Phân Tích Cuộc Trò Chuyện Giữa Hồn Trương Ba Và Đế Thích - Lịch Sử Nhân Sinh

HOA HẢI NAM
Đề bài: Phân tích cuộc trò chuyện giữa hồn Trương Ba và Đế Thích, từ đó rút ra triết lí về
nhân sinh mà tác giả gửi gắm qua nhân vật DÀN Ý CHI TIẾT I.Mở bài:
- Lưu Quang Vũ là cây bút xuất sắc của nền văn học hiện đại Việt Nam. Ông là hiện tượng
đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX và là một trong những
nhà soạn kịch tài năng nhất của văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại.
- Hồn Trương Ba, da hàng thịt là tác phẩm tiêu biểu trong sự nghiệp của ông. Tác phẩm được
viết năm 1981 nhưng đến năm 1984 mới ra mắt công chúng, là một trong những vở kịch đặc
sắc nhất của Lưu Quang Vũ, đã công diễn nhiều lần trên sân khấu trong và ngoài nước.
- Đoạn trích thuộc cảnh VII và đoạn kết của vở kịch, đặt vấn đề về lẽ sống con người qua nỗi
khổ bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo và chữa đựng những vấn đề triết lí nhân
sinh. Qua cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích, Lưu Quang Vũ đã làm rõ khát
vọng được sống là chính mình của Hồn Trương Ba II. Thân bài: 1. Giới thiệu chung: -Về tác giả, tác phẩm
-Hoàn cảnh ra đời => Đoạn trích 2. Phân tích :
a) ​ Hoàn cảnh của cuộc đối thoại:
- Sau ba tháng ngụ cư trong xác hàng thịt, Trương Ba ngày càng trở nên xa lạ với chính mình
và với người thân, bị người thân nghi ngờ, xa lánh.
- Trong tâm trạng đau đớn, chán chường trước cuộc sống không thật là mình, trước cái chỗ ở
không phải của mình, Hồn Trương Ba khao khát tách xa, rời khỏi thể xác thô lỗ: “Ta chỉ
muốn rời xa mi tức khắc!”.
b) ​ Diễn biến của cuộc đối thoại:
- Trương Ba nêu rõ nguyện vọng muốn được là mình toàn vẹn. Đế Thích không thể thỏa mãn
được ý muốn của Trương Ba vì xác của Trương Ba đã tan rữa trong bùn đất; Đế Thích
khuyên Trương Ba nên chấp nhận hoàn cảnh thực tại vì thế giới vốn không toàn vẹn.
- Trương Ba thẳng thắn chỉ ra sai lầm của Đế Thích; trình bày quan niệm của mình về ý nghĩa
của cuộc sống và dứt khoát xin trả lại thân xác cho anh hàng thịt.
- Đế Thích muốn sửa sai bằng một giải pháp khác là cho hồn Trương Ba nhập vào xác cu Tị
và đưa ra những lí lẽ để thuyết phục Trương Ba. Trương Ba tưởng tượng thấy bao nhiêu rắc
rối khi phải sống nhờ trong thể xác cu Tị. HOA HẢI NAM
- Trương Ba kiên quyết từ chối tái sinh trong thân thể non nớt của cu Tị, không chấp nhận
cảnh sống giả tạo; kêu gọi Đế Thích sửa sai bằng một việc làm đúng, đó là cho cu Tị được
sống lại. Đế Thích cuối cùng đã thuận theo đề nghị của Trương Ba, làm phép cho anh hàng
thịt, cu Tị sống lại và Trương Ba thì chết hẳn.
*Quan điểm sống của Đế Thích:
- Đế Thích nói với Trương Ba: Thế ông ngỡ tất cả mọi người đều được là mình toàn vẹn cả ư?
Ngay cả tôi đây. Ở bên ngoài, tôi đâu có được sống theo những điều tôi nghĩ bên trong. Mà
cả Ngọc Hoàng nữa, chính người lắm khi cũng phải khuôn ép mình cho xứng với danh vị
Ngọc Hoàng. Dưới đất, trên trời đều thế cả, nữa là ông. Ông bị gạch tên khỏi sổ Nam Tào.
Thân thể thật của ông đã tan rữa trong bùn đất, còn chút hình thù gì của ông đâu?
+ Đối với Đế Thích được sống đã là một hạnh phúc.
+ Con người không chỉ tồn tại với duy nhất mình mà còn bị ràng buộc bởi những thứ vô hình
khác. Muốn sống là chính mình cần phải trải qua một quá trình đấu tranh và không phải ai
cũng dễ dàng chiến thắng.
*Quan điểm sống của Hồn Trương Ba:
- Hồn Trương Ba đã bày tỏ với Đế Thích: “. .tôi không thể tiếp tục mang thân anh hàng thịt
được nữa, không thể được!”. Sự phủ định hai lần trong lời thoại cho thấy quyết tâm rời bỏ
xác hàng thịt là ý chí sắt đá của Trương Ba khi thấm thía nghịch cảnh trớ trêu của mình.
- Hồn Trương Ba bày tỏ quan điểm sống của mình một cách rõ ràng: “Không thể bên trong
một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn”.
+ Câu nói thể hiện nghịch cảnh của Trương Ba, sự bất nhất của cái bên trong và cái bên
ngoài: “bên trong” chính là linh hồn, cảm xúc, tư tưởng, nhân cách cao đẹp của Trương Ba.
Hồn là sự tinh anh chi phối điều khiển thể xác. Đối lập bên trong là “bên ngoài” – xác thịt thô
phàm của anh hàng thịt. Nhưng “cái bên ngoài” cần hiểu theo nghĩa rộng là hoàn cảnh sống,
là bản năng, là nhu cầu tự nhiên, là dục vọng bản năng. Sự tha hóa của linh hồn Trương Ba
chính là do linh hồn đã nhượng bộ, đã tự bán mình, tự thỏa hiệp với nhu cầu bản năng. Đây
chính là sự dằn vặt, đau khổ, trăn trở của Trương Ba. Cả hai không thể hoà hợp bởi không thể
có một tâm hồn thanh cao trong một thể xác phàm tục tội lỗi.
+ “Là tôi toàn vẹn”- dám là mình, dám chịu trách nhiệm về mình. Sống gửi, sống nhờ, sống
chắp vá, không được là mình trọn vẹn, đó là sống với bất cứ giá nào - kiểu sống vô nghĩa.
Ham sống, muốn được sống là ước muốn tự nhiên của mỗi con người. Nhưng không thể sống bằng mọi giá.
- Trương Ba lên án Đế Thích: “Sống nhờ vào đồ đạc, của cải của người khác, đã là chuyện
không nên, đằng này cái thân tôi cũng phải sống nhờ anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là
cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ông chẳng cần biết!”
+ Trương Ba đưa ra sự so sánh đồ đạc, vật chất và bản thân. Đồ đạc, của cải vật chất mượn
của người khác đã là chuyện không nên; còn sống nhờ, sống gửi, sống ký sinh vào thân xác
của kẻ khác là điều xấu hổ đáng lên án. HOA HẢI NAM
+ Trương Ba thẳng thắn: “Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì
ông chẳng cần biết!”. Lời thoại đã chỉ trích quan niệm của Đế Thích bởi suy nghĩ đơn giản về
cuộc sống. Với Đế Thích, sống là tồn tại còn tồn tại như thế nào thì không cần biết. Với
Trương Ba, sống không chỉ là sự tồn tại sinh học mà sự tồn tại ấy còn phải là sự tồn tại có ý nghĩa. * Đánh giá
- Khát vọng của Hồn Trương Ba đã cho ta thấy vẻ đẹp tâm hồn của con người trong cuộc đấu
tranh chống lại sự dung tục, giả tạo; bảo vệ quyền được sống là chính mình; hướng đến sự hoàn thiện nhân cách.
- Khát vọng của Hồn Trương Ba được thể hiện sâu sắc nhờ ngôn ngữ kịch hấp dẫn, giàu sức
khái quát và tính triết lí.
c) ​ Triết lí nhân sinh tác giả gửi gắm qua nhân vật:
- Được sống làm người là quý giá thật, nhưng được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những
giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. Sự sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con
người được sống tự nhiên với sự hài hòa giữa thể xác và tâm hồn.
- Con người phải luôn luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống
lại sự dung tục, để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.
- Sống là chính mình nghĩa là khi con người sống đúng với những giá trị bản thân, với những
cảm xúc, khát vọng của chính mình, với đam mê và nhiệt huyết của bản thân.
- Vì sao con người cần được sống là chính mình?
+ Mỗi người chỉ được sống có một lần bởi thế ta cần sống chân thật thì mới có hạnh phúc.
Hơn nữa, cuộc đời thực khác với những thứ ảo ảnh, phù phiếm, không ai có thể diễn kịch cho
bản thân trong vai diễn cuộc đời. Mỗi người có một tính cách khác nhau, nhu cầu khác nhau.
Không thể áp đặt lối sống, phong cách của người này đối với người khác. Sống đích thực với
bản thân khiến con người ta thoải mái hơn, tự nhiên và tự tin hơn.
+ Trái ngược với sống đích thực, sống đúng với bản thân là cách sống giả tạo, sống hình thức
nghĩa là mỗi người tự tạo cho mình một lớp vỏ bọc giả dối để đánh lừa người khác, nhằm
thõa mãn thú vui nhất thời của bản thân và hậu quả cuối cùng là người đó tự đào thải chính mình ra khỏi xã hội.
- Làm thế nào để con người được sống là chính mình: đối với mỗi sinh viên, mỗi bạn trẻ
trong hành trang vào đời của mình phải trang bị những tri thức, kĩ năng để luôn chủ động,
linh hoạt trước những biến thiên của cuộc sống, luôn giữ vững cá tính và phong cách của bản
thân. Sống hoà nhập nhưng không hoà tan, sống theo cá tính, phong cách riêng nhưng không
lập dị, khác thường, con người sẽ có được hạnh phúc thực sự.
3. Đánh giá – Tổng kết: HOA HẢI NAM - Nghệ thuật: 
Xây dựng tình huống truyện kịch đầy căng thẳng đạt đến cao trào rồi giải quyết mẫu
thuẫn một cách logic, hợp lí, thỏa đáng. 
Xây dựng đối thoại, độc thoại sắc nét, không chỉ giúp nhân vật bộc lộ bản chất, suy
nghĩ của cá nhân mình mà còn giúp cho người đọc, người xem suy ngẫm về những
triết lí được gửi gắm trong mỗi câu thoại của các nhân vật. 
Có kết hợp giữa những vấn đề thời sự và vấn đề muôn thuở: Đó là lối sống giả dối của
con người hiện đại, giữa những dục vọng thấp hèn với những khát khao cao cả. . - Nội dung: 
Gửi gắm thông điệp: Được sống làm người quý giá thật, nhưng được sống đúng là
mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. Sự sống
chỉ thật sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên với sự hài hòa giữa thể xác và
tâm hồn. Nếu thiếu một trong hai yếu tố ấy, cuộc sống của con người không còn giá trị gì nữa 
Con người phải luôn luôn biết đấu tranh với những nghịch ảnh, với chính bản thân,
chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý. 
Tuy vậy, con người ta cũng không nên chỉ chăm lo tới đời sống tâm hồn mà bỏ qua
những nhu cầu của thể xác. Bởi đó là những nhu cầu bản năng, đã tồn tại vốn dĩ bên
trong chúng ta. Con người ta cần phải dung hòa hai điều ấy. III. Kết bài:
Cuộc đối thoại giữa hồn và xác chính là xung đột diễn ra trong bản thân nhân vật, hai phần
trong một con người. Giữa xác hàng thịt và hồn Trương Ba có sự đối lập giữa nhiều yếu tố
như tốt – xấu, thanh cao – phàm tục, bản năng – lí trí,… Qua đây, Lưu Quang Vũ muốn
khẳng định: không gì hạnh phúc bằng khi được sống đúng là mình, sống với những gì mình
đã có. Như thế cuộc đời sẽ thanh thản, nhẹ nhàng và ý nghĩa biết bao. Cuộc sống thật đáng
quý nhưng không phải sống thế nào cũng được. Cuộc sống chỉ có giá trị khi con người được
trở về đúng bản chất của mình, được sống trong một cơ thể thống nhất.
Document Outline

• I.Mở bài:
• II.Thân bài:
• III.Kết bài: