Phân Tích Bài Thơ "Cảnh Khuya" của Hồ Chí Minh

BÀI LÀM
Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và cách mạnh Việt Nam ta, Bác không
chỉ là một người hùng, một người chiến sĩ mà còn là một nhà thơ với tâm hồn nghệ
sĩ chứa chan cảm xúc. Ai cũng đều yêu thích thơ của Bác, một trong những bài thơ
mà em yêu thích là bài “Cảnh khuya” mà năm lớp bảy em được học. Bác đã sáng
tác ra bài thơ này trong những ngày đầu ở chiến khu Việt Bắc để kháng chiến chống Pháp.
“Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.”
Ở hai câu thơ đầu, Bác đã dùng tâm hồn của người thi sĩ để vẽ nên bức tranh thiên
nhiên đẹp diệu kì. Bức tranh thiên nhiên , núi rừng hiện ra rất sinh động vì nó có cả
tiếng suối, có cả trăng, có bóng lồng hoa.
“Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa.”
Trong đêm khuya nơi núi rừng hoang sơ, hẻo lánh, tất cả đều chìm trong tĩnh lặng,
Bác chỉ còn nghe thấy âm thanh của tiếng suối róc rách từ xa. Dù chỉ còn một sự
vật chuyển động trong bức tranh yên tĩnh ấy, nhưng Người vẫn khiến cho nó thật
có hồn. Bác đã có sự so sánh đầy độc đáo, âm thanh của thiên nhiên được so sánh
với âm thanh đầy du dương, tha thiết. Chỉ một từ "xa" thôi cũng đủ gợi sự rộng lớn
hùng vĩ của núi rừng Việt Bắc nhưng cũng chính nó mở ra một núi rừng hoang vu,
xa vắng tiếng người. Bởi sự ví von trên đã làm cho em nhớ lại câu thơ trong tác
phẩm “Côn Sơn ca” của Nguyễn Trãi từng viết:
“Côn Sơn suối chảy rì rầm
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai.”
Mỗi vần thơ, mỗi khung cảnh, âm thanh đều là tiếng suối nhưng được cảm nhận
khác nhau ở nhiều khía cạnh. Song tất cả vẫn là một tình yêu thiên nhiên. Bất chợt
Bác nhìn lên bầu trời và nhìn thấy được một cảnh tượng thật đẹp. Ánh trăng là sự
vật thứ hai được Bác miêu tả trong đêm khuya. Hình ảnh trăng xuất hiện rất nhiều
ở trong văn thơ, ngay cả trong sáng tác của Bác Hồ thì vẫn có bóng dáng của trăng,
và hình ảnh của trăng trong bài thơ này đẹp biết bao. Ánh trăng sáng luồn qua tầng
cây cổ thụ, rồi chiếu xuống mặt đất trông như những bông hoa. Tâm hồn của Bác
thật nên thơ, một hình ảnh mà chúng ta nghĩ rằng quá quen thuộc, nhưng dưới ngòi
bút của nhà thơ, nó được nâng lên một tầm mới, là vẻ đẹp nghệ thuật. Điệp từ
"lồng" xuất hiện khiến cho người đọc liên tưởng đến sự gắn kết tuyệt đẹp khi trăng
trên cao đã "xà" xuống thế gian, lồng bóng mình vào bóng thiên nhiên, vào bóng
cây cổ thụ. Đọc thơ mà em cứ hình dung cảnh thơ như đang hiện lên mờ ảo trước
mắt. Khung cảnh thật thơ mộng kết hợp với nhạc tạo nên một bức tranh đầy sinh
động. Vì vẻ đẹp bất tận của mình, trăng là người bạn của các nhà thơ, ta khó có thể
hững hờ với vẻ đẹp của trăng.
“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ”
Đọc đến đây, ai cũng nghĩ Bác còn thức vì ngắm trăng, vì sự cuốn hút của thiên
nhiên, nhưng Bác không chỉ thức vì vẻ đẹp của đất trời mà còn vì.
"Chưa ngủ vì nỗi lo nước nhà"
Câu thơ thứ ba của bài “Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ” như cái bản lề đã mở
ra hai cái thế giới trong con người của Bác đó là tâm hồn của người thi sĩ đa cảm
và tấm lòng của người chiến sĩ kiên cường. Hình ảnh so sánh “cảnh khuya như vẽ”
gợi ra một bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ tựa như một bức tranh vẽ mà tác giả dân
gian đã từng ca ngợi “như tranh họa đồ”. Nhưng cũng có thể là Bác ngồi đấy say
mê ngắm nhìn khung cảnh đêm khuya, thiên nhiên và con người hòa quyện tạo nên
một bức tranh. Cảnh khuya đẹp hơn khi có sự xuất hiện của con người. Câu thơ
cuối cùng đã lý giải nguyên nhân vì sao Bác lại chưa ngủ. Vì cảnh thiên nhiên quá
đỗi đẹp đẽ làm cho tâm hồn người nghệ sĩ bâng khuâng say đắm.
Và cũng đã giải thích rằng vì sao Bác chưa ngủ, Người chưa ngủ còn là vì “Nổi lo
nước nhà” Đất nước đang bị giặc xâm chiếm, giày xéo, biết bao người còn sống
trong lầm than, cơ cực. Để nhấn mạnh nỗi lo của mình Bác đã điệp từ vòng "chưa
ngủ" như láy lại tâm tư của Bác. Hai câu thơ cuối giúp ta thấy rõ hơn con người
của Bác. Một con người luôn canh cánh trong lòng nỗi lo vì dân vì nước, Bác còn
vì đất nước mà hi sinh tất cả. Đây chính là nỗi lòng, là tâm tình của một vị lãnh tụ.
Bác thức trong đêm khuya trằn trọc băn khoăn không sao ngủ được. Lòng yêu
nước sâu sắc mãnh liệt xiết bao. Đã có biết bao đêm Bác Hồ của chúng ta cũng mất ngủ như vậy:
“Một canh hai canh lại ba canh
Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng lành”
Hình ảnh của Bác làm em dâng trào một cảm xúc yêu mến, kính trọng Bác. Em đã
từng tự hỏi: Có bao giờ Bác thảnh thơi tận hưởng hạnh phúc, niềm vui của riêng
mình? Bác là một người vĩ đại trong tâm hồn em và cả dân tộc Việt Nam. chỉ với 4
câu thơ ngắn gọn nhưng em vẫn cảm nhận được lòng yêu thương quê hương đất
nước sâu đậm trong Bác. Điều ấy càng khiến em xúc động. Em càng kính yêu,
khâm phục vô bờ bến với tâm hồn, trái tim vĩ đại của Bác.
Bài thơ Cảnh khuya là bài thơ thất ngôn tứ tuyệt rất hay, Bác đã sử dụng thành
công nhiều từ ngữ gợi tả, hình ảnh so sánh, điệp ngữ độc đáo. “Cảnh khuya” là một
trong những bài thơ về trăng hay nhất của Bác. Bác đã để lại cho đất nước một bài
thơ hay và đầy ý nghĩa. Đó là nét đẹp của bài thơ, nhờ bài thơ này khơi dậy trong
em một tình yêu thiên nhiên vô bờ bến. Giữa chốn rừng Việt Bắc lòng Bác luôn
thao thức vì nỗi lo nước nhà. Thương dân, lo cho nước,yêu thiên nhiên, yêu trăng
như dẫn hồn vào giấc mộng đẹp. Đọc thơ của Bác em càng biết ơn, yêu mến Bác
Hồ - Người cha già vĩ đại của dân tộc.