Phân tích bài ca dao Khăn thương nhớ ai chọn lọc hay nhất

Phân tích bài ca dao Khăn thương nhớ ai chọn lọc hay nhất 1. Mở bài
Ca dao cổ truyền Việt Nam có nhiều khúc, nhiều câu diễn tả nỗi nhớ của con
người ở mọi tình huống, mọi lứa tuổi, nhưng nhiều nhất vẫn là nỗi nhớ của
những đôi lứa đang yêu. Nhưng nhớ mà cứ kể mãi rằng nhớ thì thật là vô
nghĩa. Bởi thế, bài ca Khăn thương nhớ ai dường như đã có một vị trí riêng trong ca dao về nỗi nhớ. 2. Thân bài.
Bài ca diễn tả nỗi nhớ thầm thương của một cô gái. Đó là nỗi nhớ thương đến
tan chảy cả cõi lòng nhưng lại không thể tự bộc lộ một cách buông tuồng, dễ
dãi. Nó cũng là tâm trạng và nỗi lòng chẳng biết ngỏ cùng ai, cứ hiện dần lên
và sáng mãi ra từ trong cõi nhớ của riêng cô gái. Hẳn là nhớ thương phải bồn
chồn lắm, thì cô mới hỏi dồn dập đến vậy: hỏi khăn, hỏi đèn rồi hỏi cả mắt
mình. Những câu hỏi không có câu trả lời cứ liên tiếp cất lên nhưng nén chặt
nỗi thương nhớ trong lòng, để rồi cuối cùng trào ra bằng một niềm lo âu mênh
mông cho hạnh phúc của lứa đôi:
Đêm qua em những lo phiền
Lo vì một nỗi không yên một bề
Cái khăn được hỏi đến đầu tiên và cũng được hỏi nhiều nhất, trong sáu câu
thơ tức là nửa bài ca. Điều này dường như hợp lý bởi, cái áo, cái khăn
thường là vật trao duyên, vật kỷ niệm gửi nhớ người đằng xa.
Gửi khăn, gửi áo, gửi lời
Gửi đôi chàng mạng cho người đàng xa
Nhớ bao khăn mở trầu trao
Miệng chỉ cười nụ biết bao nhiêu tình.
Sáu câu thơ được cấu trúc theo lối vắt dòng láy lại 6 lần. Từ "khăn" ở vị trí
đầu câu thơ và lấy lại ba lần như một điệp khúc làm cho nỗi nhớ càng thêm
triền miên và da diết. Dường như mỗi lần hỏi là một lần nỗi buồn lại trào dâng.
Cố nhiên, cái khăn không tự nó làm nên chuyện. Nhưng đằng sau tất cả sự
xuống, lên, rơi, vắt của cái khăn là một người hiện lên rất rõ trong tâm trạng
ngổn ngang trăm mối tơ vò. Nhớ đến mức không còn tự chủ được cả bước đi
dáng đứng, ra ngẩn vào ngơ, nhớ đến mức khăn vắt lên vai, khăn rơi xuống
đất thì phải là một nỗi nhớ đằm sâu. Đó là nỗi nhớ có không gian. Cái không
gian trải ra trên nhiều chiều, còn nỗi nhớ thì cứ quanh quắt ở mọi đường
khiến cho con người không thể đứng đâu yên ổn được.
Như đứng đống lửa, như ngồi đống than
Và nỗi nhớ ấy đã dẫn đến cảnh khóc thầm "khăn chùi nước mắt". Biết bao cô
gái đã khóc thầm như thế trong ca dao thuở xưa:
Nhớ ai em những khóc thầm
Hai hàng nước mắt đầm đầm như mưa
Sáu câu thơ hỏi khăn, 24 chữ thì đã có đến 16 thanh bằng mà hầu hết là
thanh không, làm cho nỗi nhớ thương càng thêm bâng khuâng và da diết mà
vẫn man mác, nhẹ nhàng. Nỗi nhớ bên trong réo thúc bùng sôi nhưng được
nói ra thật ý vị và ngọt ngào. Đó là một nỗi nhớ mang màu sắc nữ tính, nói lên
nhân cách của một người nhớ mà biết trân trọng, nâng niu nỗi nhớ ấy, biết
ghim lại nỗi nhớ kín đáo trong lòng mình. Đây cũng là kiểu nhân vật trữ tình
khá phổ biến trong các ca khúc giao duyên Việt Nam.
Như vậy với 6 câu thơ đầu, nỗi nhớ đã lan tỏa vào không gian, thấm đượm
vào không gian. Nhưng không chỉ có thế, nỗi nhớ ở đây còn được đo theo
thời gian: từ nỗi nhớ ban ngày đã chuyển sang nỗi nhớ ban đêm. Ca dao có
nhiều câu hát về nỗi nhớ ban đêm: Nửa đêm trở dậy trông trời..., Đêm qua ra
đứng bờ ao. ., Đêm khuya thắp chút dầu dư..., Anh đi đường ấy bao xa, để
em ôm bóng trăng tà năm canh. Ở bài ca này có một cách diễn tả riêng, khá
nhất quán và độc đáo. Điệp khúc "thương nhớ ai" được giữ lại, nhưng nỗi
nhớ đã được đặt vào cây đèn. Nhớ từ ngày sang đêm, nhớ từ tấm khăn đến
ngọn đèn là nỗi nhớ theo thời gian:
Đèn thương nhớ ai, mà đèn chẳng tắt"
Điều này cũng có tính ước lệ, nó chứng tỏ bài ca là sự thu hút những câu hát
lẻ vào một hệ thống. Và trong cái khoảng ưu tư vò võ của đêm khuya thì cái
đốm lửa đang cháy sáng trên đầu ngọn bấc kia cũng chính là nỗi nhớ vẫn
đang cháy rực trong lòng cô gái. Chừng nào ngọn lửa tình vẫn cháy sáng
trong trái tim của người con gái thì ngọn đèn kia không bao giờ tắt. Đèn
chằng tắt hay chính con người đang trằn trọc thâu đêm trong nỗi nhớ thương
đằng đẵng với thời gian. Vẫn là câu hỏi không có lời đáp nhưng chắc chắn đã
có sự đồng vọng mãnh liệt trong tâm hồn chàng trai cũng đang ngổn ngang
trăm mối. Và nếu như trên kia, cái khăn biết giãi bày, thì ở đây, ngọn đèn
cũng đã biết thổ lộ, nó đã nói với chúng ta nhiều điều không có trong lời ca.
Nhưng dù kín đáo, gợi cảm bao nhiêu, thì cái khăn và ngọn đèn cũng chỉ là
một cách nói gián tiếp theo lối biểu tượng. Đến đây như không kìm được lòng
mình, cô gái đã hỏi trực tiếp chính mình: Mắt thương nhớ ai Mắt ngủ không yên
Nỗi ưu tư vẫn còn nặng trĩu, khối tình vẫn còn y nguyên cho nên cứ nhắm
mắt vào thì người thương lại hiện lên. Thế thì có phải tại đôi mắt nhớ người
thương? Chẳng qua đây là nỗi niềm nhớ thương của cô gái đã đặt vào đôi
mắt của mình. Ở trên "đèn chẳng tắt" thì ở đây "mắt ngủ không yên": hình
tượng thật là hợp lý, nhất quán như chính niềm thương nỗi nhớ của cô gái.
Nỗi nhớ được nói liên tiếp dồn dập trong 10 câu thơ bốn chữ. Năm lần hỏi là
năm lần từ "ai" vang lên trong điệp khúc thương nhớ thấy vào lòng ta một nỗi niềm khắc khoải.
Ngoài ra đoạn thơ còn hay ở cách gieo vần, theo đó vần chân và vần lưng
xen kẽ nhau. Tất cả hòa quyện vào nhau, xoắn xuýt lấy nhau tạo nên một âm
điệu luyến láy liên hoàn. Khiến cho nỗi nhớ thương của cô gái vừa như đọng
lại xoáy sâu vào lòng người đọc lại vừa như kéo dài ra đến mênh mông vô
tận. Đó là nỗi nhớ thương bùng cháy được nén lại nhưng rồi lại tỏa ra bâng
khuâng trong không gian và thời gian. Bởi thế, lần theo mạch cảm xúc chạy
suốt bài ca thì niềm thương nhớ ấy lại trào ra thành nỗi lo phiền của cô gái:
Đêm qua em những lo phiền
Lo vì một nỗi không yên một bề
Đây không phải là tình yêu và nỗi thương nhớ bình thường. Từ nhịp thơ bốn
chữ dồn dập, lời ca chuyển sang lục bát nhẹ nhàng hơn nhưng cũng xao
xuyến hơn. nhớ thương người yêu nhưng vẫn lo lắng cho số phận của mình,
cho duyên phận đôi lứa. Phải đặt bài ca này trong cuộc sống của người phụ
nữ xưa và trong hệ thống của những bài ca than thân về hôn nhân và gia
đình ta mới thấy hết ý nghĩa của hai câu kết. Hạnh phúc lứa đôi của họ
thường bấp bênh vì tình yêu tha thiết đến đâu cũng vẫn nơm nớp một nỗi lo
sợ mênh mông. Cho nên, không phải ngẫu nhiên mà trong phần cuối bài ca
đã hai lần nhắc đến nỗi lo phiền. Chỉ có điều, qua tâm trạng lo âu đó ta vẫn
nhận ra ở đây một tiếng hát đầy yêu thương. Phải chăng đây là lý do khiến
cho tiếng hát không hề bi lụy mà vẫn chan chứa tình người và dạt dào sức
sống. Và vì thế bài ca này vẫn là một khúc hát trữ tình lạc quan của người
bình dân Việt Nam thuở xưa. 3. Kết bài
Chính vì vậy, Khăn thương nhớ ai đã vượt được chặng đường thời gian để
đến với chúng ta ngày nay, khi con người vẫn đang cần tình yêu, cần những
nỗi thương nhớ ngọt ngào và sâu lắng đến thế. Nó xứng đáng là một trong
những viên ngọc thơ long lanh của người bình dân Việt Nam.
Trên đây là bài mẫu phân tích ca dao Khăn thương nhớ ai hay và chọn lọc
nhất mà luật Minh Khuê muốn cung cấp đến bạn đọc. Hi vọng bài viết này đã
đem đến cho bạn những kiến thức bổ ích. Xin chân thành cảm ơn!
Document Outline

• Phân tích bài ca dao Khăn thương nhớ ai chọn lọc h
  • 1. Mở bài
  • 2. Thân bài.
  • 3. Kết bài