Phân Tích Nhân Vật Người Đàn Bà Trong Tác Phẩm "Chiếc Thuyền Ngoài Xa" - Môn Văn 12

Nhà văn Nguyễn Văn Siêu từng nhận định:” Văn chương có loại đáng thờ và
không đáng thờ. Loại không đáng thờ là loại chuyên chú ở văn chương. Loại
đáng thờ là loại chuyên chú ở con người.” Thật vậy, văn học và cuộc sống là hai
vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm chính là con người. Nhiệm vụ của văn chương
là phản ánh cuộc sống và tìm sâu những hạt ngọc ẩn giấu bên trong con người.
Trong kho tàng văn học Việt Nam đã có rất nhiều tác phẩm hay viết về con
người và cuộc sống, mà qua đó ta bắt gặp những nhân cách sáng ngời trên bức
nền ngoại cảnh. Đặc biệt có thể kể đến tác phẩm “chiếc thuyền ngoài xa” của
nhà văn Nguyễn Minh Châu. Qua tác phẩm, ta bắt gặp hình một người đàn bà
làng chài khốn khổ với nhân cách cao đẹp, đáng quý.
Dưới ngòi bút của Nguyễn Minh Châu, người đàn bà hiện lên với hình ảnh đầy
lam lũ và khốn khổ. Đó là một người phụ nữ trạc ngoài bốn mươi với thân hình
cao lớn, những đường nét thô kệch, mặt rỗ. Khuôn mặt mệt mỏi sau những đêm
thức trắng, tấm lưng bạc phếch, rách rưới, nửa thân dưới ướt sũng . Sự vất vả,
sương gió ấy là vết hằn của gánh nặng mưu sinh đè nặng trên vai người đàn bà,
còn là hậu quả của cuộc sống túng quẫn do sinh quá nhiều con và những trận
bạo hành dã man , tàn nhẫn của người chồng vũ phu. Chân dung của người đàn
bà lam lũ ấy cũng chính là hiện thân của biết bao người phụ nữ trong xóm làng chài.
Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài và hoàn cảnh khốn khổ ấy là một người phụ nữ vô
cùng nhẫn nhịn, tần tảo, giàu tình yêu thương, vị tha và thấu hiểu lẽ đời. Những
phẩm chất tốt đẹp ấy được thể hiện rõ qua cách nhìn cuộc sống và con người
của người đàn bà. Cụ thể ở đây là cái nhìn, cách đối xử với người chồng và đàn con.
Ấn tượng đầu tiên mà tác giả mang đến về người đàn bà là một người phụ nữ
thấu hiểu, nhẫn nhục, cam chịu đến kì lạ. Dù thường xuyên bị chồng đánh bằng
roi mây “ Ba ngày một trận nhe, năm ngày một trận nặng” Nhưng chị không hề
khóc than, không van xin cũng không chống trả. Khi đứng trước quan tòa, vị
chánh án khuyên chị bỏ chồng, chị van xin: “Quý tòa bắt tội con cũn được, phạt
tù con cũng được nhưng đừng bắt con bỏ nó”.Thoạt nhìn, ta cảm thấy đây là sự
chịu đựng đầy vô lý, thậm chí là ngu dốt. Nhưng xét vào hoàn cảnh của người
đàn bà thì sự nhẫn nhục, cam chịu ấy chính là biểu hiện của lòng bao dung, độ
lượng và hi sinh đầy cao quý. Chị không oán trách mà thấu hiểu cảm thông và
xót thương cho những đau khổ và uất ức trong lòng người chồng. Chị hiểu rõ
cuộc sống mưu sinh vất vả trên biển, sự đói nghèo túng quẫn triền miên trên con
thuyền chật chội, những cay đắng bế tắc dồn nén tích tụ đã vượt khỏi giưới hạn
chịu đựng của con người khiến chồng chị trở nên cục cằn vũ phu. Chị cũng hiểu
người chồng đánh vợ không phải vì thù ghét vợ mà chỉ là để nguôi ngoai đi nỗi
khổ của mình. Chịu đựng những trận đòn tàn nhẫn của chồng không phải vì thói
quen cam chịu, nhẫn nhục và bất lực trước cái ác mà là giúp người chồng khốn
khổ vơi bớt những u uất trong lòng. Đó là cách ứng xử của một người phụ nữ vị
tha, nhân hậu,có đức hi sinh vô bờ bến. Người phụ nữ đó hiểu rõ bổn phận,
nghĩa vụ của mình là gì và cố gắng thực hiện, làm tròn bổn phận ấy dù nó vô lý, phi nhân tính.
Không chỉ thấu hiểu, sẻ chia với chồng, người đàn bà còn nhận lỗi về phía mình
“giá tôi đẻ ít đi”, “Lỗi chính là do đám đàn bà ở thuyền đẻ nhiều quá mà thuyền
lại chật.Sự nhân hậu, vị tha đến kì lạ của người đàn bà khiến Phùng và Đẩu
thậm chí phải cùng thốt lên “Không thể nào hiểu được”.
Nếu đối với chồng chị thể hiện sự bao dung, cảm thông đầy sâu sắc thì với
những đứa con, chị lại dành cho chúng tình yêu thương và sự hi sinh vô bờ. Đó
là tình mẫu tử thiêng liêng cao quý. Hơn ai hết, người đàn bà ý thức sâu sắc tình
mẫu tử là thiên tính của người phụ nữ “Ông trời sinh ra người đàn bà là để đẻ
con rồi nuôi con đến khi khôn lớn.Cho nên phải gánh lấy cái khổ”. “gánh lấy cái
khổ” tức là phải thường xuyên thức trắng đêm kéo lưới,chịu nỗi vất vả, nhọc
nhằn; chịu đựng những trận đòn như lửa cháy trong đau đớn tủi nhục. Chị cho
rắng :” Đàn bà trên thuyền phải sống cho con chứ không thể sống cho mình như
ở trên đất được.” Chính vì yêu con, chị phải nhẫn nhục chịu đựng sự đày ải để
con thuyền có một người đàn ông chèo chống khi phong ba, một người cùng chị
nuôi nấng những đứa con để chúng có một gia đình đầy đủ. Cũng vì yêu con và
muốn bảo vệ tâm hồn của các con không bị tổn thương , vì lo cho tương lai phát
triển nhân cách của các con nên chị phải chịu đựng. Nhưng khi thằng Phác lao
đến đánh bố để cứu mẹ thì nỗi đau ấy phải cất lên thành lời và thể hiện qua hành
động. Chị mếu máo gọi “Phác!Con ơi!”, chị “Ngồi xệp xuống, ôm chầm lấy nó
rồi lại buông ra”, “Chắp tay vái lấy vái để”. Tình yêu thương khiến người mẹ
vừa đau đớn, vừa vô cùng xấu hổ, nhục nhã. Xấu hổ. nhục nhã vì để con phải
chứng kiến cảnh bạo hành và càng đau đớn hơn khi bất lực trước sự phát triển
nhân cách của con trong một môi trường đầy tăm tối, bạo lực.
Khốn khổ, lam lũ và vất vả là thế nhưng người đàn bà luôn tìm thấy hạnh phúc
trên con thuyền nhỏ bé của mình và vô cùng nâng niu, trân trọng nó. Đó là hạnh
phúc khi “ Vợ chồng con cái sống hòa thuận”, “vui nhất là lúc nhìn thấy đàn
con chúng nó được ăn no.” Niềm hạnh phúc ấy khiến khuôn mặt u ám, xấu xí
của chị ửng lên nụ cười. Đó là nụ cười, là ánh sáng tỏa lên từ vẻ đẹp của tình mẫu tử.
Có thể nói, bên trong ngoại hình xấu xí của người đàn bà là sự kết tinh đầy đủ
vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam truyền thống: lòng nhân hậu, bao dung , vị tha, giàu đức hi sinh.
Bên cạnh đó, chị còn là một người giàu trải nghiệm, có vốn sống phong phú.
Khi nói chuyện, người đàn bà tưởng chừng vô học, kém hiểu biết ấy lại đưa ra
những lý lẽ rất thuyết phục, giúp Phùng và Đẩu có những kiến thức mới về cuộc
sống. Sự hiểu biết của người đàn bà làng chài về cuộc đời thậm chí còn khiến
những người có ăn học, trải nghiệm chiến trường như Phùng và Đẩu trở nên thật nông nổi, ngây thơ.
Qua những cảm nhận về người đàn bà làng chài, Nguyễn Minh Châu cũng
khẳng định cho chúng ta thấy sự lam lũ, nhọc nhằn không làm mất đi ở người
phụ nữ Việt Nam tấm lòng nhân hậu, bao dung, vị tha. Và với người phụ nữ, gia
đình hạnh phúc là gia đình trọn vẹn các thành viên dù đâu đó vẫn còn những
nhân cách chưa hoàn thiện.
Bằng cách tạo ra sự đối lập giữa hoàn cảnh và tính cách, giữa ngoại hình và tâm
hồn, cùng với giọng điệu chiêm nghiệm, suy tư, cách xây dựng nhân vật độc
đáo, cách sử dụng ngôn ngữ linh hoạt, tác giả đã đi sâu vào thế giới nội tâm đầy
mâu thuẫn của con người , khai thác triệt để những vẻ đẹp ẩn giấu bên trong
người đàn bà khốn khổ. Qua đó, ông thể hiện cái nhìn mới mẻ về con người, đi
tìm vẻ đẹp bên trong những con người bình dị, nhỏ bé của cuộc sống. Cũng như
ông từng phát biểu : “Thiên chức của nhà văn…”
Bằng tài năng của một cây bút giàu bản lĩnh, qua cuộc đời của người đàn bà
làng chài, tác giả cũng đã đưa ra những vấn đề nhức nhối trong cuộc sống: nạn
bạo hành gia đình, sự nghèo đói, thất học, sự tha hóa về nhân cách,. Những
ngang trái, nghịch lý của cuộc sống. Bức tranh về số phận của người đàn bà
làng chài được vẽ ra như một lời cảnh tỉnh con người, thúc giục chúng ta thay
đổi cái nhìn về cuộc sống, cùng cố gắng tạo nên một thế giới tốt đẹp hơn. Từ
câu chuyện ấy, ta càng không thể dễ dãi, đơn giản trong việc nhìn nhận sự vật,
hiện tượng của cuộc sống, không thể có cái nhìn một chiều,phiến diện với con
người và cuộc sống. Đây cũng là nét mới trong văn xuôi Việt Nam sau 1975 mà
Nguyễn Minh Châu chính là vị “khai quốc công thần” của thời đại văn học mới.
Trong thế giới văn học Việt, ta bắt gặp không ít những mảnh đời, số phận khốn
khổ như người đàn bà làng chài. Có thể đến người vợ nhặt trong “Vợ nhặt” của
nhà văn Kim Lân, hay chị Dậu trong”tắt đèn”- Ngô Tất Tố,. Mỗi người trong
số họ đều gánh trên vai nỗi khổ của riêng mình, nhưng tựu chung lại họ đều
mang trong mình những phẩm chất, nhân cách đáng quý của người phụ nữ Việt Nam bao đời.
(Emmerson đã nói: “Điều tốt đẹp nhất trên thế gian này không thể nhìn thấy
hoặc chạm vào – chúng phải được cảm nhận bằng cả trái tim.”
Charlie Chapin từng nói “nhận thức cái đẹp là một bài kiểm tra đạo đức” ) Sưu tầm
Tagore từng nói :” Mục tiêu của giáo dục là dạy cho chúng ta biết yêu cái đẹp”
Văn chương cũng như vậy, thông qua tác phẩm CTNX và hình ảnh người đàn
bà làng chài, ta không khỏi xót thương cho số phận khốn khó của chị, nhưng từ
đó lại càng nâng niu trân trọng những vẻ đẹp đáng quý ẩn giấu bên trong người
đàn bà nói riêng và những người lao động nghèo khổ nói chung. Tác phẩm tuy
đã kết thúc, nhưng viên ngọc tâm hồn đáng quý của người đàn bà vẫn còn
mãi,soi sáng và lay động trái tim hàng triệu độc giả.