Nhóm 1 - Kháng Chiến Chống Quân Mông Nguyên: Lịch Sử & Ý Nghĩa

CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN MÔNG – NGUYÊN
1. Kháng chiến chống Mông Nguyên lần 1 (1258). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
a) Bối cảnh lịch sử - Nguyên nhân cuộc chiến. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Bối cảnh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2
Nguyên nhân. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
b) Diễn biến. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
c) Kết quả. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2. Kháng chiến chống quân Mông Nguyên lần 2 (1285). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
a) Bối cảnh lịch sử - Nguyên nhân cuộc chiến. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Bối cảnh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4
Nguyên nhân. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
b)Diễn biến. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
c)Kết quả. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
3. Cuộc kháng chiến chống mông nguyên lần 3 (1287-1288). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
a) Bối cảnh lịch sử- Nguyên nhân cuộc chiến. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Bối cảnh. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
Nguyên nhân. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
b)Diễn biến: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
c)Kết quả. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
4. Ý nghĩa – Nguyên nhân thắng lợi – Bài học kinh nghiệm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Ý nghĩa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
Nguyên nhân thắng lợi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Bài học kinh nghiệm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8
Câu chuyện về Trần Quốc Toản. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn và những khó khăn trong quá trình chống giặc
Nguyên Mông của quân dân ta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN MÔNG – NGUYÊN
1. Kháng chiến chống Mông Nguyên lần 1 (1258)
a) Bối cảnh lịch sử - Nguyên nhân cuộc chiến: Bối cảnh:
• Năm 1925, Lý Chiêu Hoàng ban chiếu nhường ngôi cho Trần
Cảnh Chấm Dứt hơn 200 năm cai trị Đại Việt .
• Năm 1926, triều Trần được thiết lập, chấm dứt cuộc khủng hoảng
suy tàn cuối triều Lý. Triều Trần đảm nhận sứ mệnh đẩy mạnh
công cuộc dựng nước và chăm lo quốc phòng đối phó với nạn ngoại xâm.
- Cùng lúc đó ở phương Bắc, vào đầu thế kỷ XIII, trên đất nước Mông
Cổ ngày nay hình thành một quốc gia quân sự độc tài của cư dân du
mục, thạo cưỡi ngựa, bắn cung, quen sống du mục hoang sơ trên vùng
thảo nguyên rộng lớn. Với lực lượng quân sự mạnh, dựa trên những
đạo kỵ binh thiện chiến, các vua Mông Cổ đã lao vào cuộc chiến tranh chinh phục khủng khiếp.
- Sau khi đánh chiếm Đại Lí (Vân Nam, Trung Quốc), Mông Cổ ráo riết
sửa soạn xâm lược Đại Việt nhằm chiếm đất đai, tạo bàn đạp và thế
gọng kìm đánh lên Nam Tống. Nguyên nhân:
- Quân Nguyên Mông muốn xâm lược Đại Việt nhằm chiếm đất đai.
- Mông Cổ dùng kế sách bằng cách cử các đoàn ngoại giao sang Đại
Việt đề nghị vua Trần mở đường cho quân đội Mông Cổ đi qua để đến
đất Tống nhưng vua Trần đã thẳng thừng từ chối lời đề nghị trên và cho
bắt giam các nhà ngoại giao Mông Cổ. b) Diễn biến: c) Kết quả:
- Cuộc kháng chiến chống Mông Cổ lần thứ nhất diễn ra chỉ với
khoảng 3-4 trận đánh lớn, trong vòng khoảng 15 ngày. Quân
Mông Cổ thất bại và phải gánh chịu tổn thất nặng nề. Quân Mông
Cổ từ 30.000 – 45.000 quân chỉ còn 3000 kỵ binh và 1 vạn quân
Đại Lý. Sau thất bại quân Mông Cổ phải tìm đường khác để tấn công Tống từ phía nam.
- Cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông của quân dân ta đã
thắng lợi. Kinh thành Thăng Long được giải phóng, đất nước sạch bóng quân thù.
Downloaded by Nguyen Linh (vjt43@gmail.com)
2. Kháng chiến chống quân Mông Nguyên lần 2 (1285).
a) Bối cảnh lịch sử - Nguyên nhân cuộc chiến: Bối cảnh:
- Khi vừa chinh phạt xong Nam Tống, toàn bộ Trung Quốc đã nằm dưới
sự cai trị của Mông Cổ, quân Mông Nguyên muốn rửa sạch mối nhục
thất bại 27 năm trước nên đã huy động số quân đông đảo gấp cả chục
lần so với cuộc chiến trước, lần nữa đánh chiếm Đại Việt ta.
- Vào cuối năm 1284, Nguyên Thái Tổ Thốt Tất Liệt phong cho con của
mình là Thoát Hoan làm trấn Nam Vương và cấp hàng chục vạn binh để đi đánh Đại Việt. Nguyên nhân:
- Chúng giả vờ cho sứ giả sang hỏi mượn đường cũng như muốn nhà
Trần chi viện quân lương để chúng đánh Chiêm Thành - 1 cái cớ hoàn
hảo, đẩy nhà Trần vào thế tiến thoái lưỡng nan, thuận theo chúng thì
khác nào thần phục và kiểu gì cũng mất nước, nhưng nếu không cho
mượn thì chúng sẽ có cớ tấn công Đại Việt.
- Rửa sạch mối nhục thất bại trong tay Đại Việt ta vào lần xâm lược 27 năm trước. b) Diễn biến:
– Đầu năm 1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan cầm đầu lại
ồ ạt kéo sang xâm lược nước ta. Các trận đánh lớn diễn ra quyết
liệt ở nhiều vùng biên giới. Thấy thế giặc mạnh, Trần Hưng Đạo
quyết định rút quân về Vạn Kiếp (Chí Linh – Hải Dương).
– Quân nhà Trần lại thực hiện kế sách “vườn không nhà trống” để chống giặc.
– Cùng thời gian, cánh quân Toa Đô chỉ huy đánh vào Nghệ An,
nhằm thực hiện chiến lược hai gọng kìm, tiêu diệt quân Trần.
Downloaded by Nguyen Linh (vjt43@gmail.com)
– Trần Quốc Tuấn và vua Trần lui ra các lộ ở miền biển Thanh
Hóa. Quân giặc rơi vào khó khăn vì thiếu đói và bệnh tật. Nhân
cơ hội đó, Trần Quốc Tuấn cho quân liên tục tấn công, tiêu diệt địch.
SƠ ĐỒ TƯ DUY KHÁNG CHIẾN
CHỐNG MÔNG – NGUYÊN LẦN I c) Kết quả:
- Quân Nguyên đại bại, Toa Đô bị chém đầu, Thoát Hoan chui
vào ống đồng về nước, đất nước sạch bóng quân xâm lược.
3. Cuộc kháng chiến chống mông nguyên lần 3 (1287-1288).
a) Bối cảnh lịch sử- Nguyên nhân cuộc chiến: Bối cảnh:
- Mặc dù đã hai lần thất bại song quân Mông Nguyên vẫn chưa từ bỏ ý đồ xâm lược nước ta.
- Để chuẩn bị cho lần viễn chinh thứ ba này, Hốt Tất Liệt đã huy động
hàng chục vạn quân, chia làm 3 mũi tiến vào từ 3 phía: Vân Nam, Lạng
Downloaded by Nguyen Linh (vjt43@gmail.com)
Sơn, đạo quân thủy do Ô Mã Nhi, Phàn Tiếp vượt biển, qua Quảng Ninh
ngược sông Bạch Đằng để vào nội địa.
- Trước cuộc tấn công vào người Việt, Hốt Tất Liệt buộc phải từ bỏ kế
hoạch xâm lược Nhật Bản lần thứ ba để chuẩn bị cho cuộc viễn chinh trả thù Đại Việt. Nguyên nhân:
- Thất bại nhục nhã ở Đại Việt khiến vua Nguyên hết sức căm giận. Vua
Nguyên hạ lệnh điều hàng chục vạn quân, hàng trăm chiến thuyền sang
xâm lược Đại Việt lần thứ 3. b) Diễn biến:
– Cuối tháng 12/1287: Quân Nguyên ồ ạt tấn công vào nước ta.
– Quân bộ do Thoát Hoan chỉ huy theo đường tiến theo đường Lạng Sơn vào nước ta.
– Quân thuỷ do Ô Mã Nhi chỉ huy theo đường biển vào sông Bạch
Đằng, ta rút khỏi Vạn Kiếp chặn giặc kéo vào Thăng Long. Ô Mã Nhi kéo đến Vạn Kiếp.
Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ:
Downloaded by Nguyen Linh (vjt43@gmail.com)
– Tại Vân Đồn, Trần Khánh Dư cho quân mai phục đợi đoàn thuyền
lương của địch, khi đoàn thuyền lương của địch đi qua bị quân ta từ
nhiều phía đánh ra dữ dội.
– Phần lớn thuyền lương bị đắm, số còn lại bị ta chiếm.
Chiến thắng Bạch Đằng:
– Cuối tháng 1/1288, quân Thoát Hoan chiếm đóng Thăng Long
nhưng rơi vào thế bị động, lòng quân hoang mang.
– Quân ta bố trí, mai phục ở sông Bạch Đằng.
– Tháng 4/1288: Đoàn thuyền Ô Mã Nhi rút về nước theo sông Bạch
Đằng, ta nhử chúng vào trận địa mai phục khi nước dâng cao.
– Khi nước thuỷ triều xuống, ta đánh ra bất ngờ.
– Nhiều tên giặc bị giết, Ô Mã Nhi bị bắt sống, quân bộ bị ta tập kích
ở Lạng Sơn, ít tên còn sống sót. c) Kết quả:
- Quân Nguyên thất bại thảm hại, đập tan mộng xâm lược Đại Việt,
ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên kết thúc.
4. Ý nghĩa – Nguyên nhân thắng lợi – Bài học kinh nghiệm. Ý nghĩa:
• Về mặt quân sự: Đập tan ý chí xâm lược Đại Việt của quân
Nguyên Mông, kẻ thù hùng mạnh nhất thế giới lúc bấy giờ. Khẳng
định sức mạnh quân sự và ý chí quyết tâm bảo vệ Tổ quốc của dân tộc ta.
• Về mặt chính trị: Bảo vệ vững chắc độc lập dân tộc, toàn vẹn lãnh
thổ. Giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Góp phần củng cố vị thế
của Đại Việt trên trường quốc tế.
• Về mặt kinh tế: Nền kinh tế Đại Việt nhanh chóng được phục hồi
sau chiến tranh. Cuộc sống của nhân dân được ổn định và phát triển.
• Về mặt văn hóa: Truyền thống yêu nước, đoàn kết, chống giặc
ngoại xâm được hun đúc và phát huy.
Nguyên nhân thắng lợi:
• Thắng lợi không chỉ ở lãnh đạo mà được tạo nên bởi một tập thể
đoàn kết: Sự đồng lòng và sự chuẩn bị chu đáo của nhà Trần của
vua tôi nhà Trần, tinh thần quyết chí hy sinh và ủng hộ và tham gia
kháng chiến của toàn dân, toàn quân ta.
• Đường lối chiến lược đúng đắn, sáng tạo.
• Sự lãnh đạo tài tình của các vị tướng nhà Trần, đặc biệt là Trần Quốc Tuấn.
• Nắm được chỗ mạnh, chỗ yếu của kẻ thù để tận dụng phát huy
điểm mạnh của quân ta... Bài học kinh nghiệm:
Từ ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên, chúng ta có
thể rút ra bài học về tinh thần đoàn kết, sáng tạo, kiên nhẫn và khai thác
lợi thế địa phương đặc biệt là châm ngôn lấy đoàn kết toàn dân làm sức
mạnh, dựa vào dân, lấy dân làm gốc trong việc vượt qua những thách
thức hiện nay và đạt được thành công bền vững cho quốc gia của chúng ta. •
Câu chuyện về Trần Quốc Toản
- Trần Quốc Toản là một vị anh hùng trẻ tuổi nổi tiếng trong lịch sử Việt
Nam. Ông sinh ra trong dòng dõi nhà Trần, được phong tước Hoài Văn Hầu khi mới 15 tuổi.
- Ngay từ nhỏ, Trần Quốc Toản đã bộc lộ lòng yêu nước và chí lớn
chống giặc ngoại xâm.Khi quân Nguyên Mông xâm lược Đại Việt lần thứ
hai (1285), dù chỉ mới 18 tuổi, Trần Quốc Toản đã tập hợp hơn 1000
binh sĩ, sắm sửa vũ khí, đóng chiến thuyền để chuẩn bị chiến đấu.
- Ông dâng sớ "Hịch tướng sĩ" kêu gọi nhân dân cùng chung sức đánh
giặc, thể hiện lòng yêu nước và tinh thần dũng cảm phi thường. Khi
quân Nguyên Mông tiến vào Thăng Long, Trần Quốc Toản đã anh dũng
chiến đấu, góp phần đẩy lùi quân giặc.
- Tuy bị thương nặng, ông vẫn quyết tâm không đầu hàng, thể hiện tinh
thần kiên cường và ý chí sắt đá.Sau khi thua trận, Trần Quốc Toản rút
quân về căn cứ ở núi Thiên Thai. Trên đường đi, ông bị giặc truy đuổi và
hy sinh anh dũng ở tuổi 19.
- Cái chết bi tráng của Trần Quốc Toản đã trở thành biểu tượng cho
lòng yêu nước và tinh thần dũng cảm của dân tộc Việt Nam.Trần Quốc
Toản là một tấm gương sáng về lòng yêu nước, tinh thần dũng cảm và ý
chí quyết tâm bảo vệ độc lập dân tộc.
Downloaded by Nguyen Linh (vjt43@gmail.com)
Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn và những khó khăn
trong quá trình chống giặc Nguyên Mông của quân dân ta.
- Lần thứ nhất đánh quân Mông Cổ thực sự là thử thách lớn đối với vị
tướng trẻ Trần Quốc Tuấn, bởi vì đây là một đội quân từng đánh cả châu Âu lẫn Hồi giáo.
- Thế nhưng nhà Trần ỷ có voi lớn, chủ quan nên định đánh ngang tay
với Mông Cổ. Kết quả là bị đội kỵ binh hùng mạnh thế giới đánh tan tác
ở Bình Lệ Nguyên phải bỏ cả Thăng Long mà chạy dài.
- Nhờ mưu lược kế sách của vua tôi thì ta đã dùng kế “vườn không nhà
trống” quá đặc biệt, Mông Cổ chịu không xiết thế nên ta thắng trận đầu.
- Sau chiến thắng này, Trần Quốc Tuấn mở các trường dạy võ toàn
quốc để đào tạo ra một dân tộc tinh thần chiến binh, khi mà cả nước đều
là những người lính sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc khi có kẻ thù xâm lược.
- Quả nhiên 27 năm sau Mông Cổ phục thù, kỳ này còn mạnh hơn xưa
rất nhiều lần, đồng thời chúng không đánh từ phía Bắc xuống nữa mà đi
thuyền vượt biển Đông rồi đánh từ phía Nam lên.
- Trần Quốc Tuấn đọc “Hịch Tướng Sĩ” để nâng cao tinh thần cho các
chiến sĩ. Nghe “Hịch Tướng Sĩ” xong, quân dân ta vô cùng quyết chiến,
xăm tay hai chữ “sát thát” một lòng đánh đuổi quân giặc.
- Thế nhưng lần này Mông Cổ với sức mạnh hủy diệt như sóng thần, ào
ào tấn công khiến thế trận quân Trần vỡ vụn. Trần Quốc Tuấn lên ngựa
chạy, giặc phía sau đuổi gấp. Khi gần tuyệt vọng thì ông thấy Yết Kiêu
vẫn kiên nhẫn đứng ở biển đợi mình, ông hô lên “Yết Kiêu, cứu ta!”.
Quân mông cổ tức tối bắn tên nhưng hai người đã đi xa khuất.
- Hoàng tộc nhà Trần mấy lần suýt bị quân Mông Cổ tóm lại nhưng may
mắn là chạy thoát, Tổ quốc mỗi ngày lại mất thêm một mẩu đất, Thăng
Long cũng bị chúng chiếm mất.
- Trước tình thế nguy nan, để thử lòng, vua giả vờ hỏi Trần Quốc Tuấn:
“Có nên đầu hàng không? Thế giặc hùng mạnh, quân ta cách nào đánh
lại?!”. Trần Quốc Tuấn chỉ vỏn vẹn một câu: “Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng.”
- Trước tình thế cấp bách, ông đưa hai vua Trần ngầm đi chiếc thuyền
nhỏ đến Quảng Ninh, cảnh nhà vua đang “trôi dạt” khiến nhiều người
nghi ngại Trần Quốc Tuấn nhân cơ hội này sẽ làm phản. Trần Quốc
Tuấn đi theo vua tay cầm chiếc gậy có bịt sắt nhọn, ông liền rút đầu sắt
nhọn vứt bỏ. Nhờ vậy, vua Trần và mọi người thở phào nhẹ nhõm.
Downloaded by Nguyen Linh (vjt43@gmail.com)
- Đây thật sự là một thời khắc khó khăn của Trần Quốc Tuấn vì hàng
loạt tôn thất nhà Trần không chịu nổi đã đầu hàng Mông Cổ.
- Nhưng Quốc Tuấn là người có bản lĩnh phi thường và ông có kế phá
địch trong tay. Kế hoạch này vận hành trơn tru như một cỗ máy được
lập trình hoàn hảo, khi mà Trần Quốc Tuấn, Trần Quang Khải và Trần
Nhật Duật phối hợp ăn ý, lật kèo ngoạn mục đánh cho Thoát Hoan phải
chui vào ống đồng chạy về nước.
- Lần thứ ba Mông Cổ xâm lược, ta đã có đủ kinh nghiệm, Trần Quốc
Tuấn quyết định thủ thành Thăng Long và cho quân đi đốt lương thực
địch. Đến khi địch đói quá chịu không nổi phải rút thì ông mới phản
công. Một trận địa cọc dày đặc được đặt ở sông Bạch Đằng – trận thủy
chiến huyền thoại của Ngô quyền ngày xưa lại được lần nữa tái hiện.
- Quân Mông Cổ bị thuyền nhà Trần dụ vào tử địa, bãi cọc nhô lên sắc
nhọn xuyên thủng đáy thuyền. Ô Mã Nhi vốn đang kinh hoàng không
hiểu chuyện gì xảy ra thì đã bị bắt.
- Chiến thắng lần thứ ba của quân ta trước đội quân hùng mạnh đã
chấm dứt hoàn toàn giấc mộng xâm lăng Đại Việt của chúng và đưa tên
tuổi Trần Quốc Tuấn lên hàng vĩ nhân của thế giới.
- Mông Cổ gọi ông là “An Nam Hưng Đạo Vương” mà không dám gọi
thẳng tên, ông là thiên tài quân sự lỗi lạc của dân tộc mà phải đến 500
năm sau mới có một người là vua Quang Trung sánh ngang, nhân dân
cũng kính ngưỡng gọi ông là “Đức Thánh Trần”.
Downloaded by Nguyen Linh (vjt43@gmail.com)
Document Outline

• 1.Kháng chiến chống Mông Nguyên lần 1 (1258)
• a)Bối cảnh lịch sử - Nguyên nhân cuộc chiến:
  • Bối cảnh:
  • Nguyên nhân:
• b)Diễn biến:
• c)Kết quả:
  • 2.Kháng chiến chống quân Mông Nguyên lần 2 (1285).
• a)Bối cảnh lịch sử - Nguyên nhân cuộc chiến:
  • Bối cảnh:
  • Nguyên nhân:
• b)Diễn biến:
• c)Kết quả:
• a)Bối cảnh lịch sử- Nguyên nhân cuộc chiến:
  • Bối cảnh:
  • Nguyên nhân:
• b)Diễn biến:
  • Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trươn
  • Chiến thắng Bạch Đằng:
• c)Kết quả:
  • 4.Ý nghĩa – Nguyên nhân thắng lợi – Bài học kinh ngh
  • Ý nghĩa:
  • Nguyên nhân thắng lợi:
  • Bài học kinh nghiệm:
• Câu chuyện về Trần Quốc Toản
• Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn và những khó khăn tr