giảm dần khí thải CO

thì Việt

Nam li tăng lên. Mặc dù quy mô khí thải CO

/đầu ngưi của Việt Nam mi chỉ bằng ½ so vi mức trung bình

chung toàn cầu, tuy nhiên, li là quc gia có cưng độ phát thải ở trong nhóm các quc gia có mức tăng qua các

năm cao nhất thế gii (ngược vi xu hưng thế gii và các nưc trong ASEAN – 4 và hầu hết các quc gia đều

đang có xu hưng giảm qua các năm (theo WB).

Cưng độ phát thải CO

trong ngành công nghiệp chế biến, chế to của Việt Nam là 1,6, trong khi Trung Quc

là 0,7; Thái Lan, Indonesia và Malaysia chỉ từ 0,4-0,5; Trung bình của các nưc OECD chỉ là 0,21 (theo IEA,

UNIDO)

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 27 -

hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế các bon thấp; sản xuất và tiêu dùng bền

vững... còn chưa được quan tâm thực hiện.

Hai là, năng lực cạnh tranh của ngành năng lượng chưa cao và còn đối mặt

với nhiều thách thức về đảm bảo an ninh năng lượng

(i) Nguồn cung năng lượng trong nưc đã chm trần tăng trưởng trong nhiều năm

(than, dầu khí, thủy điện) và không đủ đáp ứng yêu cầu dẫn đến nhập khẩu năng lượng

ngày càng ln, đặc biệt là nhập khẩu than (bắt đầu nhập khẩu từ năm 2014 và tăng 14,1

lần giai đon 2014-2019) và dầu thô cho nhu cầu sản xuất điện than và các sản phẩm

xăng dầu dẫn đến mức độ phụ thuộc ngày càng nhiều vào bên ngoài và các biến động

của th trưng. Việt Nam đã chuyển dch từ quc gia xuất siêu năng lượng sang nhập

siêu từ năm 2015 vi quy mô nhập siêu ngày càng ln (tỷ trọng nhập siêu/xuất khẩu

tăng từ 33,47% năm 2015 lên 402% năm 2019), đặc biệt là than và dầu khí; nhiều dự

án năng lượng (dầu kh, điện) chậm tiến độ so vi quy hoch, kế hoch ảnh hưởng ln

ti việc đảm bảo cung ứng năng lượng và nguy cơ thiếu điện.

(ii) Hiệu quả khai thác, sử dụng năng lượng còn thấp, sử dụng năng lượng tiết

kiệm, hiệu quả còn hn chế, thấp hơn nhiều so vi các nưc trên thế gii và ngay cả các

nưc trong khu vực

; tỷ lệ sử dụng năng lượng hóa thch trong cơ cấu năng lượng còn

cao và đang tăng nhanh (than chiếm xấp xỉ 50% tổng cung năng lượng sơ cấp và 30%

điện sản xuất) và trong sản xuất công nghiệp (chiếm xấp xỉ 50% về tiêu thụ năng lượng

và tiêu thụ than), đặc biệt là trong các ngành hóa dầu, dệt may, thực phẩm và đồ ung,

thép, xi măng…

(iii) Cơ sở h tầng ngành năng lượng còn thiếu và chưa đồng bộ, chưa đáp ứng

được yêu cầu phát triển, đặc biệt đi vi các công trnh lưi điện và h tầng kết ni khai

thác và vận chuyển dầu khí; h tầng dự trữ và phân phi sản phẩm xăng dầu còn phân

tán, chưa được quy hoch chặt chẽ gây lãng phí nguồn lực.

(iv) Th trưng năng lượng cnh tranh phát triển chưa đồng bộ, thiếu liên thông

giữa các phân ngành, giữa phát điện vi truyền tải điện; chnh sách giá năng lượng vẫn

còn chu sự điều tiết và bao cấp của nhà nưc, chưa hoàn toàn phù hợp vi cơ chế th

trưng, chưa tách bch vi chính sách an sinh xã hội; việc xác đnh giá và điều hành giá

điện theo th trưng còn chưa linh hot.

(v) Công tác quy hoch và thực hiện quy hoch năng lượng còn nhiều bất cập,

đặc biệt là đi vi phát triển năng lượng tái to gây ra sự mất cân đi trong điều tiết

cung cầu; chưa có hệ thng dự trữ năng lượng để ti ưu vận hành hệ thng điện và tích

hợp năng lượng tái to.

(vi) Các doanh nghiệp của ngành năng lượng chủ yếu là các Tập đoàn công

nghiệp nhà nưc, quy mô ln vi mô hình quản tr chậm thay đổi, chưa hiện đi; quá

trnh tái cơ cấu các doanh nghiệp chưa đủ mnh, chưa đi vào thực chất; một s dự án

Theo WB, Việt Nam nằm trong nhóm có nguy cơ cao sụt giảm tăng trưởng do thiếu hụt điện.

Chỉ s tiêu hao năng lượng/GDP giai đon 2016-2020 đã giảm qua các năm (ngoi trừ năm 2018), trung bình

mỗi năm ưc giảm khoảng 0,45%, chưa đt mục tiêu Kế hoch (mục tiêu là giảm 1-1,5%/năm). Nguyên nhân

chủ yếu là do quá trình mở rộng quy mô nền kinh tế đã dẫn đến nhu cầu sử dụng năng lượng của Việt Nam đã

tăng trưởng rất cao trong thi gian qua và quá trình chuyển dch cơ cấu các ngành kinh tế theo hưng gia tăng

quy mô của các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng như xi măng, vật liệu xây dựng, thép, hóa chất...;

công nghệ, quy trình sản xuất trong một s ngành công nghiệp vẫn còn chậm đổi mi…

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 28 -

đầu tư ln, kém hiệu quả xử lý chậm, kéo dài gây thất thoát nguồn lực, cản trở phát triển

ngành.

Những hn chế kể trên do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó,

đặc biệt lưu ý các nguyên nhân chủ quan, cụ thể:

Một là, việc thực hiện tái cơ cấu và đổi mi mô hnh tăng trưởng của ngành Công

Thương chưa được quán triệt xuyên sut và nhất quán trong chỉ đo, điều hành ở tất cả

các cấp, đặc biệt là ở các đa phương; chưa xây dựng hệ thng chỉ tiêu đánh giá và cơ

chế theo dõi, giám sát và phi hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan trong thực hiện

nhiệm vụ, đặc biệt là các nhiệm vụ có tính chất liên ngành, liên vùng và đa lĩnh vực.

Hai là, hệ thng thể chế, chính sách, pháp luật thực thi tái cơ cấu ngành còn chưa

đủ mnh; chưa hnh thành được khung chính sách, pháp luật phát triển công nghiệp đồng

bộ để thúc đẩy phát triển công nghiệp từ trung ương đến đa phương, đặc biệt là phát

triển các ngành công nghiệp nền tảng; khung chính sách, pháp luật về thương mi còn

được chậm điều chỉnh phù hợp vi các FTA đã ký kết; hệ thng thể chế và tổ chức bộ

máy quản lý nhà nưc đi vi ngành Công Thương còn chậm đổi mi để đáp ứng vi

sự thay đổi của bi cảnh mi; thiếu các cơ chế, chính sách mang tính trọng tâm, đột phá

để hỗ trợ phát triển các ngành, lĩnh vực ưu tiên.

Ba là, mô hnh tăng trưởng chậm thích ứng vi các đổi mi (đổi mi sáng to,

phát triển bền vững, chuỗi cung ứng và chuỗi giá tr toàn cầu, thuận lợi hóa thương mi,

phát triển cụm ngành công nghiệp chuyên môn hóa, thương mi dch vụ, thể chế

vùng...), xử lý các cú sc từ bên ngoài (xung đột thương mi, đi dch covid), đặc biệt

là cân bằng giữa sản xuất và thương mi gắn vi biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trưng

trong các chiến lược, kế hoch phát triển ngành, trong đó cần lưu ý ti việc cân bằng

giữa mục tiêu công nghiệp hóa vi tác động đến môi trưng; xanh hóa sản xuất công

nghiệp gắn vi sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; mở rộng sản xuất và tiêu dùng

gắn vi sử dụng tài nguyên, nguyên liệu đầu vào một cách hiệu quả và bền vững, xanh

hóa tiêu dùng… và đi vi xử lý các vấn đề mang tính liên ngành, liên vùng (logictics,

biến đổi khí hậu, chuỗi giá tr, môi trưng, cụm ngành công nghiệp…).

Bốn là, thiếu thể chế to liên kết kinh tế giữa các đa phương trong vùng và giữa

các vùng để phát huy cao nhất tiềm năng, lợi thế trong phát triển các ngành, đặc biệt là

công nghiệp để hình thành các cụm công nghiệp, tổ hợp công nghiệp chuyên môn hóa

có quy mô ln, hiệu quả cao dẫn đến các đa phương phát triển các ngành công nghiệp

không theo hưng dựa trên các lợi thế cnh tranh giữa các đa phương, thiếu tính kết

ni dẫn đến không gian phát triển còn b chia cắt theo đa gii hành chính; thiếu các cơ

chế, chnh sách đặc thù để to đột phá trong tăng trưởng.

Năm là, một s nguyên nhân khác như: (i) năng lực thực thi hội nhập còn thấp,

mi chỉ tập trung vào chiều rộng mà chưa đi vào chiều sâu, chưa tận dụng tt các cam

kết quc tế để thúc đẩy cải cách thể chế, cải thiện môi trưng đầu tư kinh doanh để phân

bổ các nguồn lực một cách hiệu quả, khơi thông sản xuất và tận dụng tt các cơ hội th

trưng do hội nhập mang li; (ii) phát triển khoa học công nghệ, nguồn nhân lực vẫn

còn chưa đáp ứng nhu cầu tái cơ cấu ngành; (iii) đầu tư nhà nưc của các Tập đoàn,

doanh nghiệp công nghiệp nhà nưc vào phát triển các ngành công nghiệp nền tảng như

cơ kh, hóa chất, năng lượng, thép... thực hiện kém hiệu quả, chậm tiến độ đã gây ảnh

hưởng ln đến năng lực cung cấp tư liệu sản xuất cho các ngành công nghiệp...

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 29 -

Theo Quyết đnh s 165 /QĐ-TTg ngày 28 tháng 02 năm 2023 của Thủ tưng

Chính phủ về việc phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương giai đon đến năm

2030 th đi vi ngành công nghiệp lưu ý các vấn đề sau:

A. Mục tiêu

1. Mục tiêu tổng quát

Tái cơ cấu ngành Công Thương nhằm thúc đẩy chuyển dch cơ cấu nền kinh tế,

nâng cao năng suất, chất lượng, giá tr gia tăng và năng lực cnh tranh của ngành. To

lập các động lực tăng trưởng mi gắn vi chuyển biến về chất mô hnh tăng trưởng của

ngành Công Thương cùng một mô hình quản tr nhà nưc năng động, hiệu quả, hiện đi

và có tính thích ứng cao để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đi hóa, phát triển nhanh

và bền vững. Phấn đấu đến năm 2030 là nưc có công nghiệp hiện đi, thuộc nhóm

quc gia có năng lực cnh tranh công nghiệp cao.

2. Mục tiêu cụ thể

- Tc độ tăng trưởng giá tr gia tăng công nghiệp đt bnh quân trên 8,5%/năm;

tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế to trong GDP đt khoảng 30% vào năm 2030.

- Đảm bảo cân đi cung cầu về năng lượng vi tỷ lệ tiêu hao năng lượng tính trên

đơn v GDP giảm 1 - 1,5%/năm.

- Duy trì thặng dư cán cân thương mi vi tc độ tăng trưởng xuất khẩu luôn cao

hơn nhập khẩu và tăng bnh quân khoảng 6 - 8%/năm.

- Tc độ tăng trưởng bình quân của tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dch

vụ tiêu dùng tăng khoảng 13,0 - 13,5%/năm.

B. Nhiệm vụ

1. Về tái cơ cấu ngành công nghiệp

a) Kết hợp hài hòa giữa phát triển công nghiệp theo cả chiều rộng và chiều sâu,

chú trọng phát triển theo chiều sâu, khai thác triệt để thành tựu của cuộc Cách mng

công nghiệp lần thứ tư và lợi thế thương mi để to bưc đột phá trong nâng cao năng

suất, chất lượng, sức cnh tranh, giá tr gia tăng nội đa của sản phẩm. Phấn đấu tc độ

tăng năng suất lao động công nghiệp đt bnh quân 7,5%/năm, chỉ s sản xuất công

nghiệp (IIP) tăng bnh quân 8,5 - 9%/năm.

Tập trung phát triển hoàn chỉnh hệ thng sản xuất công nghiệp trong nưc thông

qua việc nâng cấp và phát triển chuỗi cung ứng, chuỗi giá tr của các ngành công nghiệp.

Chú trọng nội đa hoá chuỗi cung ứng các ngành công nghiệp để giảm phụ thuộc vào

nhập khẩu máy móc, thiết b, nguyên vật liệu và tăng cưng tính tự chủ, nâng cao giá

tr gia tăng nội đa, sức cnh tranh của sản phẩm và v trí của doanh nghiệp Việt Nam

trong chuỗi giá tr toàn cầu. Xanh hóa các ngành công nghiệp, đảm bảo sử dụng tiết

kiệm và hiệu quả tài nguyên và năng lượng trong các ngành công nghiệp.

b) Chuyển dch cơ cấu nội ngành công nghiệp từ các ngành thâm dụng tài

nguyên, lao động sang các ngành thâm dụng vn và công nghệ, các ngành công nghiệp

xanh, công nghiệp các bon thấp; từ các công đon có giá tr gia tăng thấp lên các công

đon có giá tr gia tăng cao trong chuỗi giá tr toàn cầu và khu vực. Phấn đấu đến năm

2030, tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế to trong GDP khoảng 30% vi tc độ tăng

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 30 -

trưởng bình quân khoảng 9 - 10%/năm; tỷ trọng giá tr sản phẩm công nghiệp công nghệ

cao trong các ngành chế biến, chế to đt trên 45%. Trong đó:

- Đi vi các ngành công nghiệp nền tảng

Phát triển các ngành công nghiệp nền tảng nhằm xây dựng nền công nghiệp quc

gia vững mnh, hiện đi, đảm bảo năng lực tự chủ, đáp ứng cơ bản nhu cầu về tư liệu

sản xuất của nền kinh tế và nâng cao v thế của một trong những trung tâm sản xuất

công nghiệp toàn cầu. Trong đó:

+ Tập trung hoàn thiện khung khổ pháp lý nhằm hỗ trợ, ưu tiên phát triển các

ngành: công nghiệp cơ kh chế to, luyện kim, hóa chất, vật liệu, công nghiệp phục vụ

nông nghiệp.

+ Hình thành và phát huy hiệu quả các khu, cụm công nghiệp tập trung thành các

tổ hợp sản xuất hoàn chỉnh quy mô ln, có tính chuyên môn hóa cao theo chuỗi giá tr

trong các lĩnh vực như: luyện kim, hoá chất, cơ kh chế to… theo hưng công nghiệp

sinh thái vi việc tăng cưng công tác bảo vệ môi trưng, ứng phó vi biến đổi khí hậu.

+ Chuyển dch cơ cấu và đa dng hóa sản phẩm của ngành công nghiệp nền tảng,

đảm bảo cung ứng cho nhu cầu th trưng trong nưc. Phát triển các sản phẩm thép hợp

kim, thép chế to; các sản phẩm hóa dầu, hóa chất cơ bản, phân bón, cao su kỹ thuật,

hóa dược, hóa chất tiêu dùng...

- Đi vi ngành công nghiệp chế biến chế to có lợi thế xuất khẩu

+ Tiếp tục phát triển và nâng cấp lên các công đon có giá tr gia tăng cao trong

chuỗi giá tr toàn cầu nhằm nâng cao sức cnh tranh quc tế và tham gia sâu vào chuỗi

giá tr toàn cầu như dệt may, da giày, điện tử, thực phẩm… gắn vi tăng cưng cải tiến

quy trình và công nghệ sản xuất thông minh, tự động hóa.

+ Mở rộng quy mô phát triển để khai thác có hiệu quả tiềm năng th trưng xuất

khẩu gắn liền vi việc nâng cao trnh độ công nghệ sản xuất, đổi mi sáng to và chuyển

đổi s, đảm bảo sử dụng tiết kiệm và hiệu quả nguyên, vật liệu và năng lượng, giảm

thiểu ô nhiễm môi trưng và phát thải khí nhà kính.

+ Ưu tiên phát triển công nghiệp chế biến thực phẩm gắn vi các vùng sản xuất

tập trung, quy mô ln, tiến ti hình thành các cụm ngành sản xuất chuyên môn hóa, đáp

ứng tt các quy đnh, tiêu chuẩn xuất khẩu. Phát triển công nghiệp sản xuất vật tư,

nguyên vật liệu, máy móc thiết b để phục vụ sản xuất, chế biến nông sản.

+ Tăng cưng tiếp cận nguyên liệu đầu vào chất lượng cao hơn và nâng cao năng

lực cho các dch vụ hỗ trợ như tm nguồn cung ứng, thiết kế, phát triển sản phẩm và tiếp

th mang li cơ hội chuyển sang các phân khúc có giá tr gia tăng ln hơn trong chuỗi

giá tr đi vi ngành dệt may, da giày.

+ Tăng cưng liên kết giữa các công ty đa quc gia và các doanh nghiệp trong

nưc trong ngành công nghiệp điện tử nhằm thực hiện chuyển giao công nghệ và năng

lực quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh; tập trung nâng cao năng lực cho các doanh

nghiệp trong nưc về quản lý và kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng để kết ni tt hơn vi

các doanh nghiệp FDI, từng bưc tham gia vào quá trình thiết kế, R&D và sản xuất linh

kiện của ngành.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 31 -

- Đi vi các ngành công nghiệp công nghệ cao

+ Ưu tiên phát triển công nghiệp chế to thông minh là bưc đột phá nhằm hình

thành năng lực sản xuất mi gắn liền vi khoa học công nghệ, đổi mi sáng to và

chuyển đổi s để đi tắt, đón đầu trong phát triển một s ngành, sản phẩm, trong đó chú

trọng phát triển sản phẩm công nghệ cao.

+ Tập trung phát triển các sản phẩm công nghiệp quc gia dựa vào công nghệ

mi, công nghệ cao và các ngành kinh tế sáng to, trong đó chú trọng phát triển sản

phẩm công nghệ cao, trọng tâm "Make in Viet Nam", sáng to ti Việt Nam, thiết kế ti

Việt Nam, tích hợp thành sản phẩm thương mi ti Việt Nam.

+ Tăng cưng làm chủ công nghệ ct lõi, to dựng thương hiệu Việt Nam, sử

dụng công nghệ Việt Nam và gắn kết hiệu quả vi mng lưi chuyên gia, trí thức Việt

Nam ở nưc ngoài.

- Đi vi công nghiệp hỗ trợ

+ Đẩy mnh phát triển công nghiệp hỗ trợ nhằm phục vụ các ngành công nghiệp

xuất khẩu ln như: điện tử, ô tô, dệt may, da giày, cơ kh, công nghệ cao… và tăng

cưng khả năng đáp ứng các quy tắc về nguồn gc xuất xứ trong các hiệp đnh thương

mi tự do (FTA). Phấn đấu đến năm 2030, công nghiệp hỗ trợ đáp ứng 70% nhu cầu

sản xuất trong nưc.

+ Tăng cưng kết ni giữa các nhà cung cấp trong nưc vi các tập đoàn đa quc

gia đầu tư vào Việt Nam nhằm tăng cưng khả năng tham gia mng lưi sản xuất trong

nưc và toàn cầu của các doanh nghiệp nội đa. Phấn đấu đến năm 2030, có khoảng

2.000 doanh nghiệp đủ năng lực cung ứng trực tiếp cho các doanh nghiệp lắp ráp và tập

đoàn đa quc gia.

+ Xây dựng và vận hành hiệu quả các trung tâm kỹ thuật hỗ trợ công nghiệp để

hỗ trợ phát triển doanh nghiệp công nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là hỗ trợ đáp ứng các

yêu cầu của các doanh nghiệp ln, các doanh nghiệp FDI để trở thành nhà cung cấp

trong nưc.

- Đi vi ngành công nghiệp khai khoáng

+ Phát triển đồng bộ, hiện đi phù hợp vi tiềm năng khoáng sản có quy mô ln

gắn vi mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và làm chủ chuỗi cung ứng ngành công

nghiệp khai thác khoáng sản từ khâu thăm dò, khai thác, chế biến, tồn trữ, phân phi,

xuất nhập khẩu và các dch vụ hỗ trợ phát triển ngành, đặc biệt các khoáng sản Việt

Nam có tiềm năng như: bô-xt, titan, đất hiếm...

+ Hiện đi hóa hot động tìm kiếm, đánh giá tiềm năng khoáng sản; thăm dò,

khai thác, chế biến khoáng sản có hiệu quả, đảm bảo công tác an toàn, gắn kết chặt chẽ

vi quy hoch, điều tra và phát triển bền vững. Đẩy mnh việc đấu giá quyền khai thác

khoáng sản, gắn vi việc cung cấp nguyên liệu cho các dự án công nghiệp chế biến, chế

to.

- Đi vi ngành công nghiệp môi trưng

+ Phát triển mnh ngành công nghiệp môi trưng hiện đi, có năng lực cnh tranh

cao và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu trên cơ sở tăng cưng đầu tư cho nghiên cứu,

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 32 -

phát triển công nghệ môi trưng, đặc biệt là công nghệ xử lý và tái chế chất thải, công

nghệ sử dụng tiết kiệm và hiệu quả năng lượng; nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp

trong nưc.

+ Xây dựng và hoàn thiện các quy đnh, tiêu chuẩn và đnh mức kinh tế kỹ thuật

đi vi các dự án đầu tư phát triển công nghiệp môi trưng; thẩm đnh, đánh giá tiêu

chuẩn kỹ thuật đi vi máy móc, thiết b và công nghệ môi trưng.

+ Đẩy mnh tự do hóa thương mi đi vi hàng hóa và dch vụ môi trưng theo

lộ trình phù hợp; tăng cưng hợp tác đầu tư, chuyển giao công nghệ và hỗ trợ kỹ thuật

về phát triển công nghiệp môi trưng qua các Hiệp đnh thương mi và các khung khổ

hợp tác quc tế.

c) Cơ cấu li không gian phát triển công nghiệp của các vùng, đa phương đảm

bảo tính chuyên môn hóa cao, phát huy tt nhất các lợi thế của mỗi vùng, đa phương

về kết cấu h tầng, điều kiện tự nhiên, v tr đa kinh tế - chính tr, nguồn nhân lực. Tăng

cưng tính liên kết nội vùng và liên vùng để to lập không gian phát triển mi đi vi

các ngành công nghiệp và tham gia có hiệu quả vào các chuỗi giá tr trong nưc, khu

vực và toàn cầu.

- Hình thành và nâng cấp hệ thng cụm liên kết các ngành công nghiệp chuyên

môn hóa và các tổ hợp công nghiệp quy mô ln, hiệu quả cao theo lợi thế của các đa

phương ti một s vùng động lực, cực tăng trưởng và các hành lang kinh tế, phù hợp

vi quy hoch quc gia, vùng, đa phương.

- Cơ cấu li các khu kinh tế, khu công nghiệp theo hưng bền vững, sinh thái gắn

vi hình thành các cụm liên kết ngành công nghiệp, các mng sản xuất, chuỗi giá tr

công nghiệp có tnh đến lợi thế so sánh của từng đa bàn, vùng theo hưng tăng cưng

hỗ trợ và kết ni các chuỗi cung ứng trong nưc nhằm thúc đẩy sự hội nhập của Việt

Nam vào các chuỗi giá tr toàn cầu hiệu quả hơn. Cụ thể:

+ Vùng trung du và miền núi phía Bắc: Phát huy các lợi thế về tài nguyên khoáng

sản và phát triển hiệu quả các cơ sở khai thác gắn vi chế biến sâu các loi khoáng sản.

Phát triển công nghiệp chế biến nông, lâm sản, sản xuất phân bón và hóa chất.

+ Vùng đồng bằng sông Hồng: Tập trung phát triển một s ngành sản xuất công

nghiệp hiện đi, công nghệ cao, công nghiệp điện tử, sản xuất ô tô, công nghiệp hỗ trợ.

+ Vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung: Nâng cao hiệu quả phát triển

các khu kinh tế, tổ hợp công nghiệp lọc dầu, hoá dầu, hóa chất, luyện kim, sản xuất, lắp

ráp ô tô. Phát triển nhanh, đồng bộ năng lượng sch, năng lượng tái to. Phát triển công

nghiệp chế biến nông, thủy sản và phát huy hiệu quả các hành lang kinh tế Đông - Tây.

+ Vùng Tây Nguyên: Tập trung phát triển công nghiệp khai thác, chế biến bô-

xít, alumin trên quy mô ln, phát triển công nghiệp chế biến nhôm. Hình thành các

chuỗi liên kết trong sản xuất, chế biến, bảo quản và phân phi, xây dựng thương hiệu

sản phẩm nông sản trên th trưng quc tế. Chú trọng phát triển năng lượng tái to.

+ Vùng Đông Nam Bộ: Tập trung phát triển sản xuất các sản phẩm điện, điện tử,

công nghiệp dệt may, da giày; phát triển chuỗi công nghiệp Mộc Bài - Thành ph Hồ

Chí Minh - Cảng Cái Mép - Th Vải gắn vi hành lang kinh tế xuyên Á.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 33 -

+ Vùng đồng bằng sông Cửu Long: Tập trung phát triển công nghiệp chế biến

nông thuỷ sản, gắn sản xuất vi th trưng tiêu thụ và xây dựng thương hiệu sản phẩm;

phát triển năng lượng tái to.

+ Vùng ven biển: Tập trung phát triển sản xuất công nghiệp quy mô ln ti các

khu kinh tế ven biển, trong đó chú trọng các ngành sản xuất công nghiệp nặng như thép

và hóa chất, chế biến sâu các loi khoáng sản có tiềm năng và trữ lượng ln như quặng

sắt, titan... Ưu tiên phát triển các ngành sửa chữa và đóng tàu, lọc dầu, hoá dầu, khai

thác dầu khí và các tài nguyên khoáng sản biển khác, năng lượng tái to và các ngành

kinh tế biển mi. Tập trung xây dựng và nhân rộng các mô hình khu kinh tế, khu công

nghiệp sinh thái ven biển gắn vi hình thành phát triển đô th và phát triển các trung

tâm kinh tế biển mnh gắn vi bảo vệ môi trưng.

d) Hnh thành và nâng cao năng lực cnh tranh cho các doanh nghiệp công nghiệp

nội đa, đặc biệt là các doanh nghiệp công nghiệp quy mô ln trong các ngành công

nghiệp có khả năng cnh tranh trên th trưng khu vực và thế gii, đóng vai trò dẫn dắt

phát triển ngành. Nâng cao năng khả năng tham gia vào chuỗi giá tr toàn cầu của các

doanh nghiệp công nghiệp vừa và nhỏ. Tăng cưng kết ni kinh doanh, liên kết giữa

các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ vi các doanh nghiệp ln,

đa quc gia.

đ) Đẩy mnh phát triển công nghiệp đa phương. Tăng cưng các hot động

khuyến công, to động lực mi thúc đẩy phát triển sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công

nghiệp, góp phần xây dựng nông thôn mi và chuyển dch cơ cấu kinh tế theo hưng

công nghiệp hóa - hiện đi hóa; tập trung hỗ trợ xây dựng các mô hình trình diễn kỹ

thuật; chuyển giao công nghệ và ứng dụng máy móc tiên tiến, tiến bộ khoa học kỹ thuật

vào sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; tăng cưng hỗ trợ phát triển sản phẩm

công nghiệp nông thôn tiêu biểu; thúc đẩy các hot động tư vấn phát triển công nghiệp

nông thôn; phát huy vai trò và nâng cao năng lực thực hiện của tổ chức khuyến công từ

trung ương đến đa phương; nâng cao vai trò và khuyến khch các đa phương đầu tư

các nguồn lực để triển khai các chnh sách, chương trnh và hot động hỗ trợ các doanh

nghiệp công nghiệp hỗ trợ trên cơ sở căn cứ các quy đnh của pháp luật và bảo đảm phù

hợp vi điều kiện kinh tế - xã hội của đa phương.

2. Về tái cơ cấu ngành năng lượng

a) Phát triển ngành năng lượng nhanh, bền vững và đi trưc một bưc so vi phát

triển kinh tế xã hội. Đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng quc gia. Tăng cưng hợp

tác về phát triển nguồn cung từ bên ngoài và đa dng hóa phát triển nguồn cung năng

lượng trong nưc; xây dựng cơ sở h tầng năng lượng đồng bộ, hiện đi. Khuyến khích

kinh tế tư nhân và khu vực có vn đầu tư nưc ngoài tham gia phát triển năng lượng.

Phấn đấu đến năm 2030, đảm bảo tổng cung năng lượng sơ cấp đt khoảng 175 - 195

triệu tấn dầu quy đổi (TOE), tổng tiêu thụ năng lượng cui cùng đt khoảng 105 - 115

triệu TOE.

b) Cơ cấu li các nguồn năng lượng theo hưng phát triển đồng bộ, hợp lý và đa

dng hoá các loi hnh năng lượng. Ưu tiên khai thác, sử dụng hiệu quả các nguồn năng

lượng tái to, năng lượng mi, năng lượng sch. Khai thác và sử dụng ti ưu, tiết kiệm

các nguồn năng lượng hoá thch trong nưc, chú trọng mục tiêu bình ổn, điều tiết và

yêu cầu dự trữ năng lượng quc gia. Đẩy mnh tìm kiếm và phát triển các loi năng

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 34 -

lượng sch mi. Đảm bảo tỷ trọng năng lượng tái to trong tổng cung năng lượng sơ

cấp đt khoảng 15 - 20% năm 2030.

c) Hình thành hệ thng th trưng năng lượng đồng bộ, cnh tranh, minh bch,

đa dng hoá hình thức sở hữu và phương thức kinh doanh, có sự tham gia của các thành

phần kinh tế, đặc biệt là kinh tế tư nhân vi lộ trình phù hợp. Kiên quyết loi bỏ bao

cấp, độc quyền, cnh tranh không bnh đẳng, thiếu minh bch trong ngành năng lượng.

Tiến ti áp dụng giá th trưng đi vi mọi loi hnh năng lượng.

d) Hình thành và phát triển các trung tâm năng lượng, đặc biệt là các trung tâm

năng lượng tái to ti các vùng và các đa phương có lợi thế gắn vi đảm bảo cân đi

cung - cầu theo vùng, miền. Khuyến khích phát triển các dự án đầu tư hệ thng tích trữ

năng lượng để vận hành ti ưu hệ thng và tích hợp năng lượng tái to nhằm ổn đnh

cung cầu năng lượng, đảm bảo phân phi điện ti các vùng nông thôn, miền núi, biên

gii và hải đảo.

đ) Phát triển h tầng năng lượng đồng bộ, hiện đi, bền vững đt trnh độ tiên

tiến của khu vực ASEAN. Chú trọng xây dựng cơ sở h tầng xuất, nhập khẩu năng

lượng kết ni khu vực và chủ động xây dựng các đi tác chiến lược để thực hiện mục

tiêu nhập khẩu năng lượng trong dài hn và đầu tư phát triển nguồn năng lượng ở nưc

ngoài.

e) Ưu tiên phát triển ngành công nghiệp sản xuất máy móc, thiết b và công nghệ

năng lượng, đặc biệt là năng lượng tái to. Từng bưc làm chủ công nghệ hiện đi, tiến

ti tự chủ sản xuất được phần ln các thiết b năng lượng, đặc biệt là công nghệ sản xuất

năng lượng tái to, công nghệ lưu trữ điện năng, công nghệ thu giữ và sử dụng hiệu quả

các bon.

g) Đảm bảo khai thác, phân phi và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Phấn

đấu tiết kiệm năng lượng đt mức 7% vào năm 2030 so vi kch bản phát triển bình

thưng.

h) Đi vi ngành điện

- Tái cơ cấu ngành điện theo hưng hiện đi, đáp ứng các chuẩn mực quc tế và

phù hợp vi điều kiện của Việt Nam. Bảo đảm cân đi về cung - cầu điện phù hợp vi

kế hoch phát triển kinh tế - xã hội của đất nưc trong từng thi kỳ. Đảm bảo vận hành

hệ thng điện quc gia an toàn, tin cậy và hiệu quả. Tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu

quả quy hoch và kế hoch phát triển ngành điện.

- Phát triển chuỗi cung ứng ngành điện theo hưng đồng bộ hóa từ khâu phát

triển nguồn điện, phát điện, truyền tải đến phân phi đáp ứng yêu cầu phát triển của hệ

thng điện và th trưng điện. Đẩy nhanh tiến độ đầu tư và đưa vào vận hành các dự án

nguồn điện và lưi điện truyền tải.

- Phát triển nhanh và bền vững các nguồn điện vi cơ cấu và phân bổ hợp lý, bảo

đảm an toàn, tin cậy, ổn đnh theo hưng đa dng hóa. Chú trọng nâng cao hệ s công

suất khả dụng và có dự phòng công suất phù hợp, đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi

trưng và phát triển bền vững. Huy động ti đa mọi nguồn lực xã hội đầu tư phát triển

ngành điện. Khuyến khch đầu tư xây dựng các nhà máy điện sử dụng rác thải đô th,

sinh khi và chất thải rắn đi đôi vi công tác bảo vệ môi trưng và phát triển kinh tế

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 35 -

tuần hoàn. Đảm bảo đến năm 2030, tổng công suất đặt các nguồn điện đt 120.995 MW

- 145.930 MW (không tnh điện mặt tri mái nhà và các nguồn đồng phát).

- Hoàn thiện th trưng bán buôn điện cnh tranh theo thiết kế đã được phê duyệt.

Hoàn thành các công tác chuẩn b về pháp lý, cơ sở h tầng, triển khai th trưng bán lẻ

điện cnh tranh, trong đó thực hiện th điểm cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa nhà máy

điện và khách hàng sử dụng điện từ nay đến năm 2025.

- Nghiên cứu và thực hiện tách bch hot động phân phi điện (mang tnh độc

quyền tự nhiên) vi hot động kinh doanh bán lẻ điện (mang tính cnh tranh) nhằm

nâng cao tính minh bch, hiệu quả trong lĩnh vực điện lực.

- Cải cách giá bán lẻ điện phù hợp vi các cấp độ th trưng điện, đồng bộ vi

giá phát điện, bán buôn điện, sử dụng điện hiệu quả và tiết kiệm. Tách bch rõ chi phí

cho các hng mục hỗ trợ vùng sâu, vùng xa, biên gii, hải đảo. Xây dựng và ban hành

Khung giá phát điện.

- Hoàn thiện nghiên cứu khả thi các dự án điện miền Trung I, II và Dung Quất I,

III đảm bảo tiến độ các dự án này đồng bộ vi tiến độ triển khai Dự án thượng nguồn.

i) Đi vi ngành dầu khí

- Tái cơ cấu ngành dầu khí theo chuỗi cung ứng đồng bộ, hoàn chỉnh có tính kết

ni cao đi vi 5 lĩnh vực ct lõi gồm: tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí; công

nghiệp điện; công nghiệp khí; công nghiệp chế biến dầu khí; dch vụ dầu khí chất lượng

cao.

- Phát triển cân đi ngành dầu khí từ h nguồn đến thượng nguồn. Hiện đi hóa,

đẩy nhanh công tác tìm kiếm thăm dò và khai thác dầu kh; đánh giá tiềm năng, khai

thác có hiệu quả, đảm bảo an toàn và phát triển bền vững khoáng sản thềm lục đa và

hải đảo. Đẩy mnh phát triển lĩnh vực hóa dầu, chế biến sâu to ra các sản phẩm mi từ

dầu khí và phát triển dch vụ dầu kh; đảm bảo các cơ sở lọc dầu đáp ứng ti thiểu 70%

nhu cầu trong nưc, phấn đấu mức dự trữ chiến lược xăng dầu đt ti thiểu đt 90 ngày

nhập ròng. Thúc đẩy tìm kiếm và phát triển các nguồn năng lượng mi, năng lượng sch

như băng cháy, hydro, nhiên liệu phát thải các bon thấp, năng lượng sóng biển, thủy

triều…

- Ưu tiên phát triển, khai thác và sử dụng kh thiên nhiên, đảm bảo đủ năng lực

để nhập khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) phục vụ nhu cầu trong nưc. Đẩy nhanh

việc triển khai chuỗi dự án điện khí hóa lỏng (LNG) Th Vải và Sơn Mỹ.

- Đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án khí trọng điểm như Chuỗi dự án khí -

điện Lô B, Cá Voi Xanh nhằm cung cấp nhiên liệu cho phát điện khu vực Tây Nam Bộ,

Trung Bộ và các khu vực lân cận đến năm 2025 và các năm tiếp theo, đảm bảo an ninh

năng lượng quc gia, góp phần bảo vệ chủ quyền và biển đảo.

k) Đi vi ngành than

- Tái cơ cấu ngành than trên cơ sở khai thác, chế biến, sử dụng có hiệu quả và

tiết kiệm nguồn tài nguyên than của đất nưc gắn vi điều hành xuất, nhập khẩu hợp lý

đảm bảo an ninh năng lượng nhằm đáp ứng nhu cầu than của th trưng trong nưc, đặc

biệt là cho sản xuất điện và cho các ngành sản xuất; từng bưc chuyển đổi th trưng

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 36 -

than theo hưng th trưng cnh tranh hoàn chỉnh và phù hợp thông lệ của th trưng

quc tế.

- Đẩy mnh công tác tìm kiếm th trưng, nguồn than nhập khẩu, bảo đảm việc

xuất, nhập khẩu hợp lý và chỉ xuất khẩu các chủng loi than trong nưc chưa có nhu

cầu sử dụng để không thiếu than cho sản xuất điện và các hộ tiêu thụ, đảm bảo an ninh

năng lượng và phù hợp vi các cam kết quc tế về biến đổi khí hậu của Việt Nam.

Khuyến khch đầu tư cho công tác thăm dò, khai thác than ở nưc ngoài.

- Đẩy mnh đổi mi công nghệ trong công tác thăm dò nhằm gia tăng trữ lượng

than xác minh và nâng cấp trữ lượng than hiện có trong nưc bằng các phương pháp

đánh giá, tnh toán theo tiêu chuẩn trong nưc kết hợp vi quc tế nhằm nâng cao độ

tin cậy. Đầu tư nghiên cứu, áp dụng công nghệ chế biến than để to ra chủng loi than

phù hợp đáp ứng cho nhu cầu tiêu thụ trong nưc. Giảm tỷ lệ tổn thất than khai thác

hầm lò và khai thác lộ thiên, tăng hệ s thu hồi than.

C. Giải pháp thực hiện

Tiếp tục hoàn thiện thể chế, chnh sách và môi trưng kinh doanh trở thành động

lực cho thực hiện đổi mi mô hnh tăng trưởng, đẩy mnh công nghiệp hóa, hiện đi

hóa và s hóa nhằm nâng cao năng suất, chất lượng của ngành Công Thương. Tập trung

xây dựng và hoàn thiện hệ thng chính sách, pháp luật của ngành Công Thương thng

nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh bch, ổn đnh, đảm bảo quyền và lợi ích hợp

pháp, chnh đáng của doanh nghiệp và ngưi dân. Đảm bảo phù hợp vi bi cảnh mi

và các cam kết quc tế, thúc đẩy đổi mi sáng to và to lập môi trưng kinh doanh có

tính cnh tranh cao.

1) Trong lĩnh vực công nghiệp

- Xây dựng hệ thng pháp luật để thể chế hóa chủ trương của Đảng, làm cơ sở

để thúc đẩy hot động phát triển công nghiệp từ trung ương đến đa phương, thực thi có

hiệu quả công tác điều phi, phân cấp theo ngành, vùng, lãnh thổ và giữa các đa phương

trong phát triển công nghiệp. Xây dựng và ban hành các đo luật làm cơ sở pháp lý để

phát triển các ngành công nghiệp, đặc biệt là các ngành công nghiệp nền tảng; to lập

khuôn khổ pháp lý cho phát triển sản xuất thông minh và các cơ chế thử nghiệm, thí

điểm có kiểm soát.

- Xây dựng tiêu ch để cơ cấu li danh mục các ngành công nghiệp nền tảng,

công nghiệp ưu tiên cho giai đon ti năm 2030 và 2045 để đảm bảo tính thng nhất và

theo hưng thu hẹp để tập trung xây dựng cơ chế, chnh sách ưu tiên và b trí nguồn

lực, đặc biệt là nguồn lực về đầu tư để phát triển có trọng tâm, trọng điểm.

- Rà soát, xây dựng các chiến lược, kế hoch, đề án phát triển công nghiệp đi

vi các ngành công nghiệp và trên từng đa bàn đến năm 2030, tầm nhn đến năm 2045.

Tích hợp quy hoch phát triển công nghiệp vào quy hoch quc gia, vùng, đa phương

theo lợi thế phát triển của quc gia, vùng và đa phương.

- Rà soát, xây dựng cơ chế, chính sách về phát triển cụm liên kết ngành công

nghiệp chuyên môn hoá. Ưu tiên lựa chọn phát triển ti các vùng, đa phương đã bưc

đầu hình thành các cụm liên kết ngành công nghiệp hoặc có lợi thế về giao thông, đa

kinh tế, tài nguyên, lao động, logistics, có khả năng trở thành động lực tăng trưởng và

thúc đẩy Việt Nam tham gia vào chuỗi giá tr toàn cầu.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 37 -

- Xây dựng chính sách khuyến khích phát triển dch vụ hỗ trợ công nghiệp, các

trung gian cung cấp dch vụ tư vấn công nghiệp từ trung ương đến đa phương về đầu

tư, tài chnh, th trưng, xúc tiến thương mi, quy chuẩn, tiêu chuẩn công nghiệp… Xây

dựng và nâng cấp mng lưi và cổng thông tin về các tổ chức và chuyên gia tư vấn công

nghiệp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ hiện đi, đổi mi sáng to,

chuyển đổi s trong sản xuất. Xây dựng các Trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển công

nghiệp theo vùng và đa phương.

- Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mi Quy chế quản lý cụm công

nghiệp ti các đa phương và các cơ chế, chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển cụm công

nghiệp theo hưng khuyến khích doanh nghiệp làm chủ h tầng cụm công nghiệp, tăng

cưng xã hội hóa trong đầu tư phát triển cụm công nghiệp và xử lý tt các vấn đề môi

trưng, biến đổi khí hậu của các cụm công nghiệp.

2) Trong lĩnh vực năng lượng

- Đổi mi cơ chế, chính sách về phát triển th trưng năng lượng đồng bộ, liên

thông, hiện đi và hiệu quả. Ưu tiên đầu tư phát triển h tầng năng lượng đồng bộ, hiện

đi, bền vững, đặc biệt là cơ sở h tầng xuất, nhập khẩu năng lượng kết ni khu vực.

Phát triển hệ thng tích trữ năng lượng. Chủ động xây dựng các đi tác chiến lược để

thực hiện mục tiêu nhập khẩu năng lượng trong dài hn và đầu tư tài nguyên năng lượng

ở nưc ngoài.

- Hoàn thiện chính sách phát triển năng lượng sch, năng lượng tái to, năng

lượng thông minh và hệ thng h tầng phục vụ phát triển năng lượng tái to, năng lượng

sch, bảo đảm an ninh năng lượng. Khuyến khích tiêu thụ năng lượng sch, tái to, nhất

là trong công nghiệp và giao thông. Nghiên cứu, ban hành các hưng dẫn, khuyến khích

phát triển các nguồn năng lượng mi như kh hydrogen, đa nhiệt, năng lượng điện

kh…

- Rà soát, đổi mi chính sách quc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu

quả; triển khai xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn bắt buộc kèm theo chế tài sử

dụng hiệu quả năng lượng đi vi những lĩnh vực, ngành và sản phẩm có mức tiêu thụ

năng lượng cao. Từng bưc chuyển dch từ cơ chế “tự nguyện” sang “bắt buộc” về sử

dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) theo hưng đi vi một s lĩnh vực

như sản xuất công nghiệp; thương mi, dch vụ; giao thông; nông nghiệp; bổ sung các

quy đnh pháp lý thúc đẩy loi hình Công ty dch vụ năng lượng (ESCO) phát triển.

- Đẩy nhanh tiến độ lập, phê duyệt và tổ chức thực hiện hiệu quả các quy hoch

năng lượng quc gia theo Luật Quy hoch, gồm quy hoch phát triển năng lượng quc

gia, quy hoch phát triển điện lực quc gia và quy hoch h tầng dự trữ, cung ứng xăng

dầu, kh đt quc gia.

- Nghiên cứu, hoàn thiện hệ thng chnh sách điều hành giá các mặt hàng năng

lượng (điện, than, xăng dầu) trong nưc theo cơ chế th trưng có sự điều tiết của nhà

nưc, đảm bảo tnh đúng, tnh đủ chi phí sản xuất, kinh doanh thực tế và có mức lợi

nhuận hợp lý để phát triển bền vững doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh năng lượng.

- Đẩy mnh chuyển đổi s trong ngành năng lượng. S hóa các hot động tiếp

cận năng lượng và cung cấp dch vụ cho khách hàng; các hot động quản lý, vận hành

hệ thng năng lượng.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 38 -

- Đi vi ngành điện:

+ Nghiên cứu, ban hành cơ chế điều hành thực hiện các dự án điện nhằm siết li

kỷ cương trong tổ chức thực hiện quy hoch và kế hoch phát triển điện, các chính sách

về phát triển các dự án điện năng lượng tái to ti Việt Nam.

+ Ban hành các quy đnh, quy chuẩn và tiêu chuẩn xây dựng và phát triển các dự

án điện mặt tri mái nhà (ĐMTMN), đặc biệt các dự án ĐMTMN có công suất từ

100kWp trở lên phải lắp đặt hệ thng giám sát, điều khiển từ xa, kết ni vi hệ thng

điều độ của Tập đoàn Điện lực Việt Nam để các chủ đầu tư phi hợp vận hành hệ thng

điện.

+ Hoàn thiện các quy đnh về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân,

cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, khung giá phát điện, công tác giao nhận tài sản các công

trnh điện.

+ Nghiên cứu đề xuất xây dựng cơ chế cho phép các dự án điện mặt tri mái nhà

có công suất từ 100 kWp trở lên được kết ni vi hệ thng điện và giám sát từ xa.

+ Rà soát, xây dựng cơ chế, chnh sách đầu tư xây dựng hệ thng truyền tải điện

tách bch vi độc quyền nhà nưc về truyền tải điện.

+ Ưu tiên tập trung cho ngành điện lực hưng đến ti đa hóa và tự động hóa các

mng lưi cho việc cung ứng điện một cách hiệu quả và tiết kiệm.

- Đi vi ngành dầu khí:

+ Xây dựng và hoàn thiện hệ thng pháp luật về dầu kh để loi bỏ các bất cập,

vưng mắc phát sinh, to hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho nhà đầu tư, góp phần cải

thiện môi trưng đầu tư trong lĩnh vực dầu kh; tăng cưng tính tự chủ, tự chu trách

nhiệm, minh bch theo cơ chế th trưng đi vi hot động của các doanh nghiệp nhà

nưc trong ngành dầu khí.

+ Nghiên cứu, ban hành chnh sách thu hút đầu tư vào phát triển dầu khí ti các

vùng nưc sâu, xa b…

- Đi vi ngành than:

+ Xây dựng các chính sách khuyến khích cải tiến công nghệ trong công tác thăm

dò, khai thác, chế biến than nhằm đa dng hóa sản phẩm sản xuất từ than để cung cấp

cho các ngành kinh tế trong nưc và khai thác, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên

than của đất nưc.

+ Rà soát, hoàn thiện hệ thng cơ chế, chính sách phù hợp điều kiện cụ thể của

Việt Nam và thông lệ quc tế nhằm hỗ trợ, thúc đẩy các doanh nghiệp tham gia đầu tư

thăm dò và khai thác than ở nưc ngoài, tìm kiếm và đa dng hóa nguồn than nhập khẩu

về Việt Nam phục vụ nhu cầu sử dụng trong nưc.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 39 -

CHƯƠNG 2

CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO, PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP

2.1. Chương trình đào tạo ngành Quản lý công nghiệp

Bậc hệ: Đi học tín chỉ kinh tế (4 năm -2020) (CDIO-2020-4 năm)

Ngành: Quản lý công nghiệp (7510601) có 02 chuyên ngành:

+ Chuyên ngành Quản lý công nghiệp.

+ Chuyên ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng.

2.1.1. Mục tiêu chương trình đào tạo

a. Mục tiêu chung

Đào to những cử nhân kinh tế có kiến thức cơ bản, kiến thức cơ sở ngành và

các kiến thức chuyên ngành quản lý công nghiệp để có thể thực hiện viên quản lý nhà

nưc trong lĩnh vực công nghiệp cũng như quản tr doanh nghiệp công nghiệp vi những

đặc thù về quy trnh, công nghệ sản xuất… Sinh viên ngành quản lý công nghiệp được

đào to để có được khả năng phân tch, tổng hợp và xử lý các vấn đề trong lĩnh vực

quản lý công nghiệp một cách có logic; có đủ kỹ năng để phi hợp trong quản tr doanh

nghiệp công nghiệp cũng như đủ khả năng đảm nhận các công việc cụ thể trong nhiều

lĩnh vực như quản tr nhân lực, quản tr sản xuất, quản tr marketing, quản tr chất lượng,

quản tr chuỗi cung ứng… Sinh viên cũng được đào to phong cách làm việc chuyên

nghiệp, có đo đức và trách nhiệm nghề nghiệp, đáp ứng được các yêu cầu của xã hội

b. Mục tiêu cụ thể

- Kiến thức

+ Nhận thức đúng đắn quan điểm của Đảng và Nhà nưc dựa trên sự tch hợp

các kiến thức về lý luận chnh tr, pháp luật và an ninh quc phòng.

+ Nắm bắt được các kiến thức khoa học cơ bản, ứng dụng trong kinh tế, quản lý;

+ Vận dụng tổng hợp các kiến thức cơ bản, kiến cơ sở ngành và kiến thức chuyên

ngành để giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp công nghiệp như các bài toán ti ưu,

bài toàn cung cầu, cấu trúc, cũng như trợ giúp các nhà quản tr ra các quyết đnh quản

tr.

+ Nắm bắt được các kiến thức trong các lĩnh vực cụ thể như hoch đnh chiến

lược, xây dựng kế hoch kinh doanh và điều độ sản xuất, quản tr chất lượng, quản tr

sản xuất, quản tr marketing, quản tr tài chnh, quản tr chuỗi cung ứng, quản tr sản

xuất, phát triển sản phẩm, phát triển th trưng…

- Kỹ năng

+ Có kỹ năng phân tch, đánh giá biến động về môi trưng chnh tr, kinh tế, công

nghệ, văn hóa, xã hội... để nắm bắt các cơ hội phát triển kinh doanh cũng như các nguy

cơ cần né tránh.

+ Có kỹ năng quản tr doanh nghiệp công nghiệp như kỹ năng hoch đnh chiến

lược và xây dựng kế hoch kinh doanh, kỹ năng tổ chức bộ máy quản lý, kỹ năng lập

và phân tch dự án, kỹ năng quản lý chất lượng, kỹ năng phát triển th trưng, sản

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 40 -

phẩm…

+ Có kỹ năng thch ứng vi những biến động của môi trưng kinh doanh.

- Thái độ

+ Khả năng làm việc độc lập cũng như phi hợp vi ngưi khác trong thực hiện

nhiệm vụ chung.

+ Thái độ tch cực làm việc, đảm bảo đo đức và trách nhiệm công việc.

- Trnh độ ngoi ngữ, tin học

+ Trnh độ ngoi ngữ: Sử dụng tiếng Anh cơ bản trong giao tiếp (TOEIC 450

hoặc tương đương).

+ Trnh độ tin học: Sử dụng các chức năng cơ bản của máy tnh, nắm bắt cách

sử dụng một s phần mềm chuyên dụng phục vụ công tác quản lý công nghiệp.

2.1.2. Chuẩn đầu ra của chương trình đào tạo

a. Về kiến thức

- Nắm bắt được cơ bản về chnh tr, quc phòng an ninh và các kiến thức khoa

học xã hội khác để vận dụng vào quản lý công nghiệp.

- Nắm bắt được các kiến thức về khoa học cơ bản để vận dụng vào quản lý công

nghiệp.

- Có kiến thức các môn học cơ sở ngành kinh tế, quản lý để vận dụng vào quản

lý công nghiệp.

- Nắm bắt tt các kiến thức chuyên ngành về quản lý công nghiệp để vận dụng

vào quản lý công nghiệp nói chung và thực hiện các hot động quản lý cụ thể như hoch

đnh chiến lược và xây dựng kế hoch kinh doanh, quản tr sản xuất, quản tr marketing,

quản tr tài chnh, quản tr nhân lực, quản tr chất lượng, quản tr công nghệ…

- Nắm bắt được các kiến thức thực tế về quản lý công nghiệp thông qua các hot

động kiến tập, thực tập và viết đồ án tt nghiệp.

b. Về kỹ năng

- Kỹ năng cứng

+ Kỹ năng tổ chức và phát triển bộ máy quản lý của doanh nghiệp công nghiệp.

+ Kỹ năng hoch đnh chiến lược kinh doanh và xây dựng kế hoch kinh doanh,

điều độ sản xuất của doanh nghiệp công nghiệp.

+ Kỹ năng tổ chức và quản lý hot động sản xuất của các doanh nghiệp công

nghiệp;

+ Kỹ năng tổ chức và quản lý lao động của các doanh nghiệp công nghiệp;

+ Kỹ năng tổ chức hệ thng quản lý chất lượng trong doanh nghiệp công nghiệp;

+ Kỹ năng lập và phân tch dự án đầu tư trong công nghiệp.

+ Kỹ năng phân tch hot động kinh doanh của doanh nghiệp công nghiệp.

+ Kỹ năng phát triển th trưng, phát triển sản phẩm.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 41 -

+ Kỹ năng xây dựng và phát triển và quản lý chuỗi cung ứng.

+ Khả năng thch nghi vi những sự thay đổi…

- Kỹ năng mềm

+ Kỹ năng làm việc và lãnh đo nhóm.

+ Kỹ năng giao tiếp và đàm phán.

+ Kỹ năng thuyết trnh.

+ Kỹ năng quản lý thi gian.

+ Kỹ năng vượt qua khủng hoảng.

+ Sử dụng tiếng anh cơ bản trong giao tiếp và công việc.

+ Thành tho các chức năng cơ bản của máy tnh, sử dụng tt các phần mềm

chuyên dụng trong quản lý.

c. Năng lực tự chủ và trách nhiệm

Có năng lực dẫn dắt về chuyên môn, nghiệp vụ đã được đào to; có sáng kiến

trong quá trnh thực hiện nhiệm vụ được giao; có khả năng tự đnh hưng, thch nghi

vi các môi trưng làm việc khác nhau; tự học tập, tch lũy kiến thức, kinh nghiệm để

nâng cao trnh độ chuyên môn nghiệp vụ; có khả năng đưa ra được kết luận về các vấn

đề chuyên môn, nghiệp vụ thông thưng và một s vấn đề phức tp về mặt kỹ thuật; có

năng lực lập kế hoch, điều phi, phát huy tr tuệ tập thể; có năng lực đánh giá và cải

tiến các hot động chuyên môn ở quy mô trung bnh.

2.1.3. Thời gian đào tạo: 4 năm

2.1.4. Khối lượng kiến thức toàn khóa: theo quy đnh Nhà trưng

2.1.5. Đối tượng tuyển sinh: theo quy đnh Nhà trưng

2.1.6. Quy trình đào tạo, điều kiện tốt nghiệp: theo quy đnh Nhà trưng

2.1.7. Cách thức đánh giá: theo quy đnh Nhà trưng

2.1.8. Nội dung chương trình

a) Chuyên ngành Quản lý công nghiệp

STT

Mã MH

Tên môn học

Số

Mã

Chuyên

sâu

Tên hướng

chuyên sâu

Học Kỳ Thứ 0

A_2020_7510601

7010108

Logic đi cương

Đnh hưng

7010111

Phương pháp tnh

7010401

Autocad + TH

7010603

Tiếng Anh 3

7010604

Tiếng Anh 4

7010607

Tiếng Trung 1

7010608

Tiếng Trung 2

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 42 -

STT

Mã MH

Tên môn học

Số

Mã

Chuyên

sâu

Tên hướng

chuyên sâu

7080225

Tin học đi cương + TH

(khi kinh tế)

Đnh hưng

B_2020_7510601

7070101

Kinh doanh quc tế

7070107

Luật Kinh tế

7070220

Quản tr tri thức

????

7070226

Quản tr thương mi

điện tử căn bản

Đnh hưng

7070253

Marketing công nghiệp

Đnh hưng

7070330

Quản tr thương hiệu

7070335

Văn hóa doanh nghiệp

7070419

Kế toán tài chnh doanh

nghiệp

C_2020_7510601

7000001

Cơ sở văn hóa Việt

Nam

7000003

Kỹ năng son thảo văn

bản quản lý hành chnh

7070101

Kinh doanh quc tế

7070110

Pháp luật về doanh

nghiệp

7070335

Văn hóa doanh nghiệp

7070412

Kế toán máy

7070420

Kế toán thuế

7070422

Kế toán xây dựng cơ

bản

7070425

Lý thuyết bảo hiểm

7070429

Nghiệp vụ bảo hiểm

7070431

Nghiệp vụ ngân hàng

7070437

Thanh toán quc tế

7070443

Thuế

7080621

Tin học văn phòng nâng

cao

7110112

Môi trưng và phát

triển bền vững

7110220

Môi trưng và con

ngưi

7110224

Quản lý môi trưng đô

th và khu công nghiệp

7110230

Sản xuất sch hơn

Học Kỳ Thứ 1

7010103

Giải tch 1

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 43 -

STT

Mã MH

Tên môn học

Số

Mã

Chuyên

sâu

Tên hướng

chuyên sâu

7010117

Toán ti ưu

7010202

Th nghiệm vật lý 1

7010204

Vật lý đi cương 1

7010601

Tiếng Anh 1

7020104

Pháp luật đi cương

7020302

Kinh tế chnh tr Mác -

Lênin

Học Kỳ Thứ 2

7010102

Đi s tuyến tnh

7010120

Xác suất thng kê

7010304

Hóa học đi cương phần

1 + TN

7010602

Tiếng Anh 2

7020105

Triết học Mác - Lênin

7020202

Chủ nghĩa xã hội khoa

học

Học Kỳ Thứ 3

7010403

Hnh họa và vẽ kỹ thuật

+ BTL

7020201

Tư tưởng Hồ Ch Minh

7020303

Lch sử Đảng Cộng sản

Việt Nam

7070104

Kinh tế vi mô

7070105

Kinh tế vĩ mô

7070245

Nhập môn ngành Quản

lý công nghiệp

Tự chọn A - (Quản lý

công nghiệp)

7510601

Quản lý công

nghiệp

Học Kỳ Thứ 4

7070207

Marketing căn bản

7070214

Quản tr học

7070241

Quản lý sản xuất trong

DN công nghiệp

7070243

An toàn sức khỏe và môi

trưng trong DN công

nghiệp

7090506

Cơ sở kỹ thuật cơ kh

Tự chọn A - (Quản lý

công nghiệp)

7510601

Quản lý công

nghiệp

Học Kỳ Thứ 5

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 44 -

STT

Mã MH

Tên môn học

Số

Mã

Chuyên

sâu

Tên hướng

chuyên sâu

7070111

Thng kê kinh tế doanh

nghiệp

7070115

Tin học ứng dụng trong

kinh tế

7070242

Quản tr tài chnh

7070325

Quản tr nhân lực

7070432

Nguyên lý kế toán

Tự chọn B - (Quản lý

công nghiệp)

7510601

Quản lý công

nghiệp

Tự chọn C - (Quản lý

công nghiệp)

7510601

Quản lý công

nghiệp

Học Kỳ Thứ 6

7070205

Khởi nghiệp kinh doanh

7070210

Quản tr chất lượng

7070239

Đnh mức kinh tế kỹ

thuật trong DN công

nghiệp

7070240

Tiếng Anh chuyên

ngành quản lý công

nghiệp

7070244

Quản lý công nghệ

7070250

ĐA phân tch kinh tế

hot động kinh doanh

DN Công nghiệp

Tự chọn B - (Quản lý

công nghiệp)

7510601

Quản lý công

nghiệp

Tự chọn C - (Quản lý

công nghiệp)

7510601

Quản lý công

nghiệp

Học Kỳ Thứ 7

7070209

Quản lý dự án công

nghiệp

7070246

Logistics và quản lý

chuỗi cung ứng

7070247

Quản lý bảo tr công

nghiệp

7070248

Lập kế hoch và điều độ

sản xuất + BTL

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 45 -

STT

Mã MH

Tên môn học

Số

Mã

Chuyên

sâu

Tên hướng

chuyên sâu

7070249

Phân tch kinh tế hot

động kinh doanh DN

Công nghiệp

Tự chọn C - (Quản lý

công nghiệp)

7510601

Quản lý công

nghiệp

Học Kỳ Thứ 8

7070251

Thực tập tt nghiệp

150

7070252

Luận văn tt nghiệp

150

b) Chuyên ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng

Mã

học phần

Tên học phần

Số TC

KỲ HỌC THEO KẾ

HOẠCH CHUẨN

Khối kiến thức giáo dục đại

cương

1.1

Toán và KHTN

7010102

Đi s tuyến tnh

7010103

Giải tch 1

7010204

Vật lý đi cương 1

7010202

Th nghiệm vật lý 1

7010304

Hóa học đi cương phần

1 + TN

7010120

Xác suất thng kê

7010117

Toán ti ưu

7010403

Hnh họa và vẽ kỹ thuật

+ BTL

Các môn tự chọn nhóm

A (ti thiểu 6 TC)

1.2

Chính trị, Kinh tế, Văn hóa, Xã hội

7020202

Chủ nghĩa xã hội khoa

học

7020302

Kinh tế chnh tr Mác –

Lênin

7020104

Pháp luật đi cương

7020201

Tư tưởng Hồ Ch Minh

7020105

Triết học Mác – Lênin

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 46 -

7020303

Lch sử Đảng Cộng

sản Việt Nam

1.3

Chứng chỉ

Giáo dục quc phòng

Giáo dục thể chất

1.4

Ngoại ngữ

7010601

Tiếng Anh 1

7010602

Tiếng Anh 2

Khối kiến thức giáo dục chuyên

nghiệp

2.1

Cơ sở ngành

7070245

Nhập môn ngành Quản

lý công nghiệp

7070104

Kinh tế vi mô

7070105

Kinh tế vĩ mô

7070325

Quản tr nhân lực

7070115

Tin học ứng dụng

trong kinh tế

7070111

Thng kê kinh tế

doanh nghiệp

7070207

Marketing căn bản

7070255*

Quản tr chất lượng

dch vụ

7070101

Kinh doanh quc tế

7070214

Quản tr học

7070205

Khởi nghiệp kinh

doanh

7070432

Nguyên lý kế toán

7070242

Quản tr tài chnh

2.2

Chuyên ngành/ Các môn bắt buộc

và tự chọn của chuyên ngành

7070256*

Chiến lược chuỗi cung

ứng

7070240

Tiếng Anh chuyên

ngành

7070209

Quản lý dự án công

nghiệp

7070459*

Nghiệp vụ hải quan

7070257*

Quản tr Logistics

7070258*

Quản tr chuỗi cung

ứng

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 47 -

7070259*

Vận tải đa phương

thức

7070260*

Vận hành dch vụ

Logistics

7070261*

Quản lý rủi ro và an

toàn trong cung ứng

7070341

Quản tr kênh phân

phi

7070262*

Quản lý kho và trung

tâm phân phi

7070263*

Quản tr mua hàng

Các môn tự chọn nhóm

B (ti thiểu 6TC)

Các môn tự chọn nhóm

C (ti thiểu 6 TC)

7070254

Thực tập nghiệp vụ

7070251

Thực tập doanh nghiệp

7070264*

Luận văn tt nghiệp

Tổng

142

Danh mục các học phần tự chọn của chương trình đào tạo

A. Kiến thức đại cương tự chọn (chọn 6 TC)

S tn chỉ

7010108

(TC_A) Logic đi cương

7080225

(TC_A) Tin học đi cương + TH

7010603

Tiếng Anh 3

7010604

Tiếng Anh 4

B.Kiến thức chuyên ngành chọn theo khoa (chọn 6 TC)

7070118*

Luật thương mi

7070226

Quản tr thương mi điện tử căn bản

7070330

Quản tr thương hiệu

7070335

Văn hóa doanh nghiệp

7070419

Kế toán tài chnh doanh nghiệp

7070220

Quản tr tri thức

7070107

Luật Kinh tế

C. Kiến thức chuyên ngành chọn theo trường (chọn 6 TC)

S tn chỉ

7070222

Tâm lý học quản tr kinh doanh

7050312

GIS trên thiết b thông minh

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 48 -

7070458

Thuế quc tế

7000003

Kỹ năng son thảo văn bản quản lý hành

chnh

7070437

Thanh toán quc tế

7090506

Cơ sở kỹ thuật cơ kh

7070225

Quản tr doanh nghiệp thương mi

7050314

Sử dụng phần mềm GIS

7000001

Cơ sở văn hóa Việt Nam

7070110

Pháp luật về doanh nghiệp

7070412

Kế toán máy

7070420

Kế toán thuế

7070422

Kế toán xây dựng cơ bản

7070425

Lý thuyết bảo hiểm

7070429

Nghiệp vụ bảo hiểm

7070431

Nghiệp vụ ngân hàng

7080621

Tin học văn phòng nâng cao

7110112

Môi trưng và phát triển bền vững

7110220

Môi trưng và con ngưi

2.2. Phương pháp giảng dạy

Kết hợp phương pháp giảng dy lý thuyết kết hợp bài tập và các tình hung thảo

luận trên lp theo các nhóm.

2.3. Phương pháp học tập

- Sinh viên tự giác và tự chu trách nhiệm về kết quả học tập của mỗi cá nhân, tự

nỗ lực để đt kết quả học tập tt nhất.

- Sinh viên cần có kỹ năng làm việc nhóm, khả năng thuyết trnh trưc tập thể,

kỹ năng giao tiếp, tính tự giác, "khả năng làm ngưi khác hiểu".

- Sinh viên cần hnh thành phương pháp học tập cá nhân:

+ Tập trung nghe giảng: chú tâm, hiểu được ngưi giảng nói gì. Tập trung nghe,

hiểu.

+ Ghi chép: ghi chép theo ý hiểu, cần ghi dàn bài để nhn được khái quát cấu trúc

chung của bài giảng, chú ý ti trọng tâm, mấu cht của vấn đề (trọng tâm các bảng tóm

tắt, các sơ đồ, các tài liệu trực quan ... để dần dần đi đến kết luận và rút ra cái mi).

+ Làm bài, thực tập: học đi đôi vi hành, lý thuyết gắn liền vi thực tập.

+ Tự học: tự tìm hiểu sâu thêm về những điều đã học.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 49 -

- Nắm được nội dung học phần:

Bảng 2.1. Nội dung học phần

Đề mục

Nội dung

S tiết

Ghi chú

Chương 1

Tổng quan về ngành Quản lý công nghiệp

1.1

Gii thiệu về Trưng, Khoa, Bộ môn

1.2

Gii thiệu tổng quan về ngành quản lý công

nghiệp

Chương 2

Chương trnh đào to, phương pháp giảng

dy và học tập

2.1

Chương trnh đào to

2.2

Phương pháp giảng dy

2.3

Phương pháp học tập

Chương 3

Một s khái niệm cơ bản, nhu cầu nhân lực

ngành quản lý công nghiệp và quản lý nhà

nưc đi vi ngành công nghiệp

3.1

Một s khái niệm cơ bản

3.2

Nhu cầu nhân lực ngành quản lý công

nghiệp

3.3

Quản lý nhà nưc vi ngành công nghiệp

Chương 4

Đo đức nghề nghiệp và kỹ năng làm việc

trong ngành công nghiệp

4.1

Đo đức nghề nghiệp trong ngành quản lý

công nghiệp

4.2

Kỹ năng làm việc trong ngành công nghiệp

Chương 5

Quản lý công nghiệp trong xu hưng cách

mng công nghiệp 4.0

5.1

Sự ra đi và xu hưng của cách mng công

nghiệp 4.0

5.2

Cơ hội, thách thức và yêu cầu của cách

mng công nghiệp 4.0 đi vi ngành quản

lý công nghiệp

5.3

Thực trng và chnh sách phát triển công

nghiệp đáp ứng yêu cầu cách mng công

nghiệp 4.0 của Việt Nam

Nhiệm vụ của sinh viên

- Sinh viên có mặt ti thiểu 80% s buổi giảng dy lý thuyết

- Sinh viên hoàn thành đầy đủ các bài tập nhóm, có chuẩn b nội dung trưc khi

lên lp

- Tham gia kiểm tra đánh giá giữa kỳ

- Tham dự kỳ thi kết thúc học phần

Đánh giá kết quả học tập của sinh viên

Bảng 2.2: Đánh giá học phần

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 50 -

Điểm thành phần

Quy đnh

Trọng s

Điểm chuyên cần

S tiết tham dự/tổng s tiết

10%

Điểm thảo luận

Điểm thảo luận của nhóm, kỹ năng,

hiểu biết, tinh thần làm việc nhóm

60%

Điểm kiểm tra giữa

kỳ

Thi trắc nghiệm kết hợp tự luận

Điểm thi kết thúc

học phần

Thi trắc nghiệm kết hợp tự luận

30%

Cách tính điểm

- Điểm đánh giá thành phần chấm theo thang điểm 10, làm tròn đến một chữ s

thập phân

- Điểm học phần tnh theo theo thang điểm 10, làm tròn đến một chữ s thập phân

sau đấy quy đổi sang điểm chữ và điểm s theo quy đnh.

Tài liệu học tập

[1] Bài giảng Nhập môn Quản lý công nghiệp; Trưng Đi học Mỏ - Đa Chất

[2] Quản lý công nghiệp; Trưng đi học Sư phm kỹ thuật TP. Hồ Ch Minh

[3] Kinh tế và quản lý công nghiệp; Trưng Đi học kinh tế quc dân

[4] Quản tr sản xuất và tác nghiệp; Trưng Đi học kinh tế quc dân

[5] Industrial Management ; B.narayan – APH Publishing; 1999

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 51 -

CHƯƠNG 3

MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN, NHU CẦU NHÂN LỰC NGÀNH QUẢN LÝ

CÔNG NGHIỆP VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỚI CÔNG NGHIỆP

3.1. Một số khái niệm cơ bản

Theo [5], công nghiệp là toàn thể những hot động kinh tế nhằm khai thác các

tài nguyên, các nguồn năng lượng và chuyển biến có nghiệp là toàn thể những hot động

kinh tế nhằm khai thác các tài nguyên và các nguồn năng lượng và chuyển biến các

nguyên liệu gc động vật thực vật hay khoáng vật thành sản phẩm.

Việc phân ngành trong hệ thng kinh tế ở các quc gia có sự khác nhau, phân

ngành trong hệ thng kinh tế ở Việt Nam thực hiện theo Quyết đnh s 27/2018/QĐ-

TTg ngày 06/7/2018 của Thủ tưng Chính phủ về việc ban hành hệ thng ngành kinh

tế Việt Nam. Ngành công nghiệp là một ngành sản xuất vật chất bao gồm các hot động

- Khai thác của cải vật chất có sẵn trong thiên nhiên mà lao động của con ngưi

chưa tác động vào.

- Chế biến những sản phẩm đã khai thác và chế biến sản phẩm của nông nghiệp.

- Hot động sản xuất công nghiệp còn bao gồm cả việc sửa chữa máy móc thiết

b và vật phẩm tiêu dùng

Như vậy, công nghiệp được hiểu là ngành sản xuất vật chất ln của nền kinh tế

quc dân ở Việt Nam gồm 4 phân ngành ln:

(1) Ngành công nghiệp khai khoáng;

(2) Ngành công nghiệp chế biến, chế to;

(3) Ngành công nghiệp sản xuất và phân phi điện, kh đt, nưc nóng, hơi nưc

và điều hòa không khí (gọi tắt là sản xuất và phân phi điện)

(4) Ngành cung cấp nưc; hot động quản lý và xử lý rác thải, nưc thải (gọi tắt

là cấp nưc và xử lý rác thải).

Một s cách hiểu về thuật ngữ "quản lý" như sau:

+ "Quản lý" nhằm đề cập đến quá trình các chủ thể quản lý sử dụng các phương

pháp quản lý và công cụ quản lý phù hợp để điều khiển các đi tượng quản lý hot động

và phát triển nhằm đt được mục tiêu nhất đnh. Hot động quản lý mang tnh thưng

xuyên, liên tục từ việc lập kế hoch triển khai thực hiện kế hoch và tổ chức giám sát,

kiểm tra. Quản lý không chỉ bảo đảm mục tiêu, kết quả mà còn giúp cho đánh giá hiệu

quả hot động của một tổ chức.

+ "Quản lý" cũng có thể được hiểu là quá trình lập kế hoch, tổ chức, lãnh đo,

kiểm soát các nguồn lực và hot động của hệ thng xã hội nhằm đt được mục đch của

hệ thng vi hiệu lực và hiệu quả cao một cách bền vững trong điều kiện môi trưng

luôn biến động.

+ "Quản lý" là những tác động có đnh hưng, có tổ chức của chủ thể quản lý

đến đi tượng b quản lý trong tổ chức để vận hành tổ chức, nhằm đt mục đch nhất

đnh.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 52 -

+ "Quản lý" là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động, phát

huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phi các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực)

trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách ti ưu nhằm đt mục đch của tổ

chức vi hiệu quả cao nhất.

Như vậy, trong bài giảng này, "quản lý công nghiệp" có thể hiểu là quản lý các

hot động huy động, phân bổ và sử dụng các nguồn lực trong và ngoài tổ chức bằng

những phương pháp, biện pháp ti ưu nhằm đt được mục đch phát triển bền vững của

tổ chức.

Phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng được những yêu cầu của hiện ti,

nhưng không gây trở ngi trong việc đáp ứng nhu cầu cũng như điều kiện sng của các

thế hệ mai sau trên cơ sở phát triển hài hòa cả về kinh tế, xã hội và môi trường ở các

thế hệ nhằm không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sng của con ngưi. Phát triển bền

vững là quá trình phát triển có sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hòa giữa ba mặt của

sự phát triển, đó là phát triển kinh tế, công bằng xã hội và bảo vệ môi trưng.

Bảng 3.1. Sự khác biệt giữa phát triển đến phát triển bền vững

Tiêu chí

Từ phát triển

Đến phát triển bền vững

Trụ cột

Kinh tế (xã hội)

Hài hòa kinh tế - xã hội -

môi trưng

Trung tâm

Của cải vật chất/hàng hóa

Con ngưi

Điều kiện cơ bản

Tài nguyên thiên nhiên

Tài nguyên con ngưi

Chủ thể quản lý

Một chủ thể (nhà nưc)

Nhiều chủ thể (nhà nưc,

cộng đồng, tổ chức, đoàn

thể, doanh nghiệp)

Quan hệ vi tự nhiên

Khai thác/cải to tự nhiên

Bảo tồn/ sử dụng hợp lý tự

nhiên

Gii

Nam quyền

Bnh đẳng nam, nữ

Tnh chất

Kinh tế truyền thng

Kinh tế tri thức

Cách tiếp cận

Đơn ngành/liên ngành thấp

Liên ngành cao

3.2. Nhu cầu nhân lực của ngành quản lý công nghiệp

Học ngành quản lý công nghiệp có nhiều v trí việc làm có thể lựa chọn sau khi

tt nghiệp, như:

- Quản lý nhà máy, hệ thng sản xuất

- Quản lý chất lượng.

- Quản lý vật tư.

- Quản lý logistics và chuỗi cung ứng.

- Quản lý, điều phi kho hàng, vận tải (quản lý kho vận).

- Lập kế hoch điều độ sản xuất.

- Quản lý kinh doanh.

- Giám sát hot động sản xuất, kinh doanh.

- Quản lý dự án.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 53 -

Ngoài ra, cử nhân Quản lý công nghiệp cũng có thể làm việc ti các bộ phận khác

như marketing, tài chnh, nhân sự v.v... trong doanh nghiệp, có thể đảm nhận v trí công

việc thuộc các cơ quan quản lý nhà nưc, Ban quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất;

các viện nghiên cứu và các cơ sở giáo dục đào to đi học, cao đẳng ...

Theo báo cáo của Hội Môi gii bất động sản Việt Nam năm 2022, trên cả nưc

có khoảng 563 khu công nghiệp (KCN) nằm trong quy hoch ti 61/63 tỉnh thành, 397

KCN đã được thành lập, 292 KCN đã đi vào hot động vi tổng diện tch đất tự nhiên

đt khoảng hơn 87.100 ha, diện tch đất công nghiệp khoảng hơn 58.700 ha, 106 KCN

đang trong quá trnh xây dựng vi tổng diện tch đất tự nhiên khoảng 35.700 ha; diện

tch đất công nghiệp khoảng 23.800 ha. Tỷ lệ lấp đầy các KCN trên cả nưc có xu hưng

tăng, đt mức trên 80%. Tỷ lệ lấp đầy các KCN ti các tỉnh pha Nam là khoảng 85%.

Một s khu công nghiệp ti Hà Nội, TP.HCM, Đồng Nai, Bắc Ninh, Bắc Giang, Bnh

Dương được lấp đầy gần như hoàn toàn. Trong đó, Bnh Dương là đa phương có tỷ lệ

lấp đầy cao nhất cả nưc khi có 29 KCN đã đi vào hot động vi tỷ lệ lấp kn đt trên

95%. Các KCN, khu kinh tế đã thu hút được hơn 10.000 dự án trong nưc và gần 11.000

dự án có vn đầu tư trực tiếp nưc ngoài còn hiệu lực vi tổng vn đầu tư đăng ký tương

ứng khoảng hơn 340 tỷ USD. Hiện nay, 5 tỉnh, thành có nhiều KCN đang hot động

nhất gồm có: Đồng Nai, Bnh Dương, TP.HCM, Long An và Bắc Ninh. Đồng Nai là

tỉnh có s Khu công nghiệp đang hot động nhiều nhất cả nưc, vi 31 KCN; tỷ lệ lấp

đầy khoảng 84%. Bnh Dương là tỉnh có diện tch KCN ln nhất cả nưc vi tổng diện

tích 12.721ha từ 31 KCN, chiếm 1/4 diện tch KCN toàn miền Nam; 13% diện tch Khu

công nghiệp Việt Nam. Bắc Ninh là tỉnh có s Khu công nghiệp đang hot động nhiều

nhất miền Bắc vi 15 Khu công nghiệp. Hải Phòng là đa phương có tổng diện tch khu

công nghiệp ln nhất khu vực pha Bắc vi 14 KCN và cụm công nghiệp (CCN) đã

được xây dựng và hnh thành. Hưng Yên là tỉnh có quỹ đất dự kiến cho phát triển công

nghiệp ln nhất cả nưc.

3.3. Quản lý nhà nước với công nghiệp

3.3.1. Sự cần thiết và phương pháp quản lý nhà nước với công nghiệp

Quản lý nhà nưc vi công nghiệp là cần thiết v công nghiệp là ngành kinh tế

có quy mô ln, phm vi rộng, trnh độ kỹ thuật cao, mi liên hệ sản xuất nội bộ công

nghiệp và rửa công nghiệp vi các ngành kinh tế khác hết sức phức tp. V vậy đòi hỏi

phải quản lý nhà nưc để quá trnh sản xuất diễn ra nhp nhàng cân đi có hiệu quả và

phục vụ trực tiếp việc thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội chung cả nưc. Sản

xuất hàng hóa trong công nghiệp phát triển ở trnh độ cao, cơ chế th trưng tác động

mnh đến quá trnh phát triển công nghiệp và qua công nghiệp, tác động đến phát triển

sản xuất hàng hóa của tất cả các ngành kinh tế. Trong điều kiện đó, sự can thiệp hợp lý

của nhà nưc để điều chỉnh sự tác động của cơ chế th trưng đến phát triển công nghiệp,

phát huy những mặt tch cực vào ngưi những tác động tiêu cực của cơ chế này. Công

nghiệp là ngành kinh tế giữ vai trò trọng yếu trong sự phát triển kinh tế - xã hội của

những nưc đang trong quá trnh công nghiệp hóa hiện đi hóa. Việc phát huy vai trò

quản lý của nhà nưc là một trong những vấn đề quan trọng để phát huy vai trò của

công nghiệp trong việc giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội của đất nưc trong mỗi

giai đon phát triển, bảo đảm sự gắn bó và có hiệu quả giữa sự phát triển công nghiệp

vi sự phát triển của ngành kinh tế khác giữa, tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội

và bảo vệ môi trưng sinh thái [6].

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 54 -

Phương pháp quản lý nhà nưc vi công nghiệp đều phải ứng dụng tổng hợp

phương pháp hành chnh, phương pháp kinh tế và phương pháp giáo dục, song do phm

vi và tnh chất của đi tượng quản lý khác nhau nên phương thức vận dụng cụ thể của

các phương pháp này trong quản lý nhà nưc và quản lý sản xuất kinh doanh b chi phi

bởi nhiều điểm khác biệt căn bản. Trong khi quản lý sản xuất kinh doanh các doanh

nghiệp thưng chủ yếu sử dụng các phương pháp tác động trực tiếp, th quản lý nhà

nưc là chủ yếu sử dụng các phương pháp tác động gián tiếp hưng ti xây dựng Nhà

nưc pháp quyền xã hội chủ nghĩa, pháp luật thực coi là công cụ chủ yếu của nhà nưc

trong quản lý công nghiệp.

Phương pháp hành chính

Là phương pháp quản trị lợi dụng quy luật về mối quan hệ quyền lực giữa cấp

trên và cấp dưới hình thành bởi cơ cấu tổ chức bộ máy quản trị doanh nghiệp cũng như

điều lệ quy chế nội bộ doanh nghiệp.

Phương pháp hành chính có đặc điểm là đưa ra những tác động, quyết định dứt

khoát, đòi hỏi đối tượng phải chấp hành nghiêm ngặt, nếu vi phạm sẽ bị xử lý kịp thời

thích đáng. Phương pháp hành chính có ưu điểm trong điều kiện: đối tượng tác động

là cấp dưới của người sử dụng phương pháp, quyết định đươc cân nhắc, chuẩn bị chu

đáo khách quan tới mức không cần nghe sự bàn cãi của đối tượng hoặc bản thân đối

tượng cũng không có cơ sở để bàn cãi, quyết định cần được thực hiện khẩn trương. Nếu

thiếu các điều kiện trên, phương pháp hành chính trở nên phản tác dụng và trong thực

tế được gọi là phương pháp hành chính quan liêu, phương pháp hành chính giấy tờ ...

Phương pháp kinh tế

Là phương pháp quản trị doanh nghiệp chủ yếu lợi dụng quy luật về mối liên hệ

lợi ích kinh tế với mục đích và động lực chủ yếu của con người tham gia vào hoạt động

sản xuất kinh doanh.

Phương pháp kinh tế có đặc điểm là đưa ra những quyết định hoặc tác động giúp

đối tượng thấy được lợi ích kinh tế hoặc thiệt hại kinh tế khi họ thực hiện hoặc không

thực hiện một nhiệm vụ cụ thể nào đó. Phương pháp kinh tế có ưu điểm trong điều kiện:

- Không cần hoặc không thể vạch ra cho đối tượng phương án hoạt động có hiệu

quả mà đối tượng có thể lựa chọn.

- Không thể sử dụng phương pháp hành chính

- Mục tiêu và lợi ích kinh tế đã nêu cho đối tượng có cơ sở hiện thực ...

Nếu thiếu các điều kiện đó thì phương pháp kinh tế không còn ưu điểm mà trở

thành yếu tố kìm hãm hiệu quả của quản trị

Phương pháp kinh tế được vận dụng trong nhiều lĩnh vực: xác định mức tiền

công, đơn giá, quy chế thưởng phạt vật chất đối với từng loại công tác, quy chế đãi ngộ

đối với những người có quan hệ mua bán và hợp tác với doanh nghiệp ...

Phương pháp giáo dục

Là phương pháp quản trị doanh nghiệp chủ yếu lợi dụng quy luật về mối quan

hệ giữa hoạt động có mục đích sáng tạo của con người và quá trình nhận thức.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 55 -

Vì vậy, đặc điểm của phương pháp giáo dục là đưa ra các tác động trực tiếp

hoặc gián tiếp mang tính giáo dục, hướng dẫn, giúp đỡ cho đối tượng quản trị trả lời

được các câu hỏi "làm gì?", "làm như thế nào?", "vì sao phải làm như vậy?" " cần tránh

làm điều gì?" ... Phương pháp giáo dục có ưu điểm trong điều kiện:

- Nội dung giáo dục đúng đắn, thiết thực, kết hợp khéo léo với các phương pháp

hành chính và kinh tế.

- Biết lợi dụng được các quy luật về nhận thức và tâm lý ...

Phương pháp giáo dục được vận dụng phong phú trong nhiều lĩnh vực quản trị:

xây dựng nội dung các chủ trương, chỉ thị, mệnh lệnh, tiến hành đào tạo công nhân viên

chức chính quy và kèm cặp, chăm lo cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của con

người, xây dựng nề nếp, kỷ cương trong lao động, tạo mối quan hệ gắn bó thân tình

giữa người lãnh đạo và người bị lãnh đạo, giữa doanh nghiệp và khách hàng ...

Không nên quan niệm phương pháp giáo dục luôn gắn liền với hình thức diễn

đàn, hội nghị, trường lớp. Nội dung giáo dục đôi khi có thể thực hiện được chỉ nhờ một

phong cách hay hành vi ứng xử của người lãnh đạo trước người bị lãnh đạo, một văn

bản chỉ thị có chứa nội dung hướng dẫn có tính rõ ràng, thuyết phục...

3.3.2. Chức năng quản lý nhà nước với công nghiệp [6]

Có thể tiếp cận các chức năng quản lý nhà nưc vi công nghiệp theo những

cách khác nhau. Nếu xét quản lý nhà nưc vi công nghiệp như một quá trnh bao gồm

những khâu công việc khác nhau và có quan hệ chặt chẽ vi nhau, th nội dung quản lý

nhà nưc vi công nghiệp bao gồm 04 chức năng cơ bản:

+ Đnh hưng.

+ To môi trưng.

+ Tổ chức điều hòa và phi hợp.

+ Kiểm tra, kiểm soát.

Nếu xét theo nội dung các công việc quản lý được chuyên môn hóa do chủ thể

quản lý thực hiện, quản lý nhà nưc vi công nghiệp gồm 05 chức năng cơ bản gồm

quản lý kế hoch, quản lý tài chnh, quản lý lao động, quản lý vật tư và quản lý kỹ thuật.

Trong phần này sẽ đề cập đến nội dung các chức năng quản lý của quản lý nhà

nưc về công nghiệp theo quá trnh.

a) Chức năng đnh hưng phát triển công nghiệp

Hệ thng công nghiệp được cấu thành bởi các doanh nghiệp của các ngành và

các thành phần kinh tế khác nhau. Trong điều kiện kinh tế th trưng, các doanh nghiệp

công nghiệp hot động trong lĩnh vực kinh doanh có những mục tiêu cụ thể thưng là

mục tiêu lợi nhuận. Để huy động sự nỗ lực của các doanh nghiệp vào việc thực hiện

mục tiêu của họ nhưng góp phần tch cực nhất bảo vệ thực hiện mục tiêu chung của toàn

bộ hệ thng công nghiệp, nhà nưc phải thực hiện chức năng đnh hưng hot động

kinh doanh cho các doanh nghiệp công nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau.

Vai trò đnh hưng này không chỉ giúp cho nhà nưc thực hiện được mục tiêu chung

của toàn bộ nền kinh tế, mà còn trợ giúp cho các chủ đầu tư hn chế được rủi ro khi đưa

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 56 -

ra quyết đnh và thực hiện hot động đầu tư trên cơ sở hoch đnh được chiến lược kinh

doanh phù hợp vi đnh hưng chiến lược phát triển chung của hệ thng công nghiệp.

Để thực hiện một cách có hiệu quả vai trò đnh hưng phát triển đầu tư và kinh

doanh của các chủ thể kinh tế của công nghiệp, nhà nưc phải sử dụng các công cụ

chnh sách khác nhau đó là:

- Công cụ chiến lược và quy hoch: xây dựng chiến lược phát triển hệ thng công

nghiệp phù hợp vi chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nưc và chiến lược quy

hoch phát triển các ngành công nghiệp và quy hoch công nghiệp theo các vùng lãnh

thổ.

- Công cụ luật pháp: ban hành và thực thi hệ thng luật pháp kinh doanh, trong

đó xác đnh rõ những lĩnh vực cấm đầu tư, những lĩnh vực hn chế đầu tư (đầu tư có

điều kiện) và những lĩnh vực khuyến khch đầu tư.

- Công cụ kinh tế: ban hành hệ thng chnh sách khuyến khch và/hoặc hn chế

đầu tư, to động lực hoặc các ràng buộc về mặt kinh tế vi các nhà đầu tư vào phát triển

công nghiệp.

- Công cụ hành chnh: ban hành các thủ tục hành chnh về cấp đăng ký kinh

doanh và giấy phép đầu tư theo hưng to thuận lợi cho các nhà đầu tư đầu tư vào những

lĩnh vực nhà nưc khuyến khch đầu tư hoặc ràng buộc các nhà đầu tư phải bảo đảm đủ

các điều kiện đầu tư vào các lĩnh vực đầu tư có điều kiện.

b) Chức năng to môi trưng phát triển công nghiệp

Việc nhà nưc đnh hưng phát triển hot động đầu tư và kinh doanh công nghiệp

mi chỉ giúp cho các nhà đầu tư xác đnh được mục tiêu cần đt được. Trong cơ chế th

trưng, có sự tham gia của các nhà đầu tư thuộc nhiều thành phần kinh tế, việc nhà nưc

to môi trưng thông thoáng rõ ràng và ổn đnh sẽ là điều kiện ti cần thiết để huy động

các nguồn đầu tư trong và ngoài nưc thực hiện đnh hưng đã đề ra

Môi trưng kinh doanh xét một cách tổng quát là tổng hợp yếu t và điều kiện

tác động đến hot động kinh doanh của các doanh nghiệp công nghiệp trong nền kinh

tế th trưng. Nếu xét theo phm vi của doanh nghiệp công nghiệp, môi trưng kinh

doanh gồm: môi trưng của doanh nghiệp, môi trưng ngành, môi trưng kinh tế quc

dân, môi trưng quc tế. Nếu xét theo nội dung, môi trưng kinh doanh của doanh

nghiệp công nghiệp bao gồm: môi trưng thể chế, môi trưng kinh tế vĩ mô, môi trưng

chnh tr - văn hóa - xã hội, môi trưng khoa học - công nghệ, môi trưng sinh thái ...

Các yếu t và điều kiện cấu thành môi trưng kinh doanh tác động đồng thi đến

hot động kinh doanh của doanh nghiệp công nghiệp, trong đó có những yếu t to

thuận lợi, có những yếu t gây ra khó khăn cản trở các hot động kinh doanh của doanh

nghiệp công nghiệp. Trong việc phân tch môi trưng kinh doanh, ngưi quản lý phải

biết đánh giá tác động tổng hợp của môi trưng kinh doanh, xác đnh những giải pháp

phát huy thuận lợi và những giải pháp chủ động vượt qua những khó khăn cản trở để

thúc đẩy phát triển công nghiệp theo đnh hưng đã xác đnh.

Trong điều kiện tiến bộ khoa học công nghệ và phát triển kinh tế th trưng, sự

ổn đnh của môi trưng kinh doanh chỉ mang tnh chất tương đi, các yếu t và điều

kiện của môi trưng kinh doanh thưng thay đổi theo những chiều hưng khác nhau,

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 57 -

vào những thi điểm khác nhau và vi tc độ khác nhau. Trong quản lý công nghiệp,

điều quan trọng là phải dự báo được sự thay đổi của môi trưng kinh doanh để có những

biện pháp chủ động làm cho hot động của doanh nghiệp tương thch ứng vi điều kiện

mi của môi trưng. Tc độ phản ứng vi môi trưng là một trong những tiêu ch đánh

giá năng lực và trnh độ đội ngũ cán bộ quản lý công nghiệp.

Những yếu t và điều kiện của môi trưng kinh doanh luôn là những yếu t, điều

kiện khách quan vi doanh nghiệp, doanh nghiệp không thể to ra chúng như mnh

mong mun và phải điều chỉnh hot động của mnh cho thch ứng vi môi trưng kinh

doanh. Nhưng trong các yếu t, điều kiện của môi trưng kinh doanh, nhiều yếu t, điều

kiện li là sản phẩm chủ quan của nhà nưc, như hệ thng pháp luật và sự hành xử của

cơ quan quản lý nhà nưc, các điều kiện kinh tế vĩ mô, tnh ổn đnh về chnh tr và xã

hội ... Vi những yếu t này, vấn đề quan trọng đặt ra cho nhà nưc là tránh sự chủ quan

duy ý ch trong việc to lập các yếu t, điều kiện của môi trưng kinh doanh gây nên

những khó khăn cản trở ti việc huy động các nguồn lực vào phát triển công nghiệp.

c) Chức năng điều hòa và phi hợp hot động công nghiệp

Công nghiệp là một hệ thng phức tp được cấu thành từ nhiều bộ phận khác

nhau có quan hệ tương hỗ vi nhau. Tổ chức hợp lý mi liên hệ này là điều kiện bảo

đảm cho từng bộ phận cũng như cho toàn bộ hệ thng công nghiệp vận hành có hiệu

quả. Trong điều kiện cơ chế th trưng, khi các quan hệ th trưng có sự tác động mnh

mẽ và trực tiếp ti hot động kinh doanh của các doanh nghiệp, sự tác động của nhà

nưc thông qua việc thực hiện chức năng điều hòa và phi hợp của các hot động công

nghiệp có ý nghĩa to ln vi việc phát huy những tác động tch cực ngăn ngừa và hn

chế những tác động tiêu cực của cơ chế th trưng, làm cho từng doanh nghiệp hot

động có hiệu quả, toàn bộ hệ thng công nghiệp vận hành nhp nhàng, sự phát triển

công nghiệp gắn bó chặt chẽ vi các ngành và các lĩnh vực kinh tế - xã hội khác.

Chức năng điều hòa và phi hợp hot động công nghiệp trong quản lý nhà nưc

vi công nghiệp biểu hiện ở những nội dung chủ yếu sau đây:

- Có cơ chế khuyến khch và to môi trưng thuận lợi cho việc phát triển quan

hệ liên kết kinh tế vi các hnh thức đa dng giữa các doanh nghiệp vi nhau. Coi liên

kết kinh tế là cách thức hữu hiệu để tổ chức mi liên hệ sản xuất và nâng cao khả năng

cnh tranh của các doanh nghiệp.

- To môi trưng cnh tranh bnh đẳng và lành mnh giữa các doanh nghiệp trên

th trưng. Coi cnh tranh là động lực thúc đẩy đổi mi và nâng cao hiệu quả kinh doanh

của từng doanh nghiệp.

- To khung pháp lý để phát triển đa dng các loi hnh doanh nghiệp trong nền

kinh tế th trưng, thch ứng vi điều kiện của các chủ đầu tư và điều kiện cụ thể của

từng ngành, từng lĩnh vực.

- Thông qua quy hoch và chnh sách đầu tư, điều hòa đầu tư phát triển các ngành

công nghiệp và các vùng lãnh thổ hưng ti hnh thành cơ cấu công nghiệp hợp lý trên

cơ sở khai thác có hiệu quả các nguồn lực và lợi thế.

Chú ý: các cơ quan quản lý nhà nưc vi công nghiệp phải tôn trọng quyền chủ

động và tnh tự chu trách nhiệm của các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 58 -

d) Chức năng kiểm tra, kiểm soát hot động công nghiệp

Thực chất của hot động kiểm tra, kiểm soát trong việc quản lý là việc so sánh,

đi chiếu giữa thực trng của đi tượng vi chương trnh, kế hoch đặt ra, phát hiện

những sai lệch để có biện pháp điều chỉnh nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu đã đnh.

Chức năng kiểm tra, kiểm soát vừa nằm cui quá trnh quản lý, đồng thi là một hot

động nằm ngay trong mỗi chức năng quản lý nêu trên. Kiểm tra, kiểm soát là chức năng

giữ v tr trọng yếu của quản lý nhà nưc vi công nghiệp trong điều kiện cơ chế th

trưng. Qua việc thực hiện chức năng này, cơ quan quản lý các cấp có thể phát hiện

được các nguồn lực tiềm tàng chưa được huy động, những sai lệch trong quá trnh thực

hiện nhiệm vụ để có những biện pháp điều chỉnh kp thi nhằm thực hiện có hiệu quả

mục tiêu của từng bộ phận cũng như mục tiêu của cả hệ thng công nghiệp. Qua kiểm

tra, kiểm soát còn nắm được một cách xác thực các thông tin ngược từ đi tượng quản

lý đến chủ thể quản lý để điều chỉnh chnh các quyết đnh quản lý của chủ thể quản lý

Trong quản lý nhà nưc vi công nghiệp, hệ thng kiểm tra, kiểm soát được cấu

thành từ ba bộ phận:

- Bộ máy tổ chức và cán bộ thực hiện chức năng kiểm tra, kiểm soát. Bộ máy

này bao gồm các cơ quan chuyên trách công tác kiểm tra, kiểm soát của nhà nưc và

các bộ phận chuyên trách công tác kiểm tra, kiểm soát ở mỗi cơ quan quản lý nhà nưc

về kinh tế. Do v tr đặc biệt quan trọng của công tác kiểm tra, kiểm soát, đội ngũ cán

bộ làm việc trong các cơ quan, bộ phận này phải là những công chức có phẩm chất,

năng lực và bản lĩnh cao.

- Các phương pháp và hnh thức kiểm tra, kiểm soát. Các phương pháp và hnh

thức kiểm tra, kiểm soát hết sức đa dng. Xét theo quá trnh thực hiện nhiệm vụ có kiểm

tra trưc khi triển khai thực hiện nhiệm vụ, kiểm tra trong quá trnh thực hiện nhiệm vụ,

kiểm tra khi kết thúc thực hiện nhiệm vụ. Xét theo phm vi đi tượng kiểm tra có: kiểm

tra toàn bộ tổ chức (doanh nghiệp); kiểm tra bộ phận trong tổ chức; kiểm tra cá nhân

trong bộ phận. Xét theo tần suất có kiểm tra thưng xuyên, kiểm tra đnh kỳ và kiểm

tra đột xuất.

- Công cụ kiểm tra. Công cụ chủ yếu để thực hiện kiểm tra là hệ thng pháp luật

và các văn bản pháp quy hiện hành của nhà nưc. Trong hot động kiểm tra, thông tin

về đi tượng kiểm tra, các phương tiện kỹ thuật, kinh nghiệm và sự nhy cảm của cán

bộ kiểm tra cũng được coi là những công cụ trọng yếu để bảo đảm hiệu quả của kiểm

tra, kiểm soát.

Kiểm tra, kiểm soát là hot động bnh thưng có bất kỳ cơ quan quản lý nhà nưc

về kinh tế nào. Song cũng không lm dụng hot động kiểm tra, kiểm soát để tránh gây

những cản trở hot động sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp.

3.3.3. Các công cụ của quản lý nhà nưc vi công nghiệp

Các công cụ quản lý nhà nưc về công nghiệp là các phương tiện mà cơ quan

quản lý nhà nưc sử dụng để tác động đến các bộ phận khác nhau của hệ thng công

nghiệp nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu phát triển công nghiệp.

a) Công cụ luật pháp

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 59 -

Trong điều kiện xây dựng nhà nưc pháp quyền xã hội chủ nghĩa, các quan hệ

kinh tế và xã hội được điều chỉnh chủ yếu bằng luật pháp. Pháp luật trở thành công cụ

quan trọng hàng đầu của nhà nưc để điều chỉnh các quan hệ kinh tế và xã hội, bảo đảm

sự vận hành của các hot động kinh tế - xã hội theo mục tiêu chung của cả hệ thng

kinh tế quc dân.

Pháp luật, theo nghĩa rộng, bao gồm tất cả các văn bản pháp luật có tnh bắt buộc

do nhà nưc ban hành và thực hiện thng nhất. Sau khi có hiệu lực, tất cả các cơ quan

quản lý nhà nưc, các tổ chức kinh tế - xã hội và mọi công dân đều phải nghiêm chỉnh

thi hành. Hệ thng pháp luật để chia thành 2 loi ln:

+ Các văn bản pháp luật do Quc hội vi tư cách là cơ quan lập pháp ban hành

để điều chỉnh các quan hệ kinh tế - xã hội cơ bản nhất, quan trọng nhất và ổn đnh nhất

và có hiệu lực thi hành trên phm vi cả nưc. Các văn bản này bao gồm: Hiến pháp; các

bộ luật; các luật.

+ Các văn bản dưi luật bao gồm các văn bản quy phm pháp luật có hiệu lực

pháp lý thấp hơn, thi hiệu ngắn hơn các văn bản luật và phải phù hợp vi các văn bản

luật. Các văn bản này li được chia ra: các văn bản dưi luật có tnh chất luật (ngh

quyết của Quc hội; pháp lệnh của Ủy ban Thưng vụ Quc hội) và các văn bản pháp

quy (Ngh quyết, Ngh đnh của Chnh phủ; Quyết đnh, Chỉ th của Thủ tưng Chính

phủ; quyết đnh, chỉ th, thông tư của Bộ trưởng và Thủ trưởng các cơ quan ngang bộ;

quyết đnh, chỉ th của Chủ tch UBND tỉnh, thành ph...)

b) Công cụ kế hoch

Trong quản lý nhà nưc vi công nghiệp, Nhà nưc sử dụng kế hoch như một

công cụ quan trọng để đnh hưng và điều tiết vĩ mô sự phát triển công nghiệp. Vai trò

quan trọng này được thể hiện trên những mặt chủ yếu sau đây:

- Kế hoch phát triển công nghiệp của nhà nưc là sự cụ thể hóa các quan điểm,

chủ trương và chnh sách của Đảng về phát triển công nghiệp, là cách thức đưa "Ngh

quyết của Đảng vào cuộc sng".

- Kế hoch là công cụ phi hợp hot động của các bộ phận hợp thành hệ thng

công nghiệp hưng vào thực hiện mục tiêu chung của công nghiệp và của toàn bộ nền

kinh tế quc dân.

- Mục tiêu và nội dung nhiệm vụ kế hoch phát triển công nghiệp là một trong

những cơ sở quan trọng để hoch đnh và thực hiện các chnh sách công nghiệp nhằm

biến nhiệm vụ kế hoch từ khả năng thành hiện thực.

- Kế hoch đnh hưng phát triển toàn bộ hệ thng công nghiệp, các ngành và

các vùng lãnh thổ là căn cứ để xây dựng kế hoch phát triển sản xuất - kinh doanh của

các doanh nghiệp công nghiệp.

c) Công cụ tài chnh

Tài chnh là công cụ kinh tế quan trọng được nhà nưc sử dụng để quản lý vĩ mô

vi công nghiệp trong điều kiện nền kinh tế th trưng. Tài chính, theo nghĩa rộng, bao

gồm tổng hợp các quan hệ kinh tế trong việc to lập, phân phi và sử dụng các nguồn

lực tài chnh phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế, trong đó có công nghiệp như ngân sách

nhà nưc, thuế, tỷ giá hi đoái ...

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 60 -

CHƯƠNG 4. ĐẠO ĐC NGHỀ NGHIỆP VÀ K NĂNG LÀM VIỆC

TRONG NGÀNH CÔNG NGHIỆP

4.1. Đạo đức nghề nghiệp của người lao động

4.1.1. Một số khái niệm liên quan

a) Khái niệm đo đức

Đo đức là một hình thái ý thức xã hội được hình thành từ rất sm trong lch sử

và được mọi xã hội, mọi giai cấp, mọi thi đi quan tâm. Tuỳ thuộc vào v trí xã hội,

đa v và lợi ích giai cấp trong cùng một chế độ xã hội có giai cấp hay tuỳ thuộc vào

từng thi kỳ lch sử mà các quan điểm về đo đức cũng khác nhau.

Theo nghĩa hẹp, đo đức được hiểu là những quy đnh, những chuẩn mực ứng

xử trong quan hệ của con ngưi. Theo nghĩa rộng, khái niệm đo đức liên quan chặt chẽ

vi phm trù chính tr, pháp luật, li sng. Đo đức là thành phần cơ bản của nhân cách,

phản ánh bộ mặt nhân cách của một cá nhân đã được xã hội hoá. Đo đức chính là phép

ứng xử có nhân phẩm giữa con ngưi vi con ngưi. Đo đức là một chỉnh thể đặc thù

của xã hội nhằm điều chỉnh các hành vi của con ngưi trong các lĩnh vực của đi sng

xã hội. Đo đức là phương thức xác lập mi quan hệ giữa cá nhân và xã hội, giữa lợi

ích xã hội và lợi ích cá nhân.

Từ các nghĩa rộng, hẹp khác nhau về đo đức, có thể đnh nghĩa đo đức là một

hình thái ý thức xã hội, là tổng hợp những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực xã hội nhằm

điều chỉnh và đánh giá cách ứng xử của con ngưi trong quan hệ giữa con ngưi vi

con ngưi, giữa cá nhân và xã hội. Đo đức được quan niệm: là một hình thái ý thức xã hội

đặc thù, phản ánh tồn ti xã hội bằng hệ thng các quan niệm, phm trù về những giá tr tt

đẹp, cao quý của con ngưi và những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực tương ứng để điều chỉnh

bằng niềm tin cá nhân, truyền thng, sức mnh của dư luận xã hội đi vi ý thức, quan hệ và

hành vi của con ngưi (và cộng đồng ngưi) phù hợp vi lợi ích chung của toàn xã hội, của

từng lĩnh vực thực tiễn ở mỗi giai đon lch sử nhất đnh mà họ tham gia vi tư cách là

một thành viên.

b) Khái niệm đo đức nghề nghiệp

Đo đức nghề nghiệp được biết đến vi tư cách là phm trù của các ngành khoa

học xã hội, có vai trò quan trọng để nâng cao hiệu suất công việc, tính hiệu quả và sức

mnh của tổ chức. Do vậy, đo đức nghề nghiệp là vấn đề thu hút sự quan tâm nghiên

cứu của nhiều tác giả, ở nhiều lĩnh vực và cũng có nhiều phát biểu khác nhau về nó,

dưi đây là những quan niệm tiêu biểu nhất:

M. Alla (2003), đnh nghĩa “Đo đức nghề nghiệp được hiểu là hệ thng các

chuẩn mực, giá tr điều chỉnh hành vi của con ngưi trong lĩnh vực hot động nghề

nghiệp”[72, tr.45].

Lê Thanh Thập (2005) quan niệm: “Đo đức nghề nghiệp là những quan điểm,

quy tắc và chuẩn mực hành vi đo đức xã hội đòi hỏi phải tuân theo trong hot động

nghề nghiệp, có tnh đặc trưng của nghề nghiệp” [52, tr.196].

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 61 -

Khoản 2 Điều 3 Luật viên chức (2010) quy đnh: Đo đức nghề nghiệp là các

chuẩn mực về nhận thức và hành vi phù hợp vi đặc thù của từng lĩnh vực hot động

nghề nghiệp do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền quy đnh.

Lê Th Huyền Trang, Trần Thành Nam (2016) khẳng đnh đo đức nghề nghiệp

là: “tập hợp những nguyên tắc, chuẩn mực do một Hiệp hội nhà nghề nào đó thiết kế

dựa trên các giá tr cơ bản của xã hội và nghề nghiệp nhằm điều chỉnh hành vi của những

ngưi hành nghề trong quan hệ vi nhau, vi ngưi khác và vi xã hội” [61, tr.2].

Những tác giả nêu trên đều có sự thng nhất cho rằng đo đức nghề nghiệp là

những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực do tổ chức nghề nghiệp, ngưi đứng đầu hoặc

bộ phận chuyên trách đề ra nhằm hưng đến việc các cá nhân tham gia trong hot động

nghề nghiệp phải tuân thủ để nâng cao hiệu quả công việc. Có thể nói, các quan niệm

này có cùng cách tiếp cận dựa trên những biểu hiện của đo đức nghề nghiệp và đây

cũng là quan điểm của s đông các nhà nghiên cứu.

Tuy nhiên, cũng có những tác giả đã nhấn mnh đến vai trò, tầm quan trọng và

phương thức hnh thành đo đức nghề nghiệp như xem đo đức nghề nghiệp như giá tr

ct lõi đnh hưng hành vi cho mỗi ngưi lao động trong tổ chức; quan niệm đo đức

nghề nghiệp là một trong những công cụ kiểm soát nội bộ và tự kiểm soát hiệu quả nhất;

đo đức nghề nghiệp được xem là một lợi thế cnh tranh giữa các tổ chức; việc suy nghĩ

hợp lý, theo quá trnh nhằm xác đnh được thi gian thực hiện và những giá tr g nên

được duy tr, nhân bản và quan sát ở các tổ chức to nên đo đức nghề nghiệp; sự nhy

cảm và nhiệm vụ của cá nhân trong phục vụ xã hội hnh thành đo đức nghề nghiệp của

họ.

Kết quả nghiên cứu của các tác giả nêu trên vi nhiều góc độ tiếp cận khác nhau

đã có những khác biệt nhất đnh trong cách đnh nghĩa về đo đức nghề nghiệp. Tuy

nhiên, đây là cơ sở lý luận quan trọng có thể kế thừa và phát triển. Tóm li, đo đức

nghề nghiệp có thể được hiểu là: Đạo đức nghề nghiệp là tập hợp những nguyên tắc,

quy tắc, chuẩn mực có khả năng định hướng, điều khiển, điều chỉnh nhận thức, thái độ,

hành động của cá nhân, nhóm xã hội trong các mối quan hệ của hoạt động nghề nghiệp.

Đo đức nghề nghiệp là thuộc tnh nghề nghiệp được khái quát hoá thành những

nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực về nhận thức, thái độ, hành động của cá nhân khi tham

gia hot động nghề nghiệp. Trên cơ sở những thuộc tnh này, cá nhân tiếp thu lĩnh hội

để hiện thực hoá thành các phẩm chất tâm lý phù hợp vi thuộc tnh của nghề đã đặt ra.

Đo đức nghề nghiệp có tnh đa dng, phong phú và là đo đức xã hội được thể hiện

một cách đặc thù ở mỗi ngành nghề cụ thể. Đo đức nghề nghiệp thực chất là những

chuẩn mực đo đức của cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi nhiệm vụ. Đo đức

nghề nghiệp có vai trò to ln đi vi cá nhân, tổ chức và xã hội, giúp cho cán bộ, công

chức, ngưi lao động nhận thức rõ được các phẩm chất tt của cá nhân đi vi các

chương trnh hot động và chnh sách của cơ quan, tổ chức. Từ đó xác đnh thái độ,

hành động phù hợp giữa lợi ch của cá nhân vi lợi ch của cơ quan, tổ chức và xã hội.

Đồng thi, đo đức nghề nghiệp là phương thức điều chỉnh hành vi đo đức của mỗi cá

nhân trong hot động nghề nghiệp sao cho phù hợp vi những yêu cầu của nghề nghiệp

đó, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công việc của cá nhân và sức mnh của cơ quan,

tổ chức.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 62 -

Đo đức nghề nghiệp là một loi hình, một hình thức biểu hiện của đo đức, phản

ánh và thể hiện tập trung những đặc điểm riêng có, đặc trưng cho đo đức của con ngưi

ở một loi hình hot động nảy sinh từ nhu cầu khách quan của xã hội và được xã hội

thừa nhận trong từng giai đon lch sử nhất đnh.

Trưc hết, đo đức nghề nghiệp là hình thức biểu hiện của đo đức trong hot

động cải to tự nhiên, xã hội và tư duy của con ngưi.

Đo đức nghề nghiệp là loi hnh đo đức thể hiện một cách phổ quát trong các

lĩnh vực (phương thức) hot động cơ bản của thực tiễn: Sản xuất vật chất, đấu tranh

chính tr và thực nghiệm khoa học. Theo đó, chúng ta có đo đức trong sản xuất, đo

đức trong chính tr và thực nghiệm khoa học. Nhưng đến lượt nó, các hình thức thực

tiễn cơ bản của con ngưi, theo tiến trình phát triển của lch sử và sự phân công lao

động xã hội sẽ hình thành vô s loi hnh lao động (công việc) cụ thể khác nhau, ổn

đnh vi sự tham gia của các cộng đồng ngưi. Xã hội càng phát triển, phân công lao

động càng chuyên sâu th các lĩnh vực nghề nghiệp càng đa dng và phong phú. Có đo

đức kinh doanh, đo đức sinh thái, đo đức nghề y, đo đức nhà giáo… tùy thuộc vào góc

độ quan hệ xã hội mà ta xem xét. Các loi hnh đo đức thể hiện sự thng nhất trong đa

dng, vừa chứa đựng những chuẩn mực đo đức xã hội chung đồng thi, mỗi nghề nghiệp,

mỗi công việc li đặt ra những yêu cầu đo đức riêng làm nên tnh đa dng, phong phú và

phức tp của đi sng đo đức.

Nói đến nghề nghiệp, trưc hết là nói đến một công việc, một ngành nghề, một

hot động cụ thể nảy sinh từ sự phân công lao động xã hội vi những yêu cầu tương

ứng về kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, để những ngưi tham gia có thể to ra những sản

phẩm vật chất hoặc tinh thần nhằm đáp ứng nhu cầu khách quan của xã hội. Nghề là

“công việc chuyên làm theo sự phân công lao động của xã hội”. Nghề nghiệp là một

lĩnh vực hot động chuyên nghiệp đòi hỏi ở con ngưi được đào to bài bản, có những

phẩm chất, năng lực chuyên biệt nhất đnh phù hợp vi sự phân công của xã hội. Nhưng

không chỉ có thế, nghề nghiệp bao hàm trong nó cả tính chất ổn đnh, lâu dài. Một hot

động (công việc) chỉ có thể được coi là nghề nghiệp khi những ngưi tham gia lựa chọn

nghề đó như một công việc ổn đnh trong một thi gian đủ dài, nghề trở thành cái

“nghiệp” mà mnh theo đuổi lâu dài và phải đáp ứng những yêu cầu riêng của nghề

nghiệp đó về mặt đo đức.

Hai là, đo đức nghề nghiệp vừa phản ánh đo đức xã hội nói chung, vừa thể

hiện sự khác biệt, dấu ấn riêng đi vi mỗi lĩnh vực nghề nghiệp.

Đo đức nghề nghiệp vừa phản ánh đo đức xã hội, vừa phản ánh những đòi hỏi

của mỗi lĩnh vực chuyên môn, do đó, vừa mang những giá tr đo đức xã hội phổ quát,

vừa mang những giá tr riêng, cụ thể, da dng, phù hợp vi mỗi ngành nghề; “là đo

đức xã hội thể hiện một cách đặc thù, cụ thể trong các hot động nghề nghiệp".

Ph.Ăngghen đã viết: “Trong thực tế, mỗi giai cấp và ngay cả mỗi nghề nghiệp đều có

đo đức riêng của mnh”.

Xã hội càng phát triển, lĩnh vực chuyên môn càng chuyên biệt càng đòi hỏi sâu

những yêu cầu về chuẩn mực đo đức nghề nghiệp. Căn cứ vào tính chất, yêu cầu riêng

của nghề mà đo đức trong mỗi lĩnh vực nghề nghiệp có những nét đặc thù để phân biệt

vi đo đức các ngành, các lĩnh vực nghề nghiệp khác. Cho nên đo đức nghề nghiệp

vừa phản ánh đo đức xã hội nói chung, vừa thể hiện sự khác biệt, dấu ấn riêng đi vi

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 63 -

mỗi lĩnh vực nghề nghiệp, đặt ra cho ngưi lao động những yêu cầu riêng về đo đức

mà nếu xét nó trong lĩnh vực hot động khác thì li không quan trọng, cần thiết hoặc

trở nên thừa.

Vi tính cách là một hiện tượng xã hội, đo đức nghề nghiệp phản ánh quan hệ

lợi ích giữa các chủ thể, cá nhân hot động trong một lĩnh vực chuyên biệt. Đó là những

quan điểm, quy tắc, chuẩn mực đo đức phù hợp vi đặc điểm của mỗi loi hình nghề

nghiệp, phản ánh bộ mặt nhân cách của ngưi lao động. Đo đức nghề nghiệp trở

thành động lực phát triển nhân cách, phát triển các năng lực chung, năng lực nghề

nghiệp, làm tăng năng suất, hiệu quả hot động nghề nghiệp và hot động xã hội của

mỗi ngưi. Vi tính cách là một diện mo đo đức phản ánh và phù hợp vi yêu cầu

của một nghề nghiệp nhất đnh, đo đức nghề nghiệp vừa là sản phẩm đồng thi là một

động lực tinh thần thúc đẩy sự phát triển của nghề nghiệp theo những chiều hưng và

mức độ khác nhau.

Ba là, đo đức nghề nghiệp tồn ti vi tính cách là một hệ thng - cấu trúc có đi

sng và quy luật vận động, phát triển nội ti, luôn có sự phong phú về hình thức và

chủng loi.

Trong tính hiện thực của nó, đo đức nghề nghiệp luôn tồn ti như một chỉnh thể

có cấu trúc bao gồm một hệ thng những giá tr (chuẩn mực) đo đức có quan hệ chặt

chẽ vi nhau to thành diện mo đo đức riêng, đặc trưng cho chủ thể của nghề nghiệp.

Việc nghiên cứu làm rõ những chuẩn mực của chủ thể trên các phương diện của ý thức,

quan hệ và hành vi đo đức theo đặc điểm và yêu cầu của nghề nghiệp, do đó, là một

nhiệm vụ căn ct của luận án.

Nội dung ct lõi của ý thức đo đức nghề nghiệp chính là tri thức và tình cảm

đo đức của của mỗi chủ thể thể hiện sự rung cảm nội tâm về lương tâm, nghĩa vụ, trách

nhiệm nghề nghiệp, về cái thiện, sự trăn trở trưc cái ác ngay từ trong tư tưởng. Tri

thức, tình cảm đo đức nghề nghiệp là tiền đề để mỗi cá nhân hình thành động lực và ý

chí tự giác, thái độ tự nguyện thực hiện hành vi đo đức nghề nghiệp.

Quan hệ đo đức nghề nghiệp là một bộ phận của quan hệ xã hội, là hệ thng

những quan hệ xác đnh giữa con ngưi và con ngưi, giữa cá nhân và xã hội về lợi ích

và nghĩa vụ đi vi nhau trong mỗi lĩnh vực nghề nghiệp. Quan hệ đo đức nghề nghiệp

là quan hệ tinh thần, phản ánh và b quy đnh bởi quan hệ vật chất, quan hệ kinh tế; thể

hiện thông qua quan hệ vi mình, công việc, vi ngưi khác trong lĩnh vực nghề nghiệp.

Quan hệ đo đức nghề nghiệp được đánh giá và điều chỉnh bởi các các nguyên tắc,

chuẩn mực đo đức nghề nghiệp.

Hành vi đo đức nghề nghiệp là sự biểu hiện của ý thức đo đức nghề nghiệp

trong thực tiễn theo những chuẩn mực đo đức nghề nghiệp được mỗi cá nhân nhận

thức, chuyển hoá thành hành động thực tế, đó là đo đức nghề nghiệp trong hành động.

Hành vi đo đức nghề nghiệp là hành động tự giác được thúc đẩy bởi động cơ có ý nghĩa

về phương diện đo đức. Đó là ý thức đo đức nghề nghiệp được được vật chất hóa, sự

phục tùng tự nguyện ý thức đo đức nghề nghiệp. Hành vi đo đức nghề nghiệp là những

việc làm của con ngưi trong các mi quan hệ nghề nghiệp cụ thể, có quan hệ thng

nhất vi ý thức đo đức nghề nghiệp, phù hợp vi những chuẩn mực đo đức nghề

nghiệp, hợp thành đi sng tinh thần cũng như tnh hiện thực của đo đức nghề nghiệp.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 64 -

Giữa ý thức, quan hệ và hành vi đo đức nghề nghiệp không tồn ti độc lập, mà

có quan hệ biện chứng vi nhau không tách ri, được nhất thể hóa trong mỗi chủ thể. Ý

thức đo đức nghề nghiệp phải được thể hiện bằng hành vi trong các quan hệ đo đức

nghề nghiệp. Nếu chỉ dừng li ở ý thức, tư tưởng th đo đức nghề nghiệp sẽ rơi vào sự

trừu tượng lý luận; song, để có quan hệ và hành vi đo đức nghề nghiệp phù hợp, nhất

thiết cần có sự đnh hưng, chỉ đo của ý thức đo đức nghề nghiệp.

Đo đức nghề nghiệp có sự phong phú về hình thức và chủng loi. Khi lực lượng

sản xuất phát triển, xã hội có sự phân công lao động, lúc đó hnh thành nên các nghề

nghiệp khác nhau. Xã hội càng phát triển, phân công lao động càng chuyên sâu thì các

lĩnh vực nghề nghiệp càng đa dng và phong phú. Đồng thi, mỗi nghề nghiệp, mỗi

công việc li đặt ra những yêu cầu đo đức cụ thể làm nên tnh đa dng, phong phú và

phức tp của đi sng đo đức.

Đo đức nghề nghiệp của ngưi lao động làm việc trong lĩnh vực công nghiệp là

tổng hợp những yếu t để giúp ngưi lao động trong hot động nghề nghiệp của mình

bảo đảm các quy tắc chuẩn mực đo đức nghề nghiệp như tnh công minh, chnh trực,

khách quan, thận trọng, khiêm tn ... nhằm đưa ra các quyết đnh, hành vi phù hợp vi

luật phát, bảo đảm tổ chức, đơn v phát triển bền vững.

Đo đức nghề nghiệp của ngưi lao động làm việc trong lĩnh vực công nghiệp

được hình thành và to nên bởi những yếu t sau:

- Trnh độ chuyên môn và nghiệp vụ cao:

Bác Hồ nói: “ Có tài mà không có đức là vô dụng, có đức mà không có tài thì

làm việc g cũng khó”. Như vậy, tài và đức là hai t chất của đo đức nghề nghiệp. Có

nghĩa là khi nói đến đo đức nghề nghiệp thì yếu t tài và đức gắn liền vi nhau, to

thành mi liên kết không thể tách ri để hnh thành đo đức nghề nghiệp. Không thể

nói ngưi lao động có đo đức nghề nghiệp cao nếu như do trnh độ chuyên môn và

nghiệp vụ non kém đã dẫn đến việc thực hiện một quyết đnh, hành vi không khách

quan, gây thiệt hi đến tính mng hoặc sức khoẻ của cá nhân, tổ chức, đơn v. Vì vậy,

trnh độ chuyên môn, nghiệp vụ của ngưi lao động được coi là yếu t đầu tiên to nên

đo đức nghề nghiệp. Như vậy, không có gì l khi nói rằng việc bồi dưỡng đo đức nghề

nghiệp của ngưi lao động làm việc trong lĩnh vực công nghiệp phải được bắt đầu từ

việc bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ.

- Lương tâm nghề nghiệp và tnh nhân đo:

Quản lý công nghiệp là một loi hot động phải được thực hiện theo một trình tự

pháp lý chặt chẽ, đòi hỏi sự tuân thủ pháp luật một cách nghiêm ngặt, ngưi lao động

trong ngành công nghiệp ngưi luôn phải nỗ lực học tập, tự tin, có bản lĩnh và vững

vàng trưc mọi thay đổi. Không để rơi vào li sng buông thả, thiếu trách nhiệm, nhưng

cũng không tự vây hãm mình trong cách sng và làm việc một cách cứng nhắc, th ơ,

lãnh đm. Bên cnh lương tâm đi vi nghề nghiệp, ngưi lao động trong ngành quản

lý công nghiệp phải có tnh nhân đo do hot động trong môi trưng tiềm ẩn mất an

toàn lao động, tnh nhân đo thể hiện ở sự yêu thương, quý trọng và bảo vệ con ngưi.

- Bản lĩnh nghề nghiệp

Bản lĩnh là đức tính tự quyết đnh một cách độc lập thái độ và hành động của

mình, không chu áp lực từ bên ngoài mà thay đổi quan điểm. Bản lĩnh còn là khả năng

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 65 -

hưng ti cái đúng, cái công bằng và cái hoàn thiện. Bản lĩnh nghề nghiệp của ngưi

lao động được hình thành, củng c và phát triển trên cơ sở của tính tự tin, tinh thần thái

độ độc lập, cương quyết, thái độ công bằng, khách quan vô tư, tôn trọng sự thật, không

thiên lệch, trong sáng cũng như không b chi phi bởi những suy nghĩ lệch lc hoặc

những tác động bên ngoài mang tính chất vụ lợi cá nhân.

4.1.2. Nội dung quy tắc chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của người lao động

Quy tắc chuẩn mực đo đức nghề nghiệp của ngưi lao động (sau đây gọi tắt là

Quy tắc) quy đnh những tiêu chí về chuẩn mực đo đức của ngưi lao động qua đó làm

cơ sở điều chỉnh thái độ, hành vi, cách ứng xử, việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của

ngưi lao động. Quy tắc là cơ sở để các cơ quan, đơn v, ngưi có thẩm quyền thực hiện

việc giám sát, đánh giá về phẩm chất, đo đức, bản lĩnh, trách nhiệm, sự tận tâm, chuyên

nghiệp trong quá trình làm việc của ngưi lao động. Quy tắc là cơ sở để ngưi lao động

tu dưỡng, rèn luyện bản thân, to nền nếp, tác phong, hành vi ứng xử trong xử lý công

việc, góp phần xây dựng môi trưng làm việc văn minh, hiện đi, chuyên nghiệp.

Nội dung quy tắc bao gồm:

a) Tính Công minh

+ Phải luôn công tâm, công bằng, sáng sut, minh bch, nghiêm minh, nhân văn

trong xử lý công việc.

+ Trong quá trình làm việc phải luôn bảo đảm đáp ứng yêu cầu chính tr, pháp

luật, nghiệp vụ.

+ Phải luôn nhận thức các vấn đề một cách đúng đắn, không v động cơ cá nhân,

tư lợi, vụ lợi mà làm trái pháp luật, trái vi lẽ công bằng.

+ Không b tác động, chi phi bởi bất kỳ sự can thiệp trái pháp luật nào; không

sợ quyền uy, không thể mua chuộc.

b) Tính Chính trực

+ Phải luôn trung thực, thẳng thắn, chân thành, theo đúng lẽ phải, luôn coi trọng

công việc, có quan điểm rõ ràng trong giải quyết công việc.

+ Có bản lĩnh vững vàng, tinh thần trách nhiệm cao; dám đấu tranh vi cái sai,

bảo vệ cái đúng.

+ Dám nghĩ, dám làm, dám chu trách nhiệm về các quyết đnh của mình; mnh

dn, quyết đoán đề xuất các hình thức, biện pháp sáng to, linh hot, hiệu quả trong giải

quyết công việc.

c) Tính Khách quan

+ Phải ch công vô tư, luôn tôn trọng sự thật khách quan; giải quyết công việc

theo đúng pháp luật; không vì lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm, không thiên v hoặc áp đặt

đnh kiến cá nhân chủ quan bất cứ bên nào trong giải quyết công việc,

+ Không được can thiệp trái pháp luật vào hot động của các cơ quan, tổ chức,

đơn v, cá nhân có liên quan.

d) Tính Thận trọng

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 66 -

+ Khi giải quyết công việc phải cân nhắc, đi sâu tm hiểu, phân tích làm rõ bản

chất sự việc để tránh sai sót khi đưa ra quyết đnh.

+ Xác đnh đầy đủ yêu cầu chính tr, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn để giải quyết

công việc đúng pháp luật, kp thi; đồng thi phục vụ tt nhiệm vụ phát triển kinh tế -

xã hội của tổ chức.

+ Kiên quyết chng li “căn bệnh” qua loa, đi khái, xem xét sự việc một cách

hi hợt, thiếu trách nhiệm.

+ Thận trọng nhưng không được do dự, chần chừ; kiên quyết nhưng không được

chủ quan, nóng vội dẫn đến giải quyết công việc thiếu chính xác, gây mất an toàn lao

động.

đ) Tính Khiêm tn

+ Luôn có ý thức, thái độ đúng mực trong nhìn nhận, đánh giá bản thân, cầu th,

nêu gương, giản d, hòa đồng, có ý thức giữ gìn hình ảnh của đơn v.

+ Không không tự mãn, tự cao, tự đi, coi thưng ngưi khác.

+ Biết tôn trọng, cảm phục tài năng, công lao của ngưi khác. Sự khiêm tn chứa

dựng nội dung trung thực, tính có nguyên tắc và sự công bằng.

e) Tính trung thực

Trung thực, trưc hết là tôn trọng sự thật, tôn trọng lẽ phải và chân lý trong các

mi quan hệ xã hội, trong cách ứng xử vi mọi ngưi, vi tập thể và xã hội.

g) Tinh thần trách nhiệm

Tinh thần trách nhiệm được thể hiện qua sự tận tuy, qua sự tự giác thực hiện các

công việc được giao theo đúng lương tâm, đúng pháp luật. Tinh thần trách nhiệm còn

thể hiện ở sự chu đáo, thận trọng, tỷ mỷ, không có thái độ chây lưi, ỷ li, phụ thuộc

vào ngưi khác.

Tất cả những đức tnh này luôn hoà quyện vào nhau to nên phẩm chất đo đức

của ngưi lao động trong ngành công nghiệp. Phẩm chất này không phải là cái vn có,

cái bẩm sinh mà nó được hnh thành, phát triển và hoàn thiện bằng quá trnh học tập,

rèn luyện, tu dưỡng và thử thách trong quá trnh làm việc và đào to, bồi dưỡng.

4.2. Kỹ năng làm việc trong ngành công nghiệp

4.2.1. Khái quát về kỹ năng làm việc

Kỹ năng là khả năng vận dụng những kiến thức thu nhận được trong một lĩnh

vực nào đó vào thực tế. Kỹ năng về cơ bản là một dấu hiệu chung và bao quát của sự

sẵn sàng đt được một thành tích vi trnh độ và cưng độ phù hợp ở một thi điểm

nhất đnh trong những điều kiện nhất đnh hoặc là của sự sẵn sàng học được các kiến

thức và hành động cần thiết cho việc đt được thành tch đó. Mức độ đt thành tích có

cơ sở ở hoặc là giáo dục và luyện tập, hoặc ở các yếu t bẩm sinh, ở các t chất cơ bản

không phụ thuộc vào kinh nghiệm. Như vậy kỹ năng được hiểu là sự sẵn sàng học tập

và đt thành tích và cần dẫn ti việc giải quyết được các vấn đề thông qua lao động có

suy nghĩ.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 67 -

Kỹ năng là năng lực vận dụng có kết quả những tri thức về phương thức hành

động đã được chủ thể lĩnh hội để thực hiện những nhiệm vụ tương ứng. Kỹ năng là hot

động quan sát được và những phản ứng mà một ngưi thực hiện nhằm đt được mục

đch. Kỹ năng là khả năng thực hiện công việc một cách có hiệu quả trên cơ sở tnh đến

điều kiện thi gian nhất đnh, dựa vào tri thức và kỹ xảo đã có. Các quan niệm trên tuy

khác nhau nhưng có cùng một điểm chung: kỹ năng là khả năng vận dụng kiến thức vào

việc giải quyết các vấn đề thực tế. Vì vậy, kỹ năng làm việc trong ngành công nghiệp

có thể hiểu là khả năng vận dụng kiến thức vào việc giải quyết các vấn đề thực tế phát

sinh trong quá trình làm việc của người lao động trong ngành công nghiệp.

Mun thích nghi nhanh vi cuộc sng, trở thành ngưi có năng lực, ứng xử một

cách văn hóa và làm việc có hiệu quả, đt nhiều thành tch cao, con ngưi cần học tập

và rèn luyện rất nhiều kỹ năng, trong đó quan trọng nhất là các kỹ năng “cứng” và kỹ

năng “mềm”.

- Kỹ năng “cứng” là khả năng học vấn, kinh nghiệm và sự thành tho về chuyên

môn. Kỹ năng “cứng” được tch lũy, rèn luyện từ nhóm các kỹ năng tr tuệ, kỹ năng

giao tiếp căn bản (nghe, nói, đọc, viết), kỹ năng tự học,….

Ví dụ:

+ Kỹ năng nghe là khả năng tiếp nhận “thông điệp” thông qua thnh giác và hiểu

nội dung “thông điệp” đó qua các từ chủ cht nhất, qua các ý chính.

+ Kỹ năng nói là khả năng dùng âm thanh ngôn ngữ để chuyển tải một nội dung

“thông điệp” đến ngưi nghe có cùng một tín hiệu âm thanh - ngôn ngữ trong hot động

giao tiếp. Kỹ năng nói đòi hỏi khả năng phản ứng tức thi dựa trên vn kiến thức, có

tác động tích cực đến ngưi nghe, có thể gây ra sự biến đổi tâm lý, nhận thức, tình cảm

rất nhanh.

+ Kỹ năng đọc là khả năng vận dụng khả năng th giác đồng thi phát ra âm

thanh - ngôn ngữ tương ứng vi từ, ngữ, câu có trên văn bản.

+ Kỹ năng viết là khả năng lựa chọn từ ngữ, đúng khuôn mẫu ngữ pháp, dùng

từ, đặt câu để biểu đt đúng, chnh xác nội dung “thông điệp” theo một mục đch nhất

đnh.

Cả 4 kỹ năng trên đều hnh thành trên cơ sở hiểu nội dung thông điệp.

+ Kỹ năng tự học là khả năng biết cách tự tìm kiếm kiến thức cần thiết, tự phát

hiện vấn đề và giải quyết vấn đề đặt ra, biết ứng dụng những kiến thức đã học vào giải

quyết các tình hung cụ thể.

+ Kỹ năng tr tuệ là khả năng tư duy sáng to, khả năng suy luận, khả năng diễn

đt trình bày kiến thức, kinh nghiệm.

- Kỹ năng "mềm": bên cnh những kỹ năng “cứng”, các kỹ năng “mềm” là những

nhân t quan trọng đi vi sự thành công trong cuộc sng và nghề nghiệp. Kỹ năng

mềm là một khái niệm rộng. Đây là những kỹ năng thuộc về tnh cách con ngưi, không

mang tính chuyên môn, không thể s nắm được.

Ví dụ: sự tận tâm, sự dễ chu, tính lc quan, khả năng hài hưc, khả năng giao

tiếp hiệu quả, khả năng ứng xử trưc những li phê bnh….

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 68 -

Kỹ năng mềm cũng là khả năng, là cách thức tiếp cận và phản ứng vi môi trưng

xung quanh, không phụ thuộc vào trnh độ chuyên môn. Có thể ví dụ một s kỹ năng

mềm quan trọng như:

- Kỹ năng làm việc nhóm: là khả năng biết cách chung sức cùng ngưi khác hoàn

thành một công việc, cùng phi hợp hành động nhằm một mục đch chung. Biết cách

xây dựng mục tiêu và hot động nhóm, xây dựng và phát triển tinh thần nhóm, giải

quyết các xung đột trong nhóm, lãnh đo nhóm. Kết hợp vi nhau để phát huy thế mnh

và khắc phục điểm yếu của từng ngưi, to thành một sức mnh tập thể.

- Kỹ năng hợp tác: là khả năng hòa đồng vi tập thể, sẵn sàng hợp tác trong công

việc, chủ động dàn xếp sự xung đột xuất hiện trong tập thể, khả năng xoay chuyển tình

hung căng thẳng thành tình hung bt căng thẳng hoặc dễ chu.

- Kỹ năng đồng cảm: là khả năng biết cách quan tâm, trân trọng tình cảm, ý kiến

của ngưi khác, biết cách lắng nghe, chia sẻ tâm tư, tnh cảm vi họ.

- Kỹ năng kiềm chế, tự kiểm soát bản thân: là khả năng biết cách kiềm chế trong

các tình hung xung đột, kiềm chế được xúc cảm của mnh, không để ngưi khác chi

phi, tự làm chủ được tình cảm, xúc cảm.

- Ngoài ra có thể phân nhóm thành kỹ năng cá nhân nền tảng (tư duy tch cực,

giá tr sng, quản lý thi gian) và kỹ năng cá nhân phi hợp (giao tiếp hiệu quả, kỹ năng

lắng nghe, thuyết trnh hiệu quả, nghệ thuật thuyết phục, kỹ năng viết thư/CV và phỏng

vấn xin việc).

Các kỹ năng cứng và kỹ năng mềm nếu được kết hợp vi nhau sẽ giúp con ngưi

kỹ năng sng có hiệu quả và là bí quyết thành công của nhiều ngưi thành đt. Đó chnh

là năng lực của mỗi ngưi, giúp họ lựa chọn được những phương án ti ưu để giải quyết

những nhu cầu và thách thức của cuộc sng một cách có hiệu quả nhất, tự tin vào bản

thân nhưng không kiêu ngo, không nản ch trưc thất bi, không đầu hàng trưc những

khó khăn, thử thách.

4.2.2. Kỹ năng làm việc nhóm

a) Kiến thức cơ bản về nhóm

- Khái niệm nhóm: là một tập hợp ngưi làm việc cùng nhau, có cùng cách tiếp

cận công việc và có cùng mục đch.

- Đặc trưng của nhóm: thể hiện qua các yếu t cơ bản sau đây:

(1) Mục đch chung

Các thành viên nhóm phải biết rõ mục đch của nhóm mình. Không biết rõ mục

đch th nhóm làm việc cũng ging như ngưi đi đưng không biết mnh đang đnh đi

đâu. Mục đch chnh là cái đnh hưng cho toàn bộ hot động của nhóm, quy đnh các

nhiệm vụ mà nhóm sẽ thực hiện. Nó cũng là cái liên kết các thành viên li thành nhóm.

Mục đch của nhóm có thể được tổ chức hay cá nhân lập ra nhóm xác đnh sẵn

từ trưc. Trưng hợp này hay xảy ra vi các nhóm chính thức. Mục đch của nhóm cũng

có thể do một s hoặc toàn bộ các thành viên nhóm xác đnh. Trưng hợp này thưng

xảy ra vi các nhóm phi chính thức. Mục đch phải rõ ràng và khả thi. Các thành viên

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 69 -

nhóm cần biết mục đch của nhóm ngay khi tham gia vào nhóm, hoặc chậm nhất là ti

buổi họp đầu tiên của nhóm

(2) Quy tắc nhóm/chuẩn mực của nhóm

Để nhóm có thể làm việc hiệu quả thì nhất đnh nhóm phải đề ra các chuẩn mực

của mình. Chuẩn mực của nhóm là hệ thng các quy tắc làm việc, ứng xử, hay khuôn

mẫu hành vi mà nhóm đòi hỏi đi vi mỗi thành viên. Chuẩn mực nhóm đóng vai trò

phương tiện quan trọng nhất điều chỉnh hành vi của các thành viên trong quan hệ tác

động tương hỗ giao tiếp nhóm. Chẳng hn nhóm quy đnh một quy trình bắt buộc trong

việc thông báo tin tức cho nhau của các thành viên nhóm. Khi đó quy trnh này là một

chuẩn mực của nhóm. Cũng vậy, quy đnh về khen thưởng và kỷ luật của nhóm cũng là

một chuẩn mực của nhóm

Nhóm sẽ làm việc tt nếu các chuẩn mực rõ ràng, dễ hiểu đi vi tất cả các thành

viên. Các chuẩn mực nhóm được đề ra, thiết lập bằng một trong các con đưng sau đây:

+ Được đi diện cơ quan quản lý (và cũng là tổ chức thành lập nhóm) lập ra. Đây

là trưng hợp rất hay gặp vi các nhóm công việc do các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp

lập nên. Ở đây chuẩn mực được cấp trên ban hành, vì thế các nhóm viên có xu hưng

tôn trọng, tuân thủ tt. Những chuẩn mực này rất phù hợp vi hệ thng quản lý chung

của cơ quan, tổ chức, công ty, vì thế nhóm sẽ thuận tiện hơn khi giao tiếp vi các nhóm,

hoặc đơn v khác thuộc cùng cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp. Tuy nhiên loi chuẩn mực

này có thể không hoàn toàn thích hợp vi tính chất, đòi hỏi của công việc của nhóm, và

đặc biệt là nhiều khi không phù hợp vi tính cách, thói quen của các thành viên trong

nhóm. Điều này làm cho các thành viên nhóm có thể thấy b trói buộc.

+ Nhóm trưởng đề ra các chuẩn mực. Điều này thưng chỉ xảy ra vi các nhóm

chính thức. Nếu nhóm trưởng là ngưi có uy tín, có khả năng chuyên môn và kinh

nghiệm làm việc vượt trội hơn hẳn so vi các thành viên khác của nhóm thì các chuẩn

mực này sẽ được tuân thủ tt. Trong các trưng hợp khác, chuẩn mực được đề ra như

thế này sẽ không được tuân thủ nghiêm túc. Hơn nữa, nó cũng gây nên cảm giác trói

buộc đi vi các thành viên khác trong nhóm và có thể to nên tâm lý phản đi ngầm.

+ Nhóm trưởng cùng một s thành viên bàn bc, đề ra. Uy tín của các chuẩn mực

này cũng ging như trưng hợp trên, nếu như s lượng các thành viên cùng bàn bc vi

nhóm trưởng chỉ chiếm một thiểu s ít ỏi trong nhóm. Trong trưng hợp s thành viên

này chiếm đa s trong nhóm thì nó ging như cách đề ra chuẩn mực dưi đây.

+ Chuẩn mực do tất cả các thành viên bàn bc, thảo luận và đề ra. Các thành viên

không những tán thành các chuẩn mực đó mà còn được tham gia xây dựng chuẩn mực

cũng như góp ý kiến điều chỉnh nó. Sự tham gia của các thành viên vào việc xác đnh

các chuẩn mực nhóm ảnh hưởng rất ln đến sự tuân thủ các chuẩn mực đó. Khi được

tham gia xây dựng hoặc/và góp ý kiến điều chỉnh chuẩn mực, các thành viên sẽ cảm

thấy các chuẩn mực đó là của chính họ, không phải do ngưi khác áp đặt. Điều này làm

cho họ tuân thủ chuẩn mực một cách tự giác.

Các thành viên bắt buộc phải tuân thủ các chuẩn mực nhóm. Sự phục tùng các

chuẩn mực của nhóm phụ thuộc vào các yếu t:

* Sự hợp lý của các chuẩn mực.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 70 -

* Sức ép của nhóm.

* Sự kiểm tra và bắt buộc phải thi hành của nhóm.

* Sự tham gia xác đnh chuẩn mực nhóm của các thành viên.

Việc đề ra chuẩn mực rõ ràng, hợp lý, đầy đủ ảnh hưởng rất ln đến hiệu quả

hot động nhóm. Chúng ta thưng nghe đến hiệu quả làm việc nhóm rất cao của ngưi

Nhật Bản. Điều này là sự thật. Qua kinh nghiệm của những ngưi đã từng làm việc

nhóm vi ngưi Nhật (và ngưi các nưc khác nữa), ta thấy việc đưa ra các chuẩn mực

đầy đủ và tuân thủ chúng cộng vi việc giao tiếp hiệu quả chính là cái to nên sự khác

biệt. Trong s các chuẩn mực ngưi ta đặc biệt chú ý đến quy trình làm việc, chế độ báo

cáo, liên lc, bàn bc. Điều này thể hiện rõ qua quy tắc HouRenSou của ngưi Nhật.

Báo cáo – Liên Lạc – Bàn Bạc

Báo cáo:

• Khi gặp tình hung khó khăn ngay lập tức báo cáo cho ngưi lãnh đo có quan

hệ gần nhất (trong nhóm thì trực tiếp lãnh đo là nhóm trưởng).

• Báo cáo ngắn gọn tình hung đang gặp phải, tình trng của vấn đề.

• Hưng giải quyết vấn đề đang gặp phải: đang xử lý như thế nào, xử lý đến

đâu…. Nếu có nhiều hưng giải quyết thì báo cáo li để cấp trên lựa chọn hưng giải

quyết tt nhất, và cả nhóm sẽ theo hưng giải quyết đó.

Liên lạc:

• Khi bn gặp phải vấn đề, đồng thi vi việc báo cáo vi cấp trên, bn cũng

phải liên lc vi các bên liên quan để họ có thể nắm được tình hình công việc bn đang

làm.

• Việc liên lc ở đây có nội dung tương tự vi việc báo cáo.

• Nếu trong quá trình giải quyết vấn đề, việc liên lc cá nhân giữa 2 ngưi (liên

lc 1-1) và giữa cá nhân vi những ngưi khác trong nhóm (1-n), có thể là những trao

đổi vi những nội dung chi tiết hơn.

Bàn bạc:

• Khi đã báo cáo tnh hung, liên lc vi các bên liên quan, vấn đề chưa được

giải quyết, hay chưa có cách giải quyết ổn thỏa. Cả nhóm lúc này sẽ họp nhau li, trực

tiếp bàn bc và đưa ra phương án tt nhất để giải quyết vấn đề, và tiếp tục hoàn thành

công việc chung.

Báo Cáo – Liên Lạc – Bàn bạc không phải lúc nào cũng phải hoàn thành tất cả

các bưc, hay theo trình tự cứng nhắc, mà có thể linh hot áp dụng. Có thể đơn giản,

khi gặp vấn đề, bn báo cáo ngay cho nhóm trưởng, đưa cách giải quyết, nếu hợp lý,

nhóm truởng đồng ý, bn giải quyết vấn đề đó luôn. Hay chnh trong khi báo cáo, bn

và nhóm trưởng trao đổi, đó cũng chnh là bàn bc. Và có thể ngay trong khi báo cáo,

bn đã đồng thi cho các bên liên quan biết qua báo cáo của bn vi nhóm trưởng, vô

hình chung bn đã liên lc vi những ngưi đồng đội của bn trong nhóm

(3) Sinh hot nhóm

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 71 -

Các buổi sinh hot nhóm ảnh hưởng nhiều đến hiệu quả làm việc nhóm nên cần

được coi trọng. Nhóm cần có lch sinh hot đều đặn và thực hiện sinh hot theo lch đó.

Mặc dù nhóm có lch sinh hot thưng xuyên, nhưng khi có vấn đề đột xuất, cần cả

nhóm họp li để giải quyết thì nhóm cần linh động thay đổi lch sinh hot để giải quyết

vấn đề đã nêu, không nên cứng nhắc ch đến ngày sinh hot đnh kỳ.

Có thể chia sinh hot nhóm thành hai loi. Loi thứ nhất để giải quyết công việc,

loi thứ hai để tăng cưng giao lưu, hiểu biết lẫn nhau giữa các thành viên nhóm. Cách

tiến hành hai loi sinh hot này nên khác nhau.

Vi loi thứ nhất, các buổi sinh hot cần tổ chức nghiêm túc:

• Yêu cầu các thành viên nhóm tham gia đầy đủ và đúng gi. Để đảm bảo điều

này, nhóm nên làm cho mỗi thành viên hiểu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tham

gia đúng gi này. Hơn nữa, nhóm cần đề ra chế độ thưởng, pht đi vi thành viên trong

việc này.

• Buổi sinh hot có mục đch rõ ràng, nghĩa là các thành viên biết gặp nhau để

làm gì, buổi sinh hot phải có kết quả gì. Nếu nhóm tiến hành buổi sinh hot chỉ v đến

thi điểm quy đnh phải sinh hot, chứ không có công việc làm nào cụ thể thì buổi sinh

hot đó vô ch, thậm chí còn có hi, vì nhiều lần như vậy khiến cho ngưi dự sinh hot

thấy lãng phí thi gian, và sau đó không tôn trọng các buổi sinh hot nhóm.

• Nội dung buổi sinh hot phải thiết thực, vấn đề đưa ra giải quyết trong buổi

họp đó phải thật sự cần đến sự bàn bc của các thành viên nhóm. Chẳng hn họp để giải

quyết khó khăn trong công việc mà một hoặc một s thành viên nào đó gặp phải. Hay

là họp để bàn về một ý tưởng mi mà ai đó mi đưa ra, hoặc sinh hot bàn về một nhiệm

vụ mi được giao phó, ... Nếu sinh hot chỉ để nhóm trưởng hoặc thành viên nào đó

thông báo một s thông tin thì không nên tổ chức cuộc sinh hot, v thông tin đó có thể

được gửi ti các thành viên nhóm bằng cách khác đỡ tn thi gian hơn (như sử dụng

email, điện thoi). Cũng không nên họp chỉ để nghe nhóm trưởng điểm li một s công

việc đã làm, nếu như đó chưa phải là cuộc họp tổng kết một giai đon thực hiện công

việc hoặc toàn bộ công việc, nghĩa là nếu như nó không bao hàm việc rút kinh nghiệm

hoặc/và đánh giá công việc của từng ngưi. Việc thưng kỳ điểm li các công việc đã

làm này là có ch, nhưng nhóm trưởng có thể tiến hành rồi gửi cho các thành viên nhóm.

Họp nhóm chỉ đơn giản là thông báo lch làm việc tuần ti thì hoàn toàn không nên tiến

hành.

• Khi sinh hot nhóm, các thành viên phải làm việc nghiêm túc và tôn trọng lẫn

nhau. Các thành viên không được cưi đùa, làm việc riêng, lơ đãng không để ý đến ý

kiến ngưi khác, hoặc bàn sang những chuyện khác không thuộc chủ đề buổi sinh hot.

• Khi tranh luận cần lưu ý là mnh đang xem xét ý kiến ngưi khác, chứ không

phải đang xem xét tư cách ngưi ấy. Vì thế khi nói nên cẩn thận tránh dùng những câu,

từ có hàm ý đánh giá cá nhân. V dụ, không nên nói: “chỉ những ngưi không am hiểu

thực tế mi có thể đưa ra đề ngh như bn”; hoặc: “ý tưởng của anh rõ ràng là một sự

ngụy biện”, ... Ngưi có ý kiến đang b phê phán cũng cần hiểu rằng các thành viên

khác đang phê phán ý kiến của mình, chứ không phải đang phê phán bản thân con ngưi

mình.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 72 -

Các thành viên nhóm không nên vội vàng phê phán ý kiến các thành viên khác.

Có thể một s ý kiến nào đó lúc mi nghe thấy rất vô lý, nhưng thật ra chúng rất đúng

đắn. Chỉ phê phán ý tưởng của ngưi khác sau khi đã xem xét kỹ lưỡng nó, xem xét các

cơ sở của nó. Khi bàn bc, các thành viên cần ý thức rằng mục đch tranh luận là để giải

quyết vấn đề, giải quyết được vấn đề thì nhóm thắng, tức là tất cả các thành viên trong

nhóm cùng thắng, chứ không phải ngưi có ý kiến được chấp thuận là ngưi thắng, còn

ngưi có ý kiến b bác bỏ là ngưi thua.

Loi sinh hot thứ hai có thể tổ chức thoải mái hơn. Có thể chọn quán cafe, công

viên, nhà riêng của một thành viên nào đó, hoặc một nơi khác thuận tiện để tiến hành

sinh hot. Trong những buổi sinh hot này nhóm không xem xét công việc, mà tổ chức

các hot động chung để tăng cưng mi liên hệ giữa các thành viên, chẳng hn như chơi

thể thao, chơi trò chơi khác ...

Trong buổi sinh hot đầu tiên, nhóm nên làm các công việc như chọn nhóm

trưởng (nếu chưa có nhóm trưởng), đề ra các chuẩn mực, thỏa thuận thi gian sinh hot

nhóm, thông qua kế hoch làm việc. Trong buổi này các thành viên cũng cần tìm hiểu

về các bn cùng nhóm, trao đổi cho nhau đa chỉ, s điện thoi, đa chỉ email, ... Để tiết

kiệm thi gian và chi ph đi li, nhóm có thể sử dụng công nghệ tin học để tổ chức sinh

hot nhóm. Có thể sử dụng các diễn đàn trực tuyến, yahoo messenger, các phần mềm

tin học khác để tiến hành trao đổi, bàn bc công việc vi nhau. Đây là cách mà nhiều

nhóm làm việc sử dụng hiện nay. Thế nhưng các nhóm không nên lm dụng cách làm

này, vì gặp mặt trực tiếp vẫn tt hơn cho việc trao đổi thông tin cũng như khch lệ lẫn

nhau.

b) Các giai đon phát triển nhóm

Các nhóm phát triển qua năm giai đon: Hnh thành, xung đột, củng c, hot

động, kết thúc.

- Hình thành:

Nhóm có thể hình thành theo các cách rất khác nhau. Các nhóm chính thức

thưng được hnh thành trên cơ sở những quyết đnh nào đó của những ngưi có trách

nhiệm trong tổ chức mà nhóm đó phục vụ.

Trong giai đon này các thành viên nhóm còn chưa quen biết nhau, chưa hiểu rõ

tính cách và khả năng của nhau. Họ còn rụt rè, thăm dò nhau, v thế thưng là họ khép

kín, các mâu thuẫn, vì thế, cũng t khi bộc lộ.

- Xung đột/hỗn lon:

Ở giai đon này các thành viên nhóm đã hiểu nhau nhiều hơn, biết được tính cách

và khả năng của nhau, họ c gắng tự khẳng đnh mình trong nhóm. Họ cũng bắt đầu thể

hiện và bảo vệ các quan điểm, mục đch, phương pháp làm việc, thói quen ứng xử, ...

của mnh. Ngưi ta cũng có thể to lập các bè phái.

Đây là giai đon nổ ra các mâu thuẫn trong nhóm. Các mâu thuẫn này có thể có

nhiều nguyên nhân khác nhau. Ngưi ta có thể xung đột về lợi ích, về tính cách, về đa

v, về vai trò lãnh đo, về ảnh hưởng lên các thành viên khác. Ngưi ta cũng có thể mâu

thuẫn vi nhau về phương pháp làm việc. Không chỉ những vấn đề bên trong nhóm làm

phát sinh mâu thuẫn giữa các thành viên, mà cả những vấn đề bên ngoài nhóm cũng có

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 73 -

thể gây mâu thuẫn giữa họ. Trong trưng hợp này thật ra nhóm chỉ là nơi mâu thuẫn đó,

vn có từ trưc, bộc lộ ra hoặc tăng cưng hơn mà thôi.

Chẳng hn, hai ngưi A và B trong một công ty đang cùng nhắm đến một chức

vụ trong công ty và c gắng loi trừ nhau. Khi công ty lập một nhóm làm việc - không

liên quan đến việc lựa chọn ngưi cho chức vụ đã nêu - thì cả A và B đều tham gia

nhóm này. Khi đó mâu thuẫn của họ bộc lộ ra trong nhóm.

- Đnh hình/Củng c:

Ở giai đon này nhóm đã đề ra được các chuẩn mực của mình. Các v trí, vai trò

trong nhóm đã được xác đnh. Các thành viên đã, có thể vi nhiều nhượng bộ lẫn nhau,

thoả thuận được các vấn đề liên quan đến lợi ích, ảnh hưởng, phương pháp làm việc, ...

Giao tiếp trong nhóm trở nên dễ dàng, hiệu quả hơn. Họ cởi mở hơn trong việc chia sẻ

ý kiến. Họ tôn trọng nhau và sẵn sàng hợp tác hơn.

- Hot động trôi chảy: Đây là giai đon nhóm làm việc hiệu quả nhất. Lúc này

các thành viên nhóm đã hoàn toàn chấp nhận v trí, vai trò của mình và của các thành

viên khác. Văn hoá nhóm đã được hình thành, các ý kiến, sáng kiến dễ dàng được đưa

ra, các thành viên nhóm không còn e dè, giữ kẽ vi nhau, giao tiếp trong nhóm hiệu

quả, nhóm hỗ trợ nhau hiệu quả trong công việc.

- Kết thúc: Đây là giai đon kết thúc sự tồn ti của nhóm. Thông thưng nhóm

kết thúc sự tồn ti của mình khi hoàn thành các công việc mà nó được lập nên để thực

hiện. Nhóm cũng có thể kết thúc sự tồn ti của mnh khi nó không vượt qua được những

khủng hoảng nào đó, chẳng hn như mâu thuẫn không thể giải quyết giữa các thành

viên, hoặc hot động không hiệu quả trong thi gian dài

Hnh 4.1. Các giai đon phát triển của nhóm

c) Các khó khăn thưng gặp khi làm việc nhóm và cách khắc phục

- Mâu thuẫn giữa các thành viên trong nhóm: các thành viên nhóm có khả năng,

kinh nghiệm làm việc khác nhau. Họ còn khác nhau về tuổi tác, về tính cách, về tâm

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 74 -

sinh lý. Họ cũng khác nhau về thu nhập và mong mun lợi ích khi làm việc nhóm, …

Nếu xét về mặt ảnh hưởng ti nhóm thì ta có thể chia các mâu thuẫn này thành ba loi.

+ Loi mâu thuẫn không ảnh hưởng đến sự tồn ti và hot động của nhóm: loi

này thưng bao gồm những mâu thuẫn nhỏ, liên quan đến tính cách, li sng, thói quen

của các thành viên nhóm. Nó cũng có thể là các mâu thuẫn liên quan đến quan điểm,

cách thức giải quyết công việc. Ngưi ta có thể bực mnh, công kch nhau, … nhưng

thưng được các bên bỏ qua dễ dàng khi được các thành viên khác can gián, khuyên

nhủ, và không ảnh hưởng đến nhóm và hot động của nó.

+ Loi mâu thuẫn ảnh hưởng đến hiệu quả hot động nhóm, nhưng không đe dọa

đến sự tồn ti của nhóm: loi này bao hàm trưc hết những mâu thuẫn như loi thứ nhất,

nhưng cấp độ cao hơn, căng thẳng hơn. Loi này còn có thể bao hàm những sự t nnh

nhau về công việc, về nguồn lực được phân chia, về lợi ích. Loi mâu thuẫn này thưng

ảnh hưởng xấu đến hot động nhóm, vì chúng làm cho các thành viên nhóm ít giao tiếp

vi nhau; ít, thậm chí không bàn bc vi nhau khi làm việc; đặc biệt, chúng còn làm

cho các thành viên nhóm không sẵn sàng giúp đỡ nhau.

+ Loi thứ ba bao gồm các mâu thuẫn đã nêu, nhưng ở cấp độ rất nghiêm trọng,

đến mức các thành viên không thể làm việc vi nhau, dẫn đến việc nhóm tan rã, hoặc

b giải thể.

- Mâu thuẫn giữa chuẩn mực và sự sáng to:

Để cho công việc tiến triển tt, và để các thành viên của nhóm phi hợp vi

nhau, hỗ trợ nhau hiệu quả, mọi thành viên trong nhóm đều phải tôn trọng các chuẩn

mực của nhóm. Các chuẩn mực, vì thế, có một vai trò rất quan trọng trong hot động

của nhóm.

Một trưng hợp hay xảy ra là sáng kiến nào đó, cách làm nào đó của một thành

viên trong nhóm mâu thuẫn vi các chuẩn mực của nhóm. Cách giải quyết cho trưng

hợp này là ngưi có sáng kiến chưa vội làm theo sáng kiến đó, mà đưa ra cho cả nhóm

biết, bàn luận về nó và đi đến sự đồng thuận có làm theo sáng kiến đó hay không. Các

thành viên nhóm khác cũng không nên vội bác bỏ sáng kiến đã nêu, mà phải xem xét

kỹ lưỡng cả sáng kiến, cả các chuẩn mực của nhóm.

Chuẩn mực có tnh tĩnh, không thay đổi, trong khi đó hot động của nhóm thay

đổi theo thi gian, vì thế các chuẩn mực, cho dù trưc đó rất phù hợp vi nhóm, đã

nhiều khi trở nên cứng nhắc, lỗi thi, và cản trở sự sáng to của các thành viên nhóm.

Khi xem xét vấn đề như vậy nhóm có thể nhận ra được những chuẩn mực nào đã trở

nên lỗi thi, cản trở sự sáng to, và vì thế cần thay bằng những chuẩn mực mi.

Một trưng hợp khác là khi sáng kiến nào đó mâu thuẫn vi chuẩn mực, nhưng

việc xem xét kỹ lưỡng cho thấy rằng các chuẩn mực đã có vẫn hợp lý, đáp ứng được

các yêu cầu chung của công việc, còn trưng hợp sáng kiến kia chỉ là ngoi lệ, thì khi

đó vẫn nên giữ nguyên chuẩn mực, nhưng cho phép sáng kiến đã nói được ứng dụng.

- Thiếu tin cậy lẫn nhau

Nghi ng, đề phòng các thành viên khác, ít chu chia sẻ công việc, ít khi nh

ngưi khác giúp đỡ, ... là những biểu hiện của ngưi không tin cậy vào khả năng hoặc

tính cách các thành viên khác. Cách khắc phục khó khăn này là nhóm cần chia sẻ thông

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 75 -

tin nhiều hơn, tổ chức các hot động chung bên ngoài công việc để tăng thêm cơ hội

hiểu biết lẫn nhau cho các thành viên.

- Thiếu tinh thần trách nhiệm

Tinh thần trách nhiệm là yếu t đề cao nhất trong các yếu t quyết đnh hiệu quả

làm việc nhóm. Thiếu tinh thần trách nhiệm có biểu hiện rất đa dng. Các thành viên có

thể không quan tâm đến kết quả làm việc của nhóm, có thể trễ hn, lẩn tránh trách

nhiệm, đùn đẩy công việc, … Vi rất nhiều nhóm sinh viên, sự thiếu tinh thần trách

nhiệm đã dẫn đến kết quả là sản phẩm của họ đơn thuần là sự sao chép từ các sách vở,

không hề có giá tr khoa học nào. Khó khăn này được giải quyết bằng cách làm cho mọi

ngưi hiểu rõ mục đch của nhóm, phân công công việc rõ ràng, cụ thể. Đánh giá mức

độ hoàn thành công việc của các thành viên một cách thưng xuyên và chính xác. Gắn

công việc, trách nhiệm vi lợi ích.

- Sợ xung đột

Các thành viên nhóm không dám nhắc nhở, góp ý vi nhau, e ngi trong việc

nêu lên và phân tích khuyết điểm của nhau … Điều này ảnh hưởng đến sự phi hợp

nhóm. Cách giải quyết là tăng cưng sự hiểu biết nhau trong nhóm, nâng cao ý thức

trách nhiệm của các thành viên nhóm, giải thích cho các thành viên hiểu rõ sự cần thiết

của việc góp ý kiến, phê bình lẫn nhau.

4.2.3. Kỹ năng cá nhân nền tảng

a) Tư duy tch cực

Loi hnh tư duy nhn về chúng ta - về mọi ngưi - về thế gii xung quanh vi

một màu sắc tích cực, đầy tnh yêu, đầy lòng nhân ái, đầy ý thức hưng thiện, năng

động, cải tiến, làm cho tâm ta, tâm mọi ngưi và thế gii của ta luôn thêm trong sáng

và hnh phúc.

Công cụ duy trì trng thái tích cực: kiểm soát suy nghĩ, sức mnh hình dung,

tiếng nói bên trong, xem khó khăn là bài học và thư giãn.

b) Giá tr sng

Bn yếu t căn bản của cuộc sng:

+ Khôn ngoan: khả năng phán đoán, suy xét và hiểu biết; chỉnh thng tổng hợp

của suy nghĩ hay kinh nghiệm.

+ An toàn: Ý thức về giá tr, cá tính, nền tảng tình cảm, lòng tự trọng và các thế

mnh.

+ Năng lực: Khả năng hành động, tiềm lực để hoàn thành một công việc nào đó.

+ Đnh hưng: Nguyên tắc, các tiêu chuẩn ngầm chi phi những quyết đnh và

hành động của bn.

An toàn và đnh hưng sẽ đem li khôn ngoan thật sự, là chất xúc tác để giải

phóng năng lực.

Các trọng tâm cuộc sng: Trọng tâm b mẹ  Trọng tâm tiền bc  Trọng tâm

học hành, bằng cấp, công việc  Trọng tâm bn bè  Và các trọng tâm khác...

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 76 -

Thiết lập và vận dụng bản tuyên ngôn sứ mệnh cá nhân.

c) Quản lý thi gian

- Ma trận quản tr thi gian

- Bn thế hệ quản tr thi gian

+ Các mảnh giấy ghi chú hay các bảng liệt kê công việc.

+ Lch công tác và sổ ghi chép các cuộc hẹn.

+ Xác đnh các thứ tự ưu tiên, các giá tr của mọi hot động.

+ Lấy nguyên tắc làm trọng tâm và quản lý bản thân

- Mô hình quản lý thi gian 5A:

+ Awareness: Nhận biết

+ Analyse: Phân tích

+Attack: Kẻ cắp thi gian

+ Assign: Lập thứ tự ưu tiên

+Arrange: Lập kế hoch

- Rèn kỹ năng: Lập nhật ký và phân tích sự việc sử dụng thi gian của bn; Xác

đnh những yếu t gây lãng phí thi gian của bn; Lập kế hoch cho tuần ti của bn.

4.2.4. Kỹ năng cá nhân phối hợp - Thành tích tập thể

a) Giao tiếp hiệu quả

Giao tiếp: là hành động trao đổi thông tin từ một thực thế hoặc một nhóm này

(Senders) sang một thực thế hoặc nhóm khác (Receivers) thông qua việc sử dụng các

ký, tín hiệu đã được quy ưc chung, nhằm đt được những mục đch nhất đnh. Kỹ năng

giao tiếp tt, gp phần:

+ Xây dựng, duy trì và phát triển mi quan hệ tt đẹp vi mọi ngưi trong cơ

quan cũng như ngoài xã hội;

+ Nhận được sự yêu mến, tin tưởng và kính trọng của đồng nghiệp, bn bè…;

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 77 -

+ Được mọi ngưi lắng nghe;

+ Gây dựng được niềm tin và khuyến khích mọi ngưi làm tt công việc;

+ To ra được những con đưng, cầu ni đến những cơ hội mi.

b) Kỹ năng lắng nghe

Lắng nghe thấu hiểu là kĩ năng lắng nghe chú tâm và tương tác nhằm thấu hiểu

cảm xúc của ngưi nói, bên cnh những ý tưởng và suy nghĩ của họ. Đặc điểm nổi bật

của lắng nghe thấu hiểu là mang đến sự động viên và hỗ trợ đi phương, thay v đưa ra

li khuyên hoặc nhận xét.

Các mức độ lắng nghe: làm ngơ, giả v lắng nghe, lắng nghe có chọn lọc, chăm

chú lắng nghe, lắng nghe và thấu cảm.

Mục đch lắng nghe để Thực sự hiểu được ngưi khác; bản chất là Nghe bằng

tai, bằng mắt và bằng cả con tim; lợi ích gồm:

+ Đem li những dữ liệu chính xác.

+ Chuyển biến tinh thần theo hưng tích cực.

+ To ra bầu không khí tâm lý tích cực.

+ Tập trung gây ảnh hưởng hoặc giải quyết vấn đề

04 kiểu phản x trong lắng nghe gồm đánh giá, thăm dò, khuyên bảo và lý giải;

04 mức độ phản hồi trong lắng nghe gồm nhắc li nguyên văn; lặp li nội dung theo

kiểu suy diễn; bày tỏ cảm xúc và c gắng tìm hiểu bản chất vấn đề.

Lắng nghe hiệu quả cần bảo đảm:

+ Cách lắng nghe hiệu quả: tiếp nhận, giải thích, ghi nh, đánh giá và phản hồi

+ Những điều nên và không nên khi lắng nghe:

Nên: Nhn ngưi nói; Có ngôn ngữ cử chỉ hợp lý; Lắng nghe bằng trái tim; Nghe

đầy đủ; Lặp li đôi chút những điều ngưi nói nói như “Vậy, ch cảm thấy ….”; Đặt

"chân của mnh vào đôi giầy" của ngưi nói.

Không nên: Khoanh tay; Đưa ra nhiều li khuyên; Khiển trách; Ngắt li; Ngáp

hay tỏ ra th ơ.

+ Hậu quả của việc không lắng nghe: Không nắm được thông tin, lãng phí thi

gian của mình và của mọi ngưi; Hiểu sai vấn đề; Không tiếp thu được hoặc tiếp thu

được rất ít những thông tin mi; Không kch thch được hứng thú của ngưi nói.

c) Thuyết trnh hiệu quả

- Trình bày một vấn đề, quan điểm, nhận đnh, chiến lược phát triển, nội dung về

lĩnh vực chuyên môn …. Thuyết phục ngưi nghe hiểu, đồng quan điểm và làm theo

mình

- Tầm quan trọng của thuyết trình:

+ Diễn giải những thông tin mi.

+ Thu thập ý tưởng hay phản hồi để to dựng sự đồng thuận.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 78 -

+ Yêu cầu mọi ngưi hành động.

+ Tìm kiếm sự trợ giúp để giải quyết một vấn đề.

+ Kêu gọi sự ủng hộ đi vi một sáng kiến.

- Lợi ích của thuyết trình:

+ Dễ dàng trở thành ngưi nổi trội.

+ Cơ hội thăng tiến (thu nhập cao) và phát triển dài lâu.

+ Mở rộng quan hệ, giao lưu.

- Nghệ thuật thu hút ngưi nghe: To ấn tượng từ cái nhn đầu tiên; Kết ni vi

ngưi nghe, to hứng thú; Giọng nói, ngôn ngữ hình thể.

d) Nghệ thuật thuyết phục

- Cơ sở tâm lý.

+ Quy luật chuyển từ hưng phấn sang ức chế.

+ Tính hệ thng

+ Lan tỏa và tập trung

+ Cảm ứng qua li

+ Mi tương quan giữa cưng độ kch thch và cưng độ phản x có điều

kiện.

- Nguyên tắc vận dụng:

+ Nguyên tắc chung

+ Quy trình

+ Một s yêu cầu

+ Vận dụng thuyết phục bằng tâm lý

- Ứng phó vi thuyết phục

+ Ứng phó vi Nguyên tắc Đáp trả

+ Ứng phó vi Nguyên tắc Cam kết và Nhất quán

+ Ứng phó vi Nguyên tắc Bằng chứng xã hội

+ Ứng phó vi Nguyên tắc Thiện cảm

+ Ứng phó vi Nguyên tắc Uy quyền

+ Ứng phó vi Nguyên tắc Khan hiếm

đ) Kỹ năng viết thư/CV và phỏng vấn xin việc

- To ấn tượng trưc nhà tuyển dụng: tìm hiểu thông tin về công ty; Xác đnh

năng lực của bản thân; Nhận diện những thành tích và kinh nghiệm của bản thân.

- Kỹ năng viết CV - CURRICULUM VITAE:

+ Hãy viết bản lý lch một cách cẩn thận.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 79 -

+ Cần trung thực khi viết CV.

+ Xác đnh trưc mục tiêu nghề nghiệp của mình.

+ Trình bày vắn tắt những kinh nghiệm có liên quan.

+ Chú ý đến hình thức của bản lý lch.

+ Tìm hiểu tên, chức danh, v trí của ngưi nhận hồ sơ.

- Kỹ năng phỏng vấn xin việc: trưc khi đi phỏng vấn; Trong cuộc phỏng vấn;

Sau cuộc phỏng vấn.

4.2.5. Kỹ năng tổ chức tham gia hoạt động nhóm

a) Thành lập nhóm

- Trong môi trưng doanh nghiệp, nhóm nên thành lập khi: Không cá nhân nào

có đủ năng lực về kiến thức, chuyên môn và khả năng tư duy nhy bén hay ý tưởng về

tổng thể công việc. Các cá nhân sẽ bù đắp cho nhau khi làm việc cùng nhóm. Các cá

nhân phải làm việc ở mức độ phụ thuộc lẫn nhau cao. Ngưi này không thể tiếp tục

công việc khi không có ngưi kia. Mục tiêu công việc phải rõ ràng, cụ thể, có tính thách

thức cao, có ảnh hưởng ln ti quyết đnh hay đnh hưng của doanh nghiệp

- Phương pháp thành lập nhóm: Nhóm được thành lập theo nhiều cách khác nhau.

Có thể các cá nhân cùng chu trách nhiệm về vấn đề chung sẽ tự tổ chức nhóm, hoặc

một tổ chức, một nhà quản tr sẽ tổ chức nhóm xoay quanh một mục tiêu đã được xác

đnh. Thưng có những phương pháp thành lập nhóm sau:

• Nhóm được thành lập do có sự phân công: Thông thưng vi phương pháp này

ngưi cấp trên khi giao nhiệm vụ sẽ mi và phân công luôn các thành viên của nhóm.

Sau khi nhóm thành lập và ngồi li vi nhau sẽ bầu chọn trưởng nhóm.

• Nhóm được thành lập do tự phát: Nhóm thành lập kiểu này thưng là nhóm có

các thành viên chung sở thích, cùng yêu thích một công việc nào đó hoặc đôi lúc họ

cảm thấy hợp nhau nên to thành một nhóm để cùng làm việc hoặc đơn giản chỉ là để

giao lưu chia sẻ kinh nghiệm. Các nhóm này thưng hay gặp trong cuộc sng như nhóm

yêu nhc, nhóm nhảy, nhóm lập trình tin học…

• Nhóm thành lập bởi một ngưi điều hành – nhóm trưởng: Nhóm được thành

lập khi nhóm trưởng được chỉ đnh ngay từ đầu, ngưi nhóm trưởng này sẽ được ngưi

quản lý chỉ đnh cho một công việc hoặc một dự án cần hoàn thành trong một thi gian

cụ thể. Ngưi trưởng nhóm sẽ có trách nhiệm đi tm hoặc chỉ đnh các thành viên còn

li, thành lập nhóm, xây dựng tiêu chí hot động cùng các thành viên và dẫn dắt nhóm

hot động. Đôi lúc, nhóm trưởng là ngưi đưa ra phát minh, ý tưởng sau đó thành lập

nhóm để cùng thực hiện ý tưởng của mình.

• Nhóm thành lập do chuyển đổi: Phương pháp thành lập nhóm này thưng có

hai hình thức: (i) Nhóm thành lập bằng cách chuyển nhóm vừa kết thúc dự án cũ sang

dự án mi; ((ii) Nhóm thành lập bằng cách chuyển một tổ làm việc sang thành nhóm.

b) Họp nhóm

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 80 -

Sau khi nhóm thành lập và đi vào hot động, cách thức xây dựng duy trì và phát

triển nhóm nhanh nhất là thưng xuyên họp nhóm. Họp nhóm giúp các thành viên chia

sẻ khó khăn, cùng nhau giải quyết vấn đề gặp phải và to dựng mi quan hệ tt.

Những cuộc họp truyền thng thưng phải gặp mặt trực tiếp. Nhưng ngày này,

khi công nghệ thông tin đang phát triển rất nhanh, các cuộc họp mang tính chất gặp gỡ

trực tiếp ngày t đi. Thành viên nhóm ở những vùng miền thậm chí là quc gia khác

nhau có thể tham gia họp ở những nơi khác nhau. Có những phương pháp họp nhóm

• Họp trực tiếp: Các thành viên gặp mặt và trao đổi trực tiếp ti một đa điểm cụ

thể. Thưng áp dụng vi các cuộc họp quan trọng cần phải đưa ra quyết đnh.

• Họp gián tiếp: Các thành viên không gặp mặt và trao đổi trực tiếp vi nhau. Họ

ở nhiều nơi khác nhau, sử dụng các loi công cụ để trao đổi thông tin:

+ Nói chuyện trực tuyến (Chat, skype).

+ Diễn đàn (forum)

+ Điện thoi

+ Thư điện tử (email).

+ Hội ngh truyền hình (Video Conference)

Họp gián tiếp thưng áp dụng cho những cuộc họp ít quan trọng, có tính chất

trao đổi thông tin hoặc họp thưng kỳ. Mỗi công cụ này đều có ưu nhược điểm khác

nhau, nhóm cần cân nhắc khi quyết đnh đnh sử dụng công cụ gì khi họp. Để cuộc họp

đt hiệu quả cao cần phải kết hợp nhiều công cụ một lúc

- Các nhân t phá hỏng cuộc họp: cuộc họp được tổ chức vi mục đch và yêu

cầu rõ ràng, tuy nhiên không phải lúc nào các cuộc họp cũng thành công. Sự thất bi

của cuộc họp có thể vì những nguyên nhân đơn giản và bất ng. Có một s nguyên nhân

cơ bản như:

+ Một ngưi nói quá nhiều: chủ tọa phát biểu quá nhiều hoặc một thành viên

nhóm trnh bày quan điểm nhưng lan man, không đi vào trọng tâm. Nói quá nhiều là

nguyên nhân gây ra sự không hài lòng của các thành viên.

+ Bàn quá lâu về một vấn đề: Trong cuộc họp, một vấn đề được đề bàn bc quá

lâu sẽ gây ra sự mệt mỏi, chán nản của các thành viên dự họp.

+ Mơ hồ, bảo thủ hoặc né tránh chủ đề Mục tiêu và chủ đề cuộc họp là yếu t

thu hút các thành viên dự họp. Một cuộc họp chắc chắn thất bi nếu không xác đnh

chính xác mục tiêu và chủ đề. Đồng thi, việc tách bch các chủ đề là yêu cầu cần thiết,

tránh lan man từ chủ đề này sang chủ đề khác.

+ Tập trung công kch, chê bai ngưi khác có động cơ cá nhân Nếu bn quá tập

trung công kích, chê bai một ngưi, làm ngưi đó bất mãn, các thành viên khác tham

gia họp sẽ cảm thấy không hài lòng vì phải “chứng kiến màn hài kch”. Họ sẽ có cái

nhn và đánh giá không tt về bn.

+ Các thành viên không hoàn thành các mục tiêu công việc làm hot động của

nhóm b chậm li: họp là nhằm mục tiêu trao đổi thông tin, kiểm điểm tiến độ thực hiện

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 81 -

công việc và mức độ tham gia của các thành viên. Tuy nhiên, khi có những thành viên

không hoàn thành công việc, không khí cuộc họp sẽ b ảnh hưởng và khả năng hoãn

họp, ngừng họp có thể xảy ra.

- Một s rắc ri thưng gặp trong cuộc họp: có nhiều nguyên nhân dẫn đến rắc

ri trong cuộc họp như đã đề cập ở trên nhưng nguyên nhân do con ngưi gây ra là

thưng gặp nhất. Một s rắc ri thưng gặp trong cuộc họp do con ngưi như:

• Thành viên đến muộn Khi có thành viên đến muộn, ngưi điều hành cần xác

đnh rõ lý do đến muộn một cách tế nh. Nếu là một cuộc họp quan trọng thì nên sắp

xếp họp vào thi điểm bắt đầu một ngày làm việc để tránh tình trng đi họp muộn.

• Thành viên có thái độ tiêu cực Ngưi điều hành cần luôn nhấn mnh lợi ích và

tầm quan trọng của các cuộc họp, nên nhấn mnh tầm quan trọng của sự hợp tác để đt

được mục tiêu

• Thiếu sự đồng thuận giữa các thành viên: Cuộc họp diễn ra quá lâu mà không

đưa ra được giải pháp hoặc đt được sự đồng thuận vì những lý do khác nhau cũng có

thể do các bên chưa hiểu hết về nhau, chưa kp lắng nghe nhau. Ngưi điều hành nên

tóm tắt các ý kiến khác nhau và các thỏa thuận đã đt được, đưa ra các dẫn chứng cụ

thể và nhấn mnh đến thi hn và sự khẩn trương. Khi cuộc họp b gay gắt quá mức,

ngưi điều hành có thể dừng cuộc họp để các bên thu thập thêm các thông tin hoặc kiểm

chứng li các vấn đề của mỗi bên.

• Những cá nhân chng đi: sự chng đi có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau

như do b tác động (xúi giục), không phục, vấn đề mâu thuẫn cá nhân... Những sự chng

đi này cần được phân loi thành hai đi tượng cơ bản là vô tình hay c ý. Vi mỗi loi,

ngưi điều hành cần khéo léo xử lý để đt được mục tiêu chung của cuộc họp. Nhóm

trưởng nên gặp gỡ các thành viên chng đi sau cuộc họp để trao đổi nguyên nhân và

chỉ dẫn về cách ứng xử trong cuộc họp.

• Các thành viên thiếu tận tâm: nguyên nhân chính khiến thành viên thiếu tận

tâm là do thành viên không hiểu yêu cầu công việc, không kết ni được vi nhau và vi

công việc, do tính chất, do bất đồng quan điểm vi nhóm trưởng... Trưởng nhóm cần

xác đnh chnh xác các nguyên nhân để có phương pháp xử lý phù hợp

• Sự phản kháng của thành viên:

Trong tình hung này ngưi trưởng nhóm cần:

+ Tránh sự đi đầu;

+ Lắng nghe ý kiến thành viên mà không vội bình luận, thể hiện đã hiểu vấn đề;

+ Nhắc nhở nhóm phải học thêm những kỹ năng mi;

+ Sau khi xảy ra sự việc vẫn nên quay li vi chương trnh và tiếp tục cuộc họp.

Để giải quyết các vấn đề xảy ra trong cuộc họp, cách ứng xử của ngưi điều hành

cuộc họp là rất quan trọng. Bất kể v lý do g th ngưi điều hành luôn cần phải nhấn

mnh lợi ích và tầm quan trọng của cuộc họp và nhấn mnh tầm quan trọng của sự hợp

tác giữa các thành viên để đt được mục tiêu

c) Lập và theo dõi kế hoch

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 82 -

Lập kế hoch là một quá trình ấn đnh những mục tiêu và xác đnh biện pháp tt

nhất để thực hiện những mục tiêu đó. Lập kế hoch cần gắn liền vi những công cụ và

phương pháp quản lý nhằm giúp bn đi đúng hưng. Tất cả những ngưi quản lý đều

làm công việc lập kế hoch.

Lập kế hoch giúp cho nhóm:

• Hệ thng các vấn đề, công việc cần thực hiện để đưa ra các cách quản lý, có

thể dùng đến kinh nghiệm đã có;

• Phi hợp mọi nguồn lực của tổ chức hữu hiệu hơn;

• Tập trung vào mục tiêu và chính sách của tổ chức;

• Nắm vững các nhiệm vụ cơ bản của tổ chức để phi hợp vi các quản lý khác;

• Sẵn sàng ứng phó và đi phó vi những thay đổi của môi trưng bên ngoài;

• Phát triển hữu hiệu các tiêu chuẩn kiểm tra.

d) Giải quyết mâu thuẫn nhóm

Trong quá trình làm việc nhóm, tất yếu sẽ nảy sinh nhiều mâu thuẫn vì nhóm là

sự tập hợp của những con ngưi có xuất phát điểm khác nhau vi những tính cách,

những quan niệm khác nhau. Nguồn gc mâu thuẫn trong nhóm xuất phát từ các thành

viên yêu cầu sự giúp đỡ; giải quyết các vấn đề; kiểm soát các vấn đề; cách làm việc của

cá nhân; áp lực thi gian; khi lượng công việc. Cách thức mà các thành viên thông

báo, truyền đt thông tin vi thành viên khác (vấn đề giao tiếp) là nguồn gc sâu xa nhất

của mâu thuẫn trong nhóm. Mâu thuẫn sẽ càng bùng lên khi các thành viên hiếu thắng,

công kích lẫn nhau, tránh b ảnh hưởng của nhau và c gắng lãnh đo nhóm. Khi mâu

thuẫn nhóm xảy ra, thông thưng các thành viên trong nhóm sẽ phản ứng theo 4 kiểu:

• Né tránh: các biểu hiện như Giải quyết công việc của mnh hơn là c gắng thay

đổi mọi thứ; Tránh tiếp xúc vi ngưi có quan điểm vững vàng; Cách tt nhất để tránh

b phản đi là không đưa ra ý kiến của mình; C gắng làm công việc của mình, không

quan tâm đến những gì diễn ra xung quanh.

• Tuân theo: các biểu hiện như Tôi sẵn sàng để mọi ngưi làm theo cách của họ

nếu nó không gây bất tiện cho tôi; Trong những tình hung không quen thuộc, tôi để

những ngưi tự tin hơn làm lãnh đo; Ý kiến của tôi về một môi trưng làm việc tt là

nơi mọi ngưi đều hợp tác, chấp nhận và không có mâu thuẫn; Chính sách tt nhất ti

công sở là c gắng làm những gì mà cấp trên yêu cầu.

• Đi đầu: các biểu hiện như Tôi không ngi trình bày dứt khoát quan điểm nếu

tôi cảm nhận rõ ràng về vấn đề đó; Tôi được biết đến là ngưi luôn khao khát chiến

thắng; Nếu mọi ngưi lắng nghe những gì tôi nói, họ sẽ nhận ra tôi luôn luôn đúng;

Điều quan trọng là cần phải đấu tranh để đưa ra ý kiến của mnh; Đi vi tôi, sự thỏa

hiệp là dấu hiệu của sự tàn lụi.

• Cộng tác: các biểu hiện như Giải quyết các mâu thuẫn là một phần tất yếu để

đt được các mục tiêu; Tôi học thêm được nhiều điều mi khi lắng nghe ý tưởng của

ngưi khác; Khi mọi ngưi cùng đóng góp ý tưởng sẽ xuất hiện ý tưởng hay nhất; Đừng

bao gi đưa ra một quyết đnh trưc khi mọi ngưi đã bàn bc và quyết đnh; Nhóm sẽ

thực hiện các quyết đnh tt hơn là các cá nhân riêng lẻ; Những mâu thuẫn lành mnh

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 83 -

sẽ to ra những ý tưởng hay hơn; Tôi thà làm việc trong nhóm có mâu thuẫn còn hơn là

làm việc một mình.

Biện pháp giải quyết mâu thuẫn nhóm: một nhóm làm việc phải biết kiềm chế

các mâu thuẫn ở mức gii hn cho phép, tức là các xung đột tích cực thưng được

khuyến khích và hn chế các xung đột tiêu cực. Một s biện pháp giải quyết xung đột

như sau:

+ Chủ động: Mỗi thành viên cần giải quyết các xung đột nhỏ trưc khi nó trở

thành xung đột ln, mun vậy, mỗi thành viên cần phải thẳng thắn nhìn nhận những vấn

đề đang xảy ra một cách nghiêm túc.

+ Giao tiếp: Đưa những ngưi có liên quan trực tiếp đến các xung đột vào việc

giải quyết chúng.

+ Nghiên cứu: Tìm kiếm các lý do thực sự trưc khi tìm kiếm giải pháp.

+ Linh hot: Không để bất kì ai bảo thủ, chỉ chọn một giải pháp trưc khi xem

xét các giải pháp khác.

+ Công bằng: Không để bất kì ai né tránh một giải pháp công bằng bằng cách

nấp sau các quy tắc.

+ Đồng minh: Làm cho các thành viên nhóm đồng lòng cùng nhau đấu tranh

chng li các thế lực bên ngoài chứ không chng li lẫn nhau

đ) Đánh giá hot động nhóm

- Đánh giá giúp cho:

+ Đi vi thành viên:

• Thấy được ưu điểm (nhược điểm) của bản thân; từ đó phát huy (hoặc cải thiện)

những ưu nhược điểm đó;

• Đánh giá còn là cơ sở để tnh lương, thưởng cho mỗi cá nhân trong nhóm.

Ngoài ra, thành viên thấy được sự đóng góp của bản thân được trưởng nhóm và nhóm

ghi nhận sẽ to tâm lý thoải mái, vui vẻ để mỗi thành viên tích cực làm việc.

• To cơ hội để thành viên nhóm bày tỏ quan điểm, suy nghĩ và đề xuất cho bản

thân;

• Hiểu hơn về các thành viên khác, trưởng nhóm…

+ Đi vi trưởng nhóm:

• Thấy được kiến thức, kỹ năng, thái độ làm việc của mỗi viên của mỗi thành

viên để điều chỉnh công việc cho phù hợp;

• Thấy được kết quả làm việc của thành viên đóng góp vào mục tiêu chiến lược

của tổ chức, từ đó có chế độ ưu đãi phù hợp.

• Tìm kiếm được những góp ý đóng góp của mỗi thành viên nhằm phát triển

nhóm.

• Khi đánh giá về mức độ thực hiện của nhóm, nên yêu cầu mỗi thành viên cho

ý kiến về các chỉ tiêu đã đặt ra đã được xử lý như thế nào. Nếu phương pháp làm việc

được cải tiến, các kết quả đó có thực tế hay không.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 84 -

Đánh giá tiến độ của toàn nhóm so vi mục tiêu của đề án, kế hoch thi gian,

và tài chính.

+ Tài chính: Chi phí thực tế; lãi so vi dự kiến.

+ Thi gian: Thành quả so vi kế hoch làm việc.

+ Chất lượng: Độ chính xác; sự hài lòng của khách hàng.

+ Sự tiến triển: Đóng góp vi tập thể; khả năng.

- Các loi đánh giá:

+ Đánh giá của trưởng nhóm vi các thành viên: đánh giá hiệu quả của việc lãnh

đo nhóm trong việc hỗ trợ và hưng dẫn nhóm:

Việc điều hành: Đt được các kết quả như kế hoch đã vch ra.

Ý kiến đánh giá ở trên: Thực hiện đt tiến độ của nhóm.

Ý kiến đánh giá bên dưi: Thực hiện đt chỉ tiêu bên trên.

Tinh thần: Ý kiến của nhóm, khách hàng, những ngưi có liên quan.

+ Đánh giá tiểu nhóm

Đánh giá hiệu quả của mỗi tiểu nhóm theo đnh mức của chỉ tiêu, như:

Các mục tiêu: những kết quả thực tế so vi chỉ tiêu.

Chất lượng: ý kiến đánh giá của nội bộ.

Khách hàng: ý kiến đánh giá của khách hàng.

Cải tiến: dự tính các kết quả tương lai.

+ Các thành viên nhóm tự đánh giá:

Đánh giá sự đóng góp của cá nhân vào việc thực hiện kế hoch toàn nhóm.

Hiệu suất: so vi chỉ tiêu.

Ý kiến đánh giá: của cấp trên, của đồng nghiệp và của khách hàng.

Tự đánh giá: so vi đồng nghiệp.

Giá tr khác: có đóng góp g thêm không; ý thức trách nhiệm.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 85 -

CHƯƠNG 5. QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP

TRONG XU HƯỚNG CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0

5.1. Sự ra đời và xu hướng cách mạng công nghiệp 4.0

5.1.1. Sự ra đời của cách mạng công nghiệp 4.0

5.1.1.1. Lch sử phát triển của các cuộc cách mng công nghiệp

a) Cuộc cách mng công nghiệp lần thứ nhất

- Thi gian: cuộc cách mng công nghiệp lần thứ nhất diễn ra ở Anh vào thế kỷ

XVIII cho đến nửa đầu thế kỷ XIX (bắt đầu vào năm 1760 và kết thúc vào khoảng

những năm 1820 - 1840). Cuộc cách mng này diễn ra khi chủ nghĩa tư bản ở Anh thắng

lợi, đánh dấu bưc ngoặt quan trọng trong quá trình sản xuất kinh tế ở Anh, đưa chủ

nghĩa tư bản phát triển lên một giai đon cao hơn mang li sự biến đổi ln trong nền

kinh tế Anh và một s quc gia khác trong khu vực châu Âu.

- Giai đon: có 2 giai đon trong cuộc cách mng: cơ gii hóa và những tiến bộ

về khoa học, kỹ thuật. Trong giai đon đầu, máy móc được phát minh, than khoáng sản

chuyển hóa thành năng lượng giúp máy móc hot động. Giai đon sau, các tiến bộ cải

thiện không chỉ sản xuất mà còn cả cách tổ chức và các yêu cầu về nhân công.

- Đặc điểm

+ Sự phát minh của các loi máy móc mi

+ Cách tổ chức công việc mi như hệ thng nhà máy, phân chia công việc và

chuyên môn hóa

+ Sử dụng các vật liệu cơ bản mi như sắt, thép

+ Sử dụng các nguồn năng lượng mi như than, điện, petroleum

+ Những phát triển quan trọng trong vận tải, truyền thông

Một s phát minh nổi bật của giai đon lch sử này có thể kể đến động cơ hơi

nưc, máy điện báo, đèn điện, đưng sắt xe lửa, máy may.

- Ảnh hưởng: cuộc cách mng công nghiệp thứ nhất đem đến nhiều thay đổi cho

xã hội. Các phát minh cải thiện đi sng của mọi ngưi, họ sản xuất nhiều hơn, di

chuyển nhanh hơn và giao tiếp nhiều hơn. Tỷ lệ sinh tăng và tỷ lệ chết giảm, dẫn đến

sự tăng lên trong dân s. Tuy nhiên, công nhân làm việc trong những môi trưng không

đảm bảo chất lượng. Nhiều phong trào công nhân xuất hiện, là bưc đệm cho các công

đoàn sau này. Hơn nữa, sự phân chia giai cấp càng rõ nét hơn v dù sản lượng tăng, lợi

nhuận chỉ thuộc về s ít sở hữu các nhà máy.

b) Cuộc cách mng công nghiệp lần thứ hai

- Thi gian: cách mng công nghiệp lần thứ 2 diễn ra vào nửa cui thế kỷ XIX

và những năm đầu của thế kỷ XX (1871 - 1914), có thể coi như đây chnh là giai đon

thứ 2 của cách mng công nghiệp, do phm vi phát triển các phát minh và áp dụng tiến

bộ khoa học kỹ thuật thay đổi mnh mẽ sang các quc gia khác mà điển hình là Đức,

Mỹ, Pháp, Ý, Nhật Bản đồng thi nội dung của các tiến bộ khoa học kỹ thuật cũng thay

đổi. Những quc gia này phát triển vượt bậc nh cuộc cách mng và hiện ti vẫn là

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 86 -

những cưng quc trên thế gii. Có thể nói, những tiến bộ kinh tế kỹ thuật của động

lực máy hơi nưc, tàu hơi nưc, đưng sắt của cách mng công nghiệp lần thứ nhất đã

to ra những điều kiện để những phát minh công nghiệp ở cuộc cách mng công nghiệp

lần thứ hai này được hình thành.

- Đặc điểm: cách mng công nghiệp lần thứ hai là chuyển từ nền sản xuất cơ kh

sang nền sản xuất điện - cơ kh và sang giai đon tự động hóa cục bộ trong sản xuất.

Nh sự phát minh và sử dụng phổ biến xăng dầu, điện và thép mà động cơ đt trong và

một s máy móc sử dụng điện khác được phát minh. Cách mng công nghiệp lần thứ

hai còn được gọi là cuộc cách mng kỹ thuật, đây là cuộc cách mng gia tăng sự tương

tác qua li giữa khoa học và kỹ thuật, khoa học được ứng dụng rộng rãi, to ra nhiều

phát minh trong kỹ thuật.

- Phát minh nổi bật

+ Những năm 1870: Tn hiệu tự động, phanh khí nén, bộ ghép Janney cho đưng

ray xe lửa, điện thoi, đèn điện, máy đánh chữ và quy trình sản xuất thép từ sắt nóng

chảy và phế liệu…

+ Những năm 1880: thép thay thế sắt trong xây dựng, to điều kiện thuận lợi xây

dựng tàu biển, nhà cao tầng và các cây cầu ln. Sự ra đi của xe đp hiện đi và bùng

nổ sử dụng xe đp vào năm 1890. Ô tô được sáng chế lần đầu tiên vào năm 1886 và

được Henry Ford sản xuất lần đầu tiên vào năm 1896. Điện thoi được cấp bằng sáng

chế vào năm 1876 và đài phát thanh vào năm 1897.

+ Những năm 1990: máy quay đĩa và ảnh động, máy phát điện dẫn đến sự ra đi

của tủ lnh và máy giặt; động cơ đt trong giúp to ra xe ô tô và chiếc máy bay đầu tiên.

- Ảnh hưởng: vi những tiến bộ khoa học - công nghệ và sự áp dụng phổ biến

các phát minh nêu trên, cách mng công nghiệp lần thứ hai mở đầu một kỷ nguyên sản

xuất hàng hóa khổng lồ, đã có những tác động sâu sắc đến kinh tế - xã hội của các quc

gia. Chất lượng cuộc sng được cải thiện đáng kể ở các nưc công nghiệp. tăng năng

suất cao dẫn đến giá cả các mặt hàng giảm mnh, mất mùa không dẫn đến nn đón, tiến

bộ trong y tế và vệ sinh làm cho tỷ lệ lây nhiễm bệnh và tình trng tử vong giảm. Đô th

hóa nhanh vì mọi ngưi chuyển đến các thành ph ln để sinh sng gần nhà máy.

Cách mng công nghiệp lần thứ hai làm thay đổi đặc điểm đa lý quc gia, dân

s ti các trung tâm công nghiệp tăng mnh. Cơ cấu nghề nghiệp cũng b thay đổi mnh,

tình trng thất nghiệp cũng trở nên phổ biến hơn, biến động trong thương mi và công

nghiệp làm cho kết cấu h tầng, cơ sở vật chất, máy móc thiết b b lỗi thi trong một

khoảng thi gian rất ngắn.

c) Cuộc cách mng công nghiệp lần thứ ba

- Thi gian: cuộc cách mng lần thứ ba bắt đầu không lâu sau Thế chiến thứ 2,

vào khoảng năm 1969, khi các tiến bộ về h tầng điện tử, máy tính, s hóa được phát

minh và áp dụng cho đến những năm cui của thế kỷ XX, khi cuộc khủng hoảng tài

chính ở khu vực châu Á bắt đầu năm 1997. Khác vi hai cuộc cách mng trưc, khi

trung tâm của cuộc cách mng là ở Anh, cuộc cách mng công nghiệp lần thứ ba do

Mỹ, các nưc phía Tây Châu Âu và Nhật Bản dẫn đầu.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 87 -

- Đặc điểm: cuộc cách mng công nghiệp lần thứ ba, còn được gọi là cuộc cách

mng kỹ thuật s, là sự dch chuyển từ kỹ thuật máy móc, điện sang kỹ thuật s, là sự

thay đổi từ công nghệ điện tử và cơ kh sang công nghệ s, đánh dấu sự khởi đầu của

thi đi thông tin. Trọng tâm của cuộc cách mng này là sản xuất hàng lot và sử dụng

rộng rãi các mch logic kỹ thuật s và các công nghệ gồm máy tính, điện thoi di động,

mng internet. Đây là đặc điểm quyết đnh của cuộc cách mng này. Tuy nhiên, bên

cnh đó, cuộc cách mng này còn đánh dấu sự thay đổi trong việc sử dụng các nguồn

năng lượng. Sự tăng giá của các nguyên liệu truyền thng khiến nhiều nguyên liệu khác,

rẻ hơn, an toàn hơn, được quan tâm, như năng lượng mặt tri, năng lượng gió.

- Phát minh nổi bật: sự phổ biến rộng rãi của máy tính và một s thiết b điện tử

sử dụng công nghệ s khác như máy rút tiền tự động, robot công nghiệp, đồ họa máy

tính, âm nhc điện tử, các hệ thng bảng thông báo, trò chơi video ...; điện thoi di động

ra đi năm 1983 và được thương mi hóa năm 1991; internet được sử dụng ở Mỹ năm

1984; máy ảnh kỹ thuật s ra đi năm 1988 và bắt đầu được bán trên th trưng Nhật

Bản năm 1989 và Mỹ năm 1990; mực kỹ thuật s được to ra năm 1988 và lần đầu tiên

được sử dụng năm 1989; World - Wide - Web được phát minh năm 1989 và được sử

dụng rộng rãi năm 1996 và đến năm 1999, hầu hết các nưc đều có kết ni internet.

- Ảnh hưởng: những phát minh từ cuộc cách mng công nghiệp lần thứ ba dần

len lỏi và trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sng hiện đi. Cách mng kỹ

thuật s đã làm các hot động trong một nền kinh tế được thay đổi sâu sắc. Cách thức

các tổ chức trên toàn thế gii tương tác vi nhau đã thay đổi hoàn toàn, trong đó các

công ty nhỏ hoặc thậm ch các cá nhân cũng có thể tiếp cận được vi các th trưng

rộng ln. Việc sử dụng công nghệ s trong quá trình sản xuất hoặc cung cấp dch vụ và

việc trao đổi thông tin diễn ra nhanh chóng hơn, dễ dàng và thuận tiện hơn đã làm cho

năng suất và hiệu suất làm việc của các doanh nghiệp tăng đáng kể.

Cách mng kỹ thuật s tác động sâu sắc về mặt xã hội. Việc áp dụng các công

nghệ s và tự động hóa hàng lot kéo theo sự ra đi của nhiều nghề nghiệp đồng thi

cũng làm giảm phm vi hot động, thậm chí loi bỏ nhiều nghề, việc mở rộng trao đổi

thông tin làm phát sinh các vấn đề có liên quan đến công dân, nhân quyền, bo lực, tội

phm khủng b ... đòi hỏi cần phải được giải quyết. Ngoài ra, cũng có nhiều hệ lụy của

cách mng công nghệ s như ngưi bão hòa thông tin, việc ghi nhận thông tin dễ dàng

cũng kèm theo việc xóa và thay đổi thông tin nhanh chóng nên sự xác thực của thông

tin luôn đòi hỏi cần được bảo đảm. Cuộc cách mng công nghiệp lần thứ ba cũng chnh

là tiền đề cho cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư sau này, khi công nghệ thông tin

phát triển ngày càng mnh mẽ.

5.1.1.2. Sự ra đi của cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư

- Thi gian: khái niệm công nghệ 4.0 hay là cuộc cách mng công nghiệp lần thứ

tư lần đầu tiên được đề cập ti Hội chợ triển lãm công nghệ ti Hannover, Đức và sau

đó thuật ngữ công nghệ 4.0 chính thức đưa vào kế hoch hành động chiến lược công

nghệ cao được Chính phủ Đức thông qua vào năm 2012. Vấn đề cách mng công nghiệp

lần thứ tư trở thành mi quan tâm chung khi Diễn đàn kinh tế thế gii năm 2016 được

tổ chức ti Thụy Sĩ vào ngày 20 - 23 tháng 01 năm 2016 để lấy chủ đề thảo luận là "Làm

chủ cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư". Ti diễn đàn, Klaus Schwab, ngưi sáng

lập và là Chủ tch điều hành của Diễn đàn kinh tế thế gii đã gii thiệu về cun sách

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 88 -

Cách mng công nghiệp lần thứ tư cùng quan điểm là thế gii đang ở đỉnh cao của cuộc

cách mng này.

- Đặc điểm: cách mng công nghiệp lần thứ nhất sử dụng năng lượng nưc và

hơi nưc để cơ gii hóa sản xuất. Cách mng công nghiệp lần thứ hai sử dụng năng

lượng điện, các động cơ điện để to ra các dây chuyền sản xuất hàng hóa. Cách mng

công nghiệp lần thứ ba sử dụng công nghệ thông tin để tự động hóa sản xuất. Cuộc cách

mng công nghiệp lần thứ tư xoá nhoà ranh gii giữa các lĩnh vực vật chất, s hóa và

sinh học, nó to ra sự liên kết giữa thế gii thực và ảo để thực hiện việc theo cách thông

minh và hiệu quả.

Cách mng Công nghiệp 4.0 sẽ diễn ra trên 3 lĩnh vực chính gồm Công nghệ sinh

học, Kỹ thuật s và Vật lý. Những yếu t ct lõi của Kỹ thuật s trong Cách mng Công

nghiệp 4.0 sẽ là: Trí tuệ nhân to (AI), Vn vật kết ni - Internet of Things (IoT) và dữ

liệu ln (Big Data). Trên lĩnh vực công nghệ sinh học, Cách mng Công nghiệp 4.0 tập

trung vào nghiên cứu để to ra những bưc nhảy vọt trong Nông nghiệp, Thủy sản, Y

dược, chế biến thực phẩm, bảo vệ môi trưng, năng lượng tái to, hóa học và vật liệu.

Cui cùng là lĩnh vực Vật lý vi robot thế hệ mi, máy in 3D, xe tự lái, các vật liệu mi

(graphene, skyrmions…) và công nghệ Nano.

- Đặc trưng:

+ Có khả năng cộng tác chặt chẽ giữa ngưi và máy móc. Cần phải nhấn mnh

đến vai trò quan trọng và khả năng thông minh của máy móc đến mức mi quan hệ giữa

ngưi và máy móc là mi quan hệ cộng tác chứ không còn là điều kiện đơn thuần. Việc

cộng tác được thực hiện dựa trên công nghệ thông tin được gọi là internet kết ni vn

vật (IoT).

+ Quá trình sản xuất có thể được nhìn thấy từ các hình ảnh ảo của nhà máy. Ảnh

ảo của nhà máy được xây dựng bằng mô phỏng các quá trình thông qua các thiết b cảm

biến thông minh trong quá trình sản xuất. Mục đch của việc quan sát ảnh ảo là để giữ

quá trình sản xuất càng có mức độ kết ni tự động cao và rõ ràng càng tt thông qua

một hệ thng được gọi là kết ni ảo và thực.

+ Nguyên tắc kiểm soát phân cấp được thực hiện triệt để. Việc tổ chức sản xuất

tự động cao giữa ngưi và máy móc và có thể quan sát được thông qua hệ thng kết hợp

giữa thực và ảo cho phép các nhân viên trong nhà máy có thể đưa ra quyết đnh nhanh

chóng, chính xác.

+ Năng lực sản xuất xét về mặt thi gian sẽ được cải thiện đáng kể do thi gian

sản xuất rút ngắn bởi quy trình sản xuất được thực hiện một cách thông minh, các vấn

đề phát sinh được giải quyết ngay tức thì. Đồng thi, các loi lá quý trong quá trình sản

xuất cũng được hn chế, thậm chí loi bỏ.

+ Mô hình dch vụ cấp tiến có tên gọi là internet mọi dch vụ được sử dụng, ti

đó công nghệ thông tin được sử dụng để giám sát và phân tích dữ liệu thu thập từ các

thiết b thông minh. Khả năng cách để trở thành một đặc điểm độc đáo của hệ thng sản

xuất linh hot. Các quá trình có thể được tách ri ra để đảm bảo tính phức tp của hệ

thng hot động, đặc biệt là những hệ thng có những quá trình dài. Khả năng tách biệt

này, cũng đi kèm vi khả năng điều chỉnh máy móc thiết b, từ đó mức độ thích ứng vi

các yêu cầu của khách hàng cao hơn.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 89 -

Báo cáo của Diễn đàn kinh tế thế gii năm 2016 cũng chỉ ra 9 lĩnh vực chu ảnh

hưởng mnh nhất của cách mng công nghiệp lần thứ tư bao gồm: bán lẻ; các nhà máy

sản xuất; ngành công nghiệp sản xuất phương tiện vận chuyển; nhà ở; văn phòng; nơi

làm việc; các thành ph; môi trưng sng; và đặc biệt, nhu cầu về năng lực của nguồn

nhân lực - một yếu t đầu vào của quá trình sản xuất.

Có thể khái quát bn đặc trưng chnh của Cách mng công nghiệp lần thứ tư:

Một là, sử dụng công nghệ in 3D để sản xuất sản phẩm một cách hoàn chỉnh nh

nhất thể hóa các dây chuyền sản xuất không phải qua giai đon lắp ráp các thiết b phụ

trợ - công nghệ này cũng cho phép con ngưi có thể in ra sản phẩm mi bằng những

phương pháp phi truyền thng, bỏ qua các khâu trung gian và giảm chi phí sản xuất

nhiều nhất có thể.

Hai là, dựa trên nền tảng của sự kết hợp công nghệ cảm biến mi, phân tích dữ

liệu ln, điện toán đám mây và kết ni internet vn vật sẽ thúc đẩy sự phát triển của

máy móc tự động hóa và hệ thng sản xuất thông minh.

Ba là, công nghệ nano và vật liệu mi to ra các cấu trúc vật liệu mi ứng dụng

rộng rãi trong hầu hết các lĩnh vực.

Bn là, trí tuệ nhân to và điều khiển học cho phép con ngưi kiểm soát từ xa,

không gii hn về không gian, thi gian, tương tác nhanh hơn và chnh xác hơn.

5.1.2. Xu hướng công nghệ của cách mạng công nghiệp 4.0

5.1.2.1. Công nghệ in 3D

Công nghệ in 3D hiện đang phát triển nhanh chóng trên thế gii. Vi công nghệ

này, nhà sản xuất có thể tùy chỉnh theo những gì họ cần một cách nhanh chóng, in li

các bộ phận để thay thế một cách dễ dàng. Vi những lợi ích mang li (to ra chuỗi giá

tr xuyên sut từ sản xuất đến lưu kho, sử dụng sản phẩm và dch vụ; tiết kiệm

nguyên/vật liệu, năng lượng; quy trình sản xuất ngắn gọn cho ra các sản phẩm tuỳ chỉnh

kể cả những sản phẩm có cấu trúc phức tp…), công nghệ in 3D đang ngày càng được

ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực vi tc độ tăng trưởng hàng năm lên đến gần

30%.

Công nghệ in 3D (hay còn gọi là công nghệ sản xuất đắp dần) là một chuỗi kết

hợp các công đon khác nhau để to ra một vật thể ba chiều từ vật mẫu thật được quét

3D hoặc mô hình kỹ thuật s, bằng cách đắp dần các lp vật liệu theo từng lp. Vi sản

xuất đắp dần, đi tượng được to ra theo từng lp, có thể coi là công nghệ to hnh như

đúc hay ép khuôn, khác vi phương pháp gia công/mài giũa, cắt gọt vật liệu nguyên

khi truyền thng (loi bỏ hoặc cắt gọt đi một phần vật liệu, nhằm có được sản phẩm

cui cùng). Có nhiều công nghệ in 3D khác nhau đã được phát triển như đùn vật liệu

(material extrusion), quang trùng hợp (vat photopolymerization), kết hợp bột (binding

jetting)… Mỗi công nghệ có những đặc điểm khác nhau, phù hợp cho các yêu cầu kỹ

thuật đa dng về vật liệu, tc độ, chất lượng hoàn thiện sản phẩm.

Lợi ích bền vững của công nghệ in 3D là to ra chuỗi giá tr xuyên sut từ tiền

sản xuất đến sản xuất, lưu kho, sử dụng sản phẩm và dch vụ; tiết kiệm nguyên/vật liệu,

năng lượng; quy trình sản xuất ngắn gọn cho ra các sản phẩm tuỳ chỉnh kể cả những

sản phẩm có cấu trúc phức tp; cho phép các nhà sản xuất tiến gần hơn đến tỷ lệ

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 90 -

cung/cầu = 1/1, giảm lượng phế liệu và tồn kho do sản xuất dư thừa. Vi nhiều ưu điểm

nổi trội, công nghệ in 3D là xu hưng phát triển trong tương lai. Hiện nay, công nghệ

này đã được ứng dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực như kiến trúc, mỹ thuật, y học,

thẩm mỹ, giáo dục đến to mẫu nhanh trong các ngành công nghiệp sản xuất như ô tô,

hàng không vũ trụ, y tế, điện tử, robot, nông nghiệp…

Ảnh hưởng của công nghệ in 3D đến đi sng kinh tế - xã hội của con ngưi:

- Những ảnh hưởng về mặt kinh tế:

+ Tc độ thực hiện hot động đổi mi nhanh hơn bởi nhiều lý do mà một trong

những lý do quan trọng là hot động sản xuất mẫu được thực hiện nhanh hơn. Thi gian

gii thiệu sản phẩm ra th trưng sẽ trở nên nhanh hơn. Khi hot động đổi mi được

thực hiện nhanh, doanh nghiệp không có điều kiện để thực hiện nhiều hot động đổi

mi hơn.

+ Tc độ sản xuất trở nên nhanh hơn và thi gian để giao hàng sẽ được cải thiện

đáng kể.

+ Sự khác biệt hóa trong cung cấp sản phẩm đến tay ngưi tiêu dùng cao hơn.

Nếu trưc đây, hot động khuôn mẫu và quá trnh sản xuất theo khuôn mẫu có thể làm

cản trở việc khác biệt hóa sản phẩm th gi đây công việc này trở nên dễ dàng hơn.

+ Các doanh nghiệp sẽ tm được những nguồn nguyên liệu, những yếu t đầu

vào tt hơn. Hot động dự trữ cũng có nhiều thay đổi theo chiều hưng tch cực bởi

hot động sản xuất khá linh hot và nhanh chóng, không cần thiết phải có nơi dự trữ ln

và việc vận chuyển đến cho khách hàng cũng thay đổi đáng kể. Thay v có thể sản xuất

ở một nơi xa và vận chuyển đến cho khách hàng th gi đây các doanh nghiệp có thể

mang li gần khách hàng để sản xuất.

+ Việc áp dụng công nghệ in 3D sẽ giúp các doanh nghiệp giảm được chi ph

đáng kể. Nếu trưc đây, chi ph làm mẫu và thay đổi mẫu rất tn kém, th hiện ti, doanh

nghiệp có thể sản xuất mẫu đơn giản mà chi phí li thấp. Việc thay đổi các hot động

trong chuỗi cung ứng mang li nhiều lợi ch về mặt chi ph cho các doanh nghiệp.

Bên cnh những lợi ch về mặt kinh tế kể trên, cũng cần phải đề cập đến những

bất lợi mà công nghệ này mang đến. Chẳng hn như việc áp dụng công nghệ in 3D sẽ

làm phát sinh nhiều vấn đề có liên quan đến bản quyền, vi phm các vấn đề về đo đức

trong kinh doanh, sự hn chế về kch cỡ khi sản xuất sản phẩm; hay sự thay đổi nhanh

chóng của th trưng do công nghệ in 3D khởi xưng cũng có thể dẫn đến tnh trng

phá sản của các doanh nghiệp khi họ không kp đáp ứng được những thay đổi của th

trưng và có thể kéo theo nhiều hệ lụy.

- Những ảnh hưởng về mặt xã hội:

+ Nhu cầu của con ngưi sẽ được đáp ứng tt hơn bởi có nhiều sản phẩm phù

hợp vi mong mun của họ, chất lượng tt, tiện dụng và nhiều trưng hợp giá cả li

phù hợp.

+ Tuổi thọ của con ngưi được cải thiện do nhiều ứng dụng công nghệ in 3D

trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe, nhiều căn bệnh được khắc phục vi tác dụng

của sản phẩm in 3D.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 91 -

+ Sự phát triển của việc áp dụng những công nghệ in 3D khiến cho nhiều doanh

nghiệp phát triển mnh, to được một s lượng ln việc làm.

+ Công nghệ in 3D mang li nhiều lợi ch trong lĩnh vực giáo dục.

+ Môi trưng t b ảnh hưởng hơn do các sản phẩm được trực tiếp làm từ các

nguyên liệu được sản xuất, hoặc do hn chế hot động vận tải khi sản phẩm được sản

xuất ở gần nơi có khách hàng.

Bên cnh kết quả đt được, có một s hn chế mà việc áp dụng công nghệ này

có thể gây ra như tnh trng tội phm trong sản xuất, các vấn đề về đo đức khi các sản

phẩm in 3D vi những mục đch không lành mnh to ra, hoặc việc mất việc làm do

nhiều công ty phá sản hoặc là cũng chưa thể chắc chắn được rằng liệu việc t ảnh hưởng

đến môi trưng do sản xuất theo công nghệ in 3D có thể bù đắp được việc gây tổn hi

cho môi trưng do hot động sản xuất tăng lên hay không.

5.1.2.2. Internet kết ni vn vật

Internet kết ni vn vật (IoT - Internet of Things) là một hệ thng mở và phức

tp bao gồm những đi tượng thông minh có khả năng tự động tổ chức chia sẻ thông

tin, dữ liệu và nguồn lực, phản ứng li những tnh hung và thay đổi từ môi trưng. Đây

là cụm từ chỉ hệ thng các vật hữu hnh gắn các cảm biến, được ni vi nhau qua internet

không dây hoặc có dây. Các đồ vật có thể là ngưi, cơ thể sng khác hoặc là đồ vật

thông thưng. Bản chất của IoT là các vật trong hệ thng này có khả năng truyền tải,

trao đổi thông tin, dữ liệu mà không cần sự tác động trực tiếp giữa con ngưi vi con

ngưi và giữa con ngưi vi máy tnh.

Đặc điểm:

+ Cấu trúc của một hệ thng IoT bao gồm: trí thông minh nhân to, các cảm biến,

phần mềm ,sự kết ni, các đi tượng tham gia.

+ Tnh đnh danh độc nhất: trong hệ thng IoT, mỗi đi tượng được gắn một cảm

biến. Cảm biến này giúp đi tượng được nhận biết và đnh dng như một thực thể duy

nhất của hệ thng. Như vậy, mỗi đi tượng có một mã nhận dng cá nhân riêng biệt

(ID) và các kết ni được thực hiện dựa trên những mã nhận dng cá nhân đó.

+ Tnh phức tp: bởi IoT là sự kết ni giữa nhiều đi tượng vi nhau. Thậm ch,

có những hệ thng có thể lên đến hàng chục nghn tỷ đi tượng. Các thiết b trong hệ

thng không đồng nhất vì phần cứng khác nhau, đi tượng cũng có thể là ngưi hoặc

cơ thể sng khác. V tr hot động và tnh chất hot động thưng ngày của hệ thng

cũng khác nhau. Mng tham gia liên kết của các đi tượng cũng có thể khác nhau và tất

cả đều được kết ni chung vào một mng. Vi tnh năng vượt trội là hệ thng có thể

truyền tải và trao đổi thông tin và dữ liệu mà không cần sự tham gia trực tiếp của con

ngưi.

+ Tính thông minh: trong hệ thng IoT, các đi tượng có thể dễ dàng nhận biết

và phản hồi li môi trưng xung quanh. Sự kết hợp của IoT giúp các đi tượng trong hệ

thng trao đổi dữ liệu, thậm ch có thể tự đưa ra những giải pháp nhằm phản ứng những

thay đổi của môi trưng bên ngoài.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 92 -

+ Tính chủ động: khác vi các loi công nghệ kết ni khác, hệ thng IoT của

tnh chủ động trong việc tự quản lý. Hệ thng này cho phép sự tương tác giữa đi tượng

và hệ thng và giữa những hệ thng vi nhau.

+ Tnh kiến trúc dựa trên các sự kiện: các đi tượng trong hệ thng IoT được cài

đặt sao cho chúng sẽ phản hồi dựa trên các sự kiện diễn ra theo thi gian thực

Ảnh hưởng của IoT th đến đi sng kinh tế - xã hội của con ngưi

+ Thứ nhất, công nghệ IoT có ảnh hưởng ln đến đi sng kinh tế của con ngưi.

Việc áp dụng IoT trong sản xuất giúp các doanh nghiệp ti ưu hóa nguồn lực, thực hiện

các hot động sản xuất hiệu quả hơn. Ứng dụng công nghệ này trong quản lý nhà nưc

khiến các hot động của chnh phủ hiệu quả hơn.

+ Thứ hai, công nghệ IoT có ảnh hưởng tch cực đến đi sng xã hội của con

ngưi như: việc sử dụng các ứng dụng của IoT trong ngôi nhà thông minh khiến con

ngưi nhẹ nhàng hơn; ứng dụng công nghệ IoT trong hệ thng an ninh trong nhà, cảnh

báo lũ lụt, cháy rừng, núi lửa, các hiện tượng thi tiết khắc nghiệt khác, bảo vệ động

vật, theo dõi lượng chất thải và mức độ ô nhiễm môi trưng, không khí ... khiến cho

cuộc sng trở nên an toàn hơn; các ứng dụng trong lĩnh vực y tế giúp cải thiện sức khỏe,

nâng cao tuổi thọ; các ứng dụng trong lĩnh vực giáo dục g trong việc dy và học trở

nên nhẹ nhàng và hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, việc áp dụng IoT cũng bộc lộ hoặc tiềm ẩn một s hn chế như

+ Việc an ninh b ảnh hưởng: khi mọi thứ được kết ni internet th cũng khó có

thể bảo đảm rằng một ai đó không đột nhập vào hệ thng để gây ri, thậm ch phá hủy.

Một khi hệ thng đã được kết ni th sự gây ri hoặc phá hủy sẽ gây ra những hậu quả

trong phm vi rộng và ngay tức thi.

+ Sự riêng tư b ảnh hưởng: nếu một đi tượng được gắn cảm biến và tham gia

kết ni vào hệ thng th điều này cũng đồng nghĩa vi việc các thông tin về đi tượng

sẽ mở đi vi các đi tượng khác.

+ Tính phức tp: việc kết ni các đi tượng bao gồm cả các cơ thể sng và những

vật thể để to nên một hệ thng vi nhiều cá thể ở nhiều tnh trng khác nhau, nhiều đa

điểm khác nhau to ra một hệ thng phức tp mà để các đi tượng trong hệ thng tương

thch vi nhau, cả hệ thng hot động thực sự không hiệu quả và không có "nhiễu" cũng

là một vấn đề không đơn giản.

5.1.2.3. Công nghệ nano và vật liệu mi

a) Công nghệ nano

Khoa học nano là khoa học nghiên cứu vật chất ở kch thưc cực kì nhỏ bé - kích

thưc nanomet (nm), một nanomet bằng một phần tỉ của met (m) hay bằng một phần

triệu của milimet (mm). Công nghệ nano là các công nghệ liên quan đến việc thiết kế,

phân tích, chế to, ứng dụng các cấu trúc, thiết b và hệ thng bằng việc điều khiển hình

dáng, kch thưc ở quy mô nanomet (từ 1 - 100nm). Các ht nano đã tồn ti hàng triệu

năm trong thế gii tự nhiên. Từ thế kỷ thứ 10, ngưi ta đã sử dụng ht nano vàng để to

ra thủy tinh, gm sứ có màu sắc khác nhau (màu đỏ, xanh hoặc vàng tùy vào kích thưc

của ht)… con ngưi đã sử dụng, chế to các vật liệu nano từ rất lâu, nhưng chúng ta

chưa biết nhiều về nó. Năm 1959, khái niệm về công nghệ nano được nhà vật lý ngưi

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 93 -

Mỹ Richard Feynman nhắc đến khi ông đề cập ti khả năng chế to vật chất ở kích

thưc siêu nhỏ đi từ quá trình tập hợp các nguyên tử, phân tử. Những năm 1980, nh

sự ra đi của hàng lot các thiết b phân tch, trong đó có knh hiển vi đầu dò quét (SEM

hay TEM) có khả năng quan sát đến kch thưc vài nguyên tử hay phân tử, con ngưi

có thể quan sát và hiểu rõ hơn về lĩnh vực nano.

Công nghệ nano cho phép thao tác và sử dụng vật liệu ở tầm phân tử, làm tăng

và to ra tính chất đặc biệt của vật liệu, giảm kch thưc của các thiết b, hệ thng đến

kch thưc cực nhỏ. Công nghệ nano giúp thay thế những hóa chất, vật liệu và quy trình

sản xuất truyền thng gây ô nhiễm bằng một quy trình mi gọn nhẹ, tiết kiệm năng

lượng, giảm tác động đến môi trưng. Công nghệ nano được xem là cuộc cách mng

công nghiệp, thúc đẩy sự phát triển trong mọi lĩnh vực đặc biệt là y sinh học, năng

lượng, môi trưng, công nghệ thông tin, quân sự… và tác động đến toàn xã hội.

+ Trong y sinh học: các ht nano được xem như là các robot nano thâm nhập vào

cơ thể giúp con ngưi có thể can thiệp ở qui mô phân tử hay tế bào. Hiện nay, con ngưi

đã chế to ra ht nano có đặc tính sinh học có thể dùng để hỗ trợ chẩn đoán bệnh, dẫn

truyền thuc, tiêu diệt các tế bào ung thư…

+ Năng lượng: nâng cao chất lượng của pin năng lượng mặt tri, tăng tnh hiệu

quả và dự trữ của pin và siêu tụ điện, to ra chất siêu dẫn làm dây dẫn điện để vận

chuyển điện đưng dài…

+ Điện tử - cơ kh: chế to các linh kiện điện tử nano có tc độ xử lý cực nhanh,

chế to các thế hệ máy tính nano, sử dụng vật liệu nano để làm các thiết b ghi thông tin

cực nhỏ, màn hnh máy tnh, điện thoi, to ra các vật liệu nano siêu nhẹ - siêu bền sản

xuất các thiết b xe hơi, máy bay, tàu vũ trụ…

+ Môi trưng: chế to ra màng lọc nano lọc được các phân tử gây ô nhiễm; các

chất hấp phụ, xúc tác nano dùng để xử lý chất thải nhanh chóng và hoàn toàn…

b) Vật liệu mi

Cách mng công nghiệp lần thứ tư sẽ to ra nhiều vật liệu mi đưa ra th trưng.

Về tổng thể, chúng nhẹ hơn, mỏng hơn, bền hơn, có thể tái chế và dễ thích ứng. Hiện

nay, đã có các ứng dụng cho các vật liệu thông minh tự phục hồi hoặc tự làm sch, các

kim loi có khả năng khôi phục li hình dng ban đầu, gm sứ và pha lê biến áp lực

thành năng lượng và nhiều vật liệu khác nữa. Ví dụ bê tông tự khôi phục; vật liệu nano

(khi công nghệ nano phát triển cũng đã giúp cho các loại vật liệu vượt qua đường biên

giới để đạt được những điều từng cho là không thể thực hiện được; vật liệu nano sẽ

được tạo ra khi kết hợp ống nano carbon (CNTs) cùng với bê tông cường lực để đạt

được sức nén và sức ép mạnh mẽ. Lúc này, những thanh thép đã trở thành vật liệu không

cần thiết, đồng thời quá trình xây dựng cũng được diễn ra nhanh hơn); đồ nội thất sinh

học; bề mặt trơn trượt (chống lại được cả sự xâm lấn, khiến cho các vi khuẩn không thể

bám lại mà sẽ trượt đi); vật liệu mi từ gỗ trong sut; gỗ nhân to; gch làm mát; xi

măng phát quang; vật liệu polyme mềm (có thể suy nghĩ và cảm nhận) ...

5.1.2.4. Trí tuệ nhân to và điều khiển học

a) Trí tuệ nhân to

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 94 -

Trí tuệ nhân to hay trí thông minh nhân to (Artificial intelligence – viết tắt là

AI) là một ngành thuộc lĩnh vực khoa học máy tnh. Đây là công nghệ mô phỏng các

quá trnh suy nghĩ và học tập của con ngưi cho máy móc, đặc biệt là các hệ thng máy

tnh. Qua đó, tr tuệ nhân to giúp máy tnh có được những trí tuệ của con ngưi như:

Biết suy nghĩ và lập luận để giải quyết vấn đề, biết giao tiếp do hiểu ngôn ngữ, tiếng

nói, biết học và tự thch nghi… Trí tuệ nhân to (TTNT) là một lĩnh vực công nghệ nền

tảng của Cách mng công nghiệp lần thứ tư, góp phần quan trọng to bưc phát triển

đột phá về năng lực sản xuất, nâng cao năng lực cnh tranh quc gia, thúc đẩy phát triển

kinh tế tăng trưởng bền vững.

Theo hệ thng phân loi của Hiệp hội Máy tính Quc tế ACM (Computing

Analysis Scheme) có một khung phân tích rõ ràng phù hợp để tổng hợp và đi diện cho

công nghệ đang thay đổi AI theo thi gian. Phân loi này đã được sử dụng trong hơn 50

năm và bản cập nhật cui cùng vào năm 2012 đã bổ sung các công nghệ mi. Theo đó,

công nghệ AI được chia thành 3 hưng chính:

- Kỹ thuật AI (AI Technique): là các mô hình tính toán và thng kê tiên tiến như

học máy, logic m và hệ thng cơ sở tri thức cho phép tính toán, nhiệm vụ do con ngưi

thực hiện; Các kỹ thuật trí tuệ nhân to khác nhau được sử dụng để thực hiện các chức

năng khác nhau.

- Ứng dụng chức năng của trí tuệ nhân to (AI functions application): chẳng hn

như th giác máy tính (computer vision) có thể chứa một hoặc nhiều kỹ thuật trí tuệ khác

nhau.

- Ứng dụng trí tuệ nhân to theo lĩnh vực (AI Application field ): là việc sử dụng

các kỹ thuật hoặc ứng dụng trí tuệ nhân to chức năng trong các lĩnh vực, ngành nghề

cụ thể như giao thông vận tải, nông nghiệp, khoa học đi sng, y tế ...

Những dự đoán về ứng dụng công nghệ AI trong nhiều lĩnh vực khác nhau, các

nhà nghiên cứu, doanh nghiệp, khởi nghiệp và chính phủ có thể đnh hưng mục tiêu

phát triển trong tương lai:

(1) Hỗ trợ hệ thng cổng thông tin chính phủ

Công nghệ trí tuệ nhân to AI có thể là cha khóa để tiến ti việc cải tiến cải cách

hành chính hiệu quả, triệt để, giúp thay đổi đáng kế và giải quyết nhiều vấn đề bất cập

hiện nay về quản lý và điều hành của các cơ quan quản lý nhà nưc các cấp. Điển hình

là việc ứng dụng AI vào hệ thng chatbot (trả li tự động) và trợ lý ảo ti các trung tâm

hành chnh. Điều này cho phép ngưi dân truy vấn thông tin nhận được câu trả li nhanh

chóng, hiệu quả cũng như ngăn chặn tình trng xếp hàng, ch đợi như trưc kia.

Vi lượng dữ liệu khổng lồ lưu trữ trong cơ sở dữ liệu của chính phủ, AI có khả

năng tổ chức và kết hợp nhiều bộ dữ liệu để rút ra thông tin, cũng như tóm tắt một lot

các dng dữ liệu. Tuy nhiên để triển khai được tt hiệu quả, vấn đề an ninh mng và

bảo mật thông tin cũng cần được hệ thng AI quan tâm và vá kín.

(2) Nhận dng khuôn mặt

Nhận diện khuôn mặt bằng AI là ứng dụng trí tuệ nhân to vào việc xác minh

đặc tnh gương mặt, máy tính tự động xác đnh, nhận dng một ngưi nào đó từ một

bức hình ảnh kỹ thuật s hoặc một khung hình trong video. Nhận diện khuôn mặt bằng

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 95 -

công nghệ AI thuộc một nhánh của th giác máy tính, mà th giác máy tính tt hơn rất

nhiều so vi mắt thưng của con ngưi. Một trong những cách xác đnh là dựa vào

những điểm nút của khuôn mặt. Công nghệ AI có thể đo ti 80 điểm nút (khoảng cách

giữa các điểm trên một khuôn mặt giúp cơ chế nhận dng khuôn mặt (FR) trở nên dễ

dàng hơn.

Vi cơ chế FR, một mng lưi dng thần kinh được hình thành trong hệ thng

bằng cách nhập dữ liệu để to nhận dng mẫu và những dữ liệu này bao gồm hình ảnh

khuôn mặt của hàng triệu ngưi được tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau như mng xã

hội, trang web, camera giám sát có chức năng ghi nhận các ứng dụng khác có khai báo

nhận dng khuôn mặt…AI triển khai thuật toán lưu trữ khoảng cách các điểm nút trong

cơ sở dữ liệu của nó, quét nhận dng và khp đnh danh cá nhân vi dữ liệu đang có.

Hiện nay ứng dụng này được tích hợp ti nhiều vi các hệ thng giám sát như ti

cổng chấm công của công ty, các hệ thng giám sát ti sân bay, ga tàu, nơi công cộng;

nhận diện khuôn mặt trong hệ thng an ninh quc gia; trong hệ thng bảo an ngân hàng,

tòa nhà…

(3) Trong ngành vận tải

Trí tuệ nhân to được ứng dụng trên những phương tiện vận tải tự lái, điển hình

là ô tô. Sự ứng dụng này góp phần mang li lợi ích kinh tế cao hơn nh khả năng cắt

giảm chi ph cũng như hn chế những tai nn nguy hiểm đến tính mng. Tuy nhiên việc

ứng dụng này vẫn chưa được phổ biến vì vẫn trong giai đon thử nghiệm, nhưng vi sự

hỗ trợ của thuật toán Deep Learning (học sâu) vi hàng hot các chức năng như nhận

dng và xử lý hình ảnh; nhận dng và điều khiển bằng giọng nói, xử lý ngôn ngữ tự

nhiên; phát hiện vật cản, giải quyết bài toán điều khiển thi gian thực (real time) và xây

dựng được một cơ cở dữ liệu khổng lồ về hệ thng giao thông và các tình hung giao

thông… th ứng dụng này trong tương lai sẽ sm được đưa vào sử dụng.

(4) Trong dch vụ khách hàng

Trong lĩnh vực dch vụ khách hàng, các trợ lý ảo và chatbot tích hợp trí tuệ nhân

to đã giúp đơn giản hóa và cải thiện quy trình hỗ trợ bằng cách cung cấp câu trả li tức

thì, 24/7, cho mọi truy vấn từ khách hàng. Các hệ thng tổng đài tự động hiển nhiên đt

năng suất cao gấp nhiều lần con ngưi, trong khi trí tuệ nhân to hỗ trợ phân tích cảm

xúc khách hàng cho phép các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về tình trng của khách hàng,

từ đó phản ứng phù hợp hơn. Các doanh nghiệp còn dùng trí tuệ nhân to để phân tích

dữ liệu ngưi tiêu dùng – bao gồm hành vi, sở thích và lch sử mua sắm – rồi dùng dữ

liệu đó để mang li một trải nghiệm siêu cá nhân hóa. Thuật toán trí tuệ nhân to cũng

có thể tự động đề xuất sản phẩm, gii thiệu các chương trnh khuyến mãi, cũng như đưa

ra các nội dung liên quan sản phẩm mà khách hàng quan tâm.

(5) Trong tài chính

Các tổ chức tài chính hiện đang triển khai trí tuệ nhân to để phát hiện lừa đảo,

thực hiện giao dch, chấm điểm tín nhiệm, và đánh giá rủi ro. Các thuật toán học máy

có thể xác đnh các giao dch nghi vấn trong thi gian thực, trong khi đó các hệ thng

giao dch thuật toán có tc độ thực thi lệnh cực nhanh và chính xác. Vi trí tuệ nhân

to, các tổ chức tài chính có thể đánh giá rủi ro chnh xác hơn, từ đó cải thiện các quyết

đnh cho vay và thực hiện các chiến lược đầu tư. Trí tuệ nhân to còn cách mng hóa

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 96 -

lĩnh vực hoch đnh tài chính và quản lý tài sản, bằng cách to ra đội quân tư vấn viên

robot siêu thông minh, chăm sóc được những tệp khách hàng đa dng, từ các nhà đầu

tư mi cho đến các chuyên gia dày dn kinh nghiệm thương trưng. Các nền tảng trí

tuệ nhân to sử dụng thuật toán cao cấp để phân tích xu hưng th trưng, đánh khả

năng chu đựng rủi ro khách hàng và đề xuất các hình thức đầu tư cá nhân hóa.

(6) Trong sản xuất

Các ứng dụng của trí tuệ nhân to trong sản xuất bao gồm kiểm soát chất lượng,

bảo trì dự đoán, ti ưu hóa chuỗi cung ứng, và robot. Các thuật toán tiên tiến đảm bảo

chất lượng bằng cách phát hiện lỗi trong sản phẩm, trong khi bảo trì dự đoán sẽ ti thiểu

hóa thi gian ngừng hot động của các trang thiết b. Các công ty có thể ti ưu chuỗi

cung ứng, từ đó phân phi tài nguyên hiệu quả hơn. Các cơ sở sản xuất cũng có thể sử

dụng robot để tăng năng suất và mức độ chính xác trong các quy trình.

b) Điều khiển học

Trí tuệ nhân to và điều khiển học là hai quan điểm khác nhau về hệ thng thông

minh. Mục tiêu chính của AI là làm cho máy tính bắt chưc mọi hành vi thông minh

thông qua sử dụng hành động được lưu trữ từ trưc. Còn điều khiển học (Cybernetics)

cho biết cách các hệ thng tự kiểm soát và có thể thực hiện các hành động một cách tự

động dựa trên các tín hiệu môi trưng ngay cả khi thông tin hn hẹp và không chắc chắn

hoặc nhiều nhiễu. Hệ thng này vượt xa tnh toán đơn giản, nó cũng có thể kiểm soát

các hệ thng sinh học (điều chỉnh nhiệt độ cơ thể), cơ học (điều chỉnh tc độ động cơ),

xã hội (quản lý lực lượng lao động khổng lồ) và kinh tế (kiểm soát nền kinh tế quc

gia).

Điều khiển học là ngành khoa học của thi đi mi, nghiên cứu truyền thông và

điều khiển, tiêu biểu là Cơ chế điều chỉnh phản hồi, trong cơ thể sng, máy móc và sự

kết hợp của cả máy móc lẫn sinh học. Điều khiển học trở thành một thành phần căn bản

của khoa học về các hệ thng (Systems Sciences), là tập hợp nhiều lĩnh vực nghiên cứu

nhằm khảo sát các thuộc tính chung của sự phức tp, sự phát triển của các hệ thng.

Những thuộc tính ấy biểu lộ trong những hệ tiến hóa, hệ thích nghi phức tp và sự sng

nhân to.

Cho ti năm 1950, các nhà điều khiển học đã đi đến hợp nhất vi hot động

nghiên cứu về Lý thuyết chung về các hệ thng (GST), lập ra cùng thi bởi nhà sinh

học Ludwig von Bertalanffy, như một c gắng xây dựng khoa học hợp nhất những

nguyên lý chung phát triển của các hệ thng mở. GST nghiên cứu hệ thng ở mức tổng

quát, trong khi Điều khiển học quan tâm riêng về xử lý điều khiển trong hệ thng. Chúng

ta có thể nhn đó là 2 bộ phận của ngành khoa học phổ quát mang tên "Khoa học về hệ

thng ". Càng về sau, từ điều khiển học sản sinh ra các ngành khoa học hiện đi như:

khoa học máy tnh, đặc biệt là Lý thuyết Thông tin, Lý thuyết automata (Automata

theory), Trí tuệ Nhân to và Mng thần kinh nhân to, Mô hình hóa và mô phỏng bằng

máy tính, Những hệ thng động (Dynamical Systems), kỹ thuật rôbôt, và sự sng Nhân

to. Rất nhiều khái niệm cơ bản của các lĩnh vực này, như Sự phức tp (complexity),

Tự tổ chức, Tự sản sinh, Chọn lọc (selection), Tự tr (autonomy), Kết ni (connection),

và Sự thch nghi, được đề xưng và phát hiện ra bởi các điều khiển gia. Trong quãng

thi gian 1940 – 1950, có Kiến trúc máy tính của Von Neumann, lý thuyết trò chơi, và

cellular automata, và McCulloch gii thiệu Mô hình thần kinh nhân to, Mng nơron,

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 97 -

perceptrons và classiffers. Ý tưởng ct lõi của điều khiển học là hnh thành lĩnh vực tập

trung về tính mục đch: sự đnh hưng mục đch là do các vòng phản hồi âm giảm bt

sự chênh lệch giữa mục đch - tình trng mong mun vi trng thái đã đt được. Tương

tác xã hội cũng là phm vi nghiên cứu của điều khiển học bởi trong hiện tượng xã hội

con ngưi đề xuất yêu cầu về mục đch, thỏa thuận, hợp tác và giám sát các phản hồi để

đt được các mục đch.

5.2. Cơ hội, thách thức của ngành công nghiệp và yêu cầu đối với Nhà nước, doanh

nghiệp trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư

5.2.1. Cơ hội đối với ngành công nghiệp

Cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư đã mở ra những cơ hội có thể tranh thủ

để thúc đẩy sự phát triển của của Việt Nam như:

- To ra lợi thế của những nưc đi sau như Việt Nam so vi các nưc phát triển

do không b hn chế bởi quy mô cồng kềnh, quán tính ln; to điều kiện cho Việt Nam

bứt phá nhanh chóng, vượt qua các quc gia khác cho dù xuất phát sau.

- Việc ứng dụng những công nghệ mi cho phép thúc đẩy năng suất lao động và

to khả năng nâng cao mức thu nhập và cải thiện chất lượng cuộc sng cho ngưi dân.

- Khả năng biến đổi các hệ thng sản xuất, quản lý và quản tr cho doanh nghiệp

trong nưc;

- Trong lĩnh vực quc phòng, an ninh, những phát triển về công nghệ có thể rút

ngắn (cũng có thể gia tăng) khoảng cách chênh lệch về tiềm lực của các thế lực các quc

gia khác nhau.

Cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư đã mở ra cơ hội cho Việt Nam trong việc

thay đổi cơ cấu ngành công nghiệp. Cơ cấu ngành công nghiệp Việt Nam hiện nay chủ

yếu vẫn tập trung vào các ngành sản xuất thâm dụng nhiều vn và lao động, khai thác

lợi thế sẵn có về tài nguyên và điều kiện tự nhiên. Theo báo cáo năng lực cnh tranh

toàn cầu 2017 - 2018 của Diễn đàn kinh tế thế gii, Việt Nam nằm trong nhóm 15 nền

kinh tế ở giai đon chuyển tiếp từ giai đon tăng trưởng dựa vào yếu t đầu vào sang

giai đon tăng trưởng dựa vào hiệu quả. Việt Nam đáp ứng tt các điều kiện cơ bản của

nền kinh tế tăng trưởng dựa vào hiệu quả, tuy nhiên Việt Nam cần cải thiện các yếu t

thúc đẩy tính hiệu quả, đổi mi sáng to và tính phức tp của nền kinh tế. Như vậy, Việt

Nam vẫn còn khoảng cách khá xa để có nền công nghiệp tăng trưởng dựa vào hiệu quả

và cao nhất là tăng trưởng dựa vào đổi mi sáng to. Ở các nền công nghiệp dựa vào

tính hiệu quả, IoT là cầu ni giữa các ứng dụng vật lý và ứng dụng kỹ thuật s, IoT kết

ni con ngưi vi sản phẩm và dch vụ dựa trên các công nghệ kết ni và nền tảng khác

nhau ... Cảm biến và vô s các phương tiện khác giúp kết ni các công cụ vật lý vào

mng lưi toàn cầu.

Đón nhận cách mng công nghiệp lần thứ tư, chất lượng nguồn nhân lực của Việt

Nam sẽ được cải thiện, chất lượng nguồn nhân lực là thách thức ln cho quá trình

chuyển đổi sang các ngành công nghiệp có hàm lượng công nghệ cao và quá trnh đổi

mi sáng to. Cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư rõ ràng cần một nguồn nhân lực

có kỹ năng và đặc biệt là khả năng sáng to. Tuy nhiên, chất lượng giáo dục đi học

chưa trang b đầy đủ cho sinh viên năng lực sáng to, chất lượng đào to nghề chưa đáp

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 98 -

ứng nhu cầu của doanh nghiệp là rào cản khá ln để vươn lên nấc thang cao hơn trong

chuỗi giá tr công nghiệp.

5.2.2. Thách thức đối với ngành công nghiệp

Tham gia vào cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư, ngành công nghiệp Việt

Nam đứng trưc thách thức về phát triển nguồn nhân lực. Nhn chung trnh độ lao động

công nghiệp ở Việt Nam vẫn ở mức thấp và tỷ lệ phân b trnh độ đào to mất cân đi,

tỷ lệ lao động có trnh độ trung cấp quá thấp so vi đi học hoặc cao đẳng. Công nhân

kỹ thuật đặc biệt là công nhân kỹ thuật bậc cao chiếm tỷ trọng nhỏ trong khi đa s công

nhân chỉ được đào to ngắn hn, hưng dẫn công việc ngay cả các phân xưởng sản xuất

... Cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư đặt ra thách thức về nguồn nhân lực chất

lượng cao cho Việt Nam, điều này đã cản trở việc hấp thụ cuộc cách mng công nghiệp

lần thứ tư vào ngành công nghiệp của Việt Nam.

Năng lực công nghệ của ngành công nghiệp Việt Nam còn thấp, do đó khó đáp

ứng được những yêu cầu của cách mng công nghiệp lần thứ tư, cũng như khó nắm bắt

được cơ hội mà cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư mang li. Đây được coi là thách

thức tiếp theo một cuộc cách mng công nghiệp lần thứ 4 đặt ra cho ngành công nghiệp

Việt Nam. Tc độ đổi mi công nghệ của doanh nghiệp Việt Nam trong những năm qua

thấp và không đồng đều, không theo một đnh hưng phát triển rõ rệt. S công nghệ

mi từ các nưc công nghiệp phát triển còn ít, chủ yếu từ các nưc và vùng lãnh thổ

Đông Âu, Đài Loan, Hàn Quc, Trung Quc, Ấn Độ ... công nghệ tiên tiến hiện đi chủ

yếu tập trung vào một s lĩnh vực như dầu khí, điện lực, chế to khuôn mẫu, thiết b

điện, hàng điện tử dân dụng, săm lp, ắc quy, đồ nhựa, sản xuất xi măng ...

Hệ thng doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam cũng có đa tầng công nghệ, đây

là điều kiện để chúng ta có thể sản xuất sản phẩm ở nhiều cấp chất lượng khác nhau.

Tuy nhiên, sự đa dng công nghệ này li chủ yếu phổ biến ở cấp trnh độ trung bình

(thậm chí có cả công nghệ thấp và lc hậu), mà thiếu công nghệ tiên tiến và công nghệ

cao ở nhiều ngành, lĩnh vực.

Bên cnh đó chất lượng và hiệu quả chuyển giao công nghệ còn hn chế do thiếu

lựa chọn công nghệ ti ưu, trnh độ công nghệ không phù hợp và đặc biệt là giá tr

chuyển giao phần mềm về bí quyết công nghệ rất thấp. Do đó, khả năng vận hành, thích

nghi hóa hoặc làm chủ thiết b công nghệ mi còn nhiều hn chế, hiệu suất sử dụng thực

tế chỉ đt ti đa 70 - 80% công suất. Việc đầu tư đổi mi công nghệ chủ yếu được thực

hiện ở các doanh nghiệp có vn đầu tư nưc ngoài, ở các doanh nghiệp có vn nhà nưc

thì vn dành cho đổi mi công nghệ chiếm tỷ lệ thấp, ở khu vực doanh nghiệp ngoài

nhà nưc vn giành cho đổi mi công nghệ cũng chỉ chiếm tỷ lệ thấp trong tổng vn

đầu tư cho khoa học công nghệ.

Như vậy, tương tự như vi nhiều nưc trên thế gii, cuộc cách mng công nghiệp

lần thứ tư có tác động tích cực đến tiêu dùng, giá cả và môi trưng ở Việt Nam. Tuy

nhiên, khác các nưc tư bản phát triển, đặc biệt là các nưc ở trnh độ công nghệ cao,

quá trnh điều chỉnh ở Việt Nam sẽ gặp phải nhiều thách thức hơn do phát sinh ra những

vấn đề mi liên quan đến tái cơ cấu trong lĩnh vực sản xuất.

a) Nhóm ngành năng lượng

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 99 -

Nhóm ngành này cung cấp các đầu vào chiến lược cho nền kinh tế. Tuy nhiên

tác động có sự khác biệt giữa dầu kh và điện năng, do có một sự khác biệt căn bản giữa

hai phân ngành này: dầu khí có thể xuất nhập khẩu được và do vậy chu sự chi phi của

giá thế gii, trong khi đó điện năng cơ bản là không.

Ngành dầu khí của Việt Nam hiện nay đang chu áp lực rất ln, trưc tiên là do

sự suy giảm tăng trưởng của Trung Quc. Việc đầu tầu của kinh tế thế gii “ngn nhiều

năng lượng và nguyên vật liệu” này chy chậm li ảnh hưởng mnh đến các ngành dầu

khí và khai thác tài nguyên. Một nguyên nhân khác mang tính căn bản và có tác động

dài hn hơn là do có những đột phá trong lĩnh vực năng lượng (khai thác dầu đá phiến,

sản xuất năng lượng tái to, ắc qui trữ điện) và vận tải (ô tô điện vi chi phí sản xuất và

giá giảm nhanh, kinh tế chia sẻ như Uber hay Grab taxi), nhu cầu đi vi dầu thô khó

có thể tăng mnh. Ngay ti Trung Quc, như đã nêu trên, nền kinh tế đang chuyển sang

“thâm dụng công nghệ” hơn. Điều đó có thấy những thách thức mà Tập đoàn dầu khí

quc gia Việt Nam phải đi mặt là mang tính dài hn, đòi hỏi phải có một quá trình tái

cơ cấu mnh mẽ, điều mà một quc gia dầu mỏ như Ả rập Xê-Út đã bắt đầu phải thực

hiện. Đồng thi, cần điều chỉnh một cách căn bản và dài hn các thông s liên quan đến

dầu thô trong việc xây dựng các kế hoch thu chi ngân sách để có các giải pháp phù

hợp.

Ngành điện có thể được hưởng lợi khá nhiều nh những đột phá trong công nghệ

năng lượng tái to, trưc hết là công nghệ ứng dụng năng lượng mặt tri cũng đã tiến

bộ rất nhiều ở một s nưc tiên tiến như Mỹ, Đức v.v… vi tiềm năng phổ biến nhanh

trên toàn cầu nh giá sản xuất giảm đáng kể. Sức ép tái cơ cấu của ngành điện Việt Nam

li là: làm thế nào để nắm bắt cơ hội tt nhất để giảm giá đầu vào chiến lược của nền

kinh tế, đồng thi giảm thiểu mnh tác động đến môi trưng.

b) Nhóm ngành công nghiệp chế to

Đây là nhóm ngành mà Việt Nam sẽ phải chu tác động mnh nhất vì ba lý do:

Thứ nhất, tác động của cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư đến nhóm ngành

này rất mnh.

Thứ hai, cơ chế lan truyền tác động của công nghệ trong kinh tế toàn cầu rất

nhanh thông qua kênh xuất nhập khẩu do bản chất thương mi quc tế cao của nhóm

ngành này (tradable sector).

Thứ ba, những đột phá về công nghệ, đặc biệt là những tiến bộ vượt bậc trong tự

động hóa và công nghệ in 3D đang làm đảo ngược dòng thương mi theo hưng bất lợi

cho các nưc như Việt Nam do làm giảm mnh lợi thế lao động giá rẻ ti đây. Cụ thể,

những tiến bộ vượt bậc trong quá trình tự động hóa và s hóa đã và đang giúp giảm

mnh chi phí chế to và vận hành ngưi máy, và do vậy làm tăng khả năng công nghiệp

chế to quay trở li các nưc phát triển để gần hơn vi th trưng tiêu thụ ln và các

trung tâm R&D ở các nưc này.

Tác động đến một s phân ngành cụ thể như sau:

* Ngành dệt may, giày dép

Có một s đột phá công nghệ quan trọng đang vẽ li bức tranh của ngành này

trên phm vi toàn cầu: (i) công nghệ chế to đắp dần, máy chụp thân thể, thiết kế bằng

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 100 -

máy tính giúp có thể sản xuất các sản phẩm hàng lot các sản phẩm phù hợp vi những

thông s đơn lẻ của từng khách hàng; (ii) công nghệ nano giúp các sản phẩm dệt may,

giày dép có thể tích hợp các chức năng theo dõi sức khỏe (đo nhp tim, lượng calo giải

phóng liên tục v.v…); (iii) tự động hóa khâu cắt và khâu may (sử dụng robots, trong

khâu may còn được gọi là sewbots). Điều này được kỳ vọng là sẽ làm thay đổi toàn bộ

ngành dệt may, da giày, đồng thi cũng mở ra nhiều cơ hội thu hút đầu tư quay trở về

Mỹ, trong một khoảng thi gian ngắn có thể chỉ là 5 năm ti.

Ở Việt Nam, ngành dệt may đt được tc độ tăng trưởng xuất khẩu cao, một phần

ln nh đơn hàng chuyển dch ra khỏi Trung Quc theo chiến lược “Trung Quc + 1”

của các tập đoàn đa quc gia do chi ph lao động ở quc gia này tăng mnh. Tuy nhiên,

tnh hnh đang thay đổi nhanh chóng vi đơn hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp dệt

may Việt Nam giảm mnh, và khách hàng yêu cầu giảm giá đáng kể. Công nhân trong

các doanh nghiệp dệt may của Việt Nam đang b kẹt ở giữa trong cuộc cnh tranh khc

liệt trên toàn cầu, vi một bên là nhân công rẻ hơn từ các nưc Campuchia, Bangladesh,

Myanmar v.v…, và bên kia là ngưi máy đang được ứng dụng ngày một rộng rãi ở các

nưc phát triển và cả ở Trung Quc, dẫn đến sự chuyển dch của sản xuất trong phân

khúc có giá tr cao hơn trở li các nưc phát triển và trở li Trung Quc để gần hơn vi

th trưng tiêu thụ ln, các trung tâm R&D và các trung tâm cung cấp nguyên vật liệu,

phụ kiện. Triển vọng của ngành dệt may hiện nay hết sức bấp bênh, dẫn đến việc các

doanh nghiệp hiện đang hot động kêu gọi không đầu tư thêm vào ngành này nữa.

Việc Việt Nam tham gia TPP có thể giảm nhẹ phần nào cnh tranh từ các nhà

cung ứng dựa trên lao động giá rẻ từ Campuchia, Bangladesh hay Myanmar. Tuy nhiên

TPP có thể li là “con ngựa thành Tơ roa” mở toang th trưng Việt Nam cho các sản

phẩm có giá tr cao từ Mỹ nhắm vào tầng lp trung lưu và thượng lưu mi nổi ở nưc

ta do nguyên tắc “có đi có li” trong việc giảm thuế ti các nưc tham gia TPP. Những

sản phẩm dệt may, giày dép chất lượng cao, thân thiện môi trưng và hỗ trợ sức khỏe

“Made in USA” vi giá cả hợp lý (nh tự động hóa và sản xuất vi qui mô ln) li may

vừa vi từng khách hàng (nh công nghệ chụp thân thể có thể tự thực hiện trực tuyến

trong đo và khâu đặt hàng) bán rộng rãi ở Việt Nam để phục vụ những đi tượng có thu

nhập khá có thể là kch bản hiện hữu trong tương lai trung hn.Các mô hình tính toán

mô phỏng tác động của TPP đến Việt Nam của các chuyên gia quc tếvi các kết quả

rất lc quan cho nền kinh tế Việt Nam nói chung và cho các ngành thâm dụng lao động

như dệt may, giày dép nói riêng, đã bỏ qua yếu t này. Tuy nhiên những giả đnh về lợi

thế lao động giá rẻ của Việt Nam dẫn đến luồng thương mi về dệt may và giày dép

mang tính một chiều từ Việt Nam sang các nưc phát triển tham gia TPP không còn

đúng nữa dưi tác động của cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt là tự động

hóa vi giá ngưi máy đang giảm đi nhanh chóng.Do đó mà các kết quả tính toán nêu

trên hiện được trích dẫn rộng rãi trong các cuộc thảo luận về TPP ở Việt Nam rõ ràng

là không còn phù hợp.

Báo cáo của ILO công b tháng 7/2016 cho thấy Việt Nam có đến 86% lao động

trong các ngành dệt may và giày dép ở Việt Nam có nguy cơ cao mất việc dưi tác động

của những đột phá về công nghệ như được nêu trên. Tỷ lệ rất ln này sẽ chuyển thành

con s tuyệt đi rất ln vì dệt may và giày dép li là các ngành đang to việc làm cho

nhiều lao động (khoảng gần 2,3 triệu ngưi, trong đó khoảng 78% là lao động nữ làm

việc trong ngành dệt may; giày dép – 0,98 triệu ngưi, trong đó có khoảng 74% là lao

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 101 -

động nữ làm việc trong ngành giày dép; lao động trong hai ngành chiếm 6,2% tổng lực

lượng lao động và 13,7% việc làm phi nông nghiệp). Trong s đó có nhiều lao động ít

kỹ năng (tương ứng là 17% và 26% lao động dệt may và giày dép chỉ có trnh độ tiểu

học), và một tỷ lệ đáng kể không còn trẻ, từ 36 tuổi trở lên: 35,84% đi vi dệt may và

25,37% đi vi giày dép. Đây là nhóm không dễ dàng tm được việc làm thay thế ở

trong khu vực chính thức.Điều này cho thấy quá trnh điều chỉnh sẽ rất khó khăn, và có

thể làm đảo ngược quá trình chuyển dch lao động ra khỏi nông nghiệp và tăng tỷ trọng

của khu vực chính thức trong nền kinh tế trong quá trình công nghiệp hóa đất nưc.

Trong ngành giày dép, công nghệ in 3D đã tiến bộ đến mức có thể sản xuất giầy

ngay ti chỗ, và công nghệ này sẽ sm được hoàn thiện trong một tương lai không xa.

Điều này có nghĩa là ngưi tiêu dùng ở các nưc phát triển có thể có ngay một đôi giày

sản xuất theo nhu cầu của khách hàng mà không cần phải trải qua quy trình sản xuất

hay nhập khẩu từ một quc gia khác.

* Ngành điện tử

Ngành công nghiệp điện tử của Việt Nam hiện nay có khoảng 510.000 lao động

đang làm việc trong ngành, vi khoảng 66% là lao động nữ, và khoảng 6,7% có trình

độ chỉ ở mức tiểu học, và chỉ khoảng 13,5% từ 36 tuổi trở lên. Ngành điện tử trong

những năm gần đây có những tiến bộ vượt bậc nh sự hiện diện của các tập đoàn đa

công nghệ đa quc gia dẫn dắt các chuỗi giá tr toàn cầu. Các tập đoàn này đã thực hiện

chiến lược “Trung Quc + 1” – chuyển dch các nhà máy sản xuất ra khỏi Trung Quc

(để tránh chi phí lao động đang tăng nhanh ti quc gia này) để đến những đa điểm gần

vi Trung Quc (để hưng vào th trưng tiêu thụ khổng lồ vi tầng lp trung lưu có

qui mô ln nhất nhì thế gii). Vi lợi thế tương đi về lao động giá rẻ, và v tr đa kinh

tế rất thuận lợi, Việt Nam đã hưởng lợi nhiều từ quá trnh này, là ngôi sao đang lên trong

con mắt các nhà bình luận quc tế nh xuất khẩu điện tử tăng mnh.

Tuy nhiên, trong trung hn điều này có thể thay đổi do có những công nghệ đột

phá (i) in 3D; (ii) ngưi máy và (iii) Internet kết ni vn vật, đang được triển khai áp

dụng nhanh chóng trong ngành điện tử. Một thông tin gần đây đáng được quan tâm là

công ty Đài Loan Foxconn - hãng công nghệ ln nhất thế gii chuyên về sản xuất các

bộ phận máy tính và lắp ráp sản phẩm cho những "đi gia" như Apple, Sony và Nokia,

đã sử dụng ngưi máy thay thế cho 60.000 lao động ti các nhà máy của công ty này

một s thành ph của Trung Quc. Động thái trên của Foxconn nhằm cắt giảm chi phí

lao động cũng như nâng cao hiệu quả công việc, đồng thi to hưng đi mi trong việc

sử dụng nhân công vn đã b chỉ trích quá nhiều của Foxconn. Đi vi các công ty này,

việc thay thế lao động bằng ngưi máy tiết kiệm được chi ph do giá ngưi máyđang

giảm nhanh, đồng thi có thể vận hành liên tục trong hàng chục gi mà ít b lỗi, cũng

như tránh được chi ph đóng góp an sinh xã hội hay sản xuất gián đon do đnh công,

không b cáo buộc đi xử không tt vi ngưi lao động v.v…

Ở Việt Nam, chi phí nhân công mi bằng khoảng 60% so vi ở Trung Quc,

xong xu thế này đáng lo ngi do giá ngưi máy giảm nhanh. Cần phải dự tính kch bản

mà các tập đoàn đa quc gia có sự hiện diện ở Việt Nam cũng có những bưc đi tương

tự như Foxconn trong trung hn.Ví dụ, nếu Samsung Việt Nam sẽ thực hiện điều này,

việc làm của hàng chục nghn lao động ti Samsung sẽ b ảnh hưởng. Các hot động

kinh doanh có liên quan như cung cấp suất ăn hay chỗ ở, vận chuyển công nhân đi làm

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 102 -

mà các doanh nghiệp Việt Nam đang cung cấp cho Samsung cũng b ảnh hưởng theo.

Trong khi đó Samsung Việt Nam vẫn hưởng lợi từ qui đnh xuất xứ trong TPP cho dù

có thay thế lao động của Việt Nam bằng ngưi máy. Nói cách khác, trong trưng hợp

đó, các doanh nghiệp FDI được lợi đơn lợi kép, trong khi phần của Việt Nam giảm

mnh bất chấp đây là cuộc chơi hai bên cùng thắng (win-win game).

5.2.3. Yêu cầu đối với Nhà nước và doanh nghiệp trong cuộc cách mạng công nghiệp

lần thứ tư

a) Yêu cầu đi vi Nhà nưc trong cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư

- Thng nhất quan điểm: nắm bắt kp thi, tận dụng hiệu quả các cơ hội của cuộc

Cách mng công nghiệp lần thứ tư để nâng cao năng suất lao động, hiệu quả, sức cnh

tranh của nền kinh tế và tăng cưng tiềm lực quc phòng, an ninh thông qua nghiên

cứu, chuyển giao và ứng dụng mnh mẽ các thành tựu tiên tiến của cuộc Cách mng

công nghiệp lần thứ tư cho các lĩnh vực của đi sng kinh tế - xã hội. Đồng thi, chủ

động phòng ngừa, ứng phó nhằm hn chế các tác động tiêu cực, bảo đảm quc phòng,

an ninh, an toàn, công bằng xã hội và phát triển bền vững; Thực hiện Cách mng công

nghiệp lần thứ tư trên cơ sở: (i) lấy cải cách và hoàn thiện thể chế kinh tế và bảo đảm

an toàn, an ninh mng làm tiền đề; (ii) thúc đẩy nghiên cứu phát triển và ứng dụng mnh

mẽ công nghệ trong doanh nghiệp và quản lý nhà nưc, xây dựng Chính phủ s là đột

phá; (iii) coi giáo dục, đào to lực lượng lao động chất lượng cao, nghiên cứu và làm

chủ một s công nghệ ưu tiên để chủ động tham gia cuộc Cách mng công nghiệp lần

thứ tư là nhân t ct lõi; Đổi mi tư duy quản lý theo cách tiếp cận mở, to thuận lợi và

thúc đẩy đổi mi sáng to. Phát huy các nguồn lực, đảm bảo cho việc chủ động tham

gia cuộc Cách mng công nghiệp lần thứ tư.

- Chiến lược quc gia về Cách mng công nghiệp lần thứ tư đến năm 2030 nhằm

thực hiện các mục tiêu đề ra ti Ngh quyết s 52-NQ/TW. Cụ thể như sau:

+ Mục tiêu tổng quát: chủ động tận dụng có hiệu quả các cơ hội của cuộc Cách

mng công nghiệp lần thứ tư; cơ bản làm chủ và ứng dụng rộng rãi công nghệ mi trong

các lĩnh vực kinh tế - xã hội; từng bưc sáng to được công nghệ mi nhằm thúc đẩy

quá trnh đổi mi mô hnh tăng trưởng, cơ cấu li nền kinh tế gắn vi thực hiện các đột

phá chiến lược và hiện đi hóa đất nưc; phát triển mnh mẽ kinh tế s; phát triển nhanh

và bền vững dựa trên khoa học và công nghệ, đổi mi sáng to và nhân lực chất lượng

cao; nâng cao chất lượng cuộc sng, phúc lợi và sức khỏe của ngưi dân; bảo đảm vững

chắc quc phòng an ninh bảo vệ môi trưng sinh thái; nâng cao hiệu quả hội nhập quc

tế và gắn kết chặt chẽ quá trình ứng dụng Cách mng công nghiệp lần thứ tư vi công

tác bảo vệ an ninh mng.

+ Mục tiêu cụ thể

Mục tiêu đến năm 2025:

♦ Duy trì xếp hng Đổi mi sáng to toàn cầu (GII) của Tổ chức sở hữu trí

tuệ thế gii (WIPO) thuộc 3 nưc dẫn đầu ASEAN;

♦ Chỉ s An toàn, an ninh mng toàn cầu của Liên minh viễn thông quc tế

(ITU) thuộc nhóm 40 nưc dẫn đầu;

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 103 -

♦ Chỉ s Chính phủ điện tử theo xếp hng của Liên hợp quc thuộc nhóm

4 nưc dẫn đầu ASEAN;

♦ Kinh tế s chiếm khoảng 20% GDP; năng suất lao động tăng bnh quân

trên 7%/năm;

♦ H tầng mng băng rộng cáp quang phủ trên 80% hộ gia đnh, 100% xã;

phổ cập dch vụ mng di động 4G/5G và điện thoi di động thông minh; 80% dân s sử

dụng Internet; 80% dch vụ công trực tuyến mức độ 4, được cung cấp trên nhiều phương

tiện truy cập khác nhau, bao gồm cả thiết b di động; tỷ lệ dân s có tài khoản thanh

toán điện tử trên 50%;

♦ Có ít nhất 3 đô th thông minh ti 3 vùng kinh tế trọng điểm (Bắc, Trung,

Nam) và triển khai mng 5G ti các đô th này.

Mục tiêu đến năm 2030:

♦ Duy trì xếp hng Đổi mi sáng to toàn cầu (GII) của WIPO thuộc nhóm

40 nưc dẫn đầu thế gii;

♦ Chỉ s An toàn, an ninh mng toàn cầu của ITU thuộc nhóm 30 nưc

đứng đầu;

♦ Chỉ s Chính phủ điện tử theo xếp hng của Liên hợp quc thuộc nhóm

50 nưc đứng đầu;

♦ Kinh tế s chiếm khoảng 30% GDP; năng suất lao động tăng bnh quân

trên 7,5%/năm;

♦ Phổ cập dch vụ mng Internet băng rộng cáp quang; phổ cập dch vụ

mng di động 5G;

♦ Hoàn thành xây dựng Chính phủ s;

♦ Hình thành một s chuỗi đô th thông minh ti các khu vực kinh tế trọng

điểm phía Bắc, phía Nam và miền Trung; từng bưc kết ni vi mng lưi đô th thông

minh trong khu vực và thế gii.

- Thực hiện đầy đủ theo quan điểm chỉ đo, mục tiêu, chủ trương, chnh sách của

Ngh quyết s 52-NQ/TW; theo mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đề ra ti Ngh quyết s

50/NQ-CP và Quyết đnh s 749/QĐ-TTg; và các đnh hưng trọng tâm sau:

1. Nâng cao chất lượng thể chế và năng lực xây dựng chính sách

(i) Xây dựng thể chế mi cho các công nghệ mi, mô hình, thực tiễn kinh doanh

mi; Chính phủ s và an toàn an ninh mng

- Xây dựng, hoàn thiện thể chế cho các ngành có mô hình kinh doanh mi (như:

thương mi điện tử, kinh tế chia sẻ, công nghệ tài chính, công nghệ ngân hàng s,...)

nhằm bảo đảm thông thoáng, khuyến khch đổi mi, sáng to và phù hợp vi mức độ

rủi ro của từng ngành, nghề, hot động kinh doanh. Áp dụng khung thể chế thử nghiệm

(regulatory sandbox) cho các ngành, nghề kinh doanh mi để to hành lang pháp lý cho

các sản phẩm, dch vụ sáng to.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 104 -

- Rà soát, hoàn thiện thể chế theo hưng khuyến khích các doanh nghiệp công

nghệ s trong nưc đầu tư phát triển ứng dụng và nghiên cứu làm chủ các công nghệ

ưu tiên để chủ động tham gia cuộc Cách mng công nghiệp lần thứ tư (như chnh sách

ưu đãi thuế; sử dụng linh hot công cụ tài chính làm đòn bẩy cho nghiên cứu, phát triển

và ứng dụng công nghệ;...).

- Hoàn thiện thể chế pháp luật về phòng, chng các loi tội phm phi truyền

thng, tội phm công nghệ cao.

(ii) Thực hiện mnh mẽ các giải pháp cải thiện môi trưng kinh doanh nhằm

khuyến khích doanh nghiệp đổi mi, sáng to

- Thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các chỉ đo của Chính phủ, Thủ tưng Chính phủ

về cải thiện môi trưng kinh doanh, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp như được nêu

ti các Ngh quyết s 19/NQ-CP (các năm 2014 - 2018) và Ngh quyết s 02/NQ-CP

(các năm 2019 - 2020) về cải thiện môi trưng kinh doanh; Ngh quyết s 35/NQ-CP

(năm 2016) về hỗ trợ doanh nghiệp; Chỉ th s 20/CT-TTg (năm 2017) về chấn chỉnh

hot động thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp; Ngh quyết s 139/NQ-CP (năm 2018) về

cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp.

- Rà soát, sửa đổi thể chế về đầu tư khởi nghiệp sáng to theo hưng to thuận

lợi cho các hot động góp vn, mua cổ phần, mua bán sáp nhập doanh nghiệp công

nghệ.

2. Phát triển h tầng kết ni, xây dựng và khai thác cơ sở dữ liệu

- Phát triển internet tc độ cao, h tầng s an toàn, đáp ứng nhu cầu về kết ni và

xử lý dữ liệu ln.

- Xây dựng, hoàn thiện các cơ sở dữ liệu quc gia đã được nêu ti Quyết đnh s

714/QĐ-TTg ngày 22 tháng 5 năm 2015 và các cơ sở dữ liệu cần thiết khác phục vụ

quản lý và kinh doanh (như cơ sở dữ liệu về lái xe, về dự án đầu tư công,...).

- Xây dựng, nâng cấp hệ thng kỹ thuật nhằm nâng cao năng lực bảo đảm an

toàn, an ninh mng.

- Xây dựng, nâng cấp h tầng vật lý đáp ứng yêu cầu áp dụng công nghệ ưu tiên

để chủ động tham gia cuộc Cách mng công nghiệp lần thứ tư, trưc hết là h tầng năng

lượng và giao thông. Khuyến khch đầu tư tư nhân phát triển và vận hành cơ sở h tầng

công cộng.

3. Phát triển nguồn nhân lực

- Mở rộng, nâng cao chất lượng các chương trnh đào to đi học, sau đi học và

đào to nghề, đặc biệt trong các ngành phục vụ Cách mng công nghiệp lần thứ tư.

- Đổi mi, nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông theo hưng tăng hot động

thực hành, nhất là giáo dục về khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học (STEM). Xây

dựng chương trnh thực tập trong các trung tâm hỗ trợ đổi mi sáng to, doanh nghiệp

khởi nghiệp sáng to.

- Tăng cưng kết ni nghiên cứu khoa học, đào to và sản xuất kinh doanh.

4. Xây dựng Chính phủ điện tử hưng ti Chính phủ s

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 105 -

- Ứng dụng mnh mẽ công nghệ s vào quản lý nhà nưc trong tất cả các lĩnh

vực; đầu tư, phát triển các ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ quản lý nhà nưc

(GovTech) và cung cấp dch vụ công. Xây dựng hệ thng thông tin kinh tế - xã hội thi

gian thực phục vụ chỉ đo, điều hành của Chính phủ.

- Xây dựng hệ thng thông tin kinh tế - xã hội dùng chung của Chính phủ; s

hóa, kết ni và chia sẻ các dữ liệu quản lý của các bộ, cơ quan và đa phương nhằm

nâng cao chất lượng hot động quản lý nhà nưc, to nguồn dữ liệu cho nghiên cứu và

kinh doanh.

5. Phát triển và nâng cao năng lực đổi mi sáng to quc gia

- Phát triển hệ thng đổi mi sáng to quc gia theo hưng lấy doanh nghiệp làm

trung tâm, cơ sở giáo dục đi học và viện nghiên cứu là chủ thể nghiên cứu.

- Xây dựng, đề xuất các cơ chế, chnh sách đặc biệt, có tnh đột phá đi vi việc

xây dựng và vận hành các trung tâm đổi mi sáng to. Khuyến khch các cơ sở giáo dục

đi học, doanh nghiệp, tổ chức trong nưc và nưc ngoài thành lập các trung tâm đổi

mi sáng to ti Việt Nam.

6. Đầu tư, nghiên cứu, phát triển một s công nghệ ưu tiên để chủ động tham gia

cuộc Cách mng công nghiệp lần thứ tư như công nghệ rô-bt, vật liệu tiên tiến, năng

lượng tái to, trí tuệ nhân to, công nghệ trong y học, internet vn vật, dữ liệu ln, chuỗi

khi...

7. Mở rộng hợp tác quc tế và hội nhập về khoa học và công nghệ, nhất là trong

các lĩnh vực công nghệ ưu tiên để chủ động tham gia cuộc Cách mng công nghiệp lần

thứ tư.

b) Yêu cầu đi vi doanh nghiệp trong cuộc cách mng công nghiệp lần thứ tư

- Phải lựa chọn công nghệ “phù hợp” để chuyển giao, ứng dụng

Phải nhận thức rằng công nghệ trong cuộc CMCN 4.0 là những công nghệ ở đỉnh

cao của nhân loi, là những công nghệ mà mi ngày hôm qua đang là chuyện viễn

tưởng. Đó là công nghệ in 3D, điện toán đám mây, Internet kết ni vn vật, ngưi máy

có kết ni, trí tuệ nhân to có cảm xúc… Doanh nghiệp phải biết lựa chọn công nghệ

mà ứng dụng và chuyển giao, phù hợp từ nhiều yếu t ảnh hưởng đến sản xuất, kinh

doanh trong nưc như dân s, tài nguyên, môi trưng văn hoá - xã hội và các hệ thng

pháp lý - chính tr. Việc đa dng hoá luồng chuyển giao, đa phương hoá đi tượng,

đa dng hoá loi hnh và đa dng hoá nội dung chuyển giao công nghệ ... nhằm tăng

cưng tiếp nhận công nghệ, thiết b và máy móc; tiếp cận các nguồn tài chnh nưc

ngoài, các kĩ năng quản lí hiện đi; tăng năng suất và hiệu suất lao động; hiện đi

hoá quy trình sản xuất và to việc làm...

- Không nhập khẩu công nghệ lc hậu

Trong quá trnh đầu tư ti nưc ta, một s đi tác nưc ngoài vì mục đch lợi ích

không chnh đáng đã tm cách lợi dụng pháp luật, bộ máy hành chính còn thiếu minh

bch của chúng ta để tm cách đưa thiết b vi trnh độ công nghệ lc hậu đôi khi ti 2-

3 thế hệ vào nưc ta. Hậu quả là đẩy lùi sự phát triển của đất nưc, đưa nưc ta cách xa

hơn khoảng cách phát triển vi các nưc công nghiệp, vi các nưc phát triển. Để góp

phần ngăn chặn công nghệ lc hậu vào Việt Nam, doanh nghiệp không được tiếp tay

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 106 -

cho đi tượng là ngưi nưc ngoài đưa công nghệ hoặc các thiết b lc hậu vào Việt

Nam. Doanh nghiệp chỉ nên chuyển giao công nghệ đã và đang được kiểm chứng, sử

dụng rộng rãi ở một s quc gia có trnh độ, có thu nhập cao hơn nưc ta ít nhất từ 2 -

5 lần tùy vào công nghệ, lĩnh vực công nghệ cần áp dụng.

- Đổi mi và sáng to công nghệ, ứng dụng công nghệ trong doanh nghiệp

Cần tiến hành rà soát, phân loi chnh xác hiện trng công nghệ của các doanh

nghiệp, xem xét nhu cầu đổi mi công nghệ của ngành, lĩnh vực sản xuất hàng hóa có

lợi thế cnh tranh quc gia và của chnh bản thân doanh nghiệp. Việc ứng dụng công

nghệ có trnh độ cao, hiện đi vào sản xuất kinh doanh và việc đầu tư cho đổi mi công

nghệ và tiến ti sáng to công nghệ sẽ quyết đnh sức cnh tranh của doanh nghiệp.

Nhiều công nghệ trong nưc đã có nhưng doanh nghiệp không sử dụng hoặc nếu có sử

dụng th chỉ một lần, doanh nghiệp li bỏ tiền ra mua ở nưc ngoài vi giá thành rất đắt

và trnh độ không phù hợp, khiến không sử dụng được. Doanh nghiệp cần phải xác đnh

việc đổi mi công nghệ, sáng to công nghệ là sự sng còn của doanh nghiệp th mi

nâng cao được khả năng cnh tranh về năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa của

các doanh nghiệp trong nưc vi thế gii.

Chú trọng tch hợp công nghệ s hoá: Thúc đẩy phát triển những giải pháp sản

xuất và kinh doanh dựa trên s hoá; tch hợp vi các hệ thng cảm biến, hệ thng điều

khiển, mng truyền thông để kinh doanh và chăm sóc khách hàng; lưu trữ và sử dụng

hiệu quả các dữ liệu ln dựa trên điện toán đám mây; thu thập, phân tch và xử lý dữ

liệu ln để to ra những tri thức mi, hỗ trợ việc đưa ra quyết đnh và to lợi thế cnh

tranh; phân tch hiệu quả, đánh giá và áp dụng các dữ liệu thu thập được từ máy móc và

cảm biến, để nhanh chóng đưa ra quyết đnh cải thiện an toàn, hiệu quả hot động, quy

trnh làm việc, dch vụ và bảo tr.

- Doanh nghiệp cần xác đnh được hot động kinh doanh ct lõi của mnh, từ đó

tận dụng và phát huy ti đa sức mnh để có thể tham gia vào chuỗi giá tr đang ngày

càng được mở rộng nh vào thành quả của cách mnh công nghiệp 4.0. Doanh nghiệp

có thế mnh về công nghệ cần tập trung vào phát triển, sáng to công nghệ mi. Doanh

nghiệp sản xuất, dch vụ cần tận dụng thành quả công nghệ để chuẩn hóa quy trnh sản

xuất, nâng cao hiệu quả kinh doanh, chất lượng dch vụ sản phẩm để có thể nhanh chóng

nắm bắt cơ hội kinh doanh. Cuộc cách mng công nghiệp 4.0 là cuộc cách mng công

nghiệp của kết ni, của khoa học và công nghệ, của đổi mi sáng to. V vậy, mỗi doanh

nghiệp cần phải xác đnh được v tr của mnh, xây dựng mi liên kết chặt chẽ vi các đi

tác trong chuỗi sản phẩm để chủ động hơn trong đổi mi sáng to và ứng dụng khoa học,

công nghệ vào hot động sản xuất kinh doanh của mnh. Trong chuỗi giá tr của sản phẩm,

th trưng không còn b gii hn bởi biên gii lãnh thổ, mà được mở rộng ra khu vực,

thậm ch, toàn cầu. Các doanh nghiệp cần phải đặt sản phẩm, dch vụ của mnh trong bi

cảnh của th trưng khu vực và thế gii, chuẩn b sẵn tâm thế tham gia vào chuỗi cung

ứng toàn cầu.

- Doanh nghiệp cần tập trung mọi nỗ lực để to nên những chuyển biến tch cực

thông qua việc đổi mi hot động sản xuất, kinh doanh do tc độ phát triển công nghệ

kỹ thuật hay công nghệ thông tin đưa vào quản lý sản xuất, kinh doanh đều rất nhanh,

nếu không sm thch nghi, doanh nghiệp sẽ không thể phát triển. Trong môi trưng 4.0,

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 107 -

công nghệ, cần phải thay đổi căn bản trên cơ sở lấy sản phẩm làm trung tâm và sự ứng

dụng công nghệ trong dây chuyền sản xuất.

Doanh nghiệp cũng cần phải thay đổi công nghệ quản tr. Vi hệ thng quản tr

doanh nghiệp mi, lãnh đo doanh nghiệp có thể theo dõi, nắm bắt hàng ngày, hàng gi

tnh hnh sản xuất từ khâu mua, đưa nguyên liệu, vật liệu vào sản xuất đến khi đưa sản

phẩm ra th trưng, tnh hnh th trưng và những biến động của giá cả để có thể có biện

pháp giải quyết nhanh khắc phục những tnh hung và sự c bất lợi.

- Đẩy mnh phát triển nguồn nhân lực, trong đó chú trọng công tác đào to nguồn

nhân lực công nghệ cao; tăng khả năng ứng dụng công nghệ thông tin. Thi đi CMCN

4.0 đòi hỏi ngưi lãnh đo, quản lý kinh tế, các doanh nhân phải là những chuyên gia,

vững về kiến thức chuyên môn có năng lực tư duy và sáng to, đổi mi, có kỹ năng

phân tch và tổng hợp thông tin, có khả năng làm việc độc lập và ra quyết đnh dựa trên

cơ sở phân tch các chứng cứ và dữ liệu. Các doanh nhân phải giải quyết bài toán về

nguồn nhân lực, về huy động nguồn tài chnh, về sử dụng nguồn vn và chi ph có hiệu

quả, cải thiện mô hnh doanh nghiệp … nhưng không phải bằng cách đã làm trưc đây

mà phải bằng tư duy mi công nghệ mi trong chuỗi giá tr mi. Trưc làn sóng của

cuộc CMCN 4.0, các doanh nhân, ngưi lãnh đo, cán bộ quản lý kinh doanh có sứ

mệnh trở thành động cơ đổi mi mô hnh của doanh nghiệp mà các doanh nhân đang

vận hành nhằm đáp ứng những thay đổi của cuộc CMCN 4.0. Các doanh nhân cần phải

được đào to li, cần thay đổi bản thân và doanh nghiệp của mnh thành nơi sản xuất ra

những sản phẩm chất lượng cao, nhiều hàm lượng tr tuệ, hàm lượng công nghệ nhằm

đáp ứng vi thi đi mi.

5.3.

5.3

Thực trng và chnh sách phát triển công nghiệp đáp ứng yêu cầu

cách mng công nghiệp 4.0 của Việt Nam

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 108 -

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. https://humg.edu.vn/gioi-thieu/pages/lich-su-phat-trien.aspx?ItemID=4194

2. https://humg.edu.vn/gioi-thieu/co-cau-to-chuc/cac-khoa/Pages/khoa-kinh-te-va-

quan-tri-kinh-doanh.aspx

3. https://humg.edu.vn/gioi-thieu/co-cau-to-chuc/cac-khoa/Pages/khoa-kinh-te-va-

quan-tri-kinh-doanh.aspx?CateID=133

4. Bộ Công thương (2021), Báo cáo xây dựng Đề án tái cơ cấu ngành công thương giai

đon 2021 - 2030

5. Đặng Thanh Bình (2023), Luận án tiến sĩ: Phát triển công nghiệp bền vững của Tỉnh

Quảng Ninh, Trưng Đi học Thương Mi, Bộ Giáo dục và Đào to.

6. GS.TS Nguyễn Đnh Phan, GS.TS Nguyễn Kế Tuấn (2007), Giáo trình Kinh tế và

quản lý công nghiệp, Trưng Đi học Kinh tế quc dân.

7. Alla M. (2003), The concept of professional ethics development as a condition of

mastering value and ethic culture of personality, Taras Shevchenko National University

of Kiev, Ukraine.

8. Lê Th Huyền Trang, Trần Thành Nam (2016), “Năng lực thực hành đo đức của nhà

Tâm lý học trên cơ sở so sánh chuẩn quc tế”, Hội thảo khoa học toàn quốc, Hội Tâm

lý - Giáo dục Việt Nam.

9. Lê Thanh Thập (2005), “Về đo đức nghề nghiệp”, Tạp chí Triết học, s 6 (169), tr.2.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 109 -

PHỤ LỤC 1

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ 10 NĂM PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP

GIAI ĐOẠN 2011 - 2020

I. VỀ CHỦ TRƯƠNG, ĐƯỜNG LỐI

1. Tổng quan về chủ trương, đưng li

1.1. Đi vi Việt Nam, việc xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và sau đó là

chiến lược phát triển các ngành, lĩnh vực lần đầu tiên được xây dựng vào năm 1990 vi

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 1991-2000 và tầm nhn đến năm 2020. Từ đó đến

nay, đã có 03 Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội cho giai đon 10 năm (gồm giai

đon 1991-2000; giai đon 2001-2010 và 2011-2020) và hiện nay, đang xây dựng Chiến

lược phát triển kinh tế - xã hội giai đon 2021-2030. Trải qua 3 lần thực hiện Chiến lược

phát triển kinh tế - xã hội 10 năm, các đnh hưng chiến lược về phát triển kinh tế - xã

hội, đặc biệt là đnh hưng về phát triển công nghiệp và thương mi luôn được điều

chỉnh cho phù hợp vi bi cảnh của từng giai đon phát triển của đất nưc qua các kỳ

Đi hội Đảng.

(1) Giai đoạn thứ nhất (giai đoạn cải cách để mở cửa): Từ Đi hội VI (1996) – Đi

hội VII (1991): Ở giai đon này, Việt Nam bắt đầu công cuộc đổi mi nưc và đặt nền

móng cho quá trình cải cách mnh mẽ sau này, theo đó ti Đi hội Đảng VI, Đảng đã

xác đnh “phải xây dựng những tiền đề cần thiết cho việc đẩy mạnh công nghiệp hoá

xã hội chủ nghĩa trong chặng đường tiếp theo'' và “chuyển đổi định hướng về phát triển

công nghiệp chuyển từ mô hình ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, lấy công nghiệp

nặng làm cơ sở để công nghiệp hóa đất nước sang chiến lược các ngành công nghiệp

phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội cụ thể của Việt Nam và chuyển chiến lược công

nghiệp hóa theo cách hướng nội (thay thế nhập khẩu) trước đây bằng mô hình hỗn hợp,

hướng về xuất khẩu đồng thời thay thế nhập khẩu”.

(2) Giai đoạn thứ hai (giai đoạn định hình đường lối mở cửa): Từ Đi hội VIII

(1996) đến Đi hội X (2005): Đây là giai đon thể hiện rõ chủ trương về đẩy mnh hội

nhập để phát triển kinh tế. Đi hội Đảng lần thứ VIII năm 1996, Đảng đã đề ra chủ

trương về hội nhập để to điều kiện và th trưng cho phát triển công nghiệp vi đnh

hưng “xây dựng một nền kinh tế mới hội nhập với khu vực và thế giới hướng mạnh về

xuất khẩu”, đồng thi, lần đầu tiên ta đề ra mục tiêu “đến năm 2020, ra sức phấn đấu

đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp”.

(3) Giai đoạn thứ ba (giai đoạn tái cơ cấu và mở cửa toàn diện): Từ Đi hội XI

(2011) đến nay, vi việc gia nhập WTO vào năm 2007 đã mở ra một thi kỳ mi cho

phát triển đất nưc, theo đó, ta đã đưa lên một tầm cao mi về hội nhập “chủ động và

tích cực hội nhập quốc tế” và điều chỉnh về mô hnh tăng trưởng kinh tế vi chủ trương:

"Đổi mới mô hình tăng trưởng chuyển mạnh từ chủ yếu dựa vào xuất khẩu và vốn đầu

tư sang phát triển đồng thời dựa vào cả vốn đầu tư, xuất khẩu và thị trường trong

nước”.

1.2. Ngh quyết Đi hội đi biểu toàn quc lần thứ XI Đảng Cộng sản Việt Nam đánh

Bộ Công thương (2021), Báo cáo xây dựng Đề án tái cơ cấu ngành công thương giai đon 2021 - 2030

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 110 -

giá “thực trạng phát triển kinh tế nước ta chưa bền vững; chất lượng, hiệu quả, sức

cạnh tranh thấp; tăng trưởng kinh tế chủ yếu theo chiều rộng dựa vào tăng đầu tư, khai

thác tài nguyên; các cân đối vĩ mô chưa vững chắc; công nghiệp chế tạo, chế biến phát

triển chậm, gia công, lắp ráp còn chiếm tỉ trọng lớn; cơ cấu kinh tế giữa các ngành,

lĩnh vực chuyển dịch theo hướng tích cực nhưng còn chậm Cơ cấu trong nội bộ từng

ngành cũng chưa thật hợp lý; năng suất lao động xã hội thấp hơn nhiều so với các nước

trong khu vực; năng lực cạnh tranh quốc gia chậm được cải thiện; đầu tư vẫn dàn trải;

hiệu quả sử dụng các nguồn vốn đầu tư còn thấp, còn thất thoát, lãng phí, nhất là nguồn

vốn đầu tư của Nhà nước; hệ thống kết cấu hạ tầng phát triển chậm, thiếu đồng bộ, đặc

biệt đối với khu vực đồng bào dân tộc thiểu số…” và thông qua Chiến lược phát triển

kinh tế xã hội 10 năm 2011-2020 vi mục tiêu phấn đấu “đến năm 2020 nước ta cơ bản

trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” thông qua việc “đẩy mạnh tái cơ cấu

kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, coi chất lượng, năng suất, hiệu quả, sức cạnh

tranh là ưu tiên hàng đầu, chú trọng phát triển theo chiều sâu, phát triển kinh tế tri

thức, trong đó trọng tâm là cơ cấu lại các ngành sản xuất, dịch vụ phù hợp với các

vùng; thúc đẩy cơ cấu lại doanh nghiệp và điều chỉnh chiến lược thị trường; tăng nhanh

giá trị nội địa, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của sản phẩm, doanh nghiệp và của

cả nền kinh tế; gắn phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế xanh”.

Trong đó về công nghiệp nhấn mạnh: Cơ cấu li sản xuất công nghiệp cả về

ngành kinh tế - kỹ thuật, vùng và giá tr mi; Tăng hàm lượng khoa học công nghệ và

tỉ trọng giá tr nội đa trong sản phẩm; Phát triển có chọn lọc công nghiệp chế biến, chế

tác, công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp năng lượng, khai khoáng, luyện kim, hoá

chất, công nghiệp quc phòng; Ưu tiên phát triển các sản phẩm có lợi thế cnh tranh,

sản phẩm có khả năng tham gia mng sản xuất và chuỗi giá tr toàn cầu thuộc các ngành

công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp cơ kh, công nghiệp công nghệ thông tin và

truyền thông, công nghiệp dược...; Phát triển mnh công nghiệp hỗ trợ; Chú trọng phát

triển công nghiệp phục vụ nông nghiệp, nông thôn, năng lượng sch, năng lượng tái to

và vật liệu mi đi đôi vi áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, nguyên liệu; Từng

bưc phát triển công nghiệp sinh học và công nghiệp môi trưng; Tiếp tục phát triển

phù hợp các ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động; Phát huy hiệu quả các khu,

cụm công nghiệp và đẩy mnh phát triển công nghiệp theo hình thức cụm, nhóm sản

phẩm to thành các tổ hợp công nghiệp quy mô ln và hiệu quả cao; hoàn thành việc

xây dựng các khu công nghệ cao và triển khai xây dựng một s khu nghiên cứu cải tiến

kỹ thuật và đổi mi công nghệ; Thực hiện phân b công nghiệp hợp lý trên toàn lãnh

thổ, bảo đảm phát triển cân đi và hiệu quả giữa các vùng.

1.3. Sau 5 năm tái cơ cấu nền kinh tế, Ngh quyết Đi hội đi biểu toàn quc lần thứ XII

Đảng Công sản Việt Nam nhận đnh: “nhiều chỉ tiêu, tiêu chí trong mục tiêu phấn đấu

để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại không

đạt được” và “việc tạo nền tảng để cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng

hiện đại không đạt được mục tiêu đề ra”

. Do vậy, Đi hội đã xác đnh mục tiêu phát

triển kinh tế - xã hội trong giai đon 2016-2020 là “Đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công

cuộc đổi mới; phát triển kinh tế nhanh, bền vững, phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản

trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại và tiếp tục cơ cấu lại tổng thể và đồng

Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, tr.68

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 111 -

bộ nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng; đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện

đại hoá đất nước, chú trọng công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn gắn

với xây dựng nông thôn mới”. Kết quả họp Hội ngh lần thứ tư của Ban Chấp hành

Trung ương đã tiếp tục đưa ra nhận đnh “nhìn chung mô hình tăng trưởng về cơ bản

vẫn theo mô hình cũ, chậm được đổi mới; tăng trưởng vẫn chủ yếu dựa vào tăng vốn

đầu tư và số lượng lao động, chưa dựa nhiều vào tăng năng suất lao động, ứng dụng

khoa học - công nghệ, đổi mới tổ chức, quản lý sản xuất kinh doanh, chuyển dịch cơ

cấu kinh tế. Tốc độ tăng trưởng kinh tế đang có xu hướng chậm lại, chất lượng tăng

trưởng thấp. Phương thức phân bổ nguồn lực xã hội chưa có sự thay đổi rõ rệt; năng

suất lao động và năng suất các nhân tố tổng hợp còn thấp” và đã ban Ngh quyết s

05-NQ/TW ngày 01/11 năm 2016 về một s chủ trương, chnh sách ln nhằm tiếp tục

đổi mi mô hnh tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức

cnh tranh của nền kinh tế đã chỉ đo:“chú trọng và ngày càng dựa nhiều hơn vào các

nhân tố thúc đẩy tăng năng suất lao động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực; kết hợp hợp

lý giữa tăng trưởng theo chiều rộng và chiều sâu, trong đó lấy tăng trưởng theo chiều

sâu là hướng chủ đạo; Chuyển dần từ tăng chủ yếu dựa vào đầu tư và xuất khẩu sang

tăng trưởng dựa đồng thời vào cả đầu tư, xuất khẩu và thị trường trong nước; Chuyển

dần từ dựa vào gia tăng số lượng các yếu tố đầu vào của sản xuất sang dựa vào tăng

năng suất, chất lượng lao động, ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo;

Khai thác và phát huy tối đa nội lực kết hợp với thu hút và sử dụng hiệu quả ngoại lực;

gắn kết chặt chẽ đổi mới mô hình tăng trưởng với thực hiện ba đột phá chiến lược, cơ

cấu lại nền kinh tế”.

Về công nghiệp: Cơ cấu li, xây dựng nền công nghiệp theo hưng phát triển

mnh những ngành có tính nền tảng, có lợi thế so sánh và có ý nghĩa chiến lược đi vi

sự phát triển nhanh, hiệu quả, bền vững, nâng cao tnh độc lập, tự chủ của nền kinh tế,

từng bưc có khả năng tham gia sâu, có hiệu quả vào mng sản xuất và phân phi toàn

cầu; Xây dựng và thực hiện chính sách công nghiệp quc gia, to khuôn khổ chính sách

đồng bộ, trọng tâm, đột phá hưng vào tăng năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cnh

tranh; Tập trung vào những ngành công nghiệp nền tảng, có lợi thế cnh tranh và có ý

nghĩa chiến lược đi vi tăng trưởng nhanh, bền vững, gắn kết vi bảo vệ môi trưng;

Lựa chọn sản phẩm chủ yếu của ngành công nghiệp chủ lực để ưu tiên phát triển, cơ

cấu li; Phát triển công nghiệp chế biến chế to, công nghiệp chế biến sâu, chế biến tinh

nông, lâm, thủy sản; tăng mnh năng suất nội bộ ngành, tăng hàm lượng công nghệ và

tỉ trọng giá tr nội đa trong sản phẩm; Chú trọng phát triển công nghiệp sản xuất linh

kiện, cụm linh kiện, thúc đẩy một s mặt hàng tham gia sâu, có hiệu quả vào mng sản

xuất và chuỗi giá tr, phân phi toàn cầu; To điều kiện để doanh nghiệp đề xuất dự án

đầu tư phục vụ mục tiêu cơ cấu li nền kinh tế; Tổ chức li sản xuất, tăng cưng liên

kết theo chuỗi giá tr; Nghiên cứu hoàn thiện tiêu ch để xác đnh các chỉ tiêu thực hiện

mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đi hóa. Rà soát, bổ sung chiến lược phát triển công

nghiệp; phân b công nghiệp hợp lý hơn trên toàn lãnh thổ. Phát huy hiệu quả các khu,

cụm công nghiệp. Đẩy nhanh phát triển các ngành công nghiệp có hàm lượng khoa học,

công nghệ, có tỉ trọng giá tr quc gia và giá tr gia tăng cao, có lợi thế cnh tranh, tham

gia mng sản xuất và chuỗi giá tr toàn cầu.

1.5. Thực hiện chỉ đo của Đảng, Quc hội đã ban hành Ngh quyết s 10/2011/QH13

ngày 08/11/2011 về Kế hoch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015 đã nêu rõ

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 112 -

mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và lộ trình thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế trong thi

kỳ này là “phát triển kinh tế nhanh, bền vững, gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và

cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả sức cạnh tranh. Trong

2-3 năm đầu Kế hoạch tiến hành khởi động mạnh mẽ cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi

mới mô hình tăng trưởng, 2-3 năm tiếp theo bảo đảm hoàn thành cơ bản cơ cấu lại nền

kinh tế để phát triển nhanh và bền vững, hài hòa giữa mục tiêu tăng trưởng, ổn định

kinh tế vĩ mô và an sinh xã hội” vi các đnh hưng như sau: “Cơ cấu lại nền kinh tế

gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức

cạnh tranh, thực hiện đồng bộ trong tất cả các ngành, các lĩnh vực trên phạm vi cả

nước và từng địa phương, đơn vị cơ sở, sản phẩm chủ yếu, với tầm nhìn dài hạn và có

lộ trình cụ thể; Tập trung thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế trong 3 lĩnh vực quan trọng

là cơ cấu lại đầu tư công; cơ cấu lại hệ thống ngân hàng thương mại, các tổ chức tài

chính; cơ cấu lại các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước”.

Về công nghiệp: (1) Cơ cấu li các ngành, lĩnh vực, rà soát, điều chỉnh hợp lý

các khu kinh tế, khu công nghiệp gắn vi chuyển dch cơ cấu và liên kết kinh tế vùng;

(2) Tiếp tục đầu tư vào các sản phẩm nông nghiệp và các sản phẩm có lợi thế quc gia,

sản phẩm thay thế hàng nhập khẩu và phát triển nhanh công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp

cơ kh, chế to, công nghiệp điện tử”.

1.6. Để cụ thể hoá chủ trương của Đảng về tiếp tục cơ cấu li nền kinh tế, Ngh quyết

s 142/2016/QH13 ngày 12/4/2016 về Kế hoch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-

2020 vi đã giao cho Chnh phủ: “Đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô

hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh; phấn đấu sớm đưa

nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” và được cụ thể hoá

ti Ngh quyết 24/2016/QH14 ngày 11/8/2017 của Quc hội về Kế hoch cơ cấu li nền

kinh tế nhằm tiếp tục tập trung đẩy mnh tái cơ cấu nền kinh tế. Trong đó:

Về công nghiệp: Cơ cấu li thực chất ngành công nghiệp, phát triển công nghiệp

chế biến sâu, chế biến tinh nông, lâm, thủy sản, công nghiệp chế to; tăng mnh năng

suất nội bộ ngành, tăng hàm lượng công nghệ và tỉ trọng giá tr nội đa trong sản phẩm.

Tập trung vào một s ngành công nghiệp nền tảng, có lợi thế cnh tranh và ý nghĩa

chiến lược đi vi tăng trưởng nhanh, bền vững gắn kết vi bảo vệ môi trưng, đáp ứng

nhu cầu về tư liệu sản xuất cơ bản của nền kinh tế.. Chú trọng phát triển công nghiệp

sản xuất linh kiện, cụm linh kiện, phát triển công nghiệp hỗ trợ, tăng cưng liên kết giữa

các tập đoàn đa quc gia và doanh nghiệp trong nưc, hình thành các khu công nghiệp

hỗ trợ theo cụm liên kết chuỗi ngành hàng thúc đẩy một s mặt hàng tham gia sâu, có

hiệu quả vào mng sản xuất và chuỗi giá tr, phân phi toàn cầu. To điều kiện để doanh

nghiệp đề xuất dự án đầu tư phục vụ mục tiêu cơ cấu li nền kinh tế.

1.7. Thực hiện chỉ đo của Đảng và Quc hội, Chính phủ đã ban hành Ngh quyết s

10/NQ-CP ngày 24/4 năm 2012 về Chương trnh hành động của Chính phủ triển khai

thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 và phương hướng, nhiệm

vụ phát triển đất nước 5 năm 2011-2015; Ngh quyết 63/NQ-CP ban hành Chương

trnh hành động của Chính phủ thực hiện Ngh quyết của Quc hội về Kế hoạch phát

triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020.

Đồng thi, để tập trung triển khai các nhiệm vụ được giao về tái cơ cấu nền kinh

tế, Chính phủ đã ban hành Quyết đnh s 339/QĐ-TTg ngày 19/02 năm 2013 phê duyệt

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 113 -

Đề án tổng thể tái cơ cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo

hưng nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và năng lực cnh tranh giai đon 2013-

2020 và sau đó là Ngh quyết s 27/NQ-CP ngày 21/02/2017 của Chính phủ về thực

hiện Ngh quyết s 05-NQ/TW và Ngh quyết s 24/2016/QH14 để tiếp tục đẩy mnh

quá trnh tái cơ cấu nền kinh tế nhằm chuyển đổi mô hnh tăng trưởng kinh tế theo

hưng nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cnh tranh, đảm bảo thực hiện thành

công các mục tiêu về phát triển kinh tế - xã hội giai đon 2011-2020 đã được Đảng và

Quc hội giao.

2. Về thể chế hoá các chủ trương, đưng

- Đối với hệ thống pháp luật công nghiệp: Bộ Công Thương đã chủ trì son

thảo và trình Chính phủ trình Quc hội thông qua, ban hành các văn bản pháp luật quan

trọng, xác lập quyền tự do kinh doanh trong các lĩnh vực công nghiệp vn thuộc độc

quyền nhà nưc như Luật Điện lực, Luật Hóa chất, Luật Dầu khí, Luật Sử dụng năng

lượng tiết kiệm và hiệu quả... đã thể chế hoá đưng li của Đảng và chính sách của Nhà

nưc về phát triển năng lượng quc gia, đảm bảo an ninh năng lượng, khai thác và sử

dụng hợp lý, có hiệu quả nguồn tài nguyên năng lượng trong nưc, đáp ứng nhiệm vụ

bảo vệ môi trưng và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nưc.

Các loi hàng hoá từ công nghiệp nhẹ đến công nghiệp nặng cũng đã có nhiều

chuyển biến mnh mẽ vi sự tham gia của mọi thành phần kinh tế hot động theo cơ

chế th trưng. Trong các ngành công nghiệp, Nhà nưc hiện nay chỉ quản lý bằng pháp

luật, quản lý qua các tiêu chuẩn chất lượng, quy chuẩn kỹ thuật của hàng hóa, quy hoch

sản xuất mà không có nhiều rào cản ln về hành chnh cũng như pháp lý. Vi ngành

công nghiệp nặng, bên cnh rỡ bỏ các rào cản hành chnh cho đầu tư, sản xuất, lưu thông

sản phẩm công nghiệp, Bộ Công Thương (Bộ Công nghiệp trưc đây) chú trọng công

tác xây dựng hệ thng văn bản quản lý ngành trên cơ sở ban hành các quy chuẩn của

sản phẩm và hot động sản xuất theo quy hoch tổng thể cả nưc và đa phương. Một

s ngành như ôtô, xe máy, điện tử…đã có sự tham gia mnh mẽ của các thành phần

kinh tế, đặc biệt là các doanh nghiệp có vn đầu tư nưc ngoài. Điều đó to nên sự cnh

tranh quyết liệt trên th trưng, cung cấp ra th trưng nhiều sản phẩm đa dng cho

ngưi tiêu dùng. Đi vi những ngành công nghiệp có tầm quan trọng chiến lược và

vn thuộc độc quyền nhà nưc như điện, khai khoáng, dầu khí, sản phẩm dầu khí thì

công tác quản lý nhà nưc đã dần dần từng bưc thực hiện chuyển đổi tiến ti cơ chế

th trưng, có sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế.

Đáng ghi nhận là ta đã từng bưc cải cách th trưng trong một s ngành công

nghiệp đặc thù do nhà nưc quản lý. Chẳng hn như đi vi ngành điện trong những

năm qua đang được tái cấu trúc theo hưng th trưng năng lượng cnh tranh có sự điều

tiết của nhà nưc vi sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế trong việc huy động

nguồn lực cho đầu tư phát triển ngành. Theo đó, Thủ tưng Chính phủ đã ban hành

Quyết đnh s 63/2013/QĐ-TTg về Lộ trình hình thành và phát triển th trưng điện lực

Việt Nam; Bộ Công Thương ban hành Quyết đnh s 8266/QĐ-BCT ngày 10/2015 về

phê duyệt Thiết kế chi tiết th trưng điện bán buôn cnh tranh Việt Nam; Thủ tưng

Chính phủ ban hành Quyết đnh 168/QĐ-TTg ngày 07/2/2017 phê duyệt Đề án tái cơ

cấu ngành điện phục vụ th trưng bán buôn điện cnh tranh Việt Nam và hiện nay đang

xây dựng Đề án tái cơ cấu ngành điện phục vụ th trưng bán lẻ điện cnh tranh Việt

Nam. Theo lộ trình, th trưng điện cnh tranh ti Việt Nam được hình thành và phát

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 114 -

triển qua 03 cấp độ, bao gồm: th trưng phát điện cnh tranh, th trưng bán buôn điện

cnh tranh và th trưng bán lẻ điện cnh tranh. Đến nay, th trưng phát điện cnh tranh

đã được vận hành từ ngày 01/7/2012, th trưng bán buôn cnh tranh đã vận hành chính

thức từ ngày 01/01/2019 và dự kiến sẽ vận hành th điểm th trưng bán lẻ điện cnh

tranh vào năm

20212022.

3. Về cụ thể hoá các đnh hưng và mục tiêu ln về tái cơ cấu và phát triển ngành công

nghiệp

(1) Phát triển công nghiệp là nội dung quan trọng và gắn bó chặt chẽ vi sự

nghiệp công nghiệp hóa, hiện đi hóa đất nưc, chính vì vậy, Đảng ta luôn quan tâm đề

ra các chủ trương, chnh sách thúc đẩy phát triển công nghiệp qua các kỳ Đi hội Đảng

vi mục tiêu xuyên sut được xác đnh là: “tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ

bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại”.

(2) Bên cnh thực hiện các chủ trương, đưng li về phát triển công nghiệp qua

các kỳ đi hội Đảng (của Đi hội Đảng XI (2011) và Đi hội Đảng XII (2016)), Bộ

Chính tr, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành các Ngh quyết riêng về phát triển

công nghiệp như Ngh quyết s 18-NQ/TW, ngày 25-10-2007 của Bộ Chính tr về đnh

hưng chiến lược phát triển năng lượng quc gia của Việt Nam đến năm 2020 và tầm

nhn đến năm 2050; Ngh quyết s 02/NQ-TW ngày 25-4-2011 của Bộ Chính tr về đnh

hưng chiến lược khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2020, tầm nhn đến

năm 2030; Kết luận s 25-KL/TW ngày 17-10-2003 của Bộ Chính tr về Chiến lược

phát triển ngành Cơ kh Việt Nam; Kết luận s 26-KL/TW ngày 24-10-2003 của Bộ

Chính tr về chiến lược và quy hoch phát triển ngành Điện lực Việt Nam; Ngh quyết

s 13-NQ/TW ngày 16/02/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây

dựng kết cấu h tầng đồng bộ nhằm đưa nưc ta cơ bản trở thành nưc công nghiệp

theo hưng hiện đi vào năm 2020… và gần đây nhất là Ngh quyết s 23-NQ-TW ngày

22/3/2019 của Ban Chấp hành Trung ương về đnh hưng xây dựng chính sách phát

triển công nghiệp quc gia đến năm 2030, tầm nhn đến 2045 và Nghị quyết số 55-

NQ/TW ngày 11/02/2020 về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia

của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhn đến 2045.

(3) Để triển khai thực hiện các chủ trương, đưng li về phát triển công

nghiệp trong giai đon 2011-2020 và cụ thể hóa thành các mục tiêu, nhiệm vụ, Bộ Công

Thương đã xây dựng và trình Thủ tưng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển

công nghiệp Việt Nam đến năm 2025, tầm nhn đến năm 2035 (ti Quyết đnh s

879/QĐ-TTg ngày 09/6/2014) và Quy hoạch tổng thể phát triển ngành công nghiệp

Việt Nam đến năm 2020, tầm nhn đến năm 2030 (Quyết đnh s 880/QĐ-TTg ngày

09/6/2014) và gần đây nhất là Kế hoạch cơ cấu lại ngành Công nghiệp Việt Nam giai

đon 2019-2020, xét đến năm 2025 (ti Quyết đnh s 598/QĐ-TTg ngày 25/5/2018).

Ngoài ra, các Chương trnh, Đề án, Chiến lược, Kế hoch… phát triển các ngành,

lĩnh vực cụ thể, quan trọng cũng đã được Bộ Công Thương xây dựng trình cấp có thẩm

quyền phê duyệt như: điện, than, dầu khí, hóa chất, thép, luyện kim, cơ kh, dệt may, da

giày, điện tử…., đồng thi, Bộ Công Thương đã chủ trì lập mi và điều chỉnh hơn 30

quy hoch phát triển các ngành công nghiệp cấp I và II đến năm 2010, tầm nhn đến

năm 2020 như ngành thép, dệt may, da giày, ô tô, khoáng sản, điện, hóa chất, đồ ung...

19 quy hoch tổng thể phát triển công nghiệp theo vùng lãnh thổ và quy hoch phân

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 115 -

vùng thăm dò khai thác, chế biến và sử dụng quặng. Đồng thi, các đa phương, tập

đoàn và tổng công ty nhà nưc thuộc Bộ cũng đã xây dựng các Chiến lược, Đề án,

Chương trnh… để triển khai thực hiện các chỉ đo đi vi ngành, lĩnh vực cụ thể được

giao phụ trách.

(4) Theo đó, các chủ trương, đnh hưng và nhiệm vụ về tái cơ cấu ngành Công

nghiệp trong giai đon 2011-2020 đã được cụ thể hóa thành các mục tiêu cụ thể như

Bảng 2.1. Tổng hợp các đnh hưng và mục tiêu phát triển công nghiệp của Việt Nam

giai đon 2011-2020

Các định hướng, mục tiêu chung

Các mục tiêu cụ thể

Về công nghiệp nói chung

Chuyển dần từ mô hnh tăng trưởng

dựa vào gia tăng s lượng các yếu t

đầu vào của sản xuất sang dựa vào tăng

năng suất, chất lượng lao động, ứng

dụng khoa học công nghệ và đổi mi

sáng to; tăng tỷ trọng đóng góp của

công nghiệp trong GDP;

Phát triển mnh công nghiệp theo

hưng hiện đi, nâng cao chất lượng và

sức cnh tranh. Đến năm 2020, ta cơ

bản trở thành một nưc công nghiệp

hiện đi, có chỉ s năng lực cnh tranh

công nghiệp (CIP) nằm trong nhóm

quc gia đứng đầu khu vực.

- Tc độ tăng năng suất lao động

bnh quân hàng năm trong ngành

công nghiệp cao hơn 5,5%;

- Tỷ trọng lao động trong công

nghiệp và xây dựng/toàn nền kinh tế

đt 25-30%;

- Tỷ trọng công nghiệp và xây dựng

trong GDP đt 42 - 43% (đã điều

chỉnh xung còn 30-35% theo Kế

hoch cơ cấu li ngành Công

nghiệp);

- Tc độ tăng trưởng công nghiệp

cao hơn tc độ tăng trưởng GDP;

Tc độ tăng trưởng VA công nghiệp

giai đon đến năm 2020 đt 6,5 -

7,0%/năm;

- Tc độ tăng trưởng đầu tư trong

công nghiệp cao hơn tc tăng trưởng

bình quân toàn xã hội

;

- Tăng tỉ trọng giá tr nội đa trong

sản phẩm; tăng tỉ trọng đóng góp của

công nghiệp trong GDP;

- Thu hẹp khoảng cách về chỉ s về

năng lực cnh tranh công nghiệp vi

các nưc ASEAN.

Phát triển những ngành có tính chất

nền tảng, các ngành công nghiệp có lợi

thế so sánh và có ý nghĩa chiến lược

- Giai đon 2011-2015: 6 ngành ưu

tiên (1) Dệt may; (2) Da giầy; (3)

Chế biến thực phẩm; (4) Thép; (5)

2012 là 9,3; 2013 là 8,4; 2014 là 11,5; 2015 là 12,02016 là 8,9; 2017 là 12,3; 2019 là 11,5

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 116 -

đi vi sự phát triển nhanh, hiệu quả,

bền vững, có khả năng tham gia sâu, có

hiệu quả vào mng sản xuất và phân

phi toàn cầu; Phát triển hợp lý công

nghiệp sử dụng nhiều lao động, góp

phần chuyển dch nhanh cơ cấu lao

động; Ưu tiên phát triển công nghiệp

phục vụ nông nghiệp và nông thôn;

Tập trung phát triển công nghiệp hỗ

trợ; To điều kiện để doanh nghiệp đề

xuất dự án đầu tư phục vụ mục tiêu cơ

cấu li nền kinh tế.

Khai thác, chế biến bauxít nhôm; (6)

Hóa chất

; Giai đon 2016-2020: 4

ngành ưu tiên: (1) Dệt may; (2) Da

giầy; (4) Chế biến thực phẩm; (4)

Hóa chất;

- 9 phân ngành ưu tiên: (1) Máy móc

và thiết b phục vụ nông nghiệp, (2)

Đóng tàu, (3) Ô tô và phụ tùng cơ

khí, (4) Thép chế to, (5) Hóa dầu,

(6) Nhựa - cao su kỹ thuật, (7) Hóa

dược, (8) Chế biến thực phẩm, (9)

Nguyên, phụ liệu cho ngành dệt

may, da giày

;

- 3 ngành mũi nhọn: (1) Cơ kh chế

to; (2) Điện tử, viễn thông; (3) Sản

phẩm công nghệ mi.

Thực hiện phân b không gian công

nghiệp phù hợp nhằm phát huy lợi thế

so sánh của các vùng, miền và to điều

kiện liên kết có hiệu quả; Phát huy hiệu

quả các khu, cụm công nghiệp hiện có

và đẩy mnh phát triển công nghiệp

theo hình thức cụm, nhóm sản phẩm;

hình thành các khu công nghiệp hỗ trợ

theo cụm liên kết chuỗi ngành hàng.

- Phát triển một s khu kinh tế mở và

đặc khu kinh tế, nâng cao hiệu quả

của các khu công nghiệp, khu chế

xuất;

- Hình thành các tổ hợp công nghiệp

quy mô ln, hiệu quả cao;

- Hoàn thành việc xây dựng các khu

công nghệ cao và triển khai xây dựng

một s khu nghiên cứu cải tiến kỹ

thuật và đổi mi công nghệ.

Xây dựng và thực hiện chính sách công

nghiệp quc gia, to khuôn khổ chính

sách đồng bộ, trọng tâm, đột phá

hưng vào tăng năng suất, chất lượng,

hiệu quả và sức cnh tranh.

Về công nghiệp chế biến, chế tạo

Đẩy nhanh quá trình chuyển dch cơ

cấu ngành công nghiệp theo hưng

tăng nhanh tỷ trọng công nghiệp chế

biến, chế to, công nghiệp có hàm

lượng công nghệ cao; tăng tỉ trọng các

Tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế

to/Giá tr sản xuất công nghiệp đến

năm 2020 đt 85 - 90%.

Danh mục các ngành công nghiệp ưu tiên, ngành công nghiệp mũi nhọn giai đon 2007 - 2010, tầm nhn đến

năm 2020 theo Quyết đnh s 55/2007/QĐ-TTg ngày 23/4/2007 của Thủ tưng Chính phủ.

Chiến lược phát triển công nghiệp Việt Nam đến năm 2025, tầm nhn đến năm 2035 có 9 ngành, lĩnh vực công

nghiệp ưu tiên đến năm 2025.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 117 -

ngành công nghiệp công nghệ cao

trong công nghiệp chế biến chế to.

Phát triển công nghiệp nặng, công

nghiệp chế biến chế to, công nghiệp

nền tảng và các ngành công nghiệp có

lợi thế; phát triển công nghiệp chế biến

sâu nông, lâm, thủy sản;

Phát triển công nghiệp công nghệ cao,

công nghiệp phần mềm và công nghiệp

bổ trợ có lợi thế cnh tranh, to nhiều

sản phẩm xuất khẩu và thu hút nhiều

lao động; khả năng tham gia sâu, có

hiệu quả vào mng sản xuất và phân

phi toàn cầu.

- Tỷ trọng hàng công nghiệp chế

biến, chế to trong tổng kim ngch

xuất khẩu đt 85-90%;

- Tăng trưởng bình quân giá tr gia

tăng của công nghiệp chế biến chế

to (MVA) tăng 8-10%;

- Giá tr sản phẩm công nghiệp công

nghệ cao và sản phẩm ứng dụng

công nghệ cao/GDP đt 45% vào

năm 2020.

III

Về công nghiệp năng lượng

Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiểu

quả, tăng cưng năng lượng tái to

(Đảm bảo các yêu cầu về bảo vệ môi

trưng, ứng phó vi biến đổi khí hậu,

sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu

quả, thực hiện tăng trưởng xanh; Kiểm

soát và giảm nhẹ ô nhiễm môi trưng

trong các hot động năng lượng; tăng

tỷ lệ nguồn năng lượng mi, năng

lượng tái to..)

- Giảm điện năng dùng để truyền tải

điện và phân phi điện dưi 8% vào

năm 2020;

- Hệ s đàn hồi năng lượng/GDP

năm 2020 là 1,0;

- Tỷ lệ phát thải khí nhà kính ngành

công nghiệp gia tăng bnh quân 4 -

4,5%/năm;

- Đến năm 2015 tất cả các công trình

năng lượng phải đáp ứng tiêu chuẩn

về môi trưng.

- Đến năm 2010, độ tin cậy cung cấp

của nguồn điện là 99,7%; lưi điện

bảo đảm tiêu chuẩn N-1.

- Tỷ lệ các nguồn năng lượng mi và

tái to trong tổng năng lượng thương

mi sơ cấp khoảng 5% vào năm 2020

Đảm bảo an ninh năng lượng (cung

cấp đủ năng lượng cho nhu cầu phát

triển kinh tế - xã hội; phát triển

nguồn, lưi điện, bảo đảm đáp ứng đủ

nhu cầu điện cho phát triển kinh tế - xã

hội; các nhà máy lọc dầu đáp ứng đủ

- Năng lượng sơ cấp đến năm 2010

đt khoảng 47,5 - 49,5 triệu TOE

(tấn dầu quy đổi), đến năm 2020 đt

khoảng 100 - 110 triệu TOE.

- Tổng công suất các nhà máy lọc

dầu lên khoảng 25 đến 30 triệu tấn

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 118 -

nhu cầu về các sản phẩm dầu trong

nưc; mức dự trữ chiến lược xăng dầu

quc gia; điện nông thôn, miền núi)

dầu thô vào năm 2020.

- Tổng công suất các nhà máy lọc

dầu lên khoảng 25 đến 30 triệu tấn

dầu thô vào năm 2020.

- Mức dự trữ chiến lược xăng dầu

quc gia đt 60 ngày vào năm 2020;

- Đến năm 2020 hầu hết s hộ dân

nông thôn có điện

Th trưng hóa ngành năng lượng

(huyển mnh các ngành điện, than, dầu

khí sang hot động theo cơ chế th

trưng cnh tranh có sự điều tiết của

Nhà nưc)

Hình thành th trưng bán lẻ điện

cnh tranh giai đon sau năm 2022;

hình thành th trưng kinh doanh

than, dầu kh trong giai đon đến

năm 2015.

10.

Tích cực chuẩn b các điều kiện cần

thiết và đồng bộ để phát triển điện ht

nhân

Đưa tổ máy điện ht nhân đầu tiên

vận hành vào năm 2020, sau đó tăng

nhanh tỉ trọng điện ht nhân trong cơ

cấu năng lượng quc gia.

II. CÁC KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VỀ TÁI CƠ CẤU NGÀNH CÔNG THƯƠNG

GIAI ĐOẠN 2011-2020

1. Sau 10 năm thực hiện tái cơ cấu tổng thể toàn nền kinh tế, ngành Công Thương ngày

càng củng cố vai trò là ngành có đóng góp lớn nhất vào tăng trưởng kinh tế vi tỷ

trọng đóng góp của ngành vào tc độ tăng trưởng GDP tăng liên tục qua các năm từ xấp

xỉ 50% vào các năm 2011-2012 (26,87% năm 2011 và 33,27% năm 2012) lên trên 40%

đi vi các năm còn li (từ 2013-2020) và đt 46,51% năm 2020. Trong đó, công nghiệp

luôn là lĩnh vực đóng góp ln nhất cho tăng trưởng (từ 26,63% năm 2011 lên 28,18%

năm 2020); tiếp đến là th trưng trong nưc (từ 8,45% năm 2011 lên 11,7% năm 2020).

Đáng ghi nhận là sự đóng góp của thương mi quc tế vi việc chuyển dch từ đóng

góp “âm” vào những năm 2011-2012 do thâm hụt cán cân thương mi (làm sụt giảm

tăng trưởng GDP tương ứng là 0,51 điểm % và 0,22 điểm %) sang đóng góp “dương”

vào các năm từ 2013-2020 do thặng dư cán cấn thương mi (từ 0,19 điểm % năm 2011

lên 0,20 điểm % năm 2020).

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 119 -

Hình 2.1. Đóng góp của ngành Công Thương vào tc độ tăng trưởng GDP

giai đon 2011-2020 (điểm %)

Nguồn: Tổng hợp của Bộ Công Thương

2. Quá trnh này đã góp phần đưa công nghiệp thành trở thành ngành có tốc độ tăng

trưởng cao nhất trong các ngành kinh tế quốc dân

, trong đó công nghiệp chế

biến, chế tạo trở thành động lực chính của tăng trưởng, góp phần đưa Việt Nam

dần trở thành một trong những trung tâm sản xuất công nghiệp của khu vực và

của thế giới và cơ bản hội nhập thành công vào chuỗi giá trị toàn cần đối với một

số nhóm ngành như dệt may, da giày, điện tử... Việt Nam đã vươn lên trở thành một

trong những quốc gia có nền công nghiệp có năng lực cạnh tranh toàn cầu (CIP) ở

Tc độ tăng trưởng VA công nghiệp giai đon 2011-2020 ưc tăng 7,65%, cao hơn so vi mức tăng bnh quân

của GDP (ưc tăng 6,35%) và ngành nông nghiệp (ưc tăng 3,06%) và ngành dch vụ (ưc tăng 6,96%).

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 120 -

mức khá cao, thuộc vào nhóm các quốc gia có năng lực cạnh tranh công nghiệp

trung bình cao

(thuộc nhóm 30 quc gia có CIP trung bình cao) vi vị trí thứ 44

trên thế giới vào năm 2018 và đã tiến gần hơn với nhóm 4 nước ASEAN có năng lực

cnh tranh mnh nhất trong khi; ngành năng lượng đã cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu

năng lượng cho nền kinh tế với tốc độ tăng trưởng cao, đảm bảo được độ tin cậy của

cung cấp nguồn điện và lưới điện vi chất lượng ngày càng được cải thiện từ kết quả

của quá trình cải cách th trưng hoá ngành năng lượng.

Chi tiết kết quả phát triển ngành công nghiệp như sau:

Thứ nhất, công nghiệp liên tục được mở rộng với tốc độ tăng trưởng cao nhất trong

các ngành kinh tế quốc dân, qua đó, đưa phát triển công nghiệp cơ bản thực hiện

thành công các mục tiêu đề ra.

(1) Sản xuất công nghiệp liên tục được mở rộng trong 10 năm qua và tăng cao hơn

vào những năm cui kỳ chiến lược và có đóng góp ngày càng ln trong GDP. Chỉ s

IIP của toàn ngành công nghiệp giai đon 2011-2020 ưc tăng cao (8,1%), đặc biệt là

trong thi kỳ Kế hoch 2016-2020 (ưc tăng 9,5%), cao hơn giai đon 2011-2015

(7,3%). Giá tr sản xuất toàn ngành công nghiệp (bao gồm cả xây dựng theo giá so sánh

2010) tăng gần 2 lần, từ 746,1 nghìn tỷ đồng vào năm 2011 lên 1.339,4 nghn tỷ đồng

vào năm 2019 và ưc đt 1.446,2 nghìn tỷ đồng vào năm 2020. Giá tr gia tăng của

ngành công nghiệp (VA theo giá so sánh 2010) tăng từ 613,8 nghìn tỷ đồng vào năm

2011 lên 810,44 nghìn tỷ đồng vào năm 2015 và 1.108,16 nghn tỷ đồng vào năm 2019,

ưc đt 1.135,864 nghìn tỷ đồng vào năm 2020. Tc độ tăng trưởng giá tr gia tăng

(VA) trong công nghiệp trong giai đon Chiến lược 2011-2020 ưc tăng 7,65%, cao

hơn mức tăng bnh quân của GDP (ưc khoảng 6,35%) và cao nhất trong các ngành

kinh tế quc dân (ngành nông nghiệp tăng khoảng 3,06% và ngành dch vụ tăng khoảng

6,96%).

(2) Tỷ trọng công nghiệp trong GDP tăng liên tục từ 26,63% năm 2011 lên 27,1%

năm 2016 và 28,5% vào năm 2019. Năm 2020 tỷ trọng thấp hơn năm 2019 (đt 28,2%)

do ảnh hưởng của dch Covid-19. Nếu tính cả xây dựng thì tỷ trọng trong GDP tăng liên

tục, tăng từ 32,24% năm 2011 lên 33,25% năm 2015 và 34,5% năm 2019 và ưc đt

33,6% năm 2020, đt mục tiêu Kế hoch (30-35%

(3) Trong tổng s 14 chỉ s mục tiêu đnh lượng đi vi phát triển công nghiệp, trong

s 12 chỉ tiêu có s liệu đo đc được đến nay, ta đã hoàn thành và ưc hoàn thành 10/12

chỉ tiêu (đạt 83%) và chưa hoàn thành 2/12 chỉ tiêu (17%). Tuy nhiên, đây đều là

các chỉ tiêu về năng suất, chất lượng và là chỉ tiêu khó chung của toàn nền kinh tế

của đất nước ta hiện nay, không chỉ trong lĩnh vực công nghiệp.

Bảng 2.2. Đánh giá tnh hnh thực hiện một s chỉ tiêu ln về phát triển công nghiệp

của Việt Nam giai đon 2011-2020

Tổ chức phát triển công nghiệp Liên Hiệp quc - UNIDO xây dựng Chỉ s năng lực cnh tranh công nghiệp

(CIP) và phân hng năng lực cnh tranh công nghiệp của các quc gia thành 05 nhóm, gồm: (1) Các nưc có năng

lực cnh tranh công nghiệp cao (30 quc gia); (2) trung bình cao (30 quc gia); (3) Trung bình (30 quc gia); (4)

Trung bình thấp (30 quc gia) và (5) nhóm cui.

Mục tiêu này ban đầu được đặt ra là 42-43% theo Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương và sau đó điều chỉnh

xung còn 30-35% theo Kế hoch cơ cấu li ngành Công nghiệp.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 121 -

Các định hướng, mục tiêu

chung

Các mục tiêu cụ thể

Mức

độ

hoàn

thành

Về công nghiệp nói chung: Hoàn thành 7/8 chỉ tiêu

Tc độ tăng năng suất lao động

bnh quân hàng năm trong ngành

công nghiệp cao hơn 5,5%;

Tc độ tăng năng suất lao động

bnh quân hàng năm trong ngành

công nghiệp cao hơn 5,5%;

Không

hoàn

thành

Tỷ trọng lao động trong công

nghiệp và xây dựng/toàn nền

kinh tế đt 25-30%;

Tỷ trọng lao động trong công

nghiệp và xây dựng/toàn nền kinh

tế đt 25-27%;

Hoàn

thành

Tỷ trọng công nghiệp và xây

dựng trong GDP đt 42 - 43%

(đã điều chỉnh xung còn 30-

35% theo Kế hoch cơ cấu li

ngành Công nghiệp).

Tỷ trọng công nghiệp và xây dựng

trong GDP ưc đt 40,3 (đã điều

chỉnh xung còn 30-35% theo Kế

hoch cơ cấu li ngành Công

nghiệp).

Hoàn

thành

Tc độ tăng trưởng công nghiệp

cao hơn tc độ tăng trưởng GDP

và đt khoảng 6,5 - 7,0%/năm

Tc độ tăng trưởng công nghiệp

(7,4%) cao hơn tc độ tăng trưởng

GDP (6,0%); Tc độ tăng trưởng

VA công nghiệp đt 7,4%/năm

Hoàn

thành

Tc độ tăng trưởng đầu tư trong

công nghiệp cao hơn tc tăng

trưởng bình quân toàn xã hội

Tc độ tăng trưởng đầu tư trong

công nghiệp (13,7% năm 2020)

cao hơn tc tăng trưởng bình quân

toàn xã hội (11,04)

Hoàn

thành

Tăng tỉ trọng đóng góp của công

nghiệp trong GDP.

Tỉ trọng đóng góp của công nghiệp

trong GDP tăng từ 26,63% năm

2011 lên 27,81% năm 2015 và

28,55% năm 2019 và ưc tăng

30,74% năm 2020;

Hoàn

thành

Thu hẹp khoảng cách về chỉ s

về năng lực cnh tranh công

nghiệp vi các nưc ASEAN.

CIP của Việt Nam năm 2011 là

0,05 (bình quân ASEAN-4 là

0,18) và năm 2018 là 0,0724 (bnh

quân ASEAN-4 là 0,0755). Mức

chênh lệch giảm từ 0,13 điểm

xung 0,03 điểm năm 2018 và đã

gần như tiệm cận so vi quc gia

đứng kế trên là Phillipin (0,0725).

Hoàn

thành

Phát triển một s khu kinh tế mở

và đặc khu kinh tế, nâng cao hiệu

2012 là 9,3; 2013 là 8,4; 2014 là 11,5; 2015 là 12,02016 là 8,9; 2017 là 12,3; 2019 là 11,2.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 122 -

quả của các khu công nghiệp,

khu chế xuất; Hình thành các tổ

hợp công nghiệp quy mô ln,

hiệu quả cao; Hoàn thành việc

xây dựng các khu công nghệ cao

và triển khai xây dựng một s

khu nghiên cứu cải tiến kỹ thuật

và đổi mi công nghệ.

Về công nghiệp chế biến, chế tạo: Hoàn thành 3/4 chỉ tiêu

Tỷ trọng công nghiệp chế biến,

chế to/Giá tr sản xuất công

nghiệp đến năm 2020 đt 85 -

90%.

Tỷ trọng công nghiệp chế biến,

chế to/Giá tr sản xuất công

nghiệp đến năm 2020 đt khoảng

54,57%.

Không

hoàn

thành

10.

Tỷ trọng hàng công nghiệp chế

biến, chế to trong tổng kim

ngch xuất khẩu đt 85-90%;

Tỷ trọng hàng công nghiệp chế

biến, chế to trong tổng kim ngch

xuất khẩu đt 85%

Hoàn

thành

11.

Tăng trưởng bình quân giá tr gia

tăng của công nghiệp chế biến

chế to (MVA) tăng 8-10%;

Tăng trưởng bình quân giá tr gia

tăng của công nghiệp chế biến chế

to (MVA) tăng 10,99%;

Hoàn

thành

12.

Giá tr sản phẩm công nghiệp

công nghệ cao và sản phẩm ứng

dụng công nghệ cao/GDP đt

45% vào năm 2020.

Giá tr sản phẩm công nghiệp công

nghệ cao và sản phẩm ứng dụng

công nghệ cao/GDP đt 45% vào

năm 2020.

III

Về công nghiệp năng lượng: Hoàn thành 4/6 chỉ tiêu

13.

Giảm điện năng dùng để truyền

tải điện và phân phi điện dưới

8% vào năm 2020

Giảm điện năng dùng để truyền tải

điện và phân phi điện đt 6,5%

vào năm 2019

Hoàn

thành

14.

Hệ s đàn hồi năng lượng/GDP

năm 2020 là 1,0

Hệ s đàn hồi năng lượng/GDP

năm 2019 là 1,19 và ước 1,1%

năm 2020.

Không

hoàn

thành

15.

Tổng công suất các nhà máy lọc

dầu lên khoảng 25 đến 30 triệu

tấn dầu thô vào năm 2020.

Tổng công suất các nhà máy lọc

dầu ở là 16,5 triệu tấn, đáp ứng 75-

80% nhu cầu về các sản phẩm dầu

trong nưc. Ti năm 2020 có thể

tăng thêm 2 triệu tấn/năm.

Không

hoàn

thành

16.

Tỷ lệ năng lượng mi và tái to

trong tổng NLSC thương mi đt

khoảng 5% vào năm 2020

Năm 2017: thuỷ điện 10,8%; tái

to khác 11,4%.

Hoàn

thành

17.

Đến năm 2020 hầu hết s hộ dân

nông thôn có điện.

Đến hết năm 2017 có 98,83% s

hộ nông thôn có điện (trung bình

99,2% hộ dân có điện trên cả

Hoàn

thành

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 123 -

nưc).

18.

Hình thành th trưng bán lẻ điện

cnh tranh giai đon sau năm

2022; hình thành th trưng kinh

doanh than, dầu khí trong giai

đon đến năm 2015

Đã hnh thành th trưng bán buôn

điện cnh tranh; đang từng

bưchình thành th trưng kinh

doanh than, dầu khí

Hoàn

thành

Thứ hai, quá trình tái cơ cấu ngành công nghiệp gắn với đổi mới mô hình tăng

trưởng, nâng cao năng suất lao động đã đi vào thực chất hơn, ngày càng hướng

vào lõi công nghiệp hóa.

(1) Công nghiệp tiếp tục duy tr là ngành có năng suất lao động cao nhất trong các ngành

kinh tế quc dân

vi tỷ trọng trong GDP tăng từ 26,63% năm 2011 lên 27,81% năm

2015 và 28,55% năm 2019. Đây là kết quả của quá trnh tái cơ cấu và chuyển dch nội

ngành công nghiệp hưng tăng tỷ trọng của ngành công nghiệp chế biến chế to trong

cơ cấu ngành công nghiệp (từ 36,47% năm 2011 xung còn 25,61% năm 2019) và tăng

tỷ trọng công nghiệp chế biến chế to (từ 49,82% năm 2011 lên 54,57% năm 2019).

(2) Cơ cấu công nghệ trong ngành công nghiệp đã có nhiều thay đổi theo hưng tiếp

cận công nghệ tiên tiến, hiện đi hơn vi sự dch chuyển mnh từ các ngành thâm dụng

lao động như dệt may, da giày sang các ngành ngành công nghiệp công nghệ cao như

máy vi tính, sản phẩm điện tử, điện thoi.

(3) Cơ cấu xuất khẩu đang chuyển dch dần theo hưng công nghiệp hóa vi tỷ trọng

xuất khẩu của ngành công nghiệp chế biến, chế to trong cơ cấu xuất khẩu tăng từ 66,1%

năm 2011 lên 84,7% năm và ưc tăng 85% năm 2020. Tỷ trọng xuất khẩu của các sản

phẩm công nghiệp công nghệ cao tăng rất nhanh từ 22,9% vào năm 2011 lên 41,4%

năm 2015, 49,5% vào năm 2019 và ưc đt 50,0% vào năm 2020.

Thứ ba, một số ngành công nghiệp ưu tiên, công nghiệp mũi nhọn theo định hướng

chiến lược của ta đã trở thành các ngành công nghiệp lớn nhất đất nước, qua đó

đưa nước ta cơ bản đã hội nhập thành công vào chuỗi giá trị toàn cầu với sự dẫn

dắt của một số doanh nghiệp công nghiệp lớn.

(1) Trong s 07 nhóm ngành công nghiệp ưu tiên phát triển từ năm 2007 th đến nay 5/7

ngành hiện là các ngành công nghiệp đứng đầu cả nưc gồm: (1) Dệt may; (2) Da giầy;

(3) Thực phẩm chế biến; (4) Thép và (5) Hóa chất; trong s 03 ngành công nghiệp mũi

nhọn được xác đnh cho thi kỳ này, ngành điện tử đã phát triển bứt phá và trở thành

ngành công nghiệp ln thứ hai về giá tr sản xuất công nghiệp và là ngành xuất khẩu

ln nhất của đất nưc vi sự bứt phá cao trong 5 năm qua và vượt qua ngành dệt may.

(2) Trong tổng s 32 mặt hàng xuất khẩu có kim ngch trên 1 tỷ USD vào năm 2019

hàng công nghiệp chiếm 29/32 mặt hàng và 5/5 mặt hàng có kim ngch xuất khẩu trên

10 tỷ USD (điện tử, dệt may, da giày, đồ gỗ, máy móc, thiết b). Một s ngành công

nghiệp hiện có v trí vững chắc trên th trưng thế gii hiện nay như dệt may (đứng thứ

7 về xuất khẩu), da giày (thứ 3 về sản xuất và thứ 2 về xuất khẩu), điện tử (đứng thứ 12

về xuất khẩu, trong đó mặt hàng điện thoi di động đứng thứ 2 về xuất khẩu), đồ gỗ

Ức đt 88 triệu đồng vào năm 2020 (toàn nền kinh tế ưc đt 72,3 triệu đồng, nông nghiệp ưc đt 29 triệu

đồng và dch vụ ưc đt 77,1 triệu đồng).

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 124 -

(đứng thứ 5 về xuất khẩu).

(3) Theo xếp hng doanh nghiệp ln nhất Việt Nam năm 2019, trong s 10 doanh nghiệp

ln nhất thì có ti 8/10 doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp, trong đó 7/10 doanh

nghiệp nội đa

; chiếm 5/10 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất cả nước

. Các doanh

nghiệp công nghiệp ln của Việt Nam chủ yếu tập trung vào lĩnh vực dầu kh, điện,

khoáng sản, ô tô, thép, sữa và thực phẩm.

Thứ tư, đầu tư cho phát triển công nghiệp ngày càng được mở rộng, trong đó, đầu

tư FDI trở thành động lực chính của phát triển công nghiệp và chuyển dịch cơ cấu

phát triển các ngành công nghiệp nước ta theo hướng hiện đại (chiếm tỷ trọng xấp

xỉ 70% tổng vốn đầu tư FDI vào các ngành kinh tế, trong đó, đầu tư vào công

nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tỷ trọng lớn nhất với xấp xỉ 60%).

(1) Đầu tư FDI có vai trò to ln trong việc hình thành một s ngành công nghiệp chủ

lực của nền kinh tế như viễn thông; khai thác, chế biến dầu kh; điện tử, công nghệ

thông tin, thép, xi măng, dệt may, da giày... to nền tảng quan trọng cho tăng trưởng dài

hn, cũng như thúc đẩy quá trình hiện đi hóa, công nghiệp hóa đất nưc. Chẳng hn,

các dự án đầu tư quan trọng của một s công ty đa quc gia hàng đầu bao gồm Tập đoàn

Samsung, Tập đoàn Intel, LG… đã chọn Việt Nam làm nơi sản xuất các sản phẩm điện

tử như điện thoi di động và máy tính bảng để xuất khẩu trên toàn thế gii đã đưa

ngành điện tử Việt Nam với xuất phát điểm gần như bằng 0 vào những năm trước

2010 lên thành ngành xuất khẩu lớn nhất của đất nước trong giai đoạn hiện nay

(đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu điện thoại di động).

(2) Trong vài năm trở li đây, dòng vn FDI đang dch chuyển sang các ngành, nghề có

giá tr gia tăng cao hơn trong các ngành, lĩnh vực ưu tiên là công nghệ cao, công nghệ

thông tin và truyền thông (ICT), chế to, chế biến, công nghiệp hỗ trợ và nông nghiệp...

và giảm dần trong một s ngành thâm dụng lao động.

III. MỘT SỐ TỒN TẠI, HẠN CHẾ VÀ NGUYÊN NHÂN (ĐỐI VỚI NGÀNH

CÔNG NGHIỆP)

Thứ nhất, năng suất lao động trong các ngành công nghiệp chưa được cải thiện

đáng kể, đặc biệt là trong nhóm ngành công nghiệp CBCT

(1) Công nghiệp là ngành có tốc độ tăng năng suất lao động thấp nhất trong các

ngành kinh tế quốc dân

. Các ngành công nghiệp công nghệ thấp tiếp tục chiếm

Tập đoàn Điện lực Việt Nam; Tập đoàn Dầu khí Việt Nam; Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông quân đội; Tập

đoàn Xăng dầu Việt Nam; Tập đoàn VinGroup; Công ty Cổ phần Lọc hóa dầu Bnh Sơn; Tập đoàn Than – Khoáng

sản Việt Nam.

Tập đoàn VinGroup; Công ty Cổ phần Ô tô Trưng Hải, Công ty Cổ phần Tập đoàn Hòa Phát, Công ty Cổ phần

Sữa Việt Nam, Công ty Cổ phần Tập đoàn Masan.

Công nghiệp chế biến, chế to là ngành chiếm tỷ trọng ln nhất trong toàn ngành công nghiệp, tuy nhiên

năng suất lao động của ngành này vẫn còn ở mức thấp, chỉ đt tương đương 60% mức trung bình của ngành

công nghiệp. Về giá tr tuyệt đi, năng suất lao động của ngành công nghiệp chế biến, chế to ti Việt Nam còn

thấp so vi các nưc khác ở Châu Á, năm 2015 chỉ bằng 63,5% của Ấn Độ, 29,26% của Indonesia, 27,3% của

Malaysia, 36,4% của Philippin, 7,2% của Hàn Quc và 7,8% của Nhật Bản.

Ưc tăng 2,71% trong 10 năm qua – so vi mục tiêu chiến lược là 5,5%), trong đó, giai đon 2016-2020 chỉ

tăng 1,5%, thấp hơn giai đon 2011-2015 (tăng 3,92%)Cả nưc giai đon 2011-2020 ưc tăng 5,1% (trong đó giai

đon 2011-2015 tăng 4,35%; giai đon 2016-2020 ưc tăng 5,85%); nông nghiệp ưc tăng 5,93% (tăng từ 4,03%

trung bnh giai đon 2011-2015 lên 7,82% trung bnh giai đon 2016-2020 ); dch vụ ưc tăng 3,45% (tăng từ

2,66% giai đon 2011-2015 lên 4,24% giai đon 2016-2020).

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 125 -

tỷ trọng cao, chiếm khoảng 65-70% tổng sản phẩm chế biến, chế to ở Việt Nam (trong

toàn cầu chỉ là 18%). Đây là một trong những cản trở ln đi vi tăng năng suất lao

động trong công nghiệp khi ta cần từng bưc chuyển dch sang các ngành chế to sử

dụng công nghệ cao hơn để đẩy nhanh tc độ tăng trưởng.

(2) Tuy nhiên, ngay cả trong các ngành này, ta cũng chủ yếu chỉ tập trung ở một số

công đoạn sử dụng nhiều lao động, công nghệ trung bình như: gia công (dệt may,

da giày, chế biến gỗ), lắp ráp (điện tử, ô tô, xe gắn máy...). Điều này thể hiện rõ khi

công nghiệp là ngành mà lao động không có trình độ chuyên môn kỹ thuật lại chiếm

tỷ trọng cao nhất trong tổng số lao động làm việc trong các doanh nghiệp (chiếm

28,54%).

Thứ hai, tính độc lập, tự chủ của ngành công nghiệp còn hạn chế, ta quá phụ thuộc

vào các doanh nghiệp FDI, phụ thuộc vào nhập khẩu đối với nguyên liệu đầu vào

và máy móc, thiết bị sản xuất công nghiệp.

(1) Việt Nam phải nhập khẩu hầu hết nguyên, vật liệu đầu vào cho các ngành công

nghiệp xuất khẩu do chưa chủ động được nguồn nguyên liệu trong nưc dẫn đến rất

phụ thuộc vào biến động của cung cầu th trưng thế gii, đặc biệt là các biến động về

giá. Việt Nam cũng nhập khẩu hầu hết công nghệ, máy móc thiết b, phụ tùng cho sản

xuất công nghiệp

. Các ngành công nghiệp chủ đo như dệt may, da giày, điện tử

Việt Nam nhập khẩu hơn 90% nguyên liệu và cơ bản chỉ đóng vai trò là nơi gia công

cho xuất khẩu trong chuỗi giá trị toàn cầu với tỷ suất lợi nhuận rất thấp, chỉ

khoảng 5 - 10%. Đồng thi, ta cũng chưa đa dng hoá được th trưng đầu vào của các

ngành công nghiệp mà phụ thuộc quá lớn vào một số khu vực thị trường nhập khẩu

như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan…

(2) Các ngành công nghiệp xuất khẩu hiện nay hầu hết do các doanh nghiệp FDI

nắm giữ. Tỷ trọng của khu vực FDI trong tổng kim ngch xuất khẩu đã tăng từ mức

17,0% năm 1995 lên 69,9% vào năm 2019 và ưc 70,1% vào năm 2020. Chẳng hn,

đi vi ngành điện tử, đến 95% xuất khẩu là của các doanh nghiệp FDI (100% xuất

khẩu điện thoại) trong khi s lượng doanh nghiệp FDI chỉ chiếm 1/3. Đi vi ngành

dệt may, da giày doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng xấp xỉ 20% - 30%, tuy nhiên, li

đóng góp ln vào giá tr xuất khẩu vi khoảng 60 - 70%.

(3) Đóng góp của công nghiệp nội địa vào việc xuất khẩu chỉ chiếm khoảng 30%,

trong đó tập trung chủ yếu vào các ngành công nghiệp dựa vào tài nguyên như dầu

khí, khoáng sản, nông - lâm - thủy sản. Tuy nhiên, đây li là các ngành công nghiệp

phát triển không ổn định do chịu nhiều ảnh hưởng của biến động giá thế giới. Đây

là một thách thức lớn đối với nước ra bởi về dài hạn, các doanh nghiệp FDI sẽ rất dễ

dàng rời sang quốc gia khác nếu các điều kiện cho sản xuất và tiếp cận thị trường xuất

khẩu thuận lợi hơn.

Thứ ba, công nghệ sản xuất trong các ngành công nghiệp còn chậm được đổi mới.

(1) Phần ln doanh nghiệp nưc ta vẫn đang sử dụng công nghệ tụt hậu so với mức

Tỷ trọng nhập khẩu tư liệu sản xuất trong tổng giá tr hàng hóa nhập khẩu tăng từ 88,6% năm 2011 lên 91,1%

vào năm 2015, 91,2% vào năm 2019 và ưc tăng 91,5% vào năm 2020.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 126 -

trung bình của thế giới 2-3 thế hệ

. Tỷ lệ đầu tư đổi mi công nghệ của các doanh

nghiệp Việt Nam là dưi 0,5% doanh thu (trong khi Ấn Độ là 5%, Hàn Quc 10%).

(2) Tỷ lệ đổi mi máy móc, thiết b hàng năm chỉ đt 10% trong 5 năm vừa qua (các

nưc khác trong khu vực tỷ lệ tương ứng là 15-20%)

. Vi thực trng trnh độ công

nghệ và hot động đổi mi công nghệ như vậy, các doanh nghiệp công nghiệp nước

ta chưa đủ năng lực để sản xuất tạo sản phẩm có giá trị gia tăng và khả năng cạnh

tranh cao.

Thứ tư, các ngành công nghiệp của ta nhìn chung mới chỉ tham gia được vào các

khâu trung gian có giá trị gia tăng thấp (gia công, lắp ráp) trong chuỗi giá trị toàn

cầu, trong khi các phân khúc có giá trị gia tăng cao đều ở nước ngoài như các khâu

thượng nguồn (nghiên cứu phát triển, thiết kế sản phẩm; quảng bá sản phẩm, phân

phối, chăm sóc khách hàng, hoặc cung ứng các sản phẩm dịch vụ và các khâu hạ

nguồn (nguyên, nhiên vật liệu, máy móc thiết bị sản xuất)

Nguyên nhân làm cho các ngành công nghiệp Việt Nam khó vươn lên v tr cao hơn

trong chuỗi giá tr toàn cầu đó là các ngành này đều do doanh nghiệp FDI nắm giữ cả

về nguyên liệu, máy móc thiết bị, sản xuất, thị trường và khách hàng, việc lựa chọn

Việt Nam ở các phân khúc thấp trong chuỗi giá trị là do lợi thế cạnh tranh của

Việt Nam so vi các quc gia khác (ta chưa có lợi thế cnh tranh về công nghệ, tài

chính, chất lượng nguồn nhân lực, sự hiểu biết về th trưng, khách hàng…). Ngoài ra,

các mặt hàng được sản xuất ti Việt Nam chủ yếu được phục vụ th trưng xuất khẩu,

do vậy, các khâu có giá trị gia tăng cao thường được thực hiện ở gần các thị trường

tiêu thụ các sản phẩm này để đảm bảo tiếp cận gần hơn, chnh xác hơn nhu cầu về th

trưng; năng lực nguồn cung của ta cũng rất hn chế so vi các quc gia khác như Trung

Quc, Đài Loan…

Thứ năm, phân bố không gian các ngành công nghiệp chưa khai thác tốt lợi thế

cạnh tranh của các vùng, chưa hình thành được các cụm ngành công nghiệp

chuyên môn hóa để liên kết phát triển chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị các ngành công

nghiệp. Phát triển công nghiệp vẫn phụ thuộc nhiều vào mong muốn chủ quan của

các địa phương, chưa có sự hợp tác, phân chia theo thế mạnh, năng lực của từng

địa phương, thiếu thể chế quản lý quy hoạch vùng.

(1) Quá trình hội nhập, đặc biệt là từ kết quả của công tác quy hoch đã giúp Việt Nam

Theo Báo cáo năng lực cnh tranh toàn cầu 2015 của Diễn đàn kinh tế thế gii, Việt Nam đứng thứ 92/140 quc

gia về độ sẵn sàng công nghệ; thứ 73/140 về đổi mi công nghệ.

Kết quả điều tra của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho thấy một s lượng tương đi nhỏ các

doanh nghiệp, 12%, tích cực tham gia vào việc nghiên cứu và phát triển (R&D). Trong s này, chỉ có xấp xỉ 1/3

(28%) doanh nghiệp thực hiện liên kết vi đi tác bên ngoài (trưng đi học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp hợp

tác kinh doanh, …), trong đó có 75% dự án R&D là hợp tác giữa các đi tác trong nưc, 25% hợp tác vi đi tác

nưc ngoài ngoài Việt Nam. Vấn đề cần nhấn mnh ở đây đó là mức độ mi của công nghệ rất khiêm tn, chủ

yếu là ở mức mi so vi bản thân doanh nghiệp đó (47%), còn mi tương đi so vi th trưng trong nưc

(39%), trong khi mi so vi quc tế là rất ít (2%); 76% thiết b máy móc, dây chuyền công nghệ nhập từ nưc

ngoài thuộc thế hệ những năm 1960-1970; 75% s thiết b đã hết khấu hao; 50% thiết b là đồ tân trang.

Chẳng hn, đi vi ngành dệt may, ta hiện chủ yếu tham gia vào các khẩu gia công (CMT) chiếm đến 60% và

chỉ khoảng 5% xuất khẩu theo phương thức ODM (thiết kế trên ý tưởng có sẵn, sản xuất. Ngành điện tử hiện

nay là ngành tham gia mnh mẽ vào chuỗi giá tr toàn cầu, tuy nhiên, ngành điện tử Việt Nam (bao gồm cả các

doanh nghiệp FDI) hiện đang đứng ở v trí thấp nhất trong chuỗi giá tr là công đon lắp ráp và gia công sản

phẩm.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 127 -

tích tụ phát triển công nghiệp và đầu tư FDI (chiếm khoảng từ 60-70% tổng vn đầu tư

FDI thu hút được của cả nưc) vào các Khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất….

vi một hệ thng 335 KCN và 18 KKT ven biển, 26 Khu kinh tế biên gii được phân

b ở đầu hết các vùng kinh tế và các đa bàn kinh tế trọng điểm. Tuy nhiên, việc tổ chức

các Khu này chủ yếu theo hình thức khu đa ngành nghề nên chưa phát huy được các

lợi thế về chuyên môn hóa theo hưng cụm ngành chuyên môn hóa để hình thành được

các tổ hợp công nghiệp chuyên môn hóa có năng lực cnh tranh ti các khu vực tập

trung công nghiệp (tỷ lệ lấp đầy chỉ đt xấp xỉ 70%).

(2) Có sự khác biệt rất lớn về đặc điểm và cấu trúc không gian của các Khu với các

cấu trúc không gian của các chuỗi giá trị của các ngành công nghiệp của Việt Nam

hiện nay

. Trong khi các Khu được hình thành trên một khu vực địa lý nhỏ, có giới

hạn, được quy hoạch cho đa ngành với các chính sách ưu đãi riêng, thì cấu trúc

không gian của chuỗi giá trị hình thành ở các khu vực lớn và bị phân tán về địa lý

với các chính sách ưu đãi không áp dụng cho toàn bộ chuỗi giá trị. Chính sự khác

biệt trong cấu trúc không gian và sự chênh lệch chính sách bên trong và bên ngoài

hàng rào của các Khu đã cản trở các mối liên kết trên toàn bộ chuỗi giá trị do phần

ln các doanh nghiệp FDI là những doanh nghiệp tham gia vào khâu chế biến cui

cùng của chuỗi sản xuất để xuất khẩu được đặt trong các Khu, trong khi các công ty

ở phân khúc đầu của chuỗi giá trị - thường là doanh nghiệp tư nhân trong nước -

hầu hết nằm ở ngoài các Khu này. Đây cũng được xem là một trong nhưng nguyên

nhân dẫn đến liên kết yếu giữa các doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp trong

nước, hạn chế sự lan toả về công nghệ và kỹ năng quản lý hiện đại. Do vậy, cần

phải thu hẹp khoảng cách địa lý của các Khu và Chuỗi giá trị về trong một tổng thể của

Cụm ngành chuyên môn hoá với hạt nhân trung tâm là các Khu đơn ngành.

(3) Đi vi Việt Nam, quá trình tích tụ và tập trung công nghiệp đã hình thành và phát

triển một cách tự nhiên một s cụm ngành công nghiệp chuyên môn hóa ban đầu trong

chính các khu công nghiệp như khu công nghiệp Thăng Long (Hà Nội) vi công ty Mỏ

neo là Canon hay Khu kinh tế mở Chu Lai vi Khu liên hợp sản xuất và lắp ráp ô tô

Chu Lai - Trưng Hải. Do vậy, đây cần được xem là các mô hình mẫu để tiếp tục nhân

rộng, phát triển.

Thứ sáu, phát triển các ngành công nghiệp ưu tiên, công nghiệp mũi nhọn là không

rõ nét và quá dàn trải.

Báo cáo về kết ni chuỗi giá tr nhằm nâng cao năng lực cnh tranh công nghiệp, WB (2020).

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 128 -

PHỤ LỤC 2

ĐÁNH GIÁ MC ĐỘ HOÀN THÀNH CÁC MỤC TIÊU NGÀNH CÔNG

NGHIỆP GIAI ĐOẠN 2011-2020

Mục tiêu

Kết quả thực hiện mục

tiêu

Mức độ

hoàn thành

Tc độ tăng năng suất lao động

bnh quân hàng năm trong ngành

công nghiệp cao hơn 5,5%;

Tc độ tăng năng suất lao

động bnh quân hàng năm

trong ngành công nghiệp đt

4,8%;

Không hoàn

thành

Tỷ trọng lao động trong công

nghiệp và xây dựng so vi toàn

nền kinh tế đt 25-30%;

Tỷ trọng lao động trong

công nghiệp và xây

dựng/toàn nền kinh tế đt

31,6% năm 2019;

Hoàn thành

Tỷ trọng công nghiệp và xây

dựng trong GDP đt 42 - 43%;

(đã điều chỉnh xung còn 30-

35% theo Kế hoch cơ cấu li

ngành Công nghiệp).

Tỷ trọng công nghiệp và

xây dựng trong GDP năm

2020 đt 36,38%.

Hoàn thành

Tc độ tăng trưởng VA công

nghiệp giai đon 2016-2020

khoảng khoảng 6,5 - 7,0%/năm;

tc độ tăng trưởng công nghiệp

cao hơn tc độ tăng trưởng GDP

Tc độ tăng trưởng VA

công nghiệp (7,3%) cao

hơn tc độ tăng trưởng

GDP (6,0%)

Hoàn thành

Tc độ tăng trưởng đầu tư và s

lượng doanh nghiệp trong công

nghiệp cao hơn tc tăng trưởng

bình quân toàn xã hội

Tc độ tăng trưởng đầu tư

trong công nghiệp (13,7%

năm 2020) cao hơn tc tăng

trưởng bình quân toàn xã

hội (11,04)

Hoàn thành

Thu hẹp khoảng cách về chỉ s về

năng lực cnh tranh công nghiệp

vi các nưc ASEAN - 4.

CIP của Việt Nam năm

2011 là 0,05 (bình quân

ASEAN-4 là 0,18) và năm

2018 là 0,0724 (bình quân

ASEAN-4 là 0,0755). Mức

chênh lệch giảm từ 0,13

điểm xung 0,03 điểm năm

2018 và đã gần như tiệm cận

so vi quc gia đứng kế trên

là Phillipin (0,0725).

Hoàn thành

Tỷ trọng hàng công nghiệp chế

biến, chế to trong tổng kim

Tỷ trọng hàng công nghiệp

chế biến, chế to trong tổng

Hoàn thành

2012 là 9,3; 2013 là 8,4; 2014 là 11,5; 2015 là 12,02016 là 8,9; 2017 là 12,3; 2019 là 11,2.

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

- 129 -

ngch xuất khẩu đt 85-90%;

kim ngch xuất khẩu đt

85%

Tăng trưởng bình quân giá tr gia

tăng của công nghiệp chế biến chế

to (MVA) tăng 8-10%;

Tăng trưởng bình quân giá

tr gia tăng của công nghiệp

chế biến chế to (MVA)

tăng 10,99%;

Hoàn thành

Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)

lOMoARcPSD|36041561

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/133

| | Tải xuống

Preview text:

lOMoARcPSD|36041561
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỎ - ĐỊA CHẤT
KHOA KINH TẾ VÀ QU ẢN TRỊ KINH DOANH
BỘ MÔN QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP MỎ
------------- o0o ------------- PGS.TS Nguyễn N gọc Khánh NHẬP MÔ N NGÀNH QUẢN LÝ CÔ NG NGHI ỆP
Bài giảng dùng cho cá c lớp đại học ngành
"Quản lý cô ng nghiệp" Hà Nội, 8/ 2023
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 LỜI NÓI ĐẦU
Học phần nhập môn ngành Quản lý công nghiệp cung cấp cho sinh viên kiến
thức tổng quát về Trường, Khoa, Bộ môn, về ngành Quản lý công nghiệp, về chương
tr椃nh đào t愃⌀o ngành quản lý công nghiệp, phương pháp học tập, th椃⌀ trường lao động đĀi
với ngành quản lý công nghiệp, đ愃⌀o đức nghề nghiệp trong ngành quản lý công nghiệp,
quản lý công nghiệp trong xu hướng cách m愃⌀ng công nghiệp 4.0; giúp cho người học
có kỹ năng giải quyết các vấn đề trong quá tr椃nh học tập, kỹ năng trong việc phân t椃Āch
th椃⌀ trường lao động và kỹ năng làm việc ngành quản lý công nghiệp.
Bài giảng Nhập môn ngành Quản lý công nghiệp được sử dụng làm tài liệu học
tập, cho sinh viên ngành Quản lý công nghiệp gồm chuyên ngành Quản lý công nghiệp,
chuyên ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng, tài liệu tham khảo cần thiết cho các
ngành/chuyên ngành trong Khoa Kinh tế và Quản tr椃⌀ Kinh doanh. Đây cũng là tài liệu
hữu ích cho các doanh nghiệp, các tổ chức nghiên cứu cũng như các nhà quản tr椃⌀ doanh nghiệp công nghiệp.
Quá trình biên so愃⌀n chúng tôi đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp quý báu của
các nhà khoa học: TS Đào Anh Tuấn, TS Đồng Th椃⌀ Bích, PGS.TS Nguyễn Th椃⌀ Hoài Nga ...
Mặc dù đã có nhiều cĀ gắng, song bài giảng không tránh khỏi những mặt h愃⌀n
chế, cần bổ sung và chỉnh sửa. Tập thể tác giả rất mong nhận được những đóng góp xây
dựng từ các đọc giả.
Hà Nội, ngày 07 tháng 8 năm 2023 Tập thể tác giả i
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 MỤC LỤC
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP............ - 1 -
1.1. Giới thiệu về Trường, Khoa và Bộ môn ............................................................. - 1 -
1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất .......... - 1 -
1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Khoa Kinh tế và Quản tr椃⌀ Kinh doanh - 7 -
1.1.3. Quá trình hình thành và phát triển của Bộ môn Quản tr椃⌀ Doanh nghiệp Mỏ - 11 -
1.2. Giới thiệu tổng quan về ngành quản lý công nghiệp [4] .................................. - 13 -
CHƯƠNG 2. CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO, PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VÀ
HỌC TẬP ............................................................................................................... - 39 -
2.1. Chương tr椃nh đào t愃⌀o ngành Quản lý công nghiệp ........................................... - 39 -
2.2. Phương pháp giảng d愃⌀y .................................................................................... - 48 -
2.3. Phương pháp học tập ........................................................................................ - 48 -
CHƯƠNG 3. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN, NHU CẦU NHÂN LỰC
NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỚI CÔNG
NGHIỆP ................................................................................................................. - 51 -
3.1. Một sĀ khái niệm cơ bản .................................................................................. - 51 -
3.2. Nhu cầu nhân lực của ngành quản lý công nghiệp ........................................... - 52 -
3.3. Quản lý nhà nước với công nghiệp ................................................................... - 53 -
3.3.1. Sự cần thiết và phương pháp quản lý nhà nước với công nghiệp ................. - 53 -
3.3.2. Chức năng quản lý nhà nước với công nghiệp [6] ........................................ - 55 -
CHƯƠNG 4. ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP VÀ K夃̀ NĂNG LÀM VIỆC TRONG
NGÀNH CÔNG NGHIỆP .................................................................................... - 60 -
4.1. Đ愃⌀o đức nghề nghiệp của người lao động ........................................................ - 60 -
4.1.1. Một sĀ khái niệm liên quan ........................................................................... - 60 -
4.1.2. Nội dung quy tắc chuẩn mực đ愃⌀o đức nghề nghiệp của người lao động ...... - 65 -
4.2. Kỹ năng làm việc trong ngành công nghiệp ..................................................... - 66 -
4.2.1. Khái quát về kỹ năng làm việc ...................................................................... - 66 -
4.2.2. Kỹ năng làm việc nhóm ................................................................................. - 68 -
4.2.3. Kỹ năng cá nhân nền tảng ............................................................................. - 75 -
4.2.4. Kỹ năng cá nhân phĀi hợp - Thành tích tập thể ............................................ - 76 -
4.2.5. Kỹ năng tổ chức tham gia ho愃⌀t động nhóm ................................................... - 79 -
CHƯƠNG 5. QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP TRONG XU HƯỚNG CÁCH MẠNG
CÔNG NGHIỆP 4.0 .............................................................................................. - 85 -
5.1. Sự ra đời và xu hướng cách m愃⌀ng công nghiệp 4.0 ......................................... - 85 -
5.1.1. Sự ra đời của cách m愃⌀ng công nghiệp 4.0 ..................................................... - 85 - ii
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
5.1.2. Xu hướng công nghệ của cách m愃⌀ng công nghiệp 4.0 .................................. - 89 -
5.2. Cơ hội, thách thức và yêu cầu của cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư đĀi với ngành
công nghiệp .............................................................................................................. - 97 -
5.2.1. Cơ hội đĀi với ngành công nghiệp ................................................................ - 97 -
5.2.2. Thách thức đĀi với ngành công nghiệp ......................................................... - 98 -
5.2.3. Yêu cầu đĀi với Nhà nước và doanh nghiệp trong cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp
lần thứ tư ................................................................................................................ - 102 -
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................. - 108 -
PHỤ LỤC 1. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ 10 NĂM PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG
NGHIỆP GIAI ĐOẠN 2011 - 2020 .................................................................... - 109 -
PHỤ LỤC 2 ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ HOÀN THÀNH CÁC MỤC TIÊU NGÀNH
CÔNG NGHIỆP GIAI ĐOẠN 2011-2020 ......................................................... - 128 - iii
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP
1.1. Giới thiệu về Trường, Khoa và Bộ môn
1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Trường Đại học Mỏ - Địa chất
Theo [1], Năm 1954, cuộc kháng chiến chĀng thực dân Pháp xâm lược giành độc
lập cho đất nước đã kết thúc thắng lợi. Ngay sau khi miền Bắc hoàn toàn giải phóng,
Đảng và Chính phủ rất quan tâm phát triển sự nghiệp giáo dục và đào t愃⌀o. Ngày 6 tháng
3 năm 1956 theo quyết đ椃⌀nh của Bộ Chính tr椃⌀, Ban chấp hành Trung ương Đảng Lao
động Việt Nam (nay là Đảng cộng sản Việt Nam) và Chính phủ nước Việt Nam Dân
chủ Cộng hoà đã quyết đ椃⌀nh thành lập Trường Đ愃⌀i học Bách khoa Hà Nội với 4 khoa:
Cơ kh椃Ā, Mỏ - Luyện kim, Xây dựng và Hoá. Đến năm học 1962 - 1963 Trường mở rộng
thành 6 khoa: Cơ kh椃Ā Luyện kim, Điện, Mỏ - Đ椃⌀a chất, Hoá, Xây dựng và Khoa T愃⌀i chức.
Tháng 8 năm 1964 cuộc chiến tranh xâm lược của đế quĀc Mỹ lan rộng ra toàn
miền Bắc Việt Nam. Để tiếp tục duy tr椃 công tác đào t愃⌀o trong hoàn cảnh có chiến tranh,
tháng 9 năm 1965, Trường Đ愃⌀i học Bách khoa Hà Nội, trong đó có Khoa Mỏ - Đ椃⌀a chất,
đã sơ tán lên vùng núi tỉnh L愃⌀ng Sơn. T愃⌀i đây, thầy và trò đã xây dựng lớp học, phòng
thí nghiệm, xưởng thực tập, nhà ở tiếp tục công việc giảng d愃⌀y và học tập, bất chấp bom
đ愃⌀n hiểm nguy và những thiếu thĀn, khó khăn của cuộc sĀng.
Do nhu cầu cán bộ khoa học kỹ thuật phục vụ cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa
xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam ngày càng lớn, theo chủ trương
của Bộ Đ愃⌀i học và Trung học chuyên nghiệp (nay là Bộ Giáo dục và Đào t愃⌀o), tháng 4
năm 1966 Trường Đ愃⌀i học Bách khoa Hà Nội ra quyết đ椃⌀nh thành lập Ban trù b椃⌀ chuẩn
b椃⌀ thành lập Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất do Giáo sư Nguyễn Văn Chiển làm Trưởng
ban. Sau đó, do điều kiện công tác Giáo sư Nguyễn Văn Chiển được điều động sang
trường Đ愃⌀i học Tổng hợp và đồng ch椃Ā Đặng Xuân Đỉnh được cử làm Trưởng ban. Tháng
6 năm1966 mọi công việc của Ban trù b椃⌀ đã hoàn tất. Ngày 8 tháng 8 năm1966 Thủ
tướng Ch椃Ānh phủ ra quyết đ椃⌀nh sĀ 147/QĐ-CP thành lập Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất
trên cơ sở Khoa Mỏ - Đ椃⌀a chất của trường Đ愃⌀i học Bách khoa Hà Nội. Ngày 31 tháng 8
năm 1966 t愃⌀i làng Bút Tháp thuộc xã Đ椃nh Tổ - Thuận Thành - Hà Bắc đồng ch椃Ā Đặng
Xuân Đỉnh thay mặt Ban trù b椃⌀ tổ chức cuộc họp công bĀ quyết đ椃⌀nh của Thủ tướng
Ch椃Ānh phủ về việc thành lập Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất. Ngày 15 tháng 11 năm
1966 Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất ch椃Ānh thức khai giảng khóa học đầu tiên. Kể từ thời
điểm đó, ngày 15 tháng11 hàng năm được lấy làm Ngày Truyền thĀng của Trường.
Ra đời trong hoàn cảnh cả nước có chiến tranh, ngay từ lúc mới thành lập, Nhà
trường phải ho愃⌀t động phân tán trên đ椃⌀a bàn rộng thuộc các thôn, xã của hai huyện
Thuận Thành (Hà Bắc) và Mỹ Văn (Hải Hưng). Năm đầu thành lập Trường có 4 Khoa
và 2 Ban: Khoa Mỏ, Khoa Đ椃⌀a chất thăm dò, Khoa Đ椃⌀a chất Công tr椃nh, Khoa Trắc đ椃⌀a,
Ban Khoa học cơ bản và Ban T愃⌀i chức với 11 Bộ môn chuyên môn và 6 Bộ môn cơ bản
và cơ sở. T愃⌀i đ椃⌀a điểm sơ tán Nhà trường đã tuyển sinh khoá đầu tiên (lúc bấy giờ là
khóa 11 của Đ愃⌀i học Bách khoa) gồm 623 sinh viên hệ dài h愃⌀n và 77 sinh viên hệ chuyên
tu. Mọi cơ sở vật chất phục vụ cho giảng d愃⌀y và học tập của Nhà trường chủ yếu nhờ
vào sự giúp đỡ tận t椃nh của ch椃Ānh quyền, nhân dân đ椃⌀a phương nơi sơ tán và dựa vào - 1 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
công sức lao động của thầy và trò. Để có đội ngũ cán bộ giảng d愃⌀y bảo đảm thắng lợi
nhiệm vụ ch椃Ānh của trường, bên c愃⌀nh các thầy, cô giáo với sĀ lượng 椃Āt ỏi từ Khoa Mỏ -
Đ椃⌀a chất của Trường Đ愃⌀i học Bách khoa Hà Nội chuyển sang, Nhà trường đã m愃⌀nh d愃⌀n
tuyển hàng trăm kỹ sư mới tĀt nghiệp từ các trường đ愃⌀i học trong nước và nước ngoài
để bồi dưỡng thành cán bộ giảng d愃⌀y và cán bộ quản lý.
Thực hiện chỉ th椃⌀ sĀ 222/CT-TTg ngày 7/8/1970 của Thủ tướng Ch椃Ānh phủ,
Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất là một trong những đơn v椃⌀ đầu tiên đưa sinh viên xuĀng
các cơ sở sản xuất vừa học vừa làm gắn với vùng công nghiệp than Quảng Ninh, các
đoàn Đ椃⌀a chất và Trắc đ椃⌀a Bản đồ trên khắp mọi miền đất nước.
Trong giai đo愃⌀n này, bên c愃⌀nh công tác đào t愃⌀o Nhà trường đã tổ chức thực hiện
tĀt ngh椃⌀ quyết 124/QN-TW ngày 24/6/1966 của Trung ương Đảng về công tác nghiên
cứu khoa học trong các trường đ愃⌀i học. Trong những năm 1966 - 1967 thầy giáo và sinh
viên của trường đã hoàn thành 10 đề tài cấp Nhà nước và cấp Bộ, 52 đề tài cấp Trường
và hàng trăm hợp đồng phục vụ sản xuất. Nhiều đề tài phục vụ sản xuất và chiến đấu đã
được thầy và trò thực hiện thành công trong những điều kiện khó khăn, thiếu thĀn.
Trong đó, tiêu biểu là các công tr椃nh: Công tr椃nh H8 (sân bay ngầm) do thầy và trò Khoa
Mỏ cùng công binh Bộ QuĀc phòng thực hiện thành công, được Nhà nước tặng thưởng
Huân chương Chiến công H愃⌀ng 3; thầy giáo và sinh viên Khoa Cơ - Điện tham gia
nghiên cứu chế t愃⌀o thiết b椃⌀ thông nòng pháo; thầy giáo và sinh viên Khoa Trắc đ椃⌀a thực
hiện công tr椃nh đo vẽ bản đồ đ椃⌀a h椃nh cho các tỉnh Hà Bắc, Bắc Thái, Lai Châu... phục
vụ k椃⌀p thời cho sản xuất và chiến đấu. Những thành t椃Āch nghiên cứu khoa học và phục
vụ sản xuất của Nhà trường trong giai đo愃⌀n này đã được Ch椃Ānh phủ tặng Huân chương
Chiến công, các đ椃⌀a phương đánh giá cao và tặng thưởng nhiều Bằng khen.
Năm 1971 khi nhiều tỉnh miền Bắc b椃⌀ lũ lụt lớn, cán bộ công chức và sinh viên
Nhà trường đã ra sức cùng nhân dân các đ椃⌀a phương nơi sơ tán phòng chĀng lũ lụt.
Tháng 10 năm 1971 Nhà trường quyết đ椃⌀nh chuyển toàn bộ Khoa Trắc đ椃⌀a lên Sông
Công (Bắc Thái) và thành lập Ban kiến thiết chuẩn b椃⌀ cơ sở cho việc chuyển trường về
đ椃⌀a điểm mới: thuộc Huyện Phổ Yên, tỉnh Bắc Thái.
Đầu năm 1974 Đảng ủy, Ban Giám hiệu quyết đ椃⌀nh chuyển toàn bộ cơ sở của
trường từ Thuận Thành - Hà Bắc lên Phổ Yên - Bắc Thái mở đầu một thời kỳ mới trong
quá tr椃nh xây dựng và phát triển của trường. T愃⌀i đây thầy và trò l愃⌀i một lần nữa phát
huy tinh thần tự lực, tự cường bắt tay vào việc xây dựng lớp học, phòng th椃Ā nghiệm, hội
trường, nhà ăn, ký túc xá sinh viên và khu tập thể cán bộ công chức.
Mặc dù cuộc sĀng hết sức khó khăn, thiếu lương thực, thực phẩm, thiếu điện,
thiếu nước... nhưng với sự nỗ lực vượt bậc trong một thời gian ngắn, Nhà trường đã xây
dựng được 19.500 m2 nhà cấp 4 trên một diện t椃Āch rộng hàng chục héc ta đủ đảm bảo
các ho愃⌀t động giảng d愃⌀y, học tập, nghiên cứu khoa học và sinh ho愃⌀t cho cán bộ, công
chức, sinh viên của trường.
Trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, bên c愃⌀nh việc duy tr椃 công tác đào
t愃⌀o và nghiên cứu khoa học, Nhà trường đã động viên thầy giáo và sinh viên hăng hái
lên đường tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu t愃⌀i các chiến trường trong cả nước.
Những năm 1972 - 1973 đã có 1050 thầy giáo và sinh viên của Nhà trường lên đường
tham gia chiến đấu giải phóng Miền Nam. Trong sĀ đó có nhiều đồng ch椃Ā đã vĩnh viễn
nằm l愃⌀i nơi chiến trường, góp trọn đời m椃nh cho sự nghiệp giải phóng Miền Nam thĀng - 2 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
nhất đất nước. Nhiều đồng ch椃Ā sau khi hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu đã trở l愃⌀i giảng
đường tiếp tục giảng d愃⌀y, học tập, góp phần xứng đáng vào việc xây dựng và phát triển Nhà trường.
Sau khi Miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước được độc lập thĀng nhất, Đảng
và Nhà nước có chủ trương sắp xếp và xây dựng l愃⌀i các Trường Đ愃⌀i học ở Miền Nam
để tiếp tục đẩy m愃⌀nh sự nghiệp đào t愃⌀o cán bộ khoa học kỹ thuật phục vụ công cuộc
xây dựng Chủ nghĩa Xã hội trên cả nước. Hưởng ứng chủ trương của Đảng, đáp ứng
nguyện vọng của các đồng ch椃Ā cán bộ có quê hương ở miền Nam, hàng chục cán bộ
giảng d愃⌀y, cán bộ quản lý có tr椃nh độ và kinh nghiệm của Trường đã được điều động
tăng cường cho các Trường Đ愃⌀i học ph椃Āa nam. Trong đó có: Trường Đ愃⌀i học Bách khoa
Thành phĀ Hồ Ch椃Ā Minh, Trường Đ愃⌀i học Bách khoa Đà Nẵng, Trường Đ愃⌀i học Cần
Thơ, Trường Đ愃⌀i học Đà L愃⌀t, Trường Đ愃⌀i học Tổng hợp Huế, Trường Đ愃⌀i học Tổng
hợp Thành phĀ Hồ Ch椃Ā Minh, Trường Đ愃⌀i học Sư ph愃⌀m Quy Nhơn... Đồng thời trong
thời gian này, có nhiều đồng ch椃Ā cán bộ có tr椃nh độ cao đã được điều động sang làm
việc ở một sĀ Bộ, Ngành, cơ quan Trung ương và các đ椃⌀a phương. Nhiều đồng ch椃Ā đã
trở thành cán bộ lãnh đ愃⌀o, cán bộ chủ chĀt của các trường đ愃⌀i học, các cơ quan nhà nước
và các đ椃⌀a phương nói trên.
Để góp phần đào t愃⌀o cán bộ khoa học kỹ thuật đáp ứng yêu cầu xây dựng Chủ
nghĩa Xã hội và Bảo vệ Tổ quĀc, tháng 4 năm 1977 Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường
quyết đ椃⌀nh thành lập Khoa Dầu kh椃Ā để đào t愃⌀o các kỹ sư thăm dò, khai thác dầu kh椃Ā cho
ngành dầu kh椃Ā non trẻ của Việt Nam. Tiếp theo, để đáp ứng sự phát triển kinh tế trong
giai đo愃⌀n mới, vào tháng 1 năm 2000 Nhà trường đã quyết đ椃⌀nh thành lập Khoa Kinh tế
và Quản tr椃⌀ Kinh doanh, Công nghệ thông tin và gần đây thành lập thêm 2 khoa: Xây
dựng và Môi trường nhằm đáp ứng nguồn nhân lực có chất lượng cao phục vụ sự nghiệp
phát triển của đất nước.
Bên c愃⌀nh việc tiếp tục đẩy m愃⌀nh công tác đào t愃⌀o năm 1976, Trường Đ愃⌀i học
Mỏ - Đ椃⌀a chất là một trong những trường Đ愃⌀i học đầu tiên ở Việt Nam được Ch椃Ānh phủ
cho phép mở bậc đào t愃⌀o nghiên cứu sinh. Năm 1977 Nhà trường đã tổ chức thành công
việc bảo vệ luận án PTS đầu tiên (nay gọi là Tiến sĩ) trong các Trường Đ愃⌀i học kỹ thuật của nước ta.
Trong thời gian 10 năm (1974-1984) ở Phổ Yên - Bắc Thái, Nhà trường đã phấn
đấu vượt qua nhiều khó khăn, thiếu thĀn, nhất là trong thời kỳ khủng hoảng về kinh tế
của đất nước, Nhà trường đã đào t愃⌀o hàng trăm sinh viên các ngành Mỏ, Đ椃⌀a chất, Trắc
đ椃⌀a và Dầu kh椃Ā tĀt nghiệp hàng năm, cung cấp k椃⌀p thời cán bộ khoa học kỹ thuật cho
các ngành kinh tế của đất nước; đồng thời đẩy m愃⌀nh công tác nghiên cứu khoa học,
phục vụ sản xuất với hàng chục đề tài cấp Nhà nước, cấp Bộ, hàng trăm đề tài cấp
trường và hợp đồng phục vụ sản xuất. Mặc dù điều kiện cơ sở vật chất thiếu thĀn Nhà
trường vẫn duy tr椃 tổ chức đ椃⌀nh kỳ các Hội ngh椃⌀ Khoa học của cán bộ và sinh viên; xuất
bản đều đặn các Nội san Nghiên cứu Khoa học, các Tuyển tập Khoa học của Nhà trường.
Tuy vậy, do đ椃⌀a điểm nằm xa các thành phĀ, đặc biệt là xa Thủ đô Hà Nội - Trung tâm
Ch椃Ānh tr椃⌀ - Kinh tế - Văn hoá và Khoa học của cả nước, cho nên Nhà trường đã gặp rất
nhiều khó khăn trong việc tổ chức thực hiện nhiệm vụ đào t愃⌀o và nghiên cứu khoa học.
Trong những năm này, sĀ sinh viên thi vào Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất ngày càng 椃Āt,
nhiều khi không đủ sĀ lượng cần tuyển. Nhiều cán bộ có tr椃nh độ cao đã xin đi khỏi
trường do có hoàn cảnh khó khăn trong cuộc sĀng. Đứng trước thực tế đó, việc xin - 3 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
chuyển đ椃⌀a điểm Trường về Thủ đô Hà Nội là một yêu cầu cấp bách. Thể theo nguyện
vọng của cán bộ, công chức và sinh viên, lãnh đ愃⌀o Nhà trường đã t椃Āch cực tr椃nh bày
nguyện vọng đó với các cấp lãnh đ愃⌀o của Nhà nước, Bộ Đ愃⌀i học và Trung học chuyên
nghiệp và Thành phĀ Hà Nội. Ngày 16/2/1979 Thủ tướng Ch椃Ānh phủ ra văn bản sĀ
625/VP-4 gửi UBND Thành phĀ Hà Nội và Bộ Đ愃⌀i học và Trung học chuyên nghiệp
cùng các Bộ, ngành liên quan thông báo cho phép xây dựng t愃⌀i ven nội thành Thành
phĀ Hà Nội hai trường đ愃⌀i học: Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất và Trường Đ愃⌀i học Xây
dựng. Tháng 9 năm 1981 UBND Thành phĀ Hà Nội ra quyết đ椃⌀nh cấp cho 2 trường diện
t椃Āch đất xây dựng gần chục héc ta t愃⌀i cánh đồng b愃⌀c màu thuộc 3 xã Cổ Nhuế, Phú Minh
và Thượng Cát. Từ đó bắt đầu một thời kỳ mới của Nhà trường. Trường Đ愃⌀i học Mỏ -
Đ椃⌀a chất vừa tiếp tục duy tr椃 mọi ho愃⌀t động ở đ椃⌀a điểm Phổ Yên - Bắc Thái vừa t椃Āch cực
tổ chức xây dựng cơ sở mới ở Cổ Nhuế - Từ Liêm - Hà Nội để sớm đưa Trường về Thủ đô Hà Nội.
Thực hiện phương châm tranh thủ mọi nguồn vĀn, xây dựng đến đâu chuyển về
đến đấy, năm học 1982-1983 đã có những lớp sinh viên đầu tiên của trường (khoá 26)
được học tập ở khu trường mới. Nhờ sự quan tâm của Bộ Đ愃⌀i học và Trung học chuyên
nghiệp, các cấp, các ngành, đặc biệt là sự giúp đỡ của Bộ Than và Bộ Năng lượng, đến
cuĀi năm 1984 Nhà trường đã xây dựng được 6.500m2 nhà cấp 4 và chuyển toàn bộ
ho愃⌀t động của Trường về Thủ đô Hà Nội.
Tuy đã được chuyển về Hà Nội nhưng chưa có cơ sở vĩnh cửu và ở xa đường
giao thông, điều kiện đi l愃⌀i hết sức khó khăn, nhất là vào những ngày mưa bão, cho nên
các ho愃⌀t động đào t愃⌀o và nghiên cứu khoa học của trường vẫn còn nhiều h愃⌀n chế.
Trường chưa ra trường, lớp chưa ra lớp, thầy và trò đều chưa yên tâm giảng d愃⌀y và học
tập. V椃 vậy, nhiệm vụ quan trọng của Nhà trường lúc này là phải nhanh chóng xây dựng
cơ sở vĩnh cửu để t愃⌀o điều kiện cho Nhà trường phát triển toàn diện nâng cao chất lượng
đào t愃⌀o, đẩy m愃⌀nh công tác nghiên cứu khoa học, đáp ứng nhu cầu cán bộ khoa học kỹ
thuật trong giai đo愃⌀n phát triển và đổi mới của đất nước.
Tháng 2/1988 đáp ứng nguyện vọng của Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất, Uỷ ban
Hợp tác Kinh tế - Văn hoá với Lào và Cam-Pu-Chia của Ch椃Ānh phủ quyết đ椃⌀nh giao l愃⌀i
Khách s愃⌀n 214 đang xây dựng dở dang t愃⌀i xã Đông Ng愃⌀c - Từ Liêm - Hà Nội cho
Trường để cải t愃⌀o thành cơ sở vĩnh cửu của trường. Một lần nữa cán bộ công chức và
sinh viên Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất l愃⌀i bắt tay vào công cuộc xây dựng trường sở
mới. Nhưng lần này là xây dựng cơ sở vĩnh cửu, thực hiện ước mơ hơn 20 năm về trước
của cán bộ công chức và sinh viên trong toàn trường. Bằng quyết tâm và nỗ lực vượt
bậc, với sự quan tâm giúp đỡ tận t椃nh của các cấp lãnh đ愃⌀o và các Bộ ngành, Nhà trường
đã nhanh chóng hoàn tất các thủ tục phê duyệt luận chứng cải t愃⌀o và xây dựng các h愃⌀ng
mục công tr椃nh của trường.
Giai đo愃⌀n 1990 - 1996 được coi là thời kỳ phát triển và đổi mới của Nhà trường
cùng với sự đổi mới cơ chế kinh tế của đất nước. Tháng 4 năm 1990, thực hiện công
cuộc vận động dân chủ hoá trong Nhà trường bằng sự kiện: bầu Hiệu trưởng nhiệm kỳ
1990 - 1994 và ngày 15/11/1991 tổ chức trọng thể Lễ kỷ niệm 25 năm Ngày thành lập
trường t愃⌀i cơ sở trường mới. Đây là thời kỳ Nhà trường phát triển m愃⌀nh mẽ công tác
đào t愃⌀o theo chủ trương cải cách giáo dục của Bộ Giáo dục và Đào t愃⌀o với mục tiêu đổi
mới nội dung và chương tr椃nh đào t愃⌀o, ổn đ椃⌀nh và từng bước tăng cường cơ sở vật chất - 4 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
nhằm nâng cao chất lượng đào t愃⌀o; đẩy m愃⌀nh các ho愃⌀t động nghiên cứu khoa học và phục vụ sản xuất.
Giai đo愃⌀n 1996 đến 2011 là thời kỳ Nhà trường triển khai thực hiện thành công
các Ngh椃⌀ quyết của Đảng và Nhà nước về đổi mới giáo dục-đào t愃⌀o, trong đó có những
bước tiến quan trọng về cuộc vận động “Hai không”, cuộc vận động “Học tập và làm
theo tấm gương đ愃⌀o đức Hồ Ch椃Ā Minh”.v.v… Nhà trường từng bước tăng quy mô và
mở rộng ngành nghề đào t愃⌀o, xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ viên chức , tăng
cường xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết b椃⌀ th椃Ā nghiệm, nâng cao hiệu quả nghiên cứu
khoa học và chuyển giao công nghệ, xây dựng chương tr椃nh, giáo tr椃nh, bài giảng nhằm
đào t愃⌀o nguồn nhân lực có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu xã hội, phục vụ sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đ愃⌀i hóa đất nước và hội nhập quĀc tế.
Những thành tựu đã đ愃⌀t được trong 54 năm xây dựng và phát triển của Trường
Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất thể hiện trên các mặt chủ yếu sau đây.
Về công tác đào tạo:
Từ 1966 đến nay, Nhà trường đã đào t愃⌀o được 61 khoá đ愃⌀i học với hơn 72.000
kỹ sư thuộc 45 chuyên ngành khác nhau của các lĩnh vực Mỏ, Đ椃⌀a chất, Dầu kh椃Ā, Trắc
đ椃⌀a - Bản đồ, Kinh tế và Quản tr椃⌀ kinh doanh, Công nghệ Thông tin, Cơ-Điện, Xây dựng
và Môi trường. Trong đó có hàng trăm kỹ sư cho nước b愃⌀n Lào. SĀ sinh viên Cao đẳng
đã tĀt nghiệp là 4.188 người; 9249 học viên Cao học đã bảo vệ thành công Luận văn
Th愃⌀c sĩ thuộc 19 ngành đào t愃⌀o; 460 nghiên cứu sinh đã bảo vệ thành công Luận án
Tiến sĩ thuộc 13 ngành đào t愃⌀o, trong đó có 3 Tiến sĩ và 41 Th愃⌀c sĩ của nước Cộng hoà
Dân chủ Nhân dân Lào anh em. Nhà trường thường xuyên quan tâm cải tiến công tác
giảng d愃⌀y. Đặc biệt trong 10 năm gần đây, Nhà trường đã thực hiện có kết quả chương
tr椃nh cải cách giáo dục theo chiều sâu với hệ thĀng chương tr椃nh giảng d愃⌀y đổi mới (về
nội dung và thời gian) nhằm từng bước nâng cao chất lượng đào t愃⌀o. Trường Đ愃⌀i học
Mỏ - Đ椃⌀a chất là một trong những trường đi đầu trong việc tổ chức thực hiện nghiêm
túc và có kết quả chủ trương cải cách giáo dục ở bậc đ愃⌀i học của Bộ Giáo dục và Đào
t愃⌀o. Trong 8 năm gần đây, Nhà trường chuyển đổi h椃nh thức đào t愃⌀o theo hệ thĀng t椃Ān
chỉ từ K54 và đào t愃⌀o chương tr椃nh tiên tiến cho ngành kỹ thuật hóa học, chuyên ngành
Lọc - Hóa dầu nhằm đáp ứng nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ nhu cầu xã hội.
Nhà trường luôn duy tr椃 công tác đào t愃⌀o trong mọi hoàn cảnh, không ngừng mở
rộng quy mô đào t愃⌀o và đa d愃⌀ng hoá các lo愃⌀i h椃nh đào t愃⌀o (ch椃Ānh quy, vừa làm vừa học,
liên thông Cao đẳng - Đ愃⌀i học trong trường và ngoài trường) với đ椃⌀a bàn rộng khắp cả
nước. Trong đó, Nhà trường đặc biệt chú trọng các vùng công nghiệp khai thác than và
dầu kh椃Ā (Quảng Ninh và Vũng Tàu), các khu vực miền Trung - Tây Nguyên và miền núi ph椃Āa Bắc.
Hiện nay nhà trường đã tuyển sinh được 66 khóa đ愃⌀i học, 23 khóa cao đẳng,
41 khóa sau đ愃⌀i học với quy mô hiện nay là 20.000 sinh viên.
Về nghiên cứu khoa học và phục vụ sản xuất:
Ho愃⌀t động nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ luôn được Nhà trường
coi là một trong những nhiệm vụ ch椃Ānh tr椃⌀ quan trọng và đã có những bước phát triển
m愃⌀nh mẽ và đúng hướng. Bên c愃⌀nh việc đầu tư các phòng th椃Ā nghiệm công nghệ mới
để nâng cao chất lượng đào t愃⌀o và nghiên cứu khoa học, Nhà trường luôn tập trung, ưu - 5 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
tiên đầu tư phát triển nguồn nhân lực KHCN. Nhà trường có đội ngũ cán bộ được đào
t愃⌀o bài bản, có tr椃nh độ chuyên môn tĀt để phục vụ NCKH, đặc biệt trong những lĩnh
vực truyền thĀng của Nhà trường như Đ椃⌀a chất, Dầu kh椃Ā, Mỏ, Trắc đ椃⌀a và một sĀ lĩnh
vực mới như Xây dựng và lĩnh vực khoa học cơ bản. Nhiều nhà khoa học trong Trường
có năng lực nghiên cứu và công bĀ quĀc tế rất tĀt, có khả năng dẫn dắt và đóng vai trò
nòng cĀt để có thể h椃nh thành các nhóm nghiên cứu m愃⌀nh.
Nhà trường đã và đang phát triển các đơn v椃⌀ ho愃⌀t động KHCN. Hiện nay Trường
có Công ty TNHH Tư vấn, Triển khai Công nghệ và Xây dựng Mỏ - Đ椃⌀a chất, 8 Trung
tâm Nghiên cứu và Triển khai công nghệ thuộc các lĩnh vực Khai thác mỏ, Cơ điện mỏ,
Đ椃⌀a kỹ thuật, Đ椃⌀a chất môi trường, Trắc đ椃⌀a - Công tr椃nh, Trắc đ椃⌀a - Bản đồ, Công nghệ
khoáng chất và Hỗ trợ phát triển KHKT để t愃⌀o điều kiện cho các nhà khoa học của
Trường ho愃⌀t động. Ngoài ra, Trường cũng đã thành lập được 3 nhóm nghiên cứu/nhóm
nghiên cứu m愃⌀nh thuộc các Khoa Công nghệ thông tin, Xây dựng, Trắc đ椃⌀a bản đồ - Quản lý đất đai.
Trong 55 năm qua, đội ngũ cán bộ khoa học của Nhà trường đã chủ tr椃 thực hiện
các đề tài nghiên cứu khoa học như sau: 177 đề tài cấp Nhà nước; 556 đề tài cấp Bộ
và 1586 đề tài cấp trường. Nhà trường đặc biệt chú trọng công tác Nghiên cứu khoa học
- chuyển giao công nghệ phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của các doanh
nghiệp, các đ椃⌀a phương thông qua hàng ngh椃n hợp đồng NCKH, d椃⌀ch vụ KHCN được
thực hiện t愃⌀i các Công ty, Trung tâm thuộc Trường. T椃Ānh riêng giai đo愃⌀n 2015 - 2019,
tổng doanh thu từ ho愃⌀t động KHCN và LĐSX của các Công ty, trung tâm trong Nhà
trường đ愃⌀t trên 1000 tỷ đồng, nộp thuế Nhà nước trên 90 tỷ đồng và đóng góp vào quỹ
phúc lợi của Trường hàng chục tỷ đồng.
Một trong những kết quả nổi bật trong ho愃⌀t động KHCN của Nhà trường trong
giai đo愃⌀n 2015 đến nay là sĀ lượng các bài báo đăng trên các t愃⌀p ch椃Ā quĀc tế có uy t椃Ān
thuộc danh mục ISI, Scopus. Trong 3 năm gần đây (2017-2019), sĀ bài báo đăng trên
t愃⌀p ch椃Ā khoa học quĀc tế uy t椃Ān (ISI) lần lượt theo các năm là 46, 83 và 136; sĀ bài báo
đăng trên t愃⌀p ch椃Ā khoa học quĀc tế thuộc danh mục Scopus lần lượt là 14, 24 và 37. SĀ
lượng các công tr椃nh khoa học công bĀ bởi các nhà khoa học của Trường Đ愃⌀i học Mỏ -
Đ椃⌀a chất đang không ngừng tăng lên, tỷ lệ tăng hằng năm luôn đ愃⌀t trên 150%. Tỷ lệ sĀ
bài báo ISI/giảng viên trong năm 2019 đ愃⌀t xấp xỉ 0,2. Trong giai đo愃⌀n gần đây, Trường
Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất luôn nằm trong Top 10 các cơ sở giáo dục đ愃⌀i học có thành t椃Āch
tĀt nhất về công bĀ khoa học quĀc tế theo các sĀ liệu thĀng kê, hệ thĀng phân lo愃⌀i khác
nhau (Bộ Giáo dục và Đào t愃⌀o, Webometric, Bảng xếp h愃⌀ng đ愃⌀i học của Việt Nam UPM, …).
Về công tác tổ chức cán bộ:
Cơ cấu học thuật và quản lý của Nhà trường ngày càng đi vào thế ổn đ椃⌀nh với hệ
thĀng 3 cấp Trường - Khoa - Bộ môn. Hiện nay, Nhà trường có: 9 khoa chuyên môn,
1 khoa Khoa học cơ bản, 1 khoa Lý luận ch椃Ānh tr椃⌀, 1 khoa Giáo dục quĀc phòng với 61
bộ môn chuyên môn, cơ bản, cơ sở; 21 phòng, ban và một sĀ đơn v椃⌀ trực thuộc Trường.
Nhà trường đã xây dựng và bồi dưỡng được một đội ngũ cán bộ giảng d愃⌀y và cán
bộ quản lý tương đĀi đồng bộ, có tr椃nh độ chuyên môn cao. Hiện nay, Nhà trường có
một đội ngũ cán bộ, viên chức gồm 887 người, trong đó có 614 giảng viên cơ hữu.
Trong sĀ các giảng viên, có 04 Giáo sư, 51 Phó Giáo sư, 200 Tiến sĩ và 360 Th愃⌀c sĩ. - 6 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Trong những năm gần đây, Nhà trường cử hàng trăm cán bộ trẻ đi đào t愃⌀o trên đ愃⌀i học
ở các trường đ愃⌀i học trong và ngoài nước.
Về hợp tác quốc tế:
Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất luôn quan tâm phát triển m愃⌀ng lưới hợp tác với
các cơ sở giáo dục đ愃⌀i học, cơ sở nghiên cứu, cơ quan, tổ chức quĀc tế nhằm tăng cường
giao lưu, trao đổi, nâng cao chất lượng đào t愃⌀o và nghiên cứu khoa học, quĀc tế hóa
giáo dục đ愃⌀i học, nâng cao v椃⌀ thế của Nhà trường.
Hiện nay, Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất đang có quan hệ hợp tác với hơn 100
trường đ愃⌀i học, viện nghiên cứu thuộc hơn 30 quĀc gia trên thế giới, và là thành viên
ch椃Ānh thức của các hiệp hội quĀc tế. Nhà trường duy tr椃 quan hệ tĀt đẹp với các đĀi tác
truyền thĀng như: Trường Đ愃⌀i học Khoa học và Công nghệ AGH (Ba Lan), Trường Đ愃⌀i
học Kỹ thuật Freiberg (Đức), Trường Đ愃⌀i học Mỏ Saint-Petersburg, Trường Đ愃⌀i học
Mỏ Saint-Etienne (Pháp), Trường Đ愃⌀i học California, Davis (Mỹ), Trường Đ愃⌀i học Mỏ
và Công nghệ Trung QuĀc (Từ Châu, Trung QuĀc), Trường Đ愃⌀i học Chulalongkorn
(Thái Lan),… thông qua các ho愃⌀t động trao đổi học thuật, trao đổi giảng viên, sinh viên,
hợp tác nghiên cứu khoa học, đồng xuất bản và công bĀ quĀc tế.
Ngoài ra, Nhà trường không ngừng mở rộng quan hệ và t椃m kiếm đĀi tác mới
nhằm hợp tác thực hiện các chương tr椃nh, dự án, đề tài nghiên cứu khoa học.
Các chương tr椃nh hợp tác này góp phần rất lớn tăng cường năng lực đào t愃⌀o và
nghiên cứu, cải thiện cơ sở vật chất, tăng cường trang thiết b椃⌀ phòng th椃Ā nghiệm cho Nhà trường.
Về công tác xã hội:
Nhà trường luôn bám sát các chủ trương ch椃Ānh sách của Đảng, Nhà nước; tổ chức
thực hiện nghiêm túc có hiệu quả các Chỉ th椃⌀, Ngh椃⌀ quyết của các tỉnh thành nơi Nhà
trường đóng quân. Ho愃⌀t động của các Tổ chức Đảng, Công đoàn và Đoàn thanh niên,
Hội sinh viên, Hội Cựu chiến binh của Nhà trường luôn được cấp trên đánh giá cao và
công nhận là đơn v椃⌀ vững m愃⌀nh.
Những thành t椃Āch trên đ愃⌀t được là nhờ sự đoàn kết nhất tr椃Ā của cán bộ công chức
và sinh viên toàn trường, trước hết là sự đoàn kết thĀng nhất trong Đảng bộ Nhà trường
dưới sự lãnh đ愃⌀o toàn diện của Đảng uỷ, sự phĀi hợp chặt chẽ giữa ch椃Ānh quyền và các
đoàn thể quần chúng, đặc biệt là Công đoàn và Đoàn thanh niên. Đó là một nhân tĀ
quan trọng trong sự phát triển của Nhà trường.
1.1.2. Quá trình hình thành và phát triển của Khoa Kinh tế và Quản trị Kinh doanh
Theo [2], Khoa Kinh tế - Quản tr椃⌀ kinh doanh của Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a
chất được thành lập theo Quyết đ椃⌀nh sĀ 159/QĐ-BGD & ĐT – TCCB, ngày 17 tháng
01 năm 2000, khoa được thành lập trên cơ sở bộ môn “Kinh tế và Quản tr椃⌀ doanh
nghiệp” trực thuộc Ban giám hiệu Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất.
Tiền thân của bộ môn Kinh tế và Quản tr椃⌀ doanh nghiệp là hai bộ môn: bộ môn
“Kỹ sư Kinh tế mỏ” và bộ môn “Kỹ sư Kinh tế đ椃⌀a chất và Nguyên liệu khoáng”. Trong
đó, bộ môn “Kỹ sư Kinh tế mỏ” ra đời vào năm 1963 trong khoa Kỹ sư Kinh tế thuộc
Trường đ愃⌀i học Bách Khoa Hà Nội. Khi Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất được thành lập
(năm 1966), bộ môn Kỹ sư Kinh tế mỏ được biên chế vào khoa Mỏ của Trường với - 7 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
nhiệm vụ chủ yếu là đào t愃⌀o chuyên ngành Kỹ sư Kinh tế mỏ (mã sĀ 12.02.30) và giảng
d愃⌀y các môn học thuộc lĩnh vực kinh tế tổ chức cho các chuyên ngành kỹ thuật Mỏ, Đ椃⌀a
chất của Trường. Còn bộ môn “Kỹ sư Kinh tế đ椃⌀a chất và Nguyên liệu khoáng” ra đời
vào năm 1985 thuộc khoa Đ椃⌀a chất với nhiệm vụ chủ yếu là đào t愃⌀o chuyên ngành Kỹ
sư Kinh tế đ椃⌀a chất (mã sĀ 12.01.30) và giảng d愃⌀y các môn thuộc lĩnh vực kinh tế tổ
chức cho các chuyên ngành kỹ thuật đ椃⌀a chất, dầu kh椃Ā của Trường.
Tháng 10 năm 1994, bộ môn Kỹ sư Kinh tế mỏ và bộ môn Kỹ sư Kinh tế đi愃⌀
chất và Nguyên liệu khoáng được sáp nhập thành bộ môn “Kinh tế - Quản tr椃⌀ doanh
nghiệp” trực thuộc Ban Giám hiệu Nhà trường, với nhiệm vụ đào t愃⌀o chuyên ngành kỹ
sư kinh tế và quản tr椃⌀ doanh nghiệp theo 3 lĩnh vực: Mỏ, Đ椃⌀a chất và Dầu kh椃Ā, đồng thời
giảng d愃⌀y các môn kinh tế quản tr椃⌀ doanh nghiệp cho hầu hết các chuyên ngành kỹ thuật trong trường.
Từ ngày thành lập đến nay, khoa Kinh tế - Quản tr椃⌀ kinh doanh không ngừng
được củng cĀ và phát triển, từng bước đóng góp các thành quả của m椃nh vào sự thành
công chung trong sự nghiệp đào t愃⌀o và nghiên cứu khoa học phục vụ sản xuất của toàn Trường.
Cơ cấu cán bộ, viên chức trong đơn vị
Hiện nay, Khoa có 4 bộ môn, một văn phòng khoa và một phòng thực nghiệm.
Đó là các bộ môn: bộ môn Kinh tế cơ sở, bộ môn Quản tr椃⌀ doanh nghiệp Mỏ, bộ môn
Quản tr椃⌀ doanh nghiệp Đ椃⌀a chất - Dầu kh椃Ā và bộ môn Kế toán doanh nghiệp. Đội ngũ
cán bộ viên chức Khoa có 57 người (gồm 05 Cán bộ hợp đồng) trong đó 1 NGND, 2
NGƯT, 5 PGS, 19 TS, 30 ThS, 2 CN. 100% cán bộ giảng d愃⌀y trong Khoa có tr椃nh độ
trên đ愃⌀i học. Hàng năm Khoa có kế ho愃⌀ch bồi dưỡng các cán bộ tập sự và bồi dưỡng
kết n愃⌀p đảng viên mới với mục tiêu cán bộ giảng d愃⌀y kinh tế vừa hồng vừa chuyên.
Các chương trình đào tạo
* Đào t愃⌀o đ愃⌀i học: Hiện nay khoa đang đào t愃⌀o 03 ngành
- Quản tr椃⌀ kinh doanh: gồm các chuyên ngành Quản tr椃⌀ kinh doanh; Quản tr椃⌀ kinh
doanh dầu kh椃Ā; Quản tr椃⌀ kinh doanh mỏ; Quản tr椃⌀ thương m愃⌀i điện tử, Marketing truyền thông.
- Ngành Kế toán, bao gồm các chuyên ngành Kế toán – tài ch椃Ānh công, Kế toán doanh nghiệp.
- Ngành Tài chính ngân hàng gồm chuyên ngành Tài ch椃Ānh doanh nghiệp.
- Ngành Quản lý Công nghiệp bao gồm: Chuyên ngành Quản lý công nghiệp và
chuyên ngành Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng
* Đào t愃⌀o sau đ愃⌀i học
- Chương tr椃nh đào t愃⌀o th愃⌀c sĩ ngành Quản lý kinh tế
- Chương tr椃nh đào t愃⌀o tiến sĩ ngành Quản lý kinh tế
Hoạt động chính và những kết quả đạt được
Về công tác đào tạo - 8 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Khoa Kinh tế và Quản tr椃⌀ kinh doanh bắt đầu đào t愃⌀o kỹ sư kinh tế mỏ từ khoá
8, kỹ sư kinh tế đ椃⌀a chất từ khoá 30, kinh tế và quản tr椃⌀ doanh nghiệp dầu kh椃Ā từ khoá
37, kế toán doanh nghiệp từ khoá 46.
Để đáp ứng yêu cầu đổi mới công tác đào t愃⌀o, Khoa đã xây dựng các chương
tr椃nh 4 năm cho đào t愃⌀o đ愃⌀i học, 3 năm cho đào t愃⌀o cao đẳng và 1,5 năm cho đào t愃⌀o
cao học theo chương tr椃nh khung của Bộ Giáo dục - Đào t愃⌀o. Khoa đã hoàn thành 100%
các môn học có giáo tr椃nh cấp nhà xuất bản hoặc cấp trường phục vụ cho đào t愃⌀o theo t椃Ān chỉ.
Hiện nay, sĀ lượng sinh viên đang theo học các chuyên ngành của Khoa lên
khoảng 3400 sinh viên (bao gồm sinh viên hệ ch椃Ānh quy và hệ vừa học vừa làm). Kết
quả học tập của sinh viên trong Khoa ngày càng được nâng cao, đặc biệt là sinh viên hệ chính quy.
Khoa đã và đang hướng dẫn 46 NCS, trong đó có 34 NCS bảo vệ thành công
luận án tiến sĩ; đã hướng dẫn 24 khóa học viên cao học, với tổng sĀ trên 3000 HV bảo
vệ luận văn tĀt nghiệp thành công. Công tác đào t愃⌀o cao học và hướng dẫn NCS đã đi
vào nề nếp, ổn đ椃⌀nh. Khoa tiếp tục củng cĀ và mở rộng quan hệ đào t愃⌀o và liên kết với
các khoa Kinh tế của các trường ĐH Giao thông vận tải, ĐH Xây dựng Hà Nội, ĐH
Bách khoa Hà Nội, ĐH Thương m愃⌀i Hà Nội, ĐH Thuỷ lợi Hà Nội, ĐH Kinh tế QuĀc
dân, ĐH QuĀc Gia Hà Nội, với các cơ sở bên ngoài như Tập đoàn Công nghiệp Than -
Khoáng sản Việt Nam, Tập đoàn Dầu kh椃Ā QuĀc Gia Việt Nam... tận dụng tĀt nhất mĀi
quan hệ hợp tác đào t愃⌀o trong việc thực hiện các nhiệm vụ của nhà trường giao.
Về công tác nghiên cứu khoa học, phục vụ sản xuất
Bên c愃⌀nh nhiệm vụ ch椃Ānh là giảng d愃⌀y, nghiên cứu khoa học là ho愃⌀t động không
thể thiếu của mỗi giảng viên đ愃⌀i học. Khoa Kinh tế - Quản tr椃⌀ kinh doanh luôn xác đ椃⌀nh
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên phải đi đôi với việc tăng cường năng lực nghiên
cứu khoa học. Nghiên cứu khoa học góp phần t椃Āch lũy, cập nhật kiến thức, nâng cao
năng lực và chất lượng giảng d愃⌀y, đổi mới nội dung và phương pháp giảng d愃⌀y. V椃 thế,
ho愃⌀t động nghiên cứu khoa học của Khoa luôn diễn ra hết sức sôi động và đ愃⌀t được
nhiều thành t椃Āch quan trọng.
Ho愃⌀t động NCKH của Khoa ngày càng được đề cao và phát triển m愃⌀nh thông
qua sĀ lượng ngày một tăng các công tr椃nh nghiên cứu. T椃Ānh đến nay, Khoa đã chủ tr椃
22 đề tài cấp Bộ, 2 đề tài cấp Nhà nước và rất nhiều đề tài cấp cơ sở, đề tài phục vụ sản xuất.
Năng lực NCKH của Khoa còn thể hiện ở khả năng thực hiện rất nhiều ho愃⌀t động
hợp tác NCKH với các đĀi tác nước ngoài. Một sĀ ho愃⌀t động nghiên cứu khoa học và
hợp tác quĀc tế nổi bật nhưsau: tổ chức hội thảo về Đổi mới phương pháp giảng d愃⌀y
hiện đ愃⌀i cho giảng viên trẻ, Trường Đ愃⌀i học Osnabrück, CHLB Đức, Ina Von der Beck
(2012), hội thảo về Quản lý kinh tế trong ho愃⌀t động khoáng sản EMMA, Đ愃⌀i học khoa
học ứng dụng Georg Agricola Bochum (2013& 2015), tổ chức lớp đào t愃⌀o ngắn h愃⌀n về
quản lý rủi ro trong doanh nghiệp, Đ愃⌀i học Khoa học ứng dụng Georg Agricola Bochum, Wolfgang Helmke (2014),...
Về công tác xã hội và công tác đoàn thể - 9 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Khoa có 4 chi bộ Đảng trực thuộc Đảng ủy bộ phận Khoa, Đảng ủy Trường Đ愃⌀i
học Mỏ -Đ椃⌀a chất với 42 đảng viên. Hiện t愃⌀i, một sĀ đồng ch椃Ā đang tham gia trong đội
ngũ lãnh đ愃⌀o Trường như: 1 đồng ch椃Ā hiện đang là Trưởng phòng Tổ chức cán bộ, 1
đồng ch椃Ā là Trưởng ban nữ công Công đoàn trường, 1 đồng ch椃Ā hiện đang là Trưởng
phòng Hợp tác quĀc tế.
Đảng bộ bộ phận Khoa luôn luôn thể hiện rõ vai trò lãnh đ愃⌀o của Đảng trong mọi
ho愃⌀t động của Khoa. Đ椃⌀nh hướng phát triển Khoa, chương tr椃nh đào t愃⌀o, các đề tài
nghiên cứu khoa học, các kế ho愃⌀ch tuyển dụng cán bộ và những công tác quan trọng
khác đều được bàn b愃⌀c thĀng nhất trong Đảng bộ bộ phận Khoa trước khi được triển
khai. Hàng năm, Đảng bộ bộ phận Khoa và các Chi bộ trực thuộc đều đ愃⌀t danh hiệu đơn
v椃⌀ Đảng trong s愃⌀ch, vững m愃⌀nh.
Công đoàn Khoa thường xuyên cùng với lãnh đ愃⌀o Khoa quan tâm đến đời sĀng,
tâm tư t椃nh cảm của cán bộ viên chức trong Khoa, tổ chức tĀt công tác nghỉ mát, hiếu
hỷ, thăm hỏi Ām đau và các ho愃⌀t động; tham gia t椃Āch cực các cuộc vận động ủng hộ
người nghèo, thiên tai, các phong trào thi đua do Bộ, Nhà trường và Khoa phát động.
Chấp hành đầy đủ và triệt để các ch椃Ānh sách kinh tế, xã hội và pháp luật của Nhà nước.
Ch椃Ānh nhờ sự lãnh đ愃⌀o của Chi bộ đảng, nhờ sự năng động của Ban Chủ nhiệm
Khoa và Ban Chấp hành Công đoàn Khoa, Khoa Kinh tế - Quản tr椃⌀ kinh doanh đã trở
thành đơn v椃⌀ đoàn kết, nhất tr椃Ā và hướng tới phát triển bền vững.
Mục tiêu và định hướng phát triển
Với cơ cấu tổ chức không ngừng được hoàn thiện, cơ cấu học thuật không ngừng
được đổi mới, với sự lãnh đ愃⌀o của Đảng ủy Trường, sự quản lý sát sao của Ban Giám
hiệu, sự quan tâm của Công đoàn Trường, sự hợp tác giúp đỡ của các phòng, khoa, ban
trong Trường và các cơ sở đào t愃⌀o ngoài Trường, bằng sự cĀ gắng vươn lên không
ngừng của mỗi thành viên trong Khoa, khoa Kinh tế - Quản tr椃⌀ kinh doanh ngày càng
được củng cĀ và phát triển, tiến tới đ愃⌀t chuẩn của Bộ Giáo dục - Đào t愃⌀o, sẽ có
những đóng góp nhiều hơn nữa vào sự nghiệp đào t愃⌀o cán bộ quản lý kinh tế của đất
nước và sự phát triển không ngừng của Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất. Các đ椃⌀nh hướng cụ thể như sau:
+ Về Đào t愃⌀o Đ愃⌀i học: Duy tr椃 tĀt nền nếp giảng d愃⌀y của các giảng viên trong
khoa, t椃Āch cực khai thác nguồn sinh viên đầu vào bằng cách tăng cường hiệu quả các
h椃nh thức, phương thức quảng bá ngành đào t愃⌀o; tiếp tục xây dựng bổ sung ngành đào
t愃⌀o và chuyên ngành mới: Luật Kinh tế, Quản tr椃⌀ nhân lực, Marketing, quản tr椃⌀
Logistics. Đưa công tác đảm bảo chất lượng vào nền nếp; T椃m kiếm các cơ hội hợp tác
quĀc tế về đào t愃⌀o đ愃⌀i học.
+ Đào t愃⌀o sau đ愃⌀i học: Duy tr椃 và phát huy các mĀi quan hệ trong khoa, trường
và bên ngoài để mở rộng quy mô đào t愃⌀o, chú trọng đào t愃⌀o theo các đ椃⌀a chỉ (T愃⌀i các
doanh nghiệp) và chú trọng sự kết nĀi với các cơ sở liên kết đào t愃⌀o; Phát triển liên kết
đào t愃⌀o với các nước.
+ Nghiên cứu khoa học và phục vụ sản xuất: Với mục tiêu gắn kết chặt chẽ ho愃⌀t
động chuyên môn của các bộ môn và t愃⌀o điểu kiện để các giảng viên có khả năng triển
khai ứng dụng chuyên môn tham gia các đề tài, dự án, nhằm gắn kết ho愃⌀t động đào t愃⌀o
của khoa với thực tiễn sản xuất, tăng năng lực nghiên cứu, tăng thu nhập, đồng thời - 10 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
khẳng đ椃⌀nh uy t椃Ān khoa học của Khoa; Phát huy và khai thác những mặt m愃⌀nh của các
thầy cô trong việc đề xuất ý tưởng, xây dựng đề tài các cấp, đặc biệt là khai thác đơn
đặt hàng của các doanh nghiệp để thực hiện các đề tài phục vụ sản xuất; Khuyến kh椃Āch
các bộ môn xây dựng kế ho愃⌀ch và thực hiện nhiệm vụ NCKH nhằm đảm bảo huy động
tĀt nhất năng lực của mỗi người, mỗi bộ môn; Chú trọng đưa sinh viên xuất sắc vào
tham gia NCKH cũng các thầy cô giáo.
+ Về phát triển đội ngũ: Nâng cao chất lượng nhân lực khoa nhằm phục vụ 3
mục tiêu lớn: (i) Đảm bảo nhân lực cho mở các ngành, chuyên ngành mới, (ii) Đảm
bảo nhân lực và nâng cao chất lượng trong đào t愃⌀o và (iii) Tăng cường sự hợp tác quĀc
tế với các trường nước ngoài.
+ Về công tác sinh viên: Sát sao về t椃nh h椃nh học tập của sinh viên thông qua
công tác chủ nhiệm và cĀ vấn học tập, kết nĀi với các phòng ban và hỗ trợ để các em
sinh viên được phục vụ một cách tĀt nhất. T椃m các nguồn tài trợ để có thể tổ chức các
sự kiện thu hút sinh viên tham gia các ho愃⌀t động phong trào, nghiên cứu khoa học, phát
huy các ý tưởng khởi nghiệp của sinh viên trong Khoa dựa trên năng lực của đội ngũ
thầy cô giáo trẻ, đ椃⌀nh hướng để nâng cao chất lượng NCKH sinh viên.
+ Về liên doanh liên kết (trong nước, quĀc tế):
Mở rộng quan hệ với khĀi các trường đào t愃⌀o kinh tế (Chương tr椃nh, cộng tác
giảng viên nhằm nâng cao chất lượng đào t愃⌀o khĀi ngành).
Liên kết với nhiều doanh nghiệp, tổ chức trong và ngoài nước để tăng thực hành,
thực tập và giới thiệu việc làm cho sinh viên.
Tăng cường hợp tác với các nhà tuyển dụng, các chuyên gia trong lĩnh vực kinh
tế, tài ch椃Ānh, kế toán nhằm đáp ứng ngày càng cao nhu cầu nhân lực của xã hội về ngành
nghề mà khoa đào t愃⌀o.
1.1.3. Quá trình hình thành và phát triển của Bộ môn Quản trị Doanh nghiệp Mỏ
Theo [3], Bộ môn Quản tr椃⌀ doanh nghiệp mỏ có tiền thân là nhóm chuyên môn
Kinh tế Mỏ, thuộc Khoa Kỹ sư kinh tế Trường Đ愃⌀i học Bách khoa Hà Nội. Năm 1966,
khi Trường Đ愃⌀i học Mỏ- Đ椃⌀a chất được thành lập, Bộ môn Kinh tế Mỏ trở thành một
Bộ môn trực thuộc Khoa Mỏ, Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất (giai đo愃⌀n 1966 – 1995).
Năm 1985 một bộ phận của Bộ môn (nhóm Kinh tế Đ椃⌀a chất) được chuyển sang Khoa
Đ椃⌀a chất để thành lập Bộ môn Kinh tế Đ椃⌀a chất, năm 1995 được sáp nhập l愃⌀i thành Bộ
môn Kinh tế - Quản tr椃⌀ Doanh nghiệp trực thuộc Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a chất. Năm
2000 Khoa Kinh tế - Quản tr椃⌀ Kinh doanh được thành lập, Bộ môn được đổi tên là Bộ
môn Quản tr椃⌀ Doanh nghiệp Mỏ, trực thuộc Khoa Kinh tế - Quản tr椃⌀ Kinh doanh (KT- QTKD).
Bộ môn Quản tr椃⌀ Doanh nghiệp Mỏ hiện nay là một trong sĀ các bộ môn chuyên
ngành trong Khoa Kinh tế - Quản tr椃⌀ kinh doanh, phụ trách đào t愃⌀o chuyên ngành “Kinh
tế - Quản tr椃⌀ doanh nghiệp mỏ”, hiện nay là ngành “Quản tr椃⌀ kinh doanh mỏ”, chuyên
ngành Quản tr椃⌀ thương m愃⌀i điện tử, ngành Quản lý công nghiệp (gồm 02 chuyên ngành:
Quản lý công nghiệp, Logistics và quản lý chuỗi cung ứng). Bộ môn phĀi hợp cùng với
Khoa KT-QTKD đào t愃⌀o các chuyên ngành KT-QTKD khác, và đào t愃⌀o trên đ愃⌀i học
ngành Quản lý kinh tế. Thực hiện nghiên cứu khoa học chuyên sâu theo hướng kinh tế - 11 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
và quản tr椃⌀ kinh doanh hướng tới các doanh nghiệp, đặc biệt là lĩnh vực KT-QTKD ngành công nghiệp mỏ.
Cơ cấu cán bộ, viên chức trong đơn vị
Hiện nay, Bộ môn có 12 cán bộ nhân viên trong biên chế, trong đó có 02 phó
giáo sư, 3 tiến sĩ, 4 Nghiên cứu sinh, 3 th愃⌀c sĩ. Ngoài sĀ cán bộ trong biên chế, cho đến
năm 2023 Bộ môn còn có sự tham gia giảng d愃⌀y và nghiên cứu khoa học của một sĀ
cán bộ hợp đồng nguyên là CBGD của Bộ môn đã nghỉ hưu. Bên c愃⌀nh đó, Bộ môn còn
ký hợp đồng thỉnh giảng với các chuyên gia của Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam
(TKV) cùng tham gia giảng d愃⌀y, hướng dẫn sinh viên làm đồ án tĀt nghiệp.
Hệ thĀng tổ chức các đoàn thể của Bộ môn gồm Công đoàn bộ môn (trực thuộc
Công đoàn Khoa), chi bộ Đảng (thuộc Đảng ủy Khoa) và Chi đoàn Cán bộ giảng d愃⌀y Khoa.
Cơ cấu tổ chức của Bộ môn gồm 1 chủ nhiệm bộ môn, 2 phó chủ nhiệm, và tập
thể các giảng viên và trợ giảng; các nhóm chuyên môn được hình thành theo nhu cầu
đào t愃⌀o và phân công của Bộ môn.
Hoạt động chính và những kết quả đạt được
Bộ môn Quản tr椃⌀ doanh nghiệp mỏ có chức năng đào t愃⌀o hệ đ愃⌀i học và cao học,
nghiên cứu khoa học và phục vụ sản xuất. Bộ môn đã xây dựng được hệ thĀng các giáo
trình, tài liệu phục vụ đào t愃⌀o, tài liệu hướng dẫn thực tập, đồ án môn học, luận văn tĀt
nghiệp các ngành/chuyên ngành của Khoa KT-QTKD, tham gia vận hành Phòng thực
nghiệm Quản tr椃⌀ kinh doanh.
Tính đến năm 2016 Bộ môn đã đào t愃⌀o 46 khóa sinh viên đ愃⌀i học chuyên ngành
Kinh tế mỏ (Sau này là Kinh tế - Quản tr椃⌀ doanh nghiệp mỏ và Quản tr椃⌀ kinh doanh mỏ)
với trên 4500 sinh viên đã tĀt nghiệp. Sinh viên tĀt nghiệp chuyên ngành của Bộ môn
đào t愃⌀o luôn có chất lượng đáp ứng được những nhu cầu của sản xuất phục vụ sự nghiệp
phát triển kinh tế, đặc biệt là với ngành công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản
của nước ta. Bộ môn không chỉ đào t愃⌀o nhân lực cho ngành công nghiệp mỏ của Việt
Nam mà còn góp phần đào t愃⌀o nhân lực cho ngành công nghiệp mỏ của nước b愃⌀n Lào
ở cả bậc đ愃⌀i học và sau đ愃⌀i học. Trong đào t愃⌀o sau đ愃⌀i học, dưới sự phân công của Khoa
KT-QTKD, các cán bộ trình độ cao của Bộ môn đã giảng d愃⌀y, hướng dẫn nhiều học
viên cao học và nghiên cứu sinh. Hàng trăm học viên cao học chuyên ngành quản lý
kinh tế đã bổ sung vào lực lượng lao động trình độ cao cho nền kinh tế nói chung, cho
ho愃⌀t động khoáng sản nói riêng. Trong 10 năm trở l愃⌀i đây, Bộ môn đã hướng dẫn 8
nghiên cứu sinh, trong đó có một nghiên cứu sinh đã bảo vệ thành công luận án tiến sĩ,
2 nghiên cứu sinh đã bảo vệ luận án cấp cơ sở.
Bộ môn đã chủ trì thành công 5 đề tài NCKH cấp bộ, nhiều đề tài cấp cơ sở, thực
hiện nhiều hợp đồng NCKH phục vụ sản xuất cho các doanh nghiệp ngành công nghiệp
mỏ. Hàng năm các cán bộ giảng d愃⌀y đều tham gia hướng dẫn sinh viên NCKH và đ愃⌀t
các giải cấp trường đến giải Khuyến khích VIFOTECH.
Bộ môn cũng đã phĀi hợp với các cơ quan khác trong và ngoài nước về đào t愃⌀o
và NCKH. Cùng với Khoa KT-QTKD, Bộ môn đã tham gia tổ chức thành công các Hội
ngh椃⌀ khoa học quĀc tế với chủ đề “Các vấn đề quản lý kinh tế trong ho愃⌀t động khoáng
sản” – EMMA trong các năm 2013, 2015 và 2016. Trong xu thế hội nhập quĀc tế, Bộ - 12 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
môn đã mời các chuyên gia và các cán bộ giảng d愃⌀y có kinh nghiệm ở các quĀc gia có
ngành công nghiệp mỏ phát triển như Đức và Úc sang giảng bài và chia sẻ kinh nghiệm
với cán bộ của Bộ môn. Bộ môn cũng đã từng bước gửi các cán bộ giảng d愃⌀y sang
nghiên cứu ngắn h愃⌀n, giao lưu học hỏi kinh nghiệm t愃⌀i các trường Đ愃⌀i học có uy tín
trong ngành mỏ t愃⌀i Đức và Thái Lan.
Trải qua trên 50 năm xây dựng và trưởng thành, Bộ môn Quản tr椃⌀ Doanh nghiệp
Mỏ luôn xứng đáng là một đơn v椃⌀ có truyền thĀng của Nhà trường, t愃⌀o dựng được uy
tín với xã hội và với sản xuất.
Mục tiêu và định hướng phát triển
Trong những năm tới đây, ngoài ho愃⌀t động giảng d愃⌀y, bộ môn sẽ kiện toàn hệ
thĀng bài giảng và nâng cấp thành các giáo trình cấp nhà xuất bản, tiếp tục hợp tác với
các cơ sở đào t愃⌀o và nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước để xây dựng và thực hiện
các đề tài nghiên cứu khoa học, tổ chức lớp đào t愃⌀o nghiệp vụ ngắn h愃⌀n, bồi dưỡng kiến
thức và trao đổi kinh nghiệm. Bộ môn tăng cường hợp tác với các cơ sở sản xuất trong
nghiên cứu khoa học các cấp, đào t愃⌀o và đào t愃⌀o l愃⌀i để đáp ứng nhu cầu nhân lực chất
lượng cao trong giai đo愃⌀n hội nhập của đất nước.
1.2. Giới thiệu tổng quan về ngành quản lý công nghiệp [4]
Ngành Quản lý công nghiệp là ngành giao thoa giữa kinh tế và công nghệ, ngành
quản lý công nghiệp áp dụng trong các các cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp ...
Công việc chủ yếu của người làm trong ngành quản lý công nghiệp là giải quyết các
vấn đề liên quan đến nguồn nhân lực, quản tr椃⌀ sản xuất, chiến lược, dự án, nghiên cứu
th椃⌀ trường ... trong các cơ quan, tổ chức, đơn v椃⌀.
Quản lý công nghiệp là một ngành học có xu hướng phát triển m愃⌀nh mẽ hơn nữa
trong tương lai khi nước ta đẩy m愃⌀nh công nghiệp hóa, hiện đ愃⌀i hóa. Theo tổng cục
thĀng kê, ngành Công Thương là ngành có đóng góp trực tiếp lớn nhất vào GDP trong
các ngành kinh tế với xấp xỉ 42%, thì trong đó công nghiệp chiếm tới 27,54%; thương
m愃⌀i trong nước chiếm 11,66% và xuất nhập khẩu chiếm 2,5%1. Việt Nam dần trở thành
một trong những trung tâm sản xuất công nghiệp của thế giới và thuộc nhóm quĀc gia
có năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp (CIP) trung bình cao toàn cầu2 và ASEAN-4 với v椃⌀
trí thứ 36 trên thế giới (năm 2019); quy mô xuất khẩu đứng thứ 2 ASEAN (sau
Singapore) và thứ 20 thế giới (năm 2020) và đứng thứ 17 về xuất khẩu công nghiệp chế
biến, chế t愃⌀o (năm 2019) với một sĀ ngành đã hội nhập thành công vào chuỗi giá tr椃⌀
toàn cầu như điện tử, dệt may, da giày... th椃⌀ trường trong nước liên tục được mở rộng,
xếp thứ 3 trong khu vực ASEAN3 (sau Indonesia và Thái Lan) về quy mô bán lẻ và
thương m愃⌀i điện tử, trở thành một trong những th椃⌀ trường bán lẻ hấp dẫn nhất thế giới
và thuộc nhóm 30 quĀc gia có tầng lớp tiêu dùng trung lưu lớn nhất thế giới4 và tăng
trưởng nhanh nhất khu vực ASEAN. 1 Tổng cục ThĀng kê.
2 CIP (Competitive Industrial Performance Index) là chỉ sĀ xếp h愃⌀ng năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp của các nền
kinh tế trên thế giới do UNIDO thực hiện 2 năm một lần. UNIDO phân h愃⌀ng năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp của
các quĀc gia thành 05 nhóm, gồm: (1) Các nước có năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp cao (30 quĀc gia); (2) trung
bình cao (30 quĀc gia); (3) Trung bình (30 quĀc gia); (4) Trung bình thấp (30 quĀc gia) và (5) nhóm cuĀi.
3 Theo UNIDO, WB, INCENTRA, UN CONTRADE và EU-Vietnam Business Network (EVBN).
4 Việt Nam xếp thứ 26 vào năm 2020 và tăng trưởng trung b椃nh 10,1% giai đo愃⌀n 2016-2020 (theo Worddatalab, Statista và Bloomberg) - 13 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Ngh椃⌀ quyết Đ愃⌀i hội đ愃⌀i biểu toàn quĀc lần thứ XIII của Đảng: "Việt Nam là nước
phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao vào năm 2030 với tỷ trọng
công nghiệp chế biến, chế tạo đạt khoảng 30% GDP” gắn với thực hiện nhiệm vụ "Đẩy
mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình
tăng trưởng, bảo đảm thực chất, hiệu quả; phát triển nền kinh tế số; thúc đẩy tăng
trưởng nhanh, bền vững trên cơ sở ổn định kinh tế vĩ mô". Chiến lược phát triển công
nghiệp Việt Nam đến năm 2025, tầm nh椃n đến năm 2035 đã nhấn m愃⌀nh: 1. Quan điểm
a) Phát triển ngành công nghiệp trên cơ sở huy động hiệu quả các nguồn lực từ
mọi thành phần kinh tế; khuyến khích phát triển khu vực kinh tế dân doanh và đầu tư nước ngoài.
b) Phát triển các ngành, lĩnh vực công nghiệp ưu tiên, trọng tâm trước mắt là
công nghiệp hóa, hiện đ愃⌀i hóa nông nghiệp, nông thôn, trên cơ sở nguồn nhân lực chất
lượng cao và công nghệ tiên tiến, lấy c愃⌀nh tranh là động lực phát triển.
c) Khai thác các lợi thế sẵn có và cơ hội quĀc tế; gắn kết sản xuất với d椃⌀ch vụ,
thương m愃⌀i, chủ động tham gia sâu vào chuỗi giá tr椃⌀ sản xuất công nghiệp thế giới.
d) Chú trọng phát triển một sĀ ngành công nghiệp lưỡng dụng phục vụ quĀc phòng, an ninh quĀc gia.
đ) Phát triển công nghiệp trên cơ sở tăng trưởng xanh, phát triển bền vững và bảo vệ môi trường.
2. Chiến lược phát triển công nghiệp
Huy động hiệu quả mọi nguồn lực từ các thành phần kinh tế trong nước và từ
bên ngoài để phát triển, tái cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng hiện đ愃⌀i; Chú trọng
đào t愃⌀o nguồn nhân lực công nghiệp có kỹ năng, có kỷ luật, có năng lực sáng t愃⌀o; Ưu
tiên phát triển và chuyển giao công nghệ đĀi với các ngành, các lĩnh vực có lợi thế c愃⌀nh
tranh và công nghệ hiện đ愃⌀i, tiên tiến ở một sĀ lĩnh vực chế biến nông, lâm, thủy sản,
điện tử, viễn thông, năng lượng mới và tái t愃⌀o, cơ kh椃Ā chế t愃⌀o và hóa dược; Điều chỉnh
phân bĀ không gian công nghiệp hợp lý nhằm phát huy sức m愃⌀nh liên kết giữa các
ngành, vùng, đ椃⌀a phương để tham gia sâu vào chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu.
Các nhóm ngành công nghiệp lựa chọn ưu tiên phát triển như sau:
a) Ngành Công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o
- Nhóm ngành Cơ kh椃Ā và Luyện kim
Giai đo愃⌀n đến năm 2025, ưu tiên các nhóm ngành, sản phẩm: máy móc thiết b椃⌀
phục vụ nông nghiệp, ôtô và phụ tùng cơ kh椃Ā, thép chế t愃⌀o. Sau năm 2025, ưu tiên các
nhóm ngành, sản phẩm: đóng tàu, kim lo愃⌀i màu và vật liệu mới. - Nhóm ngành Hóa chất
Giai đo愃⌀n đến năm 2025, ưu tiên hóa chất cơ bản, hóa dầu và sản xuất linh kiện
nhựa - cao su kỹ thuật; Giai đo愃⌀n sau năm 2025, ưu tiên phát triển nhóm ngành hóa dược.
- Nhóm ngành Chế biến nông, lâm, thủy sản - 14 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Giai đo愃⌀n đến năm 2025, ưu tiên nâng cao tỷ lệ chế biến các sản phẩm nông sản,
thủy hải sản chủ lực và chế biến gỗ phù hợp với quá tr椃nh tái cơ cấu ngành nông nghiệp.
Áp dụng các tiêu chuẩn quĀc tế trong quá trình sản xuất, chế biến nông sản, xây dựng
thương hiệu và sức c愃⌀nh tranh của nông sản Việt Nam.
- Nhóm ngành Dệt may, Da giầy
Giai đo愃⌀n đến năm 2025, ưu tiên sản xuất nguyên, phụ liệu phục vụ sản xuất
trong nước và xuất khẩu; Giai đo愃⌀n sau năm 2025, ưu tiên sản xuất sản phẩm quần áo
thời trang, giầy cao cấp.
b) Ngành Điện tử và Viễn thông
Giai đo愃⌀n đến năm 2025, ưu tiên phát triển sản phẩm thiết b椃⌀ máy t椃Ānh, điện tho愃⌀i
và linh kiện. Giai đo愃⌀n sau năm 2025, ưu tiên phát triển phần mềm, nội dung sĀ, d椃⌀ch
vụ công nghệ thông tin và điện tử y tế.
c) Ngành Năng lượng mới và năng lượng tái t愃⌀o
Giai đo愃⌀n đến năm 2025 thúc đẩy phát triển các d愃⌀ng năng lượng mới và tái t愃⌀o
như gió, mặt trời, biomass; Giai đo愃⌀n sau năm 2025 phát triển năng lượng nguyên tử vì
mục đ椃Āch hòa b椃nh, ưu tiên phát triển các d愃⌀ng năng lượng tái t愃⌀o như đ椃⌀a nhiệt, sóng biển... 3. Mục tiêu a) Mục tiêu tổng quát
- Đến năm 2025, công nghiệp Việt Nam phát triển với cơ cấu hợp lý theo ngành
và lãnh thổ, có khả năng c愃⌀nh tranh để phát triển trong hội nhập, có công nghệ hiện đ愃⌀i
và tham gia chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu ở một sĀ chuyên ngành, lĩnh vực, có khả năng đáp
ứng cơ bản các yêu cầu của nền kinh tế và xuất khẩu; đội ngũ lao động có đủ tr椃nh độ
đáp ứng nhu cầu của nền sản xuất hiện đ愃⌀i.
- Đến năm 2035, công nghiệp Việt Nam được phát triển với đa sĀ các chuyên
ngành có công nghệ tiên tiến, chất lượng sản phẩm đ愃⌀t tiêu chuẩn quĀc tế, tham gia sâu
vào chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu, sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, c愃⌀nh tranh b椃nh đẳng
trong hội nhập quĀc tế; đội ngũ lao động chuyên nghiệp, có kỷ luật và có năng suất cao,
chủ động trong các khâu nghiên cứu, thiết kế, chế t愃⌀o. b) Mục tiêu cụ thể
- TĀc độ tăng trưởng giá tr椃⌀ tăng thêm công nghiệp giai đo愃⌀n đến năm 2020 đ愃⌀t
6,5 - 7,0%/năm, giai đo愃⌀n 2021 - 2025 đ愃⌀t 7,0 - 7,5%/năm và giai đo愃⌀n 2026 - 2035 đ愃⌀t 7,5 - 8,0%/năm.
- TĀc độ tăng trưởng giá tr椃⌀ sản xuất công nghiệp giai đo愃⌀n đến năm 2020 đ愃⌀t
12,5 - 13,0%/năm, giai đo愃⌀n 2021 - 2025 đ愃⌀t 11,0 - 12,5%/năm và giai đo愃⌀n 2026 -
2035 đ愃⌀t 10,5 - 11,0%/năm.
- Phấn đấu đến năm 2020 tỷ trọng công nghiệp và xây dựng chiếm 42 - 43%,
năm 2025 chiếm 43 - 44% và năm 2035 chiếm 40 - 41% trong cơ cấu kinh tế cả nước.
- Tỷ trọng hàng công nghiệp xuất khẩu/tổng kim ng愃⌀ch xuất khẩu đến năm 2025
đ愃⌀t 85 - 88%, sau năm 2025 đ愃⌀t trên 90%. - 15 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
- Giá tr椃⌀ sản phẩm công nghiệp công nghệ cao và sản phẩm ứng dụng công nghệ
cao đến năm 2025 đ愃⌀t khoảng 45% tổng GDP, sau năm 2025 đ愃⌀t trên 50%.
- Chỉ sĀ ICOR công nghiệp giai đo愃⌀n 2011 - 2025 đ愃⌀t 3,5 - 4,0%; giai đo愃⌀n 2026 - 2035 đ愃⌀t 3,0 - 3,5% .
- Hệ sĀ đàn hồi năng lượng/GDP năm 2015 đ愃⌀t 1,5; năm 2020 đ愃⌀t 1,0 và đến
năm 2035 duy tr椃 ở mức 0,6 - 0,8, tiệm cận với các nước trong khu vực.
- Tỷ lệ phát thải khí nhà kính ngành công nghiệp gia tăng b椃nh quân trong khoảng 4 - 4,5%/năm. 4. Đ椃⌀nh hướng a) Đến năm 2025
- Từng bước điều chỉnh mô h椃nh tăng trưởng công nghiệp từ chủ yếu dựa trên sĀ
lượng sang dựa trên năng suất, chất lượng và hiệu quả, đẩy m愃⌀nh phát triển các ngành
và sản phẩm công nghiệp có giá tr椃⌀ gia tăng cao, giá tr椃⌀ xuất khẩu lớn; gắn kết sản xuất
với phát triển d椃⌀ch vụ công nghiệp.
- Tập trung phát triển công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là nhóm sản phẩm cơ kh椃Ā, hóa
chất, điện tử viễn thông phục vụ sản xuất công nghiệp, đồng thời tham gia m愃⌀ng lưới sản xuất toàn cầu.
- Tăng cường phát triển công nghiệp phục vụ nông nghiệp, nông thôn; công
nghiệp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, chú trọng phát triển công nghiệp phục
vụ an ninh, quĀc phòng. Từng bước phát triển công nghiệp vật liệu mới và công nghiệp môi trường.
- Tăng cường phát triển các ngành công nghiệp theo hướng kết hợp mô hình liên
kết ngang và liên kết dọc.
- Điều chỉnh phân bĀ không gian công nghiệp, đảm bảo phù hợp giữa các vùng
trên toàn quĀc, giải quyết tình tr愃⌀ng mật độ công nghiệp cao ở một sĀ khu vực, bảo đảm
cân đĀi và hài hòa giữa các vùng và đ椃⌀a phương.
- Phát triển các ngành công nghiệp ưu tiên t愃⌀i các vùng công nghiệp lõi được
hình thành từ mỗi vùng kinh tế trọng điểm và các khu kinh tế ven biển; Chuyển d椃⌀ch
các ngành công nghiệp thâm dụng lao động, công nghiệp sơ chế, công nghiệp hỗ trợ từ
các vùng công nghiệp lĀi sang các vùng công nghiệp đệm. b) Đến năm 2035
Công nghiệp Việt Nam phát triển thân thiện với môi trường, công nghiệp xanh,
tập trung vào các lĩnh vực sản xuất công nghiệp có công nghệ tiên tiến, các sản phẩm
của công nghiệp có thương hiệu uy tín, có chất lượng và giá tr椃⌀ cao, mang tính khu vực
và quĀc tế, có khả năng c愃⌀nh tranh cao, đáp ứng tiêu chuẩn của các nước phát triển và
tham gia sâu vào chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu. 5. Giải pháp thực hiện
a) Nhóm giải pháp đột phá
- Đổi mới thể chế phát triển công nghiệp - 16 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ Hoàn thiện cơ chế quản lý nhà nước nhằm khắc phục, h愃⌀n chế sự chồng chéo,
bảo đảm chính sách ổn đ椃⌀nh, nhất quán và đơn giản về thủ tục hành chính khuyến khích phát triển sản xuất.
+ Tăng cường công tác điều phĀi phát triển theo ngành, vùng và lãnh thổ, nâng
cao hiệu quả của công tác chỉ đ愃⌀o, điều hành nhằm liên kết có hiệu quả giữa các đ椃⌀a
phương trong phát triển công nghiệp.
+ Phân cấp hợp lý để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đĀi với quá trình phát triển công nghiệp.
+ T愃⌀o sự b椃nh đẳng giữa các khu vực kinh tế, đặc biệt tập trung nâng cao hơn
nữa vai trò cửa khu vực kinh tế tư nhân thông qua việc thực thi có hiệu quả việc bảo hộ
quyền sở hữu và b椃nh đẳng trong tiếp cận nguồn lực.
+ Rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy chuẩn, đ椃⌀nh mức kỹ thuật phù hợp với chuẩn mực quĀc tế
- Đổi mới và nâng cao hiệu quả ho愃⌀t động của doanh nghiệp
+ Tái cơ cấu ngành công nghiệp và tái cấu trúc doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế,
tổng công ty nhà nước theo Đề án đã được phê duyệt.
+ Điều chỉnh k椃⌀p thời ph愃⌀m vi ho愃⌀t động của các doanh nghiệp nhà nước phù
hợp với tình hình cụ thể; hoàn thiện và ban hành tiêu chí phân lo愃⌀i doanh nghiệp nhà
nước theo ngành nghề, lĩnh vực.
+ Xây dựng cơ chế và lộ trình phát triển sĀ lượng doanh nghiệp sản xuất công
nghiệp, đặc biệt quan tâm đến nâng tỷ trọng doanh nghiệp lớn và vừa trong cơ cấu hệ
thĀng doanh nghiệp cả nước.
- Phát triển nguồn nhân lực
+ Xây dựng kế ho愃⌀ch phát triển nguồn nhân lực cho các ngành công nghiệp ưu
tiên theo từng giai đo愃⌀n cụ thể.
+ Xây dựng và ban hành hệ thĀng tiêu chuẩn chất lượng đào t愃⌀o ở tất cả các cấp,
trước mắt là tiêu chuẩn kỹ năng nghề theo chuẩn quĀc tế.
+ Đổi mới chương tr椃nh đào t愃⌀o, đặc biệt là đào t愃⌀o nghề; Đẩy m愃⌀nh hợp tác giữa
các cơ sở đào t愃⌀o nghề với doanh nghiệp thông qua các chương tr椃nh hợp tác đào t愃⌀o,
tham vấn nội dung chương tr椃nh đào t愃⌀o, tăng cường thời lượng thực hành.
+ Hoàn thiện th椃⌀ trường lao động, d椃⌀ch vụ giới thiệu việc làm.
- Giải pháp về công nghệ
+ Đẩy nhanh ứng dụng công nghệ mới, công nghệ hiện đ愃⌀i nhằm t愃⌀o sự đột phá
về công nghệ trong sản xuất đĀi với những ngành công nghiệp chủ lực, mũi nhọn và công nghiệp ưu tiên.
+ Tập trung đầu tư xây dựng một sĀ cơ sở nghiên cứu khoa học và công nghệ có
đủ năng lực tiếp thu làm chủ công nghệ mới, sáng t愃⌀o công nghệ phục vụ phát triển các
ngành, lĩnh vực công nghiệp ưu tiên.
+ Thúc đẩy phát triển th椃⌀ trường khoa học và công nghệ. - 17 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ Tăng cường đầu tư, đẩy m愃⌀nh các ho愃⌀t động nghiên cứu phát triển (R&D) để
có thể tự nghiên cứu, thiết kế, chế t愃⌀o một sĀ sản phẩm công nghệ cao, đồng thời mở
rộng quan hệ hợp tác khoa học và công nghệ tầm quĀc gia với các đĀi tác chiến lược.
b) Nhóm giải pháp dài h愃⌀n
- Cơ chế thu hút đầu tư
+ Xây dựng hệ thĀng ch椃Ānh sách ưu đãi, thông thoáng gắn với công tác tuyên
truyền, xúc tiến đầu tư để thu hút nguồn vĀn trong xã hội và đầu tư nước ngoài tham
gia đầu tư vào phát triển các ngành công nghiệp.
+ Khuyến khích các doanh nghiệp mở rộng quy mô đầu tư cả về nguồn vĀn và ph愃⌀m vi.
+ Kêu gọi các tập đoàn lớn, đa quĀc gia tham gia đầu tư các dự án quan trọng
trong danh mục dự án trọng điểm quĀc gia kêu gọi FDI.
+ Củng cĀ và nâng cao vai trò ho愃⌀t động của các tổ chức Hiệp hội ngành nghề,
các tổ chức chính phủ và phi chính phủ; tăng cường tổ chức việc liên kết giữa các doanh
nghiệp trong nước với các doanh nghiệp nước ngoài để hợp tác cùng tham gia trong
chuỗi giá tr椃⌀ sản xuất toàn cầu.
- Phát triển th椃⌀ trường
ĐĀi với th椃⌀ trường đầu ra: bên c愃⌀nh những th椃⌀ trường truyền thĀng như Trung
QuĀc và các nước Đông Á, ASEAN, Mỹ, EU đẩy m愃⌀nh khai thác các th椃⌀ trường lớn,
tiềm năng đang phát triển như các nước nhóm BRIC (trong đó có Braxin, Nga, Ấn Độ).
ĐĀi với th椃⌀ trường đầu vào: về nguồn vĀn: tiếp tục khai thác có hiệu quả nguồn
vĀn đầu tư từ các nước Đông Á, Mỹ, ASEAN; về công nghệ: chú trọng thu hút các dự
án công nghệ cao, công nghệ nguồn từ Mỹ, Nhật Bản, EU.
- Điều chỉnh chất lượng tăng trưởng công nghiệp
+ Thực hiện đồng bộ các ch椃Ānh sách thu hút đầu tư, ch椃Ānh sách tài ch椃Ānh tiền tệ,
ch椃Ānh sách lao động, tiền lương,.. để nâng cao chất lượng tăng trưởng công nghiệp thông
qua việc ban hành và công bĀ danh mục các ngành công nghiệp được khuyến kh椃Āch đầu
tư, các ngành công nghiệp b椃⌀ kiểm soát và h愃⌀n chế đầu tư, danh mục các sản phẩm, chi
tiết được thụ hưởng các hỗ trợ về tài ch椃Ānh. Đồng thời kiểm soát chặt chẽ ho愃⌀t động
nhập khẩu công nghệ thông qua các quy đ椃⌀nh về điều kiện, tiêu chuẩn, chủng lo愃⌀i công
nghệ được phép nhập khẩu.
+ Đưa chỉ tiêu giá tr椃⌀ tăng thêm (VA) vào hệ thĀng chỉ tiêu báo cáo, đánh giá
hàng năm của các doanh nghiệp, các ngành, hình thành các chỉ tiêu bình quân ngành
làm cơ sở cho các doanh nghiệp so sánh, phân tích và phấn đấu thực hiện.
- Phát triển công nghiệp hỗ trợ
+ Lựa chọn các nhóm ngành công nghiệp hỗ trợ cần ưu tiên phát triển phù hợp
với điều kiện cụ thể của từng giai đo愃⌀n.
+ Xây dựng cơ chế và ch椃Ānh sách ưu đãi cụ thể cho các khu, cụm công nghiệp
chuyên sâu và khu, cụm công nghiệp hỗ trợ. Ở từng thời điểm cần có những cơ chế,
chính sách cụ thể, phù hợp với tình hình phát triển của ngành. - 18 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
- Điều chỉnh cơ cấu công nghiệp theo lãnh thổ
+ Tăng cường sự liên kết giữa các đ椃⌀a phương trong vùng kinh tế, xây dựng cơ
sở h愃⌀ tầng cho phát triển các ngành công nghiệp.
+ Ban hành chính sách khuyến khích hình thành các cụm liên kết ngành (cluster)
theo các lĩnh vực công nghiệp có lợi thế, đặc biệt t愃⌀i các vùng công nghiệp lõi và công nghiệp đệm.
+ Xây dựng và triển khai các dự án phát triển công nghiệp quy mô vùng, ưu tiên
các dự án phát triển công nghiệp có hàm lượng khoa học công nghệ cao (cơ kh椃Ā chế t愃⌀o,
tin học, điện tử, thông tin truyền thông....).
- Phát triển hệ thĀng d椃⌀ch vụ công nghiệp
+ Hoàn thiện h愃⌀ tầng cho phát triển công nghiệp đồng bộ với phát triển kết cấu
h愃⌀ tầng chung của cả nước, đặc biệt tập trung phát triển hệ thĀng logistic.
+ Phát triển m愃⌀nh d椃⌀ch vụ tư vấn đầu tư công nghiệp; xây dựng cơ sở dữ liệu về
hệ thĀng công nghiệp Việt Nam (bao gồm cả hệ thĀng cơ sở dữ liệu về công nghiệp hỗ
trợ) phục vụ cho việc ho愃⌀ch đ椃⌀nh, điều chỉnh chính sách và cung cấp thông tin cho các
tổ chức kinh tế, các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
+ Tiếp tục cải cách các thủ tục hải quan nhằm t愃⌀o điều kiện thông thoáng và giảm
chi phí cho các doanh nghiệp thực hiện các thủ tục xuất nhập khẩu hàng hóa.
- Giải pháp về môi trường
+ Thực hiện nghiêm các quy đ椃⌀nh của pháp luật về bảo vệ môi trường; lấy phòng
ngừa và ngăn chặn ô nhiễm làm nguyên tắc chủ đ愃⌀o kết hợp với xử lý ô nhiễm, cải thiện
môi trường và bảo tồn thiên nhiên.
+ Xây dựng và ban hành các quy chuẩn kỹ thuật môi trường đảm bảo phát triển
bền vững, bảo vệ môi trường; k椃⌀p thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp vi
ph愃⌀m pháp luật về bảo vệ môi trường.
+ Tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường kết hợp với
xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường nhằm động viên sự tham gia của đông đảo quần
chúng nhân dân trong việc quản lý môi trường, bảo vệ tài nguyên và khai thác, sử dụng
lâu bền các kết cấu h愃⌀ tầng xử lý chất thải.
c) Giải pháp phát triển các ngành công nghiệp ưu tiên
- Ngành Chế biến, chế t愃⌀o
+ Nhóm ngành Cơ kh椃Ā và Luyện kim
. Lựa chọn và tập trung đầu tư có trọng điểm cho một sĀ đơn v椃⌀ nghiên cứu nhằm
nâng cao năng lực thiết kế đáp ứng yêu cầu phát triển.
. Đầu tư phát triển sản xuất thép chế t愃⌀o cho ngành cơ kh椃Ā: thép tấm, thép hình, thép hợp kim. + Nhóm ngành Hóa chất
. Đầu tư tập trung cho những công trình trọng điểm, ưu tiên nhóm sản phẩm hóa dầu. - 19 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
. ĐĀi với lĩnh vực hóa dược tập trung nghiên cứu các lo愃⌀i dược liệu từ thiên nhiên
để sản xuất các lo愃⌀i tá dược và vitamin phục vụ nhu cầu chữa bệnh trong nước, tiến tới
xuất khẩu ở giai đo愃⌀n sau.
+ Nhóm ngành Chế biến nông, lâm, thủy sản
. Khuyến kh椃Āch đầu tư phát triển vùng nguyên liệu nuôi trồng quy mô lớn, bảo
đảm nguồn nguyên liệu đầu vào đủ tiêu chuẩn cho công nghiệp chế biến.
. Ưu tiên sản phẩm chế biến xuất khẩu có tính c愃⌀nh tranh cao, kết hợp với xây
dựng và phát triển thương hiệu đặc trưng cho nông, lâm, thủy sản Việt Nam.
+ Nhóm ngành Dệt may, Da giầy
. Thực hiện đa d愃⌀ng hóa sản xuất sản phẩm và chủ động phát triển nguồn nguyên phụ liệu.
. Đẩy m愃⌀nh khai thác các th椃⌀ trường xuất khẩu truyền thĀng; phát huy tĀi đa các
lợi thế của Việt Nam khi tham gia các hiệp đ椃⌀nh thương m愃⌀i song phương và đa phương;
thúc đẩy các th椃⌀ trường tiềm năng như Nga, Trung Đông, Đông Âu, châu Phi; xây dựng
hệ thĀng phân phĀi bán lẻ mang thương hiệu Việt Nam.
- Ngành Điện tử và Viễn thông
+ Khuyến khích phát triển các phần mềm, đặc biệt là phần mềm nhúng trong các
thiết b椃⌀ phần cứng, điện tử, viễn thông, đáp ứng nhu cầu nội đ椃⌀a.
+ Phát triển các lĩnh vực mang t椃Ānh lưỡng dụng phục vụ quĀc phòng như điện tử
điều khiển tên lửa hành trình, điện tử viễn thông do thám, tìm kiếm; điện tử trong các
thiết b椃⌀ bay không người lái...
- Ngành Năng lượng mới và năng lượng tái t愃⌀o
+ Tăng cường phĀi hợp với các quĀc gia và các tổ chức quĀc tế để phát triển và
sử dụng năng lượng nguyên tử vì mục đ椃Āch hòa bình, từng bước làm chủ công nghệ.
+ Tập trung ứng dụng công nghệ cao cho nguồn phát điện năng lượng mặt trời,
gió, biogas, biomas, đ椃⌀a nhiệt..., đĀi với năng lượng vì mục đ椃Āch hòa b椃nh tiếp tục nghiên
cứu về an toàn h愃⌀t nhân và các công nghệ điện nguyên tử phổ biến hiện nay.
Theo [4], tái cơ cấu ngành Công Thương giai đo愃⌀n 2011-2020 đã được tổ chức
thực hiện và mang l愃⌀i nhiều kết quả quan trọng. Qua đánh giá cho thấy có 10/14 mục
tiêu của về tái cơ cấu ngành Công Thương5 đã được hoàn thành6, 14 nhóm nhiệm vụ đã
được triển khai thực hiện và có kết quả tích cực, ngành Công Thương đã từng bước
5 Gồm 07 mục tiêu t愃⌀i Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương và 08 mục tiêu t愃⌀i Kế ho愃⌀ch cơ cấu l愃⌀i ngành Công
nghiệp (có điều chỉnh 02 mục tiêu thuộc Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương và bổ sung 06 mục tiêu mới).
6 Có 04 mục tiêu chưa hoàn thành: (1) TĀc độ tăng năng suất lao động b椃nh quân hàng năm trong ngành công
nghiệp; (2) Hệ sĀ đàn hồi năng lượng/GDP; (4) TĀc độ tăng trưởng bình quân của xuất khẩu hàng hóa và (4) Tỷ
trọng đóng góp của thương m愃⌀i trong nước vào GDP.
Mặc dù chưa hoàn thành mục tiêu, tuy nhiên các chỉ tiêu này cơ bản được cải thiện qua các năm. ĐĀi với 2 chỉ
tiêu đầu, đây là chỉ tiêu khó chung của toàn nền kinh tế, không chỉ riêng đối với ngành Công Thương vì là chỉ tiêu
dài hạn về năng suất của nền kinh tế, tuy nhiên, các chỉ tiêu này đều có sự cải thiện qua các năm và cơ bản đã
tiệm cận với các mục tiêu đề ra, tương ứng là 4,8% so với 5,5%; 1,14% so với 1%.
ĐĀi với 2 chỉ tiêu còn l愃⌀i, các khó khăn về th椃⌀ trường trong năm 2019 và 2020 do tác động của các xung đột
thương m愃⌀i và đ愃⌀i d椃⌀ch COVID-19 đã ảnh hưởng đến việc đ愃⌀t được các mục tiêu, tương ứng là 10,5% so với 15% và 9,94% so với 11%. - 20 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
khẳng đ椃⌀nh vai trò quan trọng là động lực cho tăng trưởng kinh tế và đặc biệt trong bĀi
cảnh những khó khăn thời gian gần đây (như chiến tranh thương m愃⌀i Hoa Kỳ - Trung
QuĀc, đ愃⌀i d椃⌀ch COVID-19…) trên cả 04 ngành, lĩnh vực lớn là công nghiệp, năng lượng,
xuất nhập khẩu và thương m愃⌀i trong nước. Tổng hợp một sĀ thành tựu nổi bật liên quan
đến ngành công nghiệp như sau:
Một là, quá trình tái cơ cấu ngành công nghiệp gắn với đổi mới mô hình
tăng trưởng, nâng cao năng suất lao động đã đi vào thực chất hơn, ngày càng
hướng vào lõi công nghiệp hóa.
(i) Quy mô sản xuất công nghiệp ngày càng mở rộng với chỉ sĀ sản xuất công
nghiệp (IIP) giai đo愃⌀n 2011-2020 tăng cao (b椃nh quân 7,7%/năm), tĀc độ tăng trưởng
giá tr椃⌀ tăng thêm (GTTT) b椃nh quân tăng khá cao (7,4%/năm), góp phần gia tăng tỷ
trọng của ngành công nghiệp trong nền kinh tế (từ 26,6% năm 2011 lên 27,5% vào
năm 2020), cao hơn tỷ lệ trung bình của thế giới và nhóm các quĀc gia thu nhập trung
bình thấp; góp phần đưa Việt Nam trở thành một trong những trung tâm công nghiệp
của khu vực và của thế giới, thuộc nhóm ASEAN-4 và nhóm 30 quĀc gia có năng lực
c愃⌀nh tranh công nghiệp trung bình cao với v椃⌀ trí thứ 36 trên thế giới vào năm 20197
(năm 2009 đứng v椃⌀ trí thứ 58).
(ii) Chuyển d椃⌀ch cơ cấu ngành công nghiệp ngày càng tích cực theo hướng giảm
tỷ trọng các ngành thâm dụng tài nguyên (tỷ trọng ngành khai khoáng giảm gần 2 lần
trong 10 năm qua, từ 9,9% xuĀng còn 5,6%) và tăng tỷ trọng của các ngành chế biến
chế t愃⌀o (tỷ trọng của ngành chế biến chế t愃⌀o (từ 13,4% lên 16,7%); và chuyển dịch nội
ngành từ các ngành thâm dụng lao động (dệt may, da giày) sang các ngành thâm dụng
vĀn (thép, ô tô, hóa chất) và hiện nay là sang các ngành thâm dụng công nghệ (điện tử,
công nghệ thông tin). Công nghiệp chế biến, chế tạo trở thành động lực tăng trưởng
chủ yếu của ngành công nghiệp với tĀc độ tăng trưởng cao (bình quân 10,4%/năm) với
đóng góp vào xuất khẩu của cả nước tăng nhanh qua các năm và đã vượt qua các nước
trong khu vực (từ 64% năm 2010 lên 85,1% kim ng愃⌀ch xuất khẩu của cả nền kinh tế
vào năm 2020); đóng góp lớn của ngành công nghiệp chế biến chế t愃⌀o vào công nghiệp
và xuất khẩu toàn cầu tăng 3 lần trong 10 năm qua8.
(iii) Một sĀ ngành công nghiệp ưu tiên, công nghiệp mũi nhọn theo đ椃⌀nh hướng
chiến lược đã phát triển lớn m愃⌀nh9. Một số ngành công nghiệp xuất khẩu (dệt may, da
dày, điện tử…) đã cơ bản hội nhập thành công vào chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu, có năng lực
c愃⌀nh tranh cao và chiếm th椃⌀ phần ngày càng lớn trên th椃⌀ trường quĀc tế10; một số ngành
công nghiệp nền tảng (thép, hóa chất, cơ kh椃Ā chế t愃⌀o) đã từng bước đáp ứng nhu cầu về
7 Theo UNIDO, Chỉ sĀ CIP của Việt Nam năm 2019 là 0.088, chỉ đứng sau Singapore (0.261), Thái Lan (0.141) và Malaysia (0.159).
8 Tỷ trọng GTGT của công nghiêp chế biến chế t愃⌀o so với toàn cầu tăng từ 0,001% năm 2010 lên 0,003% năm
2019; tỷ trọng xuất khẩu của công nghiệp chế biến chế t愃⌀o so với toàn cầu tăng tương ứng từ 0,5% lên 1,8% (theo WB).
9 Trong sĀ 11 nhóm ngành công nghiệp ưu tiên phát triển giai đo愃⌀n 2011-2020 th椃 đến nay 6/11 ngành hiện là các
ngành công nghiệp đứng đầu cả nước, có đóng góp lớn cả về sản xuất, xuất khẩu, đầu tư và việc làm gồm: (1) Dệt
may; (2) Da giầy; (3) Thực phẩm chế biến; (4) Thép; (5) Hóa chất; (6) Nhựa. Trong sĀ 03 ngành công nghiệp mũi
nhọn được xác đ椃⌀nh cho thời kỳ này, ngành điện tử đã phát triển bứt phá và trở thành ngành công nghiệp lớn thứ
ba về đóng góp GTTT vào GDP và là ngành xuất khẩu lớn nhất của đất nước với sự bứt phá cao trong 5 năm qua
(chiếm tới hơn 40% tổng kim ng愃⌀ch xuất khẩu).
10 Th椃⌀ phần xuất khẩu của ngành: da dày (khoảng 8.5%); dệt may (khoảng 5%); nội thất (khoảng 4%); điện tử
(khoảng 2,5%); thực phẩm (khoảng 1,5%); các ngành thép, cao su, giấy, hóa chất… (khoảng 0,5-1%). - 21 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
tư liệu và năng lực sản xuất của nền kinh tế; công nghiệp hỗ trợ, sản xuất linh kiện, cụm
linh kiện đã dần được hình thành, góp phần nâng cao tỷ lệ nội đ椃⌀a hóa và giá tr椃⌀ tăng
thêm trong các ngành công nghiệp, thúc đẩy một sĀ mặt hàng tham gia sâu, có hiệu quả
vào m愃⌀ng sản xuất và chuỗi giá tr椃⌀, phân phĀi toàn cầu.
(iv) Công nghiệp là ngành thu hút đầu tư FDI lớn nhất với tĀc độ tăng trưởng cao
(tăng gần 2 lần cả về quy mô và tỷ trọng trong 10 năm qua), đặc biệt là trong công
nghiệp chế biến, chế t愃⌀o (chiếm hơn 60% vĀn đầu tư vào các ngành và khoảng 20%
tổng vĀn đầu tư toàn xã hội) với một sĀ dự án đầu tư lớn của các tập đoàn công nghệ
toàn cầu11 đã t愃⌀o động lực tăng trưởng mới cho ngành trong bĀi cảnh một sĀ ngành công
nghiệp lớn đã ch愃⌀m trần tăng trưởng (dệt may, da dày, khai khoáng…) và góp phần hình
thành nên các trung tâm công nghiệp mới của đất nước12.
Hai là, ngành năng lượng phát triển nhanh, tương đối đồng bộ trong tất cả
các phân ngành, lĩnh vực.
(i) Ngành năng lượng với với sự dẫn dắt 3 Tập đoàn công nghiệp lớn của nhà
nước là PVN, EVN và TKV và sự tham gia của khu vực tư nhân trong thời gian gần
đây trong 3 phân ngành ch椃Ānh là dầu kh椃Ā, điện và than13 đã cơ bản đảm bảo ổn đ椃⌀nh nhu
cầu về năng lượng cho phát triển kinh tế và sinh ho愃⌀t của người dân với tĀc độ tăng
trưởng bình quân của tổng cung năng lượng sơ cấp giai đo愃⌀n 2011-2019 tăng 6,1%/năm,
cao hơn so với tĀc độ tăng trưởng bình quân của tổng tiêu thụ năng lượng cuĀi cùng (4,3%/năm).
(ii) Chuyển d椃⌀ch cơ cấu ngành năng lượng ngày càng theo hướng xanh hóa với
đột phá trong phát triển năng lượng tái t愃⌀o với tỷ trọng trong tổng cung năng lượng sơ
cấp và tổng tiêu thụ năng lượng cuĀi cùng trong giai đo愃⌀n 2010-2019 tăng tương ứng
là 11% và 7,1% năm 2010 lên 8,6% và 15,8% vào năm 2019 và tĀc độ tăng trưởng bình
quân tương ứng là 10,9% và 6,6% với sự phát triển m愃⌀nh mẽ của năng lượng mặt trời,
qua đó, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quĀc gia và ứng phó với biến đổi khí
hậu, thực hiện tăng trưởng xanh.
Th椃⌀ trường năng lượng từng bước chuyển d椃⌀ch theo hướng c愃⌀nh tranh14 có sự
điều tiết của nhà nước với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế15 trong việc huy
động nguồn lực cho đầu tư phát triển ngành với việc đã h椃nh thành và phát triển th椃⌀
trường phát điện c愃⌀nh tranh, th椃⌀ trường bán buôn điện c愃⌀nh tranh (dự kiến sẽ vận hành
th椃Ā điểm th椃⌀ trường bán lẻ điện c愃⌀nh tranh vào cuĀi năm 2022).
(iii) Ngành điện đã trở thành ngành công nghiệp lớn nhất trong các ngành kinh
tế (đóng góp khoảng 4,5% GTGT vào GDP) với tĀc độ tăng trưởng b椃nh quân đ愃⌀t cao
trong giai đo愃⌀n 2011-2020 (9,9%/năm). Phát triển nguồn, lưới điện cơ bản bảo đảm đáp 11 Samsung, LG, Foxcom…
12 Thái Nguyên, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Đồng Nai…
13 Ngành Dầu khí trở thành ngành có đóng góp GTTT lớn thứ hai trong các ngành công nghiệp và đang có xu
hướng giảm dần theo chủ trương của Nhà nước (trên xấp xỉ 14%), sau ngành điện (xấp xỉ 15%).
14 Th椃⌀ trường điện đã h椃nh thành và phát triển qua 03 cấp độ, bao gồm: th椃⌀ trường phát điện c愃⌀nh tranh (2012), th椃⌀
trường bán buôn điện c愃⌀nh tranh (2019) và th椃⌀ trường bán lẻ điện c愃⌀nh tranh (dự kiến 2022).
15 Trong lĩnh vực phát triển nguồn điện, công suất phát điện được tư nhân trong và ngoài nước đầu tư chiếm
khoảng 33% tổng công suất; trong lĩnh vực phát triển nguồn điện đã có nhiều hình thức thực hiện như BOT, IPP
(các nhà đầu tư nguồn điện độc lập) và cổ phần hoá các Tổng công ty phát điện thuộc Tập đoàn Điện lực Việt
Nam; các th椃⌀ trường than, dầu kh椃Ā đã từng bước được củng cĀ. - 22 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
ứng đủ nhu cầu điện cho phát triển kinh tế - xã hội với độ tin cậy về cung cấp nguồn
điện cao (cơ bản đ愃⌀t tiêu chuẩn N-1) và đảm bảo được dự phòng nguồn điện (đ愃⌀t tỷ lệ
khoảng 30%) với sự mở rộng đầu tư nguồn điện gắn với phát triển các trung tâm điện
lực16 và sự tham gia m愃⌀nh mẽ của đầu tư nước ngoài17 và từng bước hoàn thiện hệ thĀng
h愃⌀ tầng lưới điện (với hệ thĀng truyền tải 500 kV Bắc - Nam, kết nĀi khép kín m愃⌀ch
vòng 500kV t愃⌀i khu kinh tế trọng điểm miền Bắc, miền Nam) đã góp phần đáp ứng nhu
cầu điện cho các tổ hợp công nghiệp FDI có quy mô lớn, góp phần đưa được điện lưới
quĀc gia tới hầu hết mọi miền của tổ quĀc và cơ bản hoàn thành công tác điện khí hóa nông thôn.
(iv) Ngành công nghiệp khai thác dầu khí và lọc hoá dầu tiếp tục củng cĀ vai trò
đầu tàu của các ngành công nghiệp (hiện xếp v椃⌀ trí thứ 2 sau ngành điện) và ngày càng
phát triển theo chiều sâu, cơ bản phủ kín chuỗi sản xuất và cung ứng sản phẩm dầu khí
với nhiều dự án đầu tư lớn và có sự tham gia của nước ngoài18. Ngành dầu kh椃Ā đã đầu
tư phát triển được một sĀ nhà máy lọc hoá dầu quy mô lớn với tổng công suất đ愃⌀t trên
16,5 triệu tấn dầu thô/năm19, đáp ứng được khoảng 70% nhu cầu về các sản phẩm xăng
dầu trong nước, góp phần ổn đ椃⌀nh an ninh năng lượng trong bĀi cảnh t椃nh h椃nh xăng dầu
thế giới có nhiều diễn biến phức t愃⌀p.
(v) Ngành than đã đẩy m愃⌀nh ứng dụng khoa học công nghệ hiện đ愃⌀i vào hầu hết
các khâu sản xuất than để gia tăng năng suất lao động, gia tăng sản lượng khai thác và
khai thác tiết kiệm nguồn tài nguyên khoáng sản và đáp ứng nhu cầu cho sản xuất công
nghiệp đang càng tăng cao, đặc biệt là cho sản xuất điện để góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quĀc gia.
Mặc dù đã đ愃⌀t được những kết quả đáng ghi nhận, việc triển khai tái cơ cấu ngành
Công Thương, đổi mới mô h椃nh tăng trưởng của ngành giai đo愃⌀n 2011-2020 vẫn còn
một sĀ h愃⌀n chế; mô h椃nh tăng trưởng có thay đổi nhưng còn chậm; các nhiệm vụ tái cơ
cấu ngành mặc dù đã đ愃⌀t được kết quả nhưng chưa vững chắc, chưa t愃⌀o ra các đột phá.
Tổng hợp một sĀ tồn t愃⌀i, h愃⌀n chế chủ yếu liên quan đến ngành công nghiệp như sau:
Một là, ngành công nghiệp của Việt Nam mới phát triển về chiều rộng mà
chưa phát triển về chiều sâu, tiến trình công nghiệp hóa trong công nghiệp thực hiện chậm.
(i) Năng suất lao động còn thấp so với các nước trong khu vực20, chưa thực sự
16 Ngành điện đã hoàn thành nhiều công trình lớn (trên 1.000 MW) mang tầm quĀc tế và khu vực như: thủy điện
Sơn La công suất 2.400 MW, Lai Châu công suất 1.200 MW; các nhiệt điện Vĩnh Tân 2 công suất 1.200 MW,
Mông Dương 2 công suất 1.200 MW, Vũng Áng 1 công suất 1.200 MW, Mông Dương 1 công suất 1.000 MW,
Duyên Hải 1 công suất 1.200 MW, Duyên Hải 3 công suất 1.200 MW, Vĩnh Tân 4 công suất 1.200 MW với tổng
mức đầu tư cao: Nhà máy nhiệt điện Nghi Sơn 2 (2,8 tỷ USD); Nhà máy nhiệt điện Vân Phong 1 (2,6 tỷ USD ),
Nhà máy nhiệt điện Nam Đ椃⌀nh 1 (2,1 tỷ USD)…
17 Đầu tư FDI vào ngành điện hiện đứng thứ 3 (sau ngành công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o và bất động sản), chiếm
khoảng 8% vĀn đăng ký.
18 Dự án Đường Āng dẫn khí Lô B - Ô Môn (1,2 tỷ USD), Dự án Nhà máy điện khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) B愃⌀c Liêu (4 tỷ USD).
19 Gồm: Liên hợp lọc hóa dầu Nghi Sơn (công suất 10 triệu tấn /năm) đã hoàn thành đưa vào vận hành thương
m愃⌀i trong quý IV năm 2018; Nhà máy lọc dầu Dung Quất (BSR) công suất là 6,6 triệu tấn sản phẩm xăng dầu các lo愃⌀i.
20 Năng suất lao động của Việt Nam tăng hơn 2 lần trong 10 năm qua nhưng vẫn thấp thua so với các nước ASEAN
-4, mới tiệm cận mức của Philippin và Indonesia 10 năm trước, hiện thấp thua khoảng 10 lần so với Singapore, 6
lần so với châu Âu, 5 lần so với Nhật Bản và 2 lần so với Thái Lan (WB). Về giá tr椃⌀ tuyệt đĀi, năng suất lao động - 23 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
dựa trên nền tảng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng t愃⌀o, công nghệ sản xuất trong
công nghiệp chậm được đổi mới21 dẫn đến các doanh nghiệp công nghiệp nước ta
chưa đủ năng lực để sản xuất tạo sản phẩm có giá trị gia tăng và khả năng cạnh
tranh cao; Tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o so với GDP, tỷ lệ đóng góp vào công
nghiệp chế biến, chế t愃⌀o toàn cầu còn h愃⌀n chế, kể cả so với các nước trong khĀi
ASEAN22; Công nghiệp là ngành có tĀc độ tăng năng suất lao động thấp nhất trong các
ngành kinh tế23, chậm đổi mới công nghệ với đội ngũ lao động tay nghề thấp (28,54%
lao động không có tr椃nh độ chuyên môn kỹ thuật), các ngành công nghiệp công nghệ
thấp tiếp tục chiếm tỷ trọng cao (chiếm khoảng 65-70% trong toàn ngành công nghiệp
chế biến, chế t愃⌀o ở Việt Nam, trong toàn cầu chỉ là 18%).
(ii) Năng lực tự chủ của ngành công nghiệp còn chưa cao, đặc biệt là các ngành
công nghiệp nền tảng (hóa chất, cơ kh椃Ā, thép...) và công nghiệp hỗ trợ dẫn đến phụ thuộc
chủ yếu vào bên ngoài24. Việt Nam phải nhập khẩu hầu hết nguyên, vật liệu đầu vào
cho các ngành công nghiệp lớn hiện nay do chưa chủ động được nguồn nguyên liệu
trong nước dẫn đến rất phụ thuộc vào biến động của cung cầu th椃⌀ trường thế giới, đặc
biệt là các biến động về giá. Việt Nam cũng nhập khẩu hầu hết công nghệ, máy móc
thiết b椃⌀, phụ tùng cho sản xuất công nghiệp25. Đặc biệt là các ngành công nghiệp chủ
đ愃⌀o như dệt may, da giày, điện tử Việt Nam nhập khẩu hơn 90% nguyên liệu và
phụ thuộc quá lớn vào một số thị trường như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài
Loan…và cơ bản chỉ đóng vai trò là nơi gia công cho xuất khẩu trong chuỗi giá trị
toàn cầu với tỷ suất lợi nhuận rất thấp, chỉ khoảng 5 - 10%; và phụ thuộc chủ yếu
vào các doanh nghiệp FDI26 - đây là một thách thức lớn đối với nước ra bởi về dài hạn,
của ngành công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o t愃⌀i Việt Nam còn thấp so với các nước khác ở Châu Á, năm 2015 chỉ
bằng 63,5% của Ấn Độ, 29,26% của Indonesia, 27,3% của Malaysia, 36,4% của Philippin, 7,2% của Hàn QuĀc
và 7,8% của Nhật Bản. Từ năm 2005 đến năm 2015, khoảng cách về năng suất lao động trong ngành chế t愃⌀o của
Việt Nam so với Trung QuĀc và Indonesia đã tăng lần lượt là 5,4 điểm % và 3 điểm % (Báo cáo năng suất và
khả năng c愃⌀nh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam của UNDP, 2019).
21 Phần lớn doanh nghiệp nước ta vẫn đang sử dụng công nghệ tụt hậu so với mức trung bình của thế giới 2-3
thế hệ; Tỷ lệ đầu tư đổi mới công nghệ của các doanh nghiệp Việt Nam là dưới 0,5% doanh thu (trong khi Ấn
Độ là 5%, Hàn QuĀc 10%); Tỷ lệ đổi mới máy móc, thiết b椃⌀ hàng năm chỉ đ愃⌀t 10% trong 5 năm vừa qua (các
nước khác trong khu vực tỷ lệ tương ứng là 15-20%). Với thực tr愃⌀ng tr椃nh độ công nghệ và ho愃⌀t động đổi mới
công nghệ như vậy, các doanh nghiệp công nghiệp nước ta chưa đủ năng lực để sản xuất tạo sản phẩm có
giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh cao.
22 Tỷ trọng của công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o/GDP chỉ đ愃⌀t xấp xỉ 16% (mặc dù cao hơn mức trung bình thế giới
nhưng thấp thua Trung QuĀc (khoảng 27,1%); Hàn QuĀc (khoảng 25,3%; Thái Lan: 25,3%; Ma-lai-xi-a: 21,5%;
Nhật Bản: 20,7%; Xin-ga-po: 19,8% và Đức: 19,4%. Thực tế, các cơ sở sản xuất, công nghiệp CBCT của các
nước phát triển đã được d椃⌀ch chuyển ra nước ngoài nhờ toàn cầu hóa và phân công lao động quĀc tế thông qua
dòng vĀn đầu tư nước ngoài, do vậy trên thực tế, năng lực công nghiệp CBCT các quĀc gia này có thể còn lớn
hơn nhiều; Giá tr椃⌀ gia tăng của ngành công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o/đầu người thấp thua khoảng 3 lần so với
mức trung bình thế giới, 4 lần so với Malaysia và thấp hơn các nước ASEAN – 4.
23 Toàn nền kinh tế là 5,79%; Nông, lâm nghiệp và thủy sản là 8,15%; d椃⌀ch vụ là 4,33%; Công nghiệp và xây dựng chỉ 1,24%
24 Công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o mới chỉ chiếm khoảng 0,3% toàn cầu, thấp hơn rất nhiều so với các nước ASEAN
– 4 (Indonesia chiếm khoảng 1,6%; Thái Lan chiếm khoảng 1%); Tỷ trọng VA của công nghiệp chế biến, chế
t愃⌀o/GDP thấp thua mức trung bình chung của toàn cầu (khoàng 20%) và các nước ASEAN – 4.
25 Tỷ trọng nhập khẩu tư liệu sản xuất trong tổng giá tr椃⌀ hàng hóa nhập khẩu tăng từ 88,6% năm 2011 lên 91,1%
vào năm 2015, 91,2% vào năm 2019 và ước tăng 91,5% vào năm 2020.
26 Tỷ trọng của khu vực FDI trong tổng kim ng愃⌀ch xuất khẩu đã tăng từ mức 17,0% năm 1995 lên 69,9% vào
năm 2019 và ước 70,1% vào năm 2020. Chẳng h愃⌀n, đĀi với ngành điện tử, đến 95% xuất khẩu là của các
doanh nghiệp FDI (100% xuất khẩu điện thoại) trong khi sĀ lượng doanh nghiệp FDI chỉ chiếm 1/3. ĐĀi với
ngành dệt may, da giày doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng xấp xỉ 20% - 30%, tuy nhiên, l愃⌀i đóng góp lớn vào giá - 24 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
các doanh nghiệp FDI sẽ rất dễ dàng rời sang quốc gia khác nếu các điều kiện cho sản
xuất và tiếp cận thị trường xuất khẩu thuận lợi hơn.
(iii) Chất lượng tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của các ngành công nghiệp
còn thấp do năng lực sản xuất trong nước h愃⌀n chế. Các ngành công nghiệp và doanh
nghiệp nội đ椃⌀a của ta nhìn chung mới chỉ tham gia được vào các khâu trung gian
có giá trị gia tăng thấp (gia công, lắp ráp) trong chuỗi giá trị toàn cầu, trong khi
các phân khúc có giá trị gia tăng cao đều ở nước ngoài như các khâu thượng nguồn
(nghiên cứu phát triển, thiết kế sản phẩm; quảng bá sản phẩm, phân phối, chăm
sóc khách hàng…) và các khâu hạ nguồn (nguyên, nhiên vật liệu, máy móc thiết bị
sản xuất)27; các d椃⌀ch vụ hỗ trợ phát triển công nghiệp còn yếu (tư vấn đầu tư, sản xuất,
kết nĀi th椃⌀ trường, đào t愃⌀o nguồn nhân lực…). Tỷ trọng sản phẩm cuĀi cùng trong xuất
khẩu cao (xấp xỉ 60%), trong khi tỷ trọng sản phẩm đầu vào, linh phụ kiện cho sản
xuất chưa được cải thiện. Điều này làm cho sự tham gia của Việt Nam vào chuỗi giá tr椃⌀
toàn cầu rất nông, chủ yếu theo liên kết ngược, với tỷ trọng giá tr椃⌀ gia tăng trong nước
thấp (thấp nhất so với các quĀc gia c愃⌀nh tranh như Trung QuĀc, các nước ASEAN28)
và ngày càng giảm đĀi với hầu hết các ngành công nghiệp, trong khi đó tỷ trọng giá tr椃⌀
gia tăng nước ngoài cao và ngày càng tăng. Do vậy, Việt Nam cần chuyển hướng tham
gia vào chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu theo hướng liên kết xuôi như hầu hết các quĀc gia đang
phát triển bao gồm Trung QuĀc đang theo đuổi, đó là tập trung phát triển các ngành
công nghiệp nền tảng để cung cấp tư liệu, phụ kiện để đóng góp đầu vào cho xuất khẩu
của Việt Nam, gắn với xuất khẩu phụ kiện để đóng góp đầu vào cho xuất khẩu ở nước ngoài.
(iv) Phân bố không gian các ngành công nghiệp chưa khai thác tốt lợi thế
cạnh tranh của các vùng, chưa hình thành được các cụm ngành công nghiệp
chuyên môn hóa để liên kết phát triển chuỗi cung ứng, chuỗi giá tr椃⌀ các ngành công
nghiệp với sự dẫn dắt của các khu công nghiệp, khu kinh tế; Phát triển công nghiệp vẫn
phụ thuộc nhiều vào mong muĀn chủ quan của các đ椃⌀a phương, chưa có sự hợp tác,
phân chia theo thế m愃⌀nh, năng lực của từng đ椃⌀a phương, thiếu thể chế quản lý quy ho愃⌀ch
vùng. Quá trình hội nhập, đặc biệt là từ kết quả của công tác quy ho愃⌀ch đã giúp Việt
Nam tích tụ phát triển công nghiệp vào các Khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế
xuất…. với một hệ thĀng 335 KCN và 18 KKT ven biển, 26 Khu kinh tế biên giới được
phân bĀ ở đầu hết các vùng kinh tế và các đ椃⌀a bàn kinh tế trọng điểm. Tuy nhiên, việc
tổ chức các Khu này chủ yếu theo hình thức khu đa ngành nghề nên chưa phát huy
được các lợi thế về chuyên môn hóa theo hướng cụm ngành chuyên môn hóa để hình
thành được các tổ hợp công nghiệp chuyên môn hóa có năng lực c愃⌀nh tranh t愃⌀i các khu
vực tập trung công nghiệp và các đ椃⌀a bàn có lợi thế.
Có sự khác biệt rất lớn về đặc điểm và cấu trúc không gian của các Khu với
các cấu trúc không gian của các chuỗi giá trị của các ngành công nghiệp của Việt
tr椃⌀ xuất khẩu với khoảng 60 - 70%.
27 Chẳng h愃⌀n, đĀi với ngành dệt may, ta hiện chủ yếu tham gia vào các khẩu gia công (CMT) chiếm đến 60% và
chỉ khoảng 5% xuất khẩu theo phương thức ODM (thiết kế trên ý tưởng có sẵn, sản xuất). Ngành điện tử hiện
nay là ngành tham gia m愃⌀nh mẽ vào chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu, tuy nhiên, ngành điện tử Việt Nam (bao gồm cả các
doanh nghiệp FDI) hiện đang đứng ở v椃⌀ trí thấp nhất trong chuỗi giá tr椃⌀ là công đo愃⌀n lắp ráp và gia công sản phẩm.
28 Giá tr椃⌀ gia tăng t愃⌀o ra bên ngoài đĀi với xuất khẩu của Việt Nam vào khoảng 42-43%, trong khi ASEAN là 22-
24%; Trung QuĀc là 15-17%. - 25 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Nam hiện nay29. Trong khi các Khu được hình thành trên một khu vực địa lý nhỏ,
có giới hạn, được quy hoạch cho đa ngành với các chính sách ưu đãi riêng, thì cấu
trúc không gian của chuỗi giá trị hình thành ở các khu vực lớn và bị phân tán về
địa lý với các chính sách ưu đãi không áp dụng cho toàn bộ chuỗi giá trị. Chính sự
khác biệt trong cấu trúc không gian và sự chênh lệch chính sách bên trong và bên
ngoài hàng rào của các Khu đã cản trở các mối liên kết trên toàn bộ chuỗi giá trị
do phần lớn các doanh nghiệp FDI là những doanh nghiệp tham gia vào khâu chế biến
cuĀi cùng của chuỗi sản xuất để xuất khẩu được đặt trong các Khu, trong khi các công
ty ở phân khúc đầu của chuỗi giá trị - thường là doanh nghiệp tư nhân trong nước
- hầu hết nằm ở ngoài các Khu này. Đây cũng được xem là một trong nhưng nguyên
nhân dẫn đến liên kết yếu giữa các doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp trong
nước, hạn chế sự lan toả về công nghệ và kỹ năng quản lý hiện đại. Do vậy, cần
phải thu hẹp khoảng cách địa lý của các Khu và Chuỗi giá trị về trong một tổng thể của
Cụm ngành chuyên môn hoá với hạt nhân trung tâm là các Khu đơn ngành.
(v) Doanh nghiệp tư nhân trong nước trong các ngành công nghiệp, đặc biệt
là công nghiệp chế biến, chế tạo chủ yếu quy mô nhỏ và kém hiệu quả hơn so với các
doanh nghiệp có vĀn đầu tư nước ngoài, còn h愃⌀n chế về đổi mới sáng t愃⌀o, năng lực công
nghệ và sản xuất, chưa tham gia sâu vào các chuỗi cung ứng toàn cầu và chưa có các
doanh nghiệp lớn, có năng lực c愃⌀nh tranh toàn cầu30. Các doanh nghiệp lớn trong các
ngành công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o chủ yếu là các doanh nghiệp FDI; Mức độ liên kết
giữa doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp trong nước chưa cao, nhất là ở một sĀ ngành
quan trọng như điện tử, công nghệ thông tin... đã h愃⌀n chế năng lực tăng năng suất cho
khu vực trong nước thông qua chuyển giao công nghệ và nâng cao tr椃nh độ quản lý; cản
trở các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng, chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu.
(vi) Tiêu dùng và mức độ tiêu hao nguyên vật liệu đầu vào (điện, nước...) cho
sản xuất công nghiệp còn cao, chưa được cải thiện và tiếp tục là ngành tiêu thụ năng
lượng lớn nhất31 và gia tăng nhanh đi kèm với các rủi ro về gia tăng chất thải32, c愃⌀n kiệt
tài nguyên và dẫn đến các nguy cơ về ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu33; các mô
29 Báo cáo về kết nĀi chuỗi giá tr椃⌀ nhằm nâng cao năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp, WB (2020).
30 Mặc dù hiện nay đã có một sĀ doanh nghiệp tư nhân lớn trong nước đã xuất hiện. Bảy tập đoàn Việt Nam đã
lọt vào nhóm 200 công ty niêm yết có ho愃⌀t động hàng đầu trên toàn khu vực châu Á - Thái B椃nh Dương với doanh
thu từ 1 tỷ USD trở lên (Burgos, 2019). 40 thương hiệu hàng đầu t愃⌀i Việt Nam năm 2018 có tổng giá tr椃⌀ hơn 8,1
tỷ USD, tăng hơn 30% so với danh sách được công bĀ năm 2017. Tuy nhiên, các doanh nghiệp lớn này chủ yếu
tập trung vào th椃⌀ trường nội đ椃⌀a và sản xuất hàng hóa phi thương m愃⌀i. Tuy nhiên, giá tr椃⌀ của các thương hiệu Việt
Nam vẫn còn thấp so với giátr椃⌀thương hiệu của nhiều quĀc gia ở Đông Nam Á.
31Hiệu quả sử dụng nguyên, nhiên vật liệu đầu vào cho sản xuất của ta ngày càng giảm và thấp thua so với các
nước ASEAN -4 (thua 3-4 lần) và Trung QuĀc (thua khoảng 2 lần); Tiêu thụ năng lượng của công nghiệp chế
biên, chế t愃⌀o chiếm khoảng 51%, tiếp theo là giao thông và dân dụng (khoảng 20%); 1 kgoe năng lượng t愃⌀o ra
2,1$ giá tr椃⌀ gia tăng đĀi với ngành công nghiệp của Việt Nam, thấp thua 4 lần so với các nước OECD (8,3%) và
thấp thua khoảng 4 lần đĀi với ngành sản xuất máy móc, thiết b椃⌀; 20 lần đĀi với ngành dệt may, 3 lần đĀi với
ngành hóa dầu…(nguồn WB).
32 Trong khi hầu hết các quĀc gia cho thấy gia tăng quy mô công nghiệp đi kèm với giảm dần khí thải CO2 thì Việt
Nam l愃⌀i tăng lên. Mặc dù quy mô khí thải CO2/đầu người của Việt Nam mới chỉ bằng ½ so với mức trung bình
chung toàn cầu, tuy nhiên, l愃⌀i là quĀc gia có cường độ phát thải ở trong nhóm các quĀc gia có mức tăng qua các
năm cao nhất thế giới (ngược với xu hướng thế giới và các nước trong ASEAN – 4 và hầu hết các quĀc gia đều
đang có xu hướng giảm qua các năm (theo WB).
33 Cường độ phát thải CO2 trong ngành công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o của Việt Nam là 1,6, trong khi Trung QuĀc
là 0,7; Thái Lan, Indonesia và Malaysia chỉ từ 0,4-0,5; Trung bình của các nước OECD chỉ là 0,21 (theo IEA, UNIDO) - 26 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế các bon thấp; sản xuất và tiêu dùng bền
vững... còn chưa được quan tâm thực hiện.
Hai là, năng lực cạnh tranh của ngành năng lượng chưa cao và còn đối mặt
với nhiều thách thức về đảm bảo an ninh năng lượng34.
(i) Nguồn cung năng lượng trong nước đã ch愃⌀m trần tăng trưởng trong nhiều năm
(than, dầu khí, thủy điện) và không đủ đáp ứng yêu cầu dẫn đến nhập khẩu năng lượng
ngày càng lớn, đặc biệt là nhập khẩu than (bắt đầu nhập khẩu từ năm 2014 và tăng 14,1
lần giai đo愃⌀n 2014-2019) và dầu thô cho nhu cầu sản xuất điện than và các sản phẩm
xăng dầu dẫn đến mức độ phụ thuộc ngày càng nhiều vào bên ngoài và các biến động
của th椃⌀ trường. Việt Nam đã chuyển d椃⌀ch từ quĀc gia xuất siêu năng lượng sang nhập
siêu từ năm 2015 với quy mô nhập siêu ngày càng lớn (tỷ trọng nhập siêu/xuất khẩu
tăng từ 33,47% năm 2015 lên 402% năm 2019), đặc biệt là than và dầu khí; nhiều dự
án năng lượng (dầu kh椃Ā, điện) chậm tiến độ so với quy ho愃⌀ch, kế ho愃⌀ch ảnh hưởng lớn
tới việc đảm bảo cung ứng năng lượng và nguy cơ thiếu điện.
(ii) Hiệu quả khai thác, sử dụng năng lượng còn thấp, sử dụng năng lượng tiết
kiệm, hiệu quả còn h愃⌀n chế, thấp hơn nhiều so với các nước trên thế giới và ngay cả các
nước trong khu vực35; tỷ lệ sử dụng năng lượng hóa th愃⌀ch trong cơ cấu năng lượng còn
cao và đang tăng nhanh (than chiếm xấp xỉ 50% tổng cung năng lượng sơ cấp và 30%
điện sản xuất) và trong sản xuất công nghiệp (chiếm xấp xỉ 50% về tiêu thụ năng lượng
và tiêu thụ than), đặc biệt là trong các ngành hóa dầu, dệt may, thực phẩm và đồ uĀng, thép, xi măng…
(iii) Cơ sở h愃⌀ tầng ngành năng lượng còn thiếu và chưa đồng bộ, chưa đáp ứng
được yêu cầu phát triển, đặc biệt đĀi với các công tr椃nh lưới điện và h愃⌀ tầng kết nĀi khai
thác và vận chuyển dầu khí; h愃⌀ tầng dự trữ và phân phĀi sản phẩm xăng dầu còn phân
tán, chưa được quy ho愃⌀ch chặt chẽ gây lãng phí nguồn lực.
(iv) Th椃⌀ trường năng lượng c愃⌀nh tranh phát triển chưa đồng bộ, thiếu liên thông
giữa các phân ngành, giữa phát điện với truyền tải điện; ch椃Ānh sách giá năng lượng vẫn
còn ch椃⌀u sự điều tiết và bao cấp của nhà nước, chưa hoàn toàn phù hợp với cơ chế th椃⌀
trường, chưa tách b愃⌀ch với chính sách an sinh xã hội; việc xác đ椃⌀nh giá và điều hành giá
điện theo th椃⌀ trường còn chưa linh ho愃⌀t.
(v) Công tác quy ho愃⌀ch và thực hiện quy ho愃⌀ch năng lượng còn nhiều bất cập,
đặc biệt là đĀi với phát triển năng lượng tái t愃⌀o gây ra sự mất cân đĀi trong điều tiết
cung cầu; chưa có hệ thĀng dự trữ năng lượng để tĀi ưu vận hành hệ thĀng điện và tích
hợp năng lượng tái t愃⌀o.
(vi) Các doanh nghiệp của ngành năng lượng chủ yếu là các Tập đoàn công
nghiệp nhà nước, quy mô lớn với mô hình quản tr椃⌀ chậm thay đổi, chưa hiện đ愃⌀i; quá
tr椃nh tái cơ cấu các doanh nghiệp chưa đủ m愃⌀nh, chưa đi vào thực chất; một sĀ dự án
34 Theo WB, Việt Nam nằm trong nhóm có nguy cơ cao sụt giảm tăng trưởng do thiếu hụt điện.
35 Chỉ sĀ tiêu hao năng lượng/GDP giai đo愃⌀n 2016-2020 đã giảm qua các năm (ngo愃⌀i trừ năm 2018), trung bình
mỗi năm ước giảm khoảng 0,45%, chưa đ愃⌀t mục tiêu Kế ho愃⌀ch (mục tiêu là giảm 1-1,5%/năm). Nguyên nhân
chủ yếu là do quá trình mở rộng quy mô nền kinh tế đã dẫn đến nhu cầu sử dụng năng lượng của Việt Nam đã
tăng trưởng rất cao trong thời gian qua và quá trình chuyển d椃⌀ch cơ cấu các ngành kinh tế theo hướng gia tăng
quy mô của các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng như xi măng, vật liệu xây dựng, thép, hóa chất...;
công nghệ, quy trình sản xuất trong một sĀ ngành công nghiệp vẫn còn chậm đổi mới… - 27 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
đầu tư lớn, kém hiệu quả xử lý chậm, kéo dài gây thất thoát nguồn lực, cản trở phát triển ngành.
Những h愃⌀n chế kể trên do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó,
đặc biệt lưu ý các nguyên nhân chủ quan, cụ thể:
Một là, việc thực hiện tái cơ cấu và đổi mới mô h椃nh tăng trưởng của ngành Công
Thương chưa được quán triệt xuyên suĀt và nhất quán trong chỉ đ愃⌀o, điều hành ở tất cả
các cấp, đặc biệt là ở các đ椃⌀a phương; chưa xây dựng hệ thĀng chỉ tiêu đánh giá và cơ
chế theo dõi, giám sát và phĀi hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan trong thực hiện
nhiệm vụ, đặc biệt là các nhiệm vụ có tính chất liên ngành, liên vùng và đa lĩnh vực.
Hai là, hệ thĀng thể chế, chính sách, pháp luật thực thi tái cơ cấu ngành còn chưa
đủ m愃⌀nh; chưa h椃nh thành được khung chính sách, pháp luật phát triển công nghiệp đồng
bộ để thúc đẩy phát triển công nghiệp từ trung ương đến đ椃⌀a phương, đặc biệt là phát
triển các ngành công nghiệp nền tảng; khung chính sách, pháp luật về thương m愃⌀i còn
được chậm điều chỉnh phù hợp với các FTA đã ký kết; hệ thĀng thể chế và tổ chức bộ
máy quản lý nhà nước đĀi với ngành Công Thương còn chậm đổi mới để đáp ứng với
sự thay đổi của bĀi cảnh mới; thiếu các cơ chế, chính sách mang tính trọng tâm, đột phá
để hỗ trợ phát triển các ngành, lĩnh vực ưu tiên.
Ba là, mô h椃nh tăng trưởng chậm thích ứng với các đổi mới (đổi mới sáng t愃⌀o,
phát triển bền vững, chuỗi cung ứng và chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu, thuận lợi hóa thương m愃⌀i,
phát triển cụm ngành công nghiệp chuyên môn hóa, thương m愃⌀i d椃⌀ch vụ, thể chế
vùng...), xử lý các cú sĀc từ bên ngoài (xung đột thương m愃⌀i, đ愃⌀i d椃⌀ch covid), đặc biệt
là cân bằng giữa sản xuất và thương m愃⌀i gắn với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường
trong các chiến lược, kế ho愃⌀ch phát triển ngành, trong đó cần lưu ý tới việc cân bằng
giữa mục tiêu công nghiệp hóa với tác động đến môi trường; xanh hóa sản xuất công
nghiệp gắn với sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; mở rộng sản xuất và tiêu dùng
gắn với sử dụng tài nguyên, nguyên liệu đầu vào một cách hiệu quả và bền vững, xanh
hóa tiêu dùng… và đĀi với xử lý các vấn đề mang tính liên ngành, liên vùng (logictics,
biến đổi khí hậu, chuỗi giá tr椃⌀, môi trường, cụm ngành công nghiệp…).
Bốn là, thiếu thể chế t愃⌀o liên kết kinh tế giữa các đ椃⌀a phương trong vùng và giữa
các vùng để phát huy cao nhất tiềm năng, lợi thế trong phát triển các ngành, đặc biệt là
công nghiệp để hình thành các cụm công nghiệp, tổ hợp công nghiệp chuyên môn hóa
có quy mô lớn, hiệu quả cao dẫn đến các đ椃⌀a phương phát triển các ngành công nghiệp
không theo hướng dựa trên các lợi thế c愃⌀nh tranh giữa các đ椃⌀a phương, thiếu tính kết
nĀi dẫn đến không gian phát triển còn b椃⌀ chia cắt theo đ椃⌀a giới hành chính; thiếu các cơ
chế, ch椃Ānh sách đặc thù để t愃⌀o đột phá trong tăng trưởng.
Năm là, một sĀ nguyên nhân khác như: (i) năng lực thực thi hội nhập còn thấp,
mới chỉ tập trung vào chiều rộng mà chưa đi vào chiều sâu, chưa tận dụng tĀt các cam
kết quĀc tế để thúc đẩy cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh để phân
bổ các nguồn lực một cách hiệu quả, khơi thông sản xuất và tận dụng tĀt các cơ hội th椃⌀
trường do hội nhập mang l愃⌀i; (ii) phát triển khoa học công nghệ, nguồn nhân lực vẫn
còn chưa đáp ứng nhu cầu tái cơ cấu ngành; (iii) đầu tư nhà nước của các Tập đoàn,
doanh nghiệp công nghiệp nhà nước vào phát triển các ngành công nghiệp nền tảng như
cơ kh椃Ā, hóa chất, năng lượng, thép... thực hiện kém hiệu quả, chậm tiến độ đã gây ảnh
hưởng lớn đến năng lực cung cấp tư liệu sản xuất cho các ngành công nghiệp... - 28 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Theo Quyết đ椃⌀nh sĀ 165 /QĐ-TTg ngày 28 tháng 02 năm 2023 của Thủ tướng
Chính phủ về việc phê duyệt Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương giai đo愃⌀n đến năm
2030 th椃 đĀi với ngành công nghiệp lưu ý các vấn đề sau: A. Mục tiêu
1. Mục tiêu tổng quát
Tái cơ cấu ngành Công Thương nhằm thúc đẩy chuyển d椃⌀ch cơ cấu nền kinh tế,
nâng cao năng suất, chất lượng, giá tr椃⌀ gia tăng và năng lực c愃⌀nh tranh của ngành. T愃⌀o
lập các động lực tăng trưởng mới gắn với chuyển biến về chất mô h椃nh tăng trưởng của
ngành Công Thương cùng một mô hình quản tr椃⌀ nhà nước năng động, hiệu quả, hiện đ愃⌀i
và có tính thích ứng cao để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đ愃⌀i hóa, phát triển nhanh
và bền vững. Phấn đấu đến năm 2030 là nước có công nghiệp hiện đ愃⌀i, thuộc nhóm
quĀc gia có năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp cao. 2. Mục tiêu cụ thể
- TĀc độ tăng trưởng giá tr椃⌀ gia tăng công nghiệp đ愃⌀t b椃nh quân trên 8,5%/năm;
tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o trong GDP đ愃⌀t khoảng 30% vào năm 2030.
- Đảm bảo cân đĀi cung cầu về năng lượng với tỷ lệ tiêu hao năng lượng tính trên
đơn v椃⌀ GDP giảm 1 - 1,5%/năm.
- Duy trì thặng dư cán cân thương m愃⌀i với tĀc độ tăng trưởng xuất khẩu luôn cao
hơn nhập khẩu và tăng b椃nh quân khoảng 6 - 8%/năm.
- TĀc độ tăng trưởng bình quân của tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu d椃⌀ch
vụ tiêu dùng tăng khoảng 13,0 - 13,5%/năm. B. Nhiệm vụ
1. Về tái cơ cấu ngành công nghiệp
a) Kết hợp hài hòa giữa phát triển công nghiệp theo cả chiều rộng và chiều sâu,
chú trọng phát triển theo chiều sâu, khai thác triệt để thành tựu của cuộc Cách m愃⌀ng
công nghiệp lần thứ tư và lợi thế thương m愃⌀i để t愃⌀o bước đột phá trong nâng cao năng
suất, chất lượng, sức c愃⌀nh tranh, giá tr椃⌀ gia tăng nội đ椃⌀a của sản phẩm. Phấn đấu tĀc độ
tăng năng suất lao động công nghiệp đ愃⌀t b椃nh quân 7,5%/năm, chỉ sĀ sản xuất công
nghiệp (IIP) tăng b椃nh quân 8,5 - 9%/năm.
Tập trung phát triển hoàn chỉnh hệ thĀng sản xuất công nghiệp trong nước thông
qua việc nâng cấp và phát triển chuỗi cung ứng, chuỗi giá tr椃⌀ của các ngành công nghiệp.
Chú trọng nội đ椃⌀a hoá chuỗi cung ứng các ngành công nghiệp để giảm phụ thuộc vào
nhập khẩu máy móc, thiết b椃⌀, nguyên vật liệu và tăng cường tính tự chủ, nâng cao giá
tr椃⌀ gia tăng nội đ椃⌀a, sức c愃⌀nh tranh của sản phẩm và v椃⌀ trí của doanh nghiệp Việt Nam
trong chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu. Xanh hóa các ngành công nghiệp, đảm bảo sử dụng tiết
kiệm và hiệu quả tài nguyên và năng lượng trong các ngành công nghiệp.
b) Chuyển d椃⌀ch cơ cấu nội ngành công nghiệp từ các ngành thâm dụng tài
nguyên, lao động sang các ngành thâm dụng vĀn và công nghệ, các ngành công nghiệp
xanh, công nghiệp các bon thấp; từ các công đo愃⌀n có giá tr椃⌀ gia tăng thấp lên các công
đo愃⌀n có giá tr椃⌀ gia tăng cao trong chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu và khu vực. Phấn đấu đến năm
2030, tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o trong GDP khoảng 30% với tĀc độ tăng - 29 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
trưởng bình quân khoảng 9 - 10%/năm; tỷ trọng giá tr椃⌀ sản phẩm công nghiệp công nghệ
cao trong các ngành chế biến, chế t愃⌀o đ愃⌀t trên 45%. Trong đó:
- ĐĀi với các ngành công nghiệp nền tảng
Phát triển các ngành công nghiệp nền tảng nhằm xây dựng nền công nghiệp quĀc
gia vững m愃⌀nh, hiện đ愃⌀i, đảm bảo năng lực tự chủ, đáp ứng cơ bản nhu cầu về tư liệu
sản xuất của nền kinh tế và nâng cao v椃⌀ thế của một trong những trung tâm sản xuất
công nghiệp toàn cầu. Trong đó:
+ Tập trung hoàn thiện khung khổ pháp lý nhằm hỗ trợ, ưu tiên phát triển các
ngành: công nghiệp cơ kh椃Ā chế t愃⌀o, luyện kim, hóa chất, vật liệu, công nghiệp phục vụ nông nghiệp.
+ Hình thành và phát huy hiệu quả các khu, cụm công nghiệp tập trung thành các
tổ hợp sản xuất hoàn chỉnh quy mô lớn, có tính chuyên môn hóa cao theo chuỗi giá tr椃⌀
trong các lĩnh vực như: luyện kim, hoá chất, cơ kh椃Ā chế t愃⌀o… theo hướng công nghiệp
sinh thái với việc tăng cường công tác bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.
+ Chuyển d椃⌀ch cơ cấu và đa d愃⌀ng hóa sản phẩm của ngành công nghiệp nền tảng,
đảm bảo cung ứng cho nhu cầu th椃⌀ trường trong nước. Phát triển các sản phẩm thép hợp
kim, thép chế t愃⌀o; các sản phẩm hóa dầu, hóa chất cơ bản, phân bón, cao su kỹ thuật,
hóa dược, hóa chất tiêu dùng...
- ĐĀi với ngành công nghiệp chế biến chế t愃⌀o có lợi thế xuất khẩu
+ Tiếp tục phát triển và nâng cấp lên các công đo愃⌀n có giá tr椃⌀ gia tăng cao trong
chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu nhằm nâng cao sức c愃⌀nh tranh quĀc tế và tham gia sâu vào chuỗi
giá tr椃⌀ toàn cầu như dệt may, da giày, điện tử, thực phẩm… gắn với tăng cường cải tiến
quy trình và công nghệ sản xuất thông minh, tự động hóa.
+ Mở rộng quy mô phát triển để khai thác có hiệu quả tiềm năng th椃⌀ trường xuất
khẩu gắn liền với việc nâng cao tr椃nh độ công nghệ sản xuất, đổi mới sáng t愃⌀o và chuyển
đổi sĀ, đảm bảo sử dụng tiết kiệm và hiệu quả nguyên, vật liệu và năng lượng, giảm
thiểu ô nhiễm môi trường và phát thải khí nhà kính.
+ Ưu tiên phát triển công nghiệp chế biến thực phẩm gắn với các vùng sản xuất
tập trung, quy mô lớn, tiến tới hình thành các cụm ngành sản xuất chuyên môn hóa, đáp
ứng tĀt các quy đ椃⌀nh, tiêu chuẩn xuất khẩu. Phát triển công nghiệp sản xuất vật tư,
nguyên vật liệu, máy móc thiết b椃⌀ để phục vụ sản xuất, chế biến nông sản.
+ Tăng cường tiếp cận nguyên liệu đầu vào chất lượng cao hơn và nâng cao năng
lực cho các d椃⌀ch vụ hỗ trợ như t椃m nguồn cung ứng, thiết kế, phát triển sản phẩm và tiếp
th椃⌀ mang l愃⌀i cơ hội chuyển sang các phân khúc có giá tr椃⌀ gia tăng lớn hơn trong chuỗi
giá tr椃⌀ đĀi với ngành dệt may, da giày.
+ Tăng cường liên kết giữa các công ty đa quĀc gia và các doanh nghiệp trong
nước trong ngành công nghiệp điện tử nhằm thực hiện chuyển giao công nghệ và năng
lực quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh; tập trung nâng cao năng lực cho các doanh
nghiệp trong nước về quản lý và kỹ thuật, tiêu chuẩn chất lượng để kết nĀi tĀt hơn với
các doanh nghiệp FDI, từng bước tham gia vào quá trình thiết kế, R&D và sản xuất linh kiện của ngành. - 30 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
- ĐĀi với các ngành công nghiệp công nghệ cao
+ Ưu tiên phát triển công nghiệp chế t愃⌀o thông minh là bước đột phá nhằm hình
thành năng lực sản xuất mới gắn liền với khoa học công nghệ, đổi mới sáng t愃⌀o và
chuyển đổi sĀ để đi tắt, đón đầu trong phát triển một sĀ ngành, sản phẩm, trong đó chú
trọng phát triển sản phẩm công nghệ cao.
+ Tập trung phát triển các sản phẩm công nghiệp quĀc gia dựa vào công nghệ
mới, công nghệ cao và các ngành kinh tế sáng t愃⌀o, trong đó chú trọng phát triển sản
phẩm công nghệ cao, trọng tâm "Make in Viet Nam", sáng t愃⌀o t愃⌀i Việt Nam, thiết kế t愃⌀i
Việt Nam, tích hợp thành sản phẩm thương m愃⌀i t愃⌀i Việt Nam.
+ Tăng cường làm chủ công nghệ cĀt lõi, t愃⌀o dựng thương hiệu Việt Nam, sử
dụng công nghệ Việt Nam và gắn kết hiệu quả với m愃⌀ng lưới chuyên gia, trí thức Việt Nam ở nước ngoài.
- ĐĀi với công nghiệp hỗ trợ
+ Đẩy m愃⌀nh phát triển công nghiệp hỗ trợ nhằm phục vụ các ngành công nghiệp
xuất khẩu lớn như: điện tử, ô tô, dệt may, da giày, cơ kh椃Ā, công nghệ cao… và tăng
cường khả năng đáp ứng các quy tắc về nguồn gĀc xuất xứ trong các hiệp đ椃⌀nh thương
m愃⌀i tự do (FTA). Phấn đấu đến năm 2030, công nghiệp hỗ trợ đáp ứng 70% nhu cầu sản xuất trong nước.
+ Tăng cường kết nĀi giữa các nhà cung cấp trong nước với các tập đoàn đa quĀc
gia đầu tư vào Việt Nam nhằm tăng cường khả năng tham gia m愃⌀ng lưới sản xuất trong
nước và toàn cầu của các doanh nghiệp nội đ椃⌀a. Phấn đấu đến năm 2030, có khoảng
2.000 doanh nghiệp đủ năng lực cung ứng trực tiếp cho các doanh nghiệp lắp ráp và tập đoàn đa quĀc gia.
+ Xây dựng và vận hành hiệu quả các trung tâm kỹ thuật hỗ trợ công nghiệp để
hỗ trợ phát triển doanh nghiệp công nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là hỗ trợ đáp ứng các
yêu cầu của các doanh nghiệp lớn, các doanh nghiệp FDI để trở thành nhà cung cấp trong nước.
- ĐĀi với ngành công nghiệp khai khoáng
+ Phát triển đồng bộ, hiện đ愃⌀i phù hợp với tiềm năng khoáng sản có quy mô lớn
gắn với mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và làm chủ chuỗi cung ứng ngành công
nghiệp khai thác khoáng sản từ khâu thăm dò, khai thác, chế biến, tồn trữ, phân phĀi,
xuất nhập khẩu và các d椃⌀ch vụ hỗ trợ phát triển ngành, đặc biệt các khoáng sản Việt
Nam có tiềm năng như: bô-x椃Āt, titan, đất hiếm...
+ Hiện đ愃⌀i hóa ho愃⌀t động tìm kiếm, đánh giá tiềm năng khoáng sản; thăm dò,
khai thác, chế biến khoáng sản có hiệu quả, đảm bảo công tác an toàn, gắn kết chặt chẽ
với quy ho愃⌀ch, điều tra và phát triển bền vững. Đẩy m愃⌀nh việc đấu giá quyền khai thác
khoáng sản, gắn với việc cung cấp nguyên liệu cho các dự án công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o.
- ĐĀi với ngành công nghiệp môi trường
+ Phát triển m愃⌀nh ngành công nghiệp môi trường hiện đ愃⌀i, có năng lực c愃⌀nh tranh
cao và giảm phụ thuộc vào nhập khẩu trên cơ sở tăng cường đầu tư cho nghiên cứu, - 31 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
phát triển công nghệ môi trường, đặc biệt là công nghệ xử lý và tái chế chất thải, công
nghệ sử dụng tiết kiệm và hiệu quả năng lượng; nâng cao năng lực cho các doanh nghiệp trong nước.
+ Xây dựng và hoàn thiện các quy đ椃⌀nh, tiêu chuẩn và đ椃⌀nh mức kinh tế kỹ thuật
đĀi với các dự án đầu tư phát triển công nghiệp môi trường; thẩm đ椃⌀nh, đánh giá tiêu
chuẩn kỹ thuật đĀi với máy móc, thiết b椃⌀ và công nghệ môi trường.
+ Đẩy m愃⌀nh tự do hóa thương m愃⌀i đĀi với hàng hóa và d椃⌀ch vụ môi trường theo
lộ trình phù hợp; tăng cường hợp tác đầu tư, chuyển giao công nghệ và hỗ trợ kỹ thuật
về phát triển công nghiệp môi trường qua các Hiệp đ椃⌀nh thương m愃⌀i và các khung khổ hợp tác quĀc tế.
c) Cơ cấu l愃⌀i không gian phát triển công nghiệp của các vùng, đ椃⌀a phương đảm
bảo tính chuyên môn hóa cao, phát huy tĀt nhất các lợi thế của mỗi vùng, đ椃⌀a phương
về kết cấu h愃⌀ tầng, điều kiện tự nhiên, v椃⌀ tr椃Ā đ椃⌀a kinh tế - chính tr椃⌀, nguồn nhân lực. Tăng
cường tính liên kết nội vùng và liên vùng để t愃⌀o lập không gian phát triển mới đĀi với
các ngành công nghiệp và tham gia có hiệu quả vào các chuỗi giá tr椃⌀ trong nước, khu vực và toàn cầu.
- Hình thành và nâng cấp hệ thĀng cụm liên kết các ngành công nghiệp chuyên
môn hóa và các tổ hợp công nghiệp quy mô lớn, hiệu quả cao theo lợi thế của các đ椃⌀a
phương t愃⌀i một sĀ vùng động lực, cực tăng trưởng và các hành lang kinh tế, phù hợp
với quy ho愃⌀ch quĀc gia, vùng, đ椃⌀a phương.
- Cơ cấu l愃⌀i các khu kinh tế, khu công nghiệp theo hướng bền vững, sinh thái gắn
với hình thành các cụm liên kết ngành công nghiệp, các m愃⌀ng sản xuất, chuỗi giá tr椃⌀
công nghiệp có t椃Ānh đến lợi thế so sánh của từng đ椃⌀a bàn, vùng theo hướng tăng cường
hỗ trợ và kết nĀi các chuỗi cung ứng trong nước nhằm thúc đẩy sự hội nhập của Việt
Nam vào các chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu hiệu quả hơn. Cụ thể:
+ Vùng trung du và miền núi phía Bắc: Phát huy các lợi thế về tài nguyên khoáng
sản và phát triển hiệu quả các cơ sở khai thác gắn với chế biến sâu các lo愃⌀i khoáng sản.
Phát triển công nghiệp chế biến nông, lâm sản, sản xuất phân bón và hóa chất.
+ Vùng đồng bằng sông Hồng: Tập trung phát triển một sĀ ngành sản xuất công
nghiệp hiện đ愃⌀i, công nghệ cao, công nghiệp điện tử, sản xuất ô tô, công nghiệp hỗ trợ.
+ Vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung: Nâng cao hiệu quả phát triển
các khu kinh tế, tổ hợp công nghiệp lọc dầu, hoá dầu, hóa chất, luyện kim, sản xuất, lắp
ráp ô tô. Phát triển nhanh, đồng bộ năng lượng s愃⌀ch, năng lượng tái t愃⌀o. Phát triển công
nghiệp chế biến nông, thủy sản và phát huy hiệu quả các hành lang kinh tế Đông - Tây.
+ Vùng Tây Nguyên: Tập trung phát triển công nghiệp khai thác, chế biến bô-
xít, alumin trên quy mô lớn, phát triển công nghiệp chế biến nhôm. Hình thành các
chuỗi liên kết trong sản xuất, chế biến, bảo quản và phân phĀi, xây dựng thương hiệu
sản phẩm nông sản trên th椃⌀ trường quĀc tế. Chú trọng phát triển năng lượng tái t愃⌀o.
+ Vùng Đông Nam Bộ: Tập trung phát triển sản xuất các sản phẩm điện, điện tử,
công nghiệp dệt may, da giày; phát triển chuỗi công nghiệp Mộc Bài - Thành phĀ Hồ
Chí Minh - Cảng Cái Mép - Th椃⌀ Vải gắn với hành lang kinh tế xuyên Á. - 32 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ Vùng đồng bằng sông Cửu Long: Tập trung phát triển công nghiệp chế biến
nông thuỷ sản, gắn sản xuất với th椃⌀ trường tiêu thụ và xây dựng thương hiệu sản phẩm;
phát triển năng lượng tái t愃⌀o.
+ Vùng ven biển: Tập trung phát triển sản xuất công nghiệp quy mô lớn t愃⌀i các
khu kinh tế ven biển, trong đó chú trọng các ngành sản xuất công nghiệp nặng như thép
và hóa chất, chế biến sâu các lo愃⌀i khoáng sản có tiềm năng và trữ lượng lớn như quặng
sắt, titan... Ưu tiên phát triển các ngành sửa chữa và đóng tàu, lọc dầu, hoá dầu, khai
thác dầu khí và các tài nguyên khoáng sản biển khác, năng lượng tái t愃⌀o và các ngành
kinh tế biển mới. Tập trung xây dựng và nhân rộng các mô hình khu kinh tế, khu công
nghiệp sinh thái ven biển gắn với hình thành phát triển đô th椃⌀ và phát triển các trung
tâm kinh tế biển m愃⌀nh gắn với bảo vệ môi trường.
d) H椃nh thành và nâng cao năng lực c愃⌀nh tranh cho các doanh nghiệp công nghiệp
nội đ椃⌀a, đặc biệt là các doanh nghiệp công nghiệp quy mô lớn trong các ngành công
nghiệp có khả năng c愃⌀nh tranh trên th椃⌀ trường khu vực và thế giới, đóng vai trò dẫn dắt
phát triển ngành. Nâng cao năng khả năng tham gia vào chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu của các
doanh nghiệp công nghiệp vừa và nhỏ. Tăng cường kết nĀi kinh doanh, liên kết giữa
các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ với các doanh nghiệp lớn, đa quĀc gia.
đ) Đẩy m愃⌀nh phát triển công nghiệp đ椃⌀a phương. Tăng cường các ho愃⌀t động
khuyến công, t愃⌀o động lực mới thúc đẩy phát triển sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công
nghiệp, góp phần xây dựng nông thôn mới và chuyển d椃⌀ch cơ cấu kinh tế theo hướng
công nghiệp hóa - hiện đ愃⌀i hóa; tập trung hỗ trợ xây dựng các mô hình trình diễn kỹ
thuật; chuyển giao công nghệ và ứng dụng máy móc tiên tiến, tiến bộ khoa học kỹ thuật
vào sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; tăng cường hỗ trợ phát triển sản phẩm
công nghiệp nông thôn tiêu biểu; thúc đẩy các ho愃⌀t động tư vấn phát triển công nghiệp
nông thôn; phát huy vai trò và nâng cao năng lực thực hiện của tổ chức khuyến công từ
trung ương đến đ椃⌀a phương; nâng cao vai trò và khuyến kh椃Āch các đ椃⌀a phương đầu tư
các nguồn lực để triển khai các ch椃Ānh sách, chương tr椃nh và ho愃⌀t động hỗ trợ các doanh
nghiệp công nghiệp hỗ trợ trên cơ sở căn cứ các quy đ椃⌀nh của pháp luật và bảo đảm phù
hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đ椃⌀a phương.
2. Về tái cơ cấu ngành năng lượng
a) Phát triển ngành năng lượng nhanh, bền vững và đi trước một bước so với phát
triển kinh tế xã hội. Đảm bảo vững chắc an ninh năng lượng quĀc gia. Tăng cường hợp
tác về phát triển nguồn cung từ bên ngoài và đa d愃⌀ng hóa phát triển nguồn cung năng
lượng trong nước; xây dựng cơ sở h愃⌀ tầng năng lượng đồng bộ, hiện đ愃⌀i. Khuyến khích
kinh tế tư nhân và khu vực có vĀn đầu tư nước ngoài tham gia phát triển năng lượng.
Phấn đấu đến năm 2030, đảm bảo tổng cung năng lượng sơ cấp đ愃⌀t khoảng 175 - 195
triệu tấn dầu quy đổi (TOE), tổng tiêu thụ năng lượng cuĀi cùng đ愃⌀t khoảng 105 - 115 triệu TOE.
b) Cơ cấu l愃⌀i các nguồn năng lượng theo hướng phát triển đồng bộ, hợp lý và đa
d愃⌀ng hoá các lo愃⌀i h椃nh năng lượng. Ưu tiên khai thác, sử dụng hiệu quả các nguồn năng
lượng tái t愃⌀o, năng lượng mới, năng lượng s愃⌀ch. Khai thác và sử dụng tĀi ưu, tiết kiệm
các nguồn năng lượng hoá th愃⌀ch trong nước, chú trọng mục tiêu bình ổn, điều tiết và
yêu cầu dự trữ năng lượng quĀc gia. Đẩy m愃⌀nh tìm kiếm và phát triển các lo愃⌀i năng - 33 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
lượng s愃⌀ch mới. Đảm bảo tỷ trọng năng lượng tái t愃⌀o trong tổng cung năng lượng sơ
cấp đ愃⌀t khoảng 15 - 20% năm 2030.
c) Hình thành hệ thĀng th椃⌀ trường năng lượng đồng bộ, c愃⌀nh tranh, minh b愃⌀ch,
đa d愃⌀ng hoá hình thức sở hữu và phương thức kinh doanh, có sự tham gia của các thành
phần kinh tế, đặc biệt là kinh tế tư nhân với lộ trình phù hợp. Kiên quyết lo愃⌀i bỏ bao
cấp, độc quyền, c愃⌀nh tranh không b椃nh đẳng, thiếu minh b愃⌀ch trong ngành năng lượng.
Tiến tới áp dụng giá th椃⌀ trường đĀi với mọi lo愃⌀i h椃nh năng lượng.
d) Hình thành và phát triển các trung tâm năng lượng, đặc biệt là các trung tâm
năng lượng tái t愃⌀o t愃⌀i các vùng và các đ椃⌀a phương có lợi thế gắn với đảm bảo cân đĀi
cung - cầu theo vùng, miền. Khuyến khích phát triển các dự án đầu tư hệ thĀng tích trữ
năng lượng để vận hành tĀi ưu hệ thĀng và tích hợp năng lượng tái t愃⌀o nhằm ổn đ椃⌀nh
cung cầu năng lượng, đảm bảo phân phĀi điện tới các vùng nông thôn, miền núi, biên giới và hải đảo.
đ) Phát triển h愃⌀ tầng năng lượng đồng bộ, hiện đ愃⌀i, bền vững đ愃⌀t tr椃nh độ tiên
tiến của khu vực ASEAN. Chú trọng xây dựng cơ sở h愃⌀ tầng xuất, nhập khẩu năng
lượng kết nĀi khu vực và chủ động xây dựng các đĀi tác chiến lược để thực hiện mục
tiêu nhập khẩu năng lượng trong dài h愃⌀n và đầu tư phát triển nguồn năng lượng ở nước ngoài.
e) Ưu tiên phát triển ngành công nghiệp sản xuất máy móc, thiết b椃⌀ và công nghệ
năng lượng, đặc biệt là năng lượng tái t愃⌀o. Từng bước làm chủ công nghệ hiện đ愃⌀i, tiến
tới tự chủ sản xuất được phần lớn các thiết b椃⌀ năng lượng, đặc biệt là công nghệ sản xuất
năng lượng tái t愃⌀o, công nghệ lưu trữ điện năng, công nghệ thu giữ và sử dụng hiệu quả các bon.
g) Đảm bảo khai thác, phân phĀi và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Phấn
đấu tiết kiệm năng lượng đ愃⌀t mức 7% vào năm 2030 so với k椃⌀ch bản phát triển bình thường.
h) ĐĀi với ngành điện
- Tái cơ cấu ngành điện theo hướng hiện đ愃⌀i, đáp ứng các chuẩn mực quĀc tế và
phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Bảo đảm cân đĀi về cung - cầu điện phù hợp với
kế ho愃⌀ch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong từng thời kỳ. Đảm bảo vận hành
hệ thĀng điện quĀc gia an toàn, tin cậy và hiệu quả. Tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu
quả quy ho愃⌀ch và kế ho愃⌀ch phát triển ngành điện.
- Phát triển chuỗi cung ứng ngành điện theo hướng đồng bộ hóa từ khâu phát
triển nguồn điện, phát điện, truyền tải đến phân phĀi đáp ứng yêu cầu phát triển của hệ
thĀng điện và th椃⌀ trường điện. Đẩy nhanh tiến độ đầu tư và đưa vào vận hành các dự án
nguồn điện và lưới điện truyền tải.
- Phát triển nhanh và bền vững các nguồn điện với cơ cấu và phân bổ hợp lý, bảo
đảm an toàn, tin cậy, ổn đ椃⌀nh theo hướng đa d愃⌀ng hóa. Chú trọng nâng cao hệ sĀ công
suất khả dụng và có dự phòng công suất phù hợp, đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi
trường và phát triển bền vững. Huy động tĀi đa mọi nguồn lực xã hội đầu tư phát triển
ngành điện. Khuyến kh椃Āch đầu tư xây dựng các nhà máy điện sử dụng rác thải đô th椃⌀,
sinh khĀi và chất thải rắn đi đôi với công tác bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - 34 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
tuần hoàn. Đảm bảo đến năm 2030, tổng công suất đặt các nguồn điện đ愃⌀t 120.995 MW
- 145.930 MW (không t椃Ānh điện mặt trời mái nhà và các nguồn đồng phát).
- Hoàn thiện th椃⌀ trường bán buôn điện c愃⌀nh tranh theo thiết kế đã được phê duyệt.
Hoàn thành các công tác chuẩn b椃⌀ về pháp lý, cơ sở h愃⌀ tầng, triển khai th椃⌀ trường bán lẻ
điện c愃⌀nh tranh, trong đó thực hiện th椃Ā điểm cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa nhà máy
điện và khách hàng sử dụng điện từ nay đến năm 2025.
- Nghiên cứu và thực hiện tách b愃⌀ch ho愃⌀t động phân phĀi điện (mang t椃Ānh độc
quyền tự nhiên) với ho愃⌀t động kinh doanh bán lẻ điện (mang tính c愃⌀nh tranh) nhằm
nâng cao tính minh b愃⌀ch, hiệu quả trong lĩnh vực điện lực.
- Cải cách giá bán lẻ điện phù hợp với các cấp độ th椃⌀ trường điện, đồng bộ với
giá phát điện, bán buôn điện, sử dụng điện hiệu quả và tiết kiệm. Tách b愃⌀ch rõ chi phí
cho các h愃⌀ng mục hỗ trợ vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Xây dựng và ban hành Khung giá phát điện.
- Hoàn thiện nghiên cứu khả thi các dự án điện miền Trung I, II và Dung Quất I,
III đảm bảo tiến độ các dự án này đồng bộ với tiến độ triển khai Dự án thượng nguồn.
i) ĐĀi với ngành dầu khí
- Tái cơ cấu ngành dầu khí theo chuỗi cung ứng đồng bộ, hoàn chỉnh có tính kết
nĀi cao đĀi với 5 lĩnh vực cĀt lõi gồm: tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí; công
nghiệp điện; công nghiệp khí; công nghiệp chế biến dầu khí; d椃⌀ch vụ dầu khí chất lượng cao.
- Phát triển cân đĀi ngành dầu khí từ h愃⌀ nguồn đến thượng nguồn. Hiện đ愃⌀i hóa,
đẩy nhanh công tác tìm kiếm thăm dò và khai thác dầu kh椃Ā; đánh giá tiềm năng, khai
thác có hiệu quả, đảm bảo an toàn và phát triển bền vững khoáng sản thềm lục đ椃⌀a và
hải đảo. Đẩy m愃⌀nh phát triển lĩnh vực hóa dầu, chế biến sâu t愃⌀o ra các sản phẩm mới từ
dầu khí và phát triển d椃⌀ch vụ dầu kh椃Ā; đảm bảo các cơ sở lọc dầu đáp ứng tĀi thiểu 70%
nhu cầu trong nước, phấn đấu mức dự trữ chiến lược xăng dầu đ愃⌀t tĀi thiểu đ愃⌀t 90 ngày
nhập ròng. Thúc đẩy tìm kiếm và phát triển các nguồn năng lượng mới, năng lượng s愃⌀ch
như băng cháy, hydro, nhiên liệu phát thải các bon thấp, năng lượng sóng biển, thủy triều…
- Ưu tiên phát triển, khai thác và sử dụng kh椃Ā thiên nhiên, đảm bảo đủ năng lực
để nhập khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) phục vụ nhu cầu trong nước. Đẩy nhanh
việc triển khai chuỗi dự án điện khí hóa lỏng (LNG) Th椃⌀ Vải và Sơn Mỹ.
- Đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án khí trọng điểm như Chuỗi dự án khí -
điện Lô B, Cá Voi Xanh nhằm cung cấp nhiên liệu cho phát điện khu vực Tây Nam Bộ,
Trung Bộ và các khu vực lân cận đến năm 2025 và các năm tiếp theo, đảm bảo an ninh
năng lượng quĀc gia, góp phần bảo vệ chủ quyền và biển đảo.
k) ĐĀi với ngành than
- Tái cơ cấu ngành than trên cơ sở khai thác, chế biến, sử dụng có hiệu quả và
tiết kiệm nguồn tài nguyên than của đất nước gắn với điều hành xuất, nhập khẩu hợp lý
đảm bảo an ninh năng lượng nhằm đáp ứng nhu cầu than của th椃⌀ trường trong nước, đặc
biệt là cho sản xuất điện và cho các ngành sản xuất; từng bước chuyển đổi th椃⌀ trường - 35 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
than theo hướng th椃⌀ trường c愃⌀nh tranh hoàn chỉnh và phù hợp thông lệ của th椃⌀ trường quĀc tế.
- Đẩy m愃⌀nh công tác tìm kiếm th椃⌀ trường, nguồn than nhập khẩu, bảo đảm việc
xuất, nhập khẩu hợp lý và chỉ xuất khẩu các chủng lo愃⌀i than trong nước chưa có nhu
cầu sử dụng để không thiếu than cho sản xuất điện và các hộ tiêu thụ, đảm bảo an ninh
năng lượng và phù hợp với các cam kết quĀc tế về biến đổi khí hậu của Việt Nam.
Khuyến kh椃Āch đầu tư cho công tác thăm dò, khai thác than ở nước ngoài.
- Đẩy m愃⌀nh đổi mới công nghệ trong công tác thăm dò nhằm gia tăng trữ lượng
than xác minh và nâng cấp trữ lượng than hiện có trong nước bằng các phương pháp
đánh giá, t椃Ānh toán theo tiêu chuẩn trong nước kết hợp với quĀc tế nhằm nâng cao độ
tin cậy. Đầu tư nghiên cứu, áp dụng công nghệ chế biến than để t愃⌀o ra chủng lo愃⌀i than
phù hợp đáp ứng cho nhu cầu tiêu thụ trong nước. Giảm tỷ lệ tổn thất than khai thác
hầm lò và khai thác lộ thiên, tăng hệ sĀ thu hồi than.
C. Giải pháp thực hiện
Tiếp tục hoàn thiện thể chế, ch椃Ānh sách và môi trường kinh doanh trở thành động
lực cho thực hiện đổi mới mô h椃nh tăng trưởng, đẩy m愃⌀nh công nghiệp hóa, hiện đ愃⌀i
hóa và sĀ hóa nhằm nâng cao năng suất, chất lượng của ngành Công Thương. Tập trung
xây dựng và hoàn thiện hệ thĀng chính sách, pháp luật của ngành Công Thương thĀng
nhất, đồng bộ, khả thi, công khai, minh b愃⌀ch, ổn đ椃⌀nh, đảm bảo quyền và lợi ích hợp
pháp, ch椃Ānh đáng của doanh nghiệp và người dân. Đảm bảo phù hợp với bĀi cảnh mới
và các cam kết quĀc tế, thúc đẩy đổi mới sáng t愃⌀o và t愃⌀o lập môi trường kinh doanh có tính c愃⌀nh tranh cao.
1) Trong lĩnh vực công nghiệp
- Xây dựng hệ thĀng pháp luật để thể chế hóa chủ trương của Đảng, làm cơ sở
để thúc đẩy ho愃⌀t động phát triển công nghiệp từ trung ương đến đ椃⌀a phương, thực thi có
hiệu quả công tác điều phĀi, phân cấp theo ngành, vùng, lãnh thổ và giữa các đ椃⌀a phương
trong phát triển công nghiệp. Xây dựng và ban hành các đ愃⌀o luật làm cơ sở pháp lý để
phát triển các ngành công nghiệp, đặc biệt là các ngành công nghiệp nền tảng; t愃⌀o lập
khuôn khổ pháp lý cho phát triển sản xuất thông minh và các cơ chế thử nghiệm, thí điểm có kiểm soát.
- Xây dựng tiêu ch椃Ā để cơ cấu l愃⌀i danh mục các ngành công nghiệp nền tảng,
công nghiệp ưu tiên cho giai đo愃⌀n tới năm 2030 và 2045 để đảm bảo tính thĀng nhất và
theo hướng thu hẹp để tập trung xây dựng cơ chế, ch椃Ānh sách ưu tiên và bĀ trí nguồn
lực, đặc biệt là nguồn lực về đầu tư để phát triển có trọng tâm, trọng điểm.
- Rà soát, xây dựng các chiến lược, kế ho愃⌀ch, đề án phát triển công nghiệp đĀi
với các ngành công nghiệp và trên từng đ椃⌀a bàn đến năm 2030, tầm nh椃n đến năm 2045.
Tích hợp quy ho愃⌀ch phát triển công nghiệp vào quy ho愃⌀ch quĀc gia, vùng, đ椃⌀a phương
theo lợi thế phát triển của quĀc gia, vùng và đ椃⌀a phương.
- Rà soát, xây dựng cơ chế, chính sách về phát triển cụm liên kết ngành công
nghiệp chuyên môn hoá. Ưu tiên lựa chọn phát triển t愃⌀i các vùng, đ椃⌀a phương đã bước
đầu hình thành các cụm liên kết ngành công nghiệp hoặc có lợi thế về giao thông, đ椃⌀a
kinh tế, tài nguyên, lao động, logistics, có khả năng trở thành động lực tăng trưởng và
thúc đẩy Việt Nam tham gia vào chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu. - 36 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
- Xây dựng chính sách khuyến khích phát triển d椃⌀ch vụ hỗ trợ công nghiệp, các
trung gian cung cấp d椃⌀ch vụ tư vấn công nghiệp từ trung ương đến đ椃⌀a phương về đầu
tư, tài ch椃Ānh, th椃⌀ trường, xúc tiến thương m愃⌀i, quy chuẩn, tiêu chuẩn công nghiệp… Xây
dựng và nâng cấp m愃⌀ng lưới và cổng thông tin về các tổ chức và chuyên gia tư vấn công
nghiệp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ hiện đ愃⌀i, đổi mới sáng t愃⌀o,
chuyển đổi sĀ trong sản xuất. Xây dựng các Trung tâm kỹ thuật hỗ trợ phát triển công
nghiệp theo vùng và đ椃⌀a phương.
- Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới Quy chế quản lý cụm công
nghiệp t愃⌀i các đ椃⌀a phương và các cơ chế, chính sách hỗ trợ đầu tư phát triển cụm công
nghiệp theo hướng khuyến khích doanh nghiệp làm chủ h愃⌀ tầng cụm công nghiệp, tăng
cường xã hội hóa trong đầu tư phát triển cụm công nghiệp và xử lý tĀt các vấn đề môi
trường, biến đổi khí hậu của các cụm công nghiệp.
2) Trong lĩnh vực năng lượng
- Đổi mới cơ chế, chính sách về phát triển th椃⌀ trường năng lượng đồng bộ, liên
thông, hiện đ愃⌀i và hiệu quả. Ưu tiên đầu tư phát triển h愃⌀ tầng năng lượng đồng bộ, hiện
đ愃⌀i, bền vững, đặc biệt là cơ sở h愃⌀ tầng xuất, nhập khẩu năng lượng kết nĀi khu vực.
Phát triển hệ thĀng tích trữ năng lượng. Chủ động xây dựng các đĀi tác chiến lược để
thực hiện mục tiêu nhập khẩu năng lượng trong dài h愃⌀n và đầu tư tài nguyên năng lượng ở nước ngoài.
- Hoàn thiện chính sách phát triển năng lượng s愃⌀ch, năng lượng tái t愃⌀o, năng
lượng thông minh và hệ thĀng h愃⌀ tầng phục vụ phát triển năng lượng tái t愃⌀o, năng lượng
s愃⌀ch, bảo đảm an ninh năng lượng. Khuyến khích tiêu thụ năng lượng s愃⌀ch, tái t愃⌀o, nhất
là trong công nghiệp và giao thông. Nghiên cứu, ban hành các hướng dẫn, khuyến khích
phát triển các nguồn năng lượng mới như kh椃Ā hydrogen, đ椃⌀a nhiệt, năng lượng điện kh椃Ā…
- Rà soát, đổi mới chính sách quĀc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu
quả; triển khai xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn bắt buộc kèm theo chế tài sử
dụng hiệu quả năng lượng đĀi với những lĩnh vực, ngành và sản phẩm có mức tiêu thụ
năng lượng cao. Từng bước chuyển d椃⌀ch từ cơ chế “tự nguyện” sang “bắt buộc” về sử
dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (sửa đổi) theo hướng đĀi với một sĀ lĩnh vực
như sản xuất công nghiệp; thương m愃⌀i, d椃⌀ch vụ; giao thông; nông nghiệp; bổ sung các
quy đ椃⌀nh pháp lý thúc đẩy lo愃⌀i hình Công ty d椃⌀ch vụ năng lượng (ESCO) phát triển.
- Đẩy nhanh tiến độ lập, phê duyệt và tổ chức thực hiện hiệu quả các quy ho愃⌀ch
năng lượng quĀc gia theo Luật Quy ho愃⌀ch, gồm quy ho愃⌀ch phát triển năng lượng quĀc
gia, quy ho愃⌀ch phát triển điện lực quĀc gia và quy ho愃⌀ch h愃⌀ tầng dự trữ, cung ứng xăng
dầu, kh椃Ā đĀt quĀc gia.
- Nghiên cứu, hoàn thiện hệ thĀng ch椃Ānh sách điều hành giá các mặt hàng năng
lượng (điện, than, xăng dầu) trong nước theo cơ chế th椃⌀ trường có sự điều tiết của nhà
nước, đảm bảo t椃Ānh đúng, t椃Ānh đủ chi phí sản xuất, kinh doanh thực tế và có mức lợi
nhuận hợp lý để phát triển bền vững doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh năng lượng.
- Đẩy m愃⌀nh chuyển đổi sĀ trong ngành năng lượng. SĀ hóa các ho愃⌀t động tiếp
cận năng lượng và cung cấp d椃⌀ch vụ cho khách hàng; các ho愃⌀t động quản lý, vận hành
hệ thĀng năng lượng. - 37 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
- ĐĀi với ngành điện:
+ Nghiên cứu, ban hành cơ chế điều hành thực hiện các dự án điện nhằm siết l愃⌀i
kỷ cương trong tổ chức thực hiện quy ho愃⌀ch và kế ho愃⌀ch phát triển điện, các chính sách
về phát triển các dự án điện năng lượng tái t愃⌀o t愃⌀i Việt Nam.
+ Ban hành các quy đ椃⌀nh, quy chuẩn và tiêu chuẩn xây dựng và phát triển các dự
án điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN), đặc biệt các dự án ĐMTMN có công suất từ
100kWp trở lên phải lắp đặt hệ thĀng giám sát, điều khiển từ xa, kết nĀi với hệ thĀng
điều độ của Tập đoàn Điện lực Việt Nam để các chủ đầu tư phĀi hợp vận hành hệ thĀng điện.
+ Hoàn thiện các quy đ椃⌀nh về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân,
cơ cấu biểu giá bán lẻ điện, khung giá phát điện, công tác giao nhận tài sản các công tr椃nh điện.
+ Nghiên cứu đề xuất xây dựng cơ chế cho phép các dự án điện mặt trời mái nhà
có công suất từ 100 kWp trở lên được kết nĀi với hệ thĀng điện và giám sát từ xa.
+ Rà soát, xây dựng cơ chế, ch椃Ānh sách đầu tư xây dựng hệ thĀng truyền tải điện
tách b愃⌀ch với độc quyền nhà nước về truyền tải điện.
+ Ưu tiên tập trung cho ngành điện lực hướng đến tĀi đa hóa và tự động hóa các
m愃⌀ng lưới cho việc cung ứng điện một cách hiệu quả và tiết kiệm.
- ĐĀi với ngành dầu khí:
+ Xây dựng và hoàn thiện hệ thĀng pháp luật về dầu kh椃Ā để lo愃⌀i bỏ các bất cập,
vướng mắc phát sinh, t愃⌀o hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho nhà đầu tư, góp phần cải
thiện môi trường đầu tư trong lĩnh vực dầu kh椃Ā; tăng cường tính tự chủ, tự ch椃⌀u trách
nhiệm, minh b愃⌀ch theo cơ chế th椃⌀ trường đĀi với ho愃⌀t động của các doanh nghiệp nhà
nước trong ngành dầu khí.
+ Nghiên cứu, ban hành ch椃Ānh sách thu hút đầu tư vào phát triển dầu khí t愃⌀i các
vùng nước sâu, xa bờ…
- ĐĀi với ngành than:
+ Xây dựng các chính sách khuyến khích cải tiến công nghệ trong công tác thăm
dò, khai thác, chế biến than nhằm đa d愃⌀ng hóa sản phẩm sản xuất từ than để cung cấp
cho các ngành kinh tế trong nước và khai thác, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên than của đất nước.
+ Rà soát, hoàn thiện hệ thĀng cơ chế, chính sách phù hợp điều kiện cụ thể của
Việt Nam và thông lệ quĀc tế nhằm hỗ trợ, thúc đẩy các doanh nghiệp tham gia đầu tư
thăm dò và khai thác than ở nước ngoài, tìm kiếm và đa d愃⌀ng hóa nguồn than nhập khẩu
về Việt Nam phục vụ nhu cầu sử dụng trong nước. - 38 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 CHƯƠNG 2
CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO, PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP
2.1. Chương trình đào tạo ngành Quản lý công nghiệp
Bậc hệ: Đ愃⌀i học tín chỉ kinh tế (4 năm -2020) (CDIO-2020-4 năm)
Ngành: Quản lý công nghiệp (7510601) có 02 chuyên ngành:
+ Chuyên ngành Quản lý công nghiệp.
+ Chuyên ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng.
2.1.1. Mục tiêu chương trình đào tạo a. Mục tiêu chung
Đào t愃⌀o những cử nhân kinh tế có kiến thức cơ bản, kiến thức cơ sở ngành và
các kiến thức chuyên ngành quản lý công nghiệp để có thể thực hiện viên quản lý nhà
nước trong lĩnh vực công nghiệp cũng như quản tr椃⌀ doanh nghiệp công nghiệp với những
đặc thù về quy tr椃nh, công nghệ sản xuất… Sinh viên ngành quản lý công nghiệp được
đào t愃⌀o để có được khả năng phân t椃Āch, tổng hợp và xử lý các vấn đề trong lĩnh vực
quản lý công nghiệp một cách có logic; có đủ kỹ năng để phĀi hợp trong quản tr椃⌀ doanh
nghiệp công nghiệp cũng như đủ khả năng đảm nhận các công việc cụ thể trong nhiều
lĩnh vực như quản tr椃⌀ nhân lực, quản tr椃⌀ sản xuất, quản tr椃⌀ marketing, quản tr椃⌀ chất lượng,
quản tr椃⌀ chuỗi cung ứng… Sinh viên cũng được đào t愃⌀o phong cách làm việc chuyên
nghiệp, có đ愃⌀o đức và trách nhiệm nghề nghiệp, đáp ứng được các yêu cầu của xã hội b. Mục tiêu cụ thể - Kiến thức
+ Nhận thức đúng đắn quan điểm của Đảng và Nhà nước dựa trên sự t椃Āch hợp
các kiến thức về lý luận ch椃Ānh tr椃⌀, pháp luật và an ninh quĀc phòng.
+ Nắm bắt được các kiến thức khoa học cơ bản, ứng dụng trong kinh tế, quản lý;
+ Vận dụng tổng hợp các kiến thức cơ bản, kiến cơ sở ngành và kiến thức chuyên
ngành để giải quyết các vấn đề của doanh nghiệp công nghiệp như các bài toán tĀi ưu,
bài toàn cung cầu, cấu trúc, cũng như trợ giúp các nhà quản tr椃⌀ ra các quyết đ椃⌀nh quản tr椃⌀.
+ Nắm bắt được các kiến thức trong các lĩnh vực cụ thể như ho愃⌀ch đ椃⌀nh chiến
lược, xây dựng kế ho愃⌀ch kinh doanh và điều độ sản xuất, quản tr椃⌀ chất lượng, quản tr椃⌀
sản xuất, quản tr椃⌀ marketing, quản tr椃⌀ tài ch椃Ānh, quản tr椃⌀ chuỗi cung ứng, quản tr椃⌀ sản
xuất, phát triển sản phẩm, phát triển th椃⌀ trường… - Kỹ năng
+ Có kỹ năng phân t椃Āch, đánh giá biến động về môi trường ch椃Ānh tr椃⌀, kinh tế, công
nghệ, văn hóa, xã hội... để nắm bắt các cơ hội phát triển kinh doanh cũng như các nguy cơ cần né tránh.
+ Có kỹ năng quản tr椃⌀ doanh nghiệp công nghiệp như kỹ năng ho愃⌀ch đ椃⌀nh chiến
lược và xây dựng kế ho愃⌀ch kinh doanh, kỹ năng tổ chức bộ máy quản lý, kỹ năng lập
và phân t椃Āch dự án, kỹ năng quản lý chất lượng, kỹ năng phát triển th椃⌀ trường, sản - 39 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 phẩm…
+ Có kỹ năng th椃Āch ứng với những biến động của môi trường kinh doanh. - Thái độ
+ Khả năng làm việc độc lập cũng như phĀi hợp với người khác trong thực hiện nhiệm vụ chung.
+ Thái độ t椃Āch cực làm việc, đảm bảo đ愃⌀o đức và trách nhiệm công việc.
- Tr椃nh độ ngo愃⌀i ngữ, tin học
+ Tr椃nh độ ngo愃⌀i ngữ: Sử dụng tiếng Anh cơ bản trong giao tiếp (TOEIC 450 hoặc tương đương).
+ Tr椃nh độ tin học: Sử dụng các chức năng cơ bản của máy t椃Ānh, nắm bắt cách
sử dụng một sĀ phần mềm chuyên dụng phục vụ công tác quản lý công nghiệp.
2.1.2. Chuẩn đầu ra của chương trình đào tạo a. Về kiến thức
- Nắm bắt được cơ bản về ch椃Ānh tr椃⌀, quĀc phòng an ninh và các kiến thức khoa
học xã hội khác để vận dụng vào quản lý công nghiệp.
- Nắm bắt được các kiến thức về khoa học cơ bản để vận dụng vào quản lý công nghiệp.
- Có kiến thức các môn học cơ sở ngành kinh tế, quản lý để vận dụng vào quản lý công nghiệp.
- Nắm bắt tĀt các kiến thức chuyên ngành về quản lý công nghiệp để vận dụng
vào quản lý công nghiệp nói chung và thực hiện các ho愃⌀t động quản lý cụ thể như ho愃⌀ch
đ椃⌀nh chiến lược và xây dựng kế ho愃⌀ch kinh doanh, quản tr椃⌀ sản xuất, quản tr椃⌀ marketing,
quản tr椃⌀ tài ch椃Ānh, quản tr椃⌀ nhân lực, quản tr椃⌀ chất lượng, quản tr椃⌀ công nghệ…
- Nắm bắt được các kiến thức thực tế về quản lý công nghiệp thông qua các ho愃⌀t
động kiến tập, thực tập và viết đồ án tĀt nghiệp. b. Về kỹ năng - Kỹ năng cứng
+ Kỹ năng tổ chức và phát triển bộ máy quản lý của doanh nghiệp công nghiệp.
+ Kỹ năng ho愃⌀ch đ椃⌀nh chiến lược kinh doanh và xây dựng kế ho愃⌀ch kinh doanh,
điều độ sản xuất của doanh nghiệp công nghiệp.
+ Kỹ năng tổ chức và quản lý ho愃⌀t động sản xuất của các doanh nghiệp công nghiệp;
+ Kỹ năng tổ chức và quản lý lao động của các doanh nghiệp công nghiệp;
+ Kỹ năng tổ chức hệ thĀng quản lý chất lượng trong doanh nghiệp công nghiệp;
+ Kỹ năng lập và phân t椃Āch dự án đầu tư trong công nghiệp.
+ Kỹ năng phân t椃Āch ho愃⌀t động kinh doanh của doanh nghiệp công nghiệp.
+ Kỹ năng phát triển th椃⌀ trường, phát triển sản phẩm. - 40 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ Kỹ năng xây dựng và phát triển và quản lý chuỗi cung ứng.
+ Khả năng th椃Āch nghi với những sự thay đổi… - Kỹ năng mềm
+ Kỹ năng làm việc và lãnh đ愃⌀o nhóm.
+ Kỹ năng giao tiếp và đàm phán.
+ Kỹ năng thuyết tr椃nh.
+ Kỹ năng quản lý thời gian.
+ Kỹ năng vượt qua khủng hoảng.
+ Sử dụng tiếng anh cơ bản trong giao tiếp và công việc.
+ Thành th愃⌀o các chức năng cơ bản của máy t椃Ānh, sử dụng tĀt các phần mềm
chuyên dụng trong quản lý.
c. Năng lực tự chủ và trách nhiệm
Có năng lực dẫn dắt về chuyên môn, nghiệp vụ đã được đào t愃⌀o; có sáng kiến
trong quá tr椃nh thực hiện nhiệm vụ được giao; có khả năng tự đ椃⌀nh hướng, th椃Āch nghi
với các môi trường làm việc khác nhau; tự học tập, t椃Āch lũy kiến thức, kinh nghiệm để
nâng cao tr椃nh độ chuyên môn nghiệp vụ; có khả năng đưa ra được kết luận về các vấn
đề chuyên môn, nghiệp vụ thông thường và một sĀ vấn đề phức t愃⌀p về mặt kỹ thuật; có
năng lực lập kế ho愃⌀ch, điều phĀi, phát huy tr椃Ā tuệ tập thể; có năng lực đánh giá và cải
tiến các ho愃⌀t động chuyên môn ở quy mô trung b椃nh.
2.1.3. Thời gian đào tạo: 4 năm
2.1.4. Khối lượng kiến thức toàn khóa: theo quy đ椃⌀nh Nhà trường
2.1.5. Đối tượng tuyển sinh: theo quy đ椃⌀nh Nhà trường
2.1.6. Quy trình đào tạo, điều kiện tốt nghiệp: theo quy đ椃⌀nh Nhà trường
2.1.7. Cách thức đánh giá: theo quy đ椃⌀nh Nhà trường
2.1.8. Nội dung chương trình
a) Chuyên ngành Quản lý công nghiệp Số Mã Tên hướng STT Mã MH Tên môn học TS Chuyên TC chuyên sâu sâu Học Kỳ Thứ 0 A_2020_7510601
1 7010108 Logic đ愃⌀i cương 3 45 Đ椃⌀nh hướng
2 7010111 Phương pháp t椃Ānh 3 45 3 7010401 Autocad + TH 2 30 4 7010603 Tiếng Anh 3 2 30 5 7010604 Tiếng Anh 4 2 30 6 7010607 Tiếng Trung 1 3 45 7 7010608 Tiếng Trung 2 3 45 - 41 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 Số Mã Tên hướng STT Mã MH Tên môn học TS Chuyên TC chuyên sâu sâu
Tin học đ愃⌀i cương + TH 8 7080225 (khĀi kinh tế) 3 45 Đ椃⌀nh hướng B_2020_7510601
1 7070101 Kinh doanh quĀc tế 2 30 2 7070107 Luật Kinh tế 2 30
3 7070220 Quản tr椃⌀ tri thức 2 30 ????
Quản tr椃⌀ thương m愃⌀i
4 7070226 điện tử căn bản 3 45 Đ椃⌀nh hướng
5 7070253 Marketing công nghiệp 3 45 Đ椃⌀nh hướng
6 7070330 Quản tr椃⌀ thương hiệu 2 30
7 7070335 Văn hóa doanh nghiệp 2 30
Kế toán tài ch椃Ānh doanh 8 7070419 nghiệp 3 45 C_2020_7510601 Cơ sở văn hóa Việt 1 7000001 2 30 Nam
Kỹ năng so愃⌀n thảo văn
2 7000003 bản quản lý hành ch椃Ānh 2 30
3 7070101 Kinh doanh quĀc tế 2 30 Pháp luật về doanh 4 7070110 nghiệp 2 30
5 7070335 Văn hóa doanh nghiệp 2 30 6 7070412 Kế toán máy 2 30 7 7070420 Kế toán thuế 2 30 Kế toán xây dựng cơ 8 7070422 bản 2 30
9 7070425 Lý thuyết bảo hiểm 2 30
10 7070429 Nghiệp vụ bảo hiểm 2 30
11 7070431 Nghiệp vụ ngân hàng 2 30
12 7070437 Thanh toán quĀc tế 2 30 13 7070443 Thuế 2 30 Tin học văn phòng nâng 14 7080621 2 30 cao Môi trường và phát
15 7110112 triển bền vững 2 30 Môi trường và con 16 7110220 người 2 30
Quản lý môi trường đô
17 7110224 th椃⌀ và khu công nghiệp 2 30
18 7110230 Sản xuất s愃⌀ch hơn 2 30 Học Kỳ Thứ 1 1 7010103 Giải t椃Āch 1 4 60 - 42 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 Số Mã Tên hướng STT Mã MH Tên môn học TS Chuyên TC chuyên sâu sâu 2 7010117 Toán tĀi ưu 2 30
3 7010202 Th椃Ā nghiệm vật lý 1 1 15
4 7010204 Vật lý đ愃⌀i cương 1 4 60 5 7010601 Tiếng Anh 1 3 45
6 7020104 Pháp luật đ愃⌀i cương 2 30
Kinh tế ch椃Ānh tr椃⌀ Mác - 7 7020302 2 30 Lênin Học Kỳ Thứ 2
1 7010102 Đ愃⌀i sĀ tuyến t椃Ānh 4 60
2 7010120 Xác suất thĀng kê 3 45
Hóa học đ愃⌀i cương phần 3 7010304 3 45 1 + TN 4 7010602 Tiếng Anh 2 3 45
5 7020105 Triết học Mác - Lênin 3 45 Chủ nghĩa xã hội khoa 6 7020202 học 2 30
Học Kỳ Thứ 3 H椃nh họa và vẽ kỹ thuật 1 7010403 3 45 + BTL
2 7020201 Tư tưởng Hồ Ch椃Ā Minh 2 30
L椃⌀ch sử Đảng Cộng sản 3 7020303 Việt Nam 2 30 4 7070104 Kinh tế vi mô 3 45 5 7070105 Kinh tế vĩ mô 3 45 Nhập môn ngành Quản 6 7070245 lý công nghiệp 2 30 Tự chọn A - (Quản lý Quản lý công 7 công nghiệp) 0 7510601 nghiệp Học Kỳ Thứ 4
1 7070207 Marketing căn bản 3 45
2 7070214 Quản tr椃⌀ học 3 45 Quản lý sản xuất trong 3 7070241 DN công nghiệp 3 45
An toàn sức khỏe và môi
4 7070243 trường trong DN công 3 45 nghiệp
5 7090506 Cơ sở kỹ thuật cơ kh椃Ā 3 45 Tự chọn A - (Quản lý Quản lý công 6 công nghiệp) 0 7510601 nghiệp Học Kỳ Thứ 5 - 43 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 Số Mã Tên hướng STT Mã MH Tên môn học TS Chuyên TC chuyên sâu sâu ThĀng kê kinh tế doanh 1 7070111 nghiệp 3 45 Tin học ứng dụng trong 2 7070115 kinh tế 3 45
3 7070242 Quản tr椃⌀ tài ch椃Ānh 3 45
4 7070325 Quản tr椃⌀ nhân lực 3 45
5 7070432 Nguyên lý kế toán 3 45 Tự chọn B - (Quản lý Quản lý công 6 công nghiệp) 0 7510601 nghiệp Tự chọn C - (Quản lý Quản lý công 7 công nghiệp) 0 7510601 nghiệp Học Kỳ Thứ 6
1 7070205 Khởi nghiệp kinh doanh 2 30
2 7070210 Quản tr椃⌀ chất lượng 2 30
Đ椃⌀nh mức kinh tế kỹ
3 7070239 thuật trong DN công 3 45 nghiệp Tiếng Anh chuyên
4 7070240 ngành quản lý công 3 45 nghiệp
5 7070244 Quản lý công nghệ 3 45 ĐA phân t椃Āch kinh tế
6 7070250 ho愃⌀t động kinh doanh 1 15 DN Công nghiệp Tự chọn B - (Quản lý Quản lý công 7 công nghiệp) 0 7510601 nghiệp Tự chọn C - (Quản lý Quản lý công 8 công nghiệp) 0 7510601 nghiệp Học Kỳ Thứ 7 Quản lý dự án công 1 7070209 nghiệp 3 45 Logistics và quản lý 2 7070246 chuỗi cung ứng 3 45 Quản lý bảo tr椃 công 3 7070247 nghiệp 3 45
Lập kế ho愃⌀ch và điều độ 4 7070248 sản xuất + BTL 3 45 - 44 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 Số Mã Tên hướng STT Mã MH Tên môn học TS Chuyên TC chuyên sâu sâu
Phân t椃Āch kinh tế ho愃⌀t
5 7070249 động kinh doanh DN 3 45 Công nghiệp Tự chọn C - (Quản lý Quản lý công 6 công nghiệp) 0 7510601 nghiệp Học Kỳ Thứ 8
1 7070251 Thực tập tĀt nghiệp 2 150
2 7070252 Luận văn tĀt nghiệp 8 150
b) Chuyên ngành Logistics và quản lý chuỗi cung ứng KỲ HỌC THEO KẾ Mã TT HOẠCH CHUẨN học phần Tên học phần Số TC 1 2 3 4 5 6 7 8
Khối kiến thức giáo dục đại 1 cương 49
1.1 Toán và KHTN 30 1
7010102 Đ愃⌀i sĀ tuyến t椃Ānh 4 4 2 7010103 Giải t椃Āch 1 4 4 3
7010204 Vật lý đ愃⌀i cương 1 4 4 4
7010202 Th椃Ā nghiệm vật lý 1 1 1
Hóa học đ愃⌀i cương phần 5 7010304 3 3 1 + TN 6
7010120 Xác suất thĀng kê 3 3 7 7010117 Toán tĀi ưu 2 2
H椃nh họa và vẽ kỹ thuật 8 7010403 3 3 + BTL Các môn tự chọn nhóm 9 A (tĀi thiểu 6 TC) 6 3 3 1.2
Chính trị, Kinh tế, Văn hóa, Xã hội 13 Chủ nghĩa xã hội khoa 10 7020202 học 2 2
Kinh tế ch椃Ānh tr椃⌀ Mác – 11 7020302 2 2 Lênin 12 7020104
Pháp luật đ愃⌀i cương 2 2 13 7020201
Tư tưởng Hồ Ch椃Ā Minh 2 2 14 7020105 Triết học Mác – Lênin 3 3 - 45 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 L椃⌀ch sử Đảng Cộng 15 7020303 sản Việt Nam 2 2 1.3 Chứng chỉ 16 Giáo dục quĀc phòng 11 17 Giáo dục thể chất 3 1.4 Ngoại ngữ 6 18 7010601 Tiếng Anh 1 3 3 19 7010602 Tiếng Anh 2 3 3
Khối kiến thức giáo dục chuyên 2 nghiệp 93 2.1 Cơ sở ngành 35 Nhập môn ngành Quản 20 7070245 lý công nghiệp 2 2 21 7070104 Kinh tế vi mô 3 3 22 7070105 Kinh tế vĩ mô 3 3 23 7070325 Quản tr椃⌀ nhân lực 3 3 Tin học ứng dụng 24 7070115 trong kinh tế 3 3 ThĀng kê kinh tế 25 7070111 doanh nghiệp 3 3 26 7070207 Marketing căn bản 3 3
Quản tr椃⌀ chất lượng 27 7070255* d椃⌀ch vụ 2 2 28 7070101 Kinh doanh quĀc tế 2 2 29 7070214 Quản tr椃⌀ học 3 3 Khởi nghiệp kinh 30 7070205 2 2 doanh 31 7070432 Nguyên lý kế toán 3 3 32 7070242
Quản tr椃⌀ tài ch椃Ānh 3 3
Chuyên ngành/ Các môn bắt buộc 2.2
và tự chọn của chuyên ngành 58 Chiến lược chuỗi cung 33 7070256* ứng 3 3 Tiếng Anh chuyên 34 7070240 3 ngành 3 Quản lý dự án công 35 7070209 nghiệp 3 3 36
7070459* Nghiệp vụ hải quan 3 3 37
7070257* Quản tr椃⌀ Logistics 3 3 Quản tr椃⌀ chuỗi cung 38 7070258* ứng 3 3 - 46 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 Vận tải đa phương 39 7070259* thức 3 3 Vận hành d椃⌀ch vụ 40 7070260* 3 3 Logistics Quản lý rủi ro và an 41
7070261* toàn trong cung ứng 2 2 Quản tr椃⌀ kênh phân 42 7070341 phĀi 2 2 Quản lý kho và trung 43 7070262* tâm phân phĀi 3 3 44
7070263* Quản tr椃⌀ mua hàng 3 3 Các môn tự chọn nhóm 45 B (tĀi thiểu 6TC) 6 3 3 Các môn tự chọn nhóm 46 C (tĀi thiểu 6 TC) 6 2 4 47 7070254 Thực tập nghiệp vụ 2 2 48 7070251 Thực tập doanh nghiệp 2 2 49
7070264* Luận văn tĀt nghiệp 8 8 Tổng
142 18 18 18 20 20 18 20 10
Danh mục các học phần tự chọn của chương trình đào tạo
A. Kiến thức đại cương tự chọn (chọn 6 TC) SĀ t椃Ān chỉ 1 7010108
(TC_A) Logic đ愃⌀i cương 3 2 7080225
(TC_A) Tin học đ愃⌀i cương + TH 3 3 7010603 Tiếng Anh 3 2 4 7010604 Tiếng Anh 4 2
B.Kiến thức chuyên ngành chọn theo khoa (chọn 6 TC) 1 7070118* Luật thương m愃⌀i 3 2 7070226
Quản tr椃⌀ thương m愃⌀i điện tử căn bản 3 3 7070330
Quản tr椃⌀ thương hiệu 2 4 7070335 Văn hóa doanh nghiệp 2 5 7070419
Kế toán tài ch椃Ānh doanh nghiệp 3 6 7070220 Quản tr椃⌀ tri thức 2 7 7070107 Luật Kinh tế 2
C. Kiến thức chuyên ngành chọn theo trường (chọn 6 TC) SĀ t椃Ān chỉ 1 7070222
Tâm lý học quản tr椃⌀ kinh doanh 2 2 7050312
GIS trên thiết b椃⌀ thông minh 2 - 47 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 3 7070458 Thuế quĀc tế 2
Kỹ năng so愃⌀n thảo văn bản quản lý hành 4 7000003 ch椃Ānh 2 5 7070437 Thanh toán quĀc tế 2 6 7090506
Cơ sở kỹ thuật cơ kh椃Ā 3 7 7070225
Quản tr椃⌀ doanh nghiệp thương m愃⌀i 2 8 7050314 Sử dụng phần mềm GIS 2 9 7000001 Cơ sở văn hóa Việt Nam 2 10 7070110
Pháp luật về doanh nghiệp 2 11 7070412 Kế toán máy 2 12 7070420 Kế toán thuế 2 13 7070422
Kế toán xây dựng cơ bản 2 14 7070425 Lý thuyết bảo hiểm 2 15 7070429 Nghiệp vụ bảo hiểm 2 16 7070431 Nghiệp vụ ngân hàng 2 17 7080621
Tin học văn phòng nâng cao 2 18 7110112
Môi trường và phát triển bền vững 2 19 7110220
Môi trường và con người 2
2.2. Phương pháp giảng dạy
Kết hợp phương pháp giảng d愃⌀y lý thuyết kết hợp bài tập và các tình huĀng thảo
luận trên lớp theo các nhóm.
2.3. Phương pháp học tập
- Sinh viên tự giác và tự ch椃⌀u trách nhiệm về kết quả học tập của mỗi cá nhân, tự
nỗ lực để đ愃⌀t kết quả học tập tĀt nhất.
- Sinh viên cần có kỹ năng làm việc nhóm, khả năng thuyết tr椃nh trước tập thể,
kỹ năng giao tiếp, tính tự giác, "khả năng làm người khác hiểu".
- Sinh viên cần h椃nh thành phương pháp học tập cá nhân:
+ Tập trung nghe giảng: chú tâm, hiểu được người giảng nói gì. Tập trung nghe, hiểu.
+ Ghi chép: ghi chép theo ý hiểu, cần ghi dàn bài để nh椃n được khái quát cấu trúc
chung của bài giảng, chú ý tới trọng tâm, mấu chĀt của vấn đề (trọng tâm các bảng tóm
tắt, các sơ đồ, các tài liệu trực quan ... để dần dần đi đến kết luận và rút ra cái mới).
+ Làm bài, thực tập: học đi đôi với hành, lý thuyết gắn liền với thực tập.
+ Tự học: tự tìm hiểu sâu thêm về những điều đã học. - 48 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
- Nắm được nội dung học phần:
Bảng 2.1. Nội dung học phần Đề mục Nội dung SĀ tiết Ghi chú
Chương 1 Tổng quan về ngành Quản lý công nghiệp 5 1.1
Giới thiệu về Trường, Khoa, Bộ môn
Giới thiệu tổng quan về ngành quản lý công 1.2 nghiệp
Chương 2 Chương tr椃nh đào t愃⌀o, phương pháp giảng 1 d愃⌀y và học tập 2.1
Chương tr椃nh đào t愃⌀o 2.2
Phương pháp giảng d愃⌀y 2.3 Phương pháp học tập
Một sĀ khái niệm cơ bản, nhu cầu nhân lực 7
Chương 3 ngành quản lý công nghiệp và quản lý nhà
nước đĀi với ngành công nghiệp 3.1
Một sĀ khái niệm cơ bản
Nhu cầu nhân lực ngành quản lý công 3.2 nghiệp 3.3
Quản lý nhà nước với ngành công nghiệp
Chương 4 Đ愃⌀o đức nghề nghiệp và kỹ năng làm việc 6 trong ngành công nghiệp
Đ愃⌀o đức nghề nghiệp trong ngành quản lý 4.1 công nghiệp 4.2
Kỹ năng làm việc trong ngành công nghiệp
Chương 5 Quản lý công nghiệp trong xu hướng cách 8 m愃⌀ng công nghiệp 4.0 5.1
Sự ra đời và xu hướng của cách m愃⌀ng công nghiệp 4.0 5.2
Cơ hội, thách thức và yêu cầu của cách
m愃⌀ng công nghiệp 4.0 đĀi với ngành quản lý công nghiệp 5.3
Thực tr愃⌀ng và ch椃Ānh sách phát triển công
nghiệp đáp ứng yêu cầu cách m愃⌀ng công nghiệp 4.0 của Việt Nam
Nhiệm vụ của sinh viên
- Sinh viên có mặt tĀi thiểu 80% sĀ buổi giảng d愃⌀y lý thuyết
- Sinh viên hoàn thành đầy đủ các bài tập nhóm, có chuẩn b椃⌀ nội dung trước khi lên lớp
- Tham gia kiểm tra đánh giá giữa kỳ
- Tham dự kỳ thi kết thúc học phần
Đánh giá kết quả học tập của sinh viên
Bảng 2.2: Đánh giá học phần - 49 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 TT Điểm thành phần Quy đ椃⌀nh Trọng sĀ 1 Điểm chuyên cần
SĀ tiết tham dự/tổng sĀ tiết 10% 2 Điểm thảo luận
Điểm thảo luận của nhóm, kỹ năng,
hiểu biết, tinh thần làm việc nhóm 60% 3 Điểm kiểm tra giữa
Thi trắc nghiệm kết hợp tự luận kỳ 4 Điểm thi kết thúc
Thi trắc nghiệm kết hợp tự luận 30% học phần Cách tính điểm
- Điểm đánh giá thành phần chấm theo thang điểm 10, làm tròn đến một chữ sĀ thập phân
- Điểm học phần t椃Ānh theo theo thang điểm 10, làm tròn đến một chữ sĀ thập phân
sau đấy quy đổi sang điểm chữ và điểm sĀ theo quy đ椃⌀nh.
Tài liệu học tập
[1] Bài giảng Nhập môn Quản lý công nghiệp; Trường Đ愃⌀i học Mỏ - Đ椃⌀a Chất
[2] Quản lý công nghiệp; Trường đ愃⌀i học Sư ph愃⌀m kỹ thuật TP. Hồ Ch椃Ā Minh
[3] Kinh tế và quản lý công nghiệp; Trường Đ愃⌀i học kinh tế quĀc dân
[4] Quản tr椃⌀ sản xuất và tác nghiệp; Trường Đ愃⌀i học kinh tế quĀc dân
[5] Industrial Management ; B.narayan – APH Publishing; 1999 - 50 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 CHƯƠNG 3
MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN, NHU CẦU NHÂN LỰC NGÀNH QUẢN LÝ
CÔNG NGHIỆP VÀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỚI CÔNG NGHIỆP
3.1. Một số khái niệm cơ bản
Theo [5], công nghiệp là toàn thể những ho愃⌀t động kinh tế nhằm khai thác các
tài nguyên, các nguồn năng lượng và chuyển biến có nghiệp là toàn thể những ho愃⌀t động
kinh tế nhằm khai thác các tài nguyên và các nguồn năng lượng và chuyển biến các
nguyên liệu gĀc động vật thực vật hay khoáng vật thành sản phẩm.
Việc phân ngành trong hệ thĀng kinh tế ở các quĀc gia có sự khác nhau, phân
ngành trong hệ thĀng kinh tế ở Việt Nam thực hiện theo Quyết đ椃⌀nh sĀ 27/2018/QĐ-
TTg ngày 06/7/2018 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành hệ thĀng ngành kinh
tế Việt Nam. Ngành công nghiệp là một ngành sản xuất vật chất bao gồm các ho愃⌀t động sau:
- Khai thác của cải vật chất có sẵn trong thiên nhiên mà lao động của con người chưa tác động vào.
- Chế biến những sản phẩm đã khai thác và chế biến sản phẩm của nông nghiệp.
- Ho愃⌀t động sản xuất công nghiệp còn bao gồm cả việc sửa chữa máy móc thiết
b椃⌀ và vật phẩm tiêu dùng
Như vậy, công nghiệp được hiểu là ngành sản xuất vật chất lớn của nền kinh tế
quĀc dân ở Việt Nam gồm 4 phân ngành lớn:
(1) Ngành công nghiệp khai khoáng;
(2) Ngành công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o;
(3) Ngành công nghiệp sản xuất và phân phĀi điện, kh椃Ā đĀt, nước nóng, hơi nước
và điều hòa không khí (gọi tắt là sản xuất và phân phĀi điện)
(4) Ngành cung cấp nước; ho愃⌀t động quản lý và xử lý rác thải, nước thải (gọi tắt
là cấp nước và xử lý rác thải).
Một sĀ cách hiểu về thuật ngữ "quản lý" như sau:
+ "Quản lý" nhằm đề cập đến quá trình các chủ thể quản lý sử dụng các phương
pháp quản lý và công cụ quản lý phù hợp để điều khiển các đĀi tượng quản lý ho愃⌀t động
và phát triển nhằm đ愃⌀t được mục tiêu nhất đ椃⌀nh. Ho愃⌀t động quản lý mang t椃Ānh thường
xuyên, liên tục từ việc lập kế ho愃⌀ch triển khai thực hiện kế ho愃⌀ch và tổ chức giám sát,
kiểm tra. Quản lý không chỉ bảo đảm mục tiêu, kết quả mà còn giúp cho đánh giá hiệu
quả ho愃⌀t động của một tổ chức.
+ "Quản lý" cũng có thể được hiểu là quá trình lập kế ho愃⌀ch, tổ chức, lãnh đ愃⌀o,
kiểm soát các nguồn lực và ho愃⌀t động của hệ thĀng xã hội nhằm đ愃⌀t được mục đ椃Āch của
hệ thĀng với hiệu lực và hiệu quả cao một cách bền vững trong điều kiện môi trường luôn biến động.
+ "Quản lý" là những tác động có đ椃⌀nh hướng, có tổ chức của chủ thể quản lý
đến đĀi tượng b椃⌀ quản lý trong tổ chức để vận hành tổ chức, nhằm đ愃⌀t mục đ椃Āch nhất đ椃⌀nh. - 51 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ "Quản lý" là những tác động của chủ thể quản lý trong việc huy động, phát
huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phĀi các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực)
trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội lực) một cách tĀi ưu nhằm đ愃⌀t mục đ椃Āch của tổ
chức với hiệu quả cao nhất.
Như vậy, trong bài giảng này, "quản lý công nghiệp" có thể hiểu là quản lý các
ho愃⌀t động huy động, phân bổ và sử dụng các nguồn lực trong và ngoài tổ chức bằng
những phương pháp, biện pháp tĀi ưu nhằm đ愃⌀t được mục đ椃Āch phát triển bền vững của tổ chức.
Phát triển bền vững là sự phát triển đáp ứng được những yêu cầu của hiện t愃⌀i,
nhưng không gây trở ng愃⌀i trong việc đáp ứng nhu cầu cũng như điều kiện sĀng của các
thế hệ mai sau trên cơ sở phát triển hài hòa cả về kinh tế, xã hội và môi trường ở các
thế hệ nhằm không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sĀng của con người. Phát triển bền
vững là quá trình phát triển có sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hòa giữa ba mặt của
sự phát triển, đó là phát triển kinh tế, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường.
Bảng 3.1. Sự khác biệt giữa phát triển đến phát triển bền vững Tiêu chí Từ phát triển
Đến phát triển bền vững Trụ cột
Hài hòa kinh tế - xã hội - Kinh tế (xã hội) môi trường Trung tâm
Của cải vật chất/hàng hóa Con người Điều kiện cơ bản Tài nguyên thiên nhiên Tài nguyên con người
Nhiều chủ thể (nhà nước, Chủ thể quản lý
Một chủ thể (nhà nước)
cộng đồng, tổ chức, đoàn thể, doanh nghiệp) Quan hệ với tự nhiên
Bảo tồn/ sử dụng hợp lý tự
Khai thác/cải t愃⌀o tự nhiên nhiên Giới Nam quyền B椃nh đẳng nam, nữ T椃Ānh chất Kinh tế truyền thĀng Kinh tế tri thức Cách tiếp cận
Đơn ngành/liên ngành thấp Liên ngành cao
3.2. Nhu cầu nhân lực của ngành quản lý công nghiệp
Học ngành quản lý công nghiệp có nhiều v椃⌀ trí việc làm có thể lựa chọn sau khi tĀt nghiệp, như:
- Quản lý nhà máy, hệ thĀng sản xuất
- Quản lý chất lượng. - Quản lý vật tư.
- Quản lý logistics và chuỗi cung ứng.
- Quản lý, điều phĀi kho hàng, vận tải (quản lý kho vận).
- Lập kế ho愃⌀ch điều độ sản xuất. - Quản lý kinh doanh.
- Giám sát ho愃⌀t động sản xuất, kinh doanh. - Quản lý dự án. - 52 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Ngoài ra, cử nhân Quản lý công nghiệp cũng có thể làm việc t愃⌀i các bộ phận khác
như marketing, tài ch椃Ānh, nhân sự v.v... trong doanh nghiệp, có thể đảm nhận v椃⌀ trí công
việc thuộc các cơ quan quản lý nhà nước, Ban quản lý khu công nghiệp, khu chế xuất;
các viện nghiên cứu và các cơ sở giáo dục đào t愃⌀o đ愃⌀i học, cao đẳng ...
Theo báo cáo của Hội Môi giới bất động sản Việt Nam năm 2022, trên cả nước
có khoảng 563 khu công nghiệp (KCN) nằm trong quy ho愃⌀ch t愃⌀i 61/63 tỉnh thành, 397
KCN đã được thành lập, 292 KCN đã đi vào ho愃⌀t động với tổng diện t椃Āch đất tự nhiên
đ愃⌀t khoảng hơn 87.100 ha, diện t椃Āch đất công nghiệp khoảng hơn 58.700 ha, 106 KCN
đang trong quá tr椃nh xây dựng với tổng diện t椃Āch đất tự nhiên khoảng 35.700 ha; diện
t椃Āch đất công nghiệp khoảng 23.800 ha. Tỷ lệ lấp đầy các KCN trên cả nước có xu hướng
tăng, đ愃⌀t mức trên 80%. Tỷ lệ lấp đầy các KCN t愃⌀i các tỉnh ph椃Āa Nam là khoảng 85%.
Một sĀ khu công nghiệp t愃⌀i Hà Nội, TP.HCM, Đồng Nai, Bắc Ninh, Bắc Giang, B椃nh
Dương được lấp đầy gần như hoàn toàn. Trong đó, B椃nh Dương là đ椃⌀a phương có tỷ lệ
lấp đầy cao nhất cả nước khi có 29 KCN đã đi vào ho愃⌀t động với tỷ lệ lấp k椃Ān đ愃⌀t trên
95%. Các KCN, khu kinh tế đã thu hút được hơn 10.000 dự án trong nước và gần 11.000
dự án có vĀn đầu tư trực tiếp nước ngoài còn hiệu lực với tổng vĀn đầu tư đăng ký tương
ứng khoảng hơn 340 tỷ USD. Hiện nay, 5 tỉnh, thành có nhiều KCN đang ho愃⌀t động
nhất gồm có: Đồng Nai, B椃nh Dương, TP.HCM, Long An và Bắc Ninh. Đồng Nai là
tỉnh có sĀ Khu công nghiệp đang ho愃⌀t động nhiều nhất cả nước, với 31 KCN; tỷ lệ lấp
đầy khoảng 84%. B椃nh Dương là tỉnh có diện t椃Āch KCN lớn nhất cả nước với tổng diện
tích 12.721ha từ 31 KCN, chiếm 1/4 diện t椃Āch KCN toàn miền Nam; 13% diện t椃Āch Khu
công nghiệp Việt Nam. Bắc Ninh là tỉnh có sĀ Khu công nghiệp đang ho愃⌀t động nhiều
nhất miền Bắc với 15 Khu công nghiệp. Hải Phòng là đ椃⌀a phương có tổng diện t椃Āch khu
công nghiệp lớn nhất khu vực ph椃Āa Bắc với 14 KCN và cụm công nghiệp (CCN) đã
được xây dựng và h椃nh thành. Hưng Yên là tỉnh có quỹ đất dự kiến cho phát triển công
nghiệp lớn nhất cả nước.
3.3. Quản lý nhà nước với công nghiệp
3.3.1. Sự cần thiết và phương pháp quản lý nhà nước với công nghiệp
Quản lý nhà nước với công nghiệp là cần thiết v椃 công nghiệp là ngành kinh tế
có quy mô lớn, ph愃⌀m vi rộng, tr椃nh độ kỹ thuật cao, mĀi liên hệ sản xuất nội bộ công
nghiệp và rửa công nghiệp với các ngành kinh tế khác hết sức phức t愃⌀p. V椃 vậy đòi hỏi
phải quản lý nhà nước để quá tr椃nh sản xuất diễn ra nh椃⌀p nhàng cân đĀi có hiệu quả và
phục vụ trực tiếp việc thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội chung cả nước. Sản
xuất hàng hóa trong công nghiệp phát triển ở tr椃nh độ cao, cơ chế th椃⌀ trường tác động
m愃⌀nh đến quá tr椃nh phát triển công nghiệp và qua công nghiệp, tác động đến phát triển
sản xuất hàng hóa của tất cả các ngành kinh tế. Trong điều kiện đó, sự can thiệp hợp lý
của nhà nước để điều chỉnh sự tác động của cơ chế th椃⌀ trường đến phát triển công nghiệp,
phát huy những mặt t椃Āch cực vào người những tác động tiêu cực của cơ chế này. Công
nghiệp là ngành kinh tế giữ vai trò trọng yếu trong sự phát triển kinh tế - xã hội của
những nước đang trong quá tr椃nh công nghiệp hóa hiện đ愃⌀i hóa. Việc phát huy vai trò
quản lý của nhà nước là một trong những vấn đề quan trọng để phát huy vai trò của
công nghiệp trong việc giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội của đất nước trong mỗi
giai đo愃⌀n phát triển, bảo đảm sự gắn bó và có hiệu quả giữa sự phát triển công nghiệp
với sự phát triển của ngành kinh tế khác giữa, tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội
và bảo vệ môi trường sinh thái [6]. - 53 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Phương pháp quản lý nhà nước với công nghiệp đều phải ứng dụng tổng hợp
phương pháp hành ch椃Ānh, phương pháp kinh tế và phương pháp giáo dục, song do ph愃⌀m
vi và t椃Ānh chất của đĀi tượng quản lý khác nhau nên phương thức vận dụng cụ thể của
các phương pháp này trong quản lý nhà nước và quản lý sản xuất kinh doanh b椃⌀ chi phĀi
bởi nhiều điểm khác biệt căn bản. Trong khi quản lý sản xuất kinh doanh các doanh
nghiệp thường chủ yếu sử dụng các phương pháp tác động trực tiếp, th椃 quản lý nhà
nước là chủ yếu sử dụng các phương pháp tác động gián tiếp hướng tới xây dựng Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, pháp luật thực coi là công cụ chủ yếu của nhà nước
trong quản lý công nghiệp.
Phương pháp hành chính
Là phương pháp quản trị lợi dụng quy luật về mối quan hệ quyền lực giữa cấp
trên và cấp dưới hình thành bởi cơ cấu tổ chức bộ máy quản trị doanh nghiệp cũng như
điều lệ quy chế nội bộ doanh nghiệp.
Phương pháp hành chính có đặc điểm là đưa ra những tác động, quyết định dứt
khoát, đòi hỏi đối tượng phải chấp hành nghiêm ngặt, nếu vi phạm sẽ bị xử lý kịp thời
thích đáng. Phương pháp hành chính có ưu điểm trong điều kiện: đối tượng tác động
là cấp dưới của người sử dụng phương pháp, quyết định đươc cân nhắc, chuẩn bị chu
đáo khách quan tới mức không cần nghe sự bàn cãi của đối tượng hoặc bản thân đối
tượng cũng không có cơ sở để bàn cãi, quyết định cần được thực hiện khẩn trương. Nếu
thiếu các điều kiện trên, phương pháp hành chính trở nên phản tác dụng và trong thực
tế được gọi là phương pháp hành chính quan liêu, phương pháp hành chính giấy tờ ...
Phương pháp kinh tế
Là phương pháp quản trị doanh nghiệp chủ yếu lợi dụng quy luật về mối liên hệ
lợi ích kinh tế với mục đích và động lực chủ yếu của con người tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh.
Phương pháp kinh tế có đặc điểm là đưa ra những quyết định hoặc tác động giúp
đối tượng thấy được lợi ích kinh tế hoặc thiệt hại kinh tế khi họ thực hiện hoặc không
thực hiện một nhiệm vụ cụ thể nào đó. Phương pháp kinh tế có ưu điểm trong điều kiện:
- Không cần hoặc không thể vạch ra cho đối tượng phương án hoạt động có hiệu
quả mà đối tượng có thể lựa chọn.
- Không thể sử dụng phương pháp hành chính
- Mục tiêu và lợi ích kinh tế đã nêu cho đối tượng có cơ sở hiện thực ...
Nếu thiếu các điều kiện đó thì phương pháp kinh tế không còn ưu điểm mà trở
thành yếu tố kìm hãm hiệu quả của quản trị
Phương pháp kinh tế được vận dụng trong nhiều lĩnh vực: xác định mức tiền
công, đơn giá, quy chế thưởng phạt vật chất đối với từng loại công tác, quy chế đãi ngộ
đối với những người có quan hệ mua bán và hợp tác với doanh nghiệp ...
Phương pháp giáo dục
Là phương pháp quản trị doanh nghiệp chủ yếu lợi dụng quy luật về mối quan
hệ giữa hoạt động có mục đích sáng tạo của con người và quá trình nhận thức. - 54 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Vì vậy, đặc điểm của phương pháp giáo dục là đưa ra các tác động trực tiếp
hoặc gián tiếp mang tính giáo dục, hướng dẫn, giúp đỡ cho đối tượng quản trị trả lời
được các câu hỏi "làm gì?", "làm như thế nào?", "vì sao phải làm như vậy?" " cần tránh
làm điều gì?" ... Phương pháp giáo dục có ưu điểm trong điều kiện:
- Nội dung giáo dục đúng đắn, thiết thực, kết hợp khéo léo với các phương pháp
hành chính và kinh tế.
- Biết lợi dụng được các quy luật về nhận thức và tâm lý ...
Phương pháp giáo dục được vận dụng phong phú trong nhiều lĩnh vực quản trị:
xây dựng nội dung các chủ trương, chỉ thị, mệnh lệnh, tiến hành đào tạo công nhân viên
chức chính quy và kèm cặp, chăm lo cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của con
người, xây dựng nề nếp, kỷ cương trong lao động, tạo mối quan hệ gắn bó thân tình
giữa người lãnh đạo và người bị lãnh đạo, giữa doanh nghiệp và khách hàng ...
Không nên quan niệm phương pháp giáo dục luôn gắn liền với hình thức diễn
đàn, hội nghị, trường lớp. Nội dung giáo dục đôi khi có thể thực hiện được chỉ nhờ một
phong cách hay hành vi ứng xử của người lãnh đạo trước người bị lãnh đạo, một văn
bản chỉ thị có chứa nội dung hướng dẫn có tính rõ ràng, thuyết phục...
3.3.2. Chức năng quản lý nhà nước với công nghiệp [6]
Có thể tiếp cận các chức năng quản lý nhà nước với công nghiệp theo những
cách khác nhau. Nếu xét quản lý nhà nước với công nghiệp như một quá tr椃nh bao gồm
những khâu công việc khác nhau và có quan hệ chặt chẽ với nhau, th椃 nội dung quản lý
nhà nước với công nghiệp bao gồm 04 chức năng cơ bản: + Đ椃⌀nh hướng. + T愃⌀o môi trường.
+ Tổ chức điều hòa và phĀi hợp. + Kiểm tra, kiểm soát.
Nếu xét theo nội dung các công việc quản lý được chuyên môn hóa do chủ thể
quản lý thực hiện, quản lý nhà nước với công nghiệp gồm 05 chức năng cơ bản gồm
quản lý kế ho愃⌀ch, quản lý tài ch椃Ānh, quản lý lao động, quản lý vật tư và quản lý kỹ thuật.
Trong phần này sẽ đề cập đến nội dung các chức năng quản lý của quản lý nhà
nước về công nghiệp theo quá tr椃nh.
a) Chức năng đ椃⌀nh hướng phát triển công nghiệp
Hệ thĀng công nghiệp được cấu thành bởi các doanh nghiệp của các ngành và
các thành phần kinh tế khác nhau. Trong điều kiện kinh tế th椃⌀ trường, các doanh nghiệp
công nghiệp ho愃⌀t động trong lĩnh vực kinh doanh có những mục tiêu cụ thể thường là
mục tiêu lợi nhuận. Để huy động sự nỗ lực của các doanh nghiệp vào việc thực hiện
mục tiêu của họ nhưng góp phần t椃Āch cực nhất bảo vệ thực hiện mục tiêu chung của toàn
bộ hệ thĀng công nghiệp, nhà nước phải thực hiện chức năng đ椃⌀nh hướng ho愃⌀t động
kinh doanh cho các doanh nghiệp công nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau.
Vai trò đ椃⌀nh hướng này không chỉ giúp cho nhà nước thực hiện được mục tiêu chung
của toàn bộ nền kinh tế, mà còn trợ giúp cho các chủ đầu tư h愃⌀n chế được rủi ro khi đưa - 55 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
ra quyết đ椃⌀nh và thực hiện ho愃⌀t động đầu tư trên cơ sở ho愃⌀ch đ椃⌀nh được chiến lược kinh
doanh phù hợp với đ椃⌀nh hướng chiến lược phát triển chung của hệ thĀng công nghiệp.
Để thực hiện một cách có hiệu quả vai trò đ椃⌀nh hướng phát triển đầu tư và kinh
doanh của các chủ thể kinh tế của công nghiệp, nhà nước phải sử dụng các công cụ
ch椃Ānh sách khác nhau đó là:
- Công cụ chiến lược và quy ho愃⌀ch: xây dựng chiến lược phát triển hệ thĀng công
nghiệp phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước và chiến lược quy
ho愃⌀ch phát triển các ngành công nghiệp và quy ho愃⌀ch công nghiệp theo các vùng lãnh thổ.
- Công cụ luật pháp: ban hành và thực thi hệ thĀng luật pháp kinh doanh, trong
đó xác đ椃⌀nh rõ những lĩnh vực cấm đầu tư, những lĩnh vực h愃⌀n chế đầu tư (đầu tư có
điều kiện) và những lĩnh vực khuyến kh椃Āch đầu tư.
- Công cụ kinh tế: ban hành hệ thĀng ch椃Ānh sách khuyến kh椃Āch và/hoặc h愃⌀n chế
đầu tư, t愃⌀o động lực hoặc các ràng buộc về mặt kinh tế với các nhà đầu tư vào phát triển công nghiệp.
- Công cụ hành ch椃Ānh: ban hành các thủ tục hành ch椃Ānh về cấp đăng ký kinh
doanh và giấy phép đầu tư theo hướng t愃⌀o thuận lợi cho các nhà đầu tư đầu tư vào những
lĩnh vực nhà nước khuyến kh椃Āch đầu tư hoặc ràng buộc các nhà đầu tư phải bảo đảm đủ
các điều kiện đầu tư vào các lĩnh vực đầu tư có điều kiện.
b) Chức năng t愃⌀o môi trường phát triển công nghiệp
Việc nhà nước đ椃⌀nh hướng phát triển ho愃⌀t động đầu tư và kinh doanh công nghiệp
mới chỉ giúp cho các nhà đầu tư xác đ椃⌀nh được mục tiêu cần đ愃⌀t được. Trong cơ chế th椃⌀
trường, có sự tham gia của các nhà đầu tư thuộc nhiều thành phần kinh tế, việc nhà nước
t愃⌀o môi trường thông thoáng rõ ràng và ổn đ椃⌀nh sẽ là điều kiện tĀi cần thiết để huy động
các nguồn đầu tư trong và ngoài nước thực hiện đ椃⌀nh hướng đã đề ra
Môi trường kinh doanh xét một cách tổng quát là tổng hợp yếu tĀ và điều kiện
tác động đến ho愃⌀t động kinh doanh của các doanh nghiệp công nghiệp trong nền kinh
tế th椃⌀ trường. Nếu xét theo ph愃⌀m vi của doanh nghiệp công nghiệp, môi trường kinh
doanh gồm: môi trường của doanh nghiệp, môi trường ngành, môi trường kinh tế quĀc
dân, môi trường quĀc tế. Nếu xét theo nội dung, môi trường kinh doanh của doanh
nghiệp công nghiệp bao gồm: môi trường thể chế, môi trường kinh tế vĩ mô, môi trường
ch椃Ānh tr椃⌀ - văn hóa - xã hội, môi trường khoa học - công nghệ, môi trường sinh thái ...
Các yếu tĀ và điều kiện cấu thành môi trường kinh doanh tác động đồng thời đến
ho愃⌀t động kinh doanh của doanh nghiệp công nghiệp, trong đó có những yếu tĀ t愃⌀o
thuận lợi, có những yếu tĀ gây ra khó khăn cản trở các ho愃⌀t động kinh doanh của doanh
nghiệp công nghiệp. Trong việc phân t椃Āch môi trường kinh doanh, người quản lý phải
biết đánh giá tác động tổng hợp của môi trường kinh doanh, xác đ椃⌀nh những giải pháp
phát huy thuận lợi và những giải pháp chủ động vượt qua những khó khăn cản trở để
thúc đẩy phát triển công nghiệp theo đ椃⌀nh hướng đã xác đ椃⌀nh.
Trong điều kiện tiến bộ khoa học công nghệ và phát triển kinh tế th椃⌀ trường, sự
ổn đ椃⌀nh của môi trường kinh doanh chỉ mang t椃Ānh chất tương đĀi, các yếu tĀ và điều
kiện của môi trường kinh doanh thường thay đổi theo những chiều hướng khác nhau, - 56 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
vào những thời điểm khác nhau và với tĀc độ khác nhau. Trong quản lý công nghiệp,
điều quan trọng là phải dự báo được sự thay đổi của môi trường kinh doanh để có những
biện pháp chủ động làm cho ho愃⌀t động của doanh nghiệp tương th椃Āch ứng với điều kiện
mới của môi trường. TĀc độ phản ứng với môi trường là một trong những tiêu ch椃Ā đánh
giá năng lực và tr椃nh độ đội ngũ cán bộ quản lý công nghiệp.
Những yếu tĀ và điều kiện của môi trường kinh doanh luôn là những yếu tĀ, điều
kiện khách quan với doanh nghiệp, doanh nghiệp không thể t愃⌀o ra chúng như m椃nh
mong muĀn và phải điều chỉnh ho愃⌀t động của m椃nh cho th椃Āch ứng với môi trường kinh
doanh. Nhưng trong các yếu tĀ, điều kiện của môi trường kinh doanh, nhiều yếu tĀ, điều
kiện l愃⌀i là sản phẩm chủ quan của nhà nước, như hệ thĀng pháp luật và sự hành xử của
cơ quan quản lý nhà nước, các điều kiện kinh tế vĩ mô, t椃Ānh ổn đ椃⌀nh về ch椃Ānh tr椃⌀ và xã
hội ... Với những yếu tĀ này, vấn đề quan trọng đặt ra cho nhà nước là tránh sự chủ quan
duy ý ch椃Ā trong việc t愃⌀o lập các yếu tĀ, điều kiện của môi trường kinh doanh gây nên
những khó khăn cản trở tới việc huy động các nguồn lực vào phát triển công nghiệp.
c) Chức năng điều hòa và phĀi hợp ho愃⌀t động công nghiệp
Công nghiệp là một hệ thĀng phức t愃⌀p được cấu thành từ nhiều bộ phận khác
nhau có quan hệ tương hỗ với nhau. Tổ chức hợp lý mĀi liên hệ này là điều kiện bảo
đảm cho từng bộ phận cũng như cho toàn bộ hệ thĀng công nghiệp vận hành có hiệu
quả. Trong điều kiện cơ chế th椃⌀ trường, khi các quan hệ th椃⌀ trường có sự tác động m愃⌀nh
mẽ và trực tiếp tới ho愃⌀t động kinh doanh của các doanh nghiệp, sự tác động của nhà
nước thông qua việc thực hiện chức năng điều hòa và phĀi hợp của các ho愃⌀t động công
nghiệp có ý nghĩa to lớn với việc phát huy những tác động t椃Āch cực ngăn ngừa và h愃⌀n
chế những tác động tiêu cực của cơ chế th椃⌀ trường, làm cho từng doanh nghiệp ho愃⌀t
động có hiệu quả, toàn bộ hệ thĀng công nghiệp vận hành nh椃⌀p nhàng, sự phát triển
công nghiệp gắn bó chặt chẽ với các ngành và các lĩnh vực kinh tế - xã hội khác.
Chức năng điều hòa và phĀi hợp ho愃⌀t động công nghiệp trong quản lý nhà nước
với công nghiệp biểu hiện ở những nội dung chủ yếu sau đây:
- Có cơ chế khuyến kh椃Āch và t愃⌀o môi trường thuận lợi cho việc phát triển quan
hệ liên kết kinh tế với các h椃nh thức đa d愃⌀ng giữa các doanh nghiệp với nhau. Coi liên
kết kinh tế là cách thức hữu hiệu để tổ chức mĀi liên hệ sản xuất và nâng cao khả năng
c愃⌀nh tranh của các doanh nghiệp.
- T愃⌀o môi trường c愃⌀nh tranh b椃nh đẳng và lành m愃⌀nh giữa các doanh nghiệp trên
th椃⌀ trường. Coi c愃⌀nh tranh là động lực thúc đẩy đổi mới và nâng cao hiệu quả kinh doanh của từng doanh nghiệp.
- T愃⌀o khung pháp lý để phát triển đa d愃⌀ng các lo愃⌀i h椃nh doanh nghiệp trong nền
kinh tế th椃⌀ trường, th椃Āch ứng với điều kiện của các chủ đầu tư và điều kiện cụ thể của
từng ngành, từng lĩnh vực.
- Thông qua quy ho愃⌀ch và ch椃Ānh sách đầu tư, điều hòa đầu tư phát triển các ngành
công nghiệp và các vùng lãnh thổ hướng tới h椃nh thành cơ cấu công nghiệp hợp lý trên
cơ sở khai thác có hiệu quả các nguồn lực và lợi thế.
Chú ý: các cơ quan quản lý nhà nước với công nghiệp phải tôn trọng quyền chủ
động và t椃Ānh tự ch椃⌀u trách nhiệm của các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế. - 57 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
d) Chức năng kiểm tra, kiểm soát ho愃⌀t động công nghiệp
Thực chất của ho愃⌀t động kiểm tra, kiểm soát trong việc quản lý là việc so sánh,
đĀi chiếu giữa thực tr愃⌀ng của đĀi tượng với chương tr椃nh, kế ho愃⌀ch đặt ra, phát hiện
những sai lệch để có biện pháp điều chỉnh nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu đã đ椃⌀nh.
Chức năng kiểm tra, kiểm soát vừa nằm cuĀi quá tr椃nh quản lý, đồng thời là một ho愃⌀t
động nằm ngay trong mỗi chức năng quản lý nêu trên. Kiểm tra, kiểm soát là chức năng
giữ v椃⌀ tr椃Ā trọng yếu của quản lý nhà nước với công nghiệp trong điều kiện cơ chế th椃⌀
trường. Qua việc thực hiện chức năng này, cơ quan quản lý các cấp có thể phát hiện
được các nguồn lực tiềm tàng chưa được huy động, những sai lệch trong quá tr椃nh thực
hiện nhiệm vụ để có những biện pháp điều chỉnh k椃⌀p thời nhằm thực hiện có hiệu quả
mục tiêu của từng bộ phận cũng như mục tiêu của cả hệ thĀng công nghiệp. Qua kiểm
tra, kiểm soát còn nắm được một cách xác thực các thông tin ngược từ đĀi tượng quản
lý đến chủ thể quản lý để điều chỉnh ch椃Ānh các quyết đ椃⌀nh quản lý của chủ thể quản lý
Trong quản lý nhà nước với công nghiệp, hệ thĀng kiểm tra, kiểm soát được cấu thành từ ba bộ phận:
- Bộ máy tổ chức và cán bộ thực hiện chức năng kiểm tra, kiểm soát. Bộ máy
này bao gồm các cơ quan chuyên trách công tác kiểm tra, kiểm soát của nhà nước và
các bộ phận chuyên trách công tác kiểm tra, kiểm soát ở mỗi cơ quan quản lý nhà nước
về kinh tế. Do v椃⌀ tr椃Ā đặc biệt quan trọng của công tác kiểm tra, kiểm soát, đội ngũ cán
bộ làm việc trong các cơ quan, bộ phận này phải là những công chức có phẩm chất,
năng lực và bản lĩnh cao.
- Các phương pháp và h椃nh thức kiểm tra, kiểm soát. Các phương pháp và h椃nh
thức kiểm tra, kiểm soát hết sức đa d愃⌀ng. Xét theo quá tr椃nh thực hiện nhiệm vụ có kiểm
tra trước khi triển khai thực hiện nhiệm vụ, kiểm tra trong quá tr椃nh thực hiện nhiệm vụ,
kiểm tra khi kết thúc thực hiện nhiệm vụ. Xét theo ph愃⌀m vi đĀi tượng kiểm tra có: kiểm
tra toàn bộ tổ chức (doanh nghiệp); kiểm tra bộ phận trong tổ chức; kiểm tra cá nhân
trong bộ phận. Xét theo tần suất có kiểm tra thường xuyên, kiểm tra đ椃⌀nh kỳ và kiểm tra đột xuất.
- Công cụ kiểm tra. Công cụ chủ yếu để thực hiện kiểm tra là hệ thĀng pháp luật
và các văn bản pháp quy hiện hành của nhà nước. Trong ho愃⌀t động kiểm tra, thông tin
về đĀi tượng kiểm tra, các phương tiện kỹ thuật, kinh nghiệm và sự nh愃⌀y cảm của cán
bộ kiểm tra cũng được coi là những công cụ trọng yếu để bảo đảm hiệu quả của kiểm tra, kiểm soát.
Kiểm tra, kiểm soát là ho愃⌀t động b椃nh thường có bất kỳ cơ quan quản lý nhà nước
về kinh tế nào. Song cũng không l愃⌀m dụng ho愃⌀t động kiểm tra, kiểm soát để tránh gây
những cản trở ho愃⌀t động sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp.
3.3.3. Các công cụ của quản lý nhà nước với công nghiệp
Các công cụ quản lý nhà nước về công nghiệp là các phương tiện mà cơ quan
quản lý nhà nước sử dụng để tác động đến các bộ phận khác nhau của hệ thĀng công
nghiệp nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu phát triển công nghiệp. a) Công cụ luật pháp - 58 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, các quan hệ
kinh tế và xã hội được điều chỉnh chủ yếu bằng luật pháp. Pháp luật trở thành công cụ
quan trọng hàng đầu của nhà nước để điều chỉnh các quan hệ kinh tế và xã hội, bảo đảm
sự vận hành của các ho愃⌀t động kinh tế - xã hội theo mục tiêu chung của cả hệ thĀng kinh tế quĀc dân.
Pháp luật, theo nghĩa rộng, bao gồm tất cả các văn bản pháp luật có t椃Ānh bắt buộc
do nhà nước ban hành và thực hiện thĀng nhất. Sau khi có hiệu lực, tất cả các cơ quan
quản lý nhà nước, các tổ chức kinh tế - xã hội và mọi công dân đều phải nghiêm chỉnh
thi hành. Hệ thĀng pháp luật để chia thành 2 lo愃⌀i lớn:
+ Các văn bản pháp luật do QuĀc hội với tư cách là cơ quan lập pháp ban hành
để điều chỉnh các quan hệ kinh tế - xã hội cơ bản nhất, quan trọng nhất và ổn đ椃⌀nh nhất
và có hiệu lực thi hành trên ph愃⌀m vi cả nước. Các văn bản này bao gồm: Hiến pháp; các bộ luật; các luật.
+ Các văn bản dưới luật bao gồm các văn bản quy ph愃⌀m pháp luật có hiệu lực
pháp lý thấp hơn, thời hiệu ngắn hơn các văn bản luật và phải phù hợp với các văn bản
luật. Các văn bản này l愃⌀i được chia ra: các văn bản dưới luật có t椃Ānh chất luật (ngh椃⌀
quyết của QuĀc hội; pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ QuĀc hội) và các văn bản pháp
quy (Ngh椃⌀ quyết, Ngh椃⌀ đ椃⌀nh của Ch椃Ānh phủ; Quyết đ椃⌀nh, Chỉ th椃⌀ của Thủ tướng Chính
phủ; quyết đ椃⌀nh, chỉ th椃⌀, thông tư của Bộ trưởng và Thủ trưởng các cơ quan ngang bộ;
quyết đ椃⌀nh, chỉ th椃⌀ của Chủ t椃⌀ch UBND tỉnh, thành phĀ...) b) Công cụ kế ho愃⌀ch
Trong quản lý nhà nước với công nghiệp, Nhà nước sử dụng kế ho愃⌀ch như một
công cụ quan trọng để đ椃⌀nh hướng và điều tiết vĩ mô sự phát triển công nghiệp. Vai trò
quan trọng này được thể hiện trên những mặt chủ yếu sau đây:
- Kế ho愃⌀ch phát triển công nghiệp của nhà nước là sự cụ thể hóa các quan điểm,
chủ trương và ch椃Ānh sách của Đảng về phát triển công nghiệp, là cách thức đưa "Ngh椃⌀
quyết của Đảng vào cuộc sĀng".
- Kế ho愃⌀ch là công cụ phĀi hợp ho愃⌀t động của các bộ phận hợp thành hệ thĀng
công nghiệp hướng vào thực hiện mục tiêu chung của công nghiệp và của toàn bộ nền kinh tế quĀc dân.
- Mục tiêu và nội dung nhiệm vụ kế ho愃⌀ch phát triển công nghiệp là một trong
những cơ sở quan trọng để ho愃⌀ch đ椃⌀nh và thực hiện các ch椃Ānh sách công nghiệp nhằm
biến nhiệm vụ kế ho愃⌀ch từ khả năng thành hiện thực.
- Kế ho愃⌀ch đ椃⌀nh hướng phát triển toàn bộ hệ thĀng công nghiệp, các ngành và
các vùng lãnh thổ là căn cứ để xây dựng kế ho愃⌀ch phát triển sản xuất - kinh doanh của
các doanh nghiệp công nghiệp. c) Công cụ tài ch椃Ānh
Tài ch椃Ānh là công cụ kinh tế quan trọng được nhà nước sử dụng để quản lý vĩ mô
với công nghiệp trong điều kiện nền kinh tế th椃⌀ trường. Tài chính, theo nghĩa rộng, bao
gồm tổng hợp các quan hệ kinh tế trong việc t愃⌀o lập, phân phĀi và sử dụng các nguồn
lực tài ch椃Ānh phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế, trong đó có công nghiệp như ngân sách
nhà nước, thuế, tỷ giá hĀi đoái ... - 59 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
CHƯƠNG 4. ĐẠO ĐỨC NGHỀ NGHIỆP VÀ K夃̀ NĂNG LÀM VIỆC
TRONG NGÀNH CÔNG NGHIỆP
4.1. Đạo đức nghề nghiệp của người lao động
4.1.1. Một số khái niệm liên quan
a) Khái niệm đ愃⌀o đức
Đ愃⌀o đức là một hình thái ý thức xã hội được hình thành từ rất sớm trong l椃⌀ch sử
và được mọi xã hội, mọi giai cấp, mọi thời đ愃⌀i quan tâm. Tuỳ thuộc vào v椃⌀ trí xã hội,
đ椃⌀a v椃⌀ và lợi ích giai cấp trong cùng một chế độ xã hội có giai cấp hay tuỳ thuộc vào
từng thời kỳ l椃⌀ch sử mà các quan điểm về đ愃⌀o đức cũng khác nhau.
Theo nghĩa hẹp, đ愃⌀o đức được hiểu là những quy đ椃⌀nh, những chuẩn mực ứng
xử trong quan hệ của con người. Theo nghĩa rộng, khái niệm đ愃⌀o đức liên quan chặt chẽ
với ph愃⌀m trù chính tr椃⌀, pháp luật, lĀi sĀng. Đ愃⌀o đức là thành phần cơ bản của nhân cách,
phản ánh bộ mặt nhân cách của một cá nhân đã được xã hội hoá. Đ愃⌀o đức chính là phép
ứng xử có nhân phẩm giữa con người với con người. Đ愃⌀o đức là một chỉnh thể đặc thù
của xã hội nhằm điều chỉnh các hành vi của con người trong các lĩnh vực của đời sĀng
xã hội. Đ愃⌀o đức là phương thức xác lập mĀi quan hệ giữa cá nhân và xã hội, giữa lợi
ích xã hội và lợi ích cá nhân.
Từ các nghĩa rộng, hẹp khác nhau về đ愃⌀o đức, có thể đ椃⌀nh nghĩa đ愃⌀o đức là một
hình thái ý thức xã hội, là tổng hợp những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực xã hội nhằm
điều chỉnh và đánh giá cách ứng xử của con người trong quan hệ giữa con người với
con người, giữa cá nhân và xã hội. Đ愃⌀o đức được quan niệm: là một hình thái ý thức xã hội
đặc thù, phản ánh tồn t愃⌀i xã hội bằng hệ thĀng các quan niệm, ph愃⌀m trù về những giá tr椃⌀ tĀt
đẹp, cao quý của con người và những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực tương ứng để điều chỉnh
bằng niềm tin cá nhân, truyền thĀng, sức m愃⌀nh của dư luận xã hội đĀi với ý thức, quan hệ và
hành vi của con người (và cộng đồng người) phù hợp với lợi ích chung của toàn xã hội, của
từng lĩnh vực thực tiễn ở mỗi giai đo愃⌀n l椃⌀ch sử nhất đ椃⌀nh mà họ tham gia với tư cách là một thành viên.
b) Khái niệm đ愃⌀o đức nghề nghiệp
Đ愃⌀o đức nghề nghiệp được biết đến với tư cách là ph愃⌀m trù của các ngành khoa
học xã hội, có vai trò quan trọng để nâng cao hiệu suất công việc, tính hiệu quả và sức
m愃⌀nh của tổ chức. Do vậy, đ愃⌀o đức nghề nghiệp là vấn đề thu hút sự quan tâm nghiên
cứu của nhiều tác giả, ở nhiều lĩnh vực và cũng có nhiều phát biểu khác nhau về nó,
dưới đây là những quan niệm tiêu biểu nhất:
M. Alla (2003), đ椃⌀nh nghĩa “Đ愃⌀o đức nghề nghiệp được hiểu là hệ thĀng các
chuẩn mực, giá tr椃⌀ điều chỉnh hành vi của con người trong lĩnh vực ho愃⌀t động nghề nghiệp”[72, tr.45].
Lê Thanh Thập (2005) quan niệm: “Đ愃⌀o đức nghề nghiệp là những quan điểm,
quy tắc và chuẩn mực hành vi đ愃⌀o đức xã hội đòi hỏi phải tuân theo trong ho愃⌀t động
nghề nghiệp, có t椃Ānh đặc trưng của nghề nghiệp” [52, tr.196]. - 60 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Khoản 2 Điều 3 Luật viên chức (2010) quy đ椃⌀nh: Đ愃⌀o đức nghề nghiệp là các
chuẩn mực về nhận thức và hành vi phù hợp với đặc thù của từng lĩnh vực ho愃⌀t động
nghề nghiệp do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền quy đ椃⌀nh.
Lê Th椃⌀ Huyền Trang, Trần Thành Nam (2016) khẳng đ椃⌀nh đ愃⌀o đức nghề nghiệp
là: “tập hợp những nguyên tắc, chuẩn mực do một Hiệp hội nhà nghề nào đó thiết kế
dựa trên các giá tr椃⌀ cơ bản của xã hội và nghề nghiệp nhằm điều chỉnh hành vi của những
người hành nghề trong quan hệ với nhau, với người khác và với xã hội” [61, tr.2].
Những tác giả nêu trên đều có sự thĀng nhất cho rằng đ愃⌀o đức nghề nghiệp là
những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực do tổ chức nghề nghiệp, người đứng đầu hoặc
bộ phận chuyên trách đề ra nhằm hướng đến việc các cá nhân tham gia trong ho愃⌀t động
nghề nghiệp phải tuân thủ để nâng cao hiệu quả công việc. Có thể nói, các quan niệm
này có cùng cách tiếp cận dựa trên những biểu hiện của đ愃⌀o đức nghề nghiệp và đây
cũng là quan điểm của sĀ đông các nhà nghiên cứu.
Tuy nhiên, cũng có những tác giả đã nhấn m愃⌀nh đến vai trò, tầm quan trọng và
phương thức h椃nh thành đ愃⌀o đức nghề nghiệp như xem đ愃⌀o đức nghề nghiệp như giá tr椃⌀
cĀt lõi đ椃⌀nh hướng hành vi cho mỗi người lao động trong tổ chức; quan niệm đ愃⌀o đức
nghề nghiệp là một trong những công cụ kiểm soát nội bộ và tự kiểm soát hiệu quả nhất;
đ愃⌀o đức nghề nghiệp được xem là một lợi thế c愃⌀nh tranh giữa các tổ chức; việc suy nghĩ
hợp lý, theo quá tr椃nh nhằm xác đ椃⌀nh được thời gian thực hiện và những giá tr椃⌀ g椃 nên
được duy tr椃, nhân bản và quan sát ở các tổ chức t愃⌀o nên đ愃⌀o đức nghề nghiệp; sự nh愃⌀y
cảm và nhiệm vụ của cá nhân trong phục vụ xã hội h椃nh thành đ愃⌀o đức nghề nghiệp của họ.
Kết quả nghiên cứu của các tác giả nêu trên với nhiều góc độ tiếp cận khác nhau
đã có những khác biệt nhất đ椃⌀nh trong cách đ椃⌀nh nghĩa về đ愃⌀o đức nghề nghiệp. Tuy
nhiên, đây là cơ sở lý luận quan trọng có thể kế thừa và phát triển. Tóm l愃⌀i, đ愃⌀o đức
nghề nghiệp có thể được hiểu là: Đạo đức nghề nghiệp là tập hợp những nguyên tắc,
quy tắc, chuẩn mực có khả năng định hướng, điều khiển, điều chỉnh nhận thức, thái độ,
hành động của cá nhân, nhóm xã hội trong các mối quan hệ của hoạt động nghề nghiệp.
Đ愃⌀o đức nghề nghiệp là thuộc t椃Ānh nghề nghiệp được khái quát hoá thành những
nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực về nhận thức, thái độ, hành động của cá nhân khi tham
gia ho愃⌀t động nghề nghiệp. Trên cơ sở những thuộc t椃Ānh này, cá nhân tiếp thu lĩnh hội
để hiện thực hoá thành các phẩm chất tâm lý phù hợp với thuộc t椃Ānh của nghề đã đặt ra.
Đ愃⌀o đức nghề nghiệp có t椃Ānh đa d愃⌀ng, phong phú và là đ愃⌀o đức xã hội được thể hiện
một cách đặc thù ở mỗi ngành nghề cụ thể. Đ愃⌀o đức nghề nghiệp thực chất là những
chuẩn mực đ愃⌀o đức của cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi nhiệm vụ. Đ愃⌀o đức
nghề nghiệp có vai trò to lớn đĀi với cá nhân, tổ chức và xã hội, giúp cho cán bộ, công
chức, người lao động nhận thức rõ được các phẩm chất tĀt của cá nhân đĀi với các
chương tr椃nh ho愃⌀t động và ch椃Ānh sách của cơ quan, tổ chức. Từ đó xác đ椃⌀nh thái độ,
hành động phù hợp giữa lợi 椃Āch của cá nhân với lợi 椃Āch của cơ quan, tổ chức và xã hội.
Đồng thời, đ愃⌀o đức nghề nghiệp là phương thức điều chỉnh hành vi đ愃⌀o đức của mỗi cá
nhân trong ho愃⌀t động nghề nghiệp sao cho phù hợp với những yêu cầu của nghề nghiệp
đó, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả công việc của cá nhân và sức m愃⌀nh của cơ quan, tổ chức. - 61 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Đ愃⌀o đức nghề nghiệp là một lo愃⌀i hình, một hình thức biểu hiện của đ愃⌀o đức, phản
ánh và thể hiện tập trung những đặc điểm riêng có, đặc trưng cho đ愃⌀o đức của con người
ở một lo愃⌀i hình ho愃⌀t động nảy sinh từ nhu cầu khách quan của xã hội và được xã hội
thừa nhận trong từng giai đo愃⌀n l椃⌀ch sử nhất đ椃⌀nh.
Trước hết, đ愃⌀o đức nghề nghiệp là hình thức biểu hiện của đ愃⌀o đức trong ho愃⌀t
động cải t愃⌀o tự nhiên, xã hội và tư duy của con người.
Đ愃⌀o đức nghề nghiệp là lo愃⌀i h椃nh đ愃⌀o đức thể hiện một cách phổ quát trong các
lĩnh vực (phương thức) ho愃⌀t động cơ bản của thực tiễn: Sản xuất vật chất, đấu tranh
chính tr椃⌀ và thực nghiệm khoa học. Theo đó, chúng ta có đ愃⌀o đức trong sản xuất, đ愃⌀o
đức trong chính tr椃⌀ và thực nghiệm khoa học. Nhưng đến lượt nó, các hình thức thực
tiễn cơ bản của con người, theo tiến trình phát triển của l椃⌀ch sử và sự phân công lao
động xã hội sẽ hình thành vô sĀ lo愃⌀i h椃nh lao động (công việc) cụ thể khác nhau, ổn
đ椃⌀nh với sự tham gia của các cộng đồng người. Xã hội càng phát triển, phân công lao
động càng chuyên sâu th椃 các lĩnh vực nghề nghiệp càng đa d愃⌀ng và phong phú. Có đ愃⌀o
đức kinh doanh, đ愃⌀o đức sinh thái, đ愃⌀o đức nghề y, đ愃⌀o đức nhà giáo… tùy thuộc vào góc
độ quan hệ xã hội mà ta xem xét. Các lo愃⌀i h椃nh đ愃⌀o đức thể hiện sự thĀng nhất trong đa
d愃⌀ng, vừa chứa đựng những chuẩn mực đ愃⌀o đức xã hội chung đồng thời, mỗi nghề nghiệp,
mỗi công việc l愃⌀i đặt ra những yêu cầu đ愃⌀o đức riêng làm nên t椃Ānh đa d愃⌀ng, phong phú và
phức t愃⌀p của đời sĀng đ愃⌀o đức.
Nói đến nghề nghiệp, trước hết là nói đến một công việc, một ngành nghề, một
ho愃⌀t động cụ thể nảy sinh từ sự phân công lao động xã hội với những yêu cầu tương
ứng về kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, để những người tham gia có thể t愃⌀o ra những sản
phẩm vật chất hoặc tinh thần nhằm đáp ứng nhu cầu khách quan của xã hội. Nghề là
“công việc chuyên làm theo sự phân công lao động của xã hội”. Nghề nghiệp là một
lĩnh vực ho愃⌀t động chuyên nghiệp đòi hỏi ở con người được đào t愃⌀o bài bản, có những
phẩm chất, năng lực chuyên biệt nhất đ椃⌀nh phù hợp với sự phân công của xã hội. Nhưng
không chỉ có thế, nghề nghiệp bao hàm trong nó cả tính chất ổn đ椃⌀nh, lâu dài. Một ho愃⌀t
động (công việc) chỉ có thể được coi là nghề nghiệp khi những người tham gia lựa chọn
nghề đó như một công việc ổn đ椃⌀nh trong một thời gian đủ dài, nghề trở thành cái
“nghiệp” mà m椃nh theo đuổi lâu dài và phải đáp ứng những yêu cầu riêng của nghề
nghiệp đó về mặt đ愃⌀o đức.
Hai là, đ愃⌀o đức nghề nghiệp vừa phản ánh đ愃⌀o đức xã hội nói chung, vừa thể
hiện sự khác biệt, dấu ấn riêng đĀi với mỗi lĩnh vực nghề nghiệp.
Đ愃⌀o đức nghề nghiệp vừa phản ánh đ愃⌀o đức xã hội, vừa phản ánh những đòi hỏi
của mỗi lĩnh vực chuyên môn, do đó, vừa mang những giá tr椃⌀ đ愃⌀o đức xã hội phổ quát,
vừa mang những giá tr椃⌀ riêng, cụ thể, da d愃⌀ng, phù hợp với mỗi ngành nghề; “là đ愃⌀o
đức xã hội thể hiện một cách đặc thù, cụ thể trong các ho愃⌀t động nghề nghiệp".
Ph.Ăngghen đã viết: “Trong thực tế, mỗi giai cấp và ngay cả mỗi nghề nghiệp đều có
đ愃⌀o đức riêng của m椃nh”.
Xã hội càng phát triển, lĩnh vực chuyên môn càng chuyên biệt càng đòi hỏi sâu
những yêu cầu về chuẩn mực đ愃⌀o đức nghề nghiệp. Căn cứ vào tính chất, yêu cầu riêng
của nghề mà đ愃⌀o đức trong mỗi lĩnh vực nghề nghiệp có những nét đặc thù để phân biệt
với đ愃⌀o đức các ngành, các lĩnh vực nghề nghiệp khác. Cho nên đ愃⌀o đức nghề nghiệp
vừa phản ánh đ愃⌀o đức xã hội nói chung, vừa thể hiện sự khác biệt, dấu ấn riêng đĀi với - 62 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
mỗi lĩnh vực nghề nghiệp, đặt ra cho người lao động những yêu cầu riêng về đ愃⌀o đức
mà nếu xét nó trong lĩnh vực ho愃⌀t động khác thì l愃⌀i không quan trọng, cần thiết hoặc trở nên thừa.
Với tính cách là một hiện tượng xã hội, đ愃⌀o đức nghề nghiệp phản ánh quan hệ
lợi ích giữa các chủ thể, cá nhân ho愃⌀t động trong một lĩnh vực chuyên biệt. Đó là những
quan điểm, quy tắc, chuẩn mực đ愃⌀o đức phù hợp với đặc điểm của mỗi lo愃⌀i hình nghề
nghiệp, phản ánh bộ mặt nhân cách của người lao động. Đ愃⌀o đức nghề nghiệp trở
thành động lực phát triển nhân cách, phát triển các năng lực chung, năng lực nghề
nghiệp, làm tăng năng suất, hiệu quả ho愃⌀t động nghề nghiệp và ho愃⌀t động xã hội của
mỗi người. Với tính cách là một diện m愃⌀o đ愃⌀o đức phản ánh và phù hợp với yêu cầu
của một nghề nghiệp nhất đ椃⌀nh, đ愃⌀o đức nghề nghiệp vừa là sản phẩm đồng thời là một
động lực tinh thần thúc đẩy sự phát triển của nghề nghiệp theo những chiều hướng và mức độ khác nhau.
Ba là, đ愃⌀o đức nghề nghiệp tồn t愃⌀i với tính cách là một hệ thĀng - cấu trúc có đời
sĀng và quy luật vận động, phát triển nội t愃⌀i, luôn có sự phong phú về hình thức và chủng lo愃⌀i.
Trong tính hiện thực của nó, đ愃⌀o đức nghề nghiệp luôn tồn t愃⌀i như một chỉnh thể
có cấu trúc bao gồm một hệ thĀng những giá tr椃⌀ (chuẩn mực) đ愃⌀o đức có quan hệ chặt
chẽ với nhau t愃⌀o thành diện m愃⌀o đ愃⌀o đức riêng, đặc trưng cho chủ thể của nghề nghiệp.
Việc nghiên cứu làm rõ những chuẩn mực của chủ thể trên các phương diện của ý thức,
quan hệ và hành vi đ愃⌀o đức theo đặc điểm và yêu cầu của nghề nghiệp, do đó, là một
nhiệm vụ căn cĀt của luận án.
Nội dung cĀt lõi của ý thức đ愃⌀o đức nghề nghiệp chính là tri thức và tình cảm
đ愃⌀o đức của của mỗi chủ thể thể hiện sự rung cảm nội tâm về lương tâm, nghĩa vụ, trách
nhiệm nghề nghiệp, về cái thiện, sự trăn trở trước cái ác ngay từ trong tư tưởng. Tri
thức, tình cảm đ愃⌀o đức nghề nghiệp là tiền đề để mỗi cá nhân hình thành động lực và ý
chí tự giác, thái độ tự nguyện thực hiện hành vi đ愃⌀o đức nghề nghiệp.
Quan hệ đ愃⌀o đức nghề nghiệp là một bộ phận của quan hệ xã hội, là hệ thĀng
những quan hệ xác đ椃⌀nh giữa con người và con người, giữa cá nhân và xã hội về lợi ích
và nghĩa vụ đĀi với nhau trong mỗi lĩnh vực nghề nghiệp. Quan hệ đ愃⌀o đức nghề nghiệp
là quan hệ tinh thần, phản ánh và b椃⌀ quy đ椃⌀nh bởi quan hệ vật chất, quan hệ kinh tế; thể
hiện thông qua quan hệ với mình, công việc, với người khác trong lĩnh vực nghề nghiệp.
Quan hệ đ愃⌀o đức nghề nghiệp được đánh giá và điều chỉnh bởi các các nguyên tắc,
chuẩn mực đ愃⌀o đức nghề nghiệp.
Hành vi đ愃⌀o đức nghề nghiệp là sự biểu hiện của ý thức đ愃⌀o đức nghề nghiệp
trong thực tiễn theo những chuẩn mực đ愃⌀o đức nghề nghiệp được mỗi cá nhân nhận
thức, chuyển hoá thành hành động thực tế, đó là đ愃⌀o đức nghề nghiệp trong hành động.
Hành vi đ愃⌀o đức nghề nghiệp là hành động tự giác được thúc đẩy bởi động cơ có ý nghĩa
về phương diện đ愃⌀o đức. Đó là ý thức đ愃⌀o đức nghề nghiệp được được vật chất hóa, sự
phục tùng tự nguyện ý thức đ愃⌀o đức nghề nghiệp. Hành vi đ愃⌀o đức nghề nghiệp là những
việc làm của con người trong các mĀi quan hệ nghề nghiệp cụ thể, có quan hệ thĀng
nhất với ý thức đ愃⌀o đức nghề nghiệp, phù hợp với những chuẩn mực đ愃⌀o đức nghề
nghiệp, hợp thành đời sĀng tinh thần cũng như t椃Ānh hiện thực của đ愃⌀o đức nghề nghiệp. - 63 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Giữa ý thức, quan hệ và hành vi đ愃⌀o đức nghề nghiệp không tồn t愃⌀i độc lập, mà
có quan hệ biện chứng với nhau không tách rời, được nhất thể hóa trong mỗi chủ thể. Ý
thức đ愃⌀o đức nghề nghiệp phải được thể hiện bằng hành vi trong các quan hệ đ愃⌀o đức
nghề nghiệp. Nếu chỉ dừng l愃⌀i ở ý thức, tư tưởng th椃 đ愃⌀o đức nghề nghiệp sẽ rơi vào sự
trừu tượng lý luận; song, để có quan hệ và hành vi đ愃⌀o đức nghề nghiệp phù hợp, nhất
thiết cần có sự đ椃⌀nh hướng, chỉ đ愃⌀o của ý thức đ愃⌀o đức nghề nghiệp.
Đ愃⌀o đức nghề nghiệp có sự phong phú về hình thức và chủng lo愃⌀i. Khi lực lượng
sản xuất phát triển, xã hội có sự phân công lao động, lúc đó h椃nh thành nên các nghề
nghiệp khác nhau. Xã hội càng phát triển, phân công lao động càng chuyên sâu thì các
lĩnh vực nghề nghiệp càng đa d愃⌀ng và phong phú. Đồng thời, mỗi nghề nghiệp, mỗi
công việc l愃⌀i đặt ra những yêu cầu đ愃⌀o đức cụ thể làm nên t椃Ānh đa d愃⌀ng, phong phú và
phức t愃⌀p của đời sĀng đ愃⌀o đức.
Đ愃⌀o đức nghề nghiệp của người lao động làm việc trong lĩnh vực công nghiệp là
tổng hợp những yếu tĀ để giúp người lao động trong ho愃⌀t động nghề nghiệp của mình
bảo đảm các quy tắc chuẩn mực đ愃⌀o đức nghề nghiệp như t椃Ānh công minh, ch椃Ānh trực,
khách quan, thận trọng, khiêm tĀn ... nhằm đưa ra các quyết đ椃⌀nh, hành vi phù hợp với
luật phát, bảo đảm tổ chức, đơn v椃⌀ phát triển bền vững.
Đ愃⌀o đức nghề nghiệp của người lao động làm việc trong lĩnh vực công nghiệp
được hình thành và t愃⌀o nên bởi những yếu tĀ sau:
- Tr椃nh độ chuyên môn và nghiệp vụ cao:
Bác Hồ nói: “ Có tài mà không có đức là vô dụng, có đức mà không có tài thì
làm việc g椃 cũng khó”. Như vậy, tài và đức là hai tĀ chất của đ愃⌀o đức nghề nghiệp. Có
nghĩa là khi nói đến đ愃⌀o đức nghề nghiệp thì yếu tĀ tài và đức gắn liền với nhau, t愃⌀o
thành mĀi liên kết không thể tách rời để h椃nh thành đ愃⌀o đức nghề nghiệp. Không thể
nói người lao động có đ愃⌀o đức nghề nghiệp cao nếu như do tr椃nh độ chuyên môn và
nghiệp vụ non kém đã dẫn đến việc thực hiện một quyết đ椃⌀nh, hành vi không khách
quan, gây thiệt h愃⌀i đến tính m愃⌀ng hoặc sức khoẻ của cá nhân, tổ chức, đơn v椃⌀. Vì vậy,
tr椃nh độ chuyên môn, nghiệp vụ của người lao động được coi là yếu tĀ đầu tiên t愃⌀o nên
đ愃⌀o đức nghề nghiệp. Như vậy, không có gì l愃⌀ khi nói rằng việc bồi dưỡng đ愃⌀o đức nghề
nghiệp của người lao động làm việc trong lĩnh vực công nghiệp phải được bắt đầu từ
việc bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ.
- Lương tâm nghề nghiệp và t椃Ānh nhân đ愃⌀o:
Quản lý công nghiệp là một lo愃⌀i ho愃⌀t động phải được thực hiện theo một trình tự
pháp lý chặt chẽ, đòi hỏi sự tuân thủ pháp luật một cách nghiêm ngặt, người lao động
trong ngành công nghiệp người luôn phải nỗ lực học tập, tự tin, có bản lĩnh và vững
vàng trước mọi thay đổi. Không để rơi vào lĀi sĀng buông thả, thiếu trách nhiệm, nhưng
cũng không tự vây hãm mình trong cách sĀng và làm việc một cách cứng nhắc, thờ ơ,
lãnh đ愃⌀m. Bên c愃⌀nh lương tâm đĀi với nghề nghiệp, người lao động trong ngành quản
lý công nghiệp phải có t椃Ānh nhân đ愃⌀o do ho愃⌀t động trong môi trường tiềm ẩn mất an
toàn lao động, t椃Ānh nhân đ愃⌀o thể hiện ở sự yêu thương, quý trọng và bảo vệ con người. - Bản lĩnh nghề nghiệp
Bản lĩnh là đức tính tự quyết đ椃⌀nh một cách độc lập thái độ và hành động của
mình, không ch椃⌀u áp lực từ bên ngoài mà thay đổi quan điểm. Bản lĩnh còn là khả năng - 64 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
hướng tới cái đúng, cái công bằng và cái hoàn thiện. Bản lĩnh nghề nghiệp của người
lao động được hình thành, củng cĀ và phát triển trên cơ sở của tính tự tin, tinh thần thái
độ độc lập, cương quyết, thái độ công bằng, khách quan vô tư, tôn trọng sự thật, không
thiên lệch, trong sáng cũng như không b椃⌀ chi phĀi bởi những suy nghĩ lệch l愃⌀c hoặc
những tác động bên ngoài mang tính chất vụ lợi cá nhân.
4.1.2. Nội dung quy tắc chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của người lao động
Quy tắc chuẩn mực đ愃⌀o đức nghề nghiệp của người lao động (sau đây gọi tắt là
Quy tắc) quy đ椃⌀nh những tiêu chí về chuẩn mực đ愃⌀o đức của người lao động qua đó làm
cơ sở điều chỉnh thái độ, hành vi, cách ứng xử, việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của
người lao động. Quy tắc là cơ sở để các cơ quan, đơn v椃⌀, người có thẩm quyền thực hiện
việc giám sát, đánh giá về phẩm chất, đ愃⌀o đức, bản lĩnh, trách nhiệm, sự tận tâm, chuyên
nghiệp trong quá trình làm việc của người lao động. Quy tắc là cơ sở để người lao động
tu dưỡng, rèn luyện bản thân, t愃⌀o nền nếp, tác phong, hành vi ứng xử trong xử lý công
việc, góp phần xây dựng môi trường làm việc văn minh, hiện đ愃⌀i, chuyên nghiệp.
Nội dung quy tắc bao gồm: a) Tính Công minh
+ Phải luôn công tâm, công bằng, sáng suĀt, minh b愃⌀ch, nghiêm minh, nhân văn trong xử lý công việc.
+ Trong quá trình làm việc phải luôn bảo đảm đáp ứng yêu cầu chính tr椃⌀, pháp luật, nghiệp vụ.
+ Phải luôn nhận thức các vấn đề một cách đúng đắn, không v椃 động cơ cá nhân,
tư lợi, vụ lợi mà làm trái pháp luật, trái với lẽ công bằng.
+ Không b椃⌀ tác động, chi phĀi bởi bất kỳ sự can thiệp trái pháp luật nào; không
sợ quyền uy, không thể mua chuộc. b) Tính Chính trực
+ Phải luôn trung thực, thẳng thắn, chân thành, theo đúng lẽ phải, luôn coi trọng
công việc, có quan điểm rõ ràng trong giải quyết công việc.
+ Có bản lĩnh vững vàng, tinh thần trách nhiệm cao; dám đấu tranh với cái sai, bảo vệ cái đúng.
+ Dám nghĩ, dám làm, dám ch椃⌀u trách nhiệm về các quyết đ椃⌀nh của mình; m愃⌀nh
d愃⌀n, quyết đoán đề xuất các hình thức, biện pháp sáng t愃⌀o, linh ho愃⌀t, hiệu quả trong giải quyết công việc. c) Tính Khách quan
+ Phải ch椃Ā công vô tư, luôn tôn trọng sự thật khách quan; giải quyết công việc
theo đúng pháp luật; không vì lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm, không thiên v椃⌀ hoặc áp đặt
đ椃⌀nh kiến cá nhân chủ quan bất cứ bên nào trong giải quyết công việc,
+ Không được can thiệp trái pháp luật vào ho愃⌀t động của các cơ quan, tổ chức,
đơn v椃⌀, cá nhân có liên quan. d) Tính Thận trọng - 65 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ Khi giải quyết công việc phải cân nhắc, đi sâu t椃m hiểu, phân tích làm rõ bản
chất sự việc để tránh sai sót khi đưa ra quyết đ椃⌀nh.
+ Xác đ椃⌀nh đầy đủ yêu cầu chính tr椃⌀, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn để giải quyết
công việc đúng pháp luật, k椃⌀p thời; đồng thời phục vụ tĀt nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tổ chức.
+ Kiên quyết chĀng l愃⌀i “căn bệnh” qua loa, đ愃⌀i khái, xem xét sự việc một cách
hời hợt, thiếu trách nhiệm.
+ Thận trọng nhưng không được do dự, chần chừ; kiên quyết nhưng không được
chủ quan, nóng vội dẫn đến giải quyết công việc thiếu chính xác, gây mất an toàn lao động. đ) Tính Khiêm tĀn
+ Luôn có ý thức, thái độ đúng mực trong nhìn nhận, đánh giá bản thân, cầu th椃⌀,
nêu gương, giản d椃⌀, hòa đồng, có ý thức giữ gìn hình ảnh của đơn v椃⌀.
+ Không không tự mãn, tự cao, tự đ愃⌀i, coi thường người khác.
+ Biết tôn trọng, cảm phục tài năng, công lao của người khác. Sự khiêm tĀn chứa
dựng nội dung trung thực, tính có nguyên tắc và sự công bằng. e) Tính trung thực
Trung thực, trước hết là tôn trọng sự thật, tôn trọng lẽ phải và chân lý trong các
mĀi quan hệ xã hội, trong cách ứng xử với mọi người, với tập thể và xã hội. g) Tinh thần trách nhiệm
Tinh thần trách nhiệm được thể hiện qua sự tận tuy, qua sự tự giác thực hiện các
công việc được giao theo đúng lương tâm, đúng pháp luật. Tinh thần trách nhiệm còn
thể hiện ở sự chu đáo, thận trọng, tỷ mỷ, không có thái độ chây lười, ỷ l愃⌀i, phụ thuộc vào người khác.
Tất cả những đức t椃Ānh này luôn hoà quyện vào nhau t愃⌀o nên phẩm chất đ愃⌀o đức
của người lao động trong ngành công nghiệp. Phẩm chất này không phải là cái vĀn có,
cái bẩm sinh mà nó được h椃nh thành, phát triển và hoàn thiện bằng quá tr椃nh học tập,
rèn luyện, tu dưỡng và thử thách trong quá tr椃nh làm việc và đào t愃⌀o, bồi dưỡng.
4.2. Kỹ năng làm việc trong ngành công nghiệp
4.2.1. Khái quát về kỹ năng làm việc
Kỹ năng là khả năng vận dụng những kiến thức thu nhận được trong một lĩnh
vực nào đó vào thực tế. Kỹ năng về cơ bản là một dấu hiệu chung và bao quát của sự
sẵn sàng đ愃⌀t được một thành tích với tr椃nh độ và cường độ phù hợp ở một thời điểm
nhất đ椃⌀nh trong những điều kiện nhất đ椃⌀nh hoặc là của sự sẵn sàng học được các kiến
thức và hành động cần thiết cho việc đ愃⌀t được thành t椃Āch đó. Mức độ đ愃⌀t thành tích có
cơ sở ở hoặc là giáo dục và luyện tập, hoặc ở các yếu tĀ bẩm sinh, ở các tĀ chất cơ bản
không phụ thuộc vào kinh nghiệm. Như vậy kỹ năng được hiểu là sự sẵn sàng học tập
và đ愃⌀t thành tích và cần dẫn tới việc giải quyết được các vấn đề thông qua lao động có suy nghĩ. - 66 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Kỹ năng là năng lực vận dụng có kết quả những tri thức về phương thức hành
động đã được chủ thể lĩnh hội để thực hiện những nhiệm vụ tương ứng. Kỹ năng là ho愃⌀t
động quan sát được và những phản ứng mà một người thực hiện nhằm đ愃⌀t được mục
đ椃Āch. Kỹ năng là khả năng thực hiện công việc một cách có hiệu quả trên cơ sở t椃Ānh đến
điều kiện thời gian nhất đ椃⌀nh, dựa vào tri thức và kỹ xảo đã có. Các quan niệm trên tuy
khác nhau nhưng có cùng một điểm chung: kỹ năng là khả năng vận dụng kiến thức vào
việc giải quyết các vấn đề thực tế. Vì vậy, kỹ năng làm việc trong ngành công nghiệp
có thể hiểu là khả năng vận dụng kiến thức vào việc giải quyết các vấn đề thực tế phát
sinh trong quá trình làm việc của người lao động trong ngành công nghiệp.
MuĀn thích nghi nhanh với cuộc sĀng, trở thành người có năng lực, ứng xử một
cách văn hóa và làm việc có hiệu quả, đ愃⌀t nhiều thành t椃Āch cao, con người cần học tập
và rèn luyện rất nhiều kỹ năng, trong đó quan trọng nhất là các kỹ năng “cứng” và kỹ năng “mềm”.
- Kỹ năng “cứng” là khả năng học vấn, kinh nghiệm và sự thành th愃⌀o về chuyên
môn. Kỹ năng “cứng” được t椃Āch lũy, rèn luyện từ nhóm các kỹ năng tr椃Ā tuệ, kỹ năng
giao tiếp căn bản (nghe, nói, đọc, viết), kỹ năng tự học,…. Ví dụ:
+ Kỹ năng nghe là khả năng tiếp nhận “thông điệp” thông qua th椃Ānh giác và hiểu
nội dung “thông điệp” đó qua các từ chủ chĀt nhất, qua các ý chính.
+ Kỹ năng nói là khả năng dùng âm thanh ngôn ngữ để chuyển tải một nội dung
“thông điệp” đến người nghe có cùng một tín hiệu âm thanh - ngôn ngữ trong ho愃⌀t động
giao tiếp. Kỹ năng nói đòi hỏi khả năng phản ứng tức thời dựa trên vĀn kiến thức, có
tác động tích cực đến người nghe, có thể gây ra sự biến đổi tâm lý, nhận thức, tình cảm rất nhanh.
+ Kỹ năng đọc là khả năng vận dụng khả năng th椃⌀ giác đồng thời phát ra âm
thanh - ngôn ngữ tương ứng với từ, ngữ, câu có trên văn bản.
+ Kỹ năng viết là khả năng lựa chọn từ ngữ, đúng khuôn mẫu ngữ pháp, dùng
từ, đặt câu để biểu đ愃⌀t đúng, ch椃Ānh xác nội dung “thông điệp” theo một mục đ椃Āch nhất đ椃⌀nh.
Cả 4 kỹ năng trên đều h椃nh thành trên cơ sở hiểu nội dung thông điệp.
+ Kỹ năng tự học là khả năng biết cách tự tìm kiếm kiến thức cần thiết, tự phát
hiện vấn đề và giải quyết vấn đề đặt ra, biết ứng dụng những kiến thức đã học vào giải
quyết các tình huĀng cụ thể.
+ Kỹ năng tr椃Ā tuệ là khả năng tư duy sáng t愃⌀o, khả năng suy luận, khả năng diễn
đ愃⌀t trình bày kiến thức, kinh nghiệm.
- Kỹ năng "mềm": bên c愃⌀nh những kỹ năng “cứng”, các kỹ năng “mềm” là những
nhân tĀ quan trọng đĀi với sự thành công trong cuộc sĀng và nghề nghiệp. Kỹ năng
mềm là một khái niệm rộng. Đây là những kỹ năng thuộc về t椃Ānh cách con người, không
mang tính chuyên môn, không thể sờ nắm được.
Ví dụ: sự tận tâm, sự dễ ch椃⌀u, tính l愃⌀c quan, khả năng hài hước, khả năng giao
tiếp hiệu quả, khả năng ứng xử trước những lời phê b椃nh…. - 67 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Kỹ năng mềm cũng là khả năng, là cách thức tiếp cận và phản ứng với môi trường
xung quanh, không phụ thuộc vào tr椃nh độ chuyên môn. Có thể ví dụ một sĀ kỹ năng mềm quan trọng như:
- Kỹ năng làm việc nhóm: là khả năng biết cách chung sức cùng người khác hoàn
thành một công việc, cùng phĀi hợp hành động nhằm một mục đ椃Āch chung. Biết cách
xây dựng mục tiêu và ho愃⌀t động nhóm, xây dựng và phát triển tinh thần nhóm, giải
quyết các xung đột trong nhóm, lãnh đ愃⌀o nhóm. Kết hợp với nhau để phát huy thế m愃⌀nh
và khắc phục điểm yếu của từng người, t愃⌀o thành một sức m愃⌀nh tập thể.
- Kỹ năng hợp tác: là khả năng hòa đồng với tập thể, sẵn sàng hợp tác trong công
việc, chủ động dàn xếp sự xung đột xuất hiện trong tập thể, khả năng xoay chuyển tình
huĀng căng thẳng thành tình huĀng bớt căng thẳng hoặc dễ ch椃⌀u.
- Kỹ năng đồng cảm: là khả năng biết cách quan tâm, trân trọng tình cảm, ý kiến
của người khác, biết cách lắng nghe, chia sẻ tâm tư, t椃nh cảm với họ.
- Kỹ năng kiềm chế, tự kiểm soát bản thân: là khả năng biết cách kiềm chế trong
các tình huĀng xung đột, kiềm chế được xúc cảm của m椃nh, không để người khác chi
phĀi, tự làm chủ được tình cảm, xúc cảm.
- Ngoài ra có thể phân nhóm thành kỹ năng cá nhân nền tảng (tư duy t椃Āch cực,
giá tr椃⌀ sĀng, quản lý thời gian) và kỹ năng cá nhân phĀi hợp (giao tiếp hiệu quả, kỹ năng
lắng nghe, thuyết tr椃nh hiệu quả, nghệ thuật thuyết phục, kỹ năng viết thư/CV và phỏng vấn xin việc).
Các kỹ năng cứng và kỹ năng mềm nếu được kết hợp với nhau sẽ giúp con người
kỹ năng sĀng có hiệu quả và là bí quyết thành công của nhiều người thành đ愃⌀t. Đó ch椃Ānh
là năng lực của mỗi người, giúp họ lựa chọn được những phương án tĀi ưu để giải quyết
những nhu cầu và thách thức của cuộc sĀng một cách có hiệu quả nhất, tự tin vào bản
thân nhưng không kiêu ng愃⌀o, không nản ch椃Ā trước thất b愃⌀i, không đầu hàng trước những khó khăn, thử thách.
4.2.2. Kỹ năng làm việc nhóm
a) Kiến thức cơ bản về nhóm
- Khái niệm nhóm: là một tập hợp người làm việc cùng nhau, có cùng cách tiếp
cận công việc và có cùng mục đ椃Āch.
- Đặc trưng của nhóm: thể hiện qua các yếu tĀ cơ bản sau đây: (1) Mục đ椃Āch chung
Các thành viên nhóm phải biết rõ mục đ椃Āch của nhóm mình. Không biết rõ mục
đ椃Āch th椃 nhóm làm việc cũng giĀng như người đi đường không biết m椃nh đang đ椃⌀nh đi
đâu. Mục đ椃Āch ch椃Ānh là cái đ椃⌀nh hướng cho toàn bộ ho愃⌀t động của nhóm, quy đ椃⌀nh các
nhiệm vụ mà nhóm sẽ thực hiện. Nó cũng là cái liên kết các thành viên l愃⌀i thành nhóm.
Mục đ椃Āch của nhóm có thể được tổ chức hay cá nhân lập ra nhóm xác đ椃⌀nh sẵn
từ trước. Trường hợp này hay xảy ra với các nhóm chính thức. Mục đ椃Āch của nhóm cũng
có thể do một sĀ hoặc toàn bộ các thành viên nhóm xác đ椃⌀nh. Trường hợp này thường
xảy ra với các nhóm phi chính thức. Mục đ椃Āch phải rõ ràng và khả thi. Các thành viên - 68 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
nhóm cần biết mục đ椃Āch của nhóm ngay khi tham gia vào nhóm, hoặc chậm nhất là t愃⌀i
buổi họp đầu tiên của nhóm
(2) Quy tắc nhóm/chuẩn mực của nhóm
Để nhóm có thể làm việc hiệu quả thì nhất đ椃⌀nh nhóm phải đề ra các chuẩn mực
của mình. Chuẩn mực của nhóm là hệ thĀng các quy tắc làm việc, ứng xử, hay khuôn
mẫu hành vi mà nhóm đòi hỏi đĀi với mỗi thành viên. Chuẩn mực nhóm đóng vai trò
phương tiện quan trọng nhất điều chỉnh hành vi của các thành viên trong quan hệ tác
động tương hỗ giao tiếp nhóm. Chẳng h愃⌀n nhóm quy đ椃⌀nh một quy trình bắt buộc trong
việc thông báo tin tức cho nhau của các thành viên nhóm. Khi đó quy tr椃nh này là một
chuẩn mực của nhóm. Cũng vậy, quy đ椃⌀nh về khen thưởng và kỷ luật của nhóm cũng là
một chuẩn mực của nhóm
Nhóm sẽ làm việc tĀt nếu các chuẩn mực rõ ràng, dễ hiểu đĀi với tất cả các thành
viên. Các chuẩn mực nhóm được đề ra, thiết lập bằng một trong các con đường sau đây:
+ Được đ愃⌀i diện cơ quan quản lý (và cũng là tổ chức thành lập nhóm) lập ra. Đây
là trường hợp rất hay gặp với các nhóm công việc do các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp
lập nên. Ở đây chuẩn mực được cấp trên ban hành, vì thế các nhóm viên có xu hướng
tôn trọng, tuân thủ tĀt. Những chuẩn mực này rất phù hợp với hệ thĀng quản lý chung
của cơ quan, tổ chức, công ty, vì thế nhóm sẽ thuận tiện hơn khi giao tiếp với các nhóm,
hoặc đơn v椃⌀ khác thuộc cùng cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp. Tuy nhiên lo愃⌀i chuẩn mực
này có thể không hoàn toàn thích hợp với tính chất, đòi hỏi của công việc của nhóm, và
đặc biệt là nhiều khi không phù hợp với tính cách, thói quen của các thành viên trong
nhóm. Điều này làm cho các thành viên nhóm có thể thấy b椃⌀ trói buộc.
+ Nhóm trưởng đề ra các chuẩn mực. Điều này thường chỉ xảy ra với các nhóm
chính thức. Nếu nhóm trưởng là người có uy tín, có khả năng chuyên môn và kinh
nghiệm làm việc vượt trội hơn hẳn so với các thành viên khác của nhóm thì các chuẩn
mực này sẽ được tuân thủ tĀt. Trong các trường hợp khác, chuẩn mực được đề ra như
thế này sẽ không được tuân thủ nghiêm túc. Hơn nữa, nó cũng gây nên cảm giác trói
buộc đĀi với các thành viên khác trong nhóm và có thể t愃⌀o nên tâm lý phản đĀi ngầm.
+ Nhóm trưởng cùng một sĀ thành viên bàn b愃⌀c, đề ra. Uy tín của các chuẩn mực
này cũng giĀng như trường hợp trên, nếu như sĀ lượng các thành viên cùng bàn b愃⌀c với
nhóm trưởng chỉ chiếm một thiểu sĀ ít ỏi trong nhóm. Trong trường hợp sĀ thành viên
này chiếm đa sĀ trong nhóm thì nó giĀng như cách đề ra chuẩn mực dưới đây.
+ Chuẩn mực do tất cả các thành viên bàn b愃⌀c, thảo luận và đề ra. Các thành viên
không những tán thành các chuẩn mực đó mà còn được tham gia xây dựng chuẩn mực
cũng như góp ý kiến điều chỉnh nó. Sự tham gia của các thành viên vào việc xác đ椃⌀nh
các chuẩn mực nhóm ảnh hưởng rất lớn đến sự tuân thủ các chuẩn mực đó. Khi được
tham gia xây dựng hoặc/và góp ý kiến điều chỉnh chuẩn mực, các thành viên sẽ cảm
thấy các chuẩn mực đó là của chính họ, không phải do người khác áp đặt. Điều này làm
cho họ tuân thủ chuẩn mực một cách tự giác.
Các thành viên bắt buộc phải tuân thủ các chuẩn mực nhóm. Sự phục tùng các
chuẩn mực của nhóm phụ thuộc vào các yếu tĀ:
* Sự hợp lý của các chuẩn mực. - 69 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 * Sức ép của nhóm.
* Sự kiểm tra và bắt buộc phải thi hành của nhóm.
* Sự tham gia xác đ椃⌀nh chuẩn mực nhóm của các thành viên.
Việc đề ra chuẩn mực rõ ràng, hợp lý, đầy đủ ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả
ho愃⌀t động nhóm. Chúng ta thường nghe đến hiệu quả làm việc nhóm rất cao của người
Nhật Bản. Điều này là sự thật. Qua kinh nghiệm của những người đã từng làm việc
nhóm với người Nhật (và người các nước khác nữa), ta thấy việc đưa ra các chuẩn mực
đầy đủ và tuân thủ chúng cộng với việc giao tiếp hiệu quả chính là cái t愃⌀o nên sự khác
biệt. Trong sĀ các chuẩn mực người ta đặc biệt chú ý đến quy trình làm việc, chế độ báo
cáo, liên l愃⌀c, bàn b愃⌀c. Điều này thể hiện rõ qua quy tắc HouRenSou của người Nhật.
Báo cáo – Liên Lạc – Bàn Bạc Báo cáo:
• Khi gặp tình huĀng khó khăn ngay lập tức báo cáo cho người lãnh đ愃⌀o có quan
hệ gần nhất (trong nhóm thì trực tiếp lãnh đ愃⌀o là nhóm trưởng).
• Báo cáo ngắn gọn tình huĀng đang gặp phải, tình tr愃⌀ng của vấn đề.
• Hướng giải quyết vấn đề đang gặp phải: đang xử lý như thế nào, xử lý đến
đâu…. Nếu có nhiều hướng giải quyết thì báo cáo l愃⌀i để cấp trên lựa chọn hướng giải
quyết tĀt nhất, và cả nhóm sẽ theo hướng giải quyết đó. Liên lạc:
• Khi b愃⌀n gặp phải vấn đề, đồng thời với việc báo cáo với cấp trên, b愃⌀n cũng
phải liên l愃⌀c với các bên liên quan để họ có thể nắm được tình hình công việc b愃⌀n đang làm.
• Việc liên l愃⌀c ở đây có nội dung tương tự với việc báo cáo.
• Nếu trong quá trình giải quyết vấn đề, việc liên l愃⌀c cá nhân giữa 2 người (liên
l愃⌀c 1-1) và giữa cá nhân với những người khác trong nhóm (1-n), có thể là những trao
đổi với những nội dung chi tiết hơn. Bàn bạc:
• Khi đã báo cáo t椃nh huĀng, liên l愃⌀c với các bên liên quan, vấn đề chưa được
giải quyết, hay chưa có cách giải quyết ổn thỏa. Cả nhóm lúc này sẽ họp nhau l愃⌀i, trực
tiếp bàn b愃⌀c và đưa ra phương án tĀt nhất để giải quyết vấn đề, và tiếp tục hoàn thành công việc chung.
Báo Cáo – Liên Lạc – Bàn bạc không phải lúc nào cũng phải hoàn thành tất cả
các bước, hay theo trình tự cứng nhắc, mà có thể linh ho愃⌀t áp dụng. Có thể đơn giản,
khi gặp vấn đề, b愃⌀n báo cáo ngay cho nhóm trưởng, đưa cách giải quyết, nếu hợp lý,
nhóm truởng đồng ý, b愃⌀n giải quyết vấn đề đó luôn. Hay ch椃Ānh trong khi báo cáo, b愃⌀n
và nhóm trưởng trao đổi, đó cũng ch椃Ānh là bàn b愃⌀c. Và có thể ngay trong khi báo cáo,
b愃⌀n đã đồng thời cho các bên liên quan biết qua báo cáo của b愃⌀n với nhóm trưởng, vô
hình chung b愃⌀n đã liên l愃⌀c với những người đồng đội của b愃⌀n trong nhóm (3) Sinh ho愃⌀t nhóm - 70 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Các buổi sinh ho愃⌀t nhóm ảnh hưởng nhiều đến hiệu quả làm việc nhóm nên cần
được coi trọng. Nhóm cần có l椃⌀ch sinh ho愃⌀t đều đặn và thực hiện sinh ho愃⌀t theo l椃⌀ch đó.
Mặc dù nhóm có l椃⌀ch sinh ho愃⌀t thường xuyên, nhưng khi có vấn đề đột xuất, cần cả
nhóm họp l愃⌀i để giải quyết thì nhóm cần linh động thay đổi l椃⌀ch sinh ho愃⌀t để giải quyết
vấn đề đã nêu, không nên cứng nhắc chờ đến ngày sinh ho愃⌀t đ椃⌀nh kỳ.
Có thể chia sinh ho愃⌀t nhóm thành hai lo愃⌀i. Lo愃⌀i thứ nhất để giải quyết công việc,
lo愃⌀i thứ hai để tăng cường giao lưu, hiểu biết lẫn nhau giữa các thành viên nhóm. Cách
tiến hành hai lo愃⌀i sinh ho愃⌀t này nên khác nhau.
Với lo愃⌀i thứ nhất, các buổi sinh ho愃⌀t cần tổ chức nghiêm túc:
• Yêu cầu các thành viên nhóm tham gia đầy đủ và đúng giờ. Để đảm bảo điều
này, nhóm nên làm cho mỗi thành viên hiểu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tham
gia đúng giờ này. Hơn nữa, nhóm cần đề ra chế độ thưởng, ph愃⌀t đĀi với thành viên trong việc này.
• Buổi sinh ho愃⌀t có mục đ椃Āch rõ ràng, nghĩa là các thành viên biết gặp nhau để
làm gì, buổi sinh ho愃⌀t phải có kết quả gì. Nếu nhóm tiến hành buổi sinh ho愃⌀t chỉ v椃 đến
thời điểm quy đ椃⌀nh phải sinh ho愃⌀t, chứ không có công việc làm nào cụ thể thì buổi sinh
ho愃⌀t đó vô 椃Āch, thậm chí còn có h愃⌀i, vì nhiều lần như vậy khiến cho người dự sinh ho愃⌀t
thấy lãng phí thời gian, và sau đó không tôn trọng các buổi sinh ho愃⌀t nhóm.
• Nội dung buổi sinh ho愃⌀t phải thiết thực, vấn đề đưa ra giải quyết trong buổi
họp đó phải thật sự cần đến sự bàn b愃⌀c của các thành viên nhóm. Chẳng h愃⌀n họp để giải
quyết khó khăn trong công việc mà một hoặc một sĀ thành viên nào đó gặp phải. Hay
là họp để bàn về một ý tưởng mới mà ai đó mới đưa ra, hoặc sinh ho愃⌀t bàn về một nhiệm
vụ mới được giao phó, ... Nếu sinh ho愃⌀t chỉ để nhóm trưởng hoặc thành viên nào đó
thông báo một sĀ thông tin thì không nên tổ chức cuộc sinh ho愃⌀t, v椃 thông tin đó có thể
được gửi tới các thành viên nhóm bằng cách khác đỡ tĀn thời gian hơn (như sử dụng
email, điện tho愃⌀i). Cũng không nên họp chỉ để nghe nhóm trưởng điểm l愃⌀i một sĀ công
việc đã làm, nếu như đó chưa phải là cuộc họp tổng kết một giai đo愃⌀n thực hiện công
việc hoặc toàn bộ công việc, nghĩa là nếu như nó không bao hàm việc rút kinh nghiệm
hoặc/và đánh giá công việc của từng người. Việc thường kỳ điểm l愃⌀i các công việc đã
làm này là có 椃Āch, nhưng nhóm trưởng có thể tiến hành rồi gửi cho các thành viên nhóm.
Họp nhóm chỉ đơn giản là thông báo l椃⌀ch làm việc tuần tới thì hoàn toàn không nên tiến hành.
• Khi sinh ho愃⌀t nhóm, các thành viên phải làm việc nghiêm túc và tôn trọng lẫn
nhau. Các thành viên không được cười đùa, làm việc riêng, lơ đãng không để ý đến ý
kiến người khác, hoặc bàn sang những chuyện khác không thuộc chủ đề buổi sinh ho愃⌀t.
• Khi tranh luận cần lưu ý là m椃nh đang xem xét ý kiến người khác, chứ không
phải đang xem xét tư cách người ấy. Vì thế khi nói nên cẩn thận tránh dùng những câu,
từ có hàm ý đánh giá cá nhân. V椃Ā dụ, không nên nói: “chỉ những người không am hiểu
thực tế mới có thể đưa ra đề ngh椃⌀ như b愃⌀n”; hoặc: “ý tưởng của anh rõ ràng là một sự
ngụy biện”, ... Người có ý kiến đang b椃⌀ phê phán cũng cần hiểu rằng các thành viên
khác đang phê phán ý kiến của mình, chứ không phải đang phê phán bản thân con người mình. - 71 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Các thành viên nhóm không nên vội vàng phê phán ý kiến các thành viên khác.
Có thể một sĀ ý kiến nào đó lúc mới nghe thấy rất vô lý, nhưng thật ra chúng rất đúng
đắn. Chỉ phê phán ý tưởng của người khác sau khi đã xem xét kỹ lưỡng nó, xem xét các
cơ sở của nó. Khi bàn b愃⌀c, các thành viên cần ý thức rằng mục đ椃Āch tranh luận là để giải
quyết vấn đề, giải quyết được vấn đề thì nhóm thắng, tức là tất cả các thành viên trong
nhóm cùng thắng, chứ không phải người có ý kiến được chấp thuận là người thắng, còn
người có ý kiến b椃⌀ bác bỏ là người thua.
Lo愃⌀i sinh ho愃⌀t thứ hai có thể tổ chức thoải mái hơn. Có thể chọn quán cafe, công
viên, nhà riêng của một thành viên nào đó, hoặc một nơi khác thuận tiện để tiến hành
sinh ho愃⌀t. Trong những buổi sinh ho愃⌀t này nhóm không xem xét công việc, mà tổ chức
các ho愃⌀t động chung để tăng cường mĀi liên hệ giữa các thành viên, chẳng h愃⌀n như chơi
thể thao, chơi trò chơi khác ...
Trong buổi sinh ho愃⌀t đầu tiên, nhóm nên làm các công việc như chọn nhóm
trưởng (nếu chưa có nhóm trưởng), đề ra các chuẩn mực, thỏa thuận thời gian sinh ho愃⌀t
nhóm, thông qua kế ho愃⌀ch làm việc. Trong buổi này các thành viên cũng cần tìm hiểu
về các b愃⌀n cùng nhóm, trao đổi cho nhau đ椃⌀a chỉ, sĀ điện tho愃⌀i, đ椃⌀a chỉ email, ... Để tiết
kiệm thời gian và chi ph椃Ā đi l愃⌀i, nhóm có thể sử dụng công nghệ tin học để tổ chức sinh
ho愃⌀t nhóm. Có thể sử dụng các diễn đàn trực tuyến, yahoo messenger, các phần mềm
tin học khác để tiến hành trao đổi, bàn b愃⌀c công việc với nhau. Đây là cách mà nhiều
nhóm làm việc sử dụng hiện nay. Thế nhưng các nhóm không nên l愃⌀m dụng cách làm
này, vì gặp mặt trực tiếp vẫn tĀt hơn cho việc trao đổi thông tin cũng như kh椃Āch lệ lẫn nhau.
b) Các giai đo愃⌀n phát triển nhóm
Các nhóm phát triển qua năm giai đo愃⌀n: H椃nh thành, xung đột, củng cĀ, ho愃⌀t động, kết thúc. - Hình thành:
Nhóm có thể hình thành theo các cách rất khác nhau. Các nhóm chính thức
thường được h椃nh thành trên cơ sở những quyết đ椃⌀nh nào đó của những người có trách
nhiệm trong tổ chức mà nhóm đó phục vụ.
Trong giai đo愃⌀n này các thành viên nhóm còn chưa quen biết nhau, chưa hiểu rõ
tính cách và khả năng của nhau. Họ còn rụt rè, thăm dò nhau, v椃 thế thường là họ khép
kín, các mâu thuẫn, vì thế, cũng 椃Āt khi bộc lộ.
- Xung đột/hỗn lo愃⌀n:
Ở giai đo愃⌀n này các thành viên nhóm đã hiểu nhau nhiều hơn, biết được tính cách
và khả năng của nhau, họ cĀ gắng tự khẳng đ椃⌀nh mình trong nhóm. Họ cũng bắt đầu thể
hiện và bảo vệ các quan điểm, mục đ椃Āch, phương pháp làm việc, thói quen ứng xử, ...
của m椃nh. Người ta cũng có thể t愃⌀o lập các bè phái.
Đây là giai đo愃⌀n nổ ra các mâu thuẫn trong nhóm. Các mâu thuẫn này có thể có
nhiều nguyên nhân khác nhau. Người ta có thể xung đột về lợi ích, về tính cách, về đ椃⌀a
v椃⌀, về vai trò lãnh đ愃⌀o, về ảnh hưởng lên các thành viên khác. Người ta cũng có thể mâu
thuẫn với nhau về phương pháp làm việc. Không chỉ những vấn đề bên trong nhóm làm
phát sinh mâu thuẫn giữa các thành viên, mà cả những vấn đề bên ngoài nhóm cũng có - 72 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
thể gây mâu thuẫn giữa họ. Trong trường hợp này thật ra nhóm chỉ là nơi mâu thuẫn đó,
vĀn có từ trước, bộc lộ ra hoặc tăng cường hơn mà thôi.
Chẳng h愃⌀n, hai người A và B trong một công ty đang cùng nhắm đến một chức
vụ trong công ty và cĀ gắng lo愃⌀i trừ nhau. Khi công ty lập một nhóm làm việc - không
liên quan đến việc lựa chọn người cho chức vụ đã nêu - thì cả A và B đều tham gia
nhóm này. Khi đó mâu thuẫn của họ bộc lộ ra trong nhóm.
- Đ椃⌀nh hình/Củng cĀ:
Ở giai đo愃⌀n này nhóm đã đề ra được các chuẩn mực của mình. Các v椃⌀ trí, vai trò
trong nhóm đã được xác đ椃⌀nh. Các thành viên đã, có thể với nhiều nhượng bộ lẫn nhau,
thoả thuận được các vấn đề liên quan đến lợi ích, ảnh hưởng, phương pháp làm việc, ...
Giao tiếp trong nhóm trở nên dễ dàng, hiệu quả hơn. Họ cởi mở hơn trong việc chia sẻ
ý kiến. Họ tôn trọng nhau và sẵn sàng hợp tác hơn.
- Ho愃⌀t động trôi chảy: Đây là giai đo愃⌀n nhóm làm việc hiệu quả nhất. Lúc này
các thành viên nhóm đã hoàn toàn chấp nhận v椃⌀ trí, vai trò của mình và của các thành
viên khác. Văn hoá nhóm đã được hình thành, các ý kiến, sáng kiến dễ dàng được đưa
ra, các thành viên nhóm không còn e dè, giữ kẽ với nhau, giao tiếp trong nhóm hiệu
quả, nhóm hỗ trợ nhau hiệu quả trong công việc.
- Kết thúc: Đây là giai đo愃⌀n kết thúc sự tồn t愃⌀i của nhóm. Thông thường nhóm
kết thúc sự tồn t愃⌀i của mình khi hoàn thành các công việc mà nó được lập nên để thực
hiện. Nhóm cũng có thể kết thúc sự tồn t愃⌀i của m椃nh khi nó không vượt qua được những
khủng hoảng nào đó, chẳng h愃⌀n như mâu thuẫn không thể giải quyết giữa các thành
viên, hoặc ho愃⌀t động không hiệu quả trong thời gian dài
H椃nh 4.1. Các giai đo愃⌀n phát triển của nhóm
c) Các khó khăn thường gặp khi làm việc nhóm và cách khắc phục
- Mâu thuẫn giữa các thành viên trong nhóm: các thành viên nhóm có khả năng,
kinh nghiệm làm việc khác nhau. Họ còn khác nhau về tuổi tác, về tính cách, về tâm - 73 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
sinh lý. Họ cũng khác nhau về thu nhập và mong muĀn lợi ích khi làm việc nhóm, …
Nếu xét về mặt ảnh hưởng tới nhóm thì ta có thể chia các mâu thuẫn này thành ba lo愃⌀i.
+ Lo愃⌀i mâu thuẫn không ảnh hưởng đến sự tồn t愃⌀i và ho愃⌀t động của nhóm: lo愃⌀i
này thường bao gồm những mâu thuẫn nhỏ, liên quan đến tính cách, lĀi sĀng, thói quen
của các thành viên nhóm. Nó cũng có thể là các mâu thuẫn liên quan đến quan điểm,
cách thức giải quyết công việc. Người ta có thể bực m椃nh, công k椃Āch nhau, … nhưng
thường được các bên bỏ qua dễ dàng khi được các thành viên khác can gián, khuyên
nhủ, và không ảnh hưởng đến nhóm và ho愃⌀t động của nó.
+ Lo愃⌀i mâu thuẫn ảnh hưởng đến hiệu quả ho愃⌀t động nhóm, nhưng không đe dọa
đến sự tồn t愃⌀i của nhóm: lo愃⌀i này bao hàm trước hết những mâu thuẫn như lo愃⌀i thứ nhất,
nhưng cấp độ cao hơn, căng thẳng hơn. Lo愃⌀i này còn có thể bao hàm những sự t椃⌀ n愃⌀nh
nhau về công việc, về nguồn lực được phân chia, về lợi ích. Lo愃⌀i mâu thuẫn này thường
ảnh hưởng xấu đến ho愃⌀t động nhóm, vì chúng làm cho các thành viên nhóm ít giao tiếp
với nhau; ít, thậm chí không bàn b愃⌀c với nhau khi làm việc; đặc biệt, chúng còn làm
cho các thành viên nhóm không sẵn sàng giúp đỡ nhau.
+ Lo愃⌀i thứ ba bao gồm các mâu thuẫn đã nêu, nhưng ở cấp độ rất nghiêm trọng,
đến mức các thành viên không thể làm việc với nhau, dẫn đến việc nhóm tan rã, hoặc b椃⌀ giải thể.
- Mâu thuẫn giữa chuẩn mực và sự sáng t愃⌀o:
Để cho công việc tiến triển tĀt, và để các thành viên của nhóm phĀi hợp với
nhau, hỗ trợ nhau hiệu quả, mọi thành viên trong nhóm đều phải tôn trọng các chuẩn
mực của nhóm. Các chuẩn mực, vì thế, có một vai trò rất quan trọng trong ho愃⌀t động của nhóm.
Một trường hợp hay xảy ra là sáng kiến nào đó, cách làm nào đó của một thành
viên trong nhóm mâu thuẫn với các chuẩn mực của nhóm. Cách giải quyết cho trường
hợp này là người có sáng kiến chưa vội làm theo sáng kiến đó, mà đưa ra cho cả nhóm
biết, bàn luận về nó và đi đến sự đồng thuận có làm theo sáng kiến đó hay không. Các
thành viên nhóm khác cũng không nên vội bác bỏ sáng kiến đã nêu, mà phải xem xét
kỹ lưỡng cả sáng kiến, cả các chuẩn mực của nhóm.
Chuẩn mực có t椃Ānh tĩnh, không thay đổi, trong khi đó ho愃⌀t động của nhóm thay
đổi theo thời gian, vì thế các chuẩn mực, cho dù trước đó rất phù hợp với nhóm, đã
nhiều khi trở nên cứng nhắc, lỗi thời, và cản trở sự sáng t愃⌀o của các thành viên nhóm.
Khi xem xét vấn đề như vậy nhóm có thể nhận ra được những chuẩn mực nào đã trở
nên lỗi thời, cản trở sự sáng t愃⌀o, và vì thế cần thay bằng những chuẩn mực mới.
Một trường hợp khác là khi sáng kiến nào đó mâu thuẫn với chuẩn mực, nhưng
việc xem xét kỹ lưỡng cho thấy rằng các chuẩn mực đã có vẫn hợp lý, đáp ứng được
các yêu cầu chung của công việc, còn trường hợp sáng kiến kia chỉ là ngo愃⌀i lệ, thì khi
đó vẫn nên giữ nguyên chuẩn mực, nhưng cho phép sáng kiến đã nói được ứng dụng.
- Thiếu tin cậy lẫn nhau
Nghi ngờ, đề phòng các thành viên khác, ít ch椃⌀u chia sẻ công việc, ít khi nhờ
người khác giúp đỡ, ... là những biểu hiện của người không tin cậy vào khả năng hoặc
tính cách các thành viên khác. Cách khắc phục khó khăn này là nhóm cần chia sẻ thông - 74 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
tin nhiều hơn, tổ chức các ho愃⌀t động chung bên ngoài công việc để tăng thêm cơ hội
hiểu biết lẫn nhau cho các thành viên.
- Thiếu tinh thần trách nhiệm
Tinh thần trách nhiệm là yếu tĀ đề cao nhất trong các yếu tĀ quyết đ椃⌀nh hiệu quả
làm việc nhóm. Thiếu tinh thần trách nhiệm có biểu hiện rất đa d愃⌀ng. Các thành viên có
thể không quan tâm đến kết quả làm việc của nhóm, có thể trễ h愃⌀n, lẩn tránh trách
nhiệm, đùn đẩy công việc, … Với rất nhiều nhóm sinh viên, sự thiếu tinh thần trách
nhiệm đã dẫn đến kết quả là sản phẩm của họ đơn thuần là sự sao chép từ các sách vở,
không hề có giá tr椃⌀ khoa học nào. Khó khăn này được giải quyết bằng cách làm cho mọi
người hiểu rõ mục đ椃Āch của nhóm, phân công công việc rõ ràng, cụ thể. Đánh giá mức
độ hoàn thành công việc của các thành viên một cách thường xuyên và chính xác. Gắn
công việc, trách nhiệm với lợi ích. - Sợ xung đột
Các thành viên nhóm không dám nhắc nhở, góp ý với nhau, e ng愃⌀i trong việc
nêu lên và phân tích khuyết điểm của nhau … Điều này ảnh hưởng đến sự phĀi hợp
nhóm. Cách giải quyết là tăng cường sự hiểu biết nhau trong nhóm, nâng cao ý thức
trách nhiệm của các thành viên nhóm, giải thích cho các thành viên hiểu rõ sự cần thiết
của việc góp ý kiến, phê bình lẫn nhau.
4.2.3. Kỹ năng cá nhân nền tảng
a) Tư duy t椃Āch cực
Lo愃⌀i h椃nh tư duy nh椃n về chúng ta - về mọi người - về thế giới xung quanh với
một màu sắc tích cực, đầy t椃nh yêu, đầy lòng nhân ái, đầy ý thức hướng thiện, năng
động, cải tiến, làm cho tâm ta, tâm mọi người và thế giới của ta luôn thêm trong sáng và h愃⌀nh phúc.
Công cụ duy trì tr愃⌀ng thái tích cực: kiểm soát suy nghĩ, sức m愃⌀nh hình dung,
tiếng nói bên trong, xem khó khăn là bài học và thư giãn. b) Giá tr椃⌀ sĀng
BĀn yếu tĀ căn bản của cuộc sĀng:
+ Khôn ngoan: khả năng phán đoán, suy xét và hiểu biết; chỉnh thĀng tổng hợp
của suy nghĩ hay kinh nghiệm.
+ An toàn: Ý thức về giá tr椃⌀, cá tính, nền tảng tình cảm, lòng tự trọng và các thế m愃⌀nh.
+ Năng lực: Khả năng hành động, tiềm lực để hoàn thành một công việc nào đó.
+ Đ椃⌀nh hướng: Nguyên tắc, các tiêu chuẩn ngầm chi phĀi những quyết đ椃⌀nh và hành động của b愃⌀n.
An toàn và đ椃⌀nh hướng sẽ đem l愃⌀i khôn ngoan thật sự, là chất xúc tác để giải phóng năng lực.
Các trọng tâm cuộc sĀng: Trọng tâm bĀ mẹ  Trọng tâm tiền b愃⌀c  Trọng tâm
học hành, bằng cấp, công việc  Trọng tâm b愃⌀n bè  Và các trọng tâm khác... - 75 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Thiết lập và vận dụng bản tuyên ngôn sứ mệnh cá nhân. c) Quản lý thời gian
- Ma trận quản tr椃⌀ thời gian
- BĀn thế hệ quản tr椃⌀ thời gian
+ Các mảnh giấy ghi chú hay các bảng liệt kê công việc.
+ L椃⌀ch công tác và sổ ghi chép các cuộc hẹn.
+ Xác đ椃⌀nh các thứ tự ưu tiên, các giá tr椃⌀ của mọi ho愃⌀t động.
+ Lấy nguyên tắc làm trọng tâm và quản lý bản thân
- Mô hình quản lý thời gian 5A: + Awareness: Nhận biết + Analyse: Phân tích
+Attack: Kẻ cắp thời gian
+ Assign: Lập thứ tự ưu tiên
+Arrange: Lập kế ho愃⌀ch
- Rèn kỹ năng: Lập nhật ký và phân tích sự việc sử dụng thời gian của b愃⌀n; Xác
đ椃⌀nh những yếu tĀ gây lãng phí thời gian của b愃⌀n; Lập kế ho愃⌀ch cho tuần tới của b愃⌀n.
4.2.4. Kỹ năng cá nhân phối hợp - Thành tích tập thể
a) Giao tiếp hiệu quả
Giao tiếp: là hành động trao đổi thông tin từ một thực thế hoặc một nhóm này
(Senders) sang một thực thế hoặc nhóm khác (Receivers) thông qua việc sử dụng các
ký, tín hiệu đã được quy ước chung, nhằm đ愃⌀t được những mục đ椃Āch nhất đ椃⌀nh. Kỹ năng
giao tiếp tĀt, gĀp phần:
+ Xây dựng, duy trì và phát triển mĀi quan hệ tĀt đẹp với mọi người trong cơ
quan cũng như ngoài xã hội;
+ Nhận được sự yêu mến, tin tưởng và kính trọng của đồng nghiệp, b愃⌀n bè…; - 76 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ Được mọi người lắng nghe;
+ Gây dựng được niềm tin và khuyến khích mọi người làm tĀt công việc;
+ T愃⌀o ra được những con đường, cầu nĀi đến những cơ hội mới. b) Kỹ năng lắng nghe
Lắng nghe thấu hiểu là kĩ năng lắng nghe chú tâm và tương tác nhằm thấu hiểu
cảm xúc của người nói, bên c愃⌀nh những ý tưởng và suy nghĩ của họ. Đặc điểm nổi bật
của lắng nghe thấu hiểu là mang đến sự động viên và hỗ trợ đĀi phương, thay v椃 đưa ra
lời khuyên hoặc nhận xét.
Các mức độ lắng nghe: làm ngơ, giả vờ lắng nghe, lắng nghe có chọn lọc, chăm
chú lắng nghe, lắng nghe và thấu cảm.
Mục đ椃Āch lắng nghe để Thực sự hiểu được người khác; bản chất là Nghe bằng
tai, bằng mắt và bằng cả con tim; lợi ích gồm:
+ Đem l愃⌀i những dữ liệu chính xác.
+ Chuyển biến tinh thần theo hướng tích cực.
+ T愃⌀o ra bầu không khí tâm lý tích cực.
+ Tập trung gây ảnh hưởng hoặc giải quyết vấn đề
04 kiểu phản x愃⌀ trong lắng nghe gồm đánh giá, thăm dò, khuyên bảo và lý giải;
04 mức độ phản hồi trong lắng nghe gồm nhắc l愃⌀i nguyên văn; lặp l愃⌀i nội dung theo
kiểu suy diễn; bày tỏ cảm xúc và cĀ gắng tìm hiểu bản chất vấn đề.
Lắng nghe hiệu quả cần bảo đảm:
+ Cách lắng nghe hiệu quả: tiếp nhận, giải thích, ghi nhớ, đánh giá và phản hồi
+ Những điều nên và không nên khi lắng nghe:
Nên: Nh椃n người nói; Có ngôn ngữ cử chỉ hợp lý; Lắng nghe bằng trái tim; Nghe
đầy đủ; Lặp l愃⌀i đôi chút những điều người nói nói như “Vậy, ch椃⌀ cảm thấy ….”; Đặt
"chân của m椃nh vào đôi giầy" của người nói.
Không nên: Khoanh tay; Đưa ra nhiều lời khuyên; Khiển trách; Ngắt lời; Ngáp hay tỏ ra thờ ơ.
+ Hậu quả của việc không lắng nghe: Không nắm được thông tin, lãng phí thời
gian của mình và của mọi người; Hiểu sai vấn đề; Không tiếp thu được hoặc tiếp thu
được rất ít những thông tin mới; Không k椃Āch th椃Āch được hứng thú của người nói.
c) Thuyết tr椃nh hiệu quả
- Trình bày một vấn đề, quan điểm, nhận đ椃⌀nh, chiến lược phát triển, nội dung về
lĩnh vực chuyên môn …. Thuyết phục người nghe hiểu, đồng quan điểm và làm theo mình
- Tầm quan trọng của thuyết trình:
+ Diễn giải những thông tin mới.
+ Thu thập ý tưởng hay phản hồi để t愃⌀o dựng sự đồng thuận. - 77 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ Yêu cầu mọi người hành động.
+ Tìm kiếm sự trợ giúp để giải quyết một vấn đề.
+ Kêu gọi sự ủng hộ đĀi với một sáng kiến.
- Lợi ích của thuyết trình:
+ Dễ dàng trở thành người nổi trội.
+ Cơ hội thăng tiến (thu nhập cao) và phát triển dài lâu.
+ Mở rộng quan hệ, giao lưu.
- Nghệ thuật thu hút người nghe: T愃⌀o ấn tượng từ cái nh椃n đầu tiên; Kết nĀi với
người nghe, t愃⌀o hứng thú; Giọng nói, ngôn ngữ hình thể.
d) Nghệ thuật thuyết phục - Cơ sở tâm lý.
+ Quy luật chuyển từ hưng phấn sang ức chế. + Tính hệ thĀng + Lan tỏa và tập trung + Cảm ứng qua l愃⌀i
+ MĀi tương quan giữa cường độ k椃Āch th椃Āch và cường độ phản x愃⌀ có điều kiện. - Nguyên tắc vận dụng: + Nguyên tắc chung + Quy trình + Một sĀ yêu cầu
+ Vận dụng thuyết phục bằng tâm lý
- Ứng phó với thuyết phục
+ Ứng phó với Nguyên tắc Đáp trả
+ Ứng phó với Nguyên tắc Cam kết và Nhất quán
+ Ứng phó với Nguyên tắc Bằng chứng xã hội
+ Ứng phó với Nguyên tắc Thiện cảm
+ Ứng phó với Nguyên tắc Uy quyền
+ Ứng phó với Nguyên tắc Khan hiếm
đ) Kỹ năng viết thư/CV và phỏng vấn xin việc
- T愃⌀o ấn tượng trước nhà tuyển dụng: tìm hiểu thông tin về công ty; Xác đ椃⌀nh
năng lực của bản thân; Nhận diện những thành tích và kinh nghiệm của bản thân.
- Kỹ năng viết CV - CURRICULUM VITAE:
+ Hãy viết bản lý l椃⌀ch một cách cẩn thận. - 78 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ Cần trung thực khi viết CV.
+ Xác đ椃⌀nh trước mục tiêu nghề nghiệp của mình.
+ Trình bày vắn tắt những kinh nghiệm có liên quan.
+ Chú ý đến hình thức của bản lý l椃⌀ch.
+ Tìm hiểu tên, chức danh, v椃⌀ trí của người nhận hồ sơ.
- Kỹ năng phỏng vấn xin việc: trước khi đi phỏng vấn; Trong cuộc phỏng vấn; Sau cuộc phỏng vấn.
4.2.5. Kỹ năng tổ chức tham gia hoạt động nhóm a) Thành lập nhóm
- Trong môi trường doanh nghiệp, nhóm nên thành lập khi: Không cá nhân nào
có đủ năng lực về kiến thức, chuyên môn và khả năng tư duy nh愃⌀y bén hay ý tưởng về
tổng thể công việc. Các cá nhân sẽ bù đắp cho nhau khi làm việc cùng nhóm. Các cá
nhân phải làm việc ở mức độ phụ thuộc lẫn nhau cao. Người này không thể tiếp tục
công việc khi không có người kia. Mục tiêu công việc phải rõ ràng, cụ thể, có tính thách
thức cao, có ảnh hưởng lớn tới quyết đ椃⌀nh hay đ椃⌀nh hướng của doanh nghiệp
- Phương pháp thành lập nhóm: Nhóm được thành lập theo nhiều cách khác nhau.
Có thể các cá nhân cùng ch椃⌀u trách nhiệm về vấn đề chung sẽ tự tổ chức nhóm, hoặc
một tổ chức, một nhà quản tr椃⌀ sẽ tổ chức nhóm xoay quanh một mục tiêu đã được xác
đ椃⌀nh. Thường có những phương pháp thành lập nhóm sau:
• Nhóm được thành lập do có sự phân công: Thông thường với phương pháp này
người cấp trên khi giao nhiệm vụ sẽ mời và phân công luôn các thành viên của nhóm.
Sau khi nhóm thành lập và ngồi l愃⌀i với nhau sẽ bầu chọn trưởng nhóm.
• Nhóm được thành lập do tự phát: Nhóm thành lập kiểu này thường là nhóm có
các thành viên chung sở thích, cùng yêu thích một công việc nào đó hoặc đôi lúc họ
cảm thấy hợp nhau nên t愃⌀o thành một nhóm để cùng làm việc hoặc đơn giản chỉ là để
giao lưu chia sẻ kinh nghiệm. Các nhóm này thường hay gặp trong cuộc sĀng như nhóm
yêu nh愃⌀c, nhóm nhảy, nhóm lập trình tin học…
• Nhóm thành lập bởi một người điều hành – nhóm trưởng: Nhóm được thành
lập khi nhóm trưởng được chỉ đ椃⌀nh ngay từ đầu, người nhóm trưởng này sẽ được người
quản lý chỉ đ椃⌀nh cho một công việc hoặc một dự án cần hoàn thành trong một thời gian
cụ thể. Người trưởng nhóm sẽ có trách nhiệm đi t椃m hoặc chỉ đ椃⌀nh các thành viên còn
l愃⌀i, thành lập nhóm, xây dựng tiêu chí ho愃⌀t động cùng các thành viên và dẫn dắt nhóm
ho愃⌀t động. Đôi lúc, nhóm trưởng là người đưa ra phát minh, ý tưởng sau đó thành lập
nhóm để cùng thực hiện ý tưởng của mình.
• Nhóm thành lập do chuyển đổi: Phương pháp thành lập nhóm này thường có
hai hình thức: (i) Nhóm thành lập bằng cách chuyển nhóm vừa kết thúc dự án cũ sang
dự án mới; ((ii) Nhóm thành lập bằng cách chuyển một tổ làm việc sang thành nhóm. b) Họp nhóm - 79 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Sau khi nhóm thành lập và đi vào ho愃⌀t động, cách thức xây dựng duy trì và phát
triển nhóm nhanh nhất là thường xuyên họp nhóm. Họp nhóm giúp các thành viên chia
sẻ khó khăn, cùng nhau giải quyết vấn đề gặp phải và t愃⌀o dựng mĀi quan hệ tĀt.
Những cuộc họp truyền thĀng thường phải gặp mặt trực tiếp. Nhưng ngày này,
khi công nghệ thông tin đang phát triển rất nhanh, các cuộc họp mang tính chất gặp gỡ
trực tiếp ngày 椃Āt đi. Thành viên nhóm ở những vùng miền thậm chí là quĀc gia khác
nhau có thể tham gia họp ở những nơi khác nhau. Có những phương pháp họp nhóm sau:
• Họp trực tiếp: Các thành viên gặp mặt và trao đổi trực tiếp t愃⌀i một đ椃⌀a điểm cụ
thể. Thường áp dụng với các cuộc họp quan trọng cần phải đưa ra quyết đ椃⌀nh.
• Họp gián tiếp: Các thành viên không gặp mặt và trao đổi trực tiếp với nhau. Họ
ở nhiều nơi khác nhau, sử dụng các lo愃⌀i công cụ để trao đổi thông tin:
+ Nói chuyện trực tuyến (Chat, skype). + Diễn đàn (forum) + Điện tho愃⌀i + Thư điện tử (email).
+ Hội ngh椃⌀ truyền hình (Video Conference)
Họp gián tiếp thường áp dụng cho những cuộc họp ít quan trọng, có tính chất
trao đổi thông tin hoặc họp thường kỳ. Mỗi công cụ này đều có ưu nhược điểm khác
nhau, nhóm cần cân nhắc khi quyết đ椃⌀nh đ椃⌀nh sử dụng công cụ gì khi họp. Để cuộc họp
đ愃⌀t hiệu quả cao cần phải kết hợp nhiều công cụ một lúc
- Các nhân tĀ phá hỏng cuộc họp: cuộc họp được tổ chức với mục đ椃Āch và yêu
cầu rõ ràng, tuy nhiên không phải lúc nào các cuộc họp cũng thành công. Sự thất b愃⌀i
của cuộc họp có thể vì những nguyên nhân đơn giản và bất ngờ. Có một sĀ nguyên nhân cơ bản như:
+ Một người nói quá nhiều: chủ tọa phát biểu quá nhiều hoặc một thành viên
nhóm tr椃nh bày quan điểm nhưng lan man, không đi vào trọng tâm. Nói quá nhiều là
nguyên nhân gây ra sự không hài lòng của các thành viên.
+ Bàn quá lâu về một vấn đề: Trong cuộc họp, một vấn đề được đề bàn b愃⌀c quá
lâu sẽ gây ra sự mệt mỏi, chán nản của các thành viên dự họp.
+ Mơ hồ, bảo thủ hoặc né tránh chủ đề Mục tiêu và chủ đề cuộc họp là yếu tĀ
thu hút các thành viên dự họp. Một cuộc họp chắc chắn thất b愃⌀i nếu không xác đ椃⌀nh
chính xác mục tiêu và chủ đề. Đồng thời, việc tách b愃⌀ch các chủ đề là yêu cầu cần thiết,
tránh lan man từ chủ đề này sang chủ đề khác.
+ Tập trung công k椃Āch, chê bai người khác có động cơ cá nhân Nếu b愃⌀n quá tập
trung công kích, chê bai một người, làm người đó bất mãn, các thành viên khác tham
gia họp sẽ cảm thấy không hài lòng vì phải “chứng kiến màn hài k椃⌀ch”. Họ sẽ có cái
nh椃n và đánh giá không tĀt về b愃⌀n.
+ Các thành viên không hoàn thành các mục tiêu công việc làm ho愃⌀t động của
nhóm b椃⌀ chậm l愃⌀i: họp là nhằm mục tiêu trao đổi thông tin, kiểm điểm tiến độ thực hiện - 80 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
công việc và mức độ tham gia của các thành viên. Tuy nhiên, khi có những thành viên
không hoàn thành công việc, không khí cuộc họp sẽ b椃⌀ ảnh hưởng và khả năng hoãn
họp, ngừng họp có thể xảy ra.
- Một sĀ rắc rĀi thường gặp trong cuộc họp: có nhiều nguyên nhân dẫn đến rắc
rĀi trong cuộc họp như đã đề cập ở trên nhưng nguyên nhân do con người gây ra là
thường gặp nhất. Một sĀ rắc rĀi thường gặp trong cuộc họp do con người như:
• Thành viên đến muộn Khi có thành viên đến muộn, người điều hành cần xác
đ椃⌀nh rõ lý do đến muộn một cách tế nh椃⌀. Nếu là một cuộc họp quan trọng thì nên sắp
xếp họp vào thời điểm bắt đầu một ngày làm việc để tránh tình tr愃⌀ng đi họp muộn.
• Thành viên có thái độ tiêu cực Người điều hành cần luôn nhấn m愃⌀nh lợi ích và
tầm quan trọng của các cuộc họp, nên nhấn m愃⌀nh tầm quan trọng của sự hợp tác để đ愃⌀t được mục tiêu
• Thiếu sự đồng thuận giữa các thành viên: Cuộc họp diễn ra quá lâu mà không
đưa ra được giải pháp hoặc đ愃⌀t được sự đồng thuận vì những lý do khác nhau cũng có
thể do các bên chưa hiểu hết về nhau, chưa k椃⌀p lắng nghe nhau. Người điều hành nên
tóm tắt các ý kiến khác nhau và các thỏa thuận đã đ愃⌀t được, đưa ra các dẫn chứng cụ
thể và nhấn m愃⌀nh đến thời h愃⌀n và sự khẩn trương. Khi cuộc họp b椃⌀ gay gắt quá mức,
người điều hành có thể dừng cuộc họp để các bên thu thập thêm các thông tin hoặc kiểm
chứng l愃⌀i các vấn đề của mỗi bên.
• Những cá nhân chĀng đĀi: sự chĀng đĀi có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau
như do b椃⌀ tác động (xúi giục), không phục, vấn đề mâu thuẫn cá nhân... Những sự chĀng
đĀi này cần được phân lo愃⌀i thành hai đĀi tượng cơ bản là vô tình hay cĀ ý. Với mỗi lo愃⌀i,
người điều hành cần khéo léo xử lý để đ愃⌀t được mục tiêu chung của cuộc họp. Nhóm
trưởng nên gặp gỡ các thành viên chĀng đĀi sau cuộc họp để trao đổi nguyên nhân và
chỉ dẫn về cách ứng xử trong cuộc họp.
• Các thành viên thiếu tận tâm: nguyên nhân chính khiến thành viên thiếu tận
tâm là do thành viên không hiểu yêu cầu công việc, không kết nĀi được với nhau và với
công việc, do tính chất, do bất đồng quan điểm với nhóm trưởng... Trưởng nhóm cần
xác đ椃⌀nh ch椃Ānh xác các nguyên nhân để có phương pháp xử lý phù hợp
• Sự phản kháng của thành viên:
Trong tình huĀng này người trưởng nhóm cần:
+ Tránh sự đĀi đầu;
+ Lắng nghe ý kiến thành viên mà không vội bình luận, thể hiện đã hiểu vấn đề;
+ Nhắc nhở nhóm phải học thêm những kỹ năng mới;
+ Sau khi xảy ra sự việc vẫn nên quay l愃⌀i với chương tr椃nh và tiếp tục cuộc họp.
Để giải quyết các vấn đề xảy ra trong cuộc họp, cách ứng xử của người điều hành
cuộc họp là rất quan trọng. Bất kể v椃 lý do g椃 th椃 người điều hành luôn cần phải nhấn
m愃⌀nh lợi ích và tầm quan trọng của cuộc họp và nhấn m愃⌀nh tầm quan trọng của sự hợp
tác giữa các thành viên để đ愃⌀t được mục tiêu
c) Lập và theo dõi kế ho愃⌀ch - 81 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Lập kế ho愃⌀ch là một quá trình ấn đ椃⌀nh những mục tiêu và xác đ椃⌀nh biện pháp tĀt
nhất để thực hiện những mục tiêu đó. Lập kế ho愃⌀ch cần gắn liền với những công cụ và
phương pháp quản lý nhằm giúp b愃⌀n đi đúng hướng. Tất cả những người quản lý đều
làm công việc lập kế ho愃⌀ch.
Lập kế ho愃⌀ch giúp cho nhóm:
• Hệ thĀng các vấn đề, công việc cần thực hiện để đưa ra các cách quản lý, có
thể dùng đến kinh nghiệm đã có;
• PhĀi hợp mọi nguồn lực của tổ chức hữu hiệu hơn;
• Tập trung vào mục tiêu và chính sách của tổ chức;
• Nắm vững các nhiệm vụ cơ bản của tổ chức để phĀi hợp với các quản lý khác;
• Sẵn sàng ứng phó và đĀi phó với những thay đổi của môi trường bên ngoài;
• Phát triển hữu hiệu các tiêu chuẩn kiểm tra.
d) Giải quyết mâu thuẫn nhóm
Trong quá trình làm việc nhóm, tất yếu sẽ nảy sinh nhiều mâu thuẫn vì nhóm là
sự tập hợp của những con người có xuất phát điểm khác nhau với những tính cách,
những quan niệm khác nhau. Nguồn gĀc mâu thuẫn trong nhóm xuất phát từ các thành
viên yêu cầu sự giúp đỡ; giải quyết các vấn đề; kiểm soát các vấn đề; cách làm việc của
cá nhân; áp lực thời gian; khĀi lượng công việc. Cách thức mà các thành viên thông
báo, truyền đ愃⌀t thông tin với thành viên khác (vấn đề giao tiếp) là nguồn gĀc sâu xa nhất
của mâu thuẫn trong nhóm. Mâu thuẫn sẽ càng bùng lên khi các thành viên hiếu thắng,
công kích lẫn nhau, tránh b椃⌀ ảnh hưởng của nhau và cĀ gắng lãnh đ愃⌀o nhóm. Khi mâu
thuẫn nhóm xảy ra, thông thường các thành viên trong nhóm sẽ phản ứng theo 4 kiểu:
• Né tránh: các biểu hiện như Giải quyết công việc của m椃nh hơn là cĀ gắng thay
đổi mọi thứ; Tránh tiếp xúc với người có quan điểm vững vàng; Cách tĀt nhất để tránh
b椃⌀ phản đĀi là không đưa ra ý kiến của mình; CĀ gắng làm công việc của mình, không
quan tâm đến những gì diễn ra xung quanh.
• Tuân theo: các biểu hiện như Tôi sẵn sàng để mọi người làm theo cách của họ
nếu nó không gây bất tiện cho tôi; Trong những tình huĀng không quen thuộc, tôi để
những người tự tin hơn làm lãnh đ愃⌀o; Ý kiến của tôi về một môi trường làm việc tĀt là
nơi mọi người đều hợp tác, chấp nhận và không có mâu thuẫn; Chính sách tĀt nhất t愃⌀i
công sở là cĀ gắng làm những gì mà cấp trên yêu cầu.
• ĐĀi đầu: các biểu hiện như Tôi không ng愃⌀i trình bày dứt khoát quan điểm nếu
tôi cảm nhận rõ ràng về vấn đề đó; Tôi được biết đến là người luôn khao khát chiến
thắng; Nếu mọi người lắng nghe những gì tôi nói, họ sẽ nhận ra tôi luôn luôn đúng;
Điều quan trọng là cần phải đấu tranh để đưa ra ý kiến của m椃nh; ĐĀi với tôi, sự thỏa
hiệp là dấu hiệu của sự tàn lụi.
• Cộng tác: các biểu hiện như Giải quyết các mâu thuẫn là một phần tất yếu để
đ愃⌀t được các mục tiêu; Tôi học thêm được nhiều điều mới khi lắng nghe ý tưởng của
người khác; Khi mọi người cùng đóng góp ý tưởng sẽ xuất hiện ý tưởng hay nhất; Đừng
bao giờ đưa ra một quyết đ椃⌀nh trước khi mọi người đã bàn b愃⌀c và quyết đ椃⌀nh; Nhóm sẽ
thực hiện các quyết đ椃⌀nh tĀt hơn là các cá nhân riêng lẻ; Những mâu thuẫn lành m愃⌀nh - 82 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
sẽ t愃⌀o ra những ý tưởng hay hơn; Tôi thà làm việc trong nhóm có mâu thuẫn còn hơn là làm việc một mình.
Biện pháp giải quyết mâu thuẫn nhóm: một nhóm làm việc phải biết kiềm chế
các mâu thuẫn ở mức giới h愃⌀n cho phép, tức là các xung đột tích cực thường được
khuyến khích và h愃⌀n chế các xung đột tiêu cực. Một sĀ biện pháp giải quyết xung đột như sau:
+ Chủ động: Mỗi thành viên cần giải quyết các xung đột nhỏ trước khi nó trở
thành xung đột lớn, muĀn vậy, mỗi thành viên cần phải thẳng thắn nhìn nhận những vấn
đề đang xảy ra một cách nghiêm túc.
+ Giao tiếp: Đưa những người có liên quan trực tiếp đến các xung đột vào việc giải quyết chúng.
+ Nghiên cứu: Tìm kiếm các lý do thực sự trước khi tìm kiếm giải pháp.
+ Linh ho愃⌀t: Không để bất kì ai bảo thủ, chỉ chọn một giải pháp trước khi xem xét các giải pháp khác.
+ Công bằng: Không để bất kì ai né tránh một giải pháp công bằng bằng cách nấp sau các quy tắc.
+ Đồng minh: Làm cho các thành viên nhóm đồng lòng cùng nhau đấu tranh
chĀng l愃⌀i các thế lực bên ngoài chứ không chĀng l愃⌀i lẫn nhau
đ) Đánh giá ho愃⌀t động nhóm - Đánh giá giúp cho:
+ ĐĀi với thành viên:
• Thấy được ưu điểm (nhược điểm) của bản thân; từ đó phát huy (hoặc cải thiện)
những ưu nhược điểm đó;
• Đánh giá còn là cơ sở để t椃Ānh lương, thưởng cho mỗi cá nhân trong nhóm.
Ngoài ra, thành viên thấy được sự đóng góp của bản thân được trưởng nhóm và nhóm
ghi nhận sẽ t愃⌀o tâm lý thoải mái, vui vẻ để mỗi thành viên tích cực làm việc.
• T愃⌀o cơ hội để thành viên nhóm bày tỏ quan điểm, suy nghĩ và đề xuất cho bản thân;
• Hiểu hơn về các thành viên khác, trưởng nhóm…
+ ĐĀi với trưởng nhóm:
• Thấy được kiến thức, kỹ năng, thái độ làm việc của mỗi viên của mỗi thành
viên để điều chỉnh công việc cho phù hợp;
• Thấy được kết quả làm việc của thành viên đóng góp vào mục tiêu chiến lược
của tổ chức, từ đó có chế độ ưu đãi phù hợp.
• Tìm kiếm được những góp ý đóng góp của mỗi thành viên nhằm phát triển nhóm.
• Khi đánh giá về mức độ thực hiện của nhóm, nên yêu cầu mỗi thành viên cho
ý kiến về các chỉ tiêu đã đặt ra đã được xử lý như thế nào. Nếu phương pháp làm việc
được cải tiến, các kết quả đó có thực tế hay không. - 83 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Đánh giá tiến độ của toàn nhóm so với mục tiêu của đề án, kế ho愃⌀ch thời gian, và tài chính.
+ Tài chính: Chi phí thực tế; lãi so với dự kiến.
+ Thời gian: Thành quả so với kế ho愃⌀ch làm việc.
+ Chất lượng: Độ chính xác; sự hài lòng của khách hàng.
+ Sự tiến triển: Đóng góp với tập thể; khả năng. - Các lo愃⌀i đánh giá:
+ Đánh giá của trưởng nhóm với các thành viên: đánh giá hiệu quả của việc lãnh
đ愃⌀o nhóm trong việc hỗ trợ và hướng dẫn nhóm:
Việc điều hành: Đ愃⌀t được các kết quả như kế ho愃⌀ch đã v愃⌀ch ra.
Ý kiến đánh giá ở trên: Thực hiện đ愃⌀t tiến độ của nhóm.
Ý kiến đánh giá bên dưới: Thực hiện đ愃⌀t chỉ tiêu bên trên.
Tinh thần: Ý kiến của nhóm, khách hàng, những người có liên quan. + Đánh giá tiểu nhóm
Đánh giá hiệu quả của mỗi tiểu nhóm theo đ椃⌀nh mức của chỉ tiêu, như:
Các mục tiêu: những kết quả thực tế so với chỉ tiêu.
Chất lượng: ý kiến đánh giá của nội bộ.
Khách hàng: ý kiến đánh giá của khách hàng.
Cải tiến: dự tính các kết quả tương lai.
+ Các thành viên nhóm tự đánh giá:
Đánh giá sự đóng góp của cá nhân vào việc thực hiện kế ho愃⌀ch toàn nhóm.
Hiệu suất: so với chỉ tiêu.
Ý kiến đánh giá: của cấp trên, của đồng nghiệp và của khách hàng.
Tự đánh giá: so với đồng nghiệp.
Giá tr椃⌀ khác: có đóng góp g椃 thêm không; ý thức trách nhiệm. - 84 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
CHƯƠNG 5. QUẢN LÝ CÔNG NGHIỆP
TRONG XU HƯỚNG CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0
5.1. Sự ra đời và xu hướng cách mạng công nghiệp 4.0
5.1.1. Sự ra đời của cách mạng công nghiệp 4.0
5.1.1.1. L椃⌀ch sử phát triển của các cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp
a) Cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ nhất
- Thời gian: cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ nhất diễn ra ở Anh vào thế kỷ
XVIII cho đến nửa đầu thế kỷ XIX (bắt đầu vào năm 1760 và kết thúc vào khoảng
những năm 1820 - 1840). Cuộc cách m愃⌀ng này diễn ra khi chủ nghĩa tư bản ở Anh thắng
lợi, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong quá trình sản xuất kinh tế ở Anh, đưa chủ
nghĩa tư bản phát triển lên một giai đo愃⌀n cao hơn mang l愃⌀i sự biến đổi lớn trong nền
kinh tế Anh và một sĀ quĀc gia khác trong khu vực châu Âu.
- Giai đo愃⌀n: có 2 giai đo愃⌀n trong cuộc cách m愃⌀ng: cơ giới hóa và những tiến bộ
về khoa học, kỹ thuật. Trong giai đo愃⌀n đầu, máy móc được phát minh, than khoáng sản
chuyển hóa thành năng lượng giúp máy móc ho愃⌀t động. Giai đo愃⌀n sau, các tiến bộ cải
thiện không chỉ sản xuất mà còn cả cách tổ chức và các yêu cầu về nhân công. - Đặc điểm
+ Sự phát minh của các lo愃⌀i máy móc mới
+ Cách tổ chức công việc mới như hệ thĀng nhà máy, phân chia công việc và chuyên môn hóa
+ Sử dụng các vật liệu cơ bản mới như sắt, thép
+ Sử dụng các nguồn năng lượng mới như than, điện, petroleum
+ Những phát triển quan trọng trong vận tải, truyền thông
Một sĀ phát minh nổi bật của giai đo愃⌀n l椃⌀ch sử này có thể kể đến động cơ hơi
nước, máy điện báo, đèn điện, đường sắt xe lửa, máy may.
- Ảnh hưởng: cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp thứ nhất đem đến nhiều thay đổi cho
xã hội. Các phát minh cải thiện đời sĀng của mọi người, họ sản xuất nhiều hơn, di
chuyển nhanh hơn và giao tiếp nhiều hơn. Tỷ lệ sinh tăng và tỷ lệ chết giảm, dẫn đến
sự tăng lên trong dân sĀ. Tuy nhiên, công nhân làm việc trong những môi trường không
đảm bảo chất lượng. Nhiều phong trào công nhân xuất hiện, là bước đệm cho các công
đoàn sau này. Hơn nữa, sự phân chia giai cấp càng rõ nét hơn v椃 dù sản lượng tăng, lợi
nhuận chỉ thuộc về sĀ ít sở hữu các nhà máy.
b) Cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ hai
- Thời gian: cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ 2 diễn ra vào nửa cuĀi thế kỷ XIX
và những năm đầu của thế kỷ XX (1871 - 1914), có thể coi như đây ch椃Ānh là giai đo愃⌀n
thứ 2 của cách m愃⌀ng công nghiệp, do ph愃⌀m vi phát triển các phát minh và áp dụng tiến
bộ khoa học kỹ thuật thay đổi m愃⌀nh mẽ sang các quĀc gia khác mà điển hình là Đức,
Mỹ, Pháp, Ý, Nhật Bản đồng thời nội dung của các tiến bộ khoa học kỹ thuật cũng thay
đổi. Những quĀc gia này phát triển vượt bậc nhờ cuộc cách m愃⌀ng và hiện t愃⌀i vẫn là - 85 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
những cường quĀc trên thế giới. Có thể nói, những tiến bộ kinh tế kỹ thuật của động
lực máy hơi nước, tàu hơi nước, đường sắt của cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ nhất đã
t愃⌀o ra những điều kiện để những phát minh công nghiệp ở cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp
lần thứ hai này được hình thành.
- Đặc điểm: cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ hai là chuyển từ nền sản xuất cơ kh椃Ā
sang nền sản xuất điện - cơ kh椃Ā và sang giai đo愃⌀n tự động hóa cục bộ trong sản xuất.
Nhờ sự phát minh và sử dụng phổ biến xăng dầu, điện và thép mà động cơ đĀt trong và
một sĀ máy móc sử dụng điện khác được phát minh. Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ
hai còn được gọi là cuộc cách m愃⌀ng kỹ thuật, đây là cuộc cách m愃⌀ng gia tăng sự tương
tác qua l愃⌀i giữa khoa học và kỹ thuật, khoa học được ứng dụng rộng rãi, t愃⌀o ra nhiều
phát minh trong kỹ thuật. - Phát minh nổi bật
+ Những năm 1870: T椃Ān hiệu tự động, phanh khí nén, bộ ghép Janney cho đường
ray xe lửa, điện tho愃⌀i, đèn điện, máy đánh chữ và quy trình sản xuất thép từ sắt nóng chảy và phế liệu…
+ Những năm 1880: thép thay thế sắt trong xây dựng, t愃⌀o điều kiện thuận lợi xây
dựng tàu biển, nhà cao tầng và các cây cầu lớn. Sự ra đời của xe đ愃⌀p hiện đ愃⌀i và bùng
nổ sử dụng xe đ愃⌀p vào năm 1890. Ô tô được sáng chế lần đầu tiên vào năm 1886 và
được Henry Ford sản xuất lần đầu tiên vào năm 1896. Điện tho愃⌀i được cấp bằng sáng
chế vào năm 1876 và đài phát thanh vào năm 1897.
+ Những năm 1990: máy quay đĩa và ảnh động, máy phát điện dẫn đến sự ra đời
của tủ l愃⌀nh và máy giặt; động cơ đĀt trong giúp t愃⌀o ra xe ô tô và chiếc máy bay đầu tiên.
- Ảnh hưởng: với những tiến bộ khoa học - công nghệ và sự áp dụng phổ biến
các phát minh nêu trên, cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ hai mở đầu một kỷ nguyên sản
xuất hàng hóa khổng lồ, đã có những tác động sâu sắc đến kinh tế - xã hội của các quĀc
gia. Chất lượng cuộc sĀng được cải thiện đáng kể ở các nước công nghiệp. tăng năng
suất cao dẫn đến giá cả các mặt hàng giảm m愃⌀nh, mất mùa không dẫn đến n愃⌀n đón, tiến
bộ trong y tế và vệ sinh làm cho tỷ lệ lây nhiễm bệnh và tình tr愃⌀ng tử vong giảm. Đô th椃⌀
hóa nhanh vì mọi người chuyển đến các thành phĀ lớn để sinh sĀng gần nhà máy.
Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ hai làm thay đổi đặc điểm đ椃⌀a lý quĀc gia, dân
sĀ t愃⌀i các trung tâm công nghiệp tăng m愃⌀nh. Cơ cấu nghề nghiệp cũng b椃⌀ thay đổi m愃⌀nh,
tình tr愃⌀ng thất nghiệp cũng trở nên phổ biến hơn, biến động trong thương m愃⌀i và công
nghiệp làm cho kết cấu h愃⌀ tầng, cơ sở vật chất, máy móc thiết b椃⌀ b椃⌀ lỗi thời trong một
khoảng thời gian rất ngắn.
c) Cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ ba
- Thời gian: cuộc cách m愃⌀ng lần thứ ba bắt đầu không lâu sau Thế chiến thứ 2,
vào khoảng năm 1969, khi các tiến bộ về h愃⌀ tầng điện tử, máy tính, sĀ hóa được phát
minh và áp dụng cho đến những năm cuĀi của thế kỷ XX, khi cuộc khủng hoảng tài
chính ở khu vực châu Á bắt đầu năm 1997. Khác với hai cuộc cách m愃⌀ng trước, khi
trung tâm của cuộc cách m愃⌀ng là ở Anh, cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ ba do
Mỹ, các nước phía Tây Châu Âu và Nhật Bản dẫn đầu. - 86 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
- Đặc điểm: cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ ba, còn được gọi là cuộc cách
m愃⌀ng kỹ thuật sĀ, là sự d椃⌀ch chuyển từ kỹ thuật máy móc, điện sang kỹ thuật sĀ, là sự
thay đổi từ công nghệ điện tử và cơ kh椃Ā sang công nghệ sĀ, đánh dấu sự khởi đầu của
thời đ愃⌀i thông tin. Trọng tâm của cuộc cách m愃⌀ng này là sản xuất hàng lo愃⌀t và sử dụng
rộng rãi các m愃⌀ch logic kỹ thuật sĀ và các công nghệ gồm máy tính, điện tho愃⌀i di động,
m愃⌀ng internet. Đây là đặc điểm quyết đ椃⌀nh của cuộc cách m愃⌀ng này. Tuy nhiên, bên
c愃⌀nh đó, cuộc cách m愃⌀ng này còn đánh dấu sự thay đổi trong việc sử dụng các nguồn
năng lượng. Sự tăng giá của các nguyên liệu truyền thĀng khiến nhiều nguyên liệu khác,
rẻ hơn, an toàn hơn, được quan tâm, như năng lượng mặt trời, năng lượng gió.
- Phát minh nổi bật: sự phổ biến rộng rãi của máy tính và một sĀ thiết b椃⌀ điện tử
sử dụng công nghệ sĀ khác như máy rút tiền tự động, robot công nghiệp, đồ họa máy
tính, âm nh愃⌀c điện tử, các hệ thĀng bảng thông báo, trò chơi video ...; điện tho愃⌀i di động
ra đời năm 1983 và được thương m愃⌀i hóa năm 1991; internet được sử dụng ở Mỹ năm
1984; máy ảnh kỹ thuật sĀ ra đời năm 1988 và bắt đầu được bán trên th椃⌀ trường Nhật
Bản năm 1989 và Mỹ năm 1990; mực kỹ thuật sĀ được t愃⌀o ra năm 1988 và lần đầu tiên
được sử dụng năm 1989; World - Wide - Web được phát minh năm 1989 và được sử
dụng rộng rãi năm 1996 và đến năm 1999, hầu hết các nước đều có kết nĀi internet.
- Ảnh hưởng: những phát minh từ cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ ba dần
len lỏi và trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sĀng hiện đ愃⌀i. Cách m愃⌀ng kỹ
thuật sĀ đã làm các ho愃⌀t động trong một nền kinh tế được thay đổi sâu sắc. Cách thức
các tổ chức trên toàn thế giới tương tác với nhau đã thay đổi hoàn toàn, trong đó các
công ty nhỏ hoặc thậm ch椃Ā các cá nhân cũng có thể tiếp cận được với các th椃⌀ trường
rộng lớn. Việc sử dụng công nghệ sĀ trong quá trình sản xuất hoặc cung cấp d椃⌀ch vụ và
việc trao đổi thông tin diễn ra nhanh chóng hơn, dễ dàng và thuận tiện hơn đã làm cho
năng suất và hiệu suất làm việc của các doanh nghiệp tăng đáng kể.
Cách m愃⌀ng kỹ thuật sĀ tác động sâu sắc về mặt xã hội. Việc áp dụng các công
nghệ sĀ và tự động hóa hàng lo愃⌀t kéo theo sự ra đời của nhiều nghề nghiệp đồng thời
cũng làm giảm ph愃⌀m vi ho愃⌀t động, thậm chí lo愃⌀i bỏ nhiều nghề, việc mở rộng trao đổi
thông tin làm phát sinh các vấn đề có liên quan đến công dân, nhân quyền, b愃⌀o lực, tội
ph愃⌀m khủng bĀ ... đòi hỏi cần phải được giải quyết. Ngoài ra, cũng có nhiều hệ lụy của
cách m愃⌀ng công nghệ sĀ như người bão hòa thông tin, việc ghi nhận thông tin dễ dàng
cũng kèm theo việc xóa và thay đổi thông tin nhanh chóng nên sự xác thực của thông
tin luôn đòi hỏi cần được bảo đảm. Cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ ba cũng ch椃Ānh
là tiền đề cho cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư sau này, khi công nghệ thông tin
phát triển ngày càng m愃⌀nh mẽ.
5.1.1.2. Sự ra đời của cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư
- Thời gian: khái niệm công nghệ 4.0 hay là cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ
tư lần đầu tiên được đề cập t愃⌀i Hội chợ triển lãm công nghệ t愃⌀i Hannover, Đức và sau
đó thuật ngữ công nghệ 4.0 chính thức đưa vào kế ho愃⌀ch hành động chiến lược công
nghệ cao được Chính phủ Đức thông qua vào năm 2012. Vấn đề cách m愃⌀ng công nghiệp
lần thứ tư trở thành mĀi quan tâm chung khi Diễn đàn kinh tế thế giới năm 2016 được
tổ chức t愃⌀i Thụy Sĩ vào ngày 20 - 23 tháng 01 năm 2016 để lấy chủ đề thảo luận là "Làm
chủ cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư". T愃⌀i diễn đàn, Klaus Schwab, người sáng
lập và là Chủ t椃⌀ch điều hành của Diễn đàn kinh tế thế giới đã giới thiệu về cuĀn sách - 87 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư cùng quan điểm là thế giới đang ở đỉnh cao của cuộc cách m愃⌀ng này.
- Đặc điểm: cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ nhất sử dụng năng lượng nước và
hơi nước để cơ giới hóa sản xuất. Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ hai sử dụng năng
lượng điện, các động cơ điện để t愃⌀o ra các dây chuyền sản xuất hàng hóa. Cách m愃⌀ng
công nghiệp lần thứ ba sử dụng công nghệ thông tin để tự động hóa sản xuất. Cuộc cách
m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư xoá nhoà ranh giới giữa các lĩnh vực vật chất, sĀ hóa và
sinh học, nó t愃⌀o ra sự liên kết giữa thế giới thực và ảo để thực hiện việc theo cách thông minh và hiệu quả.
Cách m愃⌀ng Công nghiệp 4.0 sẽ diễn ra trên 3 lĩnh vực chính gồm Công nghệ sinh
học, Kỹ thuật sĀ và Vật lý. Những yếu tĀ cĀt lõi của Kỹ thuật sĀ trong Cách m愃⌀ng Công
nghiệp 4.0 sẽ là: Trí tuệ nhân t愃⌀o (AI), V愃⌀n vật kết nĀi - Internet of Things (IoT) và dữ
liệu lớn (Big Data). Trên lĩnh vực công nghệ sinh học, Cách m愃⌀ng Công nghiệp 4.0 tập
trung vào nghiên cứu để t愃⌀o ra những bước nhảy vọt trong Nông nghiệp, Thủy sản, Y
dược, chế biến thực phẩm, bảo vệ môi trường, năng lượng tái t愃⌀o, hóa học và vật liệu.
CuĀi cùng là lĩnh vực Vật lý với robot thế hệ mới, máy in 3D, xe tự lái, các vật liệu mới
(graphene, skyrmions…) và công nghệ Nano. - Đặc trưng:
+ Có khả năng cộng tác chặt chẽ giữa người và máy móc. Cần phải nhấn m愃⌀nh
đến vai trò quan trọng và khả năng thông minh của máy móc đến mức mĀi quan hệ giữa
người và máy móc là mĀi quan hệ cộng tác chứ không còn là điều kiện đơn thuần. Việc
cộng tác được thực hiện dựa trên công nghệ thông tin được gọi là internet kết nĀi v愃⌀n vật (IoT).
+ Quá trình sản xuất có thể được nhìn thấy từ các hình ảnh ảo của nhà máy. Ảnh
ảo của nhà máy được xây dựng bằng mô phỏng các quá trình thông qua các thiết b椃⌀ cảm
biến thông minh trong quá trình sản xuất. Mục đ椃Āch của việc quan sát ảnh ảo là để giữ
quá trình sản xuất càng có mức độ kết nĀi tự động cao và rõ ràng càng tĀt thông qua
một hệ thĀng được gọi là kết nĀi ảo và thực.
+ Nguyên tắc kiểm soát phân cấp được thực hiện triệt để. Việc tổ chức sản xuất
tự động cao giữa người và máy móc và có thể quan sát được thông qua hệ thĀng kết hợp
giữa thực và ảo cho phép các nhân viên trong nhà máy có thể đưa ra quyết đ椃⌀nh nhanh chóng, chính xác.
+ Năng lực sản xuất xét về mặt thời gian sẽ được cải thiện đáng kể do thời gian
sản xuất rút ngắn bởi quy trình sản xuất được thực hiện một cách thông minh, các vấn
đề phát sinh được giải quyết ngay tức thì. Đồng thời, các lo愃⌀i lá quý trong quá trình sản
xuất cũng được h愃⌀n chế, thậm chí lo愃⌀i bỏ.
+ Mô hình d椃⌀ch vụ cấp tiến có tên gọi là internet mọi d椃⌀ch vụ được sử dụng, t愃⌀i
đó công nghệ thông tin được sử dụng để giám sát và phân tích dữ liệu thu thập từ các
thiết b椃⌀ thông minh. Khả năng cách để trở thành một đặc điểm độc đáo của hệ thĀng sản
xuất linh ho愃⌀t. Các quá trình có thể được tách rời ra để đảm bảo tính phức t愃⌀p của hệ
thĀng ho愃⌀t động, đặc biệt là những hệ thĀng có những quá trình dài. Khả năng tách biệt
này, cũng đi kèm với khả năng điều chỉnh máy móc thiết b椃⌀, từ đó mức độ thích ứng với
các yêu cầu của khách hàng cao hơn. - 88 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Báo cáo của Diễn đàn kinh tế thế giới năm 2016 cũng chỉ ra 9 lĩnh vực ch椃⌀u ảnh
hưởng m愃⌀nh nhất của cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư bao gồm: bán lẻ; các nhà máy
sản xuất; ngành công nghiệp sản xuất phương tiện vận chuyển; nhà ở; văn phòng; nơi
làm việc; các thành phĀ; môi trường sĀng; và đặc biệt, nhu cầu về năng lực của nguồn
nhân lực - một yếu tĀ đầu vào của quá trình sản xuất.
Có thể khái quát bĀn đặc trưng ch椃Ānh của Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư:
Một là, sử dụng công nghệ in 3D để sản xuất sản phẩm một cách hoàn chỉnh nhờ
nhất thể hóa các dây chuyền sản xuất không phải qua giai đo愃⌀n lắp ráp các thiết b椃⌀ phụ
trợ - công nghệ này cũng cho phép con người có thể in ra sản phẩm mới bằng những
phương pháp phi truyền thĀng, bỏ qua các khâu trung gian và giảm chi phí sản xuất nhiều nhất có thể.
Hai là, dựa trên nền tảng của sự kết hợp công nghệ cảm biến mới, phân tích dữ
liệu lớn, điện toán đám mây và kết nĀi internet v愃⌀n vật sẽ thúc đẩy sự phát triển của
máy móc tự động hóa và hệ thĀng sản xuất thông minh.
Ba là, công nghệ nano và vật liệu mới t愃⌀o ra các cấu trúc vật liệu mới ứng dụng
rộng rãi trong hầu hết các lĩnh vực.
BĀn là, trí tuệ nhân t愃⌀o và điều khiển học cho phép con người kiểm soát từ xa,
không giới h愃⌀n về không gian, thời gian, tương tác nhanh hơn và ch椃Ānh xác hơn.
5.1.2. Xu hướng công nghệ của cách mạng công nghiệp 4.0
5.1.2.1. Công nghệ in 3D
Công nghệ in 3D hiện đang phát triển nhanh chóng trên thế giới. Với công nghệ
này, nhà sản xuất có thể tùy chỉnh theo những gì họ cần một cách nhanh chóng, in l愃⌀i
các bộ phận để thay thế một cách dễ dàng. Với những lợi ích mang l愃⌀i (t愃⌀o ra chuỗi giá
tr椃⌀ xuyên suĀt từ sản xuất đến lưu kho, sử dụng sản phẩm và d椃⌀ch vụ; tiết kiệm
nguyên/vật liệu, năng lượng; quy trình sản xuất ngắn gọn cho ra các sản phẩm tuỳ chỉnh
kể cả những sản phẩm có cấu trúc phức t愃⌀p…), công nghệ in 3D đang ngày càng được
ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực với tĀc độ tăng trưởng hàng năm lên đến gần 30%.
Công nghệ in 3D (hay còn gọi là công nghệ sản xuất đắp dần) là một chuỗi kết
hợp các công đo愃⌀n khác nhau để t愃⌀o ra một vật thể ba chiều từ vật mẫu thật được quét
3D hoặc mô hình kỹ thuật sĀ, bằng cách đắp dần các lớp vật liệu theo từng lớp. Với sản
xuất đắp dần, đĀi tượng được t愃⌀o ra theo từng lớp, có thể coi là công nghệ t愃⌀o h椃nh như
đúc hay ép khuôn, khác với phương pháp gia công/mài giũa, cắt gọt vật liệu nguyên
khĀi truyền thĀng (lo愃⌀i bỏ hoặc cắt gọt đi một phần vật liệu, nhằm có được sản phẩm
cuĀi cùng). Có nhiều công nghệ in 3D khác nhau đã được phát triển như đùn vật liệu
(material extrusion), quang trùng hợp (vat photopolymerization), kết hợp bột (binding
jetting)… Mỗi công nghệ có những đặc điểm khác nhau, phù hợp cho các yêu cầu kỹ
thuật đa d愃⌀ng về vật liệu, tĀc độ, chất lượng hoàn thiện sản phẩm.
Lợi ích bền vững của công nghệ in 3D là t愃⌀o ra chuỗi giá tr椃⌀ xuyên suĀt từ tiền
sản xuất đến sản xuất, lưu kho, sử dụng sản phẩm và d椃⌀ch vụ; tiết kiệm nguyên/vật liệu,
năng lượng; quy trình sản xuất ngắn gọn cho ra các sản phẩm tuỳ chỉnh kể cả những
sản phẩm có cấu trúc phức t愃⌀p; cho phép các nhà sản xuất tiến gần hơn đến tỷ lệ - 89 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
cung/cầu = 1/1, giảm lượng phế liệu và tồn kho do sản xuất dư thừa. Với nhiều ưu điểm
nổi trội, công nghệ in 3D là xu hướng phát triển trong tương lai. Hiện nay, công nghệ
này đã được ứng dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực như kiến trúc, mỹ thuật, y học,
thẩm mỹ, giáo dục đến t愃⌀o mẫu nhanh trong các ngành công nghiệp sản xuất như ô tô,
hàng không vũ trụ, y tế, điện tử, robot, nông nghiệp…
Ảnh hưởng của công nghệ in 3D đến đời sĀng kinh tế - xã hội của con người:
- Những ảnh hưởng về mặt kinh tế:
+ TĀc độ thực hiện ho愃⌀t động đổi mới nhanh hơn bởi nhiều lý do mà một trong
những lý do quan trọng là ho愃⌀t động sản xuất mẫu được thực hiện nhanh hơn. Thời gian
giới thiệu sản phẩm ra th椃⌀ trường sẽ trở nên nhanh hơn. Khi ho愃⌀t động đổi mới được
thực hiện nhanh, doanh nghiệp không có điều kiện để thực hiện nhiều ho愃⌀t động đổi mới hơn.
+ TĀc độ sản xuất trở nên nhanh hơn và thời gian để giao hàng sẽ được cải thiện đáng kể.
+ Sự khác biệt hóa trong cung cấp sản phẩm đến tay người tiêu dùng cao hơn.
Nếu trước đây, ho愃⌀t động khuôn mẫu và quá tr椃nh sản xuất theo khuôn mẫu có thể làm
cản trở việc khác biệt hóa sản phẩm th椃 giờ đây công việc này trở nên dễ dàng hơn.
+ Các doanh nghiệp sẽ t椃m được những nguồn nguyên liệu, những yếu tĀ đầu
vào tĀt hơn. Ho愃⌀t động dự trữ cũng có nhiều thay đổi theo chiều hướng t椃Āch cực bởi
ho愃⌀t động sản xuất khá linh ho愃⌀t và nhanh chóng, không cần thiết phải có nơi dự trữ lớn
và việc vận chuyển đến cho khách hàng cũng thay đổi đáng kể. Thay v椃 có thể sản xuất
ở một nơi xa và vận chuyển đến cho khách hàng th椃 giờ đây các doanh nghiệp có thể
mang l愃⌀i gần khách hàng để sản xuất.
+ Việc áp dụng công nghệ in 3D sẽ giúp các doanh nghiệp giảm được chi ph椃Ā
đáng kể. Nếu trước đây, chi ph椃Ā làm mẫu và thay đổi mẫu rất tĀn kém, th椃 hiện t愃⌀i, doanh
nghiệp có thể sản xuất mẫu đơn giản mà chi phí l愃⌀i thấp. Việc thay đổi các ho愃⌀t động
trong chuỗi cung ứng mang l愃⌀i nhiều lợi 椃Āch về mặt chi ph椃Ā cho các doanh nghiệp.
Bên c愃⌀nh những lợi 椃Āch về mặt kinh tế kể trên, cũng cần phải đề cập đến những
bất lợi mà công nghệ này mang đến. Chẳng h愃⌀n như việc áp dụng công nghệ in 3D sẽ
làm phát sinh nhiều vấn đề có liên quan đến bản quyền, vi ph愃⌀m các vấn đề về đ愃⌀o đức
trong kinh doanh, sự h愃⌀n chế về k椃Āch cỡ khi sản xuất sản phẩm; hay sự thay đổi nhanh
chóng của th椃⌀ trường do công nghệ in 3D khởi xướng cũng có thể dẫn đến t椃nh tr愃⌀ng
phá sản của các doanh nghiệp khi họ không k椃⌀p đáp ứng được những thay đổi của th椃⌀
trường và có thể kéo theo nhiều hệ lụy.
- Những ảnh hưởng về mặt xã hội:
+ Nhu cầu của con người sẽ được đáp ứng tĀt hơn bởi có nhiều sản phẩm phù
hợp với mong muĀn của họ, chất lượng tĀt, tiện dụng và nhiều trường hợp giá cả l愃⌀i phù hợp.
+ Tuổi thọ của con người được cải thiện do nhiều ứng dụng công nghệ in 3D
trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe, nhiều căn bệnh được khắc phục với tác dụng của sản phẩm in 3D. - 90 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ Sự phát triển của việc áp dụng những công nghệ in 3D khiến cho nhiều doanh
nghiệp phát triển m愃⌀nh, t愃⌀o được một sĀ lượng lớn việc làm.
+ Công nghệ in 3D mang l愃⌀i nhiều lợi 椃Āch trong lĩnh vực giáo dục.
+ Môi trường 椃Āt b椃⌀ ảnh hưởng hơn do các sản phẩm được trực tiếp làm từ các
nguyên liệu được sản xuất, hoặc do h愃⌀n chế ho愃⌀t động vận tải khi sản phẩm được sản
xuất ở gần nơi có khách hàng.
Bên c愃⌀nh kết quả đ愃⌀t được, có một sĀ h愃⌀n chế mà việc áp dụng công nghệ này
có thể gây ra như t椃nh tr愃⌀ng tội ph愃⌀m trong sản xuất, các vấn đề về đ愃⌀o đức khi các sản
phẩm in 3D với những mục đ椃Āch không lành m愃⌀nh t愃⌀o ra, hoặc việc mất việc làm do
nhiều công ty phá sản hoặc là cũng chưa thể chắc chắn được rằng liệu việc 椃Āt ảnh hưởng
đến môi trường do sản xuất theo công nghệ in 3D có thể bù đắp được việc gây tổn h愃⌀i
cho môi trường do ho愃⌀t động sản xuất tăng lên hay không.
5.1.2.2. Internet kết nĀi v愃⌀n vật
Internet kết nĀi v愃⌀n vật (IoT - Internet of Things) là một hệ thĀng mở và phức
t愃⌀p bao gồm những đĀi tượng thông minh có khả năng tự động tổ chức chia sẻ thông
tin, dữ liệu và nguồn lực, phản ứng l愃⌀i những t椃nh huĀng và thay đổi từ môi trường. Đây
là cụm từ chỉ hệ thĀng các vật hữu h椃nh gắn các cảm biến, được nĀi với nhau qua internet
không dây hoặc có dây. Các đồ vật có thể là người, cơ thể sĀng khác hoặc là đồ vật
thông thường. Bản chất của IoT là các vật trong hệ thĀng này có khả năng truyền tải,
trao đổi thông tin, dữ liệu mà không cần sự tác động trực tiếp giữa con người với con
người và giữa con người với máy t椃Ānh. Đặc điểm:
+ Cấu trúc của một hệ thĀng IoT bao gồm: trí thông minh nhân t愃⌀o, các cảm biến,
phần mềm ,sự kết nĀi, các đĀi tượng tham gia.
+ T椃Ānh đ椃⌀nh danh độc nhất: trong hệ thĀng IoT, mỗi đĀi tượng được gắn một cảm
biến. Cảm biến này giúp đĀi tượng được nhận biết và đ椃⌀nh d愃⌀ng như một thực thể duy
nhất của hệ thĀng. Như vậy, mỗi đĀi tượng có một mã nhận d愃⌀ng cá nhân riêng biệt
(ID) và các kết nĀi được thực hiện dựa trên những mã nhận d愃⌀ng cá nhân đó.
+ T椃Ānh phức t愃⌀p: bởi IoT là sự kết nĀi giữa nhiều đĀi tượng với nhau. Thậm ch椃Ā,
có những hệ thĀng có thể lên đến hàng chục ngh椃n tỷ đĀi tượng. Các thiết b椃⌀ trong hệ
thĀng không đồng nhất vì phần cứng khác nhau, đĀi tượng cũng có thể là người hoặc
cơ thể sĀng khác. V椃⌀ tr椃Ā ho愃⌀t động và t椃Ānh chất ho愃⌀t động thường ngày của hệ thĀng
cũng khác nhau. M愃⌀ng tham gia liên kết của các đĀi tượng cũng có thể khác nhau và tất
cả đều được kết nĀi chung vào một m愃⌀ng. Với t椃Ānh năng vượt trội là hệ thĀng có thể
truyền tải và trao đổi thông tin và dữ liệu mà không cần sự tham gia trực tiếp của con người.
+ Tính thông minh: trong hệ thĀng IoT, các đĀi tượng có thể dễ dàng nhận biết
và phản hồi l愃⌀i môi trường xung quanh. Sự kết hợp của IoT giúp các đĀi tượng trong hệ
thĀng trao đổi dữ liệu, thậm ch椃Ā có thể tự đưa ra những giải pháp nhằm phản ứng những
thay đổi của môi trường bên ngoài. - 91 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
+ Tính chủ động: khác với các lo愃⌀i công nghệ kết nĀi khác, hệ thĀng IoT của
t椃Ānh chủ động trong việc tự quản lý. Hệ thĀng này cho phép sự tương tác giữa đĀi tượng
và hệ thĀng và giữa những hệ thĀng với nhau.
+ T椃Ānh kiến trúc dựa trên các sự kiện: các đĀi tượng trong hệ thĀng IoT được cài
đặt sao cho chúng sẽ phản hồi dựa trên các sự kiện diễn ra theo thời gian thực
Ảnh hưởng của IoT th椃 đến đời sĀng kinh tế - xã hội của con người
+ Thứ nhất, công nghệ IoT có ảnh hưởng lớn đến đời sĀng kinh tế của con người.
Việc áp dụng IoT trong sản xuất giúp các doanh nghiệp tĀi ưu hóa nguồn lực, thực hiện
các ho愃⌀t động sản xuất hiệu quả hơn. Ứng dụng công nghệ này trong quản lý nhà nước
khiến các ho愃⌀t động của ch椃Ānh phủ hiệu quả hơn.
+ Thứ hai, công nghệ IoT có ảnh hưởng t椃Āch cực đến đời sĀng xã hội của con
người như: việc sử dụng các ứng dụng của IoT trong ngôi nhà thông minh khiến con
người nhẹ nhàng hơn; ứng dụng công nghệ IoT trong hệ thĀng an ninh trong nhà, cảnh
báo lũ lụt, cháy rừng, núi lửa, các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt khác, bảo vệ động
vật, theo dõi lượng chất thải và mức độ ô nhiễm môi trường, không khí ... khiến cho
cuộc sĀng trở nên an toàn hơn; các ứng dụng trong lĩnh vực y tế giúp cải thiện sức khỏe,
nâng cao tuổi thọ; các ứng dụng trong lĩnh vực giáo dục g椃 trong việc d愃⌀y và học trở
nên nhẹ nhàng và hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, việc áp dụng IoT cũng bộc lộ hoặc tiềm ẩn một sĀ h愃⌀n chế như
+ Việc an ninh b椃⌀ ảnh hưởng: khi mọi thứ được kết nĀi internet th椃 cũng khó có
thể bảo đảm rằng một ai đó không đột nhập vào hệ thĀng để gây rĀi, thậm ch椃Ā phá hủy.
Một khi hệ thĀng đã được kết nĀi th椃 sự gây rĀi hoặc phá hủy sẽ gây ra những hậu quả
trong ph愃⌀m vi rộng và ngay tức thời.
+ Sự riêng tư b椃⌀ ảnh hưởng: nếu một đĀi tượng được gắn cảm biến và tham gia
kết nĀi vào hệ thĀng th椃 điều này cũng đồng nghĩa với việc các thông tin về đĀi tượng
sẽ mở đĀi với các đĀi tượng khác.
+ Tính phức t愃⌀p: việc kết nĀi các đĀi tượng bao gồm cả các cơ thể sĀng và những
vật thể để t愃⌀o nên một hệ thĀng với nhiều cá thể ở nhiều t椃nh tr愃⌀ng khác nhau, nhiều đ椃⌀a
điểm khác nhau t愃⌀o ra một hệ thĀng phức t愃⌀p mà để các đĀi tượng trong hệ thĀng tương
th椃Āch với nhau, cả hệ thĀng ho愃⌀t động thực sự không hiệu quả và không có "nhiễu" cũng
là một vấn đề không đơn giản.
5.1.2.3. Công nghệ nano và vật liệu mới a) Công nghệ nano
Khoa học nano là khoa học nghiên cứu vật chất ở k椃Āch thước cực kì nhỏ bé - kích
thước nanomet (nm), một nanomet bằng một phần tỉ của met (m) hay bằng một phần
triệu của milimet (mm). Công nghệ nano là các công nghệ liên quan đến việc thiết kế,
phân tích, chế t愃⌀o, ứng dụng các cấu trúc, thiết b椃⌀ và hệ thĀng bằng việc điều khiển hình
dáng, k椃Āch thước ở quy mô nanomet (từ 1 - 100nm). Các h愃⌀t nano đã tồn t愃⌀i hàng triệu
năm trong thế giới tự nhiên. Từ thế kỷ thứ 10, người ta đã sử dụng h愃⌀t nano vàng để t愃⌀o
ra thủy tinh, gĀm sứ có màu sắc khác nhau (màu đỏ, xanh hoặc vàng tùy vào kích thước
của h愃⌀t)… con người đã sử dụng, chế t愃⌀o các vật liệu nano từ rất lâu, nhưng chúng ta
chưa biết nhiều về nó. Năm 1959, khái niệm về công nghệ nano được nhà vật lý người - 92 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Mỹ Richard Feynman nhắc đến khi ông đề cập tới khả năng chế t愃⌀o vật chất ở kích
thước siêu nhỏ đi từ quá trình tập hợp các nguyên tử, phân tử. Những năm 1980, nhờ
sự ra đời của hàng lo愃⌀t các thiết b椃⌀ phân t椃Āch, trong đó có k椃Ānh hiển vi đầu dò quét (SEM
hay TEM) có khả năng quan sát đến k椃Āch thước vài nguyên tử hay phân tử, con người
có thể quan sát và hiểu rõ hơn về lĩnh vực nano.
Công nghệ nano cho phép thao tác và sử dụng vật liệu ở tầm phân tử, làm tăng
và t愃⌀o ra tính chất đặc biệt của vật liệu, giảm k椃Āch thước của các thiết b椃⌀, hệ thĀng đến
k椃Āch thước cực nhỏ. Công nghệ nano giúp thay thế những hóa chất, vật liệu và quy trình
sản xuất truyền thĀng gây ô nhiễm bằng một quy trình mới gọn nhẹ, tiết kiệm năng
lượng, giảm tác động đến môi trường. Công nghệ nano được xem là cuộc cách m愃⌀ng
công nghiệp, thúc đẩy sự phát triển trong mọi lĩnh vực đặc biệt là y sinh học, năng
lượng, môi trường, công nghệ thông tin, quân sự… và tác động đến toàn xã hội.
+ Trong y sinh học: các h愃⌀t nano được xem như là các robot nano thâm nhập vào
cơ thể giúp con người có thể can thiệp ở qui mô phân tử hay tế bào. Hiện nay, con người
đã chế t愃⌀o ra h愃⌀t nano có đặc tính sinh học có thể dùng để hỗ trợ chẩn đoán bệnh, dẫn
truyền thuĀc, tiêu diệt các tế bào ung thư…
+ Năng lượng: nâng cao chất lượng của pin năng lượng mặt trời, tăng t椃Ānh hiệu
quả và dự trữ của pin và siêu tụ điện, t愃⌀o ra chất siêu dẫn làm dây dẫn điện để vận
chuyển điện đường dài…
+ Điện tử - cơ kh椃Ā: chế t愃⌀o các linh kiện điện tử nano có tĀc độ xử lý cực nhanh,
chế t愃⌀o các thế hệ máy tính nano, sử dụng vật liệu nano để làm các thiết b椃⌀ ghi thông tin
cực nhỏ, màn h椃nh máy t椃Ānh, điện tho愃⌀i, t愃⌀o ra các vật liệu nano siêu nhẹ - siêu bền sản
xuất các thiết b椃⌀ xe hơi, máy bay, tàu vũ trụ…
+ Môi trường: chế t愃⌀o ra màng lọc nano lọc được các phân tử gây ô nhiễm; các
chất hấp phụ, xúc tác nano dùng để xử lý chất thải nhanh chóng và hoàn toàn… b) Vật liệu mới
Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư sẽ t愃⌀o ra nhiều vật liệu mới đưa ra th椃⌀ trường.
Về tổng thể, chúng nhẹ hơn, mỏng hơn, bền hơn, có thể tái chế và dễ thích ứng. Hiện
nay, đã có các ứng dụng cho các vật liệu thông minh tự phục hồi hoặc tự làm s愃⌀ch, các
kim lo愃⌀i có khả năng khôi phục l愃⌀i hình d愃⌀ng ban đầu, gĀm sứ và pha lê biến áp lực
thành năng lượng và nhiều vật liệu khác nữa. Ví dụ bê tông tự khôi phục; vật liệu nano
(khi công nghệ nano phát triển cũng đã giúp cho các loại vật liệu vượt qua đường biên
giới để đạt được những điều từng cho là không thể thực hiện được; vật liệu nano sẽ
được tạo ra khi kết hợp ống nano carbon (CNTs) cùng với bê tông cường lực để đạt
được sức nén và sức ép mạnh mẽ. Lúc này, những thanh thép đã trở thành vật liệu không
cần thiết, đồng thời quá trình xây dựng cũng được diễn ra nhanh hơn); đồ nội thất sinh
học; bề mặt trơn trượt (chống lại được cả sự xâm lấn, khiến cho các vi khuẩn không thể
bám lại mà sẽ trượt đi); vật liệu mới từ gỗ trong suĀt; gỗ nhân t愃⌀o; g愃⌀ch làm mát; xi
măng phát quang; vật liệu polyme mềm (có thể suy nghĩ và cảm nhận) ...
5.1.2.4. Trí tuệ nhân t愃⌀o và điều khiển học a) Trí tuệ nhân t愃⌀o - 93 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Trí tuệ nhân t愃⌀o hay trí thông minh nhân t愃⌀o (Artificial intelligence – viết tắt là
AI) là một ngành thuộc lĩnh vực khoa học máy t椃Ānh. Đây là công nghệ mô phỏng các
quá tr椃nh suy nghĩ và học tập của con người cho máy móc, đặc biệt là các hệ thĀng máy
t椃Ānh. Qua đó, tr椃Ā tuệ nhân t愃⌀o giúp máy t椃Ānh có được những trí tuệ của con người như:
Biết suy nghĩ và lập luận để giải quyết vấn đề, biết giao tiếp do hiểu ngôn ngữ, tiếng
nói, biết học và tự th椃Āch nghi… Trí tuệ nhân t愃⌀o (TTNT) là một lĩnh vực công nghệ nền
tảng của Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư, góp phần quan trọng t愃⌀o bước phát triển
đột phá về năng lực sản xuất, nâng cao năng lực c愃⌀nh tranh quĀc gia, thúc đẩy phát triển
kinh tế tăng trưởng bền vững.
Theo hệ thĀng phân lo愃⌀i của Hiệp hội Máy tính QuĀc tế ACM (Computing
Analysis Scheme) có một khung phân tích rõ ràng phù hợp để tổng hợp và đ愃⌀i diện cho
công nghệ đang thay đổi AI theo thời gian. Phân lo愃⌀i này đã được sử dụng trong hơn 50
năm và bản cập nhật cuĀi cùng vào năm 2012 đã bổ sung các công nghệ mới. Theo đó,
công nghệ AI được chia thành 3 hướng chính:
- Kỹ thuật AI (AI Technique): là các mô hình tính toán và thĀng kê tiên tiến như
học máy, logic mờ và hệ thĀng cơ sở tri thức cho phép tính toán, nhiệm vụ do con người
thực hiện; Các kỹ thuật trí tuệ nhân t愃⌀o khác nhau được sử dụng để thực hiện các chức năng khác nhau.
- Ứng dụng chức năng của trí tuệ nhân t愃⌀o (AI functions application): chẳng h愃⌀n
như th椃⌀ giác máy tính (computer vision) có thể chứa một hoặc nhiều kỹ thuật trí tuệ khác nhau.
- Ứng dụng trí tuệ nhân t愃⌀o theo lĩnh vực (AI Application field ): là việc sử dụng
các kỹ thuật hoặc ứng dụng trí tuệ nhân t愃⌀o chức năng trong các lĩnh vực, ngành nghề
cụ thể như giao thông vận tải, nông nghiệp, khoa học đời sĀng, y tế ...
Những dự đoán về ứng dụng công nghệ AI trong nhiều lĩnh vực khác nhau, các
nhà nghiên cứu, doanh nghiệp, khởi nghiệp và chính phủ có thể đ椃⌀nh hướng mục tiêu
phát triển trong tương lai:
(1) Hỗ trợ hệ thĀng cổng thông tin chính phủ
Công nghệ trí tuệ nhân t愃⌀o AI có thể là ch椃a khóa để tiến tới việc cải tiến cải cách
hành chính hiệu quả, triệt để, giúp thay đổi đáng kế và giải quyết nhiều vấn đề bất cập
hiện nay về quản lý và điều hành của các cơ quan quản lý nhà nước các cấp. Điển hình
là việc ứng dụng AI vào hệ thĀng chatbot (trả lời tự động) và trợ lý ảo t愃⌀i các trung tâm
hành ch椃Ānh. Điều này cho phép người dân truy vấn thông tin nhận được câu trả lời nhanh
chóng, hiệu quả cũng như ngăn chặn tình tr愃⌀ng xếp hàng, chờ đợi như trước kia.
Với lượng dữ liệu khổng lồ lưu trữ trong cơ sở dữ liệu của chính phủ, AI có khả
năng tổ chức và kết hợp nhiều bộ dữ liệu để rút ra thông tin, cũng như tóm tắt một lo愃⌀t
các d愃⌀ng dữ liệu. Tuy nhiên để triển khai được tĀt hiệu quả, vấn đề an ninh m愃⌀ng và
bảo mật thông tin cũng cần được hệ thĀng AI quan tâm và vá kín.
(2) Nhận d愃⌀ng khuôn mặt
Nhận diện khuôn mặt bằng AI là ứng dụng trí tuệ nhân t愃⌀o vào việc xác minh
đặc t椃Ānh gương mặt, máy tính tự động xác đ椃⌀nh, nhận d愃⌀ng một người nào đó từ một
bức hình ảnh kỹ thuật sĀ hoặc một khung hình trong video. Nhận diện khuôn mặt bằng - 94 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
công nghệ AI thuộc một nhánh của th椃⌀ giác máy tính, mà th椃⌀ giác máy tính tĀt hơn rất
nhiều so với mắt thường của con người. Một trong những cách xác đ椃⌀nh là dựa vào
những điểm nút của khuôn mặt. Công nghệ AI có thể đo tới 80 điểm nút (khoảng cách
giữa các điểm trên một khuôn mặt giúp cơ chế nhận d愃⌀ng khuôn mặt (FR) trở nên dễ dàng hơn.
Với cơ chế FR, một m愃⌀ng lưới d愃⌀ng thần kinh được hình thành trong hệ thĀng
bằng cách nhập dữ liệu để t愃⌀o nhận d愃⌀ng mẫu và những dữ liệu này bao gồm hình ảnh
khuôn mặt của hàng triệu người được tổng hợp từ nhiều nguồn khác nhau như m愃⌀ng xã
hội, trang web, camera giám sát có chức năng ghi nhận các ứng dụng khác có khai báo
nhận d愃⌀ng khuôn mặt…AI triển khai thuật toán lưu trữ khoảng cách các điểm nút trong
cơ sở dữ liệu của nó, quét nhận d愃⌀ng và khớp đ椃⌀nh danh cá nhân với dữ liệu đang có.
Hiện nay ứng dụng này được tích hợp t愃⌀i nhiều với các hệ thĀng giám sát như t愃⌀i
cổng chấm công của công ty, các hệ thĀng giám sát t愃⌀i sân bay, ga tàu, nơi công cộng;
nhận diện khuôn mặt trong hệ thĀng an ninh quĀc gia; trong hệ thĀng bảo an ngân hàng, tòa nhà… (3) Trong ngành vận tải
Trí tuệ nhân t愃⌀o được ứng dụng trên những phương tiện vận tải tự lái, điển hình
là ô tô. Sự ứng dụng này góp phần mang l愃⌀i lợi ích kinh tế cao hơn nhờ khả năng cắt
giảm chi ph椃Ā cũng như h愃⌀n chế những tai n愃⌀n nguy hiểm đến tính m愃⌀ng. Tuy nhiên việc
ứng dụng này vẫn chưa được phổ biến vì vẫn trong giai đo愃⌀n thử nghiệm, nhưng với sự
hỗ trợ của thuật toán Deep Learning (học sâu) với hàng ho愃⌀t các chức năng như nhận
d愃⌀ng và xử lý hình ảnh; nhận d愃⌀ng và điều khiển bằng giọng nói, xử lý ngôn ngữ tự
nhiên; phát hiện vật cản, giải quyết bài toán điều khiển thời gian thực (real time) và xây
dựng được một cơ cở dữ liệu khổng lồ về hệ thĀng giao thông và các tình huĀng giao
thông… th椃 ứng dụng này trong tương lai sẽ sớm được đưa vào sử dụng.
(4) Trong d椃⌀ch vụ khách hàng
Trong lĩnh vực d椃⌀ch vụ khách hàng, các trợ lý ảo và chatbot tích hợp trí tuệ nhân
t愃⌀o đã giúp đơn giản hóa và cải thiện quy trình hỗ trợ bằng cách cung cấp câu trả lời tức
thì, 24/7, cho mọi truy vấn từ khách hàng. Các hệ thĀng tổng đài tự động hiển nhiên đ愃⌀t
năng suất cao gấp nhiều lần con người, trong khi trí tuệ nhân t愃⌀o hỗ trợ phân tích cảm
xúc khách hàng cho phép các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về tình tr愃⌀ng của khách hàng,
từ đó phản ứng phù hợp hơn. Các doanh nghiệp còn dùng trí tuệ nhân t愃⌀o để phân tích
dữ liệu người tiêu dùng – bao gồm hành vi, sở thích và l椃⌀ch sử mua sắm – rồi dùng dữ
liệu đó để mang l愃⌀i một trải nghiệm siêu cá nhân hóa. Thuật toán trí tuệ nhân t愃⌀o cũng
có thể tự động đề xuất sản phẩm, giới thiệu các chương tr椃nh khuyến mãi, cũng như đưa
ra các nội dung liên quan sản phẩm mà khách hàng quan tâm. (5) Trong tài chính
Các tổ chức tài chính hiện đang triển khai trí tuệ nhân t愃⌀o để phát hiện lừa đảo,
thực hiện giao d椃⌀ch, chấm điểm tín nhiệm, và đánh giá rủi ro. Các thuật toán học máy
có thể xác đ椃⌀nh các giao d椃⌀ch nghi vấn trong thời gian thực, trong khi đó các hệ thĀng
giao d椃⌀ch thuật toán có tĀc độ thực thi lệnh cực nhanh và chính xác. Với trí tuệ nhân
t愃⌀o, các tổ chức tài chính có thể đánh giá rủi ro ch椃Ānh xác hơn, từ đó cải thiện các quyết
đ椃⌀nh cho vay và thực hiện các chiến lược đầu tư. Trí tuệ nhân t愃⌀o còn cách m愃⌀ng hóa - 95 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
lĩnh vực ho愃⌀ch đ椃⌀nh tài chính và quản lý tài sản, bằng cách t愃⌀o ra đội quân tư vấn viên
robot siêu thông minh, chăm sóc được những tệp khách hàng đa d愃⌀ng, từ các nhà đầu
tư mới cho đến các chuyên gia dày d愃⌀n kinh nghiệm thương trường. Các nền tảng trí
tuệ nhân t愃⌀o sử dụng thuật toán cao cấp để phân tích xu hướng th椃⌀ trường, đánh khả
năng ch椃⌀u đựng rủi ro khách hàng và đề xuất các hình thức đầu tư cá nhân hóa. (6) Trong sản xuất
Các ứng dụng của trí tuệ nhân t愃⌀o trong sản xuất bao gồm kiểm soát chất lượng,
bảo trì dự đoán, tĀi ưu hóa chuỗi cung ứng, và robot. Các thuật toán tiên tiến đảm bảo
chất lượng bằng cách phát hiện lỗi trong sản phẩm, trong khi bảo trì dự đoán sẽ tĀi thiểu
hóa thời gian ngừng ho愃⌀t động của các trang thiết b椃⌀. Các công ty có thể tĀi ưu chuỗi
cung ứng, từ đó phân phĀi tài nguyên hiệu quả hơn. Các cơ sở sản xuất cũng có thể sử
dụng robot để tăng năng suất và mức độ chính xác trong các quy trình. b) Điều khiển học
Trí tuệ nhân t愃⌀o và điều khiển học là hai quan điểm khác nhau về hệ thĀng thông
minh. Mục tiêu chính của AI là làm cho máy tính bắt chước mọi hành vi thông minh
thông qua sử dụng hành động được lưu trữ từ trước. Còn điều khiển học (Cybernetics)
cho biết cách các hệ thĀng tự kiểm soát và có thể thực hiện các hành động một cách tự
động dựa trên các tín hiệu môi trường ngay cả khi thông tin h愃⌀n hẹp và không chắc chắn
hoặc nhiều nhiễu. Hệ thĀng này vượt xa t椃Ānh toán đơn giản, nó cũng có thể kiểm soát
các hệ thĀng sinh học (điều chỉnh nhiệt độ cơ thể), cơ học (điều chỉnh tĀc độ động cơ),
xã hội (quản lý lực lượng lao động khổng lồ) và kinh tế (kiểm soát nền kinh tế quĀc gia).
Điều khiển học là ngành khoa học của thời đ愃⌀i mới, nghiên cứu truyền thông và
điều khiển, tiêu biểu là Cơ chế điều chỉnh phản hồi, trong cơ thể sĀng, máy móc và sự
kết hợp của cả máy móc lẫn sinh học. Điều khiển học trở thành một thành phần căn bản
của khoa học về các hệ thĀng (Systems Sciences), là tập hợp nhiều lĩnh vực nghiên cứu
nhằm khảo sát các thuộc tính chung của sự phức t愃⌀p, sự phát triển của các hệ thĀng.
Những thuộc tính ấy biểu lộ trong những hệ tiến hóa, hệ thích nghi phức t愃⌀p và sự sĀng nhân t愃⌀o.
Cho tới năm 1950, các nhà điều khiển học đã đi đến hợp nhất với ho愃⌀t động
nghiên cứu về Lý thuyết chung về các hệ thĀng (GST), lập ra cùng thời bởi nhà sinh
học Ludwig von Bertalanffy, như một cĀ gắng xây dựng khoa học hợp nhất những
nguyên lý chung phát triển của các hệ thĀng mở. GST nghiên cứu hệ thĀng ở mức tổng
quát, trong khi Điều khiển học quan tâm riêng về xử lý điều khiển trong hệ thĀng. Chúng
ta có thể nh椃n đó là 2 bộ phận của ngành khoa học phổ quát mang tên "Khoa học về hệ
thĀng ". Càng về sau, từ điều khiển học sản sinh ra các ngành khoa học hiện đ愃⌀i như:
khoa học máy t椃Ānh, đặc biệt là Lý thuyết Thông tin, Lý thuyết automata (Automata
theory), Trí tuệ Nhân t愃⌀o và M愃⌀ng thần kinh nhân t愃⌀o, Mô hình hóa và mô phỏng bằng
máy tính, Những hệ thĀng động (Dynamical Systems), kỹ thuật rôbôt, và sự sĀng Nhân
t愃⌀o. Rất nhiều khái niệm cơ bản của các lĩnh vực này, như Sự phức t愃⌀p (complexity),
Tự tổ chức, Tự sản sinh, Chọn lọc (selection), Tự tr椃⌀ (autonomy), Kết nĀi (connection),
và Sự th椃Āch nghi, được đề xướng và phát hiện ra bởi các điều khiển gia. Trong quãng
thời gian 1940 – 1950, có Kiến trúc máy tính của Von Neumann, lý thuyết trò chơi, và
cellular automata, và McCulloch giới thiệu Mô hình thần kinh nhân t愃⌀o, M愃⌀ng nơron, - 96 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
perceptrons và classiffers. Ý tưởng cĀt lõi của điều khiển học là h椃nh thành lĩnh vực tập
trung về tính mục đ椃Āch: sự đ椃⌀nh hướng mục đ椃Āch là do các vòng phản hồi âm giảm bớt
sự chênh lệch giữa mục đ椃Āch - tình tr愃⌀ng mong muĀn với tr愃⌀ng thái đã đ愃⌀t được. Tương
tác xã hội cũng là ph愃⌀m vi nghiên cứu của điều khiển học bởi trong hiện tượng xã hội
con người đề xuất yêu cầu về mục đ椃Āch, thỏa thuận, hợp tác và giám sát các phản hồi để
đ愃⌀t được các mục đ椃Āch.
5.2. Cơ hội, thách thức của ngành công nghiệp và yêu cầu đối với Nhà nước, doanh
nghiệp trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư
5.2.1. Cơ hội đối với ngành công nghiệp
Cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư đã mở ra những cơ hội có thể tranh thủ
để thúc đẩy sự phát triển của của Việt Nam như:
- T愃⌀o ra lợi thế của những nước đi sau như Việt Nam so với các nước phát triển
do không b椃⌀ h愃⌀n chế bởi quy mô cồng kềnh, quán tính lớn; t愃⌀o điều kiện cho Việt Nam
bứt phá nhanh chóng, vượt qua các quĀc gia khác cho dù xuất phát sau.
- Việc ứng dụng những công nghệ mới cho phép thúc đẩy năng suất lao động và
t愃⌀o khả năng nâng cao mức thu nhập và cải thiện chất lượng cuộc sĀng cho người dân.
- Khả năng biến đổi các hệ thĀng sản xuất, quản lý và quản tr椃⌀ cho doanh nghiệp trong nước;
- Trong lĩnh vực quĀc phòng, an ninh, những phát triển về công nghệ có thể rút
ngắn (cũng có thể gia tăng) khoảng cách chênh lệch về tiềm lực của các thế lực các quĀc gia khác nhau.
Cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư đã mở ra cơ hội cho Việt Nam trong việc
thay đổi cơ cấu ngành công nghiệp. Cơ cấu ngành công nghiệp Việt Nam hiện nay chủ
yếu vẫn tập trung vào các ngành sản xuất thâm dụng nhiều vĀn và lao động, khai thác
lợi thế sẵn có về tài nguyên và điều kiện tự nhiên. Theo báo cáo năng lực c愃⌀nh tranh
toàn cầu 2017 - 2018 của Diễn đàn kinh tế thế giới, Việt Nam nằm trong nhóm 15 nền
kinh tế ở giai đo愃⌀n chuyển tiếp từ giai đo愃⌀n tăng trưởng dựa vào yếu tĀ đầu vào sang
giai đo愃⌀n tăng trưởng dựa vào hiệu quả. Việt Nam đáp ứng tĀt các điều kiện cơ bản của
nền kinh tế tăng trưởng dựa vào hiệu quả, tuy nhiên Việt Nam cần cải thiện các yếu tĀ
thúc đẩy tính hiệu quả, đổi mới sáng t愃⌀o và tính phức t愃⌀p của nền kinh tế. Như vậy, Việt
Nam vẫn còn khoảng cách khá xa để có nền công nghiệp tăng trưởng dựa vào hiệu quả
và cao nhất là tăng trưởng dựa vào đổi mới sáng t愃⌀o. Ở các nền công nghiệp dựa vào
tính hiệu quả, IoT là cầu nĀi giữa các ứng dụng vật lý và ứng dụng kỹ thuật sĀ, IoT kết
nĀi con người với sản phẩm và d椃⌀ch vụ dựa trên các công nghệ kết nĀi và nền tảng khác
nhau ... Cảm biến và vô sĀ các phương tiện khác giúp kết nĀi các công cụ vật lý vào
m愃⌀ng lưới toàn cầu.
Đón nhận cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư, chất lượng nguồn nhân lực của Việt
Nam sẽ được cải thiện, chất lượng nguồn nhân lực là thách thức lớn cho quá trình
chuyển đổi sang các ngành công nghiệp có hàm lượng công nghệ cao và quá tr椃nh đổi
mới sáng t愃⌀o. Cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư rõ ràng cần một nguồn nhân lực
có kỹ năng và đặc biệt là khả năng sáng t愃⌀o. Tuy nhiên, chất lượng giáo dục đ愃⌀i học
chưa trang b椃⌀ đầy đủ cho sinh viên năng lực sáng t愃⌀o, chất lượng đào t愃⌀o nghề chưa đáp - 97 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
ứng nhu cầu của doanh nghiệp là rào cản khá lớn để vươn lên nấc thang cao hơn trong
chuỗi giá tr椃⌀ công nghiệp.
5.2.2. Thách thức đối với ngành công nghiệp
Tham gia vào cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư, ngành công nghiệp Việt
Nam đứng trước thách thức về phát triển nguồn nhân lực. Nh椃n chung tr椃nh độ lao động
công nghiệp ở Việt Nam vẫn ở mức thấp và tỷ lệ phân bĀ tr椃nh độ đào t愃⌀o mất cân đĀi,
tỷ lệ lao động có tr椃nh độ trung cấp quá thấp so với đ愃⌀i học hoặc cao đẳng. Công nhân
kỹ thuật đặc biệt là công nhân kỹ thuật bậc cao chiếm tỷ trọng nhỏ trong khi đa sĀ công
nhân chỉ được đào t愃⌀o ngắn h愃⌀n, hướng dẫn công việc ngay cả các phân xưởng sản xuất
... Cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư đặt ra thách thức về nguồn nhân lực chất
lượng cao cho Việt Nam, điều này đã cản trở việc hấp thụ cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp
lần thứ tư vào ngành công nghiệp của Việt Nam.
Năng lực công nghệ của ngành công nghiệp Việt Nam còn thấp, do đó khó đáp
ứng được những yêu cầu của cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư, cũng như khó nắm bắt
được cơ hội mà cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư mang l愃⌀i. Đây được coi là thách
thức tiếp theo một cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ 4 đặt ra cho ngành công nghiệp
Việt Nam. TĀc độ đổi mới công nghệ của doanh nghiệp Việt Nam trong những năm qua
thấp và không đồng đều, không theo một đ椃⌀nh hướng phát triển rõ rệt. SĀ công nghệ
mới từ các nước công nghiệp phát triển còn ít, chủ yếu từ các nước và vùng lãnh thổ
Đông Âu, Đài Loan, Hàn QuĀc, Trung QuĀc, Ấn Độ ... công nghệ tiên tiến hiện đ愃⌀i chủ
yếu tập trung vào một sĀ lĩnh vực như dầu khí, điện lực, chế t愃⌀o khuôn mẫu, thiết b椃⌀
điện, hàng điện tử dân dụng, săm lĀp, ắc quy, đồ nhựa, sản xuất xi măng ...
Hệ thĀng doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam cũng có đa tầng công nghệ, đây
là điều kiện để chúng ta có thể sản xuất sản phẩm ở nhiều cấp chất lượng khác nhau.
Tuy nhiên, sự đa d愃⌀ng công nghệ này l愃⌀i chủ yếu phổ biến ở cấp tr椃nh độ trung bình
(thậm chí có cả công nghệ thấp và l愃⌀c hậu), mà thiếu công nghệ tiên tiến và công nghệ
cao ở nhiều ngành, lĩnh vực.
Bên c愃⌀nh đó chất lượng và hiệu quả chuyển giao công nghệ còn h愃⌀n chế do thiếu
lựa chọn công nghệ tĀi ưu, tr椃nh độ công nghệ không phù hợp và đặc biệt là giá tr椃⌀
chuyển giao phần mềm về bí quyết công nghệ rất thấp. Do đó, khả năng vận hành, thích
nghi hóa hoặc làm chủ thiết b椃⌀ công nghệ mới còn nhiều h愃⌀n chế, hiệu suất sử dụng thực
tế chỉ đ愃⌀t tĀi đa 70 - 80% công suất. Việc đầu tư đổi mới công nghệ chủ yếu được thực
hiện ở các doanh nghiệp có vĀn đầu tư nước ngoài, ở các doanh nghiệp có vĀn nhà nước
thì vĀn dành cho đổi mới công nghệ chiếm tỷ lệ thấp, ở khu vực doanh nghiệp ngoài
nhà nước vĀn giành cho đổi mới công nghệ cũng chỉ chiếm tỷ lệ thấp trong tổng vĀn
đầu tư cho khoa học công nghệ.
Như vậy, tương tự như với nhiều nước trên thế giới, cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp
lần thứ tư có tác động tích cực đến tiêu dùng, giá cả và môi trường ở Việt Nam. Tuy
nhiên, khác các nước tư bản phát triển, đặc biệt là các nước ở tr椃nh độ công nghệ cao,
quá tr椃nh điều chỉnh ở Việt Nam sẽ gặp phải nhiều thách thức hơn do phát sinh ra những
vấn đề mới liên quan đến tái cơ cấu trong lĩnh vực sản xuất.
a) Nhóm ngành năng lượng - 98 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Nhóm ngành này cung cấp các đầu vào chiến lược cho nền kinh tế. Tuy nhiên
tác động có sự khác biệt giữa dầu kh椃Ā và điện năng, do có một sự khác biệt căn bản giữa
hai phân ngành này: dầu khí có thể xuất nhập khẩu được và do vậy ch椃⌀u sự chi phĀi của
giá thế giới, trong khi đó điện năng cơ bản là không.
Ngành dầu khí của Việt Nam hiện nay đang ch椃⌀u áp lực rất lớn, trước tiên là do
sự suy giảm tăng trưởng của Trung QuĀc. Việc đầu tầu của kinh tế thế giới “ngĀn nhiều
năng lượng và nguyên vật liệu” này ch愃⌀y chậm l愃⌀i ảnh hưởng m愃⌀nh đến các ngành dầu
khí và khai thác tài nguyên. Một nguyên nhân khác mang tính căn bản và có tác động
dài h愃⌀n hơn là do có những đột phá trong lĩnh vực năng lượng (khai thác dầu đá phiến,
sản xuất năng lượng tái t愃⌀o, ắc qui trữ điện) và vận tải (ô tô điện với chi phí sản xuất và
giá giảm nhanh, kinh tế chia sẻ như Uber hay Grab taxi), nhu cầu đĀi với dầu thô khó
có thể tăng m愃⌀nh. Ngay t愃⌀i Trung QuĀc, như đã nêu trên, nền kinh tế đang chuyển sang
“thâm dụng công nghệ” hơn. Điều đó có thấy những thách thức mà Tập đoàn dầu khí
quĀc gia Việt Nam phải đĀi mặt là mang tính dài h愃⌀n, đòi hỏi phải có một quá trình tái
cơ cấu m愃⌀nh mẽ, điều mà một quĀc gia dầu mỏ như Ả rập Xê-Út đã bắt đầu phải thực
hiện. Đồng thời, cần điều chỉnh một cách căn bản và dài h愃⌀n các thông sĀ liên quan đến
dầu thô trong việc xây dựng các kế ho愃⌀ch thu chi ngân sách để có các giải pháp phù hợp.
Ngành điện có thể được hưởng lợi khá nhiều nhờ những đột phá trong công nghệ
năng lượng tái t愃⌀o, trước hết là công nghệ ứng dụng năng lượng mặt trời cũng đã tiến
bộ rất nhiều ở một sĀ nước tiên tiến như Mỹ, Đức v.v… với tiềm năng phổ biến nhanh
trên toàn cầu nhờ giá sản xuất giảm đáng kể. Sức ép tái cơ cấu của ngành điện Việt Nam
l愃⌀i là: làm thế nào để nắm bắt cơ hội tĀt nhất để giảm giá đầu vào chiến lược của nền
kinh tế, đồng thời giảm thiểu m愃⌀nh tác động đến môi trường.
b) Nhóm ngành công nghiệp chế t愃⌀o
Đây là nhóm ngành mà Việt Nam sẽ phải ch椃⌀u tác động m愃⌀nh nhất vì ba lý do:
Thứ nhất, tác động của cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư đến nhóm ngành này rất m愃⌀nh.
Thứ hai, cơ chế lan truyền tác động của công nghệ trong kinh tế toàn cầu rất
nhanh thông qua kênh xuất nhập khẩu do bản chất thương m愃⌀i quĀc tế cao của nhóm
ngành này (tradable sector).
Thứ ba, những đột phá về công nghệ, đặc biệt là những tiến bộ vượt bậc trong tự
động hóa và công nghệ in 3D đang làm đảo ngược dòng thương m愃⌀i theo hướng bất lợi
cho các nước như Việt Nam do làm giảm m愃⌀nh lợi thế lao động giá rẻ t愃⌀i đây. Cụ thể,
những tiến bộ vượt bậc trong quá trình tự động hóa và sĀ hóa đã và đang giúp giảm
m愃⌀nh chi phí chế t愃⌀o và vận hành người máy, và do vậy làm tăng khả năng công nghiệp
chế t愃⌀o quay trở l愃⌀i các nước phát triển để gần hơn với th椃⌀ trường tiêu thụ lớn và các
trung tâm R&D ở các nước này.
Tác động đến một sĀ phân ngành cụ thể như sau:
* Ngành dệt may, giày dép
Có một sĀ đột phá công nghệ quan trọng đang vẽ l愃⌀i bức tranh của ngành này
trên ph愃⌀m vi toàn cầu: (i) công nghệ chế t愃⌀o đắp dần, máy chụp thân thể, thiết kế bằng - 99 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
máy tính giúp có thể sản xuất các sản phẩm hàng lo愃⌀t các sản phẩm phù hợp với những
thông sĀ đơn lẻ của từng khách hàng; (ii) công nghệ nano giúp các sản phẩm dệt may,
giày dép có thể tích hợp các chức năng theo dõi sức khỏe (đo nh椃⌀p tim, lượng calo giải
phóng liên tục v.v…); (iii) tự động hóa khâu cắt và khâu may (sử dụng robots, trong
khâu may còn được gọi là sewbots). Điều này được kỳ vọng là sẽ làm thay đổi toàn bộ
ngành dệt may, da giày, đồng thời cũng mở ra nhiều cơ hội thu hút đầu tư quay trở về
Mỹ, trong một khoảng thời gian ngắn có thể chỉ là 5 năm tới.
Ở Việt Nam, ngành dệt may đ愃⌀t được tĀc độ tăng trưởng xuất khẩu cao, một phần
lớn nhờ đơn hàng chuyển d椃⌀ch ra khỏi Trung QuĀc theo chiến lược “Trung QuĀc + 1”
của các tập đoàn đa quĀc gia do chi ph椃Ā lao động ở quĀc gia này tăng m愃⌀nh. Tuy nhiên,
t椃nh h椃nh đang thay đổi nhanh chóng với đơn hàng xuất khẩu của các doanh nghiệp dệt
may Việt Nam giảm m愃⌀nh, và khách hàng yêu cầu giảm giá đáng kể. Công nhân trong
các doanh nghiệp dệt may của Việt Nam đang b椃⌀ kẹt ở giữa trong cuộc c愃⌀nh tranh khĀc
liệt trên toàn cầu, với một bên là nhân công rẻ hơn từ các nước Campuchia, Bangladesh,
Myanmar v.v…, và bên kia là người máy đang được ứng dụng ngày một rộng rãi ở các
nước phát triển và cả ở Trung QuĀc, dẫn đến sự chuyển d椃⌀ch của sản xuất trong phân
khúc có giá tr椃⌀ cao hơn trở l愃⌀i các nước phát triển và trở l愃⌀i Trung QuĀc để gần hơn với
th椃⌀ trường tiêu thụ lớn, các trung tâm R&D và các trung tâm cung cấp nguyên vật liệu,
phụ kiện. Triển vọng của ngành dệt may hiện nay hết sức bấp bênh, dẫn đến việc các
doanh nghiệp hiện đang ho愃⌀t động kêu gọi không đầu tư thêm vào ngành này nữa.
Việc Việt Nam tham gia TPP có thể giảm nhẹ phần nào c愃⌀nh tranh từ các nhà
cung ứng dựa trên lao động giá rẻ từ Campuchia, Bangladesh hay Myanmar. Tuy nhiên
TPP có thể l愃⌀i là “con ngựa thành Tơ roa” mở toang th椃⌀ trường Việt Nam cho các sản
phẩm có giá tr椃⌀ cao từ Mỹ nhắm vào tầng lớp trung lưu và thượng lưu mới nổi ở nước
ta do nguyên tắc “có đi có l愃⌀i” trong việc giảm thuế t愃⌀i các nước tham gia TPP. Những
sản phẩm dệt may, giày dép chất lượng cao, thân thiện môi trường và hỗ trợ sức khỏe
“Made in USA” với giá cả hợp lý (nhờ tự động hóa và sản xuất với qui mô lớn) l愃⌀i may
vừa với từng khách hàng (nhờ công nghệ chụp thân thể có thể tự thực hiện trực tuyến
trong đo và khâu đặt hàng) bán rộng rãi ở Việt Nam để phục vụ những đĀi tượng có thu
nhập khá có thể là k椃⌀ch bản hiện hữu trong tương lai trung h愃⌀n.Các mô hình tính toán
mô phỏng tác động của TPP đến Việt Nam của các chuyên gia quĀc tếvới các kết quả
rất l愃⌀c quan cho nền kinh tế Việt Nam nói chung và cho các ngành thâm dụng lao động
như dệt may, giày dép nói riêng, đã bỏ qua yếu tĀ này. Tuy nhiên những giả đ椃⌀nh về lợi
thế lao động giá rẻ của Việt Nam dẫn đến luồng thương m愃⌀i về dệt may và giày dép
mang tính một chiều từ Việt Nam sang các nước phát triển tham gia TPP không còn
đúng nữa dưới tác động của cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt là tự động
hóa với giá người máy đang giảm đi nhanh chóng.Do đó mà các kết quả tính toán nêu
trên hiện được trích dẫn rộng rãi trong các cuộc thảo luận về TPP ở Việt Nam rõ ràng là không còn phù hợp.
Báo cáo của ILO công bĀ tháng 7/2016 cho thấy Việt Nam có đến 86% lao động
trong các ngành dệt may và giày dép ở Việt Nam có nguy cơ cao mất việc dưới tác động
của những đột phá về công nghệ như được nêu trên. Tỷ lệ rất lớn này sẽ chuyển thành
con sĀ tuyệt đĀi rất lớn vì dệt may và giày dép l愃⌀i là các ngành đang t愃⌀o việc làm cho
nhiều lao động (khoảng gần 2,3 triệu người, trong đó khoảng 78% là lao động nữ làm
việc trong ngành dệt may; giày dép – 0,98 triệu người, trong đó có khoảng 74% là lao - 100 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
động nữ làm việc trong ngành giày dép; lao động trong hai ngành chiếm 6,2% tổng lực
lượng lao động và 13,7% việc làm phi nông nghiệp). Trong sĀ đó có nhiều lao động ít
kỹ năng (tương ứng là 17% và 26% lao động dệt may và giày dép chỉ có tr椃nh độ tiểu
học), và một tỷ lệ đáng kể không còn trẻ, từ 36 tuổi trở lên: 35,84% đĀi với dệt may và
25,37% đĀi với giày dép. Đây là nhóm không dễ dàng t椃m được việc làm thay thế ở
trong khu vực chính thức.Điều này cho thấy quá tr椃nh điều chỉnh sẽ rất khó khăn, và có
thể làm đảo ngược quá trình chuyển d椃⌀ch lao động ra khỏi nông nghiệp và tăng tỷ trọng
của khu vực chính thức trong nền kinh tế trong quá trình công nghiệp hóa đất nước.
Trong ngành giày dép, công nghệ in 3D đã tiến bộ đến mức có thể sản xuất giầy
ngay t愃⌀i chỗ, và công nghệ này sẽ sớm được hoàn thiện trong một tương lai không xa.
Điều này có nghĩa là người tiêu dùng ở các nước phát triển có thể có ngay một đôi giày
sản xuất theo nhu cầu của khách hàng mà không cần phải trải qua quy trình sản xuất
hay nhập khẩu từ một quĀc gia khác. * Ngành điện tử
Ngành công nghiệp điện tử của Việt Nam hiện nay có khoảng 510.000 lao động
đang làm việc trong ngành, với khoảng 66% là lao động nữ, và khoảng 6,7% có trình
độ chỉ ở mức tiểu học, và chỉ khoảng 13,5% từ 36 tuổi trở lên. Ngành điện tử trong
những năm gần đây có những tiến bộ vượt bậc nhờ sự hiện diện của các tập đoàn đa
công nghệ đa quĀc gia dẫn dắt các chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu. Các tập đoàn này đã thực hiện
chiến lược “Trung QuĀc + 1” – chuyển d椃⌀ch các nhà máy sản xuất ra khỏi Trung QuĀc
(để tránh chi phí lao động đang tăng nhanh t愃⌀i quĀc gia này) để đến những đ椃⌀a điểm gần
với Trung QuĀc (để hướng vào th椃⌀ trường tiêu thụ khổng lồ với tầng lớp trung lưu có
qui mô lớn nhất nhì thế giới). Với lợi thế tương đĀi về lao động giá rẻ, và v椃⌀ tr椃Ā đ椃⌀a kinh
tế rất thuận lợi, Việt Nam đã hưởng lợi nhiều từ quá tr椃nh này, là ngôi sao đang lên trong
con mắt các nhà bình luận quĀc tế nhờ xuất khẩu điện tử tăng m愃⌀nh.
Tuy nhiên, trong trung h愃⌀n điều này có thể thay đổi do có những công nghệ đột
phá (i) in 3D; (ii) người máy và (iii) Internet kết nĀi v愃⌀n vật, đang được triển khai áp
dụng nhanh chóng trong ngành điện tử. Một thông tin gần đây đáng được quan tâm là
công ty Đài Loan Foxconn - hãng công nghệ lớn nhất thế giới chuyên về sản xuất các
bộ phận máy tính và lắp ráp sản phẩm cho những "đ愃⌀i gia" như Apple, Sony và Nokia,
đã sử dụng người máy thay thế cho 60.000 lao động t愃⌀i các nhà máy của công ty này
một sĀ thành phĀ của Trung QuĀc. Động thái trên của Foxconn nhằm cắt giảm chi phí
lao động cũng như nâng cao hiệu quả công việc, đồng thời t愃⌀o hướng đi mới trong việc
sử dụng nhân công vĀn đã b椃⌀ chỉ trích quá nhiều của Foxconn. ĐĀi với các công ty này,
việc thay thế lao động bằng người máy tiết kiệm được chi ph椃Ā do giá người máyđang
giảm nhanh, đồng thời có thể vận hành liên tục trong hàng chục giờ mà ít b椃⌀ lỗi, cũng
như tránh được chi ph椃Ā đóng góp an sinh xã hội hay sản xuất gián đo愃⌀n do đ椃nh công,
không b椃⌀ cáo buộc đĀi xử không tĀt với người lao động v.v…
Ở Việt Nam, chi phí nhân công mới bằng khoảng 60% so với ở Trung QuĀc,
xong xu thế này đáng lo ng愃⌀i do giá người máy giảm nhanh. Cần phải dự tính k椃⌀ch bản
mà các tập đoàn đa quĀc gia có sự hiện diện ở Việt Nam cũng có những bước đi tương
tự như Foxconn trong trung h愃⌀n.Ví dụ, nếu Samsung Việt Nam sẽ thực hiện điều này,
việc làm của hàng chục ngh椃n lao động t愃⌀i Samsung sẽ b椃⌀ ảnh hưởng. Các ho愃⌀t động
kinh doanh có liên quan như cung cấp suất ăn hay chỗ ở, vận chuyển công nhân đi làm - 101 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
mà các doanh nghiệp Việt Nam đang cung cấp cho Samsung cũng b椃⌀ ảnh hưởng theo.
Trong khi đó Samsung Việt Nam vẫn hưởng lợi từ qui đ椃⌀nh xuất xứ trong TPP cho dù
có thay thế lao động của Việt Nam bằng người máy. Nói cách khác, trong trường hợp
đó, các doanh nghiệp FDI được lợi đơn lợi kép, trong khi phần của Việt Nam giảm
m愃⌀nh bất chấp đây là cuộc chơi hai bên cùng thắng (win-win game).
5.2.3. Yêu cầu đối với Nhà nước và doanh nghiệp trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư
a) Yêu cầu đĀi với Nhà nước trong cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư
- ThĀng nhất quan điểm: nắm bắt k椃⌀p thời, tận dụng hiệu quả các cơ hội của cuộc
Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư để nâng cao năng suất lao động, hiệu quả, sức c愃⌀nh
tranh của nền kinh tế và tăng cường tiềm lực quĀc phòng, an ninh thông qua nghiên
cứu, chuyển giao và ứng dụng m愃⌀nh mẽ các thành tựu tiên tiến của cuộc Cách m愃⌀ng
công nghiệp lần thứ tư cho các lĩnh vực của đời sĀng kinh tế - xã hội. Đồng thời, chủ
động phòng ngừa, ứng phó nhằm h愃⌀n chế các tác động tiêu cực, bảo đảm quĀc phòng,
an ninh, an toàn, công bằng xã hội và phát triển bền vững; Thực hiện Cách m愃⌀ng công
nghiệp lần thứ tư trên cơ sở: (i) lấy cải cách và hoàn thiện thể chế kinh tế và bảo đảm
an toàn, an ninh m愃⌀ng làm tiền đề; (ii) thúc đẩy nghiên cứu phát triển và ứng dụng m愃⌀nh
mẽ công nghệ trong doanh nghiệp và quản lý nhà nước, xây dựng Chính phủ sĀ là đột
phá; (iii) coi giáo dục, đào t愃⌀o lực lượng lao động chất lượng cao, nghiên cứu và làm
chủ một sĀ công nghệ ưu tiên để chủ động tham gia cuộc Cách m愃⌀ng công nghiệp lần
thứ tư là nhân tĀ cĀt lõi; Đổi mới tư duy quản lý theo cách tiếp cận mở, t愃⌀o thuận lợi và
thúc đẩy đổi mới sáng t愃⌀o. Phát huy các nguồn lực, đảm bảo cho việc chủ động tham
gia cuộc Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư.
- Chiến lược quĀc gia về Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư đến năm 2030 nhằm
thực hiện các mục tiêu đề ra t愃⌀i Ngh椃⌀ quyết sĀ 52-NQ/TW. Cụ thể như sau:
+ Mục tiêu tổng quát: chủ động tận dụng có hiệu quả các cơ hội của cuộc Cách
m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư; cơ bản làm chủ và ứng dụng rộng rãi công nghệ mới trong
các lĩnh vực kinh tế - xã hội; từng bước sáng t愃⌀o được công nghệ mới nhằm thúc đẩy
quá tr椃nh đổi mới mô h椃nh tăng trưởng, cơ cấu l愃⌀i nền kinh tế gắn với thực hiện các đột
phá chiến lược và hiện đ愃⌀i hóa đất nước; phát triển m愃⌀nh mẽ kinh tế sĀ; phát triển nhanh
và bền vững dựa trên khoa học và công nghệ, đổi mới sáng t愃⌀o và nhân lực chất lượng
cao; nâng cao chất lượng cuộc sĀng, phúc lợi và sức khỏe của người dân; bảo đảm vững
chắc quĀc phòng an ninh bảo vệ môi trường sinh thái; nâng cao hiệu quả hội nhập quĀc
tế và gắn kết chặt chẽ quá trình ứng dụng Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư với công
tác bảo vệ an ninh m愃⌀ng. + Mục tiêu cụ thể Mục tiêu đến năm 2025:
♦ Duy trì xếp h愃⌀ng Đổi mới sáng t愃⌀o toàn cầu (GII) của Tổ chức sở hữu trí
tuệ thế giới (WIPO) thuộc 3 nước dẫn đầu ASEAN;
♦ Chỉ sĀ An toàn, an ninh m愃⌀ng toàn cầu của Liên minh viễn thông quĀc tế
(ITU) thuộc nhóm 40 nước dẫn đầu; - 102 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
♦ Chỉ sĀ Chính phủ điện tử theo xếp h愃⌀ng của Liên hợp quĀc thuộc nhóm
4 nước dẫn đầu ASEAN;
♦ Kinh tế sĀ chiếm khoảng 20% GDP; năng suất lao động tăng b椃nh quân trên 7%/năm;
♦ H愃⌀ tầng m愃⌀ng băng rộng cáp quang phủ trên 80% hộ gia đ椃nh, 100% xã;
phổ cập d椃⌀ch vụ m愃⌀ng di động 4G/5G và điện tho愃⌀i di động thông minh; 80% dân sĀ sử
dụng Internet; 80% d椃⌀ch vụ công trực tuyến mức độ 4, được cung cấp trên nhiều phương
tiện truy cập khác nhau, bao gồm cả thiết b椃⌀ di động; tỷ lệ dân sĀ có tài khoản thanh toán điện tử trên 50%;
♦ Có ít nhất 3 đô th椃⌀ thông minh t愃⌀i 3 vùng kinh tế trọng điểm (Bắc, Trung,
Nam) và triển khai m愃⌀ng 5G t愃⌀i các đô th椃⌀ này. Mục tiêu đến năm 2030:
♦ Duy trì xếp h愃⌀ng Đổi mới sáng t愃⌀o toàn cầu (GII) của WIPO thuộc nhóm
40 nước dẫn đầu thế giới;
♦ Chỉ sĀ An toàn, an ninh m愃⌀ng toàn cầu của ITU thuộc nhóm 30 nước đứng đầu;
♦ Chỉ sĀ Chính phủ điện tử theo xếp h愃⌀ng của Liên hợp quĀc thuộc nhóm 50 nước đứng đầu;
♦ Kinh tế sĀ chiếm khoảng 30% GDP; năng suất lao động tăng b椃nh quân trên 7,5%/năm;
♦ Phổ cập d椃⌀ch vụ m愃⌀ng Internet băng rộng cáp quang; phổ cập d椃⌀ch vụ m愃⌀ng di động 5G;
♦ Hoàn thành xây dựng Chính phủ sĀ;
♦ Hình thành một sĀ chuỗi đô th椃⌀ thông minh t愃⌀i các khu vực kinh tế trọng
điểm phía Bắc, phía Nam và miền Trung; từng bước kết nĀi với m愃⌀ng lưới đô th椃⌀ thông
minh trong khu vực và thế giới.
- Thực hiện đầy đủ theo quan điểm chỉ đ愃⌀o, mục tiêu, chủ trương, ch椃Ānh sách của
Ngh椃⌀ quyết sĀ 52-NQ/TW; theo mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đề ra t愃⌀i Ngh椃⌀ quyết sĀ
50/NQ-CP và Quyết đ椃⌀nh sĀ 749/QĐ-TTg; và các đ椃⌀nh hướng trọng tâm sau:
1. Nâng cao chất lượng thể chế và năng lực xây dựng chính sách
(i) Xây dựng thể chế mới cho các công nghệ mới, mô hình, thực tiễn kinh doanh
mới; Chính phủ sĀ và an toàn an ninh m愃⌀ng
- Xây dựng, hoàn thiện thể chế cho các ngành có mô hình kinh doanh mới (như:
thương m愃⌀i điện tử, kinh tế chia sẻ, công nghệ tài chính, công nghệ ngân hàng sĀ,...)
nhằm bảo đảm thông thoáng, khuyến kh椃Āch đổi mới, sáng t愃⌀o và phù hợp với mức độ
rủi ro của từng ngành, nghề, ho愃⌀t động kinh doanh. Áp dụng khung thể chế thử nghiệm
(regulatory sandbox) cho các ngành, nghề kinh doanh mới để t愃⌀o hành lang pháp lý cho
các sản phẩm, d椃⌀ch vụ sáng t愃⌀o. - 103 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
- Rà soát, hoàn thiện thể chế theo hướng khuyến khích các doanh nghiệp công
nghệ sĀ trong nước đầu tư phát triển ứng dụng và nghiên cứu làm chủ các công nghệ
ưu tiên để chủ động tham gia cuộc Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư (như ch椃Ānh sách
ưu đãi thuế; sử dụng linh ho愃⌀t công cụ tài chính làm đòn bẩy cho nghiên cứu, phát triển
và ứng dụng công nghệ;...).
- Hoàn thiện thể chế pháp luật về phòng, chĀng các lo愃⌀i tội ph愃⌀m phi truyền
thĀng, tội ph愃⌀m công nghệ cao.
(ii) Thực hiện m愃⌀nh mẽ các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh nhằm
khuyến khích doanh nghiệp đổi mới, sáng t愃⌀o
- Thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các chỉ đ愃⌀o của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ
về cải thiện môi trường kinh doanh, cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp như được nêu
t愃⌀i các Ngh椃⌀ quyết sĀ 19/NQ-CP (các năm 2014 - 2018) và Ngh椃⌀ quyết sĀ 02/NQ-CP
(các năm 2019 - 2020) về cải thiện môi trường kinh doanh; Ngh椃⌀ quyết sĀ 35/NQ-CP
(năm 2016) về hỗ trợ doanh nghiệp; Chỉ th椃⌀ sĀ 20/CT-TTg (năm 2017) về chấn chỉnh
ho愃⌀t động thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp; Ngh椃⌀ quyết sĀ 139/NQ-CP (năm 2018) về
cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp.
- Rà soát, sửa đổi thể chế về đầu tư khởi nghiệp sáng t愃⌀o theo hướng t愃⌀o thuận
lợi cho các ho愃⌀t động góp vĀn, mua cổ phần, mua bán sáp nhập doanh nghiệp công nghệ.
2. Phát triển h愃⌀ tầng kết nĀi, xây dựng và khai thác cơ sở dữ liệu
- Phát triển internet tĀc độ cao, h愃⌀ tầng sĀ an toàn, đáp ứng nhu cầu về kết nĀi và xử lý dữ liệu lớn.
- Xây dựng, hoàn thiện các cơ sở dữ liệu quĀc gia đã được nêu t愃⌀i Quyết đ椃⌀nh sĀ
714/QĐ-TTg ngày 22 tháng 5 năm 2015 và các cơ sở dữ liệu cần thiết khác phục vụ
quản lý và kinh doanh (như cơ sở dữ liệu về lái xe, về dự án đầu tư công,...).
- Xây dựng, nâng cấp hệ thĀng kỹ thuật nhằm nâng cao năng lực bảo đảm an toàn, an ninh m愃⌀ng.
- Xây dựng, nâng cấp h愃⌀ tầng vật lý đáp ứng yêu cầu áp dụng công nghệ ưu tiên
để chủ động tham gia cuộc Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư, trước hết là h愃⌀ tầng năng
lượng và giao thông. Khuyến kh椃Āch đầu tư tư nhân phát triển và vận hành cơ sở h愃⌀ tầng công cộng.
3. Phát triển nguồn nhân lực
- Mở rộng, nâng cao chất lượng các chương tr椃nh đào t愃⌀o đ愃⌀i học, sau đ愃⌀i học và
đào t愃⌀o nghề, đặc biệt trong các ngành phục vụ Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư.
- Đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông theo hướng tăng ho愃⌀t động
thực hành, nhất là giáo dục về khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học (STEM). Xây
dựng chương tr椃nh thực tập trong các trung tâm hỗ trợ đổi mới sáng t愃⌀o, doanh nghiệp
khởi nghiệp sáng t愃⌀o.
- Tăng cường kết nĀi nghiên cứu khoa học, đào t愃⌀o và sản xuất kinh doanh.
4. Xây dựng Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ sĀ - 104 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
- Ứng dụng m愃⌀nh mẽ công nghệ sĀ vào quản lý nhà nước trong tất cả các lĩnh
vực; đầu tư, phát triển các ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ quản lý nhà nước
(GovTech) và cung cấp d椃⌀ch vụ công. Xây dựng hệ thĀng thông tin kinh tế - xã hội thời
gian thực phục vụ chỉ đ愃⌀o, điều hành của Chính phủ.
- Xây dựng hệ thĀng thông tin kinh tế - xã hội dùng chung của Chính phủ; sĀ
hóa, kết nĀi và chia sẻ các dữ liệu quản lý của các bộ, cơ quan và đ椃⌀a phương nhằm
nâng cao chất lượng ho愃⌀t động quản lý nhà nước, t愃⌀o nguồn dữ liệu cho nghiên cứu và kinh doanh.
5. Phát triển và nâng cao năng lực đổi mới sáng t愃⌀o quĀc gia
- Phát triển hệ thĀng đổi mới sáng t愃⌀o quĀc gia theo hướng lấy doanh nghiệp làm
trung tâm, cơ sở giáo dục đ愃⌀i học và viện nghiên cứu là chủ thể nghiên cứu.
- Xây dựng, đề xuất các cơ chế, ch椃Ānh sách đặc biệt, có t椃Ānh đột phá đĀi với việc
xây dựng và vận hành các trung tâm đổi mới sáng t愃⌀o. Khuyến kh椃Āch các cơ sở giáo dục
đ愃⌀i học, doanh nghiệp, tổ chức trong nước và nước ngoài thành lập các trung tâm đổi
mới sáng t愃⌀o t愃⌀i Việt Nam.
6. Đầu tư, nghiên cứu, phát triển một sĀ công nghệ ưu tiên để chủ động tham gia
cuộc Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư như công nghệ rô-bĀt, vật liệu tiên tiến, năng
lượng tái t愃⌀o, trí tuệ nhân t愃⌀o, công nghệ trong y học, internet v愃⌀n vật, dữ liệu lớn, chuỗi khĀi...
7. Mở rộng hợp tác quĀc tế và hội nhập về khoa học và công nghệ, nhất là trong
các lĩnh vực công nghệ ưu tiên để chủ động tham gia cuộc Cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư.
b) Yêu cầu đĀi với doanh nghiệp trong cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp lần thứ tư
- Phải lựa chọn công nghệ “phù hợp” để chuyển giao, ứng dụng
Phải nhận thức rằng công nghệ trong cuộc CMCN 4.0 là những công nghệ ở đỉnh
cao của nhân lo愃⌀i, là những công nghệ mà mới ngày hôm qua đang là chuyện viễn
tưởng. Đó là công nghệ in 3D, điện toán đám mây, Internet kết nĀi v愃⌀n vật, người máy
có kết nĀi, trí tuệ nhân t愃⌀o có cảm xúc… Doanh nghiệp phải biết lựa chọn công nghệ
mà ứng dụng và chuyển giao, phù hợp từ nhiều yếu tĀ ảnh hưởng đến sản xuất, kinh
doanh trong nước như dân sĀ, tài nguyên, môi trường văn hoá - xã hội và các hệ thĀng
pháp lý - chính tr椃⌀. Việc đa d愃⌀ng hoá luồng chuyển giao, đa phương hoá đĀi tượng,
đa d愃⌀ng hoá lo愃⌀i h椃nh và đa d愃⌀ng hoá nội dung chuyển giao công nghệ ... nhằm tăng
cường tiếp nhận công nghệ, thiết b椃⌀ và máy móc; tiếp cận các nguồn tài ch椃Ānh nước
ngoài, các kĩ năng quản lí hiện đ愃⌀i; tăng năng suất và hiệu suất lao động; hiện đ愃⌀i
hoá quy trình sản xuất và t愃⌀o việc làm...
- Không nhập khẩu công nghệ l愃⌀c hậu
Trong quá tr椃nh đầu tư t愃⌀i nước ta, một sĀ đĀi tác nước ngoài vì mục đ椃Āch lợi ích
không ch椃Ānh đáng đã t椃m cách lợi dụng pháp luật, bộ máy hành chính còn thiếu minh
b愃⌀ch của chúng ta để t椃m cách đưa thiết b椃⌀ với tr椃nh độ công nghệ l愃⌀c hậu đôi khi tới 2-
3 thế hệ vào nước ta. Hậu quả là đẩy lùi sự phát triển của đất nước, đưa nước ta cách xa
hơn khoảng cách phát triển với các nước công nghiệp, với các nước phát triển. Để góp
phần ngăn chặn công nghệ l愃⌀c hậu vào Việt Nam, doanh nghiệp không được tiếp tay - 105 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
cho đĀi tượng là người nước ngoài đưa công nghệ hoặc các thiết b椃⌀ l愃⌀c hậu vào Việt
Nam. Doanh nghiệp chỉ nên chuyển giao công nghệ đã và đang được kiểm chứng, sử
dụng rộng rãi ở một sĀ quĀc gia có tr椃nh độ, có thu nhập cao hơn nước ta ít nhất từ 2 -
5 lần tùy vào công nghệ, lĩnh vực công nghệ cần áp dụng.
- Đổi mới và sáng t愃⌀o công nghệ, ứng dụng công nghệ trong doanh nghiệp
Cần tiến hành rà soát, phân lo愃⌀i ch椃Ānh xác hiện tr愃⌀ng công nghệ của các doanh
nghiệp, xem xét nhu cầu đổi mới công nghệ của ngành, lĩnh vực sản xuất hàng hóa có
lợi thế c愃⌀nh tranh quĀc gia và của ch椃Ānh bản thân doanh nghiệp. Việc ứng dụng công
nghệ có tr椃nh độ cao, hiện đ愃⌀i vào sản xuất kinh doanh và việc đầu tư cho đổi mới công
nghệ và tiến tới sáng t愃⌀o công nghệ sẽ quyết đ椃⌀nh sức c愃⌀nh tranh của doanh nghiệp.
Nhiều công nghệ trong nước đã có nhưng doanh nghiệp không sử dụng hoặc nếu có sử
dụng th椃 chỉ một lần, doanh nghiệp l愃⌀i bỏ tiền ra mua ở nước ngoài với giá thành rất đắt
và tr椃nh độ không phù hợp, khiến không sử dụng được. Doanh nghiệp cần phải xác đ椃⌀nh
việc đổi mới công nghệ, sáng t愃⌀o công nghệ là sự sĀng còn của doanh nghiệp th椃 mới
nâng cao được khả năng c愃⌀nh tranh về năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa của
các doanh nghiệp trong nước với thế giới.
Chú trọng t椃Āch hợp công nghệ sĀ hoá: Thúc đẩy phát triển những giải pháp sản
xuất và kinh doanh dựa trên sĀ hoá; t椃Āch hợp với các hệ thĀng cảm biến, hệ thĀng điều
khiển, m愃⌀ng truyền thông để kinh doanh và chăm sóc khách hàng; lưu trữ và sử dụng
hiệu quả các dữ liệu lớn dựa trên điện toán đám mây; thu thập, phân t椃Āch và xử lý dữ
liệu lớn để t愃⌀o ra những tri thức mới, hỗ trợ việc đưa ra quyết đ椃⌀nh và t愃⌀o lợi thế c愃⌀nh
tranh; phân t椃Āch hiệu quả, đánh giá và áp dụng các dữ liệu thu thập được từ máy móc và
cảm biến, để nhanh chóng đưa ra quyết đ椃⌀nh cải thiện an toàn, hiệu quả ho愃⌀t động, quy
tr椃nh làm việc, d椃⌀ch vụ và bảo tr椃.
- Doanh nghiệp cần xác đ椃⌀nh được ho愃⌀t động kinh doanh cĀt lõi của m椃nh, từ đó
tận dụng và phát huy tĀi đa sức m愃⌀nh để có thể tham gia vào chuỗi giá tr椃⌀ đang ngày
càng được mở rộng nhờ vào thành quả của cách m愃⌀nh công nghiệp 4.0. Doanh nghiệp
có thế m愃⌀nh về công nghệ cần tập trung vào phát triển, sáng t愃⌀o công nghệ mới. Doanh
nghiệp sản xuất, d椃⌀ch vụ cần tận dụng thành quả công nghệ để chuẩn hóa quy tr椃nh sản
xuất, nâng cao hiệu quả kinh doanh, chất lượng d椃⌀ch vụ sản phẩm để có thể nhanh chóng
nắm bắt cơ hội kinh doanh. Cuộc cách m愃⌀ng công nghiệp 4.0 là cuộc cách m愃⌀ng công
nghiệp của kết nĀi, của khoa học và công nghệ, của đổi mới sáng t愃⌀o. V椃 vậy, mỗi doanh
nghiệp cần phải xác đ椃⌀nh được v椃⌀ tr椃Ā của m椃nh, xây dựng mĀi liên kết chặt chẽ với các đĀi
tác trong chuỗi sản phẩm để chủ động hơn trong đổi mới sáng t愃⌀o và ứng dụng khoa học,
công nghệ vào ho愃⌀t động sản xuất kinh doanh của m椃nh. Trong chuỗi giá tr椃⌀ của sản phẩm,
th椃⌀ trường không còn b椃⌀ giới h愃⌀n bởi biên giới lãnh thổ, mà được mở rộng ra khu vực,
thậm ch椃Ā, toàn cầu. Các doanh nghiệp cần phải đặt sản phẩm, d椃⌀ch vụ của m椃nh trong bĀi
cảnh của th椃⌀ trường khu vực và thế giới, chuẩn b椃⌀ sẵn tâm thế tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
- Doanh nghiệp cần tập trung mọi nỗ lực để t愃⌀o nên những chuyển biến t椃Āch cực
thông qua việc đổi mới ho愃⌀t động sản xuất, kinh doanh do tĀc độ phát triển công nghệ
kỹ thuật hay công nghệ thông tin đưa vào quản lý sản xuất, kinh doanh đều rất nhanh,
nếu không sớm th椃Āch nghi, doanh nghiệp sẽ không thể phát triển. Trong môi trường 4.0, - 106 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
công nghệ, cần phải thay đổi căn bản trên cơ sở lấy sản phẩm làm trung tâm và sự ứng
dụng công nghệ trong dây chuyền sản xuất.
Doanh nghiệp cũng cần phải thay đổi công nghệ quản tr椃⌀. Với hệ thĀng quản tr椃⌀
doanh nghiệp mới, lãnh đ愃⌀o doanh nghiệp có thể theo dõi, nắm bắt hàng ngày, hàng giờ
t椃nh h椃nh sản xuất từ khâu mua, đưa nguyên liệu, vật liệu vào sản xuất đến khi đưa sản
phẩm ra th椃⌀ trường, t椃nh h椃nh th椃⌀ trường và những biến động của giá cả để có thể có biện
pháp giải quyết nhanh khắc phục những t椃nh huĀng và sự cĀ bất lợi.
- Đẩy m愃⌀nh phát triển nguồn nhân lực, trong đó chú trọng công tác đào t愃⌀o nguồn
nhân lực công nghệ cao; tăng khả năng ứng dụng công nghệ thông tin. Thời đ愃⌀i CMCN
4.0 đòi hỏi người lãnh đ愃⌀o, quản lý kinh tế, các doanh nhân phải là những chuyên gia,
vững về kiến thức chuyên môn có năng lực tư duy và sáng t愃⌀o, đổi mới, có kỹ năng
phân t椃Āch và tổng hợp thông tin, có khả năng làm việc độc lập và ra quyết đ椃⌀nh dựa trên
cơ sở phân t椃Āch các chứng cứ và dữ liệu. Các doanh nhân phải giải quyết bài toán về
nguồn nhân lực, về huy động nguồn tài ch椃Ānh, về sử dụng nguồn vĀn và chi ph椃Ā có hiệu
quả, cải thiện mô h椃nh doanh nghiệp … nhưng không phải bằng cách đã làm trước đây
mà phải bằng tư duy mới công nghệ mới trong chuỗi giá tr椃⌀ mới. Trước làn sóng của
cuộc CMCN 4.0, các doanh nhân, người lãnh đ愃⌀o, cán bộ quản lý kinh doanh có sứ
mệnh trở thành động cơ đổi mới mô h椃nh của doanh nghiệp mà các doanh nhân đang
vận hành nhằm đáp ứng những thay đổi của cuộc CMCN 4.0. Các doanh nhân cần phải
được đào t愃⌀o l愃⌀i, cần thay đổi bản thân và doanh nghiệp của m椃nh thành nơi sản xuất ra
những sản phẩm chất lượng cao, nhiều hàm lượng tr椃Ā tuệ, hàm lượng công nghệ nhằm
đáp ứng với thời đ愃⌀i mới. 5.3. 5.3
Thực tr愃⌀ng và ch椃Ānh sách phát triển công nghiệp đáp ứng yêu cầu
cách m愃⌀ng công nghiệp 4.0 của Việt Nam - 107 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. https://humg.edu.vn/gioi-thieu/pages/lich-su-phat-trien.aspx?ItemID=4194 2.
https://humg.edu.vn/gioi-thieu/co-cau-to-chuc/cac-khoa/Pages/khoa-kinh-te-va- quan-tri-kinh-doanh.aspx 3.
https://humg.edu.vn/gioi-thieu/co-cau-to-chuc/cac-khoa/Pages/khoa-kinh-te-va-
quan-tri-kinh-doanh.aspx?CateID=133
4. Bộ Công thương (2021), Báo cáo xây dựng Đề án tái cơ cấu ngành công thương giai đo愃⌀n 2021 - 2030
5. Đặng Thanh Bình (2023), Luận án tiến sĩ: Phát triển công nghiệp bền vững của Tỉnh
Quảng Ninh, Trường Đ愃⌀i học Thương M愃⌀i, Bộ Giáo dục và Đào t愃⌀o.
6. GS.TS Nguyễn Đ椃nh Phan, GS.TS Nguyễn Kế Tuấn (2007), Giáo trình Kinh tế và
quản lý công nghiệp, Trường Đ愃⌀i học Kinh tế quĀc dân.
7. Alla M. (2003), The concept of professional ethics development as a condition of
mastering value and ethic culture of personality, Taras Shevchenko National University of Kiev, Ukraine.
8. Lê Th椃⌀ Huyền Trang, Trần Thành Nam (2016), “Năng lực thực hành đ愃⌀o đức của nhà
Tâm lý học trên cơ sở so sánh chuẩn quĀc tế”, Hội thảo khoa học toàn quốc, Hội Tâm lý - Giáo dục Việt Nam.
9. Lê Thanh Thập (2005), “Về đ愃⌀o đức nghề nghiệp”, Tạp chí Triết học, sĀ 6 (169), tr.2. - 108 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 PHỤ LỤC 1
ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ 10 NĂM PHÁT TRIỂN NGÀNH CÔNG NGHIỆP
GIAI ĐOẠN 2011 - 202036
I. VỀ CHỦ TRƯƠNG, ĐƯỜNG LỐI
1. Tổng quan về chủ trương, đường lĀi
1.1. ĐĀi với Việt Nam, việc xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và sau đó là
chiến lược phát triển các ngành, lĩnh vực lần đầu tiên được xây dựng vào năm 1990 với
Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 1991-2000 và tầm nh椃n đến năm 2020. Từ đó đến
nay, đã có 03 Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội cho giai đo愃⌀n 10 năm (gồm giai
đo愃⌀n 1991-2000; giai đo愃⌀n 2001-2010 và 2011-2020) và hiện nay, đang xây dựng Chiến
lược phát triển kinh tế - xã hội giai đo愃⌀n 2021-2030. Trải qua 3 lần thực hiện Chiến lược
phát triển kinh tế - xã hội 10 năm, các đ椃⌀nh hướng chiến lược về phát triển kinh tế - xã
hội, đặc biệt là đ椃⌀nh hướng về phát triển công nghiệp và thương m愃⌀i luôn được điều
chỉnh cho phù hợp với bĀi cảnh của từng giai đo愃⌀n phát triển của đất nước qua các kỳ Đ愃⌀i hội Đảng.
(1) Giai đoạn thứ nhất (giai đoạn cải cách để mở cửa): Từ Đ愃⌀i hội VI (1996) – Đ愃⌀i
hội VII (1991): Ở giai đo愃⌀n này, Việt Nam bắt đầu công cuộc đổi mới nước và đặt nền
móng cho quá trình cải cách m愃⌀nh mẽ sau này, theo đó t愃⌀i Đ愃⌀i hội Đảng VI, Đảng đã
xác đ椃⌀nh “phải xây dựng những tiền đề cần thiết cho việc đẩy mạnh công nghiệp hoá
xã hội chủ nghĩa trong chặng đường tiếp theo'' và “chuyển đổi định hướng về phát triển
công nghiệp chuyển từ mô hình ưu tiên phát triển công nghiệp nặng, lấy công nghiệp
nặng làm cơ sở để công nghiệp hóa đất nước sang chiến lược các ngành công nghiệp
phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội cụ thể của Việt Nam và chuyển chiến lược công
nghiệp hóa theo cách hướng nội (thay thế nhập khẩu) trước đây bằng mô hình hỗn hợp,
hướng về xuất khẩu đồng thời thay thế nhập khẩu”.
(2) Giai đoạn thứ hai (giai đoạn định hình đường lối mở cửa): Từ Đ愃⌀i hội VIII
(1996) đến Đ愃⌀i hội X (2005): Đây là giai đo愃⌀n thể hiện rõ chủ trương về đẩy m愃⌀nh hội
nhập để phát triển kinh tế. Đ愃⌀i hội Đảng lần thứ VIII năm 1996, Đảng đã đề ra chủ
trương về hội nhập để t愃⌀o điều kiện và th椃⌀ trường cho phát triển công nghiệp với đ椃⌀nh
hướng “xây dựng một nền kinh tế mới hội nhập với khu vực và thế giới hướng mạnh về
xuất khẩu”, đồng thời, lần đầu tiên ta đề ra mục tiêu “đến năm 2020, ra sức phấn đấu
đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp”.
(3) Giai đoạn thứ ba (giai đoạn tái cơ cấu và mở cửa toàn diện): Từ Đ愃⌀i hội XI
(2011) đến nay, với việc gia nhập WTO vào năm 2007 đã mở ra một thời kỳ mới cho
phát triển đất nước, theo đó, ta đã đưa lên một tầm cao mới về hội nhập “chủ động và
tích cực hội nhập quốc tế” và điều chỉnh về mô h椃nh tăng trưởng kinh tế với chủ trương:
"Đổi mới mô hình tăng trưởng chuyển mạnh từ chủ yếu dựa vào xuất khẩu và vốn đầu
tư sang phát triển đồng thời dựa vào cả vốn đầu tư, xuất khẩu và thị trường trong nước”.
1.2. Ngh椃⌀ quyết Đ愃⌀i hội đ愃⌀i biểu toàn quĀc lần thứ XI Đảng Cộng sản Việt Nam đánh
36 Bộ Công thương (2021), Báo cáo xây dựng Đề án tái cơ cấu ngành công thương giai đo愃⌀n 2021 - 2030 - 109 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
giá “thực trạng phát triển kinh tế nước ta chưa bền vững; chất lượng, hiệu quả, sức
cạnh tranh thấp; tăng trưởng kinh tế chủ yếu theo chiều rộng dựa vào tăng đầu tư, khai
thác tài nguyên; các cân đối vĩ mô chưa vững chắc; công nghiệp chế tạo, chế biến phát
triển chậm, gia công, lắp ráp còn chiếm tỉ trọng lớn; cơ cấu kinh tế giữa các ngành,
lĩnh vực chuyển dịch theo hướng tích cực nhưng còn chậm Cơ cấu trong nội bộ từng
ngành cũng chưa thật hợp lý; năng suất lao động xã hội thấp hơn nhiều so với các nước
trong khu vực; năng lực cạnh tranh quốc gia chậm được cải thiện; đầu tư vẫn dàn trải;
hiệu quả sử dụng các nguồn vốn đầu tư còn thấp, còn thất thoát, lãng phí, nhất là nguồn
vốn đầu tư của Nhà nước; hệ thống kết cấu hạ tầng phát triển chậm, thiếu đồng bộ, đặc
biệt đối với khu vực đồng bào dân tộc thiểu số…” và thông qua Chiến lược phát triển
kinh tế xã hội 10 năm 2011-2020 với mục tiêu phấn đấu “đến năm 2020 nước ta cơ bản
trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” thông qua việc “đẩy mạnh tái cơ cấu
kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, coi chất lượng, năng suất, hiệu quả, sức cạnh
tranh là ưu tiên hàng đầu, chú trọng phát triển theo chiều sâu, phát triển kinh tế tri
thức, trong đó trọng tâm là cơ cấu lại các ngành sản xuất, dịch vụ phù hợp với các
vùng; thúc đẩy cơ cấu lại doanh nghiệp và điều chỉnh chiến lược thị trường; tăng nhanh
giá trị nội địa, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của sản phẩm, doanh nghiệp và của
cả nền kinh tế; gắn phát triển kinh tế với bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế xanh”.
Trong đó về công nghiệp nhấn mạnh: Cơ cấu l愃⌀i sản xuất công nghiệp cả về
ngành kinh tế - kỹ thuật, vùng và giá tr椃⌀ mới; Tăng hàm lượng khoa học công nghệ và
tỉ trọng giá tr椃⌀ nội đ椃⌀a trong sản phẩm; Phát triển có chọn lọc công nghiệp chế biến, chế
tác, công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp năng lượng, khai khoáng, luyện kim, hoá
chất, công nghiệp quĀc phòng; Ưu tiên phát triển các sản phẩm có lợi thế c愃⌀nh tranh,
sản phẩm có khả năng tham gia m愃⌀ng sản xuất và chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu thuộc các ngành
công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp cơ kh椃Ā, công nghiệp công nghệ thông tin và
truyền thông, công nghiệp dược...; Phát triển m愃⌀nh công nghiệp hỗ trợ; Chú trọng phát
triển công nghiệp phục vụ nông nghiệp, nông thôn, năng lượng s愃⌀ch, năng lượng tái t愃⌀o
và vật liệu mới đi đôi với áp dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng, nguyên liệu; Từng
bước phát triển công nghiệp sinh học và công nghiệp môi trường; Tiếp tục phát triển
phù hợp các ngành công nghiệp sử dụng nhiều lao động; Phát huy hiệu quả các khu,
cụm công nghiệp và đẩy m愃⌀nh phát triển công nghiệp theo hình thức cụm, nhóm sản
phẩm t愃⌀o thành các tổ hợp công nghiệp quy mô lớn và hiệu quả cao; hoàn thành việc
xây dựng các khu công nghệ cao và triển khai xây dựng một sĀ khu nghiên cứu cải tiến
kỹ thuật và đổi mới công nghệ; Thực hiện phân bĀ công nghiệp hợp lý trên toàn lãnh
thổ, bảo đảm phát triển cân đĀi và hiệu quả giữa các vùng.
1.3. Sau 5 năm tái cơ cấu nền kinh tế, Ngh椃⌀ quyết Đ愃⌀i hội đ愃⌀i biểu toàn quĀc lần thứ XII
Đảng Công sản Việt Nam nhận đ椃⌀nh: “nhiều chỉ tiêu, tiêu chí trong mục tiêu phấn đấu
để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại không
đạt được” và “việc tạo nền tảng để cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng
hiện đại không đạt được mục tiêu đề ra”37. Do vậy, Đ愃⌀i hội đã xác đ椃⌀nh mục tiêu phát
triển kinh tế - xã hội trong giai đo愃⌀n 2016-2020 là “Đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công
cuộc đổi mới; phát triển kinh tế nhanh, bền vững, phấn đấu sớm đưa nước ta cơ bản
trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại và tiếp tục cơ cấu lại tổng thể và đồng
37 Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, tr.68 - 110 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
bộ nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng; đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện
đại hoá đất nước, chú trọng công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn gắn
với xây dựng nông thôn mới”. Kết quả họp Hội ngh椃⌀ lần thứ tư của Ban Chấp hành
Trung ương đã tiếp tục đưa ra nhận đ椃⌀nh “nhìn chung mô hình tăng trưởng về cơ bản
vẫn theo mô hình cũ, chậm được đổi mới; tăng trưởng vẫn chủ yếu dựa vào tăng vốn
đầu tư và số lượng lao động, chưa dựa nhiều vào tăng năng suất lao động, ứng dụng
khoa học - công nghệ, đổi mới tổ chức, quản lý sản xuất kinh doanh, chuyển dịch cơ
cấu kinh tế. Tốc độ tăng trưởng kinh tế đang có xu hướng chậm lại, chất lượng tăng
trưởng thấp. Phương thức phân bổ nguồn lực xã hội chưa có sự thay đổi rõ rệt; năng
suất lao động và năng suất các nhân tố tổng hợp còn thấp” và đã ban Ngh椃⌀ quyết sĀ
05-NQ/TW ngày 01/11 năm 2016 về một sĀ chủ trương, ch椃Ānh sách lớn nhằm tiếp tục
đổi mới mô h椃nh tăng trưởng, nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, sức
c愃⌀nh tranh của nền kinh tế đã chỉ đ愃⌀o:“chú trọng và ngày càng dựa nhiều hơn vào các
nhân tố thúc đẩy tăng năng suất lao động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực; kết hợp hợp
lý giữa tăng trưởng theo chiều rộng và chiều sâu, trong đó lấy tăng trưởng theo chiều
sâu là hướng chủ đạo; Chuyển dần từ tăng chủ yếu dựa vào đầu tư và xuất khẩu sang
tăng trưởng dựa đồng thời vào cả đầu tư, xuất khẩu và thị trường trong nước; Chuyển
dần từ dựa vào gia tăng số lượng các yếu tố đầu vào của sản xuất sang dựa vào tăng
năng suất, chất lượng lao động, ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo;
Khai thác và phát huy tối đa nội lực kết hợp với thu hút và sử dụng hiệu quả ngoại lực;
gắn kết chặt chẽ đổi mới mô hình tăng trưởng với thực hiện ba đột phá chiến lược, cơ
cấu lại nền kinh tế”.
Về công nghiệp: Cơ cấu l愃⌀i, xây dựng nền công nghiệp theo hướng phát triển
m愃⌀nh những ngành có tính nền tảng, có lợi thế so sánh và có ý nghĩa chiến lược đĀi với
sự phát triển nhanh, hiệu quả, bền vững, nâng cao t椃Ānh độc lập, tự chủ của nền kinh tế,
từng bước có khả năng tham gia sâu, có hiệu quả vào m愃⌀ng sản xuất và phân phĀi toàn
cầu; Xây dựng và thực hiện chính sách công nghiệp quĀc gia, t愃⌀o khuôn khổ chính sách
đồng bộ, trọng tâm, đột phá hướng vào tăng năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức c愃⌀nh
tranh; Tập trung vào những ngành công nghiệp nền tảng, có lợi thế c愃⌀nh tranh và có ý
nghĩa chiến lược đĀi với tăng trưởng nhanh, bền vững, gắn kết với bảo vệ môi trường;
Lựa chọn sản phẩm chủ yếu của ngành công nghiệp chủ lực để ưu tiên phát triển, cơ
cấu l愃⌀i; Phát triển công nghiệp chế biến chế t愃⌀o, công nghiệp chế biến sâu, chế biến tinh
nông, lâm, thủy sản; tăng m愃⌀nh năng suất nội bộ ngành, tăng hàm lượng công nghệ và
tỉ trọng giá tr椃⌀ nội đ椃⌀a trong sản phẩm; Chú trọng phát triển công nghiệp sản xuất linh
kiện, cụm linh kiện, thúc đẩy một sĀ mặt hàng tham gia sâu, có hiệu quả vào m愃⌀ng sản
xuất và chuỗi giá tr椃⌀, phân phĀi toàn cầu; T愃⌀o điều kiện để doanh nghiệp đề xuất dự án
đầu tư phục vụ mục tiêu cơ cấu l愃⌀i nền kinh tế; Tổ chức l愃⌀i sản xuất, tăng cường liên
kết theo chuỗi giá tr椃⌀; Nghiên cứu hoàn thiện tiêu ch椃Ā để xác đ椃⌀nh các chỉ tiêu thực hiện
mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đ愃⌀i hóa. Rà soát, bổ sung chiến lược phát triển công
nghiệp; phân bĀ công nghiệp hợp lý hơn trên toàn lãnh thổ. Phát huy hiệu quả các khu,
cụm công nghiệp. Đẩy nhanh phát triển các ngành công nghiệp có hàm lượng khoa học,
công nghệ, có tỉ trọng giá tr椃⌀ quĀc gia và giá tr椃⌀ gia tăng cao, có lợi thế c愃⌀nh tranh, tham
gia m愃⌀ng sản xuất và chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu.
1.5. Thực hiện chỉ đ愃⌀o của Đảng, QuĀc hội đã ban hành Ngh椃⌀ quyết sĀ 10/2011/QH13
ngày 08/11/2011 về Kế ho愃⌀ch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015 đã nêu rõ - 111 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và lộ trình thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế trong thời
kỳ này là “phát triển kinh tế nhanh, bền vững, gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và
cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả sức cạnh tranh. Trong
2-3 năm đầu Kế hoạch tiến hành khởi động mạnh mẽ cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi
mới mô hình tăng trưởng, 2-3 năm tiếp theo bảo đảm hoàn thành cơ bản cơ cấu lại nền
kinh tế để phát triển nhanh và bền vững, hài hòa giữa mục tiêu tăng trưởng, ổn định
kinh tế vĩ mô và an sinh xã hội” với các đ椃⌀nh hướng như sau: “Cơ cấu lại nền kinh tế
gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả và sức
cạnh tranh, thực hiện đồng bộ trong tất cả các ngành, các lĩnh vực trên phạm vi cả
nước và từng địa phương, đơn vị cơ sở, sản phẩm chủ yếu, với tầm nhìn dài hạn và có
lộ trình cụ thể; Tập trung thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế trong 3 lĩnh vực quan trọng
là cơ cấu lại đầu tư công; cơ cấu lại hệ thống ngân hàng thương mại, các tổ chức tài
chính; cơ cấu lại các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước”.
Về công nghiệp: (1) Cơ cấu l愃⌀i các ngành, lĩnh vực, rà soát, điều chỉnh hợp lý
các khu kinh tế, khu công nghiệp gắn với chuyển d椃⌀ch cơ cấu và liên kết kinh tế vùng;
(2) Tiếp tục đầu tư vào các sản phẩm nông nghiệp và các sản phẩm có lợi thế quĀc gia,
sản phẩm thay thế hàng nhập khẩu và phát triển nhanh công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp
cơ kh椃Ā, chế t愃⌀o, công nghiệp điện tử”.
1.6. Để cụ thể hoá chủ trương của Đảng về tiếp tục cơ cấu l愃⌀i nền kinh tế, Ngh椃⌀ quyết
sĀ 142/2016/QH13 ngày 12/4/2016 về Kế ho愃⌀ch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-
2020 với đã giao cho Ch椃Ānh phủ: “Đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô
hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, hiệu quả và sức cạnh tranh; phấn đấu sớm đưa
nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” và được cụ thể hoá
t愃⌀i Ngh椃⌀ quyết 24/2016/QH14 ngày 11/8/2017 của QuĀc hội về Kế ho愃⌀ch cơ cấu l愃⌀i nền
kinh tế nhằm tiếp tục tập trung đẩy m愃⌀nh tái cơ cấu nền kinh tế. Trong đó:
Về công nghiệp: Cơ cấu l愃⌀i thực chất ngành công nghiệp, phát triển công nghiệp
chế biến sâu, chế biến tinh nông, lâm, thủy sản, công nghiệp chế t愃⌀o; tăng m愃⌀nh năng
suất nội bộ ngành, tăng hàm lượng công nghệ và tỉ trọng giá tr椃⌀ nội đ椃⌀a trong sản phẩm.
Tập trung vào một sĀ ngành công nghiệp nền tảng, có lợi thế c愃⌀nh tranh và ý nghĩa
chiến lược đĀi với tăng trưởng nhanh, bền vững gắn kết với bảo vệ môi trường, đáp ứng
nhu cầu về tư liệu sản xuất cơ bản của nền kinh tế.. Chú trọng phát triển công nghiệp
sản xuất linh kiện, cụm linh kiện, phát triển công nghiệp hỗ trợ, tăng cường liên kết giữa
các tập đoàn đa quĀc gia và doanh nghiệp trong nước, hình thành các khu công nghiệp
hỗ trợ theo cụm liên kết chuỗi ngành hàng thúc đẩy một sĀ mặt hàng tham gia sâu, có
hiệu quả vào m愃⌀ng sản xuất và chuỗi giá tr椃⌀, phân phĀi toàn cầu. T愃⌀o điều kiện để doanh
nghiệp đề xuất dự án đầu tư phục vụ mục tiêu cơ cấu l愃⌀i nền kinh tế.
1.7. Thực hiện chỉ đ愃⌀o của Đảng và QuĀc hội, Chính phủ đã ban hành Ngh椃⌀ quyết sĀ
10/NQ-CP ngày 24/4 năm 2012 về Chương tr椃nh hành động của Chính phủ triển khai
thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 và phương hướng, nhiệm
vụ phát triển đất nước 5 năm 2011-2015; Ngh椃⌀ quyết 63/NQ-CP ban hành Chương
tr椃nh hành động của Chính phủ thực hiện Ngh椃⌀ quyết của QuĀc hội về Kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020.
Đồng thời, để tập trung triển khai các nhiệm vụ được giao về tái cơ cấu nền kinh
tế, Chính phủ đã ban hành Quyết đ椃⌀nh sĀ 339/QĐ-TTg ngày 19/02 năm 2013 phê duyệt - 112 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Đề án tổng thể tái cơ cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo
hướng nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và năng lực c愃⌀nh tranh giai đo愃⌀n 2013-
2020 và sau đó là Ngh椃⌀ quyết sĀ 27/NQ-CP ngày 21/02/2017 của Chính phủ về thực
hiện Ngh椃⌀ quyết sĀ 05-NQ/TW và Ngh椃⌀ quyết sĀ 24/2016/QH14 để tiếp tục đẩy m愃⌀nh
quá tr椃nh tái cơ cấu nền kinh tế nhằm chuyển đổi mô h椃nh tăng trưởng kinh tế theo
hướng nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực c愃⌀nh tranh, đảm bảo thực hiện thành
công các mục tiêu về phát triển kinh tế - xã hội giai đo愃⌀n 2011-2020 đã được Đảng và QuĀc hội giao.
2. Về thể chế hoá các chủ trương, đường
- Đối với hệ thống pháp luật công nghiệp: Bộ Công Thương đã chủ trì so愃⌀n
thảo và trình Chính phủ trình QuĀc hội thông qua, ban hành các văn bản pháp luật quan
trọng, xác lập quyền tự do kinh doanh trong các lĩnh vực công nghiệp vĀn thuộc độc
quyền nhà nước như Luật Điện lực, Luật Hóa chất, Luật Dầu khí, Luật Sử dụng năng
lượng tiết kiệm và hiệu quả... đã thể chế hoá đường lĀi của Đảng và chính sách của Nhà
nước về phát triển năng lượng quĀc gia, đảm bảo an ninh năng lượng, khai thác và sử
dụng hợp lý, có hiệu quả nguồn tài nguyên năng lượng trong nước, đáp ứng nhiệm vụ
bảo vệ môi trường và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Các lo愃⌀i hàng hoá từ công nghiệp nhẹ đến công nghiệp nặng cũng đã có nhiều
chuyển biến m愃⌀nh mẽ với sự tham gia của mọi thành phần kinh tế ho愃⌀t động theo cơ
chế th椃⌀ trường. Trong các ngành công nghiệp, Nhà nước hiện nay chỉ quản lý bằng pháp
luật, quản lý qua các tiêu chuẩn chất lượng, quy chuẩn kỹ thuật của hàng hóa, quy ho愃⌀ch
sản xuất mà không có nhiều rào cản lớn về hành ch椃Ānh cũng như pháp lý. Với ngành
công nghiệp nặng, bên c愃⌀nh rỡ bỏ các rào cản hành ch椃Ānh cho đầu tư, sản xuất, lưu thông
sản phẩm công nghiệp, Bộ Công Thương (Bộ Công nghiệp trước đây) chú trọng công
tác xây dựng hệ thĀng văn bản quản lý ngành trên cơ sở ban hành các quy chuẩn của
sản phẩm và ho愃⌀t động sản xuất theo quy ho愃⌀ch tổng thể cả nước và đ椃⌀a phương. Một
sĀ ngành như ôtô, xe máy, điện tử…đã có sự tham gia m愃⌀nh mẽ của các thành phần
kinh tế, đặc biệt là các doanh nghiệp có vĀn đầu tư nước ngoài. Điều đó t愃⌀o nên sự c愃⌀nh
tranh quyết liệt trên th椃⌀ trường, cung cấp ra th椃⌀ trường nhiều sản phẩm đa d愃⌀ng cho
người tiêu dùng. ĐĀi với những ngành công nghiệp có tầm quan trọng chiến lược và
vĀn thuộc độc quyền nhà nước như điện, khai khoáng, dầu khí, sản phẩm dầu khí thì
công tác quản lý nhà nước đã dần dần từng bước thực hiện chuyển đổi tiến tới cơ chế
th椃⌀ trường, có sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế.
Đáng ghi nhận là ta đã từng bước cải cách th椃⌀ trường trong một sĀ ngành công
nghiệp đặc thù do nhà nước quản lý. Chẳng h愃⌀n như đĀi với ngành điện trong những
năm qua đang được tái cấu trúc theo hướng th椃⌀ trường năng lượng c愃⌀nh tranh có sự điều
tiết của nhà nước với sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế trong việc huy động
nguồn lực cho đầu tư phát triển ngành. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành
Quyết đ椃⌀nh sĀ 63/2013/QĐ-TTg về Lộ trình hình thành và phát triển th椃⌀ trường điện lực
Việt Nam; Bộ Công Thương ban hành Quyết đ椃⌀nh sĀ 8266/QĐ-BCT ngày 10/2015 về
phê duyệt Thiết kế chi tiết th椃⌀ trường điện bán buôn c愃⌀nh tranh Việt Nam; Thủ tướng
Chính phủ ban hành Quyết đ椃⌀nh 168/QĐ-TTg ngày 07/2/2017 phê duyệt Đề án tái cơ
cấu ngành điện phục vụ th椃⌀ trường bán buôn điện c愃⌀nh tranh Việt Nam và hiện nay đang
xây dựng Đề án tái cơ cấu ngành điện phục vụ th椃⌀ trường bán lẻ điện c愃⌀nh tranh Việt
Nam. Theo lộ trình, th椃⌀ trường điện c愃⌀nh tranh t愃⌀i Việt Nam được hình thành và phát - 113 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
triển qua 03 cấp độ, bao gồm: th椃⌀ trường phát điện c愃⌀nh tranh, th椃⌀ trường bán buôn điện
c愃⌀nh tranh và th椃⌀ trường bán lẻ điện c愃⌀nh tranh. Đến nay, th椃⌀ trường phát điện c愃⌀nh tranh
đã được vận hành từ ngày 01/7/2012, th椃⌀ trường bán buôn c愃⌀nh tranh đã vận hành chính
thức từ ngày 01/01/2019 và dự kiến sẽ vận hành th椃Ā điểm th椃⌀ trường bán lẻ điện c愃⌀nh tranh vào năm 20212022.
3. Về cụ thể hoá các đ椃⌀nh hướng và mục tiêu lớn về tái cơ cấu và phát triển ngành công nghiệp
(1) Phát triển công nghiệp là nội dung quan trọng và gắn bó chặt chẽ với sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đ愃⌀i hóa đất nước, chính vì vậy, Đảng ta luôn quan tâm đề
ra các chủ trương, ch椃Ānh sách thúc đẩy phát triển công nghiệp qua các kỳ Đ愃⌀i hội Đảng
với mục tiêu xuyên suĀt được xác đ椃⌀nh là: “tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ
bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại”.
(2) Bên c愃⌀nh thực hiện các chủ trương, đường lĀi về phát triển công nghiệp qua
các kỳ đ愃⌀i hội Đảng (của Đ愃⌀i hội Đảng XI (2011) và Đ愃⌀i hội Đảng XII (2016)), Bộ
Chính tr椃⌀, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành các Ngh椃⌀ quyết riêng về phát triển
công nghiệp như Ngh椃⌀ quyết sĀ 18-NQ/TW, ngày 25-10-2007 của Bộ Chính tr椃⌀ về đ椃⌀nh
hướng chiến lược phát triển năng lượng quĀc gia của Việt Nam đến năm 2020 và tầm
nh椃n đến năm 2050; Ngh椃⌀ quyết sĀ 02/NQ-TW ngày 25-4-2011 của Bộ Chính tr椃⌀ về đ椃⌀nh
hướng chiến lược khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2020, tầm nh椃n đến
năm 2030; Kết luận sĀ 25-KL/TW ngày 17-10-2003 của Bộ Chính tr椃⌀ về Chiến lược
phát triển ngành Cơ kh椃Ā Việt Nam; Kết luận sĀ 26-KL/TW ngày 24-10-2003 của Bộ
Chính tr椃⌀ về chiến lược và quy ho愃⌀ch phát triển ngành Điện lực Việt Nam; Ngh椃⌀ quyết
sĀ 13-NQ/TW ngày 16/02/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây
dựng kết cấu h愃⌀ tầng đồng bộ nhằm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp
theo hướng hiện đ愃⌀i vào năm 2020… và gần đây nhất là Ngh椃⌀ quyết sĀ 23-NQ-TW ngày
22/3/2019 của Ban Chấp hành Trung ương về đ椃⌀nh hướng xây dựng chính sách phát
triển công nghiệp quĀc gia đến năm 2030, tầm nh椃n đến 2045 và Nghị quyết số 55-
NQ/TW ngày 11/02/2020 về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia
của Việt Nam đến năm 2030, tầm nh椃n đến 2045.
(3) Để triển khai thực hiện các chủ trương, đường lĀi về phát triển công
nghiệp trong giai đo愃⌀n 2011-2020 và cụ thể hóa thành các mục tiêu, nhiệm vụ, Bộ Công
Thương đã xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển
công nghiệp Việt Nam đến năm 2025, tầm nh椃n đến năm 2035 (t愃⌀i Quyết đ椃⌀nh sĀ
879/QĐ-TTg ngày 09/6/2014) và Quy hoạch tổng thể phát triển ngành công nghiệp
Việt Nam đến năm 2020, tầm nh椃n đến năm 2030 (Quyết đ椃⌀nh sĀ 880/QĐ-TTg ngày
09/6/2014) và gần đây nhất là Kế hoạch cơ cấu lại ngành Công nghiệp Việt Nam giai
đo愃⌀n 2019-2020, xét đến năm 2025 (t愃⌀i Quyết đ椃⌀nh sĀ 598/QĐ-TTg ngày 25/5/2018).
Ngoài ra, các Chương tr椃nh, Đề án, Chiến lược, Kế ho愃⌀ch… phát triển các ngành,
lĩnh vực cụ thể, quan trọng cũng đã được Bộ Công Thương xây dựng trình cấp có thẩm
quyền phê duyệt như: điện, than, dầu khí, hóa chất, thép, luyện kim, cơ kh椃Ā, dệt may, da
giày, điện tử…., đồng thời, Bộ Công Thương đã chủ trì lập mới và điều chỉnh hơn 30
quy ho愃⌀ch phát triển các ngành công nghiệp cấp I và II đến năm 2010, tầm nh椃n đến
năm 2020 như ngành thép, dệt may, da giày, ô tô, khoáng sản, điện, hóa chất, đồ uĀng...
19 quy ho愃⌀ch tổng thể phát triển công nghiệp theo vùng lãnh thổ và quy ho愃⌀ch phân - 114 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
vùng thăm dò khai thác, chế biến và sử dụng quặng. Đồng thời, các đ椃⌀a phương, tập
đoàn và tổng công ty nhà nước thuộc Bộ cũng đã xây dựng các Chiến lược, Đề án,
Chương tr椃nh… để triển khai thực hiện các chỉ đ愃⌀o đĀi với ngành, lĩnh vực cụ thể được giao phụ trách.
(4) Theo đó, các chủ trương, đ椃⌀nh hướng và nhiệm vụ về tái cơ cấu ngành Công
nghiệp trong giai đo愃⌀n 2011-2020 đã được cụ thể hóa thành các mục tiêu cụ thể như sau:
Bảng 2.1. Tổng hợp các đ椃⌀nh hướng và mục tiêu phát triển công nghiệp của Việt Nam giai đo愃⌀n 2011-2020 Tt
Các định hướng, mục tiêu chung
Các mục tiêu cụ thể I
Về công nghiệp nói chung
1. Chuyển dần từ mô h椃nh tăng trưởng - TĀc độ tăng năng suất lao động
dựa vào gia tăng sĀ lượng các yếu tĀ b椃nh quân hàng năm trong ngành
đầu vào của sản xuất sang dựa vào tăng công nghiệp cao hơn 5,5%;
năng suất, chất lượng lao động, ứng - Tỷ trọng lao động trong công
dụng khoa học công nghệ và đổi mới nghiệp và xây dựng/toàn nền kinh tế
sáng t愃⌀o; tăng tỷ trọng đóng góp của đ愃⌀t 25-30%; công nghiệp trong GDP;
- Tỷ trọng công nghiệp và xây dựng
Phát triển m愃⌀nh công nghiệp theo trong GDP đ愃⌀ hướ t 42 - 43% (đã điều
ng hiện đ愃⌀i, nâng cao chất lượng và chỉnh xuĀng còn 30-35% theo Kế
sức c愃⌀nh tranh. Đến năm 2020, ta cơ ho愃⌀ch cơ cấu l愃⌀i ngành Công
bản trở thành một nước công nghiệp nghiệp);
hiện đ愃⌀i, có chỉ sĀ năng lực c愃⌀nh tranh
công nghiệp (CIP) nằm trong nhóm - TĀc độ tăng trưởng công nghiệp
quĀc gia đứng đầu khu vực.
cao hơn tĀc độ tăng trưởng GDP;
TĀc độ tăng trưởng VA công nghiệp
giai đo愃⌀n đến năm 2020 đ愃⌀t 6,5 - 7,0%/năm;
- TĀc độ tăng trưởng đầu tư trong
công nghiệp cao hơn tĀc tăng trưởng
bình quân toàn xã hội38;
- Tăng tỉ trọng giá tr椃⌀ nội đ椃⌀a trong
sản phẩm; tăng tỉ trọng đóng góp của công nghiệp trong GDP;
- Thu hẹp khoảng cách về chỉ sĀ về
năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp với các nước ASEAN.
2. Phát triển những ngành có tính chất - Giai đo愃⌀n 2011-2015: 6 ngành ưu
nền tảng, các ngành công nghiệp có lợi tiên (1) Dệt may; (2) Da giầy; (3)
thế so sánh và có ý nghĩa chiến lược Chế biến thực phẩm; (4) Thép; (5)
38 2012 là 9,3; 2013 là 8,4; 2014 là 11,5; 2015 là 12,02016 là 8,9; 2017 là 12,3; 2019 là 11,5 - 115 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
đĀi với sự phát triển nhanh, hiệu quả, Khai thác, chế biến bauxít nhôm; (6)
bền vững, có khả năng tham gia sâu, có Hóa chất39; Giai đo愃⌀n 2016-2020: 4
hiệu quả vào m愃⌀ng sản xuất và phân ngành ưu tiên: (1) Dệt may; (2) Da
phĀi toàn cầu; Phát triển hợp lý công giầy; (4) Chế biến thực phẩm; (4)
nghiệp sử dụng nhiều lao động, góp Hóa chất;
phần chuyển d椃⌀ch nhanh cơ cấu lao
động; Ưu tiên phát triể
- 9 phân ngành ưu tiên: (1) Máy móc
n công nghiệp và thiết b椃⌀ phục vụ nông nghiệp, (2)
phục vụ nông nghiệp và nông thôn; Đóng tàu, (3) Ô tô và phụ tùng cơ
Tập trung phát triển công nghiệp hỗ khí, (4) Thép chế t愃⌀o, (5) Hóa dầu,
trợ; T愃⌀o điều kiện để doanh nghiệp đề (6) Nhựa - cao su kỹ thuật, (7) Hóa
xuất dự án đầu tư phục vụ mục tiêu cơ dược, (8) Chế biến thực phẩm, (9)
cấu l愃⌀i nền kinh tế.
Nguyên, phụ liệu cho ngành dệt may, da giày40;
- 3 ngành mũi nhọn: (1) Cơ kh椃Ā chế
t愃⌀o; (2) Điện tử, viễn thông; (3) Sản phẩm công nghệ mới.
3. Thực hiện phân bĀ không gian công - Phát triển một sĀ khu kinh tế mở và
nghiệp phù hợp nhằm phát huy lợi thế đặc khu kinh tế, nâng cao hiệu quả
so sánh của các vùng, miền và t愃⌀o điều của các khu công nghiệp, khu chế
kiện liên kết có hiệu quả; Phát huy hiệu xuất;
quả các khu, cụm công nghiệp hiện có và đẩ
- Hình thành các tổ hợp công nghiệp
y m愃⌀nh phát triển công nghiệp quy mô lớn, hiệu quả cao;
theo hình thức cụm, nhóm sản phẩm;
hình thành các khu công nghiệp hỗ trợ - Hoàn thành việc xây dựng các khu
theo cụm liên kết chuỗi ngành hàng.
công nghệ cao và triển khai xây dựng
một sĀ khu nghiên cứu cải tiến kỹ
thuật và đổi mới công nghệ.
4. Xây dựng và thực hiện chính sách công
nghiệp quĀc gia, t愃⌀o khuôn khổ chính
sách đồng bộ, trọng tâm, đột phá
hướng vào tăng năng suất, chất lượng,
hiệu quả và sức c愃⌀nh tranh. II
Về công nghiệp chế biến, chế tạo
5. Đẩy nhanh quá trình chuyển d椃⌀ch cơ Tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế
cấu ngành công nghiệp theo hướng t愃⌀o/Giá tr椃⌀ sản xuất công nghiệp đến
tăng nhanh tỷ trọng công nghiệp chế năm 2020 đ愃⌀t 85 - 90%.
biến, chế t愃⌀o, công nghiệp có hàm
lượng công nghệ cao; tăng tỉ trọng các
39 Danh mục các ngành công nghiệp ưu tiên, ngành công nghiệp mũi nhọn giai đo愃⌀n 2007 - 2010, tầm nh椃n đến
năm 2020 theo Quyết đ椃⌀nh sĀ 55/2007/QĐ-TTg ngày 23/4/2007 của Thủ tướng Chính phủ.
40 Chiến lược phát triển công nghiệp Việt Nam đến năm 2025, tầm nh椃n đến năm 2035 có 9 ngành, lĩnh vực công
nghiệp ưu tiên đến năm 2025. - 116 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
ngành công nghiệp công nghệ cao
trong công nghiệp chế biến chế t愃⌀o.
Phát triển công nghiệp nặng, công
nghiệp chế biến chế t愃⌀o, công nghiệp
nền tảng và các ngành công nghiệp có
lợi thế; phát triển công nghiệp chế biến
sâu nông, lâm, thủy sản;
6. Phát triển công nghiệp công nghệ cao, - Tỷ trọng hàng công nghiệp chế
công nghiệp phần mềm và công nghiệp biến, chế t愃⌀o trong tổng kim ng愃⌀ch
bổ trợ có lợi thế c愃⌀nh tranh, t愃⌀o nhiều xuất khẩu đ愃⌀t 85-90%;
sản phẩm xuất khẩu và thu hút nhiều - Tăng trưởng bình quân giá tr椃⌀ gia
lao động; khả năng tham gia sâu, có tăng của công nghiệp chế biến chế
hiệu quả vào m愃⌀ng sản xuất và phân t愃⌀o (MVA) tăng 8-10%; phĀi toàn cầu.
- Giá tr椃⌀ sản phẩm công nghiệp công
nghệ cao và sản phẩm ứng dụng
công nghệ cao/GDP đ愃⌀t 45% vào năm 2020.
III Về công nghiệp năng lượng
7. Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiểu - Giảm điện năng dùng để truyền tải
quả, tăng cường năng lượng tái t愃⌀o điện và phân phĀi điện dưới 8% vào
(Đảm bảo các yêu cầu về bảo vệ môi năm 2020;
trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, - Hệ sĀ đàn hồi năng lượng/GDP
sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu năm 2020 là 1,0;
quả, thực hiện tăng trưởng xanh; Kiểm
soát và giảm nhẹ ô nhiễm môi trường - Tỷ lệ phát thải khí nhà kính ngành
trong các ho愃⌀t động năng lượng; tăng công nghiệp gia tăng b椃nh quân 4 -
tỷ lệ nguồn năng lượng mới, năng 4,5%/năm; lượng tái t愃⌀o..)
- Đến năm 2015 tất cả các công trình
năng lượng phải đáp ứng tiêu chuẩn về môi trường.
- Đến năm 2010, độ tin cậy cung cấp
của nguồn điện là 99,7%; lưới điện
bảo đảm tiêu chuẩn N-1.
- Tỷ lệ các nguồn năng lượng mới và
tái t愃⌀o trong tổng năng lượng thương
m愃⌀i sơ cấp khoảng 5% vào năm 2020
8. Đảm bảo an ninh năng lượng (cung - Năng lượng sơ cấp đến năm 2010
cấp đủ năng lượng cho nhu cầu phát đ愃⌀t khoảng 47,5 - 49,5 triệu TOE
triển kinh tế - xã hội; phát triển (tấn dầu quy đổi), đến năm 2020 đ愃⌀t
nguồn, lưới điện, bảo đảm đáp ứng đủ khoảng 100 - 110 triệu TOE.
nhu cầu điện cho phát triển kinh tế - xã - Tổng công suất các nhà máy lọc
hội; các nhà máy lọc dầu đáp ứng đủ dầu lên khoảng 25 đến 30 triệu tấn - 117 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
nhu cầu về các sản phẩm dầu trong dầu thô vào năm 2020.
nước; mức dự trữ chiến lược xăng dầu - Tổng công suất các nhà máy lọc
quĀc gia; điện nông thôn, miền núi)
dầu lên khoảng 25 đến 30 triệu tấn dầu thô vào năm 2020.
- Mức dự trữ chiến lược xăng dầu
quĀc gia đ愃⌀t 60 ngày vào năm 2020;
- Đến năm 2020 hầu hết sĀ hộ dân nông thôn có điện
9. Th椃⌀ trường hóa ngành năng lượng Hình thành th椃⌀ trường bán lẻ điện
(huyển m愃⌀nh các ngành điện, than, dầu c愃⌀nh tranh giai đo愃⌀n sau năm 2022;
khí sang ho愃⌀t động theo cơ chế th椃⌀ hình thành th椃⌀ trường kinh doanh
trường c愃⌀nh tranh có sự điều tiết của than, dầu kh椃Ā trong giai đo愃⌀n đến Nhà nước) năm 2015.
10. Tích cực chuẩn b椃⌀ các điều kiện cần Đưa tổ máy điện h愃⌀t nhân đầu tiên
thiết và đồng bộ để phát triển điện h愃⌀t vận hành vào năm 2020, sau đó tăng nhân
nhanh tỉ trọng điện h愃⌀t nhân trong cơ
cấu năng lượng quĀc gia.
II. CÁC KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VỀ TÁI CƠ CẤU NGÀNH CÔNG THƯƠNG GIAI ĐOẠN 2011-2020
1. Sau 10 năm thực hiện tái cơ cấu tổng thể toàn nền kinh tế, ngành Công Thương ngày
càng củng cố vai trò là ngành có đóng góp lớn nhất vào tăng trưởng kinh tế với tỷ
trọng đóng góp của ngành vào tĀc độ tăng trưởng GDP tăng liên tục qua các năm từ xấp
xỉ 50% vào các năm 2011-2012 (26,87% năm 2011 và 33,27% năm 2012) lên trên 40%
đĀi với các năm còn l愃⌀i (từ 2013-2020) và đ愃⌀t 46,51% năm 2020. Trong đó, công nghiệp
luôn là lĩnh vực đóng góp lớn nhất cho tăng trưởng (từ 26,63% năm 2011 lên 28,18%
năm 2020); tiếp đến là th椃⌀ trường trong nước (từ 8,45% năm 2011 lên 11,7% năm 2020).
Đáng ghi nhận là sự đóng góp của thương m愃⌀i quĀc tế với việc chuyển d椃⌀ch từ đóng
góp “âm” vào những năm 2011-2012 do thâm hụt cán cân thương m愃⌀i (làm sụt giảm
tăng trưởng GDP tương ứng là 0,51 điểm % và 0,22 điểm %) sang đóng góp “dương”
vào các năm từ 2013-2020 do thặng dư cán cấn thương m愃⌀i (từ 0,19 điểm % năm 2011
lên 0,20 điểm % năm 2020). - 118 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
Hình 2.1. Đóng góp của ngành Công Thương vào tĀc độ tăng trưởng GDP
giai đo愃⌀n 2011-2020 (điểm %)
Nguồn: Tổng hợp của Bộ Công Thương
2. Quá tr椃nh này đã góp phần đưa công nghiệp thành trở thành ngành có tốc độ tăng
trưởng cao nhất trong các ngành kinh tế quốc dân41, trong đó công nghiệp chế
biến, chế tạo trở thành động lực chính của tăng trưởng, góp phần đưa Việt Nam
dần trở thành một trong những trung tâm sản xuất công nghiệp của khu vực và
của thế giới và cơ bản hội nhập thành công vào chuỗi giá trị toàn cần đối với một
số nhóm ngành như dệt may, da giày, điện tử... Việt Nam đã vươn lên trở thành một
trong những quốc gia có nền công nghiệp có năng lực cạnh tranh toàn cầu (CIP) ở
41 TĀc độ tăng trưởng VA công nghiệp giai đo愃⌀n 2011-2020 ước tăng 7,65%, cao hơn so với mức tăng b椃nh quân
của GDP (ước tăng 6,35%) và ngành nông nghiệp (ước tăng 3,06%) và ngành d椃⌀ch vụ (ước tăng 6,96%). - 119 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
mức khá cao, thuộc vào nhóm các quốc gia có năng lực cạnh tranh công nghiệp
trung bình cao42 (thuộc nhóm 30 quĀc gia có CIP trung bình cao) với vị trí thứ 44
trên thế giới vào năm 2018 và đã tiến gần hơn với nhóm 4 nước ASEAN có năng lực
c愃⌀nh tranh m愃⌀nh nhất trong khĀi; ngành năng lượng đã cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu
năng lượng cho nền kinh tế với tốc độ tăng trưởng cao, đảm bảo được độ tin cậy của
cung cấp nguồn điện và lưới điện với chất lượng ngày càng được cải thiện từ kết quả
của quá trình cải cách th椃⌀ trường hoá ngành năng lượng.
Chi tiết kết quả phát triển ngành công nghiệp như sau:
Thứ nhất, công nghiệp liên tục được mở rộng với tốc độ tăng trưởng cao nhất trong
các ngành kinh tế quốc dân, qua đó, đưa phát triển công nghiệp cơ bản thực hiện
thành công các mục tiêu đề ra.
(1) Sản xuất công nghiệp liên tục được mở rộng trong 10 năm qua và tăng cao hơn
vào những năm cuĀi kỳ chiến lược và có đóng góp ngày càng lớn trong GDP. Chỉ sĀ
IIP của toàn ngành công nghiệp giai đo愃⌀n 2011-2020 ước tăng cao (8,1%), đặc biệt là
trong thời kỳ Kế ho愃⌀ch 2016-2020 (ước tăng 9,5%), cao hơn giai đo愃⌀n 2011-2015
(7,3%). Giá tr椃⌀ sản xuất toàn ngành công nghiệp (bao gồm cả xây dựng theo giá so sánh
2010) tăng gần 2 lần, từ 746,1 nghìn tỷ đồng vào năm 2011 lên 1.339,4 ngh椃n tỷ đồng
vào năm 2019 và ước đ愃⌀t 1.446,2 nghìn tỷ đồng vào năm 2020. Giá tr椃⌀ gia tăng của
ngành công nghiệp (VA theo giá so sánh 2010) tăng từ 613,8 nghìn tỷ đồng vào năm
2011 lên 810,44 nghìn tỷ đồng vào năm 2015 và 1.108,16 ngh椃n tỷ đồng vào năm 2019,
ước đ愃⌀t 1.135,864 nghìn tỷ đồng vào năm 2020. TĀc độ tăng trưởng giá tr椃⌀ gia tăng
(VA) trong công nghiệp trong giai đo愃⌀n Chiến lược 2011-2020 ước tăng 7,65%, cao
hơn mức tăng b椃nh quân của GDP (ước khoảng 6,35%) và cao nhất trong các ngành
kinh tế quĀc dân (ngành nông nghiệp tăng khoảng 3,06% và ngành d椃⌀ch vụ tăng khoảng 6,96%).
(2) Tỷ trọng công nghiệp trong GDP tăng liên tục từ 26,63% năm 2011 lên 27,1%
năm 2016 và 28,5% vào năm 2019. Năm 2020 tỷ trọng thấp hơn năm 2019 (đ愃⌀t 28,2%)
do ảnh hưởng của d椃⌀ch Covid-19. Nếu tính cả xây dựng thì tỷ trọng trong GDP tăng liên
tục, tăng từ 32,24% năm 2011 lên 33,25% năm 2015 và 34,5% năm 2019 và ước đ愃⌀t
33,6% năm 2020, đ愃⌀t mục tiêu Kế ho愃⌀ch (30-35%43).
(3) Trong tổng sĀ 14 chỉ sĀ mục tiêu đ椃⌀nh lượng đĀi với phát triển công nghiệp, trong
sĀ 12 chỉ tiêu có sĀ liệu đo đ愃⌀c được đến nay, ta đã hoàn thành và ước hoàn thành 10/12
chỉ tiêu (đạt 83%) và chưa hoàn thành 2/12 chỉ tiêu (17%). Tuy nhiên, đây đều là
các chỉ tiêu về năng suất, chất lượng và là chỉ tiêu khó chung của toàn nền kinh tế
của đất nước ta hiện nay, không chỉ trong lĩnh vực công nghiệp.
Bảng 2.2. Đánh giá t椃nh h椃nh thực hiện một sĀ chỉ tiêu lớn về phát triển công nghiệp
của Việt Nam giai đo愃⌀n 2011-2020
42 Tổ chức phát triển công nghiệp Liên Hiệp quĀc - UNIDO xây dựng Chỉ sĀ năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp
(CIP) và phân h愃⌀ng năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp của các quĀc gia thành 05 nhóm, gồm: (1) Các nước có năng
lực c愃⌀nh tranh công nghiệp cao (30 quĀc gia); (2) trung bình cao (30 quĀc gia); (3) Trung bình (30 quĀc gia); (4)
Trung bình thấp (30 quĀc gia) và (5) nhóm cuĀi.
43 Mục tiêu này ban đầu được đặt ra là 42-43% theo Đề án tái cơ cấu ngành Công Thương và sau đó điều chỉnh
xuĀng còn 30-35% theo Kế ho愃⌀ch cơ cấu l愃⌀i ngành Công nghiệp. - 120 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 Mức
Các định hướng, mục tiêu độ TT
Các mục tiêu cụ thể chung hoàn thành I
Về công nghiệp nói chung: Hoàn thành 7/8 chỉ tiêu
1. TĀc độ tăng năng suất lao động TĀc độ tăng năng suất lao động Không
b椃nh quân hàng năm trong ngành b椃nh quân hàng năm trong ngành hoàn công nghiệp cao hơn 5,5%; công nghiệp cao hơn 5,5%; thành
2. Tỷ trọng lao động trong công Tỷ trọng lao động trong công Hoàn
nghiệp và xây dựng/toàn nền nghiệp và xây dựng/toàn nền kinh thành
kinh tế đ愃⌀t 25-30%; tế đ愃⌀t 25-27%;
3. Tỷ trọng công nghiệp và xây Tỷ trọng công nghiệp và xây dựng Hoàn
dựng trong GDP đ愃⌀t 42 - 43% trong GDP ước đ愃⌀t 40,3 (đã điều thành
(đã điều chỉnh xuĀng còn 30- chỉnh xuĀng còn 30-35% theo Kế
35% theo Kế ho愃⌀ch cơ cấu l愃⌀i ho愃⌀ch cơ cấu l愃⌀i ngành Công ngành Công nghiệp). nghiệp).
4. TĀc độ tăng trưởng công nghiệp TĀc độ tăng trưởng công nghiệp Hoàn
cao hơn tĀc độ tăng trưởng GDP (7,4%) cao hơn tĀc độ tăng trưởng thành
và đ愃⌀t khoảng 6,5 - 7,0%/năm
GDP (6,0%); TĀc độ tăng trưởng
VA công nghiệp đ愃⌀t 7,4%/năm
5. TĀc độ tăng trưởng đầu tư trong TĀc độ tăng trưởng đầu tư trong Hoàn
công nghiệp cao hơn tĀc tăng công nghiệp (13,7% năm 2020) thành
trưởng bình quân toàn xã hội44. cao hơn tĀc tăng trưởng bình quân toàn xã hội (11,04)45.
6. Tăng tỉ trọng đóng góp của công Tỉ trọng đóng góp của công nghiệp Hoàn nghiệp trong GDP.
trong GDP tăng từ 26,63% năm thành
2011 lên 27,81% năm 2015 và
28,55% năm 2019 và ước tăng 30,74% năm 2020;
7. Thu hẹp khoảng cách về chỉ sĀ CIP của Việt Nam năm 2011 là Hoàn
về năng lực c愃⌀nh tranh công 0,05 (bình quân ASEAN-4 là thành
nghiệp với các nước ASEAN.
0,18) và năm 2018 là 0,0724 (b椃nh
quân ASEAN-4 là 0,0755). Mức
chênh lệch giảm từ 0,13 điểm
xuĀng 0,03 điểm năm 2018 và đã
gần như tiệm cận so với quĀc gia
đứng kế trên là Phillipin (0,0725).
8. Phát triển một sĀ khu kinh tế mở -
và đặc khu kinh tế, nâng cao hiệu
44 2012 là 9,3; 2013 là 8,4; 2014 là 11,5; 2015 là 12,02016 là 8,9; 2017 là 12,3; 2019 là 11,2.
45 2012 là 9,3; 2013 là 8,4; 2014 là 11,5; 2015 là 12,02016 là 8,9; 2017 là 12,3; 2019 là 11,2. - 121 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
quả của các khu công nghiệp,
khu chế xuất; Hình thành các tổ
hợp công nghiệp quy mô lớn,
hiệu quả cao; Hoàn thành việc
xây dựng các khu công nghệ cao
và triển khai xây dựng một sĀ
khu nghiên cứu cải tiến kỹ thuật
và đổi mới công nghệ. II
Về công nghiệp chế biến, chế tạo: Hoàn thành 3/4 chỉ tiêu
9. Tỷ trọng công nghiệp chế biến, Tỷ trọng công nghiệp chế biến, Không
chế t愃⌀o/Giá tr椃⌀ sản xuất công chế t愃⌀o/Giá tr椃⌀ sản xuất công hoàn
nghiệp đến năm 2020 đ愃⌀t 85 - nghiệp đến năm 2020 đ愃⌀t khoảng thành 90%. 54,57%.
10. Tỷ trọng hàng công nghiệp chế Tỷ trọng hàng công nghiệp chế Hoàn
biến, chế t愃⌀o trong tổng kim biến, chế t愃⌀o trong tổng kim ng愃⌀ch thành
ng愃⌀ch xuất khẩu đ愃⌀t 85-90%;
xuất khẩu đ愃⌀t 85%
11. Tăng trưởng bình quân giá tr椃⌀ gia Tăng trưởng bình quân giá tr椃⌀ gia Hoàn
tăng của công nghiệp chế biến tăng của công nghiệp chế biến chế thành
chế t愃⌀o (MVA) tăng 8-10%;
t愃⌀o (MVA) tăng 10,99%;
12. Giá tr椃⌀ sản phẩm công nghiệp Giá tr椃⌀ sản phẩm công nghiệp công
công nghệ cao và sản phẩm ứng nghệ cao và sản phẩm ứng dụng
dụng công nghệ cao/GDP đ愃⌀t công nghệ cao/GDP đ愃⌀t 45% vào 45% vào năm 2020. năm 2020. III
Về công nghiệp năng lượng: Hoàn thành 4/6 chỉ tiêu
13. Giảm điện năng dùng để truyền Giảm điện năng dùng để truyền tải Hoàn
tải điện và phân phĀi điện dưới điện và phân phĀi điện đ愃⌀t 6,5% thành 8% vào năm 2020 vào năm 2019
14. Hệ sĀ đàn hồi năng lượng/GDP Hệ sĀ đàn hồi năng lượng/GDP Không năm 2020 là 1,0
năm 2019 là 1,19 và ước 1,1% hoàn năm 2020. thành
15. Tổng công suất các nhà máy lọc Tổng công suất các nhà máy lọc Không
dầu lên khoảng 25 đến 30 triệu dầu ở là 16,5 triệu tấn, đáp ứng 75- hoàn
tấn dầu thô vào năm 2020.
80% nhu cầu về các sản phẩm dầu thành
trong nước. Tới năm 2020 có thể
tăng thêm 2 triệu tấn/năm.
16. Tỷ lệ năng lượng mới và tái t愃⌀o Năm 2017: thuỷ điện 10,8%; tái Hoàn
trong tổng NLSC thương m愃⌀i đ愃⌀t t愃⌀o khác 11,4%. thành khoảng 5% vào năm 2020
17. Đến năm 2020 hầu hết sĀ hộ dân Đến hết năm 2017 có 98,83% sĀ Hoàn nông thôn có điện.
hộ nông thôn có điện (trung bình thành
99,2% hộ dân có điện trên cả - 122 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 nước).
18. Hình thành th椃⌀ trường bán lẻ điện Đã h椃nh thành th椃⌀ trường bán buôn Hoàn
c愃⌀nh tranh giai đo愃⌀n sau năm điện c愃⌀nh tranh; đang từng thành
2022; hình thành th椃⌀ trường kinh bướchình thành th椃⌀ trường kinh
doanh than, dầu khí trong giai doanh than, dầu khí đo愃⌀n đến năm 2015
Thứ hai, quá trình tái cơ cấu ngành công nghiệp gắn với đổi mới mô hình tăng
trưởng, nâng cao năng suất lao động đã đi vào thực chất hơn, ngày càng hướng
vào lõi công nghiệp hóa.
(1) Công nghiệp tiếp tục duy tr椃 là ngành có năng suất lao động cao nhất trong các ngành
kinh tế quĀc dân46 với tỷ trọng trong GDP tăng từ 26,63% năm 2011 lên 27,81% năm
2015 và 28,55% năm 2019. Đây là kết quả của quá tr椃nh tái cơ cấu và chuyển d椃⌀ch nội
ngành công nghiệp hướng tăng tỷ trọng của ngành công nghiệp chế biến chế t愃⌀o trong
cơ cấu ngành công nghiệp (từ 36,47% năm 2011 xuĀng còn 25,61% năm 2019) và tăng
tỷ trọng công nghiệp chế biến chế t愃⌀o (từ 49,82% năm 2011 lên 54,57% năm 2019).
(2) Cơ cấu công nghệ trong ngành công nghiệp đã có nhiều thay đổi theo hướng tiếp
cận công nghệ tiên tiến, hiện đ愃⌀i hơn với sự d椃⌀ch chuyển m愃⌀nh từ các ngành thâm dụng
lao động như dệt may, da giày sang các ngành ngành công nghiệp công nghệ cao như
máy vi tính, sản phẩm điện tử, điện tho愃⌀i.
(3) Cơ cấu xuất khẩu đang chuyển d椃⌀ch dần theo hướng công nghiệp hóa với tỷ trọng
xuất khẩu của ngành công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o trong cơ cấu xuất khẩu tăng từ 66,1%
năm 2011 lên 84,7% năm và ước tăng 85% năm 2020. Tỷ trọng xuất khẩu của các sản
phẩm công nghiệp công nghệ cao tăng rất nhanh từ 22,9% vào năm 2011 lên 41,4%
năm 2015, 49,5% vào năm 2019 và ước đ愃⌀t 50,0% vào năm 2020.
Thứ ba, một số ngành công nghiệp ưu tiên, công nghiệp mũi nhọn theo định hướng
chiến lược của ta đã trở thành các ngành công nghiệp lớn nhất đất nước, qua đó
đưa nước ta cơ bản đã hội nhập thành công vào chuỗi giá trị toàn cầu với sự dẫn
dắt của một số doanh nghiệp công nghiệp lớn.
(1) Trong sĀ 07 nhóm ngành công nghiệp ưu tiên phát triển từ năm 2007 th椃 đến nay 5/7
ngành hiện là các ngành công nghiệp đứng đầu cả nước gồm: (1) Dệt may; (2) Da giầy;
(3) Thực phẩm chế biến; (4) Thép và (5) Hóa chất; trong sĀ 03 ngành công nghiệp mũi
nhọn được xác đ椃⌀nh cho thời kỳ này, ngành điện tử đã phát triển bứt phá và trở thành
ngành công nghiệp lớn thứ hai về giá tr椃⌀ sản xuất công nghiệp và là ngành xuất khẩu
lớn nhất của đất nước với sự bứt phá cao trong 5 năm qua và vượt qua ngành dệt may.
(2) Trong tổng sĀ 32 mặt hàng xuất khẩu có kim ng愃⌀ch trên 1 tỷ USD vào năm 2019
hàng công nghiệp chiếm 29/32 mặt hàng và 5/5 mặt hàng có kim ng愃⌀ch xuất khẩu trên
10 tỷ USD (điện tử, dệt may, da giày, đồ gỗ, máy móc, thiết b椃⌀). Một sĀ ngành công
nghiệp hiện có v椃⌀ trí vững chắc trên th椃⌀ trường thế giới hiện nay như dệt may (đứng thứ
7 về xuất khẩu), da giày (thứ 3 về sản xuất và thứ 2 về xuất khẩu), điện tử (đứng thứ 12
về xuất khẩu, trong đó mặt hàng điện tho愃⌀i di động đứng thứ 2 về xuất khẩu), đồ gỗ
46 Ứớc đ愃⌀t 88 triệu đồng vào năm 2020 (toàn nền kinh tế ước đ愃⌀t 72,3 triệu đồng, nông nghiệp ước đ愃⌀t 29 triệu
đồng và d椃⌀ch vụ ước đ愃⌀t 77,1 triệu đồng). - 123 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
(đứng thứ 5 về xuất khẩu).
(3) Theo xếp h愃⌀ng doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam năm 2019, trong sĀ 10 doanh nghiệp
lớn nhất thì có tới 8/10 doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp, trong đó 7/10 doanh
nghiệp nội đ椃⌀a47; chiếm 5/10 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất cả nước48. Các doanh
nghiệp công nghiệp lớn của Việt Nam chủ yếu tập trung vào lĩnh vực dầu kh椃Ā, điện,
khoáng sản, ô tô, thép, sữa và thực phẩm.
Thứ tư, đầu tư cho phát triển công nghiệp ngày càng được mở rộng, trong đó, đầu
tư FDI trở thành động lực chính của phát triển công nghiệp và chuyển dịch cơ cấu
phát triển các ngành công nghiệp nước ta theo hướng hiện đại (chiếm tỷ trọng xấp
xỉ 70% tổng vốn đầu tư FDI vào các ngành kinh tế, trong đó, đầu tư vào công
nghiệp chế biến, chế tạo chiếm tỷ trọng lớn nhất với xấp xỉ 60%).
(1) Đầu tư FDI có vai trò to lớn trong việc hình thành một sĀ ngành công nghiệp chủ
lực của nền kinh tế như viễn thông; khai thác, chế biến dầu kh椃Ā; điện tử, công nghệ
thông tin, thép, xi măng, dệt may, da giày... t愃⌀o nền tảng quan trọng cho tăng trưởng dài
h愃⌀n, cũng như thúc đẩy quá trình hiện đ愃⌀i hóa, công nghiệp hóa đất nước. Chẳng h愃⌀n,
các dự án đầu tư quan trọng của một sĀ công ty đa quĀc gia hàng đầu bao gồm Tập đoàn
Samsung, Tập đoàn Intel, LG… đã chọn Việt Nam làm nơi sản xuất các sản phẩm điện
tử như điện tho愃⌀i di động và máy tính bảng để xuất khẩu trên toàn thế giới đã đưa
ngành điện tử Việt Nam với xuất phát điểm gần như bằng 0 vào những năm trước
2010 lên thành ngành xuất khẩu lớn nhất của đất nước trong giai đoạn hiện nay
(đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu điện thoại di động).
(2) Trong vài năm trở l愃⌀i đây, dòng vĀn FDI đang d椃⌀ch chuyển sang các ngành, nghề có
giá tr椃⌀ gia tăng cao hơn trong các ngành, lĩnh vực ưu tiên là công nghệ cao, công nghệ
thông tin và truyền thông (ICT), chế t愃⌀o, chế biến, công nghiệp hỗ trợ và nông nghiệp...
và giảm dần trong một sĀ ngành thâm dụng lao động.
III. MỘT SỐ TỒN TẠI, HẠN CHẾ VÀ NGUYÊN NHÂN (ĐỐI VỚI NGÀNH CÔNG NGHIỆP)
Thứ nhất, năng suất lao động trong các ngành công nghiệp chưa được cải thiện
đáng kể, đặc biệt là trong nhóm ngành công nghiệp CBCT49.
(1) Công nghiệp là ngành có tốc độ tăng năng suất lao động thấp nhất trong các
ngành kinh tế quốc dân50. Các ngành công nghiệp công nghệ thấp tiếp tục chiếm
47 Tập đoàn Điện lực Việt Nam; Tập đoàn Dầu khí Việt Nam; Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông quân đội; Tập
đoàn Xăng dầu Việt Nam; Tập đoàn VinGroup; Công ty Cổ phần Lọc hóa dầu B椃nh Sơn; Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam.
48 Tập đoàn VinGroup; Công ty Cổ phần Ô tô Trường Hải, Công ty Cổ phần Tập đoàn Hòa Phát, Công ty Cổ phần
Sữa Việt Nam, Công ty Cổ phần Tập đoàn Masan.
49 Công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o là ngành chiếm tỷ trọng lớn nhất trong toàn ngành công nghiệp, tuy nhiên
năng suất lao động của ngành này vẫn còn ở mức thấp, chỉ đ愃⌀t tương đương 60% mức trung bình của ngành
công nghiệp. Về giá tr椃⌀ tuyệt đĀi, năng suất lao động của ngành công nghiệp chế biến, chế t愃⌀o t愃⌀i Việt Nam còn
thấp so với các nước khác ở Châu Á, năm 2015 chỉ bằng 63,5% của Ấn Độ, 29,26% của Indonesia, 27,3% của
Malaysia, 36,4% của Philippin, 7,2% của Hàn QuĀc và 7,8% của Nhật Bản.
50 Ước tăng 2,71% trong 10 năm qua – so với mục tiêu chiến lược là 5,5%), trong đó, giai đo愃⌀n 2016-2020 chỉ
tăng 1,5%, thấp hơn giai đo愃⌀n 2011-2015 (tăng 3,92%)Cả nước giai đo愃⌀n 2011-2020 ước tăng 5,1% (trong đó giai
đo愃⌀n 2011-2015 tăng 4,35%; giai đo愃⌀n 2016-2020 ước tăng 5,85%); nông nghiệp ước tăng 5,93% (tăng từ 4,03%
trung b椃nh giai đo愃⌀n 2011-2015 lên 7,82% trung b椃nh giai đo愃⌀n 2016-2020 ); d椃⌀ch vụ ước tăng 3,45% (tăng từ
2,66% giai đo愃⌀n 2011-2015 lên 4,24% giai đo愃⌀n 2016-2020). - 124 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
tỷ trọng cao, chiếm khoảng 65-70% tổng sản phẩm chế biến, chế t愃⌀o ở Việt Nam (trong
toàn cầu chỉ là 18%). Đây là một trong những cản trở lớn đĀi với tăng năng suất lao
động trong công nghiệp khi ta cần từng bước chuyển d椃⌀ch sang các ngành chế t愃⌀o sử
dụng công nghệ cao hơn để đẩy nhanh tĀc độ tăng trưởng.
(2) Tuy nhiên, ngay cả trong các ngành này, ta cũng chủ yếu chỉ tập trung ở một số
công đoạn sử dụng nhiều lao động, công nghệ trung bình như: gia công (dệt may,
da giày, chế biến gỗ), lắp ráp (điện tử, ô tô, xe gắn máy...). Điều này thể hiện rõ khi
công nghiệp là ngành mà lao động không có trình độ chuyên môn kỹ thuật lại chiếm
tỷ trọng cao nhất trong tổng số lao động làm việc trong các doanh nghiệp (chiếm 28,54%).
Thứ hai, tính độc lập, tự chủ của ngành công nghiệp còn hạn chế, ta quá phụ thuộc
vào các doanh nghiệp FDI, phụ thuộc vào nhập khẩu đối với nguyên liệu đầu vào
và máy móc, thiết bị sản xuất công nghiệp.
(1) Việt Nam phải nhập khẩu hầu hết nguyên, vật liệu đầu vào cho các ngành công
nghiệp xuất khẩu do chưa chủ động được nguồn nguyên liệu trong nước dẫn đến rất
phụ thuộc vào biến động của cung cầu th椃⌀ trường thế giới, đặc biệt là các biến động về
giá. Việt Nam cũng nhập khẩu hầu hết công nghệ, máy móc thiết b椃⌀, phụ tùng cho sản
xuất công nghiệp51. Các ngành công nghiệp chủ đ愃⌀o như dệt may, da giày, điện tử
Việt Nam nhập khẩu hơn 90% nguyên liệu và cơ bản chỉ đóng vai trò là nơi gia công
cho xuất khẩu trong chuỗi giá trị toàn cầu với tỷ suất lợi nhuận rất thấp, chỉ
khoảng 5 - 10%. Đồng thời, ta cũng chưa đa d愃⌀ng hoá được th椃 trường đầu vào của các
ngành công nghiệp mà phụ thuộc quá lớn vào một số khu vực thị trường nhập khẩu
như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan…
(2) Các ngành công nghiệp xuất khẩu hiện nay hầu hết do các doanh nghiệp FDI
nắm giữ. Tỷ trọng của khu vực FDI trong tổng kim ng愃⌀ch xuất khẩu đã tăng từ mức
17,0% năm 1995 lên 69,9% vào năm 2019 và ước 70,1% vào năm 2020. Chẳng h愃⌀n,
đĀi với ngành điện tử, đến 95% xuất khẩu là của các doanh nghiệp FDI (100% xuất
khẩu điện thoại) trong khi sĀ lượng doanh nghiệp FDI chỉ chiếm 1/3. ĐĀi với ngành
dệt may, da giày doanh nghiệp FDI chiếm tỷ trọng xấp xỉ 20% - 30%, tuy nhiên, l愃⌀i
đóng góp lớn vào giá tr椃⌀ xuất khẩu với khoảng 60 - 70%.
(3) Đóng góp của công nghiệp nội địa vào việc xuất khẩu chỉ chiếm khoảng 30%,
trong đó tập trung chủ yếu vào các ngành công nghiệp dựa vào tài nguyên như dầu
khí, khoáng sản, nông - lâm - thủy sản. Tuy nhiên, đây l愃⌀i là các ngành công nghiệp
phát triển không ổn định do chịu nhiều ảnh hưởng của biến động giá thế giới. Đây
là một thách thức lớn đối với nước ra bởi về dài hạn, các doanh nghiệp FDI sẽ rất dễ
dàng rời sang quốc gia khác nếu các điều kiện cho sản xuất và tiếp cận thị trường xuất khẩu thuận lợi hơn.
Thứ ba, công nghệ sản xuất trong các ngành công nghiệp còn chậm được đổi mới.
(1) Phần lớn doanh nghiệp nước ta vẫn đang sử dụng công nghệ tụt hậu so với mức
51 Tỷ trọng nhập khẩu tư liệu sản xuất trong tổng giá tr椃⌀ hàng hóa nhập khẩu tăng từ 88,6% năm 2011 lên 91,1%
vào năm 2015, 91,2% vào năm 2019 và ước tăng 91,5% vào năm 2020. - 125 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
trung bình của thế giới 2-3 thế hệ52. Tỷ lệ đầu tư đổi mới công nghệ của các doanh
nghiệp Việt Nam là dưới 0,5% doanh thu (trong khi Ấn Độ là 5%, Hàn QuĀc 10%).
(2) Tỷ lệ đổi mới máy móc, thiết b椃⌀ hàng năm chỉ đ愃⌀t 10% trong 5 năm vừa qua (các
nước khác trong khu vực tỷ lệ tương ứng là 15-20%)53. Với thực tr愃⌀ng tr椃nh độ công
nghệ và ho愃⌀t động đổi mới công nghệ như vậy, các doanh nghiệp công nghiệp nước
ta chưa đủ năng lực để sản xuất tạo sản phẩm có giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh cao.
Thứ tư, các ngành công nghiệp của ta nhìn chung mới chỉ tham gia được vào các
khâu trung gian có giá trị gia tăng thấp (gia công, lắp ráp) trong chuỗi giá trị toàn
cầu, trong khi các phân khúc có giá trị gia tăng cao đều ở nước ngoài như các khâu
thượng nguồn (nghiên cứu phát triển, thiết kế sản phẩm; quảng bá sản phẩm, phân
phối, chăm sóc khách hàng, hoặc cung ứng các sản phẩm dịch vụ và các khâu hạ
nguồn (nguyên, nhiên vật liệu, máy móc thiết bị sản xuất)54.
Nguyên nhân làm cho các ngành công nghiệp Việt Nam khó vươn lên v椃⌀ tr椃Ā cao hơn
trong chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu đó là các ngành này đều do doanh nghiệp FDI nắm giữ cả
về nguyên liệu, máy móc thiết bị, sản xuất, thị trường và khách hàng, việc lựa chọn
Việt Nam ở các phân khúc thấp trong chuỗi giá trị là do lợi thế cạnh tranh của
Việt Nam so với các quĀc gia khác (ta chưa có lợi thế c愃⌀nh tranh về công nghệ, tài
chính, chất lượng nguồn nhân lực, sự hiểu biết về th椃⌀ trường, khách hàng…). Ngoài ra,
các mặt hàng được sản xuất t愃⌀i Việt Nam chủ yếu được phục vụ th椃⌀ trường xuất khẩu,
do vậy, các khâu có giá trị gia tăng cao thường được thực hiện ở gần các thị trường
tiêu thụ các sản phẩm này để đảm bảo tiếp cận gần hơn, ch椃Ānh xác hơn nhu cầu về th椃⌀
trường; năng lực nguồn cung của ta cũng rất h愃⌀n chế so với các quĀc gia khác như Trung QuĀc, Đài Loan…
Thứ năm, phân bố không gian các ngành công nghiệp chưa khai thác tốt lợi thế
cạnh tranh của các vùng, chưa hình thành được các cụm ngành công nghiệp
chuyên môn hóa để liên kết phát triển chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị các ngành công
nghiệp. Phát triển công nghiệp vẫn phụ thuộc nhiều vào mong muốn chủ quan của
các địa phương, chưa có sự hợp tác, phân chia theo thế mạnh, năng lực của từng
địa phương, thiếu thể chế quản lý quy hoạch vùng.
(1) Quá trình hội nhập, đặc biệt là từ kết quả của công tác quy ho愃⌀ch đã giúp Việt Nam
52 Theo Báo cáo năng lực c愃⌀nh tranh toàn cầu 2015 của Diễn đàn kinh tế thế giới, Việt Nam đứng thứ 92/140 quĀc
gia về độ sẵn sàng công nghệ; thứ 73/140 về đổi mới công nghệ.
53 Kết quả điều tra của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho thấy một sĀ lượng tương đĀi nhỏ các
doanh nghiệp, 12%, tích cực tham gia vào việc nghiên cứu và phát triển (R&D). Trong sĀ này, chỉ có xấp xỉ 1/3
(28%) doanh nghiệp thực hiện liên kết với đĀi tác bên ngoài (trường đ愃⌀i học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp hợp
tác kinh doanh, …), trong đó có 75% dự án R&D là hợp tác giữa các đĀi tác trong nước, 25% hợp tác với đĀi tác
nước ngoài ngoài Việt Nam. Vấn đề cần nhấn m愃⌀nh ở đây đó là mức độ mới của công nghệ rất khiêm tĀn, chủ
yếu là ở mức mới so với bản thân doanh nghiệp đó (47%), còn mới tương đĀi so với th椃⌀ trường trong nước
(39%), trong khi mới so với quĀc tế là rất ít (2%); 76% thiết b椃⌀ máy móc, dây chuyền công nghệ nhập từ nước
ngoài thuộc thế hệ những năm 1960-1970; 75% sĀ thiết b椃⌀ đã hết khấu hao; 50% thiết b椃⌀ là đồ tân trang.
54 Chẳng h愃⌀n, đĀi với ngành dệt may, ta hiện chủ yếu tham gia vào các khẩu gia công (CMT) chiếm đến 60% và
chỉ khoảng 5% xuất khẩu theo phương thức ODM (thiết kế trên ý tưởng có sẵn, sản xuất. Ngành điện tử hiện
nay là ngành tham gia m愃⌀nh mẽ vào chuỗi giá tr椃⌀ toàn cầu, tuy nhiên, ngành điện tử Việt Nam (bao gồm cả các
doanh nghiệp FDI) hiện đang đứng ở v椃⌀ trí thấp nhất trong chuỗi giá tr椃⌀ là công đo愃⌀n lắp ráp và gia công sản phẩm. - 126 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
tích tụ phát triển công nghiệp và đầu tư FDI (chiếm khoảng từ 60-70% tổng vĀn đầu tư
FDI thu hút được của cả nước) vào các Khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất….
với một hệ thĀng 335 KCN và 18 KKT ven biển, 26 Khu kinh tế biên giới được phân
bĀ ở đầu hết các vùng kinh tế và các đ椃⌀a bàn kinh tế trọng điểm. Tuy nhiên, việc tổ chức
các Khu này chủ yếu theo hình thức khu đa ngành nghề nên chưa phát huy được các
lợi thế về chuyên môn hóa theo hướng cụm ngành chuyên môn hóa để hình thành được
các tổ hợp công nghiệp chuyên môn hóa có năng lực c愃⌀nh tranh t愃⌀i các khu vực tập
trung công nghiệp (tỷ lệ lấp đầy chỉ đ愃⌀t xấp xỉ 70%).
(2) Có sự khác biệt rất lớn về đặc điểm và cấu trúc không gian của các Khu với các
cấu trúc không gian của các chuỗi giá trị của các ngành công nghiệp của Việt Nam
hiện nay55. Trong khi các Khu được hình thành trên một khu vực địa lý nhỏ, có giới
hạn, được quy hoạch cho đa ngành với các chính sách ưu đãi riêng, thì cấu trúc
không gian của chuỗi giá trị hình thành ở các khu vực lớn và bị phân tán về địa lý
với các chính sách ưu đãi không áp dụng cho toàn bộ chuỗi giá trị. Chính sự khác
biệt trong cấu trúc không gian và sự chênh lệch chính sách bên trong và bên ngoài
hàng rào của các Khu đã cản trở các mối liên kết trên toàn bộ chuỗi giá trị do phần
lớn các doanh nghiệp FDI là những doanh nghiệp tham gia vào khâu chế biến cuĀi
cùng của chuỗi sản xuất để xuất khẩu được đặt trong các Khu, trong khi các công ty
ở phân khúc đầu của chuỗi giá trị - thường là doanh nghiệp tư nhân trong nước -
hầu hết nằm ở ngoài các Khu này. Đây cũng được xem là một trong nhưng nguyên
nhân dẫn đến liên kết yếu giữa các doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp trong
nước, hạn chế sự lan toả về công nghệ và kỹ năng quản lý hiện đại. Do vậy, cần
phải thu hẹp khoảng cách địa lý của các Khu và Chuỗi giá trị về trong một tổng thể của
Cụm ngành chuyên môn hoá với hạt nhân trung tâm là các Khu đơn ngành.
(3) ĐĀi với Việt Nam, quá trình tích tụ và tập trung công nghiệp đã hình thành và phát
triển một cách tự nhiên một sĀ cụm ngành công nghiệp chuyên môn hóa ban đầu trong
chính các khu công nghiệp như khu công nghiệp Thăng Long (Hà Nội) với công ty Mỏ
neo là Canon hay Khu kinh tế mở Chu Lai với Khu liên hợp sản xuất và lắp ráp ô tô
Chu Lai - Trường Hải. Do vậy, đây cần được xem là các mô hình mẫu để tiếp tục nhân rộng, phát triển.
Thứ sáu, phát triển các ngành công nghiệp ưu tiên, công nghiệp mũi nhọn là không
rõ nét và quá dàn trải.
55 Báo cáo về kết nĀi chuỗi giá tr椃⌀ nhằm nâng cao năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp, WB (2020). - 127 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561 PHỤ LỤC 2
ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ HOÀN THÀNH CÁC MỤC TIÊU NGÀNH CÔNG
NGHIỆP GIAI ĐOẠN 2011-2020
Kết quả thực hiện mục Mức độ TT Mục tiêu tiêu hoàn thành
TĀc độ tăng năng suất lao động TĀc độ tăng năng suất lao Không hoàn
b椃nh quân hàng năm trong ngành động b椃nh quân hàng năm thành
1 công nghiệp cao hơn 5,5%;
trong ngành công nghiệp đ愃⌀t 4,8%;
Tỷ trọng lao động trong công Tỷ trọng lao động trong Hoàn thành
nghiệp và xây dựng so với toàn công nghiệp và xây
2 nền kinh tế đ愃⌀t 25-30%;
dựng/toàn nền kinh tế đ愃⌀t 31,6% năm 2019;
Tỷ trọng công nghiệp và xây Tỷ trọng công nghiệp và Hoàn thành
dựng trong GDP đ愃⌀t 42 - 43%; xây dựng trong GDP năm
3 (đã điều chỉnh xuĀng còn 30- 2020 đ愃⌀t 36,38%.
35% theo Kế ho愃⌀ch cơ cấu l愃⌀i ngành Công nghiệp).
TĀc độ tăng trưởng VA công TĀc độ tăng trưởng VA Hoàn thành
nghiệp giai đo愃⌀n 2016-2020 công nghiệp (7,3%) cao
4 khoảng khoảng 6,5 - 7,0%/năm; hơn tĀc độ tăng trưởng
tĀc độ tăng trưởng công nghiệp GDP (6,0%)
cao hơn tĀc độ tăng trưởng GDP
TĀc độ tăng trưởng đầu tư và sĀ TĀc độ tăng trưởng đầu tư Hoàn thành
lượng doanh nghiệp trong công trong công nghiệp (13,7%
5 nghiệp cao hơn tĀc tăng trưởng năm 2020) cao hơn tĀc tăng
bình quân toàn xã hội56.
trưởng bình quân toàn xã hội (11,04)57.
Thu hẹp khoảng cách về chỉ sĀ về CIP của Việt Nam năm Hoàn thành
năng lực c愃⌀nh tranh công nghiệp 2011 là 0,05 (bình quân
với các nước ASEAN - 4. ASEAN-4 là 0,18) và năm 2018 là 0,0724 (bình quân ASEAN-4 là 0,0755). Mức 6
chênh lệch giảm từ 0,13
điểm xuĀng 0,03 điểm năm
2018 và đã gần như tiệm cận
so với quĀc gia đứng kế trên là Phillipin (0,0725).
Tỷ trọng hàng công nghiệp chế Tỷ trọng hàng công nghiệp Hoàn thành
7 biến, chế t愃⌀o trong tổng kim chế biến, chế t愃⌀o trong tổng
56 2012 là 9,3; 2013 là 8,4; 2014 là 11,5; 2015 là 12,02016 là 8,9; 2017 là 12,3; 2019 là 11,2.
57 2012 là 9,3; 2013 là 8,4; 2014 là 11,5; 2015 là 12,02016 là 8,9; 2017 là 12,3; 2019 là 11,2. - 128 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com) lOMoARcPSD|36041561
ng愃⌀ch xuất khẩu đ愃⌀t 85-90%;
kim ng愃⌀ch xuất khẩu đ愃⌀t 85%
Tăng trưởng bình quân giá tr椃⌀ gia Tăng trưởng bình quân giá Hoàn thành
tăng của công nghiệp chế biến chế tr椃⌀ gia tăng của công nghiệp
8 t愃⌀o (MVA) tăng 8-10%;
chế biến chế t愃⌀o (MVA) tăng 10,99%; - 129 -
Downloaded by Nga T??ng (ngahuong55@gmail.com)