lOMoAR cPSD| 48234554 com)
ÔN TẬP HAI ĐỨA TRẺ CỦA THẠCH LAM
I. Khái quát về tác giả tác phẩm 1/Về tác giả: -
Thạch Lam ( 1910 – 1942) ; Ông tên thật là Nguyễn Tường
Vinh .Ônglà một trong những cây bút viết truyện ngắn tài hoa của nhóm Tự lực văn đòan. -
Tác phẩm của Thạch Lam đậm cảm hứng lãng mạn nhưng không
thoátly hiện thực đời sống : thấm đượm lòng nhân ái với một văn phong
nhẹ nhàng, man mác chất thơ. Mỗi truyện ngắn của ông như một bài thơ
trữ tình đượm buồn trong đó luôn thể hiện cảm quan hiện thực sâu sắc 2/ Tác phẩm -
“Hai đứa trẻ” là một truyện ngắn xuất sắc của Thạch Lam in trong
tập“Nắng trong vườn” (1938). -
Truyện thể hiện niềm thương cảm sâu xa, thấm thía của nhà văn
vớicảnh sống quẩn quanh, mòn mỏi, tăm tối của chị em Liên và những
người dân nghèo nơi phố huyện. Qua bức tranh thiên nhiên và tâm trạng
của nhân vật chính ( Liên) trong tác phẩm, nhà văn dẫn người đọc vào thế
giới của tâm trạng, cảm giác, bâng khuâng buồn- vui cùng nhân vật. II. Phân tích
1. Bức tranh phố huyện lúc chiều tàn:
a. Không gian thiên nhiên: Được hiện lên với nhiều âm thanh, màu sắc,
hình ảnh và đường nét - Âm thanh:
+ Âm thanh của tiếng trống thu không. Trong cảm nhận của Liên, những
âm thanh ấy vang ra từng tiếng một - cảm giác cho thấy không gian xung
quanh Liên rất yên ả, tĩnh lặng và trong một sắc thái nào đó, nó gợi liên
tưởng tới sự ngưng đọng buồn tẻ của thời gian. Tiếng trống ấy không đơn
thuần chỉ là tín hiệu vô tri, hững hờ của thời gian mà nó còn là âm thanh
để “gọi” buôi chiều. Động từ “gọi” khiến tiếng trống trong giờ phút hoàng
hôn như có linh hồn, tâm trạng của một người buồn bã.
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
+ Âm thanh của tiếng ếch nhái kêu văng vẳng gợi sự buồn tẻ, hiu quạnh
của xóm làng, tiếng muỗi vo ve làm rõ hơn sự tĩnh lặng của chiều tàn, và
tiếng hoa bàng rụng khe khẽ từng loạt vừa êm đềm, thi vị, vừa man mác
buồn - Hình ảnh, màu sắc:
+ Hình ảnh hoàng hôn với mặt trời đỏ rực như lửa cháy, những đám
mây hồng được so sánh với “hòn than sắp tàn” - đều là những gam màu
chói gắt và ấm nóng, nhưng vẫn không xua được cảm giác về sự lụi tàn
bao trùm lên không gian chiều quê.
+ Nét vẽ bóng tối bắt đầu hiện lên bằng nét ngược sáng của hoàng hôn với
bóng tối đen sẫm của dãy tre làng in trên nền trời, bóng tối xuất hiện ở
cả những viên đá nhỏ, “một bên sáng, một bên tối”, và từ đó, màn đêm dần buông xuống.
=> Khung cảnh ấy được nhà văn thể hiện qua những câu văn êm dịu,
uyển chuyển, tinh tế. Mỗi câu như một nét vẽ đơn sơ , không cầu kỳ kiểu
cách nhưng lại gợi được cái hồn của cảnh vật , cái thần thái của thiên
nhiên …Mỗi câu văn như mở ra một cảnh: cảnh trước gọi cảnh sau rất
độc đáo và ấn tượng…Một bức “họa đồng quê” quen thuộc, gần gũi ,
bình dị và gợi cảm , không kém phần thơ mộng, mang cốt cách của hồn
quê Việt Nam.Qua đó thể hiện được tình cảm và gắn bó của nhà văn với một vùng quê nghèo.
b. Cuộc sống của người dân:
- Cảnh chợ tàn : người về hết , tiếng ồn ào không còn, chỉ còn rác
rưởi…Nhìn những rác rưởi để lại cũng đủ thấy rõ sự nghèo nàn và tàn tạ nơi đây.
- Hình ảnh người dân xuất hiện với:
+ mấy đứa trẻ con nhà nghèo đang tìm tòi, nhặt nhạnh rác -> Họ phải
duy trì sự sống bằng những phế thải của sự sống đã cho thấy sự tàn tạ
buồn thảm ở cuộc sống nơi đây
+ Mẹ con chị Tí tiêu biểu cho những kiếp người tàn. Ban ngày chị mò cua
bắt tép, một công việc chất chưởng cầu may, tối đến dọn hàng nước nhỏ
trên cái chõng tre. Khách của chị loanh quanh chỉ là vài anh phu xe, phu
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
gạo, mua nhiều lắm cũng chỉ bát nước chè tươi hay điếu thuốc lào kiếm
chẳng được bao mà hôm nào chị cũng dọn hàng.
+ Ấn tượng nhất cho những kiếp đời tàn là bà cụ Thi điên với tiếng cười
“khanh khách”, “lảo đảo” khuất dần trong bóng tối. Cảnh hai chị em
Liên đứng sững nhìn theo cụ không chỉ thể hiện cảm giác sợ hãi mà còn
bộc lộ nỗi xót thương, ái ngại cho một kiếp sống vô cảm, vô thức. Cuộc
đời cụ cũng là một bóng tối triền miên, góp phần làm dày đặc thêm bóng tối của phố huyện.
+ Gia đình bác Siêu dọn hàng với món quà xa xỉ thường bị ế ẩm, gia đình
bác Xẩm trên manh chiếu rách, với mấy tiếng đàn bầu bật trong yên lặng
không có người nghe, ... là những con người nhỏ bé thể hiện rõ thêm cuộc
sống tàn tạ nơi phố huyện nghèo.
+ Bản thân chị em Liên cũng đang sống trong một kiếp đời tàn. Cuộc
sống với những gì có thể coi là tốt đẹp đã lùi vào dĩ vãng, vào mơ tưởng
về Hà Nội xa xăm. Bây giờ, bố mất việc, mẹ quần quật suốt ngày với gánh
hàng xáo, hai chị em trông coi một cửa hàng tạp hóa nhỏ xíu ế ẩm => Tất
cả đều thể hiện sự tàn lụi ( cảnh chợ tàn và những kiếp người tàn tạ); sự
nghèo đói, khó khăn, tiêu điều đến thảm hại của người dân nơi phố huyện.
c. Tâm trạng của Liên:
- Liên thấy “lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn”.
- Liên còn cảm nhận được “mùi riêng của đất, của quê hương này”. - Liên
thấy “động lòng thương” bọn tẻ con nhà nghèo đi nhặt rác…và xót
thương cho mẹ con chị Tí …
=> Qua ngòi bút miêu tả của Thạch Lam, Liên là một cô bé có tâm hồn
nhạy cảm , tinh tế, có lòng trắc ẩn, yêu thương con người. Bằng sự quan
sát ,miêu tả tỉ mỉ, tinh tế với nhiều biến đổi tinh vi, phong phú…nhà văn
đã giúp người đọc cảm nhận sâu sắc về cảnh vật nơi phố huyện lúc chiều
tàn như thấm vào lòng người hay nỗi buồn của tâm hồn Liên lan tỏa
nhuốm vào cảnh vật.
2. Bức tranh phố huyện lúc về đêm:
a. Không gian thiên nhiên:
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
- Ngập chìm trong bóng tối mênh mông ( đường phố và các ngõ con chứa
đầy bóng tối; tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua
chợ về nhà; các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn..) => gợi nỗi buồn
đầy cảm thương về kiếp sống chìm khuất trong cuộc sống của người dân
nghèo quẩn quanh, bế tắc.
- Một vài ánh sáng le lói , yếu ớt lóe lên từ một vài cửa hàng (…với
những quầng sáng từ ngọn đèn dầu của chị Tí, chấm lửa nhỏ từ bếp lửa
của Bác Siêu; hột sáng, khe sáng lọt qua những phên nứa…)
- Ánh sáng từ thiên nhiên: “vòm trời hàng ngàn ngôi sao ganh nhau lấp
lánh” “vệt sáng của những con đom đóm bay là là trên mặt đất”,.. Đó
cũng chỉ là những vùng sáng xa vời hoặc nhỏ bé, không đủ sức xua tan
bóng tối đang bủa vây dày đặc.
=> Đều là thứ ánh sáng nhỏ bé, le lói như chính cuộc đời , số phận của
những người dân phố huyện nghèo.
b. Cuộc sống của người dân:
- Với giọng văn đều đều, chậm buồn và tha thiết , Thạch Lam giúp
ngườiđọc cảm nhận rất rõ về cuộc sống lặp đi lặp lại ngày nào cũng như
thế một cách đơn điệu, buồn tẻ của người dân:
+ Vẫn những động tác quen thuộc của chị Tí dọn hàng, bác Siêu thổi
lửa, gia đình bác xẩm xuất hiện với cái thau trước mặt…
+ Vẫn “tiếng đàn bầu bần bật” của bác xẩm ế khách
+ Vẫn những mong đợi như mọi ngày: Chờ đợi tàu đi qua…
- Càng về đêm, bóng tối càng bủa vây mịt mùng, kín mít, ngự trị lên cuộc
đời nghèo nàn, tăm tối của những người dân phố huyện: Gia đình bác
Xẩm lê la trên manh chiếu rách và đã “ngủ gục trong bóng tối tự bao
giờ”, bà cụ Thi điên đã khuất bóng từ lâu trong bóng tối. Những người
khác còn lại chút ánh sáng thì mong manh, yếu ớt biết bao. - Dẫu vậy,
họ vẫn không mất hết hy vọng và niềm tin vào cuộc sống: Chừng ấy
gười trong bóng tối họ mơ ước về: một cái gì tươi sáng cho sự sống
nghèo khổ hàng ngày .Điều đó chứng tỏ : trong hòan cảnh nào , con
người vẫn không thôi mơ ước những điều tốt đẹp. Bởi lẽ, sống là phải
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
biết ước mơ và hy vọng. Qua đó thể hiện niềm xót thương da diết của nhà văn.
c. Tâm trạng của Liên:
Điều này gợi một nỗi buồn đầy cảm thông, một nhận thức – dù rất mơ hồ-
về những kiếp sống chìm khuất, le lói, những thân phận như “bị bỏ quên’
nơi cái ga xép của một phố huyện buồn thiu.
3. Bức tranh phố huyện huyện khi tàu đến và tàu đi
a. Trước khi tàu đến:
- Hai chị em Liên, chị Tí, bác Siêu, gia đình bác Xẩm đều chờ đợikhoảnh
khắc cuối cùng của ngày: cảnh đoàn tàu đi qua
- Hai đứa trẻ buồn ngủ “ríu cả mắt” vẫn cố thức để được nhìn chuyếntàu,
An trước khi đi ngủ còn dặn chị đánh thức khi tàu đến
b. Lúc tàu đến:
- Khi tàu ở phía xa: Liên đã trông thấy ngọn lửa xanh biếc, sát mặt đất
như ma trơi, đã xúc động nghe “tiếng còi xe lửa ở đâu vang lại, trong
đêm khuya kéo dài ra theo ngọn gió xa xôi”
=> Tiếng còi trở thành âm vang mơ hồ, xao xuyến, ngân vang.
- Khi tàu tới:
+ Âm thanh: “tiếng dồn dập, tiếng xe rít mạnh vào ghi”, “tiếng hành
khách ồn ào khe khẽ”
+ Màu sắc: “một làn khói bừng sáng trắng”, “đồng và kền lấp lánh, và
các cửa kính sáng”: Một đoạn văn ngắn mà nhà văn sử dụng tới bốn từ
chỉ ánh sáng: sáng trưng, chiếu sáng, lấp lánh, cửa kính sáng
=> Ánh sáng đã lên ngôi, trung tâm bức tranh giờ chỉ còn màu sáng
rực rỡ, huy hoàng, bóng đêm đã thực sự bị xua tan trong chốc lát. +
Động từ, tính từ mạnh được sử dụng liên tiếp: “rầm rộ”, “dồn dập”,
“rít mạnh”, “ồn ào”, “bừng sáng”, “sáng trưng”,...
=> Sự choáng ngợp của hai chị em trước hình ảnh đoàn tàu đang tới -
Sau cùng, đoàn tàu xa khuất vào bóng tối chỉ còn lại những đốm than
đỏ tung bay trên đường sắt: Gợi sự ngẩn ngơ dõi theo cái “chấm nhỏ” của
ngọn đèn ấy trong niềm tiếc nuối, khát khao
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
=> Con tàu đã khiến cho cả phố huyện bừng sáng , náo nhiệt trong cái
im lặng mênh mông của đêm tối. Một phố huyện sáng rực, vui vẻ và huyên náo.
c. Khi tàu đi qua:
- Bóng tối lại dày đặc và để lại bao tiếc nuối của mọi người , đặc biệtlà
hai chị em Liên. Chuyến tàu không đông như mọi khi nhưng vẫn đem
đến cho hai đứa trẻ bao niềm xúc động. Sự xúc động thể hiện rõ trong
cử chỉ Liên cầm tay em không đáp, “lặng người theo mơ tưởng” về Hà Nội xa xăm, sáng rực.
=> Đoàn tàu khiến hai đứa trẻ thoát khỏi không gian tăm tối, nghèo
khổ của phố huyện. Dù chỉ trong chốc lát, những kí ức tuổi thơ êm đệp
như tiếng gọi một tương lai tươi sáng, tối đẹp hơn.
- Nỗi buồn lại ập đến day dứt, thấm thía vì sự ngậm ngùi thương cảm
cho hiện tại nơi phố huyện nghèo buồn xơ xác mà sự xuất hiện của đoàn
tàu chỉ làm rõ sự tương phản đến xót xa.
c. Ý nghĩa của chuyến tàu đêm:
- Là hoạt động cuối cùng của đêm khuya, hoạt động ấy có khả năng
khuấy động mãnh liệt nhịp sống tù đọng, tẻ nhạt của phố huyện nghèo,
đem lại cho nó sự đổi thay dù chỉ trong chốc lát
- Là sự đối lập với cuộc sống mòn mỏi, tối tăm, quẩn quanh của người dân phố huyện
- Đoàn tàu đem đến cho phố huyện một thế giới khác hẳn: nếu phố
huyện tàn tạ và tối tăm thì đoàn tàu sáng trưng và rực rỡ; nếu phố huyện
tù đọng, ngưng trệ thì đoàn tàu náo nhiệt và sống động; nếu phố huyện
xơ xác và nghèo khổ thì đoàn tàu lại sang trọng và giàu có.
=> Biểu tượng cho thế giới đáng sống với sự giàu sang và rực rỡ ánh sáng
- Với chị em Liên, đó vừa là ký ức vui tươi vừa là ước vọng mơ hồ màđẹp
đẽ như trong truyện cổ tích, nhưng chẳng khác gì một ảo ảnh, vụt sáng
rồi chợt qua ngay, xa dần, nhỏ dần, tắt dần như một sự nuối tiếc. Ấy là
vì chị em Liên đã biết qua một chút cảnh sống bình thường nhưng có
hạnh phúc. Còn đối với đám người nghèo khổ kia thì đó chỉ là cảnh sống
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
của một thế giới thần tiên, mơ hồ, xa lạ nhưng đêm đêm lại hiện ra như
một giấc mộng đẹp, một ước mơ xa xôi chẳng bao giờ thành hiện thực,
nhưng vẫn có gì như một niềm an ủi chốc lát cho cảnh đời cơ cực của họ
=> Chuyến tàu là niềm an ủi, niềm tin để con người tiếp tục hy vọng,
chờ đợi về một thế giới tươi sáng hơn
=> Tóm lại, tác phẩm là ba bức tranh liên hòan , cảnh mỗi lúc một tối
hơn, mỗi lúc một hiu hắt hơn, có sự tương phản giữa : sáng và tối; giữa
động và tĩnh, giữa sinh họat nhàm chán với khỏanh khắc huyên náo
khi đòan tàu đi qua.
III. Giá trị của tác phẩm:
1. Giá trị hiện thực :
- Bức tranh phố huyện nghèo nàn, tù túng , như bị bỏ quên.
- Cảnh sống buồn chán lặp lại đơn điệu, tối tăm với những con ngườilầm
than, thiếu thốn cả vật chất lẫn tinh thần.
2.Giá trị nhân đạo:
- Tình cảm xót thương của nhà văn đối với những người sống ở nơi phốhuyện nghèo khổ
- Sự phát hiện của Thạch Lam về những phẩm chất tốt đẹp của ngườidân nghèo phố huyện
- Sự cảm thông, trân trọng của nhà văn trước những ước mơ của ngườidân
nghèo về một cuộc sống tốt đẹp hơn
=> Đây chính là giá trị nhân văn , nhân bản đáng quý của truyện ngắn này
3.Thông điệp mà nhà văn muốn gửi gắm:
+ Đừng bao giờ để cuộc sống của con người chìm vào cái “ao đời phẳng
lặng”. Con người phải sống cho ra sống , phải không ngừng khát khao xây
dựng cho mình một cuộc sống có ý nghĩa.
+ Những người phải sống một cuộc sống tối tăm , mòn mỏi, tù túng hãy
cố vươn ra ánh sáng , hướng tới một cuộc sống tươi sáng hơn.
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
CÁC DẠNG ĐỀ THƯỜNG GẶP
TRONG TRUYỆN NGẮN “HAI ĐỨA
TRẺ” CỦA THẠCH LAM
* Đề 1: Phân tích khung cảnh phố huyện và tâm trạng của Liên để làm
sáng tỏ ý kiến truyện ngắn “Hai đứa trẻ là một bức tranh thấm đượm trữ
tình” (Trích “Đề thi Đại học khối D, 2011)
* Đề 2 : Phân tích nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật qua bức tranh
phố huyện khi chiều xuống, phố huyện lúc đêm về và phố huyện lúc tàu
đến và tàu đi trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam.
* Đề 3: Phân tích hình tượng ánh sáng và bóng tối trong truyện “Hai
đứa trẻ” của Thạch Lam.
* Đề 4: Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật Liên
*Đề 5: Phân tích bức tranh chiều tàn ở phố huyện nghèo trong truyện
ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam.
*Đề 6. : Anh/chị hãy phân tích tình huống đợi tàu trong truyện ngắn Hai
đứa trẻ của Thạch Lam
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
* Đề 7: Phân tích hiệu quả của nghệ thuật tương phản trong truyện ngắn
“Hai đứa trẻ” của Thạch Lam
HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI
Đề 1: Phân tích khung cảnh phố huyện và tâm trạng của Liên để làm
sáng tỏ ý kiến truyện ngắn “Hai đứa trẻ là một bức tranh thấm đượm
trữ tình” (Trích “Đề thi Đại học khối D, 2011)
1. Vài nét về tác giả và tác phẩm –
Thạch Lam là thành viên của Tự lực văn đoàn; có tấm lòng đôn hậu
vàquan niệm văn chương tiến bộ; có biệt tài về truyện ngắn; chủ yếu khai
thác thế giới nội tâm nhân vật với những cảm xúc mong manh, mơ hồ. –
Hai đứa trẻ (in trong tập Nắng trong vườn) là một truyện ngắn đặc sắc của
Thạch Lam, có sự hoà quyện các yếu tố hiện thực và lãng mạn, tự sự và
trữ tình. 2. Giải thích ý kiến –
Truyện ngắn trữ tình thường có cốt truyện đơn giản, giàu sắc thái
trữtình, không khí, tâm trạng. –
Làm nên sắc thái trữ tình trong Hai đứa trẻ chủ yếu là cảm xúc
buồnthương và giọng thủ thỉ trầm lắng, thiết tha qua miêu tả khung cảnh, tâm trạng.
3. Phân tích khung cảnh phố huyện và tâm trạng của nhân vật Liên
a. Chất trữ tình đượm buồn toát ra từ khung cảnh phố huyện –
Khung cảnh phố huyện khi chiều xuống, đêm về, lúc có chuyến tàu
điqua đều được lọc qua cái nhìn và tâm trạng, cảm giác của nhân vật Liên,
nên cũng thấm đượm cảm xúc trữ tình.
+ Cảnh vật hiện lên có hồn, êm ả, thi vị mà đượm buồn.
+ Con người hiện lên với kiếp sống mòn mỏi, tăm tối; tuy vậy tâm hồn họ
vẫn ánh lên vẻ đẹp đáng trân trọng: một tình người chân thật, một mơ ước
nhỏ nhoi, hay một hi vọng mong manh, …
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554 –
Khung cảnh phố huyện có sự tương phản đậm nét giữa bóng tối và
ánhsáng: Bóng tối dày đặc, bao trùm lên tất cả; còn ánh sáng thì leo lét lụi
tàn, hoặc rực rỡ vụt qua. Khung cảnh ấy gắn liền với những cảm giác xen
lẫn buồn vui khó tả, tạo nên nhiều sắc thái trữ tình.
b. Chất trữ tình đượm buồn toát ra từ diễn biến tâm trạng của nhân vật Liên –
Tâm trạng man mác buồn trước khung cảnh phố huyện lúc chiều tànvà trong đêm tối:
+ Cảm giác man mác buồn từ cảnh vật thấm vào lòng người và nỗi buồn
trong tâm hồn ngây thơ lan toả ra cảnh vật.
+ Niềm xót xa, thương cảm với những kiếp người nhỏ nhoi, lay lắt trong bóng tối. –
Cảm xúc buồn vui khó tả trước, trong và sau khi chuyến tàu đêm điqua:
+ Tàu chưa đến: khắc khoải, háo hức chờ mong.
+ Tàu đến: hân hoan, ngây ngất ngắm nhìn.
+ Tàu đi: bâng khuâng, ngậm ngùi, nuối tiếc. 4. Đánh giá chung
– Chất trữ tình đượm buồn mang lại cho Hai đứa trẻ một vẻ đẹp riêng, thể
hiện phong cách nghệ thuật đặc sắc của Thạch Lam. – Ý kiến này đã đưa
ra được một đánh giá sâu sắc, thoả đáng.
* Đề 2 : Phân tích nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật qua bức tranh
phố huyện khi chiều xuống, phố huyện lúc đêm về và phố huyện lúc
tàu đến và tàu đi trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam. DÀN Ý
I/ Mở bài: Giới thiệu về tác giả, tác phẩm, giới thiệu yêu cầu của đề bài II/ Thân bài :
1/ Bức tranh phố huyện khi chiều xuống :
- Cảnh chiều tàn được hiện lên với :
+ Âm thanh của tiếng trống thu không ; tiếng ếch nhái ngoài đồng ruộng
theo gió nhẹ đưa vào; tiếng muỗi
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
+ Hình ảnh của phương Tây đỏ rực với những đám mây hồng và dãy tre
làng cắt hình đen kịt trên nền trời…
-> thiên nhiên đẹp, gợi buồn… như một “ bức họa đồng quê” quen thuộc,
gần gũi và gợi cảm .Một bức tranh quê hương bình dị mà không kém phần
thơ mộng, mang cốt cách Việt Nam . - Tâm trạng của Liên :
+ Liên thấy “lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn”.
+ Liên còn cảm nhận được “mùi riêng của đất, của quê hương này”. +
Liên thấy “động lòng thương” bọn tẻ con nhà nghèo đi nhặt rác…và xót
thương cho mẹ con chị Tí …
-> Qua ngòi bút miêu tả của Thạch Lam, Liên là một cô bé có tâm hồn
nhạy cảm , tinh tế, có lòng trắc ẩn, yêu thương con người.
=>Bằng sự quan sát ,miêu tả tỉ mỉ, tinh tế với nhiều biến đổi tinh vi, phong
phú…nhà văn đã giúp người đọc cảm nhận sâu sắc về cảnh vật nơi phố
huyện lúc chiều tàn như thấm vào lòng người hay nỗi buồn của tâm hồn
Liên lan tỏa nhuốm vào cảnh vật.
2/Bức tranh phố huyện lúc đêm về:
- Bức tranh phố huyện lúc đêm về có một sự hòa trộn đầy dụng ý:
+ Ánh sáng trộn vào bóng tối hay ngựơc lại bóng tối trộn vào ánh sáng
(không gian phố huyện có nhiều quầng sáng, nhưng cũng có nhiều khoảng
tối, đến những hòn áa trên đường vào làng cũng mấp mô thêm vì những
hòn đá nhỏ một bên sáng, một bên tối…).
+ Nhưng ánh sáng thì le lói, chỉ là khe sáng, chấm sáng, hột sáng; bóng
đêm thì vừa mênh mông hiu quạnh vừa dày đặc
( tối hết cả con đường ra sông, con đường vào làng, các ngõ càng thẫm
đen hơn nữa, tối đến mức cả tiếng đàn bầu của bác xẩm và tiếng trống
ầcm canh của phố huyện tưởng chừng như không vang lên được). -> Điều
này gợi một nỗi buồn đầy cảm thông, một nhận thức – dù rất mơ hồ- về
những kiếp sống chìm khuất, le lói, những thân phận như “bị bỏ quên’ nơi
cái ga xép của một phố huyện buồn thiu.
3/ Bức tranh phố huyện lúc đoàn tàu đi qua :
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554 -
Có một sự tương phản nổi bật giữa hình ảnh đoàn tàu - chút thế
giớikhác mà chuyến tàu đêm mang qua phố huyện trong chốc lát ( rồi
mang đi) và hình ảnh trở về trạng thái sống lặng lẽ, tối tăm không thay đổi nơi phố huyện. -
Cũng có một cảm giác xa xôi không biết của nhân vật Liên sau
khiđoàn tàu đêm đi qua ở cuối truyện: “những cảm giác ban ngày lắng đi
trong tâm hồn Liên và hình ảnh thế giới quanh mình, mờ mờ đi trong mắt
chị. Liên thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi không biết như chiếc
đèn con của chị Tí chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ.,nhưng Liên không
nghĩ đươc lâu, mắt chị nặng dần, rồi sau Liên ngập vào giấc ngủ yên tĩnh,
cũng yên tĩnh như đêm ở trong phố, tịch mịch và đầy bóng tối”. - Một bên
là “sự hoạt động náo nhiệt cuối cùng của đêm” và một bên là “sự im lặng
mênh mông” trong đêm tối, trong giấc ngủ( và cả trong sự lãng quên?).
Chuyến tàu đêm đi qua sáng rực, vui vẻ và huyên náo, đầy vẻ hấp dẫn
nhưng lại chỉ thoáng qua trong giây lát ngắn ngủi rồi trả phố huyện về
cuộc sống mênh mang yên lặng và đầy bóng tối. Điều đó làm nỗi buồn
như càng thấm thía hơn trong lòng hai đứa trẻ. III/ Kết bài: -
Tóm lại, tương ứng với mỗi cảnh là một sắc thái cảm xúc, tâm
trạng.buồn man mác, mơ hồ khó hiểu trước bức tranh cuộc sống nghèo
của phố huyện lúc chiều muộn: buồn khắc khoải trong cảnh đợi chờ, mong
ước một cái gì tốt đẹp, tươi sáng hơn cuộc sống nghèo khổ thường ngày;
buồn thấm thía sâu sa về một cuộc sống quẩn quanh, không thể đổi thay
và mọi cái tốt đẹp, tươi sáng chỉ là hi vọng mong manh. -
Cũng tương ứng với cảnh vật, con người trong từng thời khắc
khácnhau là những tâm trạng, cảm giác, ý nghĩ khác nhau ( đọan đầu: lòng
buồn man mác trước thời khắc của ngày tàn; đoạn giữa: mong đợi một cái
gì đó tươi sáng cho cuộc sống hằng ngày, lặng theo mơ tưởng; đoạn cuối:
thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi không biết như chiếc đèn con
của chị tí chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ)
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
=> Tất cả thể hiện niềm cảm thông sâu sắc cuả nhà văn. Tưởng chừng tác
giả đã hòa nhập vào tâm trạng, cảnh ngộ của nhân vật để diễn tả những gì
mong manh, mơ hồ khó tả nhất của tâm hồn con người . * Đề 3: Phân
tích hình tượng ánh sáng và bóng tối trong truyện “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam. DÀN Ý
I/ Mở bài : Giới thiệu tác giả, tác phẩm, giới thiệu yêu cầu của đề bài II/ Thân bài : 1/Hình tượng bóng tối: a.
Bóng tối của thiên nhiên trong tác phẩm đậm đặc, trở đi, trở
lại nhưmột ám ảnh không dứt : - “Đường phố và các ngõ con dần
chứa đầy bóng tối; tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con
đường qua chợ về nhà; các ngõ con vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa” .
=> Bóng tối gần như chiếm lĩnh cả không gian bao la , tĩnh mịch nơi phố huyện. b.
Bóng tối cuộc đời và bóng tối của cuộc sống con người:- Đôi
mắt Liên “ngập dần vào cái buồn của buổi chiều quê”
- Hình ảnh của bà cụ Thi và tiếng cười khuất dần trong bóng tối như
cảnh đời đen tối, bức bối , vật vờ của cụ Thi
- Mẹ con chị Tý với cái chõng nước và ngọn đèn dầu leo lét…
=> Chừng ấy con người trong bóng tối như những hạt bụi li ti, vô giá trị,
bị lãng quên trong sa mạc của cuộc đời mênh mông, bế tắc.
2/Ánh sáng và niềm khao khát tội nghiệp của người dân nghèo nơi phố huyện:
- Đối lập với bóng tối dày đặc là hình ảnh nhỏ nhoi, mỏng manh của ánhsáng.
- Cái hay, độc đáo trong nghệ thuật thể hiện của Thạch Lam là nhà vănđã
dùng ánh sáng để miêu tả bóng tối:
+ Trên trời : Ánh sáng xuất hiện với sự lấp lánh của những ngôi sao … và
những ánh đom đóm lập lòe.
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
+ Ở dưới đất : ánh sáng được hiện lên với ngọn đèn của chị Tí, bếp lửa
của bác Siêu, và những hột sáng lọt ra từ những liếp cửa của những ngôi nhà…
=> Giữa cái bóng tối dày đặc của không gian, của cuộc đời, ánh sáng nhỏ
nhoi trở nên cao giá hẳn lên : hầu như mọi thứ làm ra ánh sáng ở cái phố
huyện nhỏ đều được tác giả huy động : các loại đèn ( đèn treo, đèn hoa kỳ,
đèn dây, đèn lồng, đèn ghi) ; bếp củi, tàn lửa, những con đom đóm và dải Ngân hà…
- Có thể nói : Tất cả các ánh sáng dù thiên tạo hay nhân tạo đều như vẽra
những vạch đích khát vọng của những nhân vật chính, phụ trong tác
phẩm, đều biểu tượng lấp lánh những cung bậc của mơ ước III/ Kết bài :
- Truyện kết thúc một cách nhẹ nhàng , nhưng đối với người đọc là cả
sựbăn khoăn, ray rứt ,xót thương.Hình ảnh ánh sáng và bóng tối cứ thấp
thóang ,cứ ám ảnh người đọc : không biết bao giờ ánh sáng , tương lai
và hạnh phúc mới đến với Liên – An và những người dân nghèo nơi phố huyện?
* Đề 4: Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật
Liên trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam. I/ Mở bài :
Giới thiệu tác giả, tác phẩm và nhân vật Liên II/ Thân bài :
1/ Liên là một cô bé có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế :
- Khi chiều về, chứng kiến sự tàn lụi của ánh sáng, nghe tiếng ếch nháikêu
ran ngoài đồng, nghe tiếng muỗi vo ve trong cửa hàng tạp hóa… Liên
cảm thấy “lòng buồn man mác”.Trái tim ngây thơ của cô bé chắc chưa
hiểu được nỗi buồn của kiếp người nhưng em đã biết rung động trước
những đổi thay của thiên nhiên khi chiều xuống.
- Liên còn cảm nhận được mùi riêng của đất, của quê nghèo qua
nhữngmùi vị đơn sơ nhưng thân thuộc “một mùi âm ẩm bốc lên, hơi
nóng của ban ngày lẫn mùi cát bụi quen thuộc quá”.
- Đêm đầy sao, vũ trụ thăm thẳm đầy bí mật đối với Liên.
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
- Liên thấy mình sống giữa bao nhiêu nơi xa xôi cô đơn như chiếc đèncon
của chị Tí chỉ chiếu sáng một vùng rất nhỏ
.=> Nỗi buồn, cô đơn của Liên cũng chính là tấm lòng đồng cảm của em
với những số phận nhỏ bé nghèo khổ nhưng vẫn tự khẳng định mình,vẫn
phải sống cuộc sống ở một phố huyện buồn.
2.Liên còn là một cô bé rất đảm đang, tháo vát , lại giàu lòng nhân ái:
- Tuy còn bé, nhưng Liên vừa trông coi em , lại còn thay mẹ trông coicửa
hàng tạp hóa, góp phần giúp cha mẹ.Có thể nói ; tuổi thơ của một đứa
trẻ nghèo như Liên chẳng còn ,thật đáng cảm thông ,thương xót. - Đáng
trân trọng là tình cảm của Liên giành cho những đứa trẻ nghèo ở phố
huyện nhặt rác lúc chợ tàn…, lễ phép với cụ Thi hơi điên ; thông cảm
với nỗi vất vả của mẹ con chị Tí phải kiếm sống mỗi ngày từ sáng sớm đến đêm khuya…
=> Liên cảm nhận được cuộc sống vô vị, buồn tẻ, tăm tối của người dân
nơi đây.Họ như những cái bóng âm thầm trong đêm và bóng tối cuộc đời đang bao phủ họ.
3/ Liên còn là một cô bé có ước mơ và khát vọng:
- Việc Liên và em đêm đêm đợi tàu không phải để mong bán được
thêmhàng mà là nỗi háo hức được nhìn một hình ảnh sống động, nhộn
nhịp đầy ánh sáng …từ Hà Nội đi qua.
- Con tàu đối với Liên và em còn là những kỷ niệm tuổi thơ êm đềm…ở
Hà Nội , để từ đó hướng đến tương lai III/ Kết bài :
- Có thể nói Liên là một nhân vật vừa đậm chất hiện thực vừa đậm chấttrữ
tình được xây dựng qua ngòi bút tài hoa của Thạch Lam. - Hình ảnh cô
gái mới lớn này mang vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam
( công, dung, ngôn, hạnh) , để lại trong cảm xúc của người đọc những
ấn tượng sâu đậm, ngọt ngào, dễ thương của một thời Thạch Lam mà
hôm nay vẫn còn trân trọng.
*Đề 5: Phân tích bức tranh chiều tàn ở phố huyện nghèo trong truyện
ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam.
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
I/ Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm và yêu cầu của đề bài II/ Thân bài:
1. Cảnh không gian, tạo vật : đẹp, nên thơ, bình dị, gần gũi, quen thuộc nhưng đượm buồn.
- Được hiện lên với nhiều âm thanh, màu sắc, hình ảnh và đường nét
(Tiếng trống thu không, tiếng ếch nhái kêu ran, tiếng muỗi vo ve; phương
Tây đỏ rực, đám mây ánh hồng , dãy tre làng đen lại…) - Khung cảnh ấy
được nhà văn thể hiện qua những câu văn êm dịu, uyển chuyển, tinh
tế.Mỗi câu như một nét vẽ đơn sơ , không cầu kỳ kiểu cách nhưng lại gợi
được cái hồn của cảnh vật , cái thần thái của thiên nhiên …Mỗi câu văn
như mở ra một cảnh : cảnh trước gọi cảnh sau rất độc đáo và ấn tượng…
=> Một bức “họa đồng quê” quen thuộc, gần gũi , bình dị và gợi cảm ,
không kém phần thơ mộng, mang cốt cách của hồn quê Việt Nam.Qua đó
thể hiện được tình cảm và gắn bó của nhà văn với một vùng quê nghèo.
2. Cảnh sống của người dân : tiêu điều, nghèo nàn, lam lũ, khổ cực, - Cảnh
chợ tàn : người về hết , tiếng ồn ào không còn, chỉ còn rác rưởi… - Hình
ảnh người dân xuất hiện với : mấy đứa trẻ con nhà nghèo đang tìm tòi,
nhặt nhạnh rác, mẹ con chị Tý nghèo khổ ngày mò cua bắt ốc, tối đến dọn
hàng nước nhỏ trên cái chõng tre ; bà cụ Thi.., vợ chồng Bác Xẩm…
=> Tất cả… đều thể hiện sự tàn lụi ( cảnh chợ tàn và những kiếp người
tàn tạ); sự nghèo đói, khó khăn, tiêu điều đến thảm hại của người dân nơi phố huyện.
3 Tâm trạng của nhân vật liên : buồn, xúc động , cảm thương… +
Liên thấy “lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn”.
+ Liên còn cảm nhận được “mùi riêng của đất, của quê hương này”. +
Liên thấy “động lòng thương” bọn tẻ con nhà nghèo đi nhặt rác…và xót
thương cho mẹ con chị Tí …
=> Qua ngòi bút miêu tả của Thạch Lam, Liên là một cô bé có tâm hồn
nhạy cảm , tinh tế, có lòng trắc ẩn, yêu thương con người.
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
=>Bằng sự quan sát ,miêu tả tỉ mỉ, tinh tế với nhiều biến đổi tinh vi, phong
phú…nhà văn đã giúp người đọc cảm nhận sâu sắc về cảnh vật nơi phố
huyện lúc chiều tàn như thấm vào lòng người hay nỗi buồn của tâm hồn
Liên lan tỏa nhuốm vào cảnh vật. III/ kết bài:
- Đây là một đọan văn hay , bởi lẽ, đọan văn đã thể hiện được :
+ Tấm lòng của nhà văn gắn bó, ân tình ; cảm thông ,thương xót. … +
Phong cách viết văn đặc sắc của tác giả trong sự kết hợp giữa bút pháp
hiện thực- trữ tình; câu văn mềm mại, giàu chất thơ
*Đề 6. : Anh/chị hãy phân tích tình huống đợi tàu trong truyện ngắn
Hai đứa trẻ của Thạch Lam
1. MB: Giới thiệu khái quát về tác giả Thạch Lam và truyện ngắn Haiđứa
trẻ: tình huống đợi tàu là tình huống độc đáo của tác phẩm. 2. TB:
a. Khái quát về tình huống trong truyện ngắn –
Truyện ngắn là tác phẩm tự sự cỡ nhỏ mà nội dung thường chỉ
xoayquanh một tình huống truyện chủ chốt nào đó. –
Tình huống truyện (có tính độc đáo, chủ chốt) được diễn đạt
bằngnhiều cách nói khác nhau, đó là tình thế xảy ra chuyện; là lát cắt của
đời sống, là khoảnh khắc mà trong đó sự sống hiện ra đậm đặcvàý đồ tư
tưởng của tác giả cũng được bộc lộ sắc nét nhất.
=> Như vậy có thể hiểu tình huống là một sự kiện đặc biệt trong đó chứa
đựng một tình thế bất thường của quan hệ đời sống –
Truyện ngắn được coi là thành công khi xây dựng được tình huống
độcđáo, có tính then chốt làm nổi bật tư tưởng chủ đề của tác phẩm. –
Tiếp nhận truyện ngắn, người đọc nắm được tình huống then chốt là nắm
được chìa khoá mở cửa vào thế giới nghệ thuật. b. Xác định tình huống truyện Hai đứa trẻ: –
Truyện Hai đứa trẻ là truyện cốt truyện rất mờ nhạt, thay vào đó
làdòng nội tâm, thế giới tâm hồn của nhân vật.Vì vậy hành động nhân vật,
sự kiện trong tác phẩm không nhiều. Cũng chính vì vậy mà chi tiết, sự
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
kiện được nhà văn xây dựng trong tác phẩm là hết sức chọn lọc và giàu ý nghĩa. –
Sự kiện được tái hiện đậm nét, chiếm dung lượng nhiều nhất trong
tácphẩm chính là cuộc đợi tàu của hai đứa trẻ trên phố huyện nghèo. Nó
gắn với nội tâm, tình cảm của nhân vật. Đây có thể coi là tình huống chủ
chốt của tác phẩm bởi vì đó là một sự kiện đặc biệt trong đó chứa đựng
một tình thế bất thường của quan hệ đời sống. c: Phân tích tình huống
*Hoàn cảnh của tình huống (diện mạo của tình huống):
+ Thạch Lam đưa người đọc về không gian phố huyện nghèo, buồn tẻ,
chiều tàn, ngày tàn, phiên chợ tàn, đồ vật tàn và những kiếp người tàn…
đêm tối âm u, vây phủ nhịp sống đơn điệu, quẩn quanh buồn tẻ, lặp đi lặp lại.
+ Giữa không gian ấy, hai đứa trẻ (An và Liên) là 2 đứa trẻ ngây thơ, hồn
nhiên, giàu mơ ước, thèm được chơi, thèm được ăn những thức quà ngon
lạ, thèm một không gian mới lạ và sôi động, rực rõ. Nhưng chúng không
được thoả nguyện bao giờ, vì gia cảnh khó khăn, chúng phải lao động
kiếm sống, trông hàng giúp mẹ. Đáng thương nhất là chúng luôn nhớ về
quá khứ tươi đẹp, hạnh phúc (đối lập với hiện tại nghèo nàn, buồn tẻ), và
chúng chỉ có thể ngồi yên trong bóng tối để mơ ước và nghĩ về quá khứ
ngày một xa xôi ấy mà thôi.
* Tính chất của tình huống:
– Cuộc đợi tàu lạ lùng : Lạ vì chúng đợi tàu chẳng phải vì một mục
đíchnào thiết thực (không bán hàng, không đón ai, không có người thân
nào của chúng trên đoàn tàu ấy) chúng đợi tàu chỉ để nhìn đoàn tàu. Lạ
vì không thiết thực mà ngày nào chúng cũng cố đợi.Chừng như chưa
được nhìn đoàn tàu thì chúng chưa được sống trọn vẹn một ngày.
– Cuộc đợi tàu đầy tâm trạng
+ Đợi tàu là sống lại kỷ niệm: chuyến tàu ở Hà Nội về, gặp được chuyến
tàu là hai đứa trẻ được sống lại quá khứ. Một quá khứ có thực mà Liên
từng được sống một tuổi thơ vui tươi sung sướng. Khi đoàn tàu đi vụt qua,
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
“Liên lặng theo mơ tưởng. Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo.“
+ Đợi tàu là mơ ước một thế giới khác với thực tại: Đoàn tàu đi đến đâu,
mang theo ánh sáng và âm thanh, lấp lánh và rầm rộ; âm thanh khỏe khoắn
sôi động, ánh sáng rực rõ, mạnh mẽ. Nó là biểu tượng đầy sức sống, đối
lập hoàn toàn với phố huyện đầy bóng tối, buồn tẻ như đang mòn mỏi,
chết dần.Đợi tàu là niềm niềm khao khát sống, khao khát đổi đời.
– Cuộc đợi tàu đáng thương: Hai đứa trẻ có tuổi thơ ngắn ngủi, sớm
phảinếm trải thiếu thốn, lam lũ, nhọc nhằn. Đoàn tàu trở thành niềm vui
duy nhất của chúng. Chúng chưa kịp vui thì đoàn tàu đã mất hút vào
bóng tối, mang theo luôn vào bóng tối những mơ tưởng của Liên. Đến
từ Hà nội, đến từ một tuổi thơ đã mất, đoàn tàu là một tia hồi quang cho
lũ trẻ được nhìn lại tuổi thơ tươi vui trong chốc lát. Đoàn tàu chỉ giúp
chúng thoả mãn thị giác rồi chúng lại bị ném vào thực tại không gian
phố huyện tù đọng với ngọn đèn nhỏ leo lét. Ngọn đèn nhỏ bé chập chờn
đi vào giấc ngủ của Liên.
d. Ý nghĩa của tình huống : thể hiện tấm lòng và tài năng Thạch Lam: –
Thông điệp giàu đầy tính nhân văn mà nhà văn muốn gửi gắm: Phải thay
đổi hoàn cảnh để cứu lấy con người. Hãy cho những đứa trẻ một cuộc
sống khác xứng đáng với con người hơn, một cuộc sống mà con người có
quyền sống trong hi vọng, chứ không phải đang tàn đi trong vô vọng.
– Nét độc đáo của ngòi bút truyện ngắn Thạch Lam.
* Đề 7: Phân tích hiệu quả của nghệ thuật tương phản trong truyện
ngắn “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam Mở bài :
– Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm (0.5 điểm)
– Nêu vấn đề nghị luận
Truyện ngắn của Thạch Lam có một phong cách riêng. Đó là những truyện
ngắn dường như không có cốt truyện, hoặc cốt truyện thường đơn giản
nhưng lại hấp dẫn và gợi lên trong người đọc nhiều suy nghi. Hai đứa trẻ
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com) lOMoAR cPSD| 48234554
là một trong những truyện ngắn rất tiêu biểu cho phong cách của Thạch
Lam .Tác phẩm thành công trong việc sử dụng nghệ thuật tương phản . Thân bài :
1. Nêu khái niệm nghệ thuật tương phản:
Là một bút pháp mang đậm dấu ấn của chủ nghĩa lãng mạn. Các nhà văn
thường vận dụng thủ pháp này để tô đậm sự đối lập gay gắt giữa các hiện
tượng, sự vật, từ đó làm nổi bật tư tưởng, chủ đề tác phẩm (0.5điểm)
2. Nghệ thuật tương phản trong truyện ngắn Hai đứa trẻ
+ Tương phản giữa bóng tối và ánh sáng (phân tích dẫn chứng) (1.5điểm)
Ánh sáng và bóng tối đã xuất hiện ngay từ đầu câu chuyện, ánh sáng yếu
ớt của mặt trời “ như hòn than sắp tàn” và xen vào đó là những hình ảnh
đầu tiên của bóng tối “ dãy tre làng trước mặt đen lại”.
Nhưng ám ảnh và có sự khơi gợi nhiều hơn cả là một không gian tốisáng
lúc phố huyện vào đêm: “ Liên ngồi lặng im bên mấy quả thuốc sơn đen,
đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm
thía vào tam hồn ngây thơ của chị”.
Trong sự đối lặp sáng- tối đó, bóng tối là gam màu chủ yếu. Bóng tối dày
đặc mênh mang khắp một vùng còn ánh sáng thì mờ nhạt, nhỏ nhoi, leo
lét không đủ để xua đi bóng tối.
Thạch Lam thường miêu tả bóng tối nhưng chỉ trong hai đứa trẻ, bóng tối
mới đủ hình hài, cung bậc: “ đường phố và các ngõ chứa đầy bóng tối”,
bóng người làm cong lung lay nóng dài, bóng bác phổ Siêu mênh mang
ngã xuống đất một vùng và kéo dài đến tận hàng rào hai bên ngõ”.
Phố xá thì tối hết cả, con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ
về nhà, các ngõ vài làng lại càng sậm đen ơn nữa. Đêm ở phố huyện tĩnh
mịch và đầy bóng tối”. Trong cái thế giới ngập tràn bóng đêm, dưới một
bầu trời thăm thẳm bao la đầy bí mật của phố huyện, ánh sáng lại quá yếu
ớt, mà nhạt, nhỏ bé, leo lét. Ánh sáng của các cửa hiệu chỉ là những khe
sáng, lọt ra ngoài, hắt xuống mặt đường gồ ghề khiến mặt đất dường như
nhấp nhô hơn vì những hòn đá nhỏ vẫn còn một bên sáng một bên tối.
Downloaded by nguyen quang anh (quanganhpro9495@gmail.com)