Phân tích nhân vật bé Thu trong Chiếc lược ngà chọn lọc hay nhất

Phân tích nhân vật bé Thu trong Chiếc lược ngà chọn lọc hay nhất
Phân tích nhân vật bé Thu trong Chiếc lược ngà
Nhắc đến chiến tranh, người ta thường nghĩ đến những mất mát, những đau
thương, những cuộc chia ly và cảnh hoang tàn khốc liệt mà nó gây ra. Chiến
tranh không chỉ có thể, không chỉ là nơi con người nhận ra sự tàn ác mà trên
mảnh đất chết này những bông hoa đẹp vẫn mọc trên tình cảm gia đình.
Nguyễn Quang Sáng đã cho ta thấy giữa nỗi đau vẫn còn đau, những cảm
xúc của tâm hồn, giữa cuộc chia tay, vẻ đẹp của mỗi cá nhân vẫn tỏa sáng
trong cuộc đấu tranh sinh tồn. Và trên hết, chiếc lược ngà đã về, khắc họa
tính cách vừa trẻ con vừa đáng yêu Thu, một đứa trẻ hiểu chuyện. Bé Thu và
bố đã tạo nên một tình huống cảm động. Nguyễn Quang Sáng là nhà văn
chuyên viết về cuộc sống và con người Nam Bộ với nhiều thể loại khác nhau
như tiểu thuyết, truyện ngắn, kịch,.. Trong đó truyện ngắn "Chiếc lược ngà"
là một trong những tác phẩm kinh điển giúp tên tuổi của ông để lại dấu ấn sâu
đậm trong lòng độc giả khi viết về chiến tranh.
Tác phẩm được sáng tác năm 1966 trên chiến trường miền nam trong cuộc
kháng chiến chống Mỹ ác liệt. Một câu chuyện cảm động về tình cảm cha con
sâu nặng, cao cả trong hoàn cảnh khó khăn của chiến tranh. Qua lời kể của
ông, người ta có thể thấy được tài năng của nhà văn Nguyễn Quang Sáng
trong việc tạo dựng những tình huống truyện độc đáo, nghệ thuật thể hiện
tâm lí, nhân vật điêu luyện. Truyện lấy điểm nhìn của nhân vật tôi - ông
Ba, cũng là bạn của anh Sáu, nhân vật cùng anh Sáu trở về ngôi nhà, nơi
mà người cha đã bảy tám năm xa cách con. Điểm trần thuật này giúp nhà văn
có cái nhìn khách quan về nhân vật, giúp nhà văn gửi gắm thông điệp trong
tác phẩm. Truyện kể về tình cảnh anh Sáu và bé Thu được đoàn tụ sau tám
năm xa cách. Ngày trở về từ chiến trường, cô không nhận ông là cha vì vết
sẹo dài trên má. Đến khi Thu hiểu ra mọi chuyện thì ông Sáu lại lên đường.
Niềm vui đoàn viên không trọn vẹn kéo theo nỗi nhớ suốt chặng đường hành
quân nối tiếp sau đó. Ở căn cứ, anh dành tất cả tình yêu của mình để tỉ mỉ
biến mảnh ngà voi thành chiếc lược mà anh định làm quà cho bé Thu nhân
ngày trở lại. Nhưng ước nguyện ấy chưa thành, bom đạn giặc đã quật ngã
anh giữa rừng cùng chiếc lược ngà gửi lại cho đồng đội mang về. Đọc Chiếc
lược ngà, người ta cảm nhận được tình cảm gia đình đặc biệt là tình cha con
thật cao đẹp biết bao. Đó là một tình cảm thiêng liêng không bom đạn nào có thể hủy diệt được.
Nhà văn đã đặt bé Thu vào một tình thế khó khăn khi Thu chưa trong 8 tuổi.
Xa cha từ nhỏ, chỉ biết cha mình qua một tấm ảnh. Cũng vì hiểu lầm trẻ con
mà không nhận cha và tới khi chợt hiểu ra mọi chuyện, cũng đã đến lúc ông
Sáu phải ra đi. Cái hay của tác phẩm là ở chỗ viết về tình phụ tử, nhà văn
không những không làm mờ đi nét độc đáo của nhân vật trong tình cảm lớn
lao mà còn thể hiện được nhân cách của nhân vật. Bé Thu không chỉ hiện lên
là một đứa con hết mực yêu thương cha, mà còn là một cô gái hiền lành,
mạnh mẽ trong tình yêu nhưng cũng rất trẻ con, hồn nhiên và đáng yêu. Tình
cảm ấy, tính cách này được thể hiện qua hai hoàn cảnh trái ngược nhau
trước và sau khi bé Thu nhận ra cha mình.
Trước khi biết ông Sáu là ba, bé Thu trong mắt người đọc là một cô bé có
tính cách trẻ con nhưng rất đáo đẻ. Chính sự bướng bỉnh của một đứa trẻ lên
bảy đã làm những điều ấy như xát muối vào lòng của một người cha chờ con
suốt bảy tám năm dài đắng cay. Dù chiến tranh có khốc liệt đến đâu, đường
sá xa xôi đến đâu, anh Sáu cũng không biết từ gian nan. Trên chiến trường,
một người cha như anh từng là anh hùng, nhưng giờ đây anh trở thành người
cha bất lực trước sự chối bỏ của con gái mình. Bé Thu đáp lại mọi sự mong
đợi của cha với thái độ bỡ ngỡ, bất ngờ, dửng dưng, trái ngược với mọi nỗi
mong nhớ như cháy bỏng trong lòng cha. Giá như bé Thu dửng dưng
như với người không quen biết thì ông Sáu đã không quá đắng cay.
Đằng này Thu còn tỏ ra sợ hãi khi nhìn thấy anh và chạy đi gọi "má, má".
Phút đầu tiên ấy, Thu đâu biết được rằng cánh tay người cha buông thông,
nét mặt sa sầm thất vọng.
Ở nhà được ba ngày, ông Sáu đã có tình dành hết thời gian bên con, mọi
người trong gia đình cũng tạo điều kiện để Thu được ở gần cha. Đã bao lần
mọi người và anh Sáu tạo cơ hội cho bé Thu gọi một tiếng “ba”. Vậy mà bấy
nhiêu lần đều khiến anh thất bại. Thu thể hiện rõ mình là một đứa trẻ cố
chấp, không phải Thu không thương, không hiểu ba mà vì Thu có những suy
nghĩ của riêng mình. Cô tôn thờ hình tượng người cha trong con người cũ
của mình. Cô yêu cha mình bằng một tình yêu duy nhất và không thể thay thế.
Thử hỏi khi đặt mình vào tâm lý của một đứa trẻ đã bắt đầu hình thành những
tính cách nhất quán của người lớn nhưng về cơ bản vẫn là một đứa trẻ, thì
thật khó để đồng ý mở lòng với một người đàn ông lạ mặt, đến nhà mình rồi
bảo mình gọi là ba. Càng để ý đến những chi tiết nhỏ của câu chuyện,
ta càng thấy Nguyễn Quang Sáng đúng là một nhà văn lắt léo. Tinh tế ngay
cả với những chuyển biến tâm trạng, thái độ và cử chỉ của nhân vật.
Bé Thu mặc cho mẹ dọa đánh, bắt Thu phải gọi ba vào ăn cốm, Thu kiên
quyết từ chối thể hiện tiếng gọi thiêng liêng này. Thu vẫn nói trống không "con
kêu rồi mà người ta không nghe”. “Người ta" là tên Thu gọi bố. Đó không phải
là tiếng gọi của ba mà được định danh bằng hai tiếng hờ hững "người ta".
Biết trong lòng con gái mình chẳng khác nào người dung, nên anh Sáu không
khóc được, mà chỉ lắc đầu cười.
Thêm một tình hướng khó khăn khiến Thu lưỡng lự: khi má bảo cơm sôi thì
gọi ba chắt nước dùm. Một đứa trẻ 7 tuổi đối mặt với tình huống sắp bị mắng
nếu để nồi cơm nhão khi bản thân không tự làm được, chỉ cần gọi ba là có
thể giải quyết được. Vậy mà Thi cố chấp đến cùng. Thu lờ đi gợi ý của ông
Ba, chẳng thèm lo lắng nỗi buồn rầu dài trên khuôn mặt cha, Thu vẫn giữ
nguyên thái độ ban đầu và gọi trỏng “cơm sôi rồi, chắt nước giùm cái”. Lại
tiếp tục, Thu gieo thêm cay đắng vào lòng ba khi thẳng thừng từ chối
cái trứng cá mà ba gắp cho trong bữa cơm. Một đứa trẻ bình thường sẽ thích
thú khi được gắp cho vì đó là phần ngon của con cá, nhưng một đứa trẻ cứng
đầu như Thu sẽ không thể sẽ không thể mặc nhiên đón nhận tình cảm của
một người con bé coi là người lạ. Trong suy nghĩ của mình, nếu Thu vô tư ăn
cái trứng cá kia, điều đó mặc nhiên với việc con bé chấp nhận rằng anh ta là
ba mình. Cuộc chiến giữ vững tư tưởng của Thu được con bé kiên định cho
đến phút cuối cùng. Vì nỗi nóng ruột, vì chờ đợi trong vô vọng và cũng vì bất
lực, anh Sáu đã đánh con, điều đó dằn vặt ông mãi. Không còn nhiều thời
gian nữa mà Thu vẫn chưa nhận ra cha thì coi như mục đích của chuyến
thăm này chưa đạt được. Éo le hơn là cuộc chiến tranh vẫn còn ở trước mặt
mà anh Sáu không biết mình sẽ đi hay được ở lại thêm. Trong hoàn cảnh
chiến tranh ác liệt, giây phút gặp gỡ nào cũng có thể là giây phút cuối cùng.
Thấm thía được điều này, anh Sáu quý từng giây phút bên con. Vậy mà… Bé
Thu bị đánh cũng không kêu ca, khóc lóc. Con bé lặng lẽ bỏ món trứng cá
vào bát cơm rồi sang bên nhà ngoại. Chi tiết Thu cố tình khua dây xuồng thật
mạnh để cho mọi người biết mình đang đi, đó thực sự là tâm lý của một đứa trẻ.
Dù không khóc nhưng Thu vẫn thể hiện rằng cô bỏ đi vì tức giận. Thu luôn
muốn được người lớn chú ý, quan tâm như bất kỳ đứa trẻ nào. Đọc đến đây,
tuy có đôi chút thương cảm cho a nhSáu và đôi chút thương hại cho người
cha chưa đạt được ước nguyện của mình, nhưng vì thế mà ông không thể
ghét bỏ Thu. Bởi suy cho cùng, sự cố chấp của bé Thu cũng là xuất phát từ
tình yêu, sự tôn trọng cho hình ảnh người cha mà con bé tôn thờ trong lòng.
Sự cương quyết khờ dại của một đứa trẻ không cho phép Thu gọi ai là "ba"
ngoài người đàn ông trong bức ảnh của mẹ nó. Người đàn ông với vết sẹo
dài trên mặt và người cha trong trí tưởng tượng của Thu hoàn toàn khác nhau.
Đến lúc này, có lẽ anh Sáu đã hết hy vọng con mình sẽ gọi “ba”. Ngày chia
tay đã đến, Bé Thu vẫn còn cả đêm ngủ bên nhà bà ngoại. Ngay cả cơ hội
được ngắm đứa con yêu ngủ ngon, Thu cũng không cho ba mình. Trong khi
mọi người trao nhau những cái ôm thân tình, những lời nhắn nhủ ước hẹn thì
bé Thu dường như bị lãng quên. Không ai có thể mong đợi điều gì ở đứa trẻ
nhiều ngày không chịu nhận ba. Thế nhưng chính trong giây phút tiễn biệt lịch
sử ấy, Thu đã cất tiếng gọi "ba" như thổ lộ hết nỗi niềm của đứa con xa cha,
xà vào hơi ấm trong vòng tay ôm cha và khao khát được muốn gọi ba. Ông
Ba thật tinh tế khi nhận thấy sự thay đổi tâm lý của Thu. "Vẻ mặt sấm lại buồn
rầu”, "đôi mắt như to hơn nhìn với vẻ nghĩa ngợi sâu xa“. Sự phát triển tâm
lý này rất phù hợp với một đứa trẻ nhạy cảm như Thu. Không chỉ người lớn,
mà những đứa trẻ như Thu cũng cảm nhận được hoàn cảnh ngày hôm đó.
Sẽ không lâu nữa ba mình phải ra đi, cái dự cảm chẳng lành về việc sắp phải
rời xa người thân và những gì Thu biết về cuộc chiến này đã thôi thúc con
bé bộc lộ tình thương đang âm ỉ cháy sâu trong lòng. Con bé đâu phải đứa vô
tâm, cũng chẳng ngỗ ngược hay ương ngạnh. Mỗi hành động bé Thu làm
đều có lý do. Điều này sau đó đã được bà ngoại tiết lộ sau đó, mọi người mới
biết lý do tại sao Thu từ chối nhận cha mình. Tất cả chỉ vì vết sẹo lớn trên mặt
bố. Sau khi được ngoại giải thích, bé Thu mới nhận ra chiến tranh, bom đạn
tàn khốc, thậm chí cả tính mạng nhưng vẫn khó giữ được chứ đùng nói là một vết thương sâu.
Qua câu chuyện của ngoại, người ta cũng có thể hình dung ra tiếng thở dài,
sự im lặng của Thu khi em quay người sang một bên. Chắc Thu đã hối hận
lắm vì đã làm bố buồn., vì để vuột mất những ngày lẽ ra đã được ở bên
bố. Cô bé chỉ là một đứa trẻ, nhưng khi được nghe và hiểu chuyện, bé Thu
trở nên giống như một người lớn. Thu nhận ra rằng mình đã sai và chuyến
tiễn đưa này là cơ hội cuối cùng của cô.
Thu là một đứa trẻ, mà trẻ con thì luôn muốn được yêu thương và thể hiện
tình yêu của mình với người khác bằng những hành động mãnh liệt nhất. Lời
từ biệt của cha giống như giọt nước tràn ly. Thu thốt lên một tiếng đau lòng,
tiếng gọi mà Thu đã ấp ủ từ nhỏ giờ đã được toại nguyện. “Baa....a... a". Gọi
mãi vẫn là chưa đủ để giải tỏa nỗi nhớ mong ấy, Thu cuống cuồng chạy tới.
Con bé đã dùng cả cơ thể mình để đón lấy tình phụ tử thiêng liêng. Hàng loạt
động từ diễn tả hành động của Thu như chạy xô tới, hét lên, dang chặt hai tay
ôm lấy cổ ba, hôn ba cùng khắp, hôn tóc hôn cổ, và hôn cả vết sẹo mà cô bé
từng né tránh. Đối với Thu, vết sẹo này thực sự oai phong làm sao, nó là
chiến tích của một người anh hùng. Trong lòng Thu bây giờ ắt hẳn cảm thấy
có lỗi khi đã để mặc cảm về vết sẹo đó là bằng chứng để Thu xa lánh ba
mình. Cô bé thấm thía tất cả tình yêu trong nụ hôn và vòng tay ôm chặt cho
thỏa những ngày nhớ mong. Thu trở lại như một đứa trẻ, không gai góc,
không bướng bỉnh, nguyên vẹn là một đứa trẻ háo hức tình cha, một đứa trẻ
không muốn ba mình phải rời đi. Khoảnh khắc tiếng “ba” bật ra khỏi đôi môi
bé bỏng của bé Thu cũng là khoảnh khắc cảm động nhất trong câu chuyện.
Những người xung quanh người này đều im lặng và xúc động khi chứng kiến
​ ​ cảnh chia ly của hai cha con. Giá như có thể kéo dài thời gian, thì đâu có
cái gọi là hoài niệm. Anh Sáu không thể ở lại lâu hơn được nữa, thời gian đã
hết, việc ra quân không thể chậm trễ. Anh Sáu phải làm nhiệm vụ của một
người lính nên chẳng thể níu kéo thêm thời gian với con gái mình. Thu không
cho bố đi cho đến khi bố hứa mua cho em một chiếc lược. Món quà mà bất
cứ cô gái nhỏ nào cũng muốn có. Tuy nhiên, đâu chỉ là món quà, thứ mà chỉ
cần cho Thu là con bé sẽ ngoan ngoãn nghe lời để ba đi. Điều Thu chờ đợi là
sự trở về của ba mình. Chiếc lược chi là cái cớ cho lần gặp sau. Điều Thu
muốn là lời hứa của ba cô bé. Với một đứa trẻ, lời hứa cũng là một món quà
đáng để hy vọng. Không chỉ vậy, chiếc lược với bé Thu còn là cách để bố thể
hiện tình cảm của mình với bé.
Tâm lý của một đứa trẻ luôn muốn người mình yêu thương quan tâm đến
mình để thể hiện mình bằng cách tặng quà. Sau tất cả, điều Thu mong chờ
nhất vẫn là tình yêu thương và sự trở về an toàn của cha, điều mà anh Sáu
không thể hứa với con gái mình. Câu chuyện kết thúc bằng sự ra đi đau buồn
của anh cùng chiếc lược ngà khắc tám chữu tậm đáy long người cha "yêu
nhớ tặng Thu con của bà". Chiếc lược chứa đựng bao ước vọng, tâm
huyết, cũng là món quà duy nhất anh Sáu để cho lại con mình. Thế nhưng, có
lẽ sau khi cầm chiếc lược được trao từ tay ông Ba, cô giáo Thu đã nhận được
món quà còn vĩ đại hơn thế nữa, đó là tình cha con sâu nặng, động lực để
Thu vững bước trên con đường mình chọn.
Không phải tự nhiên mà Nguyễn Quang Sáng được mệnh danh là cây đại thụ
của văn học Nam Bộ. Cũng như cả cuộc đời gắn bó với người dân Nam Bộ,
sáng tác của ông mang đậm dấu ấn của dòng sông Tiền hiền hòa, chân chất
như một sự tôn thờ nhỏ bé của cuộc đời. Đọc văn Nguyễn Quang Sáng,
người ta có cảm giác sở dĩ cuốn sách trở nên sống động là bởi nhà văn chọn
cho mình một phong cách phản ánh hiện thực xuyên suốt hành trình sáng tạo.
Đối với anh, văn chương hay và trí tưởng tượng giống như xa xỉ phẩm. Anh
chọn cách để từng nhịp cầu chữ chìm vào dòng sông quê hương để tự nó thấm đẫm phù sa.
Thành công của Chiếc lược ngà không chỉ dừng lại ở nghệ thuật xây dựng
cốt truyện độc đáo, ngôn ngữ giản dị, giàu cảm xúc mà Chiếc lược ngà còn
gây tiếng vang ở cách nhà văn lựa chọn những chi tiết rất đắt như vết sẹo
trên mặt anh Sáu, cho toeets anh gắp chứng cá cho con, đặc biệt là hình
tượng đa nghĩa chiếc lược ngà. Không thể bỏ qua nghệ thuật khắc họa tâm lý
nhân vật trẻ con vừa mâu thuẫn, vừa mạch lạc dựa trên sự hiểu biết của nhà
văn. Tất cả những thành công đó là bàn đạp để Chiếc lược ngà gửi gắm
thông điệp về tình phụ tử và tạo nên hình ảnh một cô bé Thu vừa lém lỉnh,
thông minh, ngang tàng nhưng lại rất mực yêu thương, kính trọng cha.
Sự khắc nghiệt của thời gian luôn song hành với sự xói mòn của những giá trị
tinh thần hay vật chất dẫn đến việc thuộc về một thời đại. Văn học cũng
không nằm ngoài quy luật này. Tuy nhiên, với tính cách của mình, qua lăng
kính của chính ông về cuộc sống., Nguyễn Quang Sáng đã để Chiếc lược
ngà và hình ảnh bé Thu vượt lên trên sự quy luật này. Cho đến hôm nay, dù
đất nước không còn tình cảm, không vết sẹo nào chia cắt được tình yêu xa
nhau, nhưng mỗi khi nghĩ đến hình ảnh bé Thu giàu cá tính, lòng người lại
dậy lên bao cảm xúc đẹp đẽ về gia đình. Mọi thứ đều có thể qua đi, chỉ có
tình người là còn mãi cùng năm tháng. Một ngày nào đó chúng ta có thể quên
đi vài chi tiết trong tác phẩm, nhưng chỉ còn lòng còn cảm xúc thì tác phẩm
vẫn làm dấy lên niềm trắc trở, đồng điều, thông cảm và yêu thương của những đấng sinh thành.
Document Outline

• Phân tích nhân vật bé Thu trong Chiếc lược ngà chọ