Phân tích bài thơ Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa của Nguyễn Duy siêu hay

Phân tích bài thơ Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa của Nguyễn Duy siêu hay
1. Dàn ý phân tích bài thơ Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa của Nguyễn Duy A. Mở bài
Trong cuộc đời, có những tác phẩm văn học mang trong mình sức mạnh và
tình cảm đặc biệt, khắc sâu vào trái tim của độc giả. Một trong những tác
phẩm ấy chính là bài thơ Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa của Nguyễn Duy. Với
những từ ngữ chân thành và tình cảm chân thành, tác giả đã viết nên một tác
phẩm đặc sắc, để lại dấu ấn trong lòng người đọc. B. Thân bài
1. Phần 1: "Bần thần.. thuở nào":
Nơi mở đầu của bài thơ, chúng ta được đưa vào một không gian trang
nghiêm và tràn đầy tôn kính. Nguyễn Duy viết bài thơ này trong một dịp giỗ
mẹ của ông, và từ những dòng thơ đầu tiên, ta cảm nhận được sự buồn bã
và xót xa khi ông nhớ về người phụ nữ đã sớm rời bỏ cuộc đời này và đưa
ông trở về với kí ức về dáng vẻ mẹ xa xăm thuở nào, cũng như dáng hình của bà ngoại.
2. Phần 2: "Mẹ ta.. bốn mùa":
Nguyễn Duy thể hiện một tình cảm sâu sắc và đồng cảm với số phận của
những người phụ nữ nông thôn, những người luôn phải vất vả và khổ cực để
sinh sống. Mẹ của ông cũng là một trong số những người phụ nữ kiên cường
đó, cuộc đời bà trải qua những khó khăn, gian khổ, không biết đến niềm vui
và ánh sáng, chỉ mang trên mình chiếc yếm đào xinh xắn, nón quai thao và
khăn chít mỏ quạ. Suốt đời, bà chỉ biết vất vả và nghèo khổ, làm việc ngày
đêm để trang trải cuộc sống, đánh cái bàn tay mẻ, thu thập quả bí, quả bầu
để mang đi bán lấy vài đồng. Bà mặc những chiếc váy đen nhuộm bùn ướt
đến tận xương, áo cánh nâu phai màu với vai áo đã bạc mà chẳng có tiền để mua sắm mới.
3. Phần 3: "Cái cò... mẹ ru":
"Cái cò... sung chát... đào chua." Câu hát ru chính là biểu tượng và tâm hồn
của cuộc đời mẹ, một cuộc sống lặn lội và đầy chua cay. "Ta đi trọn kiếp con
người/ Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru" là những câu thơ thể hiện lòng trân
trọng và yêu thương sâu sắc, gợi lên tình mẫu tử thiêng liêng và quý báu, một
tình cảm to lớn ôm trọn cuộc đời con.
4. Phần 4: "Bao giờ... xa xôi":
Nỗi nhớ mẹ không chỉ gắn kết trong những lời ru và hình bóng, mà còn tồn tại
trong những kỷ niệm từ thời thơ ấu của tác giả. Ký ức về trái bưởi, trái hồng,
những đêm "mẹ trải chiếu ta nằm đếm sao", và những câu chuyện về Ngưu
lang - Chức nữ, chuyện chú Cuội - chị Hằng, cùng những cảnh đom đóm lấp lánh trong đêm tối...
5. Phần 5: "Mẹ ru... cá xương":
Thông qua những lời ru ngọt ngào khi con còn trong nôi, mẹ đã truyền cho
con biết về những nỗi đau trong cuộc sống, về con cò con vạc và những ngày
trên đồng cò bay với đôi cánh thẳng cánh. Sữa mẹ nghèo khó nhưng ngọt
ngào đã cung cấp cho con sức khỏe vật chất và ru con trong giấc ngủ êm ái
vào đêm đông, để con hòa mình vào tâm hồn dân tộc và tiếp tục con đường cuộc sống.
Nguyễn Duy vẫn lắng đọng trong suy tư "bà ru mẹ... mẹ ru con, liệu mai sau
các con còn nhớ không" khi những giá trị truyền thống dần phai nhạt. Cuối
cùng, ông trở về với nỗi nhớ về mẹ, quê hương thân yêu, và những kỷ niệm
về những đêm đông lạnh giá, những ngày mưa gió mái tranh không đủ che
mưa, nhưng mẹ vẫn dành chỗ ấm, chịu đắp lớp ướt, và trong giấc ngủ mơ
màng, mẹ vẫn "ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa, miệng nhai cơm búng lưỡi lừa cá." C. Kết bài
Trước tác phẩm tuyệt vời này, chúng ta không thể không cảm nhận được tình
cảm chân thành và tình yêu thương vô bờ bến mà Nguyễn Duy dành cho
người mẹ. Bài thơ khiến chúng ta nhớ đến những giá trị gia đình và truyền
thống, gợi lên tình cảm sâu sắc và quý báu của tình mẫu tử.
2. Phân tích bài thơ Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa của Nguyễn Duy
Nguyễn Duy, một trong những nhà thơ hiện đại, đã tạo nên một sự kết hợp
độc đáo giữa truyền thống ca dao dân gian và thơ ca của mình. Trong các tác
phẩm của ông, ta luôn cảm nhận được sự hiện diện nhẹ nhàng của những
câu ca dao xưa, tạo nên một sắc thái đặc biệt và độc đáo cho thơ của ông.
Bài thơ "Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa" cũng không ngoại lệ, với tiêu đề và hai
câu kết được trích dẫn từ những câu ca dao truyền thống về hình ảnh người
mẹ. Điều này tạo nên một dòng cảm xúc chân thành, sâu lắng và mang trong
mình những giá trị truyền thống thiêng liêng, lan tỏa khắp nơi trong bài thơ này
Bần thần hương huệ thơm đêm
Khói nhang vẽ nẻo đường lên Niết bàn
Chân nhang lấm láp, tro tàn
Xăm xăm bóng mẹ trần gian thuở nào
Bài thơ được mở đầu trong một không khí đặc biệt, tôn kính và trang nghiêm.
Theo lời của Nguyễn Duy, đó là buổi giỗ mẹ của ông. Sự mất mẹ sớm đã gợi
trong ông những cảm xúc buồn bã và sâu sắc về hình ảnh mẹ, và ông tìm
kiếm mẹ trong tâm tưởng vì không có cơ hội được ở bên mẹ suốt đời. Nỗi
buồn và xót xa vô hạn khi ông nhớ về người phụ nữ đã ra đi, đưa ông trở về
quá khứ, với hình ảnh mẹ xa xăm thuở ấy, thông qua những ký ức mờ ảo và
cả hình dáng của bà ngoại
Mẹ ta không có yếm đào
Nón mê thay nón quai thao đội đầu
Rối ren tay bí, tay bầu
Váy nhuộm bùn, áo nhuộm nâu bốn mùa
Thế hệ phụ nữ xưa trong các làng quê Việt Nam, trừ những phú bà giàu có,
phụ nữ trong gia đình quyền quý, phần lớn đều trải qua những cuộc đời
nghèo khó và gian truân. Đối với những người phụ nữ nông thôn, cuộc sống
của họ vốn đầy gian khổ mà không biết đến khổ cùng. Họ không chỉ gánh vác
trách nhiệm sinh con, nuôi dưỡng gia đình, mà còn phải làm mọi công việc để
nuôi con, nuôi chồng. Họ chấp nhận sự hi sinh, chịu đựng và nhịn ăn nhịn
mặc vì gia đình, suốt đời chẳng biết đến niềm vui và hưởng thụ. Mẹ của
Nguyễn Duy cũng là một trong những phụ nữ kiên cường như vậy. Cuộc đời
bà đầy khổ cực và vất vả, không có niềm vui nào, và những chiếc yếm đào
xinh xắn, nón quai thao, khăn chít mỏ quạ đã trở thành những mơ ước xa xỉ,
không thể đạt được. Từ khi biết ăn nói, bà chỉ biết về sự nghèo khó, làm việc
cả ngày với những quả bí, quả bầu để mang ra chợ bán đổi lấy vài đồng bạc.
Suốt năm tháng, bà mặc những chiếc váy đen như nhuộm bùn và nước,
những chiếc áo nâu rách rưới, vai áo bạc màu đã cũ. Bởi vì lụng việc để có
miếng ăn còn khó khăn, chưa kể đến việc mua sắm, mẹ đã mặc rồi, thì con
phải chịu đói và chịu lạnh, vì lòng mẹ không chấp nhận điều đó.
Cái cò... sung chát... đào chua
Câu ca mẹ hát gió đưa về trời
Ta đi trọn kiếp con người
Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru
Quay về quá khứ mờ ảo, trong ký ức xa xăm, Nguyễn Duy khám phá hình
ảnh người mẹ yêu dấu qua những kỷ niệm với người bà. Trong những lời ru,
tác giả tràn đầy khao khát và nhớ thương mẹ, mang trong lòng trọng trọng
câu ca mẹ hát, tạo nên một sự gần gũi, thiết tha với "cái cò... sung chát... đào
chua". Hình ảnh của mẹ trong câu hát ru chính là biểu tượng và tâm hồn của
cuộc đời, một cuộc sống gian truân và đầy chua xót, không biết đến hương
ngọt mà chỉ có mùi chát, mùi chua tràn ngập.
Lời ru của mẹ là biểu tượng cho sự hy sinh và gian khổ trong cuộc đời, tình
yêu mẹ dành cho con như dòng nước chảy trong nguồn, không mềm mãi, sự
thông cảm và thấu hiểu mà mẹ trao cho con không thể đếm xiết. Con không
kịp đáp lại, mẹ đã rời bỏ thế gian, điều đó gây đau đớn và sự chua xót trong
tâm hồn Nguyễn Duy. Hai câu thơ tuyệt vời "Ta đi trọn kiếp con người/Cũng
không đi hết mấy lời mẹ ru" khắc sâu lòng trân trọng yêu thương, ca ngợi tình
mẫu tử thiêng liêng và quý báu, tình cảm mà không có gì có thể vượt qua, ôm trọn cả cuộc đời con
Bao giờ cho tới mùa thu
trái hồng trái bưởi đánh đu giữa rằm
bao giờ cho tới tháng năm
mẹ ra trải chiếu ta nằm đếm sao
Ngân hà chảy ngược lên cao
quạt mo vỗ khúc nghêu ngao thằng Bờm...
bờ ao đom đóm chập chờn
trong leo lẻo những vui buồn xa xôi
Nỗi nhớ mẹ không chỉ trở thành những lời ru và hình bóng mẹ, mà còn là
những kỷ niệm dài trong suốt quãng đời ấu thơ của tác giả. Những ngày hội
quân quýt bên mâm ngũ quả trong tháng Tám tràn đầy ước mong, khi đứa
con thơ ngắm nhìn trái bưởi, trái hồng trên mâm ngũ quả, tưởng tượng một
cảnh ngày mai tươi sáng. Trải qua những ngày nắng nóng gay gắt, cuộc sống
khó khăn, mẹ đã tạo ra những niềm vui tuyệt vời, "mẹ trải chiếu ta nằm đếm
sao", kể những câu chuyện về tình yêu của Ngưu lang - Chức nữ, về Cuội -
Hằng chịu chấp nhận. Cảnh đom đóm lấp lánh trong đêm, mang đến một bầu
không khí tươi mát, yên bình đặc biệt của làng quê, vẫn còn vương trong tâm
trí tác giả, gợi lên những kỷ niệm thân thương, gần gũi. Nhưng giờ đây,
những kỷ niệm ấy đã trở thành quá khứ xa xăm, vì mẹ và ngày đó đã trôi qua rồi
Mẹ ru cái lẽ ở đời
sữa nuôi phần xác hát nuôi phần hồn
bà ru mẹ... mẹ ru con
liệu mai sau các con còn nhớ chăng
Dù cuộc sống khó khăn, gian truân, mẹ không có nhiều học thức, nhưng mẹ
đã truyền cho con những giá trị truyền thống quý báu của dân tộc. Bằng
những câu chuyện cổ tích, những câu ca dao truyền thống hàng ngàn đời của
ông cha, và đặc biệt là những lời ru ngọt ngào khi con còn bé, mẹ đã khắc
sâu trong tâm hồn con những hình ảnh về cò con vạc, những khổ đau trong
cuộc sống, cánh đồng cò bay thẳng cánh và tình mẹ thiêng liêng. Dù sữa mẹ
nghèo khó, nhưng nó mang trong đó ngọt ngào để nuôi dưỡng thể xác và linh
hồn của con, và mẹ êm ái ru con vào giấc ngủ trong đêm đông. Điều đó giúp
con thấm thía linh hồn của dân tộc và theo con suốt cuộc đời. Nhưng ngày
nay, khi đất nước phát triển mạnh về kinh tế và văn hóa, con người dường
như đã quên những lời ru ân tình, tình mẹ đẹp đẽ, những câu ca dao và
truyện cổ tích. Điều này khiến Nguyễn Duy bồn chồn, lo lắng: "Bà ru mẹ... mẹ
ru con, liệu mai sau các con còn nhớ không?"
Nhìn về quê mẹ xa xăm
lòng ta - chỗ ướt mẹ nằm đêm xưa
ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa
miệng nhai cơm búng lưỡi lừa cá xương...
Trong ký ức xa xăm, Nguyễn Duy quay trở lại với nỗi nhớ mẹ, nỗi nhớ quê
hương tha thiết. Ông nhớ những đêm đông lạnh giá, những ngày mưa gió khi
mái tranh không đủ che mưa. Nhưng mẹ luôn âu yếm, hy sinh để con có
được chỗ ấm, trong khi mẹ chịu nằm chỗ ướt, chập chờn trong giấc ngủ mơ
màng. "Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa, miệng nhai cơm búng lưỡi lừa cá xương..."
đặt lên môi lời nhắc nhở về tình yêu thương mẹ dành cho con, với sự hi sinh
vô điều kiện và những kỷ niệm đọng lại trong lòng. Điều đặc biệt trong bài thơ
là cách Nguyễn Duy mang đến một sự chân thực và cảm động với từng chi
tiết. Những đêm đông lạnh giá và ngày mưa gió mái tranh không đủ che mưa
trở thành biểu tượng cho sự hy sinh và tình yêu thương của mẹ. Mẹ dành cho
con những chỗ ấm nhất, bất chấp khó khăn và đau đớn. Lời thơ mang đến sự
đậm nét của tình mẹ và một trích dẫn cảm xúc tốt đẹp từ tình yêu thương và sự nhớ nhung sâu sắc.
Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa là một tác phẩm thơ tuyệt vời, mang tính biểu
tượng và tiêu biểu cho tâm hồn nghệ thuật và phong cách sáng tạo của
Nguyễn Duy, một nhà thơ đã trưởng thành trong giai đoạn khó khăn của cuộc
chiến chống Mỹ. Bài thơ của ông mang trong mình sự đẹp như ca dao, sự
đậm đà như dân ca, và hòa quyện với lời hát ru truyền thống. Tác phẩm thơ
này đặc trưng bởi sự tươi sáng và hào hùng của tiếng nói dân tộc, nắm bắt
cảm xúc và tình cảm trong nhịp điệu của lời ru. Từng câu thơ của Nguyễn
Duy như những hình ảnh sống động và tình cảm sâu sắc, vẽ nên một bức
tranh văn hóa và truyền thống văn hoá của dân tộc.
Document Outline

• Phân tích bài thơ Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa của Nguy
  • 1. Dàn ý phân tích bài thơ Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa
  • 2. Phân tích bài thơ Ngồi buồn nhớ mẹ ta xưa của N