Phân tích bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh Ngữ văn lớp 7
Kính mời quý bạn đọc tham khảo một số bài Phân tích bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh Ngữ văn lớp 7.
1. Phân tích bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh - Mẫu số 1
Nhà thơ Xuân Quỳnh là một trong những gương mặt tiêu biểu và nổi bật của nền thi ca Việt Nam. Trong số
những tác phẩm đặc sắc của bà, bài thơ "Tiếng gà trưa" đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người đọc.
Nhân vật trữ tình trong bài thơ là người cháu đang tham gia hành quân xa nhà. Trong lúc nghỉ chân bên một
xóm nhỏ, âm thanh tiếng gà đã khơi dậy những ký ức tuổi thơ tươi đẹp:
“Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ”
Qua việc sử dụng biện pháp điệp ngữ với từ "nghe" kết hợp cùng các hình ảnh như "xao động nắng trưa",
"bàn chân đỡ mỏi", và "gọi về tuổi thơ", nhà thơ Xuân Quỳnh đã nhấn mạnh cảm xúc bồi hồi, nhớ nhung về
những kỷ niệm êm đềm của thời thơ ấu sống bên bà: “Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng Này con gà mái mơ K hắp mình hoa đốm trắng Này con gà mái vàng Lông óng như màu nắng”
Người cháu nhớ nhất là lần xem gà đẻ trứng và bị bà phát hiện, trách mắng. Đó là những lời trách yêu,
mắng yêu xuất phát từ lòng yêu thương vô bờ của người bà: “Tiếng gà trưa Có tiếng bà vẫn mắng Gà đẻ mà mày nhìn Rồi sau này lang mặt Cháu về lấy gương soi Lòng dại thơ lo lắng … Khi gió mùa đông tới Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”
Hình ảnh người bà hiện lên qua từng câu thơ một cách chân thực và sống động. Bà mang dáng vẻ giản dị,
mộc mạc, với cuộc đời luôn ân cần, hy sinh cho con cháu. Bà chăm sóc đàn gà, lo lắng chúng không chịu
nổi cái lạnh giá. Bà luôn mong trời đừng có sương muối để đàn gà không bị chết, cuối năm bán gà lấy tiền
mua quần áo mới cho cháu. “Ôi cái quần chéo go,
Ống rộng dài quết đất Cái áo cánh trúc bâu Đi qua nghe sột soạt”
Người bà hiện lên qua những sự vật quen thuộc - chiếc quần chéo go ống rộng dài quết đất, cái áo cánh
trúc bâu đi qua nghe sột soạt. Những vật dụng giản dị ấy là hình ảnh gắn liền với ký ức tuổi thơ, tuy khó
khăn nhưng đầy ắp niềm hạnh phúc: “Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc Đêm cháu về nằm mơ Giấc
ngủ hồng sắc trứng” Khổ thơ cuối cùng đề cập đến mục đích cao cả của người cháu khi tham gia cách mạng:
“Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”
Từ "vì" được lặp lại tới bốn lần để khẳng định mục đích chiến đấu cao cả của người chiến sĩ. Người cháu
chiến đấu không chỉ vì lòng yêu quê hương, đất nước mà còn vì tình yêu sâu đậm dành cho bà. Cháu mong
muốn bà được hưởng cuộc sống bình yên, hạnh phúc khi tuổi đã cao. Bài thơ với thể ngũ ngôn ngắn gọn,
giọng thơ giàu cảm xúc kết hợp cùng các biện pháp tu từ đã thể hiện thành công nội dung mà tác giả muốn
gửi gắm. "Tiếng gà trưa" mang đậm dấu ấn phong cách của Xuân Quỳnh, từ những điều bình dị gửi gắm
tình cảm chân thành, ấm áp. Những hình ảnh thơ mộc mạc, giản dị nhưng đầy ắp kỷ niệm và yêu thương,
tạo nên một tác phẩm đi vào lòng người đọc với những cảm xúc chân thành và sâu lắng.
2. Phân tích bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh - Mẫu số 2
Bài thơ "Tiếng gà trưa" của nhà thơ Xuân Quỳnh đã khơi dậy những ký ức tươi đẹp của tuổi thơ, đồng thời
thể hiện sâu sắc tình cảm giữa bà và cháu. Tác phẩm được sáng tác theo thể thơ ngũ ngôn, tuy ngắn gọn
nhưng đầy hàm súc. Âm thanh tiếng gà quen thuộc tại các làng quê Việt Nam đã trở thành nhịp điệu chủ
đạo. Nhân vật trữ tình trong bài thơ là một người lính đang trên đường hành quân, tạm dừng chân nghỉ ngơi
bên một xóm nhỏ. Bất chợt, tiếng gà trưa vang lên, gợi nhớ những kỷ niệm tuổi thơ:
“Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ”
Nhà thơ Xuân Quỳnh đã sử dụng biện pháp điệp ngữ, lặp lại từ "nghe" ba lần cùng với các hình ảnh "xao
động nắng trưa", "bàn chân đỡ mỏi", "gọi về tuổi thơ" để nhấn mạnh cảm xúc bồi hồi, xao xuyến của người
lính khi nhớ về những ngày tháng êm đềm bên bà. Dòng cảm xúc ấy đã đưa người cháu trở về với những kỷ niệm tuổi thơ: “Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng Này con gà mái mơ
Khắp mình hoa đốm trắng Này con gà mái vàng Lông óng như màu nắng”
Hình ảnh con gà mái mơ, con gà mái vàng hiện lên vô cùng sống động, gần gũi với tuổi thơ của mỗi đứa trẻ
làng quê. Trong đó, người cháu nhớ nhất là lần lén nhìn gà đẻ trứng và bị bà phát hiện, trách mắng: “Tiếng gà trưa Có tiếng bà vẫn mắng - Gà đẻ mà mày nhìn Rồi sau này lang mặt Cháu về lấy gương soi Lòng dại thơ lo lắng”
Lời trách mắng của bà xuất phát từ tình yêu thương và sự quan tâm. Người cháu đã thật sự lo lắng, chạy về
nhà lấy gương soi vì tin lời bà. Khi nhớ về bà, người cháu không thể quên những ký ức mùa đông giá rét,
khi bà lo lắng cho đàn gà: “Khi gió mùa đông tới Bà lo đàn gà toi
Mong trời đừng sương muối Để cuối năm bán gà
Cháu được quần áo mới”
Hình ảnh người bà tần tảo, vất vả hiện lên rõ nét qua từng câu thơ. Bà chăm sóc đàn gà, mong cho trời
đừng sương muối để đàn gà không bị chết, cuối năm có thể bán đi để mua quần áo mới cho cháu. Người
cháu nhớ về bà với những vật dụng thân thuộc, giản dị: “Ôi cái quần chéo go,
Ống rộng dài quết đất Cái áo cánh trúc bâu Đi qua nghe sột soạt”
Tuổi thơ của người cháu, dù đầy khó khăn, vất vả, nhưng vẫn tràn ngập niềm hạnh phúc khi sống bên bà:
“Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc Đêm cháu về nằm mơ Giấc ngủ hồng sắc trứng” Tiếng gà trưa
không chỉ mang đến những ký ức hạnh phúc mà còn khơi dậy ước mơ về một cuộc sống bình yên, no ấm.
Cuối cùng, bài thơ cho thấy mục đích chiến đấu cao cả của người chiến sĩ:
“Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác
Ổ trứng hồng tuổi thơ”
Biện pháp điệp ngữ với từ "vì" được lặp lại bốn lần nhằm khẳng định mục đích chiến đấu cao cả của người
lính. Người cháu chiến đấu không chỉ vì tình yêu quê hương, đất nước mà còn vì mong muốn đem lại cuộc
sống bình yên cho bà và những người thân yêu. Với ngôn từ giản dị, hình ảnh gần gũi, Xuân Quỳnh đã
khắc họa thành công những kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ nơi thôn quê và thể hiện tình cảm bà cháu vô cùng
chân thành, cảm động qua bài thơ "Tiếng gà trưa".
3. Phân tích bài thơ Tiếng gà trưa của Xuân Quỳnh - Mẫu số 3
Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ nữ xuất sắc của nền văn học hiện đại Việt Nam. Bà thường sáng
tác về những điều bình dị và gần gũi trong cuộc sống hàng ngày. Thơ của bà mang giọng điệu sôi nổi, trẻ
trung, mạnh mẽ và giàu chất trữ tình. Bài thơ "Tiếng gà trưa" được sáng tác trong giai đoạn đầu của cuộc
kháng chiến chống Mỹ, thể hiện tình yêu quê hương đất nước, đặc biệt là tình cảm thắm thiết, sâu lắng giữa
bà và cháu. Bài thơ được viết theo thể thơ năm chữ, với sự biến đổi linh hoạt trong cách gieo vần. Các câu
thơ thường gieo vần liền ở những câu hai và ba, đan xen với các câu vần giãn cách, tạo nên một nhịp điệu
uyển chuyển. Thể thơ này rất phù hợp để kể lại những ký ức và kỷ niệm:
“Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ:
“Cục... cục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ”
Tiếng gà trưa trở thành dấu ấn sâu đậm trong lòng người chiến sĩ, gắn liền với những kỷ niệm tuổi thơ.
Trong vô vàn âm thanh của làng quê, tiếng gà cục tác vẫn vang lên rõ nét nhất, như một nguồn động viên
tinh thần cho người lính trên đường hành quân. Điệp từ “nghe” được lặp lại ba lần liên tiếp để nhấn mạnh
cảm xúc mà tiếng gà trưa đem lại. Bằng lối ẩn dụ chuyển đổi cảm giác, Xuân Quỳnh đã sử dụng thính giác
thay cho thị giác, làm cho tiếng gà trưa xao động cả không gian và lòng người. Tiếng gà trưa khơi dậy
những kỷ niệm tuổi thơ, khiến người chiến sĩ không thể nào quên. Sự biến đổi trong cách hiểu của các câu
thơ cũng góp phần tạo nên sự đa dạng về nghĩa: “Nghe xao động nắng trưa” và “Nghe gọi về tuổi thơ”
mang ý nghĩa bóng bẩy, trong khi “Nghe bàn chân đỡ mỏi” lại thiên về nghĩa đen. Việc đảo trật tự các câu
thơ làm cho âm điệu trở nên thay đổi, tránh được sự đơn điệu và diễn tả sự bồi hồi xao xuyến của tâm hồn.
Tiếng gà trưa được cảm nhận từ nhiều giác quan và bằng cả tâm hồn. Những câu thơ mở đầu không mang
ẩn ý, mà giản dị như một bài đồng dao, nhưng lại làm lòng người đọc cảm thấy nhẹ nhàng vì sự trong sáng,
sinh động và thân thiết. Những kỷ niệm tuổi thơ sau mỗi câu thơ “Tiếng gà trưa” lại được gợi lên một cách rõ nét: “Tiếng gà trưa
Ổ rơm hồng những trứng Này con gà mái tơ
Khắp mình hoa đốm trắng Này con gà mái vàng Lông óng như màu nắng”
Sau mỗi câu kể là một câu tả, với kết cấu sóng đôi và lặp lại từ “này” để chỉ và lưu ý người nghe tưởng
tượng. Các tính từ “hồng”, “trắng”, “óng” đều là gam màu tươi sáng, gợi lên bức tranh đàn gà lộng lẫy. Tác
giả còn sử dụng biện pháp so sánh: “Lông óng như màu nắng” để gợi lên vẻ đẹp rực rỡ của con gà. Bài thơ
không miêu tả trực tiếp tiếng gà trưa mà nói đến sự xuất hiện bất ngờ của “ổ rơm hồng những trứng”, như
một phép lạ mà tiếng gà trưa mang lại. Xuân Quỳnh đã thành công trong việc tạo dựng một bức tranh tuổi
thơ đầy màu sắc và cảm xúc qua "Tiếng gà trưa", giúp người đọc cảm nhận được sự bình dị và ấm áp trong
những ký ức tuổi thơ, cũng như tình cảm thiêng liêng giữa bà và cháu.