Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ | Văn mẫu 12

Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài gồm 9 bài văn mẫu siêu hay. Qua phân tích nghệ thuật Vợ chồng A Phủ các bạn học sinh có thể lựa chọn cho mình một cách tiếp cận, một giọng điệu văn thích hợp, để sau đó nó trở thành kiến thức của chính mình.

12 6 lượt tải Tải xuống

Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

6 chi tiết nghệ thuật đặc sắc trong Vợ chồng A Phủ

1. Căn buồng Mị nằm

– Căn buồng ấy kín mít, có ô vuông bằng bàn tay. Hình ảnh đó giàu sức gợi, khiến

người ta liên tưởng đến nhà tù, một thứ ngục thất đang giam hãm đời Mị. Đó là một

không gian nhỏ bé, trơ trọi đối lập với cái mênh mông, rộng lớn của đất trời Tây Bắc.

– Chân dung số phận khổ đau của đời Mị được nhà văn khắc họa thật rõ nét: Mị sống

câm lặng như đá núi “không nói”, lầm lũi,chậm chạp trợ lì như “con rùa” quẩn quanh

nơi có cửa. Nếu ở trên, Mị có lúc tưởng mình là “con trâu Con ngựa” – Nhưng hình

ảnh đó mới chỉ gợi nỗi khổ cực vì lao động vất vả thì hình ảnh “con rùa” có sức ám

ảnh mang ý nghĩa về thân phận bị đè nén, bị bỏ quên. Mị mất hết ý niệm về không

gian, thời gian: chỉ thấy trăng trắng không biết là sương hay là nắng. Cuộc sống của

Mị không có sắc màu, âm thanh, không có cảm ngắn dài thời gian, không chia biệt

đêm ngày.

– Căn buồng ấy là biểu tượng cho ngục thất tinh thần, địa ngục trần gian giam cầm

khát vọng sống, khát vọng tự do của đời Mị

– Nhà văn đã tố cáo sâu sắc chế độ cai trị miền núi đã đầy đọa con người, làm tê liệt

quyền sống, quyền khao khát hạnh phúc của họ.

2. Dòng nước mắt A Phủ

– Do sơ ý để hổ bắt mất bò, A Phủ bị thống lí Pá Tra trói đứng, bỏ mặc cho đói rét

suốt mấy đêm liền giữa kì sương muối khắc nghiệt ở Hồng Ngài, còn Mị sau bao năm

bị đọa đày cùng cực cũng đã trở nên chai lì. Những đêm trước, tuy vẫn trở dậy thổi

lửa, hơ tay, nhìn thấy A Phủ bị trói nhưng Mị chỉ dửng dưng, vô cảm. Đêm ấy, trong

nỗi bất lực, bế tắc và hoàn toàn tuyệt vọng, A Phủ đã khóc, đúng lúc đó, Mị nhìn sang

và bắt gặp dòng nước mắt của A Phủ.

– Trực tiếp bộc lộ những cảm xúc: đau đớn, tuyệt vọng… trong hoàn cảnh cùng

đường của A Phủ

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

– Tạo ra bước ngoặt quan trọng trong tâm lí nhân vật Mị

– Thúc đẩy xung đột truyện lên đến cao trào, là đầu mối của một loạt những hành

động bất ngờ làm thay đổi cuộc đời các nhân vật, vừa tạo sự vận động, phát triển của

tính cách nhân vật vừa tạo sự vận động cho cốt truyện.

– Góp phần thể hiện giá trị hiện thực, nhân đạo của tác phẩm

– Thể hiện biệt tài phân tích tâm lí nhân vật của Tô Hoài

Có thể bạn quan tâm: Phân tích nhân vật A Phủ

3. Nắm lá ngón

– Xuất hiện ba lần trong tác phẩm và chỉ gắn liền với nhân vật Mị – người con gái

miền cao lương thiện, xinh đẹp, tài hoa nhưng cuộc đời nhiều bất hạnh.

– Mị – một cô gái miền cao đang tràn bung sức trẻ – ngay trong đêm tình hội xuân

nồng nàn thì cuộc đời màu hồng chấm dứt. Cô bị trói gô như súc nô, bắt về nhà thống

lí Pá Tra “cúng trình ma” như một món hàng. Người ta làm gì cuộc đời cô, thực sự lúc

đó cô không biết, mãi cho đến lúc A Sử đứng trước mặt bố cô tuyên bố đã cúng trình

ma, thôi thì cô đã là người nhà thống lí mất rồi! Một cú đánh ngã tự do, một cái rơi

thật sự thẳng. Mị đi từ cuộc đời đẹp như trong tranh xuống hố sâu của địa ngục – nơi

mà kẻ khác sống bằng âm thanh của tiếng than và hít thở hơi mùi máu, mà mỗi bước

đi là một nỗi tủi nhục đến tột cùng. Mị sống không bằng chết, sống như một xác người

trong kiếp cầm súc và rồi “có áp bức có đấu tranh”. Cô tìm về cha già, tay cầm nắm lá

ngón. “Lá ngón” xuất hiện lần đầu tiên như một lối thoát đen. Đây là lối thoát ngắn và

hữu hiệu nhất. Nhưng lại là lối thoát cho những ai muốn chấm dứt hiện tại nghiệt ngã

chứ không phải lối thoát cho người muốn sang trang mới

– “Lá ngón” xuất hiện lần đầu tiên như một lối thoát đen. Đây là lối thoát ngắn và hữu

hiệu nhất để thoát khỏi cuộc sống nô lệ trong nhà thống lí Pá Tra. Tiếc rằng đây là lối

thoát để chấm dứt hiện tại nghiệt ngã chứ không phải lối thoát để bước sang trang mới

của cuộc đời Mị. Bởi vậy, chi tiết “lá ngón” gián tiếp cho thấy sự độc ác của giai cấp

thống trị cũng như nỗi thống khổ của người dân lao động miền núi.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

Quỳ lạy cha xong, nghe cha nói, Mị “bưng mặt khóc… ném nắm lá ngón xuống đất,

nắm lá ngón Mị đã tìm hái trong rừng”. Tự tìm đến lá ngón – độc dược của rừng xanh

– đã là sự can đảm của Mị. Nhưng ném đi độc dược để tiếp tục sống khổ lại càng can

đảm hơn. Đối với Mị, thà chết đi hơn sống nhục, nhưng rồi lại thà sống nhục còn hơn

bất hiếu. Chính chữ hiếu là bản lĩnh cao đẹp nơi người con gái trẻ.

4. Tiếng sáo đêm xuân

– Nằm ở phần giữa tác phẩm

– Tiếng sáo được miêu tả từ xa đến gần, với những cung bậc khác nhau: khi tiếng sáo

lấp ló ngoài đầu núi, tiếng sáo văng vẳng gọi bạn đầu làng, tiếng sáo lửng lơ bay ngoài

đường, trong đầu Mị , rập rờn tiếng sáo, tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi

– Là chi tiết có ý nghĩa tả thực về nét đẹp văn hóa của miền núi cao Tây Bắc, khiến

người ta liên tưởng đến âm thanh quen thuộc, gần gũi của núi rừng trong những đêm

xuân ở Hồng Ngài.

– Tiếng sáo mang đến chất thơ, làm dịu mát cuộc sống trăm đắng ngàn cay với nỗi đời

CƠ cực của con người nơi đây, khiển mảnh đất Tây Bắc vốn xa lạ, hoang vu trở nên

gần gũi, thơ mộng.

– Diễn tả vẻ đẹp tâm hồn Mị trong đêm tình mùa xuân. Tiếng sáo lay thức tâm hồn

Mị, khiến lòng Mị thiết tha, bồi hồi, nhẩm thầm bài hát của người đang thổi và những

kí ức đẹp đẽ nồng nàn của người con gái đã trở về. Tiếng sáo đã làm bừng lên khát

vọng sống

– Chi tiết giàu chất thơ, lai láng dư vị trữ tình có sức sống lâu bên trong tâm hồn

người

5. Câu hát

– Những câu hát này Mị không nghe trực tiếp, nó là lời Mị tự “nhẩm thầm” khi nghe

tiếng sáo. Và một điều không phải ngẫu nhiên: chúng đều là lời ca của những người

đang yêu hoặc đang đi tìm tình yêu, thể hiện khát vọng tình yêu – đặc biệt là khát

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

vọng tình yêu tự do (hãy chú ý từ thể chủ động: “ta đi tìm người yêu, cô gái không

yêu có quyền từ chối bắt pao, cô có quyền lựa chọn: “em yêu người nào, em bắt pao

nào”…). Trước khi về nhà thống lí, Mị từng có một thời tuổi trẻ say mê theo tiếng sáo,

theo lời hát. Và Mị đã từng yêu. Mị về nhà thổng lí với thân phận con dâu gạt nợ, bị

cầm tù trong một cuộc hôn nhân ép buộc: “A Sử với Mị, không có lòng với nhau mà

vẫn phải ở với nhau Chính những lời ca đẹp cùng với tiếng sáo, chứ không phải chỉ

bản thân tiếng sáo – đã gọi về quá khứ hạnh phúc gắn với tình yêu, tuổi trẻ, từ đó thổi

bùng dậy khao khát yêu và sống trong tâm hồn Mị. Làm phép giả định ngược lại, nếu

đó chỉ là những lời ca buồn, tiếng than não nuột cho thân phận thì có thể nhận được

đồng cảm nhưng chưa chắc đã làm bừng lên khát vọng sống trong nhân vật.

– Về nghệ thuật: cùng với tiếng sáo, những câu hát góp phần thúc đẩy, tạo bước ngoặt

trong diễn biến tâm lí của Mị. Chúng cũng tạo nên sắc thái trữ tình, chất thơ cho tác

phẩm. “Chất Tây Bắc” rất riêng của vợ chồng A Phủ không chỉ được gợi ra từ cảnh

sắc thiên nhiên, phong tục, Con người… mà còn từ chính những lời ca như thế.

6. Sự xuất hiện của Mị

“Ai ở xa về, có việc vào nhà thống lí Pá Tra thường trông thấy có một cô con gái ngồi

quay sợi gai bên tảng trước cửa, cạnh tàu ngựa. Lúc nào cũng vậy, dù quay sợi, thái cỏ

ngựa, dệt vải, chẻ củi hay đi cõng nước dưới khe suối lên, cô ấy cũng cúi mặt, mặt

buồn rười rượi”

Người con gái Tây Bắc đâu chỉ làm chỉ làm những công việc nhẹ nhàng như “quay sợi

gai”, dưới sự áp bức, bóc lột tàn nhẫn của bọn thực dân, chúa đất, người con gái ở đây

còn phải làm những công việc nặng nhọc của cả đàn ông. Trong nhà thống lí Pá Tra,

Mị chẳng những “quay sợi gai, thái cỏ ngựa, dệt vải, chẻ củi”, mà còn “cõng nước

dưới khe suối lên”. “Cõng nước”, hai tiếng ấy gợi ra cái tư thế khom lưng cúi người

cõng ống nước to và nặng trên lưng. Phải chăng công việc này đã khiến bờ lưng người

đàn bà ngày càng còng xuống, dáng đi lom khom, vì thế mà “lúc nào cũng cúi mặt”.

Song, ám ảnh nhất trong đoạn văn này có lẽ là lúc nào “cô ấy cũng cúi mặt, mặt buồn

rười rượi”.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

Chỉ với hai câu văn giản dị ấy thôi, bản chất sự vật đã hiện lên khá rõ nét. Câu văn

cũng như dài thêm ra để đọc giả lĩnh hội một cách thấu đáo. Vị trí của Mị xuất hiện đã

nói lên tất cả “ngồi quay sợi bên tảng đá, cạnh tàu ngựa”. Còn hình ảnh nào đắt hơn

chi tiết đó? Sự hiện diện song song giữa “cô gái – tàu ngựa – tảng đá” cho thấy sự

ngang tầm giữa các chủ thể: “người và súc vật, súc vật và vô tri”. Hay đó cũng chính

là ngụ ý của tác giả muốn nói đến cái xã hội đương thời. Cái thực tại xám xịt này là hệ

luỵ của chế độ thực dân phong kiến thối tha, là kết cục bi thương của con người lành

tính. Mị – một cô gái miền cao đang tràn bung sức trẻ – ngay trong đêm tình hội xuân

nồng nàn thì cuộc đời màu hồng chấm dứt. Với cái cúi mặt và nét buồn rười rượi chứa

đựng nhiều nỗi vất vả, người đọc như xót xa, cảm thông cho nhân vật nhưng cũng

không khỏi tò mò về cuộc đời của người phụ nữ ấy.

Dàn ý phân tích đặc sắc nghệ thuật Vợ chồng A Phủ

Dàn ý số 1

I. Mở bài:

● Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ nằm trong tập Truyện Tây Bắc - kết quả của

chuyến đi thực tế 8 tháng cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc 1952. Tập

truyện đã nhận được giải nhất về truyện kí của Hội văn nghệ Việt Nam 1954 -

1955.

● Vốn sống và tình yêu với miền đất Tây Bắc đã thôi thúc Tô Hoài viết về đề tài

Tây Bắc. Song để dựng lại một cách chân thực và sinh động bức tranh về cuộc

sống, con người Tây Bắc với những sắc thái riêng của vùng đất này phải kể đến

sự góp mặt của những biện pháp nghệ thuật đặc sắc ở ngòi bút Tô Hoài.

II. Thân bài:

a. Nghệ thuật tả cảnh

* Mục đích

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

- Làm nổi bật chất Tây Bắc. Ở bề nổi, chất Tây Bắc bộc lộ rõ nhất qua những nét đặc

sắc của thiên nhiên, của cuộc sống sinh hoạt với những phong tục, tập quán vừa mang

đậm bản sắc văn hóa vùng cao vừa không ít những dấu hiệu của lối sống còn mông

muội, lạc hậu.

* Đối tượng và cách thức cụ thể

- Cảnh sắc thiên nhiên:

● Chọn thời điểm: thời điểm tết đến, xuân về là lúc Tây Bắc đẹp mất với sự gặp

gỡ của cái bừng nở ở thế giới tự nhiên với cái bừng nở trong tâm hồn của con

người.

● Cách thể hiện: kết hợp giữa tả và gợi, xây dựng quan hệ tương đồng, hài hoà

giữa cảnh thiên nhiên và cảnh sinh hoạt của con người đã tạo lên sức hấp dẫn

của bức tranh thiên nhiên Tây Bắc: sắc màu của thiên nhiên và sắc màu cuộc

sống đã hòa quyện vào nhau (“khi cỏ gianh vàng ửng, hoa thuốc phiện nở đỏ,

nở tím trên núi cao cũng là khi những chiếc váy hoa sặc sỡ được phơi trên mỏm

đá đầu làng”).

- Cảnh sinh hoạt, phong tục:

● Cảnh sinh hoạt ngày tết: Nhà văn chọn những chi tiết tiêu biểu nhất cho nét

sinh hoạt của người dân miền núi để miêu tả (uống rượu, nhảy đồng, sân chơi

chung với các trò chơi đánh pao, đánh quay, thổi sáo...). Những chi tiết được

chọn và dựng lại bằng một thứ ngôn ngữ miêu tả giản dị như đời sống tự nhiên

chảy vào tác phẩm.

● Cảnh đêm tình mùa xuân: Chọn được 2 chi tiết đặc sắc nhất trong nét sinh hoạt

văn hoá độc đáo này và dựng lại một cách sinh động, tự nhiên. Đó là cảnh trai

gái rủ nhau đi chơi mùa xuân (thời gian là nửa đêm, tín liệu là tiếng gõ vách,

hành động là dỡ cửa bước ra rừng chơi). Đó là cảnh trai gái hẹn hò, ngỏ lời yêu

thương bằng quả pao, quả yến, tiếng sáo, tiếng khèn và những bài hát tỏ tình

độc đáo. Tất cả làm nên màu sắc trữ tình độc đáo cho bức tranh sinh hoạt và

chất trữ tình thấm thía cho trang văn Tô Hoài.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

● Cảnh sự kiện: Đây là một biểu hiện đậm nét của tập tục dã man trong chế độ

phong kiến miền núi. Tính chất dã man ấy được dựng lại thông qua những

nghịch lý: xử kiện là thực hiện công lý song trong cuộc xử kiện ấy, công lý đã

bị bóp méo nghiêm trọng để mang một bộ mặt bất công đến đáng kinh sợ. Bản

án đưa ra đáng lẽ để răn đe, trừng phạt kẻ có tội lại trở thành tai họa giáng

xuống đầu những kẻ thân cô thế cô khiến họ không thể kháng cự, không có

cách nào để được giải thoát.

- Nhận xét:

● Cái tài của nhà văn là đã tìm ra những chi tiết có ý nghĩa khéo léo tổ chức

chúng để làm nổi bật đặc điểm chính của cảnh, của vật, của việc mà mình miêu

tả.

● Giá trị của những trang văn tả cảnh này là không chỉ dừng lại một cách sinh

động cảnh trí, nếp sinh hoạt, phong tục của vùng cao Tây Bắc mà còn tạo ra

một cái nền thích hợp để làm bộc lộ nét bi thảm của số phận và vẻ đẹp của sức

sống tiềm tàng của con người trên vùng đất đó.

b. Nghệ thuật xây dựng nhân vật

* Nghệ thuật mô tả diễn biến tâm lý

- Sử dụng rộng rãi thủ pháp tương phản: Nhà Pá Tra giàu có và cô Mị luôn cúi mặt,

mặt buồn rười rượi; phòng giam Mị chật hẹp và không gian bên ngoài phóng khoáng,

tự do; cảnh u ám, chết lặng trong buồng Mị và sự rộn ràng của những ngày xuân,

những đêm tình mùa xuân.

- Đi sâu vào đời sống nội tâm để khắc họa tính cách. Nội tâm nhân vật được khắc họa

bằng những cách thức cụ thể:

● Mượn hình tượng thiên nhiên để diễn tả tâm trạng (mùa xuân của thiên nhiên

khơi gợi sức sống thanh xuân trong tâm hồn Mị, ngọn lửa hơ tay trong đêm

mùa đông gợi ngọn lửa âm ỉ trong tâm hồn mình).

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

● Trực tiếp miêu tả diễn biến tâm lý một cách hợp lý và tinh tế với từng tình

huống cụ thể: trong đêm tình mùa xuân, tiếng sáo bên ngoài đã đánh thức khát

khao tình yêu, khát khao sống trong Mị. Âm thanh tiếng sáo càng gần thì khát

vọng trong Mị càng mạnh mẽ. Cho đến khi tiếng sáo bên ngoài đã nhập hẳn

vào trong lòng, trong đầu Mị thì Mị bắt đầu có những hành động để thực hiện

khát khao ấy. Trong đêm mùa đông, giọt nước mắt A Phủ gợi nhắc giọt nước

mắt chảy xuống không tự lau đi được khi Mị bị trói, điểm chung trong số phận

của những con người luôn có thể bị trói đến chết đã khơi dậy lòng căm phẫn và

ý thức về sự bất công, hành động cứu người đã thúc đẩy quyết định tự cứu

mình.

● Giọng kể của nhà văn nhập vào dòng tâm tư nhân vật, làm nổi lên ý nghĩ, tâm

trạng và cả những trạng thái chập chờn của tiềm thức nhân vật.

* Nghệ thuật xây dựng tính cách

● Xây dựng nét tính cách ổn định, thống nhất mà cũng phong phú với những vận

động, đổi thay vừa bất ngờ vừa tất yếu. Mị là cô gái có sức sống tiềm tàng

mạnh mẽ. Khi buộc phải sống như một con vật đã dám chết như một con

người. Khi bên ngoài câm lặng là khi sức sống âm ỉ đã dồn vào bên trong để

chờ cơ hội bùng phát. Khi sẵn sàng chết thay cho người khác cũng là khi quyết

tâm sống trào dâng mạnh mẽ.

● Làm nổi bật sự khác biệt giữa các tính cách: Mị và A Phủ có sức sống mạnh mẽ

sống ở Mị sức mạnh đã dồn vào bên trong nên tác giả chủ yếu miêu tả đời sống

nội tâm. Ở A Phủ, sức sống lại bộc lộ ra thành vẻ nam tính trong những hành

động dữ dội quyết liệt và lời nói dứt khoát.

c. Ngôn ngữ và cách kể

● Ngôn ngữ: Đậm chất miền núi, biểu hiện ở lối tư duy gắn liền với thiên nhiên,

hòa quyện và đồng nhất với thiên nhiên. Nét đặc sắc là ở chỗ, Tô Hoài đã vận

dụng cách nói hồn nhiên, giàu hình ảnh của người miền núi song không sa vào

sự sao chép tự nhiên chủ nghĩa mà có chọn lọc, nâng cao đến trình độ chuẩn

mực của ngôn ngữ văn học.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

● Cách kể: Xây dựng lối trần thuật linh hoạt với sự dịch chuyển của điểm nhìn

trần thuật (khi đặt bên ngoài để quan sát khách quan, khi đặt bên trong để thể

hiện thấm thía những suy nghĩ, tình cảm trong lòng nhân vật).

III. Kết bài:

● Tô Hoài đã kết hợp và vận dụng tài tình những phương tiện, biện pháp nghệ

thuật khác nhau để làm bật một bức tranh sinh động về cuộc sống và con người

ở vùng cao Tây Bắc.

● Những thành công về nghệ thuật góp phần thể hiện thành công ý đồ tư tưởng

của nhà văn trong tác phẩm. Đó là cơ sở để tác phẩm cũng như các tập Truyện

Tây Bắc được đánh giá là thành công đột xuất của nhà văn xuôi kháng chiến

chống Pháp.

Xem thêm: Phân tích nhân vật Mị trong Vợ chồng A Phủ

Dàn ý số 2

1. Mở bài:

- Giới thiệu về nhà văn Tô Hoài và truyện ngắn "Vợ chồng A Phủ".

- Khái quát về đặc sắc nghệ thuật trong truyện ngắn.

2. Thân bài:

a. Nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật:

- Thể hiện thông qua diễn biến tâm trạng của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân và

đêm mà Mị cởi trói cho A Phủ:

• Mị từ một cô gái xinh đẹp, yêu đời trở nên lầm lũi như "con rùa nuôi trong xó

cửa" khi bị bắt làm dâu gạt nợ cho gia đình thống lí.

• Trong đêm tình mùa xuân, Mị chợt thức tỉnh, Mị sống lại với khát khao tuổi

trẻ, Mị nhận ra mình còn trẻ, Mị muốn được đi chơi.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

• Trong đêm cởi trói cứu A Phủ: Mị đồng cảm với hoàn cảnh của A Phủ, nhận

thức được tình cảnh đáng thương "chỉ đêm nay, đêm mai thôi người kia sẽ phải

chết".→ Mị cắt dây cởi trói cứu A Phủ và giải cứu cho chính mình.

→ Tô Hoài đã miêu tả thành công tâm trạng của Mị từ vô cảm đến xót thương bản

thân mình, xót thương cho người khác và cuối cùng là ý thức phản kháng, khao khát

sống và tự do.

b. Nghệ thuật miêu tả phong tục, sinh hoạt, thiên nhiên vùng Tây Bắc:

- Nhà văn đã miêu tả thiên nhiên Tây Bắc với sự hùng vĩ, thơ mộng "cỏ gianh vàng

ửng, gió và rét rất dữ dội" hay "những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xoè

như con bướm sặc sỡ".

- Tô Hoài cũng phác hoạ hết sức rõ ràng và chân thực, độc đáo các tục lệ như "bắt vợ",

trình ma, xử kiện của người dân tộc Mông đất Hồng Ngài.

c. Nghệ thuật trần thuật:

- Phong cách trần thuật uyển chuyển, linh hoạt, truyền thống nhưng rất sáng tạo.

- Tô Hoài chủ yếu vẫn tuân theo lối trần thuật theo dòng thời gian.

- Xen kẽ các đoạn hồi ức của nhân vật vào đó một cách hết sức tự nhiên.

- Vận dụng kiến thức điện ảnh để làm đồng hiện cả quá khứ, hiện tại và tương lai của

nhân vật.

3. Kết bài:

- Khẳng định giá trị của tác phẩm.

Xem thêm: Phân tích nhân vật Mị trong Vợ chồng A Phủ

Đặc sắc nghệ thuật Vợ chồng A Phủ - Mẫu 1

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

Tô Hoài là một trong những nhà văn lớn của nền văn học Việt Nam hiện đại. Ông

luôn hấp dẫn người đọc bởi những nét độc đáo trong việc quan sát và diễn tả về những

số phận con người miền núi. Tiêu biểu là truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” - tác phẩm

không chỉ xuất sắc về mặt nội dung mà còn vô cùng thành công về mặt nghệ thuật.

Những đặc sắc về nghệ thuật trong truyện là yếu tố quan trọng góp phần đưa “Vợ

chồng A Phủ” trở thành một truyện ngắn tiêu biểu cho nền văn học thời kì này.

Nghệ thuật là hình thức của tác phẩm, là những thứ giúp cho chúng ta cảm nhận được

nội dung ý nghĩa bên trong. Đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm trước hết được thể hiện

ở nghệ thuật xây dựng tình huống truyện đặc sắc. Câu chuyện mở đầu bằng hình ảnh

của Mị, về quá khứ, những gì mà Mị đã trải qua. Khi Mị dần trở nên tuyệt vọng, A

Phủ bỗng xuất hiện như một người cùng khổ. Hai số phận tưởng như song song mà

nay lại giao nhau, bởi những khổ đau họ đã trải qua, bởi sức sống tiềm tàng ẩn giấu

bên trong tâm hồn của họ. Họ cùng chạy đi, cùng hướng đến ánh sáng nơi cuối con

đường. Thông qua việc xây dựng tình huống truyện mới lạ, tác phẩm đã phơi bày

những sự tàn bạo, bất nhân của giai cấp thống trị miền núi. Ngoài ra, tác phẩm còn thể

hiện được khát vọng sống, sống một cách đúng nghĩa, sống như một con người của

những người lương thiện như Mị và A Phủ.

Đặc sắc nghệ thuật của tác phẩm còn thể hiện ở việc khắc họa hình tượng nhân vật,

đặc biệt là ở phương diện miêu tả tâm lí. Cả hai nhân vật Mị và A Phủ đều thể hiện

những nét tính cách của người dân lao động miền núi. Mị được miêu tả với sự lặng lẽ,

âm thầm, nhẫn nhục nhưng ẩn trong đó là sức sống tiềm tàng, khao khát được tự do và

hạnh phúc. A Phủ thì lại gan góc, chất phác,... Để miêu tả hai nhân vật này, tác giả đã

chọn những điểm nhìn khác nhau, từ đó hình thành nên những tính cách khác nhau. Ở

Mị, tác giả nhấn mạnh vào những khoảnh khắc Mị suy tưởng, Mị nghĩ đến quá khứ,

hiện tại, tương lai. “Cứ uống ực từng bát. Rồi say. Mị lịm mặt ngồi đấy nhìn những

người nhảy đồng, người hát, nhưng lòng Mị thì đang sống về ngày trước.” Niềm vui

ấy khiến Mị ý thức được rằng “Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi.” Điều đó

thể hiện được khát khao tự do của cô, khát khao tự do giữa hiện thực đau đớn. Để rồi

cô tủi thân, khi nhớ lại rằng mình đang có một cuộc sống bất hạnh: “A Sử với Mị

không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau.” Mị chợt muốn chết, mà muốn chết

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

tức là cô đã nhận ra trong tư tưởng của mình có sự phản kháng, cô không còn muốn

sống kiếp sống này nữa. Những suy ngẫm của Mị giúp chúng ta nhận ra một tâm hồn

đẹp đẽ đang chết dần chết mòn, một sức sống mãnh liệt đang trỗi dậy mạnh mẽ. Còn ở

A Phủ, tác giả nhấn mạnh vào hành động, để thấy được những vẻ đẹp của một người

con trai vùng cao. A Phủ là một người yêu chính nghĩa. Bất bình trước sự lộng quyền

của A Sử, dẫu biết đó là con quan, A Phủ vẫn “chạy vụt ra, vung tay ném con quay

vào mặt A Phủ”, “xộc tới, nắm cái vòng cổ, kẹp dập đầu xuống, xé vai áo đánh tới

tấp”. Đó là sự phẫn nộ trước những cảnh bất công, phi lý cho cuộc đời, cho thấy được

sự gan góc của A Phủ.Ngoài ra, có một chi tiết cho thấy được niềm khát khao được

sống của anh, đó là vào lúc Mị cắt dây trói cho anh. Sau nhiều đêm bị trói, bị hành hạ,

A Phủ đã quỵ xuống. Nhưng tình yêu cuộc sống đã khiến anh vùng dậy và chạy đi.

Những bước chạy của anh là bước chạy của sự đấu tranh, của sự phấn đấu vươn đến

tự do, giải phóng chính mình.

Một trong những thành công về nghệ thuật của tác phẩm, còn là việc tái hiện lối sống

động vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên và phong tục, tập quán của người dân miền núi

Tây Bắc. Toàn bộ khung cảnh núi rừng Tây Bắc dưới ngòi bút của nhà văn trở nên

tươi đẹp, hiền hòa. Con người hòa vào thiên nhiên trong những hội xuân tưng bừng.

Thiên nhiên đi vào cuộc sống, tràn ngập trong từng bước chân, từng tiếng hát. “Trên

đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp yên đầy các nhà kho. Trẻ

con đi hái bí đỏ, tinh nghịch, đã đốt những lều canh nương để sưởi lửa. Ở Hồng Ngài

người ta thành lệ cứ ăn Tết khi gặt hái vừa xong, không kể ngày, tháng nào. Ăn Tết

như thế cho kịp lúc mưa xuân xuống thì đi vỡ nương mới. Hồng Ngài năm ấy ăn Tết

giữa lúc gió thổi và cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội.” Điều đó là nhờ cách kể

chuyện giàu chất thơ và chất tạo hình của tác giả. Khung cảnh núi rừng hiện ra đầy

thơ mộng, dịu dàng.

Nét đẹp phong tục văn hóa của người dân tộc vùng cao cũng được tập trung khắc họa

đậm nét. Con người khát khao được sống, được yêu, được ca hát giữa núi rừng và ánh

trăng, “Đến Tết năm ấy, Tết thì vui chơi, trai gái đánh pao, đánh quay rồi đêm đêm rủ

nhau đi chơi. Những nhà có con gái thì bố mẹ không thể ngủ được vì tiếng chó sủa.

Suốt đêm, con trai đến nhà người mình yêu, đứng thổi sáo xung quanh vách”, đó còn

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

là “Những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xòe như con bướm sặc sỡ. Đám

trẻ đợi Tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà. Ngoài đầu núi lấp ló đã có

tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi.”

Có thể nói, tác phẩm “Vợ chồng A Phủ” là một tác phẩm có giá trị nghệ thuật đặc sắc.

Đó là nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật, nghệ thuật tạo tình huống truyện,

miêu tả sinh hoạt, phong tục và tâm lí nhân vật. Từ giá trị nghệ thuật ấy, chúng ta có

thể hiểu hơn về giá trị nhân đạo sâu sắc được gửi gắm trong tác phẩm: sự lên án tội ác

của bọn thống trị và khẳng định sức sống ngoan cường, khát vọng tự do tiềm tàng ở

người dân lao động vùng cao Tây Bắc. Nhờ những giá trị ấy, mà tác phẩm “Vợ chồng

A Phủ” vẫn luôn có sức sống bền bỉ trong tâm hồn những người yêu văn chương.

Đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ - Mẫu 2

Tô Hoài là nhà văn lớn của nền văn học hiện đại Việt Nam. Những tác phẩm của ông

thể hiện được vốn sống phong phú, lối trần thuật hóm hỉnh, sinh động cùng với vốn từ

vựng giàu có, nghệ thuật miêu tả tâm lý vô cùng tinh tế. "Vợ chồng A Phủ" là một tác

phẩm thể hiện rõ phong cách cùng tài năng nghệ thuật xuất sắc của Tô Hoài.

"Vợ chồng A Phủ" được Tô Hoài sáng tác năm 1952, sau chuyến đi thực tế của ông

cùng bộ đội vào giải phóng miền Tây Bắc. Thông qua tác phẩm, ông muốn phản ánh

số phận bi thảm của những người dân người vùng miền núi dưới ách thống trị của giai

cấp phong kiến. Đồng thời ông cũng ca ngợi vẻ đẹp đầy sức sống trong tâm hồn họ

cũng như chỉ ra con đường giúp họ đổi đời khi họ bắt gặp ánh sáng cách mạng. Không

chỉ thành công về mặt nội dung, "Vợ chồng A Phủ" còn rất thành công về mặt nghệ

thuật với nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật, nghệ thuật miêu tả sinh hoạt, trang phục,

thiên nhiên cùng nghệ thuật trần thuật vô cùng đặc sắc.

Với nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật, ta thấy Tô Hoài đã rất thành công trong việc

tái hiện những diễn biến nội tâm tinh tế mà phức tạp của nhân vật Mị. Mị là người con

gái đất Hồng Ngài, xinh đẹp, hiếu thảo và tài hoa, thế nhưng cô lại có một số phận rất

bi thảm: bị bắt cóc trở thành con dâu "gạt nợ" nhà thống lí Pá Tra. Từ đó, Mị sống

trong vô cảm, buồn tủi "lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa", lúc nào cũng "cúi đầu,

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

mặt buồn rười rượi". Tưởng chừng Mị cứ sống những ngày tháng buồn tủi như thế cho

đến một đêm tình mùa xuân, tâm hồn Mị đã bừng dậy, tràn trề sức sống. Trong tình

huống này, Tô Hoài đã rất tinh tế khi miêu tả tâm lý Mị từ khi nghe tiếng sáo gọi bạn

tình đến khi Mị thức tỉnh những ý thức về bản thân. Tiếng sáo và men rượu đã đưa Mị

trở về những kỉ niệm ngọt ngào của quá khứ. Mị chợt ý thức được quyền sống của bản

thân. Nếu trước đây, Mị tưởng mình là "con trâu, con ngựa" trong nhà thống lý thì giờ

đây, Mị đã ý thức được mình là một người con gái đang còn son trẻ "Mị trẻ lắm. Mị

vẫn còn trẻ". Chính lúc ấy niềm khao khát được đi chơi xuân như bao người chợt bùng

lên trong tâm hồn Mị. Điều đó chứng tỏ sâu thẳm trong trái tim Mị vẫn khát khao tự

do, tình yêu và hạnh phúc.

Lúc mà khát vọng đi chơi trỗi dậy cũng là lúc Mị đau khổ hơn bao giờ hết bởi cuộc

sống hôn nhân không tình yêu, không hạnh phúc với A Sử "không có lòng với nhau

mà phải ở với nhau". Sự dằn vặt trong tâm tư đã khiến hồi sinh ý thức mãnh liệt về

quyền sống đồng thời làm bừng lên ý chí phản kháng của Mị. Mị muốn tìm tới cái

chết như một sự giải thoát khỏi sự đau khổ "nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị

sẽ ăn cho chết ngay". Thế nhưng vượt qua ý nghĩ tìm đến cái chết, Mị khao khát được

tự do, tình yêu, hạnh phúc. Vậy nên Mị đã đứng lên hành động, vào buồng, "lấy váy,

quần tóc" để chuẩn bị đi chơi xuân, để quyết liệt giành giật với số phận tự do, hạnh

phúc mà Mị đã bị tước đoạt. Đến khi bị A Sử trói đứng ở cột nhà, Mị đau đớn bởi dây

trói "thít lại đau nhức" thế nhưng tâm hồn Mị vẫn còn "lơ lửng" theo tiếng sáo. Dây

trói chỉ có thể trói được thể xác chứ không thể trói được tâm hồn tự do của Mị. Tiếng

sáo gọi bạn dẫn Mị "đến những đám chơi, những cuộc chơi" mà Mị "nồng nàn tha

thiết nhớ". Tô Hoài đã miêu tả những chuyển biến tâm lý của Mị hết sức tinh tế và

phức tạp của Mị trong đêm tình mùa xuân, từ một cô Mị "lùi lũi", buồn bã, không còn

sức sống, chỉ trong một đêm đã bừng dậy ý thức sống của bản thân, ý thức phản kháng.

Tất cả những điều đó được nhà văn Tô Hoài ghi lại một cách cụ thể và sinh động.

Sự thành công trong nghệ thuật miêu tả tâm lý của Tô Hoài còn được thể hiện ở tâm

trạng của nhân vật Mị khi cô cởi trói cho A Phủ. Nếu như trong đêm tình mùa xuân,

Mị chỉ là khao khát tự do, khao khát được sống thì trong đêm Mị cởi trói cho A Phủ,

trong tâm hồn Mị còn bùng lên ý thức đấu tranh chống lại cường quyền, chống lại sự

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

áp bức để giành lấy tự do cho chính mình. Sau cuộc "nổi loạn" đêm tình mùa xuân, Mị

lại trở về cuộc sống cam chịu, vô cảm như trước đó, vẫn lặp lại thói quen thổi lửa hơ

tay khi trời chưa sáng, Mị vô cảm với mọi thứ kể cả khi nhìn thấy A Phủ bị trói ở cột,

Mị cũng vẫn "thản nhiên thổi lửa hơi tay". Thậm chí Mị còn vô cảm đến mức cảm

thấy nếu A Phủ " là cái xác chết đứng đấy. Thì cũng thế thôi", Mị chẳng mảy may mà

xúc động. Nhưng đến khi nhìn thấy giọt nước mắt lăn dài trên mặt A Phủ thì lòng

nhân hậu, lòng căm thù giai cấp cầm quyền, ý thức phản kháng lại bừng cháy trong

tâm hồn của cô. Những diễn biến tâm lý trong Mị được Tô Hoài miêu tả vô cùng cụ

thể. Đầu tiên là nỗi thương mình khi chính Mị "cũng bị trói như thế. Nhiều lần khóc,

nước mắt chảy xuống miếng, xuống cổ, không biết lau đi được". Ý thức thương mình

chính là sợi dây đồng cảm để Mị xót thương cho A Phủ. Và cũng vì thế, Mị ý thức

được bản chất tàn bạo của giai cấp thống trị "chúng nó thật độc ác". Lòng căm thù giai

cấp thống trị tàn ác đã thổi bùng lên ý chí phản kháng của Mị, đó là một yếu tố tinh

thần để những người lao động như Mị vùng lên quật khởi. Mị đã quyết định "rút con

dao nhỏ cắt lúa cắt nút dây mây" mà cắt đứt sợi dây trói cho A Phủ. Rồi chính Mị

cũng băng đi, đuổi theo A Phủ để tìm lấy một con đường sống cho chính bản thân

mình. Một phút "Mị đứng lặng trong bóng tối" là cuộc đấu tranh nội tâm giằng xé,

quyết liệt của Mị giữa đi hay ở, giữa lựa chọn vùng lên hay cam chịu, giữa cái sống và

cái chết. Cuối cùng Mị đã băng đi với khát vọng được sống mãnh liệt. Ở tình huống

này, Tô Hoài đã miêu tả nội tâm nhân vật bằng bút pháp hiện thực. Ông đã tinh tế phát

hiện ra niềm khao khát được sống tiềm tàng trong con người Mị để dựng lên bức tranh

nội tâm nhân vật hết sức đặc sắc.

Thành công về nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ còn phải kể tới nghệ thuật miêu tả

phong tục, thiên nhiên, sinh hoạt của những người đồng bào dân tộc thiểu số hết sức

đặc sắc của nhà văn Tô Hoài. Với vốn kiến thức và từ vựng phong phú, ông đã miêu

tả khung cảnh của thiên nhiên vùng Tây Bắc hết sức hùng vĩ và thơ mộng với "cỏ

gianh vàng ừng" hay "những chiếc váy hoa" được đem phơi "trên mỏm đá xoè ra như

con bướm sặc sỡ". Đồng thời ông cũng khắc hoạ được những phong tục rất riêng của

những con người vùng Tây Bắc như tục "bắt vợ", tục ném pao, tục ăn tết, trình ma,

hay tục "xử kiện" của những người dân tộc Mông. Ngòi bút của Tô Hoài đã khắc hoạ

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

chi tiết, sinh động những hình ảnh của "tiếng sáo, tiếng khèn" gọi bạn hay tục ăn tết ở

Hồng Ngài "khi gặt hái vừa xong bất kể ngày tháng nào".

Thành công thứ ba trong nghệ thuật của Vợ chồng A Phủ đó chính là nghệ thuật trần

thuật. Phong cách trần thuật của Tô Hoài vừa uyển chuyển, linh hoạt, vừa truyền

thống nhưng cũng rất sáng tạo. Tô Hoài chủ yếu vẫn tuân theo lối trần thuật theo trình

tự thời gian, tạo nên một dòng chảy liền mạch cho câu chuyện. Thế nhưng cũng có lúc

ông đan xen vào đó những đoạn hồi ức của nhân vật một cách rất tự nhiên như đoạn

"Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân này, Mị uống rượu trên bếp và thổi sáo. Mị

uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày

đêm đã thổi sáo đi theo Mị". Thêm vào đó là việc vận dụng kĩ thuật đồng hiện của

nghệ thuật điện ảnh để tái dựng lại những hình ảnh của nhân vật khiến cho người đọc

khó phân biệt được là hiện tại, quá khứ hay tương lai, tất cả như đồng hiện tại thời

điểm đó: "Mị nhớ lại đời mình. Mị lại tưởng tượng như có thể một lúc nào, biết đâu A

Phủ đã chẳng trốn được rồi, lúc ấy, bố con Pá Tra sẽ bảo là Mị đã cởi trói cho nó, Mị

liền phải trói thay vào đấy, mị phải chết trên cái cọc ấy".

Qua việc phân tích Vợ chồng A Phủ chúng ta có thể hình dung rõ nét bức tranh cuộc

sống của những người nông dân nghèo vùng Tây Bắc dưới chế độ phong kiến miền

núi, đồng thời thấy được nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật, miêu tả thiên nhiên, con

người vùng Tây Bắc, nghệ thuật trần thuật rất tinh tế của Tô Hoài. Những thành công

này đã chứng minh cho ngòi bút sắc sảo, tài hoa của một nhà văn xuất sắc - Tô Hoài.

Đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ - Mẫu 3

Tô Hoài là một trong những cây bút văn xuôi hàng đầu của nền văn xuôi hiện đại Việt

Nam. Ông thường quan tâm đến số phận những con người bất hạnh, nghèo khó. Qua

những trang văn đó, Tô Hoài đã khẳng định tài năng trong lĩnh vực tả cảnh, khắc họa

nội tâm nhân vật chân thực, tinh tế với cách kể chuyện sinh động, hấp dẫn và ngôn

ngữ giàu chất thơ.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

Tác phẩm Vợ chồng A Phủ là truyện ngắn thành công hơn cả của tập Truyện Tây Bắc.

Tác phẩm ra đời từ “nỗi ám ảnh mạnh mẽ” của nhà văn sau tám tháng sống, tìm hiểu,

gắn bó với đồng bào các dân tộc Tây Bắc.

Hình tượng nhân vật Mị là hình tượng nhân vật chính, hội tụ các giá trị nội dung cũng

như nghệ thuật của tác phẩm. Đặc sắc nghệ thuật nổi bật của đoạn văn: nghệ thuật

miêu tả cảnh tinh tế, cách khắc họa nội tâm nhân vật chân thực, ngôn ngữ biểu cảm

giàu chất thơ.

Đặc sắc nghệ thuật tả cảnh mùa xuân về trên Hồng Ngài. Cảnh mùa xuân được nhà

văn tái hiện qua một số chi tiết đáng chú ý: “cỏ gianh vàng ửng”, những chiếc váy hoa

“xòe như con bướm sặc sỡ”, tiếng trẻ con chơi quay “cười ầm trên sân chơi trước nhà”,

“Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi”. Các chi tiết nghệ thuật

này được tái hiện bằng thứ ngôn ngữ đầy chất thơ cho thấy sự quan sát tinh tế - một

dấu hiệu của tài năng tả cảnh ở Tô Hoài. Nó làm sống dậy một thế giới thiên nhiên

đầy màu sắc và âm thanh. Đó là thế giới mà sự sống mới đang trỗi dậy, hồi sinh.

Khung cảnh thiên nhiên ấy sẽ có tác động sâu sắc đến thế giới nội tâm nhân vật Mị

nhất là âm thanh tiếng sáo. Trong đoạn văn, chi tiết âm thanh sáo trở thành một yếu tố

ngoại cảnh có ảnh hưởng lớn lao đến tâm hồn nhân vật. Nó xuất hiện nhiều lần: tiếng

sáo đầu núi vọng lại là âm thanh của cuộc sống bên ngoài; tiếng sáo “văng vẳng”, “rập

rờn”, “lửng lơ bay ngoài đường” như tiếng mời gọi tha thiết của sự sống, của tự do và

hạnh phúc đã khơi dậy trong Mị những hồi ức đẹp của tuổi trẻ, đánh thức lòng yêu

sống mãnh liệt từng bị hoàn cảnh vùi dập, kéo Mị ra khỏi thời khắc bi kịch nhất của

lòng mình. Âm thanh tiếng sáo làm hồi sinh những nhu cầu sống bình dị và chính

đáng của Mị là muốn được đi chơi vào những ngày xuân này; tiếng sáo “đưa Mị đi

theo những cuộc chơi, những đám chơi” lúc đã bị A Sử trói đứng vào cột trong căn

buồng chật chội, tối tăm như là sự khẳng định sức sống mãnh liệt trong nhân vật,

không thế lực nào có thể hủy diệt.

Đặc sắc trong nghệ thuật khắc họa nội tâm nhân vật. Khắc họa nội tâm là một thành

công nghệ thuật nổi bật trong “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài. Trong tác phẩm, thế

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

giới nội tâm nhân vật Mị thường được khám phá thông qua những suy nghĩ, diễn biến

tâm trạng, hành động, lời nói, ngoại cảnh. Trong đoạn văn, để khắc họa nội tâm nhân

vật, Tô Hoài đã tập trung miêu tả chân thực, tinh tế diễn biến tâm trạng Mị gắn với

một tình huống cụ thể: Bị bắt về làm dâu gạt nợ nhà thống lí, Mị đã và đang sống cuộc

đời đau khổ đến mức tê liệt ý thức về bản thân và khả năng phản kháng hoàn cảnh

sống phi nhân tính, chấp nhận một cách nhẫn nhục hoàn cảnh. Khi nghe âm thanh

tiếng sáo đầu núi, Mị “ngồi nhẩm thầm bài hát”, “cứ uống ực từng bát rượu”, “thấy

phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước. Mị

trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ”, rồi lại trỗi dậy ý muốn “Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc

này, Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa”. Mị đang thực sự sống trong

trạng thái tâm lí phức tạp với sự đang xen quá khứ - hiện tại, ham sống mãnh liệt - đau

khổ đến mức muốn chết. Các trạng thái tâm lí này cứ nối tiếp nhau trong quá trình vận

động biện chứng để hoàn thiện số phận, diện mạo tâm hồn nhân vật.

Nhà văn đã dùng thủ pháp tương phản để đồng hiện hai cuộc sống trong một con

người. Cuộc sống bên ngoài, Mị uống say nên “Người về, người đi chơi đã vãn” mà

không biết; Mị vào buồng theo thói quen; A Sử vào cũng không thấy, hỏi không nói,

bị trói cũng không phản ứng. Ta tưởng đó là con người vô cảm, vô thức. Nhưng nội

tâm của nhân vật lại hoàn toàn khác. Trong sâu thẳm tâm hồn Mị, cả ý thức và cảm

xúc đang dần hồi sinh. Mị nhớ về quá khứ, sống với quá khứ đến mức quên cả hiện tại,

Mị “lấy ống mỡ, xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng [...], quấn lại tóc, [...]

với tay lấy cái váy hoa”, thậm chí Mị “như không biết mình đang bị trói” mà “vẫn

nghe tiếng sáo đưa [...] đi theo những cuộc chơi”. Đó là một người có tâm hồn trẻ

trung, khỏe khoắn, đầy ắp khát vọng về tình yêu và hạnh phúc.

Lời văn miêu tả tâm trạng nhân vật giàu sức biểu cảm. Câu văn “Mị trẻ lắm. Mị vẫn

còn trẻ” giàu chất trữ tình vang lên như điệp khúc của lòng ham sống. “Mị vùng bước

đi”, câu văn ngắn gọn chỉ có bốn chữ diễn tả tinh tế, sâu sắc tâm trạng Mị trong cảnh

ngộ éo le, nhân vật đang sống với hai thế giới: thế giới hiện thực đau khổ và thế giới

ước mơ đầy hạnh phúc.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

Đây là một trong những đoạn văn đã kết tinh được những đặc sắc nghệ thuật của tác

phẩm “Vợ chồng A Phủ”: khả năng quan sát tinh tế; miêu tả cảnh sống động, tự nhiên

mang đặc trưng thiên nhiên, cuộc sống Tây Bắc; khắc họa nội tâm chân thực; ngôn

ngữ văn xuôi đậm đà chất trữ tình.

Qua thế giới nội tâm nhân vật, Tô Hoài đã giúp người đọc thấy rõ số phận đau khổ của

người phụ nữ lao động miền núi trước cách mạng, đồng thời nhận ra sức sống mãnh

liệt tiềm tàng trong những con người đó. Điều quan trọng, người viết đã truyền cho

đọc giả niềm tin: sức sống mãnh liệt ấy như hạt mầm khỏe khoắn sẽ xuyên qua lớp đất

đá mùa đông để vươn dậy khi xuân về.

Đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ - Mẫu 4

Tô Hoài là một nhà văn chuyên viết truyện ngắn với bút lực dồi dào. Không chỉ nổi

tiếng với tác phẩm viết cho thiếu nhi “Dế mèn phiêu lưu kí” mà các tác phẩm của ông

còn mang đậm nét văn hóa, lối sống, nếp cảm nếp nghĩ của đồng bào dân tộc thiểu số

miền núi phía Bắc. Tiểu biểu là tác phẩm: “Vợ chồng A Phủ”. Trong tác phẩm, ngoài

giá trị nhân đạo và giá trị hiện thực, giá trị nghệ thuật cũng khiến người đọc rất ấn

tượng.

Trước tiên, tác phẩm đã thể hiện được cốt truyện mạch lạc, hướng tới thể hiện tư

tưởng chủ đề của tác phẩm. Xoay quanh câu chuyện về cuộc đời của hai vợ chồng Mị

và A Phủ. Từ những người lao động chân chính trở thành nô lệ của giai cấp cầm

quyền, họ đã được giác ngộ Cách mạng, đứng lên chiến đấu để bảo vệ hạnh phúc của

chính mình và đồng bào.

Không chỉ thế, tác giả còn thành công trong việc xây dựng nhân vật với số phận mang

ý nghĩa điển hình sâu sắc. Nổi bật là nhân vật Mị và A Phủ. Nếu cô Mị được giới thiệu

là một cô gái dân tộc xinh đẹp và tràn đầy sức sống. Nhưng hoàn cảnh đưa đẩy khiến

cô gái ấy trở thành con dâu gạt nợ của nhà Thống lí Pá Tra. Món nợ của bố Mị khi

cưới mẹ Mị. Đây là món nợ truyền kiếp đối với người người lao động nghèo, nó

chẳng khác gì một thứ tội: “tội tổ tông”. Đối với bọn phong kiến, đây là hình thức cho

vay nặng lãi đẩy người lao động nghèo vào tình trạng bị bần cùng hóa. Gia đình thống

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

lí lợi dụng hủ tục của miền núi (tục cướp vợ) để bắt cóc Mị. Bản thân cô Mị đang hồi

hộp đêm hò hẹn đầu tiên, trong lòng đang ngập tràn hạnh phúc thì rơi xuống đáy sâu

của nỗi bất hạnh. Bọn chúng còn lợi dụng tục “cúng trình ma” để hoàn chỉnh việc biến

một người con gái xinh đẹp, có tài thổi sáo, hiếu thảo, chăm chỉ, tự trọng và nhất là

yêu tự do, khát khao tình yêu trở thành một nô lệ. Sự thay đổi tâm trạng của cô Mị có

sự diễn biến sâu sắc thể hiện sự am hiểu tâm lí nhân vật của tác giả. Từ một cô gái yêu

đời, yêu tự do trở thành con dâu gạt nợ- một người phụ nữ bị tê liệt về tinh thần và

cảm xúc, chẳng còn biết phản kháng hay mơ ước gì, cứ lầm lũi kiếp trâu ngựa hầu hạ

gia đình thống lí cho đến đêm tình mùa xuân, tâm hồn Mị sống lại như ngày còn tự do.

Khi bị A Sử trừng phạt vì dám có ý định chơi, Mị lại trở về hình ảnh của cô gái lầm

lũi nhưng khi nhìn thấy giọt nước mắt của A Phủ, Mị thổn thức và đau khổ, xót

thương cho số phận của cả mình và A Phủ. Cô gái tưởng chừng chỉ biết cặm cụi cả đời

làm nô lệ đã dám cắt dây cởi trói cho một người xa lạ.

A Phủ được giới thiệu là một người mồ côi, một thân một mình, bị bán xuống đồng

tháp, trốn trở lại đồng cao rồi lưu lạc đến Hồng Ngài. Từ nhỏ, A Phủ đã gan bướng,

dũng cảm. Chàng trai lao động giỏi, không ngại những việc nặng nhọc, nguy hiểm, là

niềm mơ ước của bao cô gái. Tuy vậy, A Phủ vẫn đi chơi ngày tết, mơ ước tìm bạn kết

đôi. Cho thấy đây là một chàng trai khao khát hạnh phúc và tình yêu. A Phủ như đứa

con, như cánh chim của núi rừng Tây Bắc. Nhân vật A Phủ bị rơi vào hoàn cảnh bất

hạnh qua vụ xử kiện vô lý của gia đình nhà thống lí Pá Tra. Từ vụ xử kiện này, A Phủ

từ một chàng trai tự do yêu đời trở thành một nô lệ tàn đời mãn kiếp cho nhà thống lí.

Nguyên nhân cũng chính vì A Phủ dám cả gan đánh A Sử. Trong cảnh A Phủ đánh

nhau với A Sử, Tô Hoài đã sử dụng một loạt động từ mạnh: chạy vụt ra, vung tay,

ném, xốc tới, nắm cái vòng cổ, kéo dập đầu xuống, xé áo, đánh tới tấp. Đọc đoạn văn

này, người đọc có cảm tưởng được chứng kiến một cách đầy hả hê trận đòn của chàng

trai nghèo trừng trị đám con quan cậy quyền, cậy thế.

Tuy vậy, tất cả những mơ ước khát vọng đó đã chấm dứt khi chàng trở thành nô lệ của

nhà thống lí. Bản án trong phiên xử kiện này: A Phủ ban đầu bị buộc tội chết rồi lại

được tha. Với thống lí Pá Tra, A Phủ sống để làm việc trả nợ (nộp vạ 100 đồng bạc

trắng). Chàng trai yêu tự do ngày nào bị biến thành con nợ truyền kiếp. Tuy sự việc

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

khác nhau nhưng cách thức bị bó buộc và hành hạ về thể xác và tinh thần của hai nhân

vật vốn không liên quan là Mị và A Phủ đều giống nhau. Đó là cách bọn cầm quyền,

thống trị ở các địa phương đày đọa người dân trước khi được Cách mạng giải phóng.

A Phủ bị bắt làm các công việc nặng nhọc nguy hiểm, trở thành nô lệ không công do

món nợ không biết đến ngày nào mới trả hết. A Phủ cũng không dám nghĩ đến việc

trốn do quyền lực khủng khiếp của nhà thống lí Pá Tra. Dù làm việc vất vả, khổ cực

nhưng chỉ cần một sai lầm cũng khiến A Phủ phải chịu tội. Tai họa ập đến với A Phủ

khi lỡ để hổ ăn mất một con bò. A Phủ bị trói vào cọc. Tính mạng của con người bị rẻ

rúng chưa bằng một con vật. Nhà thống lí mất một con bò, nhưng A Phủ lại phải trả

giá bằng mạng sống của mình. Đó là một hành động dã man, mất nhân tính của bọn

thống trị, coi thường mạng sống của người lao động chân chính. Nhưng cũng chính từ

sự bất hạnh này đã đem đến cuộc gặp gỡ đầy bất ngờ và cảm xúc cho A Phủ và Mị.

Không chỉ vậy, giá trị nghệ thuật của tác phẩm còn được thể hiện những trang văn của

tác giả thấm đẫm chất thơ. Từ phong cảnh thiên nhiên núi rừng Tây Bắc đến cảnh sinh

hoạt, những phong tục của người miền núi và cả tâm hồn của con người Tây Bắc khát

khao tự do và tình yêu “Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã

xếp yên các nhà kho. Trẻ em đi hái bí đỏ, tinh nghịch, đốt những những lều quanh

nương để sưởi lửa. ở Hồng Ngài, người ta thành lệ, cứ ăn tết thì gặt hái vừa đoạn,

không kể ngày tháng. ¡n tết thì gặt hái vừa đoạn, không kể ngày tháng. ăn tết thế cho

kịp mưa xuân xuống, đi vỡ nương mới.”, “Hồng Ngài năm ấy ăn tết giữa lúc gió thổi

vào cỏ gianh vàng ửng, rét càng dữ. Nhưng trong các làng Mông Ðỏ, những chiếc váy

hoa đã được phơi ra mỏm đá, xoè như con bướm sặc sỡ. Hoa thuốc phiện nở trắng lại

nở màu đỏ hau, đỏ thẫm, rồi nở màu tím man mát. Ðám trẻ đợi tết, chơi quay, cười ầm

trên sân chơi trước nhà”.

Qua tác phẩm, người đọc thấy được giá trị nghệ thuật đặc sắc được thể hiện qua tác

phẩm “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài. Từ đó, thấy được tài năng của một trong những

cây bút văn xuôi Việt Nam

Đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ - Mẫu 5

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

Truyện Vợ chồng A Phủ đã rất thành công khi miêu tả chân thực số phận nô lệ cực

khổ của người dân lao động nghèo Tây Bắc dưới ách thống trị của bọn cường quyền

phong kiến miền núi. Mị và A Phủ là điển hình cho những số phận khổ đau bị thần

quyền và cường quyền ràng buộc, bóc lột, áp bức đến cùng kiệt.

Truyện còn phơi bày bản chất tàn bạo, bất nhân của giai cấp phong kiến thống trị ở

miền núi. Cha con thống lí Pá Tra là đại diện tiêu biểu cho sức mạnh ấy. Chúng xem

con người như những công cụ làm việc, như con thú được nuôi trong nhà. Chúng mặc

sức hành hạ, đánh đập khi cảm thấy bực bội hoặc để làm trò vui mỗi khi chúng muốn.

Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên và phong tục, tập quán của người dân miền núi Tây

Bắc cũng được miêu tả sâu sắc bằng tấm lòng trân trọng của nhà văn. Toàn bộ khung

cảnh núi rừng Tây Bắc dưới ngòi bút của nhà văn trở nên tươi đẹp, hiền hòa như muốn

che chở cho con người. Con người hòa vào thiên nhiên trong những hội xuân tưng

bừng. Thiên nhiên đi vào cuộc sống, tràn ngập trong từng bước chân, từng tiếng hát.

Mỗi lá cây, mỗi ngọn cỏ đều rưng rức sự sống, trở thành một phần trong tâm hồn

những con người bình dị, chất phác.

Nét đẹp phong tục văn hóa của người dân tộc vùng cao cũng được tập trung khắc họa

đậm nét. Dù trong đói khổ, bị áp bức tinh thần nhưng con người vẫn luôn khát khao

được sống, được yêu, được ca hát giữa núi rừng và ánh trăng. Tiếng sáo gọi bạn tình

tha thiết. Tiếng khèn lá réo rắt gọi mời thổn thức nơi đầu non cuối bãi mãi là ấn tượng

đẹp không thể quên trong lòng người đọc.

Vợ chồng A Phủ còn là bài ca ca ngợi và khẳng định mạnh mẽ niềm tin vào vẻ đẹp

tâm hồn, sức sống mãnh liệt và khát vọng hạnh phúc cháy bỏng của con người. Dù

trong hoàn cảnh khắc nghiệt đến mức nào, con người cũng không mất đi khát vọng

sống tự do và hạnh phúc. Trong vô thức, Mị vẫn muốn đi chơi dẫu đang bị trói và

những cơn đau hành hạ. Dù không còn muốn sống nữa nhưng Mị vẫn muốn cứu A

Phủ, muốn người khác được sống. Và khi thức ngộ được hoàn cảnh, Mị đã tự tìm lấy

con đường sống cho chính mình.

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

Truyện còn thể hiện lòng yêu thương, sự đồng cảm sâu sắc của nhà văn đối với thân

phận đau khổ của người lao động nghèo miền núi, lên tiếng phê phán quyết liệt những

thế lực chà đạp con người. Thông qua câu chuyện, nhà văn đã chỉ ra cho người dân

miền núi Tây Bắc nói riêng, những số phận khổ đau nói chung con đường tự giải thoát

khỏi những bất công, con đường làm chủ vận mệnh của mình.

Từ trong tuyệt vọng, họ đã tìm thấy con đường sáng, con đường đi đến tương lai dù

biết rằng phía trước vẫn còn muôn vàn trắc trở. Mị và A Phủ đã cùng đến Hồng Ngài.

Họ bắt đầu xây dựng cuộc sống mới với niềm tin tưởng lớn lao. Họ còn được giác ngộ

lý tưởng Cách mạng và tham gia giải phóng bản làng ra khỏi sự áp bức của thực dân

và cường quyền miền núi. Họ thực sự đã tìm thấy con đường sống đích thực cho mình

và cho nhiều người khác.

Tô Hoài đã rất thành công khi lựa chọn cách kể chuyện điềm tĩnh, chắc chắn, lối cuốn,

đầy bất ngờ. Cách giới thiệu nhân vật tự nhiên mà ấn tượng. Cách dẫn dắt tình tiết

khéo làm cho mạch truyện phát triển và vận động liên tục, biến đổi hấp dẫn mà không

rối, không trùng lặp. Các nhân vật lần lượt xuất hiện trong hoàn cảnh của họ, mạnh

mẽ, đầy sức sống. Họ bước vào câu chuyện và tạo lập nên các tình huống gây cấn, thu

hút người đọc.

Ngôn ngữ kể chuyện sinh động, chọn lọc và đầy sáng tạo. Lối văn giàu tính tạo hình,

thấm đẫm chất thơ. Hình tượng nhân vật nổi bậc lên với những đặc điểm điển hình ở

họ. Mị xinh đẹp nhưng buồn bã. Một nỗi buồn triền miên, dai dẳng, có sức hủy hoại

lớn. A Phủ khỏe khoắn, lực lưỡng, tài năng, hứa hẹn một cuộc đời đẹp đẽ. Nhưng

hoàn cảnh khắc nghiệt đã khiến cho anh mất dần sức trai trẻ.

Nghệ thuật miêu tả tâm lý tinh tế và phát triển tính cách nhân vật hợp lý. Nhà văn ít tả

hành động mà chủ yếu khắc họa nội tâm. Nhiều khi mới chỉ là các ý nghĩ chập chờn

trong tiềm thức nhân vật. Nhân vật chủ yếu sống bằng thế giới nội tâm. Các xung đột

cũng thầm kín diễn ra, âm thầm mà mạnh mẽ. Đặc biệt là ở nhân Mị.

Nghệ thuật tả cảnh đặc sắc. Cảnh thiên nhiên thơ mộng của núi rừng Tây Bắc được

miêu tả bằng ngôn ngữ giàu chất thơ và chất tạo hình (cảnh mùa xuân về trên núi

Văn mẫu lớp 12: Phân tích đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ

Hồng Ngài). Đời sống lao động và văn hóa của người miền núi với những nét sinh

hoạt phong tục riêng, sinh động. Từ cảnh đêm tình mùa xuân đầy luyến lưu đến cảnh

cúng trình ma oan nghiệt được miêu tả tỉ mỉ. Kể cả cảnh xử kiện cũng được trình bày

một cách rõ ràng. tất cả phơi bày trước mắt người động hết sức sinh động như cuộc

sống đang diễn ra.

Tác phẩm đặt ra vấn đề số phận con người miền núi trước và sau Cách mạng. Những

con người dưới đáy xã hội, những con người bị tước đoạt hết tài sản, bị bóc lột sức lao

động và bị xúc phạm nặng nề về nhân phẩm. Giải quyết vấn đề số phận con người, Tô

Hoài đã thức tỉnh họ, đưa họ đến với ánh sáng cách mạng và mở ra cho họ một cuộc

sống mới.

Đặc sắc nghệ thuật trong Vợ chồng A Phủ - Mẫu 6

Tác phẩm Vợ chồng A Phủ của Tô Hoài đã rất thành công khi miêu tả chân thực số

phận nô lệ cực khổ của người dân lao động nghèo Tây Bắc dưới ách thống trị của bọn

cường quyền phong kiến miền núi. Mị và A Phủ là điển hình cho những số phận khổ

đau bị thần quyền và cường quyền ràng buộc, bóc lột, áp bức đến cùng kiệt.

Vợ chồng A Phủ đã phơi bày bản chất tàn bạo, bất nhân của giai cấp phong kiến thống

trị ở miền núi. Cha con thống lí Pá Tra là đại diện tiêu biểu cho sức mạnh ấy. Chúng

xem con người như những công cụ làm việc, như con thú được nuôi trong nhà. Chúng

mặc sức hành hạ, đánh đập khi cảm thấy bực bội hoặc để làm trò vui mỗi khi chúng

muốn.